Berdeguneak eta OsasunaYolanda González-Rábago

www.oseki.eus

Bizi garen ingurune fisikoak nabarmen baldintzatzen du gure osasuna, eta baita egunerokoan garatzen ditugun bizi-ohitura osasuntsuak ere. Ildo horretan, jakina da ingurunean berdeguneak izanez gero populazioak osasun egoera hobea izaten eta ongizate maila handiagoa hautematen laguntzen duela.

OSASUNAREN BALDINTZATZAILE SOZIALAK

Iradokitutako aipua: GONZÁLEZ-RÁBAGO, Y. (2019) Berdeguneak eta

Osasuna. OSEKI Osasun eskubidearen aldeko ekimena-Iniciativa por el

derecho a la salud. Eskuragai: https://www.oseki.eus/eu/arloak/osasunaren-

baldintzatzaile-sozialak/

BERDEGUNEAK ETA OSASUNA2 www.oseki.eus

Bizi garen ingurune fisikoak nabarmen baldintzatzen du gure osasuna, eta baita egunerokoan garatzen ditugun bi-zi-ohitura osasuntsuak ere. Ildo horretan, jakina da ingurunean berdeguneak izanez gero populazioak osasun egoe-ra hobea izaten eta ongizate maila handiagoa hautematen laguntzen duela (1, 2). Espazio berde horiek eraiki ga-beko landaredi naturaleko leku ireki gisa definitu ohi dira, baina hiri-ingurunean ere badira berdeguneak, esate batera parkeak edo zuhaitz edo landarediko kaleak, eta oso gauza ontzat dira hirietako egoiliarren osasunarentzat (1).

Azken hamarkadan azterlan anitzek erakutsi dute berdeguneen eta osasunaren erdiko determinatzaile batzuen (ari-keta fisikoa egitea, gehiegizko pisua edo obesitatea, kasu) eta estres gutxiagoren artean dagoen lotura (3, 4, 5). Zabal aztertu izan da berdeguneetan ibiltzeak populazioaren osasunean duen eragin zuzena ere, bai osasun orokorraren egoeraren hobekuntzan bai osasun mentalean nahiz hilkortasunaren murrizketan (1, 2).

Hainbat hipotesi daude naturarekin harremanean egotearen eta pertsonen osasun eta ongizatearen artean den lotura hori azaltzeko (1). Lehenengo eta behin, inguruan berdeguneak izateak osasuna sustatzen laguntzen du, aire librean jarduera fisikoa egiteko aukera eskaintzen baitu. Ezagunak dira horrelako jarduerek osasunean sortzen dituzten onu-rak, handiagoak baitira leku itxietan egiten den ariketaren aldean (6). Bigarrenik, berdegune publikoak lotuta daude gure ongizatea hobetzen duten harreman sozialen garapenarekin (7). Bestetik, berriz, eguzki-argitan edo sistema immunologikoa garatzeko eta hanturazko prozesuak erregulatzeko garrantzitsuak diren mikroorganismo batzuen era-ginpean egotearen onurak dira aurki ditzakegun azalpen batzuk (8).

Edonola ere, eta lotura hori azaltzen duten mekanismoez harago joanez, frogaturik dago hirian berdeguneetatik hurbil bizitzeak edo naturarekin zuzeneko harremana izateak lotura duela, onerako izan ere, bai hautematen dugun osasun egoerarekin eta bai osasun mental hobeago batekin (1, 2, 3, 4, 9, 10). Auzoetako berdeguneen handitzeak lotura du osasun autoebaluazioa hobetzearekin (11). Bestetik, parkeak eskura egonez ariketa fisikoa sustatzen da, pasieran ibilt-zea batez ere, eta horrek lotura du edozein zioengatiko hilkortasunaren murrizketarekin, osasunarekin zerikusia duen bizitza-kalitatea hobetzearekin (12, 13) eta adinean sartutakoan diabetes arriskua, obesitatea, hipertensioa eta gaixota-sun kardiobaskular gutxiago izatearekin (12, 15). Hiriko espazio berdeek, gainera, murriztu egiten dute aire kutsadura (16), eta frogatuta dago horrek osasunean duen eragina (17).

Esan bezala, berdeguneek eragin positiboa dute osasun mentalean ere, osasun fisikoan dituenez gain. Ikusi da naturarekin harremanean egoteak estres maila gutxitzen duela, eguneroko jardueretan arreta jartzen laguntzen duela (18, 19) eta, halaber, autoestimua hobetzen eta antsietatea, depresioa zein nahasmendu psikosomatikoak murrizten dituela; elementu horien arteko lotura, gainera, oraindik nabarmenagoa da baztertutako taldeengan, adinekoengan eta gazteengan (20, 21). Bestalde, auzoetan aire libreko lekuak izanez, parkeak edo aisiarako eremuak esaterako, area-gotu egiten da auzokideen arteko interakzio maila, eta kohesio soziala handitzen laguntzen du horrek. Badakigu sare

Hirian berdeguneetatik hurbil bizitzeak edo naturarekin zuzeneko harremana izateak lotura duela, onerako izan ere, bai hautematen dugun osasun egoerarekin eta bai osasun mental hobeago batekin.

BERDEGUNEAK ETA OSASUNA3 www.oseki.eus

sozial sendoak izateak onurak dakartzala osasunerako eta ohitura osasuntsuei heltzeko (22, 23), eta heriotza-arriskua murrizten duela (24, 25), edozein izanik ere norbanakoak osasunari buruz duen autobalorazioa, adina, maila sozioe-konomikoa eta osasunarekin lotutako joerak, hala nola erretzea, alkohola edatea, ariketa fisikoa egitea edo egiten den dieta (26). Interakzio sozialak eta komunitate-jarduerak hobetuz, estresaren maila eta antsietate eta depresio sentsa-zioa gutxitu egiten dira (27).

Nolanahi ere, garrantzitsua da kontuan hartzea, berdeguneak izatea eta horietan ibiltzeko aukera osasunarentzako aktibo gisa hartzearekin batera, espazio horietaz egiten den erabilera, aurkako efektuak ere sor baitaitezke. Aisiarako espazio horiek, izan ere, arazoak dakartzan jardueretarako (alkoholaren eta legez kanpoko drogen kontsumoa) erabiliz areagotu egin daiteke komunitatearen antsietate maila (28), tentsio arteriala (29) eta osasungarriak ez diren ohituretara bultza dezake, adibidez erretzera (30).

ERREFERENTZIAK4 www.oseki.eus

6 Thompson Coon JB K, Stein K, Whear R, Barton J,

Depledge M.H. Does participating in physical activity

in outdoor natural environments have a greater effect

on physical and mental wellbeing than physical activity

indoors? A systematic review. Environ. Sci. Technol.

2011; 45:1761–1772.

https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/es102947t

7 Maas J, van Dillen S.M.E., Verheij R.A., Groenewegen,

P.P. Social contacts as a possible mechanism behind the

relation between green space and health. Health Place

2009; 15, 586–595.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

S135382920800

8 Rook G.A. Regulation of the immune system by

biodiversity from the natural environment: an

ecosystem service essential to health. Natl. Acad. Sci.

USA 2013;110,18360–18367.

http://www.pnas.org/content/110/46/18360

9 De Vries S, Verheij RA, Groenewegen PP,

Spreeuwenberg P. Natural environments –healthy

environments? Environment and Planning A

2003;35:1717-1731.

http://journals.sagepub.com/doi/10.1068/a35111

10 Maas, J.; Verheij, R.A.; Groenewegen, P.P.; de Vries, S.;

Spreeuwenberg, P. Green space, urbanity, and health:

How strong is the relation? Journal of Epidemiology

and Community Health 2006;60:587-92.

https://jech.bmj.com/content/60/7/587

1 Twohig-Bennett C, Jones A. The health benefits of

the great outdoors: A systematic review and meta-

analysis of greenspace exposure and health outcomes.

Environmental Research 2018; 166: 628-637.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

S0013935118303323?via%3Dihub

2 van den Berg M, Wendel-Vos V, van Poppel M, Kemper

H, van Mechelen W, Maas J. Health benefits of green

spaces in the living environment: a systematic review of

epidemiological studies. Urban Forestry & Urban Green

2015; 14(4):806-816.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

S161886671

3 Lee A.C.K., Maheswaran R. The health benefits of

urban green spaces. A review of the evidence. J. Public

Health 2011; 33 (2):212–222.

https://academic.oup.com/jpubhealth/

article/33/2/212/15851

4 Di Nardo F, Saulle R, La Torre G. Green areas and

health outcomes: a systematic review of the scientific

literature. Ital. J. Public Health 2012; 7 (4):402-413.

https://ijphjournal.it/article/view/5699

5 Ding D, Gebel K. Built environment, physical activity,

and obesity: what have we learned from reviewing the

literature? Health Place 2012; 18 (1):100–105.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

S135382921

ERREFERENTZIAK5 www.oseki.eus

16 Pugh TAM, MacKenzie AM, Whyatt JD, Hewitt CN.

Effectiveness of green infrastructure for improvement

of air quality in urban street canyons. Environmental

Science & Technology 2012;46:7692-9.

https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/es300826w

17 de Keijzer C, Agis D, Ambros A, Arévalo G, Baldasano

JM, Bande S, et al. The association of air pollution and

greenness with mortality and life expectancy in Spain: A

small-area study. Environ Int 2017;99:170-6.

http://isiarticles.com/bundles/Article/pre/pdf/146254.

pdf

18 Hartig, T. Restorative environments. Encyclopedia of

Applied Psychology 2004;3:273-9.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

B0126574103008217?via%3Dihub

19 Chang, C.-Y.; Chen, P.-K. Human responses to window

views and indoor plants in the workplace. Hort Science

2005;40:1354-9.

http://hortsci.ashspublications.org/content/40/5/1354.

short

20 Maller C, Townsedn M, Brown P, St Leger L. Healthy

parks Healthy People. The health benefits of contact

with nature in a park context. A review of current

literature. Melbourne: Faculty of Health and Behavioural

Sciences, Deakin University; 2002.

http://www.georgewright.org/262maller.pdf

21 Stone D. Hanna J. Health and nature: the sustainable

option for healthy cities. Belfast: Healthy Cities

Conference; 2003.

22 Eriksson M. Social Capital and Health implications for

health promotion. Glob Health Action. 2011;4(5611).

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3402/gha.v4i0.5611

11 Parry J, Laburn-Peart K, Orford J, Dalton S. Mechanisms

by which area-based regeneration programmes might

impact on health: a case study of the new deal for

communities initiative. Public Health 2004;118:497-505.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

S0033350604000411?via%3Dihub

12 Stigsdotter UK, Ekholm O, Schipperijn J, Toftager M,

Kamper-Jørgensen F, Randrup T. Health promoting

outdoor environments - Associations between green

space, and health, health-related quality of life and

stress based on a Danish national representative survey

Scandinavian Journal of Public Health 2010; 38 (4) :411

- 417

http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1

403494810367468?url_ver=Z39.88-2003&rfr_

id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dpubmed#arti

13 Lee A.C.K., Maheswaran R. The health benefits of

urban green spaces: A review of the evidence. J. Public

Health 2011; 33: 212–222.

https://academic.oup.com/jpubhealth/

article/33/2/212/15851

14 Lachowycz K, Jones AP. Greenspace and obesity:

a systematic review of the evidence. Obesity

Reviews2011;12(5):e183-9.

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-

789X.2010.00827.x

15 Murtagh E, Nichols L, Mohammed M, Roger Holder

R, Nevill A, Murphy M, et al. Walking to improve

cardiovascular health: a meta-analysis of randomised

control trials. The Lancet; 2014; 384 Suplement 2, S54.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

S0140673614621802?via%3Dihub

ERREFERENTZIAK6 www.oseki.eus

28 Clemente F, Kleiman MB. Fear of crime in the United

States: a multivariate analysis. Social Forces 1977;

56:519-31.

https://www.jstor.org/stable/2577738?seq=1#page_

scan_tab_contents

29 Harburg E, Efurt JC, Chape C, Hauenstein LM, Schull

WJ, et al. Socioecological stressor areas and black-

white blood pressure. Journal of Chronic Diseases

1973;26:.595-611.

https://www.sciencedirect.com/science/article/

pii/0021968173900647?via%3Dihub

30 McCabe A, Raine J. Framing the debate: the impact

of crime on public health. Birmingham: Public Health

Alliance; 1997.

23 Pilkington P. Social capital and health: measuring and

understanding social capital at a local level could help

to tackle health inequalities more effectively. J Public

Health Med. 2002;24(3):156–9.

https://academic.oup.com/jpubhealth/

article/24/3/156/1503835

24 Kaplan GA, Wilson TW, Cohen RD, Kauhanen J, Wu

M, Salonen JT. Social functioning and overall mortality:

prospective evidence from the Kupio ischemic heart

disease risk factor study. Epidemiology 1994;5(5): 495-

500.

https://www.jstor.org/stable/3702204?seq=1#page_

scan_tab_contents

25 Cobb S. Social support as a moderator of life stress.

Journal of Psychosomatic Medicine 1976; 38:300-13.

http://garfield.library.upenn.edu/classics1985/

A1985ABM0600

26 Berkman L, Syme S. Social networks, host resistance

and mortality: a nine-year follow-up study of Alameda

County residents. American Journal of Epidemiology

1979;109(2):186-204.

https://academic.oup.com/aje/

article/185/11/1070/3859058

27 Stansfeld SA. Social support and social cohesion. En:

Social determinants of health Marmot M, Wilkinson RG.

eds. Oxford: Oxford University Press; 1999:155-78.