1

CC11

Izena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Deiturak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

UlermenaELKARRIZKETA TESTUALEXIKOAIRAKURMENA

2.atala

110min

IRITZI ARTIKULUA 1010

40 min

IDAZKIA 10 30 min

ESALDIAK BERRIDAZTEA 10 – 25 min

Egindakoa gainbegiratzeko 15 min

Guztira 50 27 2h 55m

ELKARRIZKETA TESTUA 5 – 10 min

LEXIKOA 5 – 10 min

IRAKURMENA 10 – 40 min

Erantzun-orria betetzeko 5 min

PROBA IDATZIA Puntuazioagehienez

Puntuazioagutxienez

Proposaturikodenbora

1.atala

65min

• LEHENENGO ATAL HAU egiteko denbora: ordubete eta bost minutu.

• Barruan erantzun-orria daukazu. Orri hori zuzenduko da irakurgailu optiko bidez.(Erantzun-orria bete tzea rekin era horretako zuzenketari berariazko onespena ematen diozu)

• Erantzun okerrengatik ez da punturik kentzen.

• Hurrengo laukian, ariketak, puntuazioak eta denbora banaketa:

Azterketaeredua-2APROBA IDATZIA | LEHENENGO ATALA

• 2 •

Babilonia1 A ahalik eta diru gehien

B dirua nahi adinaC behar bezalako dirutza

2 A antzeraB bezalaC zehar

3 A izatekotanB bailitzanC izango bazen bezala

4 A ziploB di-da bateanC zirt edo zart

5 A txunditurikB miretsitaC gogaiturik

6 A ordaintzeko bezalaB ordaintzeko adinaC ordainez

7 A esan zidanB esan hidanC esan zenidan

8 A hementxe aterako haiz ereB hemen atera egingo haizC hemen ere aterako haiz

9 A etorri den gizonikB etorritako gizonakC etorri den gizon bat

10 A gonbidatu asmozB gonbidatzekotanC gonbidatzerako

ta handik gutxira bazkaltzen amaitu zuten eta na-gusiak Feliziano besarkatu eta agur egitera ziho-akionean azkeneko aholkua eman nahi izan zion:

—Nire esanei kasu egiten badiek urrutira iritsiko haiz.

Eta don Hilariorekin bigarren urtea betetzear zenean,Montevideotik etorri berria zen indiano ponposo batezagutu zuen, eta honek burua berotu zion Felizianori,joan zedila Montevideora, han aukera izango zuela-eta■■(1)■■ egiteko, berak egin zuen bezala.

Eta indianoaren hitzak haize zirimolaren ■■(2)■■

sartu zitzaizkion buruan, eta bere gogoa ere hantxeikusi zuen Felizianok, buruaren erdian, haize zirimola-ren begian, haren menpe erabat, paperezko kaskabeltxa■■(3)■■.

Eta ■■(4)■■ egin behar zuela ikusi zuen.

Eta handik astebetera nagusiari bere asmoak azalduzizkionean ■■(5)■■ geratu zitzaion hura:

—Nik hiri horrenbeste irakatsi ondoren, lana bi urteaneman ondoren… ■■(6)■■ hau egin behar al didak hikniri orain?

—Berorrek barkatuko ahal dit, baina ongi pentsatutakoerabakia da. Berorrek iazko bazkari hartan ■■(7)■■

diruak ez duela bihotzik eta dirua egin nahi zuenak berebihotza hiltzen jakin behar zuela lehenbizi.

—Baina pazientzia pixka batekin ■■(8)■■ aurrera.Hasteko, doblea pagatuko diat.

—Ez. Egun batean esan nion berorri batzuetan haizeasartzen zaidala buruan, eta halakoetan ez naizela batereerraza konformatzen.

—Hi, Ameriketara galtza zaharrekin joan eta zaharra-goekin ■■(9)■■ ere ezagutzen diat nik.

—Bai, baina ez naute galtza horiek barruan harra-patuko.

—Datorren hilean berriro ■■(10)■■ ninduan neureetxera bazkaltzera, bigarren urtebetea ospatzeko…

—Ba, gorde beza berorrek inbitazioa handiknatorrenerako.

Joan Mari IrigoienBabilonia. Elkar, 1989

(Moldatua)

ELKARRIZKETA TESTUA | Eredua-2 |

Testua osatzeko, aukeratu hutsuneetan zer jarri.

Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C).Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.

E

• 3 •

LEXIKOA | Eredua-2 |

armeldar oinutsen komunitateak bere

bidea egiten zuen, ikaraldi (11)handirik gabe, ama nagusiaren

zuzendaritzapean eta frai Millanen

gidaritza (12) espiritualaren pean… bisitari

arrotz (13) batek ez zuen besterik esango,

begirada azaleko (14) baten menera (15)egonez gero: bazegoela, alegia, (16), haien

artean, halako bake-giro orokor bat, komuni -

tatearen funtzionamendu ona berresten (17)zuena; egoerari astiro begiratuz gero, ordea

–mojekin egun batzuk eginez gero, adibidez,

minututxo batzuk egin beharrean (18)–,

arro tzak beste ondorio batzuk aterako zituen,

beharbada, bai baitziren, itsaso ustez (19) bare

hartan, indar ezkutu batzuk, grina gaiztoei

lotuak –zeloak, inbidiak eta abar–, itsasoa,

aldian-aldian (20), zakartzera eramaten zutenak

eta aditzera ematen zutenak ezen bazegoela

gerra moduko bat –edo lehia bat, zeha tzago

esanda– bi talderen artean, zeinen buruak ama

nagusia eta frai Millan bera, sor Klara frai

Millanen soka berekoa izaki.

Joan Mari Irigoien Bestea da mundua. Elkar

(Moldatua)

1112131415

1617181920

Bestea da mundua

izukaitz dardara ikarati izugarrizuzendari nagusitasun gidatzaile buruzagitza

arrunt kanpotar arretatsu zikoitzageriko barrenkoi nabarmen gainaldekomodura gisako agindupean beldurrezhau da berriz ipuin egon

berritzen berregiten frogatzen berreskuratzenordez lanean bitartean ahala

pentsatuz itxuraz omen aspalditikantzinatik sarritan lantzean behin bat-batean

A B C D

Aukeratu hitz horien baliokidea, testuinguruko esanahia kontuan harturik.

Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C-D).Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.

K

• 4 •

tzidazu orain, esnatzerakoan, maite,

istorio bat kontatzen. John Henry

Patterson ehiztaria Tsavo-ko oiha ne an

zihoala izutu egin zen bat-batean, bela-

rretan, epelean zegoen sugetzar bat ikustean.

Laster izuak lilurari utzi zion lekua: sugearen

larrua urre zaharraren kolore koa zen, berde

koloreko arrasto disti ratsuz zeharkatuta, eguz-

kipean dirdai eginez. Larru hura etxeratzeko

apeta sartu zitzaion.

Tiro egin zion burura, eta asmatu. Larrutu

zuen gero labanaz, eta lehortzen utzi orduko

samindurik ikusi zuen larrua kolorea galtzen

ari zela. Aurki urrea txuria zen, berde distiranta

beltz zurahil eta triste bilakatua. Bertan bota

zuen bere desioaren hondakina. Maitasuna ere

azal desiragarria duen izaki misteriotsua da,

liluratu eta izutu, biak egiten gaituena.

Ausartzen bagara, plazera eman eta

hartzearen jokoan aurkituko gara: ahoa zabal -

duz musuari, eskuaren laztanez gorputza ira tza-

rririk, gerriaren besarkadan geureganatzen dugu

maitemin hautsez edertutako larrua.

Askotan, ordea, ehiztari bilakatzen gara,

eta posesibitatearen bidez persona horren

berezitasunak haustu egiten ditugu, bere abe -

rastasuna ezabatu monotoniaren kainoia re kin,

bere azala geureganatzeko gorde nahian, ezin

konturatuz bizitzarik gabe azal horrek ez duela

ezer balio, desioaren hondakin hits bihurtua.

Pako Aristi Udan lan egiten zuen gizona. Erein

(Moldatua)

21. Ehiztariak, sugeari tiro egitean, zein gogo du bereziki?

A Bat-bateko ikara, sugetzarrarekin topo egitean sentitu zuen beldur izugarria.

B Oihaneko arriskuaz inguratuta, bere ehiztari balioa neurtzeko apeta kilikagarria.

C Piztiaren azalaz jabetzeko guraria.

22. Zer gertatu zitzaion ehiztariari sugea akabatu eta handik gutxira?

A Larrua kendutakoan suntsitu egin zuen lilura sortzen zion tresna.

B Konturatu zen maitasunak eta gorrotoak elkarrekin talka egiten dutela norbait maite dugunean.

C Orduantxe ohartu zen zenbat maite zuen sugea tiro egin aurretik.

AFRIKAKO SUGEA

Afrikako sugea

IRAKURMENA | Eredua-2 | Testu laburrak

Irakurri hurrengo hiru testuak eta aukeratu erantzun zuzenak.

Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C).Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.

U

• 5 •

23. Zein multzo aztertu du testuan aipatzen den ikerketak?

A 18 eta 19 urteko neba-arreba norvegiar askorena.

B 80ko eta 90eko hamarkadetan soldaduska egiten ari ziren gazte norvegiarrena.

C 240.000 laguneko neska-mutilena.

24. Norvegiarren ikerketak frogatu duenez,

A ordenak ez ezik, biologiak ere zerikusia du adimen-kozientean gertatzen den aldean.

B seme bakarrek anaia txikiek baino puntuazio okerragoa lortzen dute.

C adimen aldea, gehienbat, anaia zaharrenaren zaintzaile lanaren ondorio da.

25. Testuaren arabera, zer ikertu beharko litzateke aurrerantzean?

A Datu-banku zabalak aintzat hartuta, emakumezkoen eta gizonezkoen adimen-kozienteakalderatu beharko lirateke.

B Ea zer ondorio ateratzen diren azterketa tankeratsua beste multzo batzuetara zabalduz gero.

C Ea, norvegiarren artean gertatu bezala, anaia bikien artean ere hurrenkerak berebizikogarrantzia ote duen.

ANAIA ZAHARRENA, BIGARRENA BAINO AZKARRAGOA

Anaia zaharrena, bigarrenabaino azkarragoa

eba-arrebek duten ordenaren eta

adimenaren arteko harremanaz ezta -

baida asko egin izan da aspaldi danik.

Orain, 18 eta 19 urteko norvegiar

gazteen artean egindako azterketa batek argi

pixka bat ekarri du gai honi buruz. 80ko eta

90eko hamar kadetan, solda duskara iritsi bezain

laster, 240.000 mutikori egindako adimen-

koziente neurketak erakutsi duenez, anaia

zaharrenek emaitza hobea lortu zuten, batez

beste, bigarren anaiek baino. Aldea, hain zuzen

ere, 2,3 puntukoa izan zen: lehenengoek 103

puntu erdietsi zituzten eta bigarrenek 100,7.

Ikerketa ondo diseinatuta dago, famili

egoera eta beste faktore batzuk kontuan

hartuta. Eta adimen-kozientean agertzen den

alde hori horrelaxe azaltzen da, baita anaia

zaharrena biologikoki hala ez denean ere,

alegia, beti ere hala balitz bezala hazi izan

baldin bada. Bestela esanda, adimenean

azaltzen den alde hori ez dagokio ordena

biologikoari, mutikoak familian hartzen duen

edo jokatzen duen maila sozialari baizik.

Science aldizkariak ekainean argitaratu

zuen ikerketa, eta haren egileek, Setter

Kristensen eta Tor Bjerkedal zientzialariek

diotenez, lehenengoen eta hurrengoen arteko

diferentzia mutil horiek bai bere famili

inguruarekin bai elkarrekin izandako interak -

zio sozialari zor zaio. Anaia zaharrenak, bere

anaia txikiagoaren tutore modura jokatuz,

hobeto garatzen omen ditu trebetasun kogni -

tiboak, eta gero horiexek neurtzen dira

probetan. Hipotesi horrek argitzen du zergatik

lortzen duten seme bakarrek anaia zaharragoek

baino puntuazio okerragoa, ez baitaukate inor

erakutsi eta zain tzeko.

Erronka berria zabaldu zaie orain iker -

tzaileei: ea Norvegiakoaren moduko datu-

banku zabalak erabiliz, emakumezkoetan ere

antzeko emaitzak lortzen diren. Eta bestetik, ea

diferentzien jatorriak orain artean erabiltzen

ziren hipotesiak berresten dituen: faktore gene -

tikoaren eta ingurumenaren arteko eragina,

anaia bikietan esaterako, horiek anaia

zaharragoek baino puntuazio oke rragoa

lortzen baitute.

Uxue Alberdi Jakin, 164. 2008ko urtarrila-otsaila

(Moldatua)

N

• 6 •

Mens sanairolzale amorratua naiz eta, zorio-nez, lasai aitor dezaket hala naizela.Lehen, berriz, arnasa hartzeko erebaimena eskatu behar izaten zenean,ezkutuan gozatu beharreko bizio

itsusia zen kirolzaletasuna. Progrea progrezenak, behintzat, ondotxo ikasia izaten zuenhorri buruzko dotrina, eta gisa honetako gau-zak esaten zituen gaia ate ratzen zen aldiro:populuaren opioa da kirola; agintari gaiztoek,herriari benetako arazoak burutik kentzekoasmoz asmatutako amarru ogiz eta zirkoz osa-tua: panis et circenses.

Orain ez zaizu inor horrelakorik esatenausartuko. Aitzitik, oraingo dotrinaren arabera,gauza ezinago ederra da kirola: bizitzakoeskolarik onena. Eskola on horretako ira -kaslerik onenak, berriz, eliteko kirolariak dira.Ohore, beraz, eliteko kirolariei, haiena izangoda-eta ospearen zeru gozo itzaltsua. Amen.

Zergatik dira, ordea, eliteko kirolariak hainirakasle on? Zergatik egiten zaizkio, adibidez,hainbeste omenaldi Induraini, eta bakar bat ereez tropeleko Gregorio izengabe beti gregarioibili behar izaten duten horiei? Gure gizarteaho biko honek badu horrentzat ere erantzunegokia. Esan, zera esaten digu gizarteak bereaho bitako batekin: eliteko kirolaria eredu -garria delako, ahor! Eta zergatik da eredugarri?Gizakiaren berezko mugak gainditzekoahalegin etengabean diharduelako beti.

Zentzuzko erantzunak dirudite, baina,pixka bat sakonduz gero, berehala ikusten zaieamarrua. Gizakiaren berezko mugak gain -ditzeko ahalegina saritu nahi bada, zergatiksaritzen da beti ahalegin horretan arrakastaizan duena? Ahalegina balitz kontua,Gregoriok izango luke zer irakatsia, Indurainekadinakoa edo gehiago. Galdera horientzat ez dugizarte honek erantzunik. Aho biko mintzoadarabil, baina aho baten jarduna bakarrikentzuten dugu. Bestea, benetako arrazoiakdakizkien ahoa, mutu dago beti.

Ez ahalegina: arrakasta bakarrik saritzenda hemen, eta preziatzen, eta laudatzen.Arrakasta hori aldian aldiko lehiakideen artekonor-gehiagokoan erabakiko balitz, gaitzerdi.Grekoek hala egiten omen zuten. Baina ez. Aridirenen arteko onena izatea ez da, antza, askiarrakasta gu bezalako sibaritentzat. Ari direnenarteko onena ez ezik, historian zehar aritu izandirenen arteko onena ere izan beharra dauka

bizitzaren eskola omen den horretan irakasleeta izar izan nahi duenak. Gizarteak ezartzendio kirolariari presio hori. Guk geuk alegia.Markarik hausteko arriskurik ez duen meetingaapenas inork aintzat hartzen duen. Partehartzaileen senitarteko eta lagunek, eta modazpasatutako txororen batek edo bestek baino ez.Zergatik ezartzen diegu, ordea, halako presioakirolariei? Behar dugulako, horrexegatik.

Arrunt-arrunta da gure bizitza arrunta:betiko gauza betiko moduan egiten ematenditugu egunak. Guk ezin, eta markaz kanpokozerbait egingo duen norbait behar dugu,harekin bat egin, eta haren markak geureegiteko. Mugatuegi ikusten dugu geure burua,eta hargatik nahi dugu norbait, mugarik ezdugula erakutsiko diguna. Geure buruahobetzeko ahaleginik egin nahi ez dugulakoeskatzen diegu eliteko kirolariei markazgorako ahalegina. Baina ez da ahaleginaestimatzen dieguna, markak eta –markekin–giza mugak haustea baizik.

Har dezagun, esaterako, Joko Olin pi -koetako probarik handiena: ehun metroak.Puntua arte, hamar segundoz beherako markaegitea zen ametsa. Dozena bat lasterkari badabilorain muga horren azpitik. Ez alferrik: bederatzisegundo doi eskatuko diegu aurki, eta, hori lordezatenean, zortzi. Eta gero zazpi. Azkenean,etorriko da eguna, abiatu aurretik helmugarairistea eskatuko dieguna. Hori bai: giza handikomarka hori hausteko –eta, bide batez, gureheroi-premia asetzeko– kirolariren batek lagun -garriren bat, drogaren bat hartu duela jakinezgero, Munduko plazan eskegiko dugu lotsagabehalakoa, paperetako sitsa beltzek, uhinetakobele are beltzagoek eta Sare ko armiarmaezinago beltzek beren bazka izan dezaten.

Eta orduan entzungo dugu gizartearenbigarren ahotsaren mintzoa: «Ikusten? Begira,begira ezazue zer datorkien zintzo eta jatorjokatzen ez dutenei!»

Mens sana in corpore sano: Gorputzaosasuntsu, burua ere halatsu. Hala dio gure ahobietako batek. Beste ahoak, berriz, honako bestelelo hau korapilatzen du isilaren ama raunean:Bai zera! Mens sana in corpore in sepulto.

Joxerra GartziaItsasoan euri. Alberdania, 2003

(Moldatua)

KIRAKURMENA | Eredua-2 | Testu luzea

• 7 •

26. Garai batean kirolzaletasuna orain baino zokoratuago zegoen. Izan ere,

A kirola erromatar tradizio klasikoarekin uztartzen zuten askok.

B kirola, boterearen tresnatzat eta gizarte arazoen estalkitzat zeukaten zenbaitek.

C ariketa fisikoa eta gainerako bizio itsusi guztiak ezkutatzen zituzten antzinako progreek.

D aspaldiko progreen ustez, kirola agintari gaiztoen denbora-pasa baino ez zen.

27. Egungo ikusmoldearen arabera, berriz, zer garrantzi du kirolak?

A Eskolarako ikasgai egokitzat hartzen dugu, edonork egiteko jarduera ezin hobetzat.

B Ariketa fisikoak ordezka dezake goi mailako irakasleen jarduna.

C Kirolari izate hutsa ohore handikotzat daukagu.

D Gizarteak kirolari ospetsuak miresten ditu.

28. Egungo kirolariei, zer eskatzen zaie batez ere?

A Ahalegina barik, aldameneko lehiakidea garaitzea, suntsitzea.

B Ahalegintzea, eta hori garaipena bezainbeste laudatzen eta estimatzen da.

C Egundainoko markak txikitzea.

D Arrakastak arrakasta, aurkaria menderatzen saiatzea da axola duena.

29. Egilearen ustez, zergatik estutzen ditugu horrenbeste goi mailako kirolariak?

A Gure eguneroko arrunkeriaren mugetatik ihes egiten laguntzen digutelako.

B Giza muga guztiak hautsi eta geure burua hobeto ezagutzen laguntzen digutelako.

C Beste norbait heroi bihurtzeko amets garbia dugulako.

D Geure burua hobetzeko egiten dugun ahalegina islatzen dutelako.

30. Testua oro har hartuta, zein esaldik laburbiltzen du egilearen jarrera?

A Eliteko kirolak islatzen ditu gizartearen ametsik garbienak.

B Izar ospetsuek nahiz kirolari arruntek, batzuek eta besteek, kirolzaleen irabazteko beharrizana asetzen dute.

C Progreek besterik uste bazuten ere, kirolak erakutsi du bizitzarako eskola zuzena eta egokia dela.

D Atsekabea eragiten du kirolzaleek esaten dutena eta nahi dutena bat ez datozelaikusteak.

MENS SANA

Irakurri aurreko testua eta aukeratu erantzun zuzenak.

Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C-D).Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.

• 8 •

Amaitzen duzunean:

• Konprobatu ariketetan aukeratu dituzunak erantzun-orrian markatu dituzula.Guztira, 30 item dira: 1-30.

• Sartu erantzun-orria koadernotxo honen barruan eta jaso eskua. Gelako arduradunek azterketaren 2. atala emango dizute.

• 10 •

Erantzunak Eredua-2

AAG ariketak

Elkarrizketa testua Lexikoa Irakurmena

1 B 6 C 11 B 16 D 21 C 26 B

2 A 7 A 12 D 17 C 22 A 27 D

3 B 8 C 13 B 18 A 23 B 28 C

4 C 9 A 14 A 19 B 24 C 29 A

5 A 10 B 15 C 20 C 25 B 30 D

Esaldiak berridatzi

1 Zer ez ote nuke egingo zuk poema guztiak irakur ditzazun! (zenitzan: gaizki).2 Gaurko hitzaldia ez da (izan) atzo elkartekoek eman zutena / zuten hitzaldia bezain interesgarria izan. 3 Ez da harritzekoa poesiak jakituriarekin harremana izanda, bizi esperientzian ere oinarritzea.4 Gauean egindako izotzaren ondorioz, mendiaren gailurra hain irristakorra zegoen non ezin izan zuten /

baitzuten amestutako helburua bete.5 Batzordearen arduradun norbait izendatzekotan, Maddi baino egokiagorik ez dago.6 Poeta ezagun bat joandako haietaz oroitzeko egunsenti amaigabe bat beti izango (egongo) delakoan

dago.7 Gaitzak jota hiltzear dagoen kazetari baten egoera inork aukeratu ez izanak harritu egin ninduen (ez

aukeratu izanak ondo).8 Gaur egungo ekonomia-egoeran ez legoke jokabide larriagorik zenbait sasijakintsuren aginduak itsu-

itsuan jarraitzea baino.9 Nola esan dezakezu (zenezake) bost urteko haur batek ez duela (= hori) gurasoen beharrik!

Nola esan dezakezu bost urteko haur batek gurasoen beharrik ez duenik! (= horrelakorik)10 Horrelakoetan gauzak birritan pentsatu beharrean zuk behin baino ez dituzu pentsatzen.

2

CC11

IdazmenaIDAZLAN LUZEAIDAZLAN LABURRA ESALDIAK BERRIDATZI

AZTERKETA KODEAANONIMOTASUNA BABESTEKO

Idatzi azterketa-kodearen zenbakiak: l l l l l l l

• BIGARREN ATAL HAU egiteko denbora, gehienez: ordubete eta 50 min.

• Barruan lau orri solte dauzkazu.

• Idatz itzazu kodeak adierazitako laukietan. Guztira, bederatzi dira.Kode gabeko orrialdeak ez dira zuzenduko.

• Hurrengo laukian, ariketak, puntuazioak eta denbora banaketa:

2.atala

110min

IRITZI ARTIKULUA 1010

40 min

IDAZKIA 10 30 min

ESALDIAK BERRIDAZTEA 10 – 25 min

Egindakoa gainbegiratzeko 15 min

Guztira 50 27 2h 55m

ELKARRIZKETA TESTUA 5 – 10 min

LEXIKOA 5 – 10 min

IRAKURMENA 10 – 40 min

Erantzun-orria betetzeko 5 min

PROBA IDATZIA Puntuazioagehienez

Puntuazioagutxienez

Proposaturikodenbora

1.atala

65min

Azterketaeredua-2PROBA IDATZIA | BIGARREN ATALA

• 2 •

Hartzen duzun gaia garatzeko iritzi askatasuna duzu. Baina, beti ere, jokatu begirunez:saihestu jarrera sexistak, homofoboak, arrazistak, erlijioen aurkakoak...

ATAZAREN ZEHAZTASUNAK Bete beharrekoak •

NORI ZUZENDUA Informazio aldizkari bateko irakurleei

TESTU MOTA Iritzi artikulua

MOLDEA Euskara batua

HITZ KOPURUA Gutxienez 250 hitz (tintaz)

TESTUAK IZAN BEHAR DITUEN OSAGAIAK:

● Gaiaren sarrera edo aurkezpena.

● Dosierrean, GIDOIRAKO laukian proposatutako ideia batzuk.

Horiek osatu, konparatu, erlazionatu...

● Adibideak, garatu dituzun argudioak edo ideiak osatzeko.

● Amaitzeko, aukeran: a) konklusioa, garrantzizkoena laburtzeko

b) proposamena, arazoa hobetzeko

1. Bina gai dituzu aukeran. Bakoitzean bat hartu behar duzu eta garatu.

2. Ebaluatzerakoan, honakoak izango dira ardatz:

• Atazaren zehaztasunak betetzea (laukietan adierazitakoak)• Hizkuntz aberastasuna / egokitasuna / zuzentasuna

3. Baliogabetu egingo dira pasarte eginak (sarrera, amaiera edo lerrokada aurrezprestatuak, orokorrak), gaiarekin edota agindutakoarekin (enuntziatua) loturazuzenik eta argirik ez dutenak.

4. Oharra: anonimotasuna babesteko, idazlanetan ez ipini zeure benetako daturik(izen-deiturak, helbidea...)

IDAZLAN LUZEA ETA LABURRA | Ohar orokorrak |

IDAZLAN LUZEA | Iritzi artikulua | Argibideak |

IDAZLAN LABURRA | Txostentxoa edo Gutuna | Argibideak |

ATAZAREN ZEHAZTASUNAK Bete beharrekoak •

NORI ZUZENDUA Ezezagun bati / adiskide bati / norbere buruari

TESTU MOTA Gutuna / mezua / txosten laburra / gogoeta / kronika

MOLDEA Euskara batua / euskalkia* / hika* / berorika*

*Aukeran hartzailearen arabera, beti ere maila jasoan

HITZ KOPURUA Gutxienez 150 hitz (tintaz)

TESTUAK IZAN BEHAR DITUEN OSAGAIAK:

● Agindutakoari erantzuna / oinaren jarraipena

● Testuingurua kontuan harturik, egilearen ikuspuntua

● Molde sinesgarria: pertsonala, tonu egokia...

● Amaiera egokia

Moldea, aukeran hartzailearen arabera: batua / euskalkia* / hika* / berorika**Maila jasoan. EZ lagunarteko “hizkeran bezala” (fonetismoak, hitzenkontrakzioak...). Eta ortografia zuzena.

• 3 •

Orrialde honetako lerro horiek zirriborro gisa erabil ditzakezu: gidoia egiteko, zeureapunteak biltzeko...

Lerro horietan idatzitakoa ez da zuzenduko.Zirriborroetarako lerroak

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

Zirriborroetarako lerroak

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

• 4 •

ERRETZEA DEBEKATUTA

Parisen bezala,ostalarien eskaera:terrazetan ezdebekatzea.

❏ EAEn, 2011ko urtarrilean indarrean

izango da toki publiko itxietan

erretzeko debekua

Gidoirako

• Europan, erretzea geroeta leku gehiagotandebekaturik

• EAE 2011: garraioak,lantegiak, toki publikoitxiak

• Taberna-jatetxeetan,lehen erretzeko guneak(dirutzak eralgita) /laster debeku osoa

• Ostalariak beldur: beze-roak / dirua / negozioa /bazkariak / ezkontzak

• Legea betearazteko: isunak/ salaketak / kanpainakNork betearazi?

• Debekuak ohituren alda-keta? Ospakizunak / txokopribatuak

Toki publiko itxietanerretzea debekaturik

Datuak Txostena: Euskadi eta drogak 2010

%66 Erretzen ez duten herritarrak

%34,1 Eguneroko kontsumoa duten erretzaileak

%15 Ohiko erretzaileak 15-17 urteko nerabeen artean

%58 Tabakoa lagatzen saiatu diren erretzaileak

Toronton, Kalifornian etaWashingtonen antzekoarauak aspalditik. New York, parke etahondartzetan erretzekodebekua prestatzen

Irlandan, edan hemen baino ge-hiago, hotz handiagoa. Baina

lortu dute taberna barruan ezerretzea.

(C. S., tabernaria)

Bai zera! Irlandan pub asko itxidituzte, eta Kroazian, legea ezarrieta sei hilabetera aldatu.(M. U. , ostalaria)

Umeak doazen

ibilgailuetan erretzea ere

debekatuta egongo da

Legearen arabera

,

sagardotegiak

tabernen parek

o

• 5 •

ESKOLA LEHEN ETA ORAIN

Gure gurasoen eskolatikgaurkora, alde ederra!

Iturria: EITB24.COM

Eskola porrota %Finlandia 8

Frantzia 12

Euskal Herria 14

Espainia 30

❏ EAEn %31k ez dute gainditzen

DBH4 lehenengo urtean

Frantziako Lanbide Heziketako hiruinstitututan diru-sariak ikasleei: Baldintzak: institutura joatea, zintzoportatzea, emaitza onak izatea.Dirua taldearentzat bidaia bat-edoegiteko.

Gidoirako

• Garai batean, eskola ba-karrean adin guztietakoikasleak ikasgela berean

• Baliabideak: maisu baka-rra, liburu bakarra...

• Lehen, hizkuntza bakarra,eleaniztasunik gabe

• Medotologia, eskola po-rrota... kezkarik ez

• Gaur, gurean, umerik ez es-kolatu gabe

• Baliabide ugari: ordenagai-luak, arbel digitalak, pan-tailak, liburutegiak...

• Zenbat-nahi irakasle, ia-iajakin tzagaiko bana

• Diotenez, orain diziplinagutxiago

Berria 2010-02-17

❏Lau ikasle b

erritik hiruk D ered

ua

hautatu dute EAEn..

Eitb24com (2010-02)

• 6 •

| TXOSTEN LABURRA (Informe gisakoa) Nire proposamenaAtzerrian egona zara, egonaldi laburretan. Horren jakitun, hemengo elkarte batekoarduradun batek aholkua eskatu dizu. Izan ere, atzerriko ikasle jendearentzat egoitzaeta jarduerak antolatzeko asmoa du.

Irakurri ondokoak eta osatu

Proposamen bat, txosten gisakoa, zure eskarmentua azalduaz eta zure ikuspuntua argudiatuaz.

Gutxienez, 150 hitz

Adibidez:

Egoitza Ez litzateke beharko luxuzko gauzarik...Janaria Ikasle-jendeak ez luke exijituko...

Otorduen orduak, edo antolamendua...Jarduerak Bisitak, txangoak ez lirateke izan beharko...

Asko gustatuko litzaieke...Multiabentura eta kirolak: piraguak, mountain bike...Jaiak: ginkanak, beldurrezko gaua, berbena, karaokea...

Gidariak Komeni da izatea...Jakin beharko lukete...

Giroa ...Arduradunak ......

✗✓

▼IDAZLAN LABURRA | Txostentxoa | Eredua-2 |

• 7 •

IDAZLAN LABURRA | Gutuna | Eredua-2 |

| Gutuna Etxaldea

Herriko taberna batean paskin bat ikusi duzu. Erantzutea erabaki duzu.

Gutun bat, zure jarrera, arrazoiak, helburuak... kontatzeko.

Gutxienez, 150 hitz▼

• 8 •

Kalifikatzeko irizpideak

IDAZLAN LUZEA ETA LABURRA

EDUKIA (0-3 puntu). Adierazia, hots, gaiazenbateraino garatu den:

• Gutxieneko hitz kopurua.• Gaiaren garapena: argudioak, adibideak.• Gidoian proposatutako ideiak sakontzea.

MOLDEA (0-3 puntu). Adierazpena, hots,edukia azaltzeko baliabideen kalitatea:

• Egitura aberatsak / sinpleak.• Lexiko zehatza eta adierazkorra / dese -

gokia edo urria.• Ideien eta egituren arteko kohesioa, lotura.• Idazlanaren egituraketa orokorra: sarrera,

lerrokaden antolamendua, konklusioa.

ZUZENTASUNA (0-4 puntu). Sintaxia, hots, sin-taxizko eta ortografiazko zuzentasun maila:

• Deklinabide eta aditz mailakoa.• Perpausen egituraketa.• Ortografia: hitzen idazkera zuzena eta

zeinuen erabilera egokia.

Hiru alderdi horietakoren batean nabarmenhuts eginez gero edota, oro har, hiruretanmaila kaxkarra erakutsiz gero, ezingo daIdazlana gainditutzat eman.

ESALDIAK BERRIDAZTEA

Berridatzi den esaldiak honako baldintzahauek bete behar ditu zuzentzat hartu ahalizateko:

• Esaldi bakarra atera behar da berridaz-ketaren ondorioz.

• Eredutzat ematen den esaldiaren zen tzuaosorik jaso behar du.

• Eskaintzen den moldeari jarraituz osatuaizan behar du, eta ez beste bide batetikeratua.

• Gramatikaren aldetik zuzena izan behardu, osorik.

• Komatxoak-edo jarri badira, horiek adie -raz ten duten elementuen ordenak etapuntua zioak ere zuzenak izan behar dute.

• Ortografia aldetik, zuzena izan behar du.

Amaitzen duzunean:

• Konprobatu kodeak idatzi dituzula adierazitako laukietan. Guztira, bederatzi dira.

Kode gabeko orrialdeak ez dira zuzenduko.

• Ordenatu orri solteak eta sartu koadernotxo honen barruan. Jaso eskua eta adierazi gelako arduradunei azterketa amaitu duzula.

• Ez zimurtu orri hauek.

• Orriotan, idatz ezazu garbi eta tintaz (boligrafoz).Aztertzaileek ez dute zuzenduko irakurri ezin dena.

• Idazlan luzea. Idatzi gutxienez 250 hitz.

• Idazlan laburra. Idatzi gutxienez 150 hitz.

IdazmenaIDAZLAN LUZEA

IDAZLAN LABURRA

ESALDIAK BERRIDAZTEA

Itsatsi hemen

azterketa-kodea

AZTERKETA KODEAANONIMOTASUNA BABESTEKO

Idatzi azterketa-kodearen zenbakiak:

l l l l l l l

Azterketaeredua-2PROBA IDATZIA | BIGARREN ATALA

CC11

• 2 •

Kodea: / 1l l l l l l l AUKERATUTAKO GAIA

1 ..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

5 . . . . . . . . . . ........................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

10 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

15 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

20 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

25 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Idazlan luzea

• 3 •

Kodea: / 2l l l l l l l

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

30 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

35 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

40 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

45 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

50 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

55 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

Idazlan luzea

• 4 •

Kodea: / 3l l l l l l l

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

60 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

65 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

70 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

75 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

Kalifikazioa(0 - 10)

+

–

Oharrak

AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO Zenbakiak

............

Idazlan luzea

• 5 •

Kodea: / 4l l l l l l l AUKERATUTAKO GAIA

1 ..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

5 . . . . . . . . . . ........................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

10 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

15 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

20 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

25 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Idazlan laburra

• 6 •

Kodea: / 5l l l l l l l

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

30 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

35 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

40 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

45 . . . . . . . . . . . .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Idazlan laburra

Kalifikazioa(0 - 10)

+

–

Oharrak

AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO Zenbakiak

............

• 7 •

Kodea: / 6l l l l l l l

0. Hasieran errua berari egotzi nion. Horrek lotsa eman zidan gero.

....................................... ...tzat ............................. lotsatu ....................................... .

Ariketa honetako esaldiak beste molde batean ipini behar dira, berridazketa eginez.Behean agertzen den esaldi zatitxoak aurretik edo atzetik puntuak baldin baditu,zerbait idatzi behar da horri lotuta. Adibidez:

...takoan → etorritakoan

Punturik ez badu, aparteko hitza da. Ahalik eta gutxien aldatu behar dira emandakoesaldiko hitzak. Inoiz bat kendu edo beste bat sartu beharko da, baina beti ereesaldi bakar bat osatuz, eta ortografia zuzenarekin. Adibidez:

Hasieran bera errudun jo izanak egin ninduen gero

ESALDIAK BERRIDATZI

...

1 Edozer egingo nuke zuk poema guztiak irakurtzearren.

Zer .................... ote .....................................................................................................

..................................................... irakur .................................................................... .

2 Gaurko hitzaldi hori interesgarria izan da, baina atzo elkartekoek eman zutena askoz ere

interesgarriagoa izan zen.

.....................................................................................................................................

....................................... bezain .................................................................................. .

3 Poesiak jakituriarekin harremana duenez, bizi esperientzian ere oinarritu liteke.

Ez da harritzekoa ............................................................................................................

izanda ......................................................................................................................... .

4 Ezin izan zuten amestutako helburua bete, gauean egindako izotzaren ondorioz oso irristakorra

baitzegoen mendiaren gailurra.

.....................................................................................................................................

hain .................................................................. non ......................................................

............................................................................................ .

5 Batzordearen arduradun norbait izendatu nahi izanez gero, Maddi da horretarako egokiena.

.......................................................................................................................... ...kotan

......................................................................... egokiagorik ......................................... .

• 8 •

Kodea: / 7l l l l l l l

6 Beti izango da egunsenti etengabe bat joandako haietaz oroitzeko. Hori uste du behintzat poeta

ezagun batek.

Poeta .............................................................................................................................

................................................................................................................. ...lakoan dago.

7 Inork ez zuen aukeratu gaitzak jota hiltzeko zorian dagoen kazetari baten egoera eta horrek

harritu egin ninduen.

........................................................... ...tzear ...............................................................

................................................................ izanak ........................................................ .

8 Gaur egungo ekonomia-egoeran, jokabiderik larriena zenbait sasijakintsuren aginduak itsu-itsu

betetzea izango litzateke.

............................................................................................ ez legoke ...........................

............................................................................................................................ baino.

9 Bost urteko haur batek gurasoen beharrik ez duela diozu? Zuk hori esatea ere!

Nola ..............................................................................................................................

.................................................................................................................................. !

10 Horrelakoetan gauzak birritan pentsatzea komeni da, eta zuk behin pentsatzen dituzu.

................................................................... beharrean ..................................................

............................................. baino ............................................................................. .

Esaldiak 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Gaizki (✗)

Kalifikazioa(0 - 10)

..........

Oharrak

AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO