12. z

enb.

• 2013ko maiatza • Doako argitalpena / Nº12 • Mayo 2013 • Publicación gratuita

Txirrinka elkartearekin hizketan

+

Bidegorri berria

Oñatitik Arrasatera bizikletatik jaitsi gabe

Polémica sobre la obligatoriedad del casco en ciudad

Pautas para mejorar la convivencia entre ciclistas y peatones

2 3

inguruko biztanle askoren hats eta laguntzarekin, bizikletaren kultura aldarrikatu du erakunde publikoen zein herritarren beraien aurrean. Epele-Oñati bidegorriaren inaugurazioa aitzakia hartuta, Txirrinkako kideengana jo dugu gehiago jakin nahian. Aitor Ugalde, Miguel Angel Letamendi eta Daniel Enparantzarekin bildu gara herriko kiroldegiko gela batean lasai mintzatzeko.

Pertseberantziaz, hau da, sinisten den horri temati eutsiz, lortu daitezkeen gauzen adibide

garbiena da Oñatiko Txirrinka Bizikletazaleen Elkartea. Oztopoak oztopo, pedalkada txarrei aurre eginez, eta gutxika bada ere, urteak joan urteak etorri, bizikletaren normalizazioaren bidean Oñatik eman dituen urratsen atzean egon da beti. 2001ean sortu zen Txirrinka elkartea eta ordutik, Oñatiko eta

Entrevista: Txirrinka Bizikletazaleen Elkartea

Nuestros bidegorris por dentro: Epele - Oñati

Polémica sobre la obligatoriedad del casco en la ciudad

Ciclistas y peatones, convivencia necesaria

Elkarrizketa: Txirrinka Bizikletazaleen

Elkartea

Gure bidegorriak barrutik: Epele - Oñati

Kaskoa, derrigorrezkoa hirietan?

Oinezkoen eta ziklisten arteko elkarbizitza, gure esku

• Zuzendaritza eta Koordinazioa / Dirección y Coordinación: Mugikortasuneko eta Bide Azpiegituretako Departamentua / Departamento de Movilidad e Infraestructuras Viarias • Testuak / Textos: Xabier Sagardia (eragin.com)

• Argazkiak / Fotografías: Xabier Sagardia • Diseinua / Diseño: eragin.com • Maketazioa / Maquetación: eragin.com • Argitaratzen du / Edita: Mugikortasuneko eta Bide Azpiegituretako Departamentua / Departamento de Movilidad e

Infraestructuras Viarias

Lege gordailua / Depósito legal: SS-735-2009

Gipuzkoa Bizikletazwww.gipuzkoabizikletaz.net

bizikletaz@eragin.comGipuzkoako Foru Aldundia, Gipuzkoako plaza, z/g

20004 Donostia-San Sebastián

Aurkibidea Índice

3-5

6-8

9

10-12

“Bizikleta era naturalean egunerokoan erabiltzeko aukera dago orain”

AITOR UGALDE, MIGUEL ANGEL LETAMENDI ETA DANIEL ENPARANTZA

TXIRRINKA ELKARTEA

4 5

Noiz sortu zen eta zergatik Txirrinka elkartea?

Daniel Enparantza (D): Estatu mailako topaketa batzuetatik etorri nintzen eta

beste leku batzuetako esperientziak ezagutu nituen. Ohartu nintzen Oñatin ez zegoela ezer

eta aukera bazegoela zerbait egiteko. Idatzi bat egin genuen eta horrekin batera sinadura bilketa bat

burutu genuen herrian udala presionatzeko. Udalak ez zuen bere plangintzan bizikleta kontuan hartzen. 2003an

udalaren arau subsidiarioetan alegazioak aurkeztu genituen Kalapieren laguntzarekin. 2004an Diputazioak teknikari bat

jarri zuen bizikleta plana egiteko eta foro bat egin zen herriko eragileekin.

Aitor Ugalde (A): Oñatin bazegoen jendea bizikletan ibiltzen zena. Herriaren ezaugarriak kontutan hartuta, bizikletan ibiltzeko leku aproposa da neurri handi batean, aldapa handirik ez duelako. Hortik hasi ginen kontzientziatzen, horren beharra planteatzen, aldarrikapena egiten, mahai inguruak antolatzen, arau subsidiarioari alegazioak egiten, pixkanaka-pixkanaka, bizikletaren erabileraren alde.

Laburbilduz, zuen lana bizikletaren aldeko hautua udalak bere egin zezan presionatzea izan zen, ezta?

Miguel Angel (M.A.): Bai, bizikletan sinistea. Eta gero herriak ere parte hartu du. Azkenean, gu hasi, baina jendeak, herriak, asko bultzatu du gai hori.

Zer lortu duzue? Zer aldatu da Oñatin hasi zinetenetik?D: Bide sare bat egitea posible izan da. Bizikleta era naturalean egunerokoan erabiltzeko aukera dago orain. Gero, San Prudentzio-Oñati bidegorria errealitatea izatea. Aipatu behar dugu azpiegitura hau egiteko parte aktiboa izan garela, Aldundiarekin batera elkarlanean aritu garela, batik bat bide tarte askotan hobekuntzak proposatuz.A: Nik uste dut bi gauza lortu direla. Batetik, azpiegiturak, bizikletentzako bidegorriak kontuan edukitzea, oraindik askoz ere gehiago egiteko egongo den arren. Bestetik, gu hasi ginenetik bizikletaren erabilera ulertzeko modua aldatu egin dela uste dut. Orain arte bizikleta kirola egiteko zen eta orain egunerokoan herri barruan ibiltzeko erabiltzen da. Gainera, lehen baino askoz gehiago erabiltzen da. Zer nolako ekintzak antolatu izan dituzue? D: Panfletoak atera, mahai inguruak, masa kritikoa, sinaduren bilketa,

bizikleta martxak... Guztia gure poltsikotik ordainduta.

M.A.: Ikusi genuenean udalak ez zuela aurrera joateko gogo handirik,

hilean behin bizikleta martxak egiten hasi ginen.

Zer uste duzue ekarriko diola inauguratu berri den Epele-Oñati bidegorri berriak herriari?

M.A: Aisialdirako izugarrizko azpiegitura izango da, bai oinez joateko bai bizikletaz ibiltzeko. Gero, enpresa asko

hartzen ditu, hortaz lanera joateko ere oso aproposa da. Herrien arteko lotura ere ekarriko du, Arrasate, Bergara...

D: Arrasatera adibidez, kafe bat hartzera joan zaitezke inongo problemarik gabe. Eta nahiz eta bidegorria zabaldu

berria den, dagoeneko lanerako joan-etorrietan nabaritu da erabiltzaile kopurua handitzen hasi dela. Aurrerantzean, kotxea hartu gabe lanera doazen ziklisten kopuru hori hazi egingo dela

uste dugu. A: Seguritatea ematen du, orain arte ez zegoena. Lehen Oñatitik Arrasate aldera bizikletan abiatzeko bi aldiz pentsatu behar zenuen. Hori behintzat badauka. Puntu batzuk hobetu beharra dago, baina behintzat badago bide seguru bat, lehen ez zegoen aukera bat.

Jendeak ongi hartu du?M.A: Orokorrean bai. Ni aurreko domekan joan nintzen oinez eta jende pila bat zebilen. Umeak, helduak, bizikletan, oinez...

Eta hemendik aurrera zer? Nondik joko du Txirrinka taldeak?D: Gure artean hitz egin dugu honetaz. Orain arte egin denaren segimendua egitea da helburua eta orain dagoena ondo erabiltzea, elkarbizitza egokia sustatuz erabiltzaileen artean.

Bukatzeko, eta gaia aldatuz, zer deritzozue, kaskoaren erabilerari dagokionean, Trafiko Zuzendaritza

Nagusiak aurkeztu berri duen Zirkulazioaren Araudi Orokorraren erreforma proiektuari? Talde bezala

jarrerarik duzue?D: Nik kaskoa erabiltzen dut, baina uste dut

jendeak aukeratu behar duela eta ez dela obligazio bat izan behar.

A: Nik kaskoaren erabilera bultzatu egingo nuke, baina ez behartu. Nik neronek

erabiltzen dut. Egunen batean ahaztu egiten bazait, faltan

botatzen dut.

TXIRRINKA O LA PERSEVERANCIA

La asociación de ciclistas Txirrinka de Oñati es un ejemplo de que con perseverancia y trabajo se pueden lograr muchas cosas. Seguramente menos de lo que desearían, pero lo cierto es que hoy por hoy en Oñati la cultura de la bicicleta como medio de transporte cotidiano va camino de de “naturalizarse”. Txirrinka comenzó a dar sus primeros pasos en 2001 y desde entonces no ha cejado en su campaña de proselitismo en favor de las dos ruedas. Su labor se ha centrado básicamente en dos ejes: por un lado, convencer a instituciones y ciudadanos de la necesidad de implantar una movilidad sostenible en la localidad y, por otro, requerir actuaciones concretas para que ésta se lleve a cabo. En los últimos años, Oñati ha registrado un aumento del uso de la bicicleta, un progresivo cambio de mentalidad con respecto a la bicicleta y la construcción de diferentes infraestructuras y dotaciones (vías ciclistas, señalización, aparcamientos...). Txirrinka siempre ha estado detrás, pero desde la asociación no se quieren arrogar ningún logro en exclusiva. Lo recalcan una y otra vez, sacudiéndose protagonismos de encima, que el apoyo y la participación de la ciudadanía ha sido clave.

Gu hasi ginen, baina jendeak, herriak, asko bultzatu du

6 7

Debagoieneko bidegorri sarea osatuz doa apurka-apurka. Arrasate (Epeletik

abiatzen da) eta Oñatiko herriak lotzen dituen bide ziklista hau da azken mugarria.

Zabaldu berria, inaugurazio ofiziala baino egun batzuk lehenago bisitatu dugu, beti bezala

bizikletaren gainean, bertatik bertara ezagutzeko. Gure bisita honetatik bi gauza garbi atera ditugu:

aisialdirako eta lanera joateko zein eguneroko mugikortasunerako azpiegitura ezin hobea da.

Baina ez hori bakarrik. Txirrinka elkarteko lagunek herrien arteko lotura sustatu dezakeela azpimarratu digute, izan ere, orain joan etorria

egin daiteke Arrasatetik Oñatira (eta alderantziz) bizikletatik jaitsi gabe. Inguruko baserri eta auzoko biztanleak ere bidegorria eskura dute. Bederen, autoa ez hartzeko aukera badago orain. Epele-Oñati bidegorriak 8,5 kilometro inguru ditu, hiru zatitan banatuta. Epele-San Prudentzio, San Prudentzio-Zubillaga auzoa eta Zubillaga auzoa-Oñati. Bidegorriak 3,50 metroko zabalera du ibilbidearen zati handienean: 2 metroko errei bat ziklistentzako da eta 1,5 metroko beste bat oinezkoentzako. Hortaz, erabilera bananduko bidegorria dugu hau, iragarritako lekuetan izan ezik, non erabilera mistoa edo partekatua duen, ibilgailu motordunak ere onartuak daudelako. Tarte hauek industria guneetan eta baserri inguruetan aurkituko ditugu batez ere, hauetara sarbidea emateko.

Bidegorritik bizikletan

Baina zer hobe bidegorri bat ezagutzeko, bertatik buelta bat ematea

baino? Udaberriko egun aldakor horietako bat aukeratu dugu txangoa egiteko. Euria

botako duen beldur, anorakak hartu ditugu, baina zorionez, ez dira beharrezkoak izan. Oñatiko

herri kaskotik atera gabe, Otadui zuhaiztian ekin diogu bideari. Errepidea utzi eta ezkerrera egin dugu

segituan. Gipuzkoako bidegorri ia guztietan errepikatzen den paisaia aurkitu dugu hemen ere: baserri, zuhaizti,

mendi magal, ibai eta larreen ondoan, fabrikak eta lantegiak, kontrastez beteriko paisaia eratuz. Oñatin baina, fabrikak

baino, fabrikatzarrak ikusi ditugu. Bidegorria, gainera, industria eremu hauetatik igarotzen da, eta horrek lanera joateko ezin

hobea bihurtzen du azpiegitura hau. Horrez gain, asfaltozko irteeraren bat edo beste aurreikusi dute lantegitik bidegorrira

zuzenean sartzeko! Oñatiko langile batzuk hasi dira dagoeneko bizikleta bidea erabiltzen lanera joateko. Aurrera segitzen dugu, errepidea ezkerrean dugula. Errepidea zeharkatu behar dugunean eta industriaguneetan barneratzen garenean arretaz gidatzeko gomendioa egiten dugu, izan ere, ibilgailuen joan-etorria handiagoa da eta kotxeak errenkadan aparkatuak daudenez gero, bat-batean atera eta bidegorrian sar daitezke.

Aisialdia

Hala ere, “burdinazko estrukturak” igarotzen ditugunean, bidegorriak inguruko pasaia ederra oparitzen digu berriz, bidea gozagarriagoa bihurtuz. Larre eta mendi magal berdeak, pinudiak, Udalaitz

(urrunean) edota Aloñako mendi lerroa, baserriak... Gainera, ibilbidea laua da oro har, oso erosoa oinez zein bizikletaz ibiltzeko. Izan ere, trazatuaren zati handi batek Vasco-Navarro zeritzon trenbide zaharraren plataforma baliatu du. Hori dela eta, aisialdirako erabilera bermatuta dago. Paseoan dabilen jende mordoarekin gurutzatu gara, eta baita kirol arina egiten ari diren ziklistekin ere.

Bestalde, bidegorria argiztatzeko, LED luminariak jarri dira ibilbide osoan zehar, hiri tarteren batean eta industria-poligonoren batean izan ezik. Leku horietan, egun dagoen argiteria erabiltzen jarraituko da.Etorkizunean, Arrasate-Oñati bidegorria Bergaratik datorren bidegorriarekin lotuko da eta hiru udalerriak bizikleta bide honek batuko ditu. Baina ez ditzagun gauzak aurreratu. Egun hori iristen den bitartean, Oñati eta Arrasateko biztanleek eta baita nahi duten bisitariek ere bidegorri berri eta txukun hau dute gozatzeko eta egunerokoan erabiltzeko.

Garraioa, aisia eta herrien arteko lotura

EPELE-OñATI BIDEGORRIA

Oñatiko langile batzuk hasi dira dagoeneko bidegorria erabiltzen bizikletaz lanera joateko

Ibilbidea laua da oro har, oso erosoa oinez

zein bizikletaz ibiltzeko

8 9

Son muchas las voces que se han levantado en contra de la obligatoriedad del uso del casco en

vías urbanas, recogida en el Proyecto de Reforma del Reglamento General de Circulación presentado

recientemente por la Dirección General de Tráfico (DGT). Decenas de asociaciones ciclistas (entre las que

se encuentra Kalapie), ayuntamientos como el de Donostia, instituciones o asociaciones de consumidores se oponen a

esta medida. Pero, ¿por qué?Hoy por hoy, el uso del casco es obligatorio en las vías

interurbanas, pero todos coinciden en que ampliar esa norma a las vías urbanas desalentaría a los ciclistas urbanos a usar la

bici, como ya ha ocurrido en aquellos países donde se ha hecho efectiva esta obligatoriedad. Según la organización de consumidores OCU, la utilización de la bici se ha reducido en torno al 35% en Australia, Nueva Zelanda y Estados Unidos. Pero ojo. Nadie está en contra de que el ciclista se proteja la cabeza. Muy al contrario, la mayoría se muestra a favor de su fomento y utilización, pero siempre como una opción recomendada y no como una obligatoriedad. De lo que se trata es de continuar tomando medidas “para mejorar la seguridad del tráfico ciclista, como la implantación de redes de vías ciclistas y otras infraestructuras”, tal y como reclama la coordinadora estatal en defensa de la bici, ConBici. Según ésta, “la mortalidad ciclista por accidente en las ciudades españolas no es muy elevada, oscilando entre 10 y 15 fallecimientos al año (a efectos de comparación, el total de fallecidos por accidente de tráfico en zona urbana ascendió a 457 en el año 2011). Esta mortalidad muestra una clara tendencia a la baja, pese al indudable aumento del uso de la bicicleta como alternativa de movilidad urbana en

muchas ciudades”.La asociación Kalapie también ha criticado el borrador

de Tráfico. “Sorprendente manera ésta –dicen– de promocionar el uso de la bicicleta por parte de un

Estado, a la cola del ciclismo urbano en Europa, que sería el único en todo el continente en

exigir tal obligación”.As imismo, ConBic i af i rma que

“el impacto negativo de la obligatoriedad del uso del

casco sobre los sistemas de bicicletas

públicas es evidente. Y no debemos olvidar que dichos sistemas ocupan un lugar de primer orden en la estructura de la movilidad ciclista de muchas ciudades (…), con importantes porcentajes de uso sobre el número total de desplazamientos en bicicleta”, amén de los resultados perjudiciales que tendría dicha reducción de ciclistas en la salud de las personas y el medio ambiente.

Polémica en torno a la obligatoriedad del casco en la ciudad

1. Comenzamos nuestro paseo en la calle Obispo Otadui de Oñati, en régimen de coexistencia con los vehículos a motor. / 2. Paso inferior, junto a la ermita de la Magdalena. / 3. Luminarias LED de bajo consumo. / 4. Un grueso muro separa la carretera del bidegorri. / 5. Salida de la fábrica

directamente al bidegorri. / 6. El bidegorri discurre bajo dos enormes viaductos. / 7. Un regalo para la vista.

MOVILIDAD COTIDIANA Y ESPARCIMIENTO

Si algo caracteriza al recién inaugurado bidegorri que une Arrasate con Oñati, y quizá esto se aprecie más claramente que en cualquier otro sitio, es su vocación compartida de movilidad cotidiana y esparcimiento. Las inmensas y muy numerosas fábricas que se encuentran en su recorrido lo hacen ideal para dejar aparcado el automóvil y desplazarse a trabajar en bici. Y su trazado llano y exento de grandes cuestas constituye un buen reclamo para numerosos vecinos que ya acuden en un buen número a dar un agradable paseo. El bidegorri Epele-Oñati, con una longitud aproximada de 8,5 kilometros, tiene una anchura de 3,50 metros en su mayor parte (2 metros para uso de bicicletas y 1,5 para peatones). En determinadas zonas debidamente señalizadas, el uso es compartido con el tráfico rodado, sobre todo a su paso por los polígonos industriales y caseríos.

1

4

2

5

3

6 7

10

??????

11

??????

Oinezko eta ziklisten arteko elkarbizitza hobetzea gipuzkoarrok

daukagun zereginetako bat da. Noizean behin, gatazkak, istripuak, eztabaidak...

gertatzen dira bi kolektiboen artean. Eta askotan saihestu genitzake. Jarraian,

gomendio batzuk emango ditugu bizikidetza ahalik eta erosoena izan dadin.

“Bizikletaren kultura” zabaltzearen beharra aipatu dugu askotan

aldizkari honetan. Apurka badoa gizartean barneratzen, baina gaztea da oraindik. Horregatik, askotan zalantzak sortzen

zaizkigu, ez dakigu zein den jokabide egokiena edo zuzenean ez

dugu “aldamenekoa” errespetatzen. Duela bi urte Gipuzkoako Foru Aldundiak seinaleztapen berria ezarri zuen bere eskumeneko bidegorrietan erabiltzaileei bizikleta bideen sarea nola erabili laguntzeko. Izan ere, kontutan izan behar dugu adin guztietako jendeak erabiltzen dituela gure bidegorriak eta bertatik ibiltzeko arrazoi diferenteak eta bidegorria ulertzeko modu desberdinak dituela. Argi dago bestalde, bidegorri guztiak ez direla berdinak eta ez direla modu berdinean erabili behar.Hainbat udalek ere, Donostiakoak kasu, bizikleta erabiltzeko arau eta gomendio ugari argitaratu dituzte azkenaldian. Beraz, eta arestian aipatu dugun moduan, zalantzak sor daitezke eta noiz edo noiz gatazkaren bat. Horregatik, ezinbestekoa da

Oinezkoen eta ziklisten arteko elkarbizitza, gure esku

arauak zehaztea. Dena dela, arau horiek guztiz beharrezkoak

izanik ere, hasteko, erabiltzaile guztien sena aldarrikatuko dugu hemen eta orain,

elkarbizitza egoki baterako abiapuntua, eta noski, errespetua.

Oinezkoak: ahulenak

Kontuan hartu behar dugun lehen gauza zera da: oinezkoak dira erabiltzaile ahulenak. Horregatik, ziklistak

abiadura mantsotu beharko du oinezkoen artean ibili behar badu, are gehiago haurrak nahiz zaharrak daudenean. Ziklista

atzetik gerturatzen bada, txirrina jotzea oso lagungarria izango zaio, oinezkoak ohartarazteko. Eta aurreratu behar baditu,

neurrizko abiaduran egin dezala, oinezkoak ez izutzeko.Oinezkoei berriz, zehaztutako lekuetatik gurutzatzea,

txirrindularien bidean ustekabean ez sartzea eta bat-bateko mugimendurik edo norabide aldaketa ustekabekoak ez egitea gomendatzen zaie, gainontzeko erabiltzaileen ibilia baldintzatu dezaketelako. Oinezkoek ziurtatu beharko dute ez dietela traba egiten bizikletei eta gainerako ibilgailu baimenduei (bakarrik ibili edo taldean, haurrekin nahiz lasterka). Adibidez, taldean doazenean oinezkoek ekidin behar dute bide erdian gelditzea, edota besteei igarotzen galarazten dien hesi moduko bat eginez ibiltzea. Bidegorri bananduetan, non ziklistentzako eta oinezkoentzako errei bana dagoen, bakoitza harentzako espresuki moldatutako erreitik ibiliko da, beti ere tokian tokiko seinaleek adierazten dutena errespetatuz. Zazpi urtera arteko haurrak oinezkoen erreitik ibil daitezke bizikletaz pertsona nagusi batekin badoaz eta oinezkoen ibilia oztopatzen ez badute.Erabilera bateratuko bidegorrietan, aldiz, oinezko eta ziklistentzako errei desberdinduak ez daudenez, trafiko modu biek elkarrekin bizi behar dute. Errei bakoitzean ziklistak eta oinezkoak topatuko ditugu. Horregatik,

oinezkoak ezkerretik ibiliko dira (ibiliaren noranzkoan), eta ziklistak aurrez aurre eta eskuin aldetik agertuko

zaizkie. Hortaz, bizikleten noranzkoaren kontra ibiliko dira oinezkoak. Modu honetan, bi trafikoek hobeto

ikusiko dute elkar.

Hiriguneetan

Bestalde, hiriguneetan oinezkoek duten lehentasuna errespetatu

behar dute ziklistek espaloitik

ibiltzea baimentzen zaien kasuetan. Seinaleei ere kasu egin behar diete. Gomendagarria da 5 kilometro orduko abiadura ez gainditzea eta, bide ziklistan barrena joanez gero, 15 kilometro ordukoa. Erraien ondoan umerik edo zaharrik dagoen begiratzea komeni da. Bestetik, egoera berezietan bizikletatik jaistea gomendatzen da eta semaforoak eta oinezkoen pasabideak errespetatzea.Gomendio eta arau hauen helburua elkarbizitza hobeagoa lortzea da. Gure esku dago eta denok irabaziko dugu.

Ezinbestekoa da arauak zehaztea eta gomendioak ematea sor daitezkeen zalantzak argitzeko

(jarraitzen du)

www.gipuzkoabizikletaz.net

Ez egin trabarikZiklistek eta oinezkoek debekatuta dute bidegorriaren zabalera osoa hartzea eta besteei pasatzen ez uztea. Gomendatzen da bidean ustekabean ez sartzea eta bat-bateko mugimendurik edo norabide aldaketa ustekabekoak ez egitea.

Erabilera bateratuko bidegorriaTrafiko modu biek elkarrekin bizi behar dute. Horregatik, oinezkoak ezkerretik ibiliko dira (ibiliaren noranzkoan), eta ziklistak aurrez aurre eta eskuin aldetik agertuko zaizkie.

Bidegorri bananduaBidegorri bananduek errei bi dituzte bereizita, ziklistentzako eta oinezkoentzako. Bide-lerro bakoitzaren noranzkoa agertzen du seinale honek.

Bide partekatuaBide tarte partekatuetan, ziklistak, oinezkoak

eta ibilgailu motordunak ibil daitezke. Ziklistek eskuin aldetik zirkulatu beharko dute –legeak hala

dio–, baldin eta oinezkorik ez badago. Kasu horretan, ezkerretik hartu beharko diete aurrea oinezkoei.

TxirrinaKomeni da bizikleta-txirrina eramatea, bidegorrian zabiltzala besteak ohartarazteko.

Gipuzkoako Bizikleta Bideen Sarean nola ibili