Unitate eredua asmatzaileak

GURE BIZITZA ERRAZTU DUTEN ASMAKIZUNAK

LEHEN HEZKUNTZAKO 4. MAILARAKO SEKUENTZIA DIDAKTIKO HIRUELEANITZA

BEGOÑA ITURGAITZ

1

ASMATZAILE

ETA

ASMAKIZUNAK

Lehen Hezkuntzako 5. Maila



BEGOÑA ITURGAITZ

2

1.SAIOA. ATAZA DISEINATZEN

Ziur nago asmakizunen bat bururatuko zitzaizuela noizbait edota nonoiz

asmakizunaren bat faltan bota duzuela….. ba…. Ohea berez egiteko….altxatu

eta gero..esaterako. Gizakiok ere gauzak asmatzen joan gara beharrizanei

bultzatu batzutan edo hainbatetan kasualitatez erabilgarri izan den

aurkikuntzak egin izan ditu. Bosnaka jarri pentsatzen, talde kooperatiboetan lan

egiteko ohitura garatzen joateko eta historian zehar gizakiarentzako benetan

lagungarri suertatu diren asmakizunei buruz hausnarketa txiki bat egin dezagun.

Hasiera batetan, eta lar pentsatu gabe, arbelean guretzako garrantzitsu izan

diren zenbait asmakizun idatziko ditugu. Denon artean egingo dugun lana

izango denez, ez duzue zerrenda luzea egin behar.

Zergatik diren garrantzitsu komentatu ostean horren inguruan ikerketa

txikia egitea interesgarri izango dela ohartuko zinetela argi daukat eta horri

buruzko lantxoa gauzatzearen proposamena luzatuko dizuet dagoeneko.

Ohiturari jarraituz, talde bakoitzak egindako lana elkartuz zer dakigun,

zer jakin gura dugun eta nola adieraziko dugun erabaki egingo dugu. (ik.

ikasleentzako materialak)

Adibide gisa hona hemen proposamena: Gizakiaren historian zehar

benetan garrantzizkoak izan diren asmakizun zein asmatzaileen liburu erraldoia

gauzatuko dugu ohizko formatuan eskolako liburutegirako eta formatu

elektronikoan gurasoen aurrean aurkezteko ere, euskaraz eta gaztelaniaz.

Horrekin batera, asmakizun eta asmatzaile bakoitza hobeto kokatzeko asmotan,

denbora lerroa eraikiko dugu denon artean ingelesez. Talde bakoitzak

formatua, edukia, irizpidea(k) eta hizkuntza aukeratuko ditu.

Amaitzeko, ideien mapa burutuko dugu denon artean. Betiko legez,

gelako arduradunak amankomunatutako ideia guztiak paper handian batuko

ditu.



BEGOÑA ITURGAITZ

3

2. SAIOA BATERA PENTSATZEN ZER?

Aurreko egunean egindako ideien mapa zein erabakiak aterako ditugu

berriz. Lehengo eta behin gure azken produktuak gauzatzeko bidea adierazi

beharko dugu, eta hori aurrera ateratzeko ezinbestekoa dugu pausu

txikiagoetan zehaztea. Horrela apurka -apurka egin beharreko guztia

pentsatzen eta egiten joango gara. Guztiz funtsezkoa da taldekide bakoitzak

bere eginkizunen ardura hartzea. Lana talde kooperatiboetan bananduko

dugunez, bost ardura egongo dira:

Lehen eta behin talde bakoitzaren aukeraketa idatzita utziko dugu

errepikapenik eman ez daitezen.

Esan bezala, hiru izango dira ekoizpen nagusiak: liburu erraldoia eskolako

liburutegirako,euskaraz zein gazteleraz, ordenagailuko aurkezpena gurasoen

aurrean azaltzeko eta zuen eskolakideak hobeto kokatzeko denbora lerro

erraldoia eskolako karrajoan jartzeko.

Talde kooperatibo baten kideen eginkizunak

1. Taldeko materialen arduraduna: Lan egiteko

behar diren materialak prestatu eta irakasleari emateko

edota azken produktuak prest egoteko ardura hartzen du.

2. Animatzailea: taldekide guztien gogoz, gustora

eta ganoraz aritzeko ahaleginak sustatzen ditu.

3. Idazkaria: Eskatutako lana idaztearen ardura

dauka.

4. Bozeramailea: Txostenak edo azken produktua

aurkezten ditu.

5. Moderatzailea: Taldekide bakoitzak lanak ondo

betetzen ari direnaren ardura hartzen du.



BEGOÑA ITURGAITZ

4

3. SAIOA. BATERA PENTSATZEN ZELAN?

Orain zer motatako lana burutuko dugun dakigula, nola egingo dugun

aztertzea dagokigu.

Aurrekoetan bezala, zer testu motak diren egokienak pentsatuko dugu denon

artean, bakoitzaren ezaugarriak aztertuz. Horrela, lana erraztu egingo zaigu,

ondo egiten lagunduko digulako.

Hona hemen liburu batzuetan eta web orri batzuetan gure gaiari buruz

aurkitutako adibideak 10 minututan nola dauden idatzita azter dezagun.

Halako taula lagungarri suerta liteke:

LIBURUA/ WEB

ORRIA

HIZKUNTZA

AHOZ/ IDATZIZ

ELKARRIZKETA BAI EZ

ESALDIAK

ORDENATUTA

DAUDE?

BAI EZ

ADITZAK ORAIN LEHEN GERO

ESALDIAK

LOTZEKO HITZ

BEREZIAK

BAI ZEINTZUK? EZ

INFORMAZIO

ZEHATZA (datak,

leku izenak…)

BAI EZ

IRUDIAK BAI ZERTARAKO

EZ

ARGAZKI OINA BAI ZERTARAKO EZ

Lana aurrera atera ahal izateko, jakina, informazio iturri desberdinak erabiliko

ditugu: etxetik edo eskolako liburutegian aurkitu ditugunak eta baita,

interneteko hainbat orri hizkuntza desberdinetan ere. Zerrenda txiki bat



BEGOÑA ITURGAITZ

5

daukazue. Ohi denez, bestelako informazio iturriak erabili ahal dituzue, betiere

ahaztu barik erreferentzia idatzi egin beharko duzuela, lanaren amaiera aipatu

behar baitira.

http://zientzia.net

http://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/newton

http://losinventos.iespana.es/

http://www.educar.org/inventos/

http://www.educar.org/inventos/lineadeltiempo/default.asp

http://todointeresante.wordpress.com/2007/12/28/30-inventos-que-cambiaron-

nuestra-historia-parte-i/

http://centros5.pntic.mec.es/ies.arzobispo.valdes.salas/alumnos/hiscite/hiscite.h

tml

http://www.cbc.ca/kids/general/the-lab/history-of invention/default.html

http://www.ideafinder.com/history/of_inventions.htm

http://cientificosalcala.blogspot.com

Liburu bat oso interesgarria:

Philips et al. (2007). Inventos y Descubrimientos. Altea. Madrid

ZER EGINGO

DUGU

(ekoizpena)

LIBURU

ERRALDOIA

AURKEZPENA DENBORA

LERROA/

TIMELINE

HIZKUNTZA

NORI ZUZENDUTA

AHOZ/ IDATZIZ

TESTU MOTAK Deskrib.

Biografia

EZAUGARRIAK

IRUDIRIK?

ARGAZKI OINIK?

http://zientzia.net/

http://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/newton




http://todointeresante.wordpress.com/2007/12/28/30-inventos-que-cambiaron-nuestra-historia-parte-i/


http://centros5.pntic.mec.es/ies.arzobispo.valdes.salas/alumnos/hiscite/hiscite.html


http://www.cbc.ca/kids/general/the-lab/history-of%20invention/default.html


http://cientificosalcala.blogspot.com/



BEGOÑA ITURGAITZ

6

Ezaugarriak

Ezaugarriak taldean eztabaidatu ostean, ikasleentzako materialen artean

dauden testu mota bakoitzerako orrian agertzen direnekin erkatu. Denon

artean batzuk aukeratu eta kontrol orrian idatzi. Gerorako gorde

Lana errazago egiteko Word dokumentu berria zabaldu eta zuen

ordenagailuko karpetan gorde izenburu erraz baina adierazgarri batekin (erraz

gogoratzeko eta aurkitzeko). Bertan kopiatzen joan zaitezkete adierazgarri

iruditzen zaizuen informazioa. Geroago zirriborroarekin arituko zarete, zuen

eginbidea erraztuz.

Amaitzen duzuenean, horrelako taula beteta egon behar da: (Informazioa

biltzeko taula)

ASMAKIZUNA ASMATZAILEA URTEA ONURA(K) GAINERAKO

INFORMAZIOA

Atazaren lehen zatia amaitu duzue…………….ZORIONAK!



BEGOÑA ITURGAITZ

7



BEGOÑA ITURGAITZ

8

BAI

EZ

ZUZENTZEKO

Asmatzailearen BIOGRAFIA

Pertsona baten bizitza kontatzeko

Pertsona batek egindako lanak kokatzeko/

ulertzeko

Ordenatuta

denboraren arabera

Egindakoaren

zergatiak aurretik

azalduta

Beharrezko datuak

azaltzen dira

Denbora adierazten duten

hitzak edo esaldiak: lehen,

gero,

azkenik, momentu horretan,

……… zenean…

Izenak

Aditzak hirugarren pertsonan

Lehenaldian

Argazki eta argazki oina

Testua paragrafoetan

banatuta dago

Asmakizuna/ Aurkikuntzaren

DESKRIBAPENA

Definizioa: zer den

Aurkezpena: zertarako

Nolakoa

Bestelako informazio

interesgarria

Adjetiboak

Espazioa adierazten

duten hitzak: Goitik,

behean , eskuman..

Erregistro kultoa

Lehenaldia eta

orainaldia nola aldatu

den agertzeko.

Ordenatuta

Zehaztasunak



BEGOÑA ITURGAITZ

9



BEGOÑA ITURGAITZ

10

4. eta 5. SAIOAK . GURE ASMAKIZUN LIBURUAK (edozein

formatotan dagoela ere)

Pentsatzeko eta informazioa biltzeko garaia bukaturik,

unea heldu zaizue, bada, lana txukun egiteko eta aldi

berean zuen gaitasun artistikoa erakusteko.

Saia zaitezte beti lan txukuna egiten, hori ere bai irakurle

baita entzuleek ere asko baloratuko duten aldea izango

baita. Horretarako, ondokoak eduki beharko dituzue

kontuan:

1. Testuaren zirriborroa ekoitzi. Testuaren ondoan joango diren argazki

edota irudiak aukeratu.

2. Kontrol orria erabili lehen zuzenketa egiteko. Egin beharreko aldaketak

gauzatu

3. Hasi koloreak eta diseinua aukeratzen.

4. Diseinua erabakita, atalak bereizi. Izenburuak idatzi.

5. Testu zuzendua kopiatu eta argazkiak ondo kokatu testuaren ondoan.

6. Lana amaituta dagoenean ez ahaztu denon artean errebisatzea. Behar

diren zuzenketak egin.

Arazorik izanez gero, gogoratu zenbait baliabide dituzuela.:

Power Point-a sortzeko gida EUSKARAZ

http://alweb.ehu.es/iktmagisteritza/poju/powerpoint-aren-gida/1-gaia/

Eskolan erabiltzeko moduko Publisher gida

Publisher 2003 aritzeko gida EUSKARAZ

Irudiak lortzeko

1. http://images.google.es/imghp?hl=es

2. Txertatu------- irudia------Clip Art

Clip Art barruan zaudela:

Bilatu ------Zer nahi duzun idatzi-------bilatu

Saioaren amaieran inprimatu egindako lana.

Baduzue, bai, zuen lanaren lehen bertsioa. Nola dago? Itxura ona dauka

benetan, baina …… arretaz aztertu beharko da……ea gustuko ez dugun zer

edo zer topatzen dugun!

http://alweb.ehu.es/iktmagisteritza/poju/powerpoint-aren-gida/1-gaia/

http://images.google.es/imghp?hl=es



BEGOÑA ITURGAITZ

11

6.SAIOA . ASMAKIZUN ETA ASMATZAILEEN DENBORA

LERROAN K OKATU Before finishing the sequence let’s put everything together. This means that you

have to think about some criteria, that is any kind of reason to order them. So,

group together again and discuss about one or two criteria you’d like to

propose to the class. We’ll put them down and choose one.

Alternatively a good criterion may be to order inventions and discoveries

according to time. This will also give us a historical perspective about how fast

technology has changed in the last 150 years.

Basically, you need to know the English names of the inventions you’ve working

about. Second step will be to build up a timeline and place the inventors and

the item’s name on the appropriate place on it.

As our timeline may become quite long we’re placing the timeline on the

corridor, so that all the people in the school can follow and it will also help to

understand our presentations better.

There is a good and easy way to make it using Microsoft Word programme as

you can find in the following web site:

http://www.microsoft.com/education/timelinesword.mspx

Anyway, you have a ready made template you can use in the kids’ materials

file in this sequence.

INVENTIONS TIMELINE A. D.

(Annus Domini)

0




BEGOÑA ITURGAITZ

12

6.SAIOA . ASMAKIZUN ETA ASMATZAILEAK DENBORA LERROAN KOKATU Unitatea amaitu baino lehen asmakizun guztiak ordenatuko ditugu. Erizpide

ezberdinak egon daitezke eta horretaz mintzatuko gara taldeka. Talde

bakoitzak bi irizpide proposatuko ditu talde handian eta denon artean bat

aukeratu.

Berriro ere, betiere proposamen bezala, erizpide egokia denboraren arabera

ordenatzea izan daiteke. Honek dakarren beste ondorioa zera da: azken 150

urteotan teknologia zer arin garatu den egiaztatzea hain zuzen ere.

Hori egitea ez zaizue zaila suertatuko: asmakizunen ingeleseko izena topatzea

baino ez baita izango. Hori erraz topatuko duzue ingelesez idatzitako bestelako

denbora lerroren batean.

Bigarren pausua denbora lerroa bera eraikitzea izango da eta bertan, dagokion

tokietan zuen asmakizun edota aurkikuntza jarri. Nahiko luze aterako denez,

eskolako sarrera edo karrajoa leku egokiak izan daitezke. Gainera, horrela

ahalik eta kide gehienek ikustea eta zuen lanarekiko interesa piztea lortuko

duzue. Oso lagungarri suerta daiteke ere zuen aurkezpenak ulertzeko eta

kokatzeko.

Oso era errazean egin dezakezue lan hau, Word programa erabiliz. Horretarako

jo ezazue ondoko web orrira:


Badaezpadan, ikasleentzako materialen artean denbora lerroa egiteko

txantiloiak aurki ditzakezue.

INVENTIONS TIMELINE B.C.

(Before Christ)

0




BEGOÑA ITURGAITZ

13

7.SAIOA. DENONTZAKO AURKEZPENAK PRESTATZEN…

Beste gelakideen aurrean burutuko den aurkezpena prestatu

dugu taldeka lehenengo eta talde handian saioaren 2. zatian.

Horretarako askotan erabili izaten ditugun tauletaz baliatu.

BAI EZ HOBETZEKO

Izenburuak letra larriz idatzita

daude

Izenburuak edukiarekin zerikusia

du

Lagunei zuzenduta dago

Informazioa ongi ordenaturik

agertzen da.

Irudiak daude testua hobeto

ulertzeko

Polita dago eginda.

Errez irakurtzen da.

Ez dago akatsik.

Informazio iturriak agertzen dira



BEGOÑA ITURGAITZ

14

8.SAIOA ETA AGERTU DAITELA…..LEMOIZKO PLAZAN!

Momentua heldu da!

Ez jarri urduri, ondo baino hobeto zuen zatiak dakizkizuelako eta atzo

ikasitakoarekin zein Gorputz Hezkuntzako saioetan gure urduritasuna

kontrolatzeko erlaxatzeko ariketaren bat eginez ederto egingo

duzue!

Hori bai! Lagunei arreta handiz entzun eta ez ahaztu kontrol-orria

betetzen joatea…hurrengoko baten oraindik hobeto egin ahal

izateko!

GIZAKIAREN BIZIMODUA ALDATU IZAN DUTEN ASMATZAILE

ETA ASMAKIZUNA

AHOZKO AURKEZPENA

BAI

EZ

HOBETZEKO

Ozen eta argi azaldu dute.

Argi ahoskatu dute.

Zerbait argi ez zegoenean,

berriro azaldu dute beste

era batean.

Hitz bat gogoratzen ez

zutenean, beste bat erabili

dute.

Irudiak izan dituzte

azalpenean laguntzeko.



BEGOÑA ITURGAITZ

15

MATERIAL OSAGARRIAK



BEGOÑA ITURGAITZ

16

IRAKASLEENTZAT



BEGOÑA ITURGAITZ

17

Web orriak http://zientzia.net biografiak eta asmakizunak euskaraz




http://todointeresante.wordpress.com/2007/12/28/30-inventos-

que-cambiaron-nuestra-historia-parte-i/

http://centros5.pntic.mec.es/ies.arzobispo.valdes.salas/alumnos/

hiscite/hiscite.html

http://www.cbc.ca/kids/general/the-lab/history-of

invention/default.html


http://www.education-world.com/a_tech/tech/tech013.shtml

http://www.cbc.ca/kids/general/the-lab/history-of-

invention/default.html

http://inventors.about.com/od/astartinventions/a/FamousInventi

on.htm

http://inventors.about.com/od/fstartinventors/a/HenryFord.htm

http://www.ideafinder.com/history/inventions/television.htm

http://www.ideafinder.com/history/inventors/pascal.htm

http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupi

d=1431&HistoryID=ab23

BIOGRAFIAK

http://zientzia.net euskaraz

http://cientificosalcala.blogspot.com asmatzaile famatuen

biografiak gazte

http://www.american-inventor.com/ iparramerikako izen

ospetsuak ingeleraz

http://www.biografias.es/famosos/profesion/inventores/todas/

http://www.tareaescolar.net/tareaescolar/historia%20colombia/I

nventores%20famosos.htm

http://pdf.rincondelvago.com/biografias-de-fisicos-famosos.html

DENBORAREN LERROA EGITEKO INGELESEZ

http://www.teach-nology.com/web_tools/materials/timeline/

http://www.xtimeline.com/ denboraren lerroa egiteko ingelesez

ona eta erraza

http://angelmicelti.blogspot.com/2008/10/crear-una-lnea-de-

tiempo-con-xtimeline.html Blog educativo de angelmicelti












http://www.education-world.com/a_tech/tech/tech013.shtml

http://www.cbc.ca/kids/general/the-lab/history-of-invention/default.html

http://www.cbc.ca/kids/general/the-lab/history-of-invention/default.html

http://inventors.about.com/od/astartinventions/a/FamousInvention.htm



http://www.ideafinder.com/history/inventions/television.htm

http://www.ideafinder.com/history/inventors/pascal.htm

http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1431&HistoryID=ab23



http://cientificosalcala.blogspot.com/

http://www.american-inventor.com/

http://www.biografias.es/famosos/profesion/inventores/todas/

http://www.tareaescolar.net/tareaescolar/historia%20colombia/Inventores%20famosos.htm

http://www.tareaescolar.net/tareaescolar/historia%20colombia/Inventores%20famosos.htm

http://pdf.rincondelvago.com/biografias-de-fisicos-famosos.html

http://www.teach-nology.com/web_tools/materials/timeline/

http://www.xtimeline.com/

http://angelmicelti.blogspot.com/2008/10/crear-una-lnea-de-tiempo-con-xtimeline.html

http://angelmicelti.blogspot.com/2008/10/crear-una-lnea-de-tiempo-con-xtimeline.html

http://angelmicelti.blogspot.com/



BEGOÑA ITURGAITZ

18

IKASLEENTZAT



BEGOÑA ITURGAITZ

19

ATAZA PLANIFIKATZEN

JAKIN GURA DUGUNA _______________________________________________

______________________________________________

_______________________________________________

_______________________________________________

_______________________________________________

DAKIGUNA….. ______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_

NOLA ADIERAZIKO DUGU?

EKOIZPENA

HIZKUNTZA

ZERTARAKO



BEGOÑA ITURGAITZ

20



BEGOÑA ITURGAITZ

21

INVENTIONS TIMELINE A. D.

(Annus Domini)

0



BEGOÑA ITURGAITZ

22

INVENTIONS TIMELINE B.C.

(Before Christ)

0



BEGOÑA ITURGAITZ

23

BIOGRAFIA

ZERTARAKO

Pertsona baten bizitza

kontatzeko

Perstona batek egindako lanak

kokatzeko/ ulertzeko

NOLA

Ordenatuta denboraren

arabera

Egindakoaren zergatiak aurretik

azalduta

Beharrezko datuak azaltzen dira

HIZKUNTZA NOLAKOA Denbora adierazten duten

hitzak edo esaldiak: lehen,

geroago, beranduago, azkenik,

data zehatzak, …….eta gero,

……zenean, momentu

horretan,…

Izenak

Aditzak hirugarren pertsonan

Lehenaldian

ELEMENTU LAGUNGARRIAK Pertsonaren argazkia(k),

erretratoak



BEGOÑA ITURGAITZ

24

DESKRIBAPENA

ZERTARAKO Zerbait nolakoa eta zertarako den

azaltzeko

NOLA: ZATIAK

Definizioa: zer den

Aurkezpena: zertarako

Nolakoa

Bestelako informazio interesgarria

Ordenatuta

Zehaztasunak

HIZKUNTZA NOLAKOA Adjetiboak

Espazioa adierazten duten hitzak:

Goitik, behean , eskuman..

Erregistro kultoa

Lehenaldia eta orainaldia nola

aldatu den agertzeko.

ELEMENTU LAGUNGARRIAK Argazkiak azalpenarekin (argazki

oina)

Lehen eskema edo irudiak



BEGOÑA ITURGAITZ

25


Automobile History

The History of Cars and Engines

By Mary Bellis, About.com

By definition an automobile or car is a wheeled vehicle that carries its own motor and

transports passengers. The automobile as we know it was not invented in a single day

by a single inventor. The history of the automobile reflects an evolution that took

place worldwide.

It is estimated that over 100,000 patents created the modern automobile. You can

point to the many firsts that occurred along the way to producing the modern car;

and with that goal in mind, highlighted below are articles, biographies, timelines, and

photo galleries related to the history of the automobile and its many inventors.


http://inventors.about.com/mbiopage.htm



BEGOÑA ITURGAITZ

26

http://inventors.about.com/od/fstartinventors/a

/HenryFord.htm

Henry Ford (1863-1947)

I will build a car for the great multitude

By Mary Bellis, About.com

Automobile manufacturer Henry Ford was born July 30, 1863, on his family's farm in Dearborn,

Michigan. From the time he was a young boy, Ford enjoyed tinkering with machines. Farm work

and a job in a Detroit machine shop afforded him ample opportunities to experiment. He later

worked as a part-time employee for the Westinghouse Engine Company. By 1896, Ford had

constructed his first horseless carriage which he sold in order to finance work on an improved

model.

Ford incorporated the Ford Motor Company in 1903, proclaiming, "I will build a car for the great

multitude." In October 1908, he did so, offering the Model T for $950. In the Model T's nineteen

years of production, its price dipped as low as $280. Nearly 15,500,000 were sold in the United

States alone. The Model T heralds the beginning of the Motor Age; the car evolved from luxury

item for the well-to-do to essential transportation for the ordinary man.

Ford revolutionized manufacturing. By 1914, his Highland Park, Michigan plant, using innovative

production techniques, could turn out a complete chassis every 93 minutes. This was a stunning

improvement over the earlier production time of 728 minutes. Using a constantly-moving assembly

line, subdivision of labor, and careful coordination of operations, Ford realized huge gains in

productivity.

In 1914, Ford began paying his employees five dollars a day, nearly doubling the wages offered

by other manufacturers. He cut the workday from nine to eight hours in order to convert the

factory to a three-shift workday. Ford's mass-production techniques would eventually allow for the

manufacture of a Model T every 24 seconds. His innovations made him an international celebrity.

Ford's affordable Model T irrevocably altered American society. As more Americans owned cars,

urbanization patterns changed. The United States saw the growth of suburbia, the creation of a

national highway system, and a population entranced with the possibility of going anywhere

anytime. Ford witnessed many of these changes during his lifetime, all the while personally longing

for the agrarian lifestyle of his youth. In the years prior to his death on April 7, 1947, Ford sponsored

the restoration of an idyllic rural town called Greenfield Village.



http://inventors.about.com/mbiopage.htm

http://inventors.about.com/od/cstartinventions/a/Car_History.htm

http://inventors.about.com/library/weekly/aacarsassemblya.htm#ford

http://inventors.about.com/library/weekly/aacarsassemblya.htm#ford



BEGOÑA ITURGAITZ

27

Spectacles: from the 13th century AD

During the 13th century it is discovered that a crystal with a curved surface can help

the elderly to read. Mounted in a holder, such a lens is simply a small magnifying

glass. The philosopher-scientist Roger Bacon refers to the use of a lens in a text of

1268. At this time it would be shaped and smoothed from a lump of quartz.

Soon (probably in Florence during the 1280s) the idea evolves of placing two lenses

in a frame which can be held in front of the eyes. It is a natural next step to perch

this frame on the nose. Spectacles, hinged at the centre to grip the nose, appear

quite frequently in paintings of the 15th century.

As demand increases, glass replaces quartz as the material for lenses and the trade of the lens-grinder becomes one of great skill and importance.

Early spectacles all use convex lenses to redress long sight (difficulty in seeing things

which are close). By the 16th century it is discovered that concave lenses will

compensate for short sight (difficulty in seeing distant objects). The two everyday

forms of spectacle have been achieved.

http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1431&HistoryID

=ab23





BEGOÑA ITURGAITZ

28



BEGOÑA ITURGAITZ

29



BEGOÑA ITURGAITZ

30

http://www.zientzia.net/artikulua.asp?Artik_kod=2420

Edison, Thomas Alva

1995/08/02 | Azkune Mendia, Iñaki | Kaltzada, Pili |

(1847-1931)

Asmatzaile estatubatuar hau Milan-en (Ohio-n) munduratu zen 1847ko otsailaren 11 n. Bere familian ez zen diru askorik eta gaztetatik lanean hasi behar izan zuen. Zientzi liburuak irakurtzen hasi zenean, laborategia ipini zuen bere etxean. Laborategirako dirua lortzeko, Port Huron eta Detroit (Michigan) bitarteko ibilbidea egiten zuen trenean egunkariak saltzen zituen.

1862an Port Hurongo telegrafi bulegotan hasi zen lanean. Han, telegrafo bikoitza asmatu zuen. Asmakuntza horrekin fama eta diru asko irabazi zituen. 1876. urtean Menlo Park enpresa fundatu zuen. Enpresa hartan, asmakuntza asko egin zituen. Hil zenean, 1.100 asmakuntza patentaturik zituen.

Bere asmakuntza garrantzitsuena fonografoa da (1877). Baina horrez gain, beste asmakuntza azpimarragarri asko ditu. Besteak beste, mikrotelefonoa 1877an, goritasun-lanpara 1878an, kinetoskopioa eta zenbait tresna telegrafiko 1894an.

1878an, argia elektrizitate bidez sortzeko zegoen arazoari irtenbidea emango ziola adierazi zuen. Lehenago, beste asmatzaile batzuk ere aritu ziren arazo horri soluzioa bilatzen, baina ez zuten lortu. Swan fisikari-kimikari britainiarrak, karbono-harizpiko goritasun-lanpara asmatu zuen. Baina horrek bonbilaren barruan harizpiak behar zuen adinako hutsik ez zuen eta erre egiten zen airearen oxigenoarekin. Arazo hura kontutan hartuta, Edison beste alanbre baten bila hasi zen. Denbora luzez platinoarekin aritu zen saiakuntzetan, baina azkenean hura ez zela bilatzen ari zena ohartu zen.

Beste saiakuntza asko egin ondoren, harizpia metalezkoa izatea ez zela derrigorrezkoa konturatu zen. Horregatik, erdierretako kotoi-harizpiarekin saiatu zen eta irtenbidea aurkitu ahal izan zuen. 1879an harizpi horrekin egindako bonbila sortu zuen. Momentu hartatik aurrera, argi elektrikoa errealitatea zen. Urte Zahar egunean, bere aurkikuntza erakutsi zuen Menlo Parkeko kale nagusia argiztatuz. Mundu guztiko kazetariak bildu ziren. Edisonentzat hura izan zen bere bizitzako unerik garrantzitsuena. Baina argi elektrikoaren inguruko saioak ez ziren horrenbestez geratu. Argi elektrikoa erabili ahal izateko, 1881. urtean sorgailu elektrikoa asmatu zuen.

1883an argi elektrikoa hobetzeko saiakuntzetan ari zela, bonbilako harizpi beroaren ondoan alanbre metaliko bat sartu zuen. Elektrizitatea harizpi berotik, harizpia eta alanbrea banantzen zituen hutsartean zehar, alanbre metalikora pasatzen zela aurkitu zuen, hau da, hutsean eta tenperatura handitan metalek elektroiak igortzen zituztela. Horri Edison efektua edo efektu termoionikoa deitzen zaio eta hain zuzen, tutu eta balbula elektronikoen funtzionamenduaren oinarri da.

1889an, beste saiakuntza batzuetan hasi zen. Horietan, argazkiak, elkarren segidan pantaila batera proiektatzen zituen higidura-sentsazioa emateko. Horretarako, Eastmanek asmatutako pelikula-mota erabili zuen.

Thomas Alva Edison West Orange-n (New Jersey-n) hil zen 1931 ko urriaren 18an.

http://www.zientzia.net/artikulua.asp?Artik_kod=2420

Unitate eredua asmatzaileak

Education

Transcript of Unitate eredua asmatzaileak