� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2013ko urtarrila � � �146. zenbakia � � � � � � � � �

ARGI IZPIA, ZULO BELTZEANMinbiziaren aurkako lubakian, gogor aridira borrokan Ana mendizabal etaJuanmari Olaizola 20

� � �� � �

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 146.a (2013ko urtarrila)

Urtea. XIV.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio eta

Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

oalegria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. EREGI

Web orrialdea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaKritika. Laurobaren‘Iglu bat basamortuan’diska, Ane Bastidak 15

mamiaKultur Mahaia.Herriko kulturmugimenduak datozenurteetan nondik jo,gogoeta 04Klik! 2012kogertakaririkaipagarrienakargazkitan 16Harrera elkartea.Preso eta iheslari ohiakgizarteratzenlaguntzea helburu 24

jakitekoJoseba Iriondo.Aurkezle lanak utzitaere, bizitza oparoa 34

� � �2013KO URTARRILEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

24

Ba al dakizu www.uztarria.com

webguneak 749.943 bisita izan dituela

2012. urtean? � Uztarria

04

34

egin zaitez bazkide Uztarrian

1.060bazkidegara dagoeneko Uztarrian;

eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuak ereeskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak orain arte

12 liburu (behekoak), CD 1 (ondokoa) eta liburuxka biografikoak

atera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro dira urtean.126.540 euroko aurrekontua du

Uztarriak 2013. urterako.

Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza

Kultura, su bajuanHerriko kultur mugimenduak datozen urteetan nondikjo behar duen gogoeta egin du Kultur Mahaiak. Honahemen haren idatziko zati batzuk. � Ainitze Agirrezabala

Marko orokorra.“Azpeitian guztion artean kultura aldetik bidebat egiten ari gara. Kultur komunitateko kideon zeregina da, taldeka / eragileka zeinkolektiboki, pausoak ematen segitzea, kateaez eteteko, kultur mugimendua aberasten jarraitzeko. Nor izaten jarraitzeko.

Herrian kultur komunitate garrantzitsu batosatzen dugu. Beraz: ‘Guztion erantzukizunada ondare hau hurrengo belaunaldiei ahaliketa bizien transmititzea. Euskal kulturgintzak,kultur sormen eta kontsumotik haratago,badu eragin sakonago bat: euskal nortasu-naren elikagaia izatea, izateko arrazoiak etasinboloak elikatzea’ (Huhezi fakultatea).

Azpeitiko Kultur Mahaiak orain arte oinarrigarrantzitsu bat jarri du: barne egituraketaeta ibilbide kolektibo bat, Sanagustin kultur-gunea, kultur komunikabideak...

Beste fase bati ekingo diogu orain.Oro har, bilgunearen lana sormenean,

transmisioan, (egutegi...) orekan eta koordi-nazioan sakontzea edo hobetzea izango da”.

ILDOAK.“Aurrera begira jorratzeko ildo hauek ontzatjo dira Kultur Mahaiaren ohiko batzarrean:Sorkuntza. Ideia berri gehiago landudenok, eta sormenerako arlo ugarirentzat espazio zabala izan ala ez aztertu. Sorkuntza-rako giro bat erein ―jakina, herrian egitendena errespetatu, eta sustatu―. Azpeitiko Kultur Mahaiak abenduaren 29an egindako ohiko batzarrean izandako gehienak. � � �Uztarria

mamia � � � � � � � � � azpeitiko kultur mahaia04

Transmisioa. Jende berria lortu kultur mugimendurako, gazte(txo) eremuak landu,gazte(txo)ak ekarri / erakarri kulturara.Herriko egutegi orekatua. Orekak dizi-plina, fetxa eta espazio aldetik... Kultur Mahaian ez dauden baina kultur ekitaldiakantolatzen dituzten elkarteak ere landu. Mahaiko batzar batean irizpideak finkatu genituen; gauzatzen hasi, progresiboki.Sanagustin kulturgunea. Zerbitzuhobea emateko, baliabide ekonomiko han-diagoak izateko, kultur egitaraua

� � �KULTUR KOMUNITATEA� � � � � � � � � � � � � � � � �

22kultur talde. Azpeitian horrenbestekultur talde daude, eta kulturako ia eremu den-denak jorratzen dituzte.

1.000kide. Herrian dauden 22kultur taldeetan kide, partaide, ikasle edo irakaslebezala, 1.000-1.050 lagun dabiltza.

Beste eragileak. Kultur ekitaldiak antolatzendituzten beste eragile batzuk ere badira: udala,Sanagustin, Gaztetxea, ikastetxeak, Baigera,auzoetako-eta festa batzordeak...

Norbanakoak. Taldeetan ez dauden kultursortzaile asko dago Azpeitian: margolariak,idazleak... Publikoki ezezagunak gehienak. Haiekinere hartu-emanean hasiko da Kultur Mahaia.

401bazkide Kultur Mahaiak.2012an 400 bazkidera heltzeko helburua jarri zuen.401 horietatik 378 norbanakoak dira, 22 kulturtaldeak eta bat ohorezko bazkidea da (Imanol EliasOdriozola). Bazkidetzeko bada atal berezi batsanagustinkulturgunea.net webgunean.

2. Parte zaharra biziberritu. Parte hartu udalaren prozesuan. Izan ere, kultur ekitaldigehienak parte zaharrean egiten dira eta kultur azpiegitura nagusiak han daude”.

IRIZPIDEAK.Batasun bat eman planari. “Aipatutakoildo askok elkarrekin zerikusia dute. Adibi-dez, sorkuntzako ekimenek eta parte zaharrabiziberritzeak, Sanagustinek eta parte zaha-rrak, sormen ekimenek eta Sanagustinek,egutegia orekatzeak eta parte zaharrak, sor-men ekimenek eta udal aurrekontuek, sorme-nak eta gazte(txo)ek —transmisioak—...Beraz, planari batasun bat eman, koherentziabat izan dezan”.Su bajua. “Giro, barne kohesio edo kon-tzientziazio hori ez da gauzatuta ikusten egunbatetik bestera; bide luzearen ondorioa izanohi da. Su bajua piztuko dugu. Kultur Mahai-ko Talde Eragilea balore horiek azpimarra-tzen joango da, taldeei insistitzen eta lagun-tza ematen / eskaintzen, baita bide horretanekimenak burutzen ere. Elkarte bakoitzakbarru mailan ere balore horiek landu beharkolituzke gerora (ere). Joseba Jaka euskaltzale-ak esaten zuen: ‘Egin, egin behar da’. Arrazoi.Fase honetan ere joango gara egiten, pixka-naka. Eta, batez ere, ereiteko asmoz”.

LANEAN.Lan batzuk aurreratuta. “Gauza batzukaurreratzen ari gara, lehendik datozen gaiakdirelako: egutegi orekatuaren irizpideakonartuta ditugu batzar batean, Sanagustine-ko proiektua hobetzen segitzeko neurriak fin-katu ditugu, udala kultur aurrekontuei buruztaldeekin-eta hizketan hasia da, eta parte za-harra biziberritzeko bilgune berrian parte har-tzen hasi da Kultur Mahaia”.Urtarrilean-otsailean bilerak. “Taldee-tan ez dauden norbanako sortzaileekin, sor-menari buruz eragileekin, transmisioaz...”.�

azpeitiko kultur mahaia � � � � � � � � � mamia 05

� � �Gogoetako idatzi osoa: ttiki.com/45921

1. fasea: antolaketa eredubat. “Azpeitiko eragile asko etaaskotarikoak batera jarri ginenlanean: kultur taldeak, udal taldeak, teknikariak,norbanakoak... Antolaketa eredubat finkatu genuen: KulturMahaia modu iraunkorrean

2008tik aurrera, TaldeEragilearen sorrera orduan,batzarrak, erabaki kolektiboak,barne araudiak, teknikaria,bazkideak, plan orokor bat...Horrez gain, komunikazio tresnaksortu genituen: Internetekoataria, hileroko eskuko agenda...”.

3. fasea: 2013tikaurrerakoa. “Oinarri horrengainean gehiago eraikitzekogaraia dela uste dugu, modukolektiboan arituta. Udaran hasiginen gogoetan, taldeendiagnostiko bat egin dugu, etaplan bat osatu. Helburua: kulturmugimendua aberastu, zabaldueta gehiago koordinatzea”.

hobetzeko edota haren bidez plaza / partezaharra gehiago biziberritzeko lan egin —Kul-tur Mahaiak kudeatzen du Sanagustin—.Udal kultur aurrekontuak. Gaiaz hitzegiteko espazioa zabaldu udalak. Kultur mugimenduko ordezkariekin gune bat osatu.Beste bi arlo: 1. Erakusketa aretoa. Betha-rrametakoa gune duin batean bilakatu da.Plana osatu, irizpideak jarri oreka lortzeko,arlo asko hartu, taldeen plaza, egile berrien-tzat lekua... Beste gune batzuekin uztarketa.

� � �KULTUR MAHAIAREN IBILBIDEA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Kultur Mahaiari buruzko weba: azpeitikokulturmahaia.com� � �Kultur albistegia: uztarria.com/kultura

2. fasea: Sanagustin.“Sanagustin kulturgunea ireki(2010eko abendua), gero osatu(2011ko uztaila), eta horrelakoazpiegitura garrantzitsu batenkudeaketa herriko kulturmugimenduak hartu (KulturMahaiak). Udalak Soreasurenzati bat ireki izana ere aipatubehar da (2011ko ekaina)”.

iritzia � � � � � � � � �06

Iep! Urte berriari aurpegi berria.Joan da 2012a eta herri mailan urteko ba-

lantzea honakoa: EREak, kaleratzeak, etxegabetzeak, murrizketak eta beste hainbat“ezinbesteko neurri”. Argi dago urte berriakdakarrena, kaka zuretzako.

Oso erraza da neurri horiek justifikatzeahartzen dituenarentzat, agintzen dutenakdira eta (instituzioetan, enpresetan, banke-txeetan). Euren hitzetan gu izan gara gure au-keren gainetik bizi izan garenak (beraiek ez),eta ez dago bide horretatik jarraitzerik. Tama-lez, erretolika hori da kalean dabilena, herrita-rron artean. Aginte makila izateak gauza ho-riek ziurtatzen ditu, herritarrak beren burua-ren eta beren ingurukoen aurka jartzen ditu,zatiketa eraginez eta hori naturala bihurtuz.Horri deitzen zaio hegemonia, nagusitasuna,dominazioa. Horrela besterik ezin da ulertugaur egun jasotzen ari garen egurra oraindikez dugula erre.

Herri mailara begiratuz, Corrugados-enkasuan, adibidez, enpresa horretako langile-ak urteetan lan baldintza oso onetan egondira, eta orain hilabeteak daramatzate gre-ban, lanpostuen alde borrokan. Errealitateabakarra da, borrokan ari dira. Kalean, ordea,ozenen entzuten den diskurtsoa honakoa da:“Oin arte nun zaudean?”, “hoyek zer usteieba, sekulako soldatak jasotzie bizi osoakodala?”. Etorkinekin gauza bera: “Lanik eztia-be iten, lana lapurtze zigubek”. Funtzionarioe-kin: “alper batzuk ditun”... Zatiketa, eta ara-zoa, honela hasten da; gertakarien oinarriandauden kausak ahaztu eta errudun egiten di-tugu sufritzen ari direnak, modu natural bate-an.

Ez dakit argi al dugun gero eta herriko fa-milia gehiago diru sarrerarik gabe geratzenari dela, horrek horien bizi maila jaisten duela,dendetan, tabernetan, kontzertuetan, antzer-kian, oro har, kalean gutxiago ibiliko direla,eta guk jasoko ditugula ondorioak. Azkene-an, lanpostu gehiago galduko dira beste alor

Zein da zein?

� � �Zatiketa ororen gainetik,herritar gisa batzen gaituenaulertzea da aldaketak ematenhasteko lehen pausoa

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

batzuetan, herria ahalmen ekonomikoa gal-tzen ari baita. Eta hori ez dugu guk aukeratu.

Klase borrokaZatiketa ororen gainetik, herritar gisa batzengaituena ulertzea da aldaketak ematen has-teko lehen pausua. Langileak gara, zorpetutagaude, ez dugu erabakimenik, duintasuna la-purtu digute... Hori da batzen gaituena. Lan-gileak, autonomoak, nekazariak, ikasleak,funtzionarioak, etorkinak... gara GU. Banke-txe, enpresa handi eta politikari profesiona-lak BERAIEK, agintariak, lapurrak. Zein alde-tan zaude?

Beraz jar ditzagun jopuntuan banku, politi-ko eta enpresariak. KLASE BORROKA dahau, zapalduak eta zapaltzaileak, dominatuaketa dominatzaileak, esplotatuak eta esplota-tzaileak aurrez aurre. Gure zatiketa da be-raien indarra, errudun egin nahi gaituzte, el-

karren aurka jarri, egungo arazoarenmuinari bizkarra emateko: langi-leen lanaren bidez sortzen denaberastasunarekin geratzea. Ez

dute errukirik, kostaala kosta jarraitukodute. Zurea daerrua?�

M undu ‘horia’ per-tsona ‘horiek’ osatzen baldin badute, mundu‘grisa’ pertsona ‘grisek’. Horiek gure biziailuntzen dutenak dira, ezagunak edo ezeza-gunak, juxtu ‘horien’ aurkakoak. Esaldiakoparitzen dituzte bai, baina zur eta lur laga-tzen gaituztenak. Pertsona horientzako auke-ratu dudan kolorea, ‘grisa’ da, horrelakomundua lortzen baitute, neutroa, zuritik bel-tzera doan bidean erdian dagoena. Euriak,ekaitz-lainoak, eguraldi txarrak... kolore grisadute, eta pertsona horiek oparitzen dizkigu-ten esaldiekin ‘grisak’ geratzen gara, ez au-rrera, ez atzera, nola jokatu jakin gabe.

Beti izan naiz oso mugitua, gauza pilo ba-tetan sartuta, eguna motza geratzen zitzai-dan. Asteburua iristean, ordea, kalera irten,ondo pasatu, dantza egin, batekin hitz egin,jendearekin egon, afaria hemendik, bazkariahandik... Guztiok izaten dugu garai txarra,ordea, eta neuk ere izan nuen neurea. Ezagu-tzen nauzuen askok dakizuen bezala, nireametsetako bat ama izatea zen. Denbora,mediku, hormona, negar... asko. Tratamendugaraia gogorra izan zen benetan, nahi dugu-na nahi dugunean lortzera ohituta gaudengarai honetan, nahi izatea eta ezin! Lagunak,standby-n laga nituen, denbora batez abes-batza eta kirola ere bai. Ez nuen ilusiorik,neure munduan sartuta ez nintzen bizi! Eznintzen ni!

Denbora pasatu zen eta pazientzia han-diaz, azkenean, lortu nuen eta nire ama izate-ko ametsa azkenean bete zen. Baita beteere. Alaitasuna berreskuratzeaz gain, lanerahasi, abesbatzeko entseguei ekin, berriro erekirola eta nola ez ba, nire lagunak, beti horegon diren lagunak berreskuratu nituen. Gal-duta nuen ilusioa aurkitu nuen berriro! Bizi-tzeko ilusioa!

Esaldi grisakUmeak jaio eta Santo Tomas egunean, lehe-nengo aldiz, bi ordurako lagunekin atera nin-

Mundu ‘grisa’

� � �Askotan, pertsona‘grisekin’ egiten dut topo,esaldi ‘grisak’ oparitzendituztenekin

� � � � � � � � � � � � � � � �nagore illarramendi� � �

tzen. Dezente kostatu zitzaidan pauso horiematea, badakizue, ama txarraren sentimen-dua... Txarli tabernara sartzen ari nintzelamutil bat gerturatu eta esaldi “gris” bat botazidan: ‘ERRAZENA EGIN DUZU, UMEAKEKARTZEA!’. Lur jota laga ninduen, ez nionezer erantzun, ezin nuen eta sinestu...

Ahal denean kalera irteten naiz lagunekin,eta aspaldian ez bezala ondo pasatzen dut!

Kalean ikusten nauenak, gehienak poz har-tzen du, baina askotan, pertsona ‘grisekin’egiten dut topo, esaldi ‘grisak’ oparitzen di-tuztenekin: ‘HIRU UMEREN AMA ETA KA-LEAN?’.

Garai hauetan horrelako esaldiak opari-tzen dituztenak dira, oraindik ere txuriaren etabeltzaren artean, ondo eta gaizki dagoena-ren erdian, lagatzen nautenak. Horiek diranire pertsona ‘grisak’. Horiek osatzen dute

mundu ‘grisa’. Zer gertatuko litzatekela usteduzue ama izan beharrean aitaizango banintz?�

iritzia � � � � � � � � �08

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Arrazoi bakarrakinoiz ez nau bete. Eznau lasai utzi. Ezfedeak, ezerlijioak...”

� � �“Literaturakohizkuntzaestandarra betiiruditu zait geza etahila; landua bainaporlandua”IÑAKI SEGUROLAidazlea

� � �“Herrinormalizatu batekhedabide propioakbehar ditukomunitateareninformazioeskubideabermatzeko”IBAN ARREGIEKT-ko arduraduna

Iñaki Segurola.

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

GORA. Esaldi gozoak, euskaraz, noski!Gabonen atarian, herriko saltokien artean, Udalak antolatzen duen erakusleiholehiaketan euskarazko esaldiak ikusi ahal izan dira. Bejondeizuela. � Uztarria

BEHERA. Euskarak ez al ditu ba, lan kontuak ulertzen?Krisi garaian lana eskainiz jendeak argi posteetan, paretetan edo bebarruan jartzendituen iragarki mordoa ikus daiteke. Denak, ordea, gaztelania hutsean. � Uztarria�

��

iritzia � � � � � � � � �10

� � � � � � � � � iritzia 11

Hizkiak josten hasi aurretik, lehendabiziUrte berri on! Bizitako bat gehiago, bizitzekobat gutxiago. Bizitzaren legea. Aurreraegiteko atzera begira gehiegi egoterik ezomen da komeni. Ileak bezala zurituta egon-go diren garunak lanean jartzea gustuko dut.Etengabe datozkit burura txikitako kontuak.Eta kontu berri-berriak egiten zaizkit, bizi be-rriak. Baina egutegiak ezetz dio, kontu zaha-rrak direla horiek, aurreko mendekoak.Atxuian errekako jolasak, Pakorekin eginnuen aurreneko entrenamendua, estratako

Zertarako gizondu� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

� � �IKUSTEKOA!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�EZ GALDU BURUA, ETA EGIN KONTSUMO ARDURATSUA.Gabonetan mahaiaren bueltan egiten diren otorduak eta Olentzeroren eta Erregeen etorrera medio, ‘burua galdu’ eta neurririkgabe erosteko joera izaten dugu. Etengabeko kontsumoaren sindrome horri kritika egiteko helburuarekin, bi erosketa karroatera zituen kalera, gabon egunean, Gaztetxeko gazte problematika lan-taldeak. � Uztarria � Azpeitiko Gaztetxea�

futbol saioak, Aita Lekuonaren bolloak, Gar-mendipen irabazitako finala... dena, detaileriktxikienaz ere gogoratzen naiz. Baina urteakpasatu dira, asko.

Gogoratzen dut sei urte nintuela Juanito le-hengusua soldaduskara joan zela. 20 urte in-guru izango zituen, niretzat gizona zen. Nik,egun, urte horiek bider bi ere baditut bainaorduan gizontzat nuena ez dut neuregan isla-datua ikusten. Gizon izateko bete beharrekobaldintzak beteko ditudan arren (agian nor-baitek zalantzan jar lezake hori) ez dut sekula

santan neure burua gizontzat ikusi. Orduangizona izatea zerbait serioa iruditzen zaitzai-dan, orain gizon izanda ez naiz gizon senti-tzen; gazte adintsua, gizonetik baino umetikgertuago sentitzen naiz. Gauza bat izatea daeta bestea zarena sentitzea.

Buruko aberiak konpontzen dituztenprofesional horiengana joan eta sofan etzanbeharko dut. ‘Zer daukat psikiatra jauna?’.‘Errealitateari ihes egin nahi diozu’. Ume jaioeta ume hil. Gizon izateak zertarako balio duba?�

iritzia � � � � � � � � �12

� � � � � � � � � � � � � � � �alex silva� � �

� � �AZAROKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

MUNDUAREN AMAIERA. Baten batzuk beharbaino txorizo eta sagardo gehiago hartu zuten San Toma-setan. Azkenekoa zelakoan edo! Mayen profeziarekin ur-tebeteko kaka eman digute, azkenerako, sinetsi ere eginegin genuen. Baina eguna amaitu ondoren, hori bai, inorkez zuen beldurrik pasa eh!

Mayen hanka sartzea

GABON ARGIAK. Abenduarekin iristen dira gabonakaskorentzat, beste askorentzat, ordea, Udalak kalean ga-bonetako argiak jartzean. Baita niretzako ere. Eztabaidaluzea izan daiteke krisi garaian argiak jarri behar ote direnedo ez. Baina eztabaida luzea da ere, argi horiek merkata-ritzan duten eragina. Nola asmatu? Zer egin?...�

Gabonak argitzen

ITZALEN SUA. Pozik irakurri nuen Fernando Morillok, Xanti Rodriguezek etabeste batzuen proiektuaren albistea. Tentagarria zen proiektua, baina are tentaga-rriagoa emaitza. Lan ona eta ausarta. Kolaborazio ikaragarriak. Egileak, laguntzaile-ak, irakurleak, babesleak, erosleak eta parte hartu duten guztiak zoriontzea nahikonituzke. Eta animo! Horrelakoekin hizkuntza, kultura eta literatura bizi-bizirik man-tenduko da.

Zorionak eta animo!

BONUA. Kultura oparitzeko aukera polita izan da aurtengo gabonetan. Baita nor-berarentzat erosteko ere. Gogoan izango duzue Eusko Jaurlaritzak kaleratzen duenkultura bonua deritzona, 24 ordutan agortu zena. Baina, azpeitiarrok ere badugujada gurea. Zelako txolloa gainera, 58 euroren truke ia 160!

Oparitu edo erosi, baina kultura

� � � � � � � � � iritzia 13

Berriro ere, Gabonak urbildu zaizkigu,eta kaleetan argiak piztu dizkigute. Gabonenbenetako zentzua galdua dela esan daiteke,egun, kontsumoarekin erlazionatzen baititu-gu, beren benetako esanahia ahaztuz. Gizar-te kontsumitzaile batean barneratuak gaude-la esatea, ez da berria, baina, bai azkenekourteetan sortzen ari diren aldaketak: krisi gor-dinaren aurrean, ardura gabeko kontsumoaarduratsuagoa izatera bideratu da. Puntu ho-netatik abiatu, gure seme-alabak kontsumoarduratsu baterantz hezten ari al gara?

Azken urteetan, gizarte “super” kontsumi-tzaile batean geunden barneratuak. Zenbat

Krisiaren alde positiboa� � � � � � � � � � � � � � � �amagoia aizpuru� � �

eta gehiago kontsumitu, zoriontsu izango gi-nela sinetsarazi ziguten. Hau da, zoriontasu-naren bidea, kontsumoan oinarritua zegoela.Horretarako, bikoteak familiatik at, gero etagehiago lan egin behar zuen, eta honek sor-tzen zituen hutsuneak; seme-alabekin geroeta gutxiago egotea... eta ondorioz, gero etagehiago erosten genien gure seme-alabei,pentsatuz, “zulo” horiek konponduko geni-tuela. Baina, hori guztiarekin zoriontasunaaurkitzen al genuen? Larunbat arratsaldetanezin zen etxean geratu, zerbait erostera (zine-mara, merkatal gunera…) edo nonbaiterajoan beharra zegoen... Zer balore erakusten

ari ginen gure seme-alabei? Prestatu al ditu-gu, egungo krisiari aurre egiteko?

Egun, gizarte kontsumitzaile baten barne-an jarraitzen badugu ere, kontzientzi handia-goa dugu kontsumoarekiko eta horrek eragi-na du seme-alaben hezkuntzan, kontsumoarduratsoagoa bultzatzen ari baikara. Era be-rean, ohartzen ari gara, zoriontasuna ez da-goela kontsumoa edota materiaren gain; nor-banakoaren gain baizik. Besteekin dugun er-lazioan, gure lanketa pertsonalean... Eta guztihorrek pertsonaren eta haurren ongizateaneragina du. Beraz, esan daiteke, ekonomia-krisiak baduela bere alderdi positiboa ere!�

Urtarrilaren hasierak bi gauza on ditu:gabon jaien amaiera eta herriko danborradaatarian dugula, Azpeitiko festarik ederrena.Egun gutxi barru herriko kaleak danborradezbeteko dira. Sukaldariak, arrantzaleak, pilota-riak, kosakoak, tirolesak... kaletik paseatukodira, dotore, erritmoa galdu gabe.

Desfile horrek paradoxa bat erakustendigu: alde batetik, San Sebastian bezperankalean gauden azpeitiar guztiok jaia bizitzendugu era amankomunean. Eta, bestetik, nor-bera non dagoen kokatuta jakiteko aukeraparegabea da, elkarte batean edo besteandesfilatzeak edo espaloian ikusle moduanegoteak herriko estrukturan norberaren

Zein familitakoa?� � � � � � � � � � � � � � � �miren alcedo� � �

lekua mundu osoari erakusten diolako. Bizila-gunak elkartzeko eta, aldi berean, sailtzekoerrituala dela eta.

Galdera bat: zenbat etorkin ikus dezakegudesfile horretan? Eskoletan bai, kolore guz-tietako neska-mutilek bandera eramatendute. Baina haien gurasoak zein elkartetandaude 19ko gauean?

Sansebastianak Gabonen eta Karnabalenartean ospatzen ditugu. Senideen kontrolajasotzeko garaia dira Gabonak, baina Inaute-rietako desmadrea gozatu baino lehen, hila-ren 19an kontrol soziala pasatu behar dugu.Hala, odoleko familiaren ordez, aukeratutakofamiliarekin desfilatzen dugu. Edo ez?

Azpeitian, komunitate txiki guztietan beza-la, lehenengo galdera izan ohi da: ‘Zein fami-liatakoa zara?’. Egiten dugunak ez digu mun-duan gure lekua ematen, gure erreferentzia-ko taldeak baizik. Batez ere ezezagunak ba-gara, jatorria jakiteak identitatea ematendigu. Aia eta Azkoitia atarian eliza txiki bana,“humilladero” izenekoa, dago. Kanpotarrakailegatzen zirenean gurutze aurrean buruamakurtu eta otoitz egin behar zuten. Horrelabazekiten mairuak edo juduak ez zirela etaherritarren konfidantza lortzen zuten. Egun,humilladeroen ordez, “zein familitakoa zara?”galdera dugu. Eta benetako konfidantzazkoabazara, atabala zure zain.�

� � � � � � � � � � � � � � � �andoni salegi� � �

� � �OTSOBELTZ� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

iritzia � � � � � � � � �14

L an finkoaren goxotasunetik jarduteaerraza dela esan didate. Gu ez gaituela inoizlan faltak kezkatuko, baldintza ezin hobeakditugula. Hala ere, hemen guztion egoeradoa okerrera.

Saninazioetarako abisatu ziguten ez zigu-tela aparteko soldatarik ordainduko, eta or-durako erabaki genuen aurtengo gabon es-kean ateratako dirua nire aparteko soldataordaintzeko izango zela. Ezin zitekeen beste-la izan. Injustiziaren aurrean solidaritateaesaten zaio horri eta hemendik eskerrakeman nahi dizkiet eske-lagunei.

Kartelak� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

Soinuari kartela itsatsita atera ginen: “Tal-deko funtzionarioaren paga-estra lortzekogabon-eske berezia” jartzen zuen. Gusturaibili ginen, kalez kale, tabernaz taberna. Etahurrengo urtean berriro errepikatzeko geratugara. Helburua lortu gabe geratu gara, ordea.Jendeak eman zigun urdaiazpikoa, txorizoa,kalamareak, olibak, zurito batzuk, kolonia-ura... baina ez genuen zentimo triste bat erejaso.

Ez, ez dugu zentimorik jaso. Izan ere, guregabon eskean ez dugu dirurik eskatzen. Ezdugu txapelik pasatzen. Pentsa dezakegu

kartelak nahikoa izan behar zuela solidaritateuholde bat jasotzeko, baina ez, oso estima-tzen ditugun zuritoak eta kakahueteak aterazizkiguten.

Eta borrokatzeko moduez gogoratu naiz,gauzak lortzeko egiten dugunaz eta egin be-harko genukeenaz. Nahikoa ote den kartelbaten atzean jartzea. Zilegi ote den geuk egindezakegun guztia egin gabe besteri ahalegi-na eskatzea, txapela pasatu gabe jendea eto-rriko dela pentsatzea.

Bai, kartelek ez dute balio. Beste era bate-ra lortu beharko dugu gurea dena.�

���� � � � � � iritzia 15

Urte berriarekin batera, Uz-tarria atal berri batekin dator. Atalhonetan hainbat diska, film zein li-bururi buruz mintzatuko gara.

Oraingo honetan, niri tokatuzait eta egiten dudan lehen idaz-kia izanik, nire taldeko azken dis-koari buruz aritzea pentsatu dut.Aspaldian gehien entzutendudan diskoa da eta taldekideokegindako lana goraipatzea nahi-ko nuke. Eta nola ez, honekin,Laurobakoei eskerrak eman nahinizkieke irakatsitako guztiagatik.

Taldeak, aldaketa handia jasandu beraien azken diskotik hona.Batetik, lau izatetik bost izaterapasatu dira teklatuaren doinuakbarneratuz eta, bestetik, betikoberaien doinuak alde batera utzigabe doinu desberdin gehiago-rekin ausartu dira. Lan hau, zortziestilo desberdinetako hamahiru

Iglu bat basamortuan (Lauroba)� � � � � � � � � � � � � � � �ane bastida� � �

abestik osatzen dute, taldearenheldutasuna isladatuz.

Diskak kantu dibertsitate han-dia du. Entzutean, abestiek ezdute talde berberarenak ematen,beraien artean oso ezberdinakbaitira, baina denek dute Lauro-baren ukitua. Talde honen edo-zein abesti entzutean, nahikoa daerabiltzen dituzten gitarra doinueiedota Iker Laurobaren ahots be-reziari erreparatzea, beraiek iza-ten jarraitzen dutela jakiteko.

Diskaren hamahiru abestietan,Antartidatik Basamortura pasa-tzen zara konturatu gabe. Abestiindartsuak, balada lasaiagoekintartekatzen dira; doinu pop-eroazgain, powerpop, rock, elektroni-ka, new wave... bezalako doinuakerabili dituzte abestietan; horrezgain, pop doinuetan ohikoak ezdiren instrumentuak ere barnera-

tu dituzte, hala nola, metalezkohaize instrumentuak, hammondorganoa, biolina, biola, perkusiosoinu ezberdinak, eskusoinua…

Eta ezin ahaztu izandako kola-borazio anitzak. Hitzetan: Har-kaitz Cano, Itziar Ituño, BeñatGaztelumendi... izan dituzte la-guntzaile. Instrumentuetan: OdeiLizaso perkusioan, Fredi Pelaezhammond eta eskusoinuan, Mo-nika Rubio soketan eta Pirata hai-zezko instrumentuetan. Eta AioraErrenteriaren ahots indartsu etagoxoa Ez Zaudenetik abestian.

Beraz, disko desberdin batnahi izanez gero, kontraste handi-koa, estilo eta kolore aniztasuna-rekin, adin guztietarako, mami-tsua eta ausarta... Hemen duzueLaurobaren azken diska Iglu batbasamortuan.

Besterik gabe, piztu belarria!�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �‘Iglu bat basamortuan’ diska

Disketxea. Oihuka.Argitalpen urtea. 2012.Abesti kopurua. 13.Salneuria. 13,50 €.Ezaugarria. Handitasunakontrasteek ematen diote diskari.

2012a argazkitanUztarriak ‘urtekaria’ osatu du joan den urteanAzpeitian hilabetez hilabete jazotako gertakaririkaipagarrienetakoekin. �� Ainitze Agirrezabala

mamia � � � � � � � � � klik!16

URTARRILA.Bertso Eguneko saioan, urtarrilaren 28an,iragarri zuen Imanol Lazkanok herriz herriko etaplazaz plazako ibilera urte horretan utziko zuela.Bertsolariak 60 urte egin ditu plazaz plaza.

�OTSAILA.

Iker Iparragirre hilaren 27an utzizuten libre. 2005ean Azpeititik ihesegin eta 2007an Frantzian atxilotuzutenetik han preso egon ondoren,urtarrilaren 18an epaitu zuten.

�

�MARTXOA.Sanjose Trikiti Jaialdia ospatu zuten Soreasu antzokian, martxoaren 17an, eta Juan EzenarroBerastegi, Luis Alberdi Zabale eta Manuel Arrizabalaga Izer pandero-jotzaileak omenduzituzten.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

APIRILA.Ander E. azpeitiarra AmaiaAzkueren hilketarenerruduna dela ebatzi zuenDonostiako Adingabekoenepaitegiak. Hamar urtekokartzela zigorra ezarri zioten–adin txikikoentzako zentrobatean–, eta beste bost urtezaintzapeko askatasuneanegingo ditu. Defentsakhelegitea jarriko zuelairagarri zuen, bainahiltzaileak ez zuenhelegiterik aurkeztu Auzitegigorenean.

�

URRIA.Hondakin gutxiago sortzeko xedearekin, erosketetarakoontzi berrerabilgarriak edo tupper-ak banatu zituzten,Ekogunearen baitako ‘Ontziratu zaitez’ ekimenaren baitan.Bestalde, auto-konposta eta auzo-konposta bultzatzekokanpaina aurkeztu zuen Mankomunitateak, azaroan.

�

�IRAILA.“Azpeitia hobeago baten alde borondatez lan egitekokonpromisoa hartu duten” auzo alkateak irailaren 11n aurkeztuzituzten. Lasaoko auzo alkatea Mari Jose Azkue da; XabierMujika Matxinbentakoa; Urrestillakoa Anjel Mari Oiarzabal;Aratzerrekakoa Rosa Buldain eta Nuarbekoa, berriz, JabierGurrutxaga.

mamia � � � � � � � � � klik!18

�EKAINA.Corrugados Azpeitiakolangileek greba hasi zuten,ekainaren 15ean.

�ABUZTUA.Abuztua ekimen urriko hila izaten da, baina oporrik eduki ezdutenak Corrugadoseko langileak dira. Itxialdia hasi zuten,hilaren 20an. Irailaren 14an erabaki zuten itxialdia uztea.

�MAIATZA.Hamalau urteko futbolari profesional ibilbideari hilaren 12anesan zion agur Mikel Aranburuk, Valentziaren kontra Anoetanjokatutako norgehiagokan. Omenaldi beroa egin ziotentaldekideek eta zaleak. Uztailaren 18an, berriz, herritarrenomenaldia jaso zuen, Garmendipeko zelaian.

�UZTAILA.Iñaki Errazkin izendatu zuen Gipuzkoako Ingurumeneta Lurralde diputatu, Martin Garitano ahaldunnagusiak.

klik! � � � � � � � � � mamia 19

AZAROA.Indarkeria politikoaren biktima gisa aitortu zituztenAnjel Otaegi eta Jon Paredes Txiki, hilaren 19an.Francoren erregimenak hildako azken presoak izanziren, eta Eusko Legebiltzarreko batzordeakaitortutako lehen biktimak.

�

�ABENDUA.Joxe Agirre ‘Oanda’ bertsolaria hil zen hilaren 15ean,83 urte zituela. 60 urte pasa egin zituen bertsotan,plazan. Soreasuko San Sebastianen parrokialeporaino bete zen Agirreren azken agurrean.Bertsolaritzaren eta kulturaren munduko hainbat etahainbat aurpegik bat egin zuten ehundakaherritarrekin, Oandaren hileta elizkizunean.

Amoreeman gabeGoizetik gauera aldatu zitzaien bizimodua Olaizolarieta Mendizabali. Eguneroko borrokan, bizitzekoindarra lagun, gogor dihardute. �� A. Agirrezabala

N aturaltasunez, gaitza-ren krudeltasuna ezkutatu gabe, hitz egitendute minbiziaz, Ana Mendizabalek eta Juan-mari Olaizolak. Kantzerraren kontrako borro-kaz, bizi-kalitateaz eta bizi-itxaropenaz aritudira solasean, Uztarriarekin.

ANA MENDIZABAL� � �Adina. 56 urte. � � �Minbizia. Koloneansortu, uterora pasatu. � � �Noiztik. 2006tik.

“Prebentzioa funtsezkoa da”

“Ondo nago; kantzerra dut, bai, baina bizi-ka-litate ona dut. Kontrolatuta dago, eta horikontrolatuta dagoen bitartean ondo ibilikonaiz. Zentzu horretan, lasai nago. Gaixotasunkronikoa bezala dut, sortzeko joera du etagainean egon behar da. Hitza bera madarika-tua da, baina dena da norberak nola dara-man. Sei urte daramatzat istorio honekin, bo-rrokan. Gora-beherak izan ditut; hiru trata-mendu fase, guztira. Une honetan, tratamen-duan nago, eta kimioa hartzen dudan astean–bi astean behin–, astelehenetik ostegunera

zeozer izan zitekeela-eta, ekografia egin zida-ten, baina ezer ere ez. Kolonoskopia egin zi-daten gero, eta han agertu zen tumorea. Mu-gitu nintzenari eskerrak; hiru hilabete beran-duago gibela hartuta izango nuela esanzidan medikuak. Ebakuntza egin zidaten, ki-mioak eta radioa hartu, eta guztia bukatu ze-lakoan, zortzi hilabetera, lanera bueltatu nin-tzen. Urtebetez bizitza normala egin nuen,baina 2007 bukaeran sintoma txiki batzuk an-tzeman, frogak egin, eta zapla! Kolonean ha-sitako minbizia hura uteroan sortu zitzaidan,eta berriro kimioak hartu behar izan nituen.Geroztik, mantenu-tratamenduan egon naiz,baina orain berriz handitu da tumorea, etakimio tratamendua jasotzen ari naiz.

Hitz horri beldurra ikaragarria diogu. Minbi-ziaren prebentzioa azpimarratuko nuke nik,funtsezkoa da. Gaitz maltzurra da, eta isilik,azkar egiten du bere lana, eta hori bizitzekobeharrezkoak diren organoetara –bihotza,gibela, pulmoiak, burua…– ailegatzean iaberandu da, baina bitartean gorputzak ema-ten ditu abisu txikiak eta horiei kasu eginbehar diegu. Anaiak beti esaten dit, san Xo-

Minbizia

kasuetan,

garrantzia handia

du pertsonaren

izaerak; Optimista

izateak lagundu

egiten du

desagertu egiten naiz. Oso-gaizki egotennaiz, ohean. Larrosa bat bezala joaten naizospitalera, eta zimelduta etorri etxera.

Asier semea hil zenetik, jaiero Xoxotera jo-ateko ohitura nuen. Egunerokotasunean eznuen ezer nabaritzen, baina mendian betikoerritmoan gero eta nekatuago sentitzen nin-tzen. Analisiak egin eta egundoko anemiaazaldu zitzaidan emaitzetan. Neu konturatugabe odola galtzen nuen gorotzetan. Hilekoadesagertuta nuen, beraz, digestio-aparatuko

mamia � � � � � � � � � gizartea20

gizartea � � � � � � � � � mamia 21

�

Ana Mendizabal, bere etxeko egongelan, liburu bat eskuetan duela. � � �Ainitze Agirrezabala

xoteri eskerrak eman beharrean nagoela. Zergaitik niri? Zer egin ote dut ba nik gaiz-

ki? Galdera hori askotan egin izan diot neureburuari, baina neure burua ez dut pena horre-kin zigortu. Ni ez naiz negar asko egitekoa.Hunkitu bai, jendearen babesa eskertzekoada. Kolpe gogorra da, gizona eta alaba betihor egon dira eta horrek negar egin araztendizu. Ohitura onak dituen pertsona sanoaizanda ere, medikuek beraiek ere ez dakitezer faktorek eragiten duen. Hor badago le-genda bat, niretzako hala da, bizitzan pasatu-tako trauma, ezbehar eta disgustuek... horiekzeozer ekartzen dutela. Baina zenbat milapertsona daude bizitza frenetikoa daramate-nak eta minbizirik ez dute? Nik ez dut sines-ten horietan. Jakin ezazu. Misterioa da hori.Nik uste dut giltzarria dela datorkiguna hartu,onartu eta horrekin bizitzen eta aurrera egi-ten ikasi. Kantzerrarekin aurrera egin al daite-ke? Kontrolatuta duzun bitartean nik uste dutbaietz; gaur egun osasungintzan ditugun au-rrerapenekin egin daiteke aurrera. Seguruasko bere muga bat edukiko du. Nik beti pen-tsatu izan dut zahartzarora ez dudala uste ai-legatuko naizenik. Eta zer egingo dugu ba.Bitartean ahal duguna disfrutatu eta biziko

dugu. Orain lasai bizi naiz: nobela historikoenzale amorratua naiz; Ken Follet,Toti Martinezde Lezea eta Matilde Asensi autoreen lanakikaragarri irakurtzen ditut; paseatu asko egi-ten dut; lagun mordoa dut eta kafea hartzekogeratzen naiz... Minbizia duzula ezin da ahaz-tu, baina jarrera positiboa izatea oso garran-tzitsua da. Kantzerra duzu, baina mundua ezda bukatu. Sei urte daramatzat eta begiratuoraindik ere nola nagoen. Fedea eduki behardugu dauden aurrerapenekin.

Okerrena kimio sesioak dira. Oso gogo-rrak dira. Denek esaten didate gogorra naize-la, baina indarra atera egiten duzu eta pertso-na gogortu egiten da. Ez dago beste erreme-diorik. Operatzeraz, kristoren ebakuntza eginbeharra dut. Pixa eta kaka egiteko poltsekingeratuko nintzateke, eta atera kontuak horizer bizitza kalitate izango litzateken. Zentzuhorretan, kezka duzu, tumorea hor dagoela-ko, baina momentuan, behintzat, ez da plan-teatu ere egiten. Beste pauso asko dauzkatoraindik ere ebakuntza aurretik. Hiru hilabe-tero joaten naiz minbizia kontrolatzeko azter-ketak egitera. Emaitzek zer emango dutenbeldurtuta, dardarka joaten zara. Kezka han-dia da, bai; oso gogorra da hori ere.

Egunean egunekoa bizitzea, bizitza gehia-go estimatzea, gozatzea… irakatsi dit gaixo-tasunak. Eta horretan familiaren eta lagunenbabesak asko lagundu didate. Nik bizitzeanahi dut oraindik ere, eta errealista bazara in-darra ateratzen duzu. Etorkizunerako ez dutkristoren proiekturik, baina gustatuko litzai-dake alabak zer eboluzio ematen duen ikus-tea. Gizona ere laister jubilatuko da eta ho-rren ilusioarekin ere bagaude”.

JUANMARI OLAIZOLA� � �Adina. 58 urte. � � �Minbizia. Aho-eztarrikoa. � � �Noiztik. 2003 bukaeratik.

“Botikarik onena norbera da”

“Ondo nago orain. Ez naiz kexatzen. Bizitzalasaia daramat; normala esaterik ez dago;normala balitz lanean ariko nintzateke eta. Eznaiz gauza lanerako eta baliaezintasunaemana didate. Orain, neure burua zaintzeradedikatzen naiz. Lehen, denak nire aurretikziren, eta gaitz honek pixka bat hori irakatsidit, aurrena norbera dela. Azkena egotetikaurrena egotera pasatu naiz. Aldaketa han-dia hor eman dut. Nik ez nuen espero gaur la-

nari utzi eta era honetara egongo nintzenik.Baina etapa hau etorri zait.

Belarriko infekzioekin nenbilen, etengabe.Baina medikuek ez zidaten ezer ere bilatzen.Egun batean hortzak garbitzen ari nintzela,odol asko hasi zitzaidan ahotik. Itxura txarrazuen, gaitza mingain azpia jaten ari zen. Fro-gak egin, eta biopsien emaitza bila joan nin-tzen Zumarragara. Kontsultan medikua zainnuen, akolitoak bezala albo banatan bi erizanzituela. Haiek ezer esaterako hartu nuen nikusaina. Tumore bat azaldu zela eta azkar ope-ratu behar nindutela esan zidaten. Kontsulta-tik ateratzean esan nion emazteari, ‘beno, en-tzun duzu zer dagoen, eta orain honen kontraborroka egin beharko dugu’. 2003ko loteria-ren egunean esan zidaten zer nuen. Urteberriegunean ingresatu ninduten, eta hilaren 2anoperatu. Itxura denez, bere txarrean erebadu, ordea, zerbait ona nire gaitz honek.Orain artean kimioak hartzetik libratu eginnaiz. Orain, horixe, berriz sortu egiten da etahiru hilero egiten ditut azterketak.

Nik kontsultan kirolari asko hartu izan dut,eta onak ez ziren gaixoketa asko detektatuere bai. Nik gela honetan hainbeste gauzaikusi dut…, eta orduan pixka bat positiboaizan naiz gaitz honen aurrean. Noski, nik ezdut esango ausarta naizenik. Ni ere urduri jar-tzen naiz, baina nahikoa lasai hartu dut. Kon-tziente naiz ez dela gripea. Hitz horrek betiematen digu errespetua. Badakigu zerrekinjokatzen ari garen.

Gaitza aho-eztarrian, aurpegian dut etaburura joko zuen beldurra zuten medikuek.Orduan horko nerbio, muskulu… guztiakmoztu zizkidaten. Niretzako traumatikoa izanzen operatu eta gero neure burua ispiluarenaurrean ikustea. Ez zara zu. Munstro bat zara.Eta hori ikusita, horrekin bizitzen segitzea…Denok dakigu gorputzeko ispilua aurpegiadela, eta nik ispilu horrekin irten behar dut ka-lera. Oso gogorra egin zait zentzu horretan.

Beti izan naiz norbere burua eta osasunazaintzekoa. Kirol asko egindakoa naiz; elika-dura orekatua izan dut; erre inoiz ez dut egin;edan ahal dudan gutxiena... 50 urtera arte ezdakit aspirinarik hartu ere egingo nuen. Ikusizer bizitza eman dudan eta ‘zergaitik niri’ gal-dera, ba bai, egin diot neure buruari. Nik as-kotan esaten dut ume txiki batek zer eginduen minbizia edukitzeko. Baina, mundu ho-netan arriskuan denok gaude.

Beti positiboki pentsatu behar duzu, etaesan, ‘beno, horrela nagok, baina irtengodiat, hobeto jarriko nauk’. Madrilera asko joa-ten naiz; kirurgia plastikoan goren mailakoa

den ekipo zoragarria dut han. Hemen ezdaude oraindik prestatuta horretarako. Askolortu dut, eta oraindik esperantza dut gehia-go lortuko dudala. Bederatzi urtean zortzialdiz sartu naiz kirofanora. Ebakuntzarik luze-ena hamaika ordukoa izan da, Madrilen.

Gaur esaten da minbizia dominatuta dute-la. Nik esango nuke ezetz. Laborategietan-eta lan asko egin dute eta bizia luzatzea lortudute, baina… Orduan, nik beti esaten dut bo-tikarik onena norbera dela. Ibiliko zara medi-kurik onenarekin, emango dizute medika-menturik onena, baina zure aldetik negatibo-tasuna ipintzen baduzu, ez dago medikurikhorri bueltarik emango dionik. Eta, askotanesaten da, familiaren babesa behar dela etazera, baina norbere indarrak, horrek balio du.Babesik onena norbera da, eta norberakegin behar du lana. Nik badakit igoal nikbaino gehiago sufrituko zutela nire emazteaketa alabak. Ez zara gauza ezertarako, eta ezdakizu beraiek zenbat egiten duten zurega-tik. Beharbada, nik gehiago sufrituko nuenemazteak edo inguruko batek hau izan balu,neuk eramanda baino.

Eskerrak eman beharrean nago. Osasuna-

ren mundu horretan jende profesionaladago. Egia esan, hor eduki genuen akats bat.Hirugarrengoz sortu zitzaidanean, onkologi-ko zaharretik berrira aldaketan ari ziren; etazaharreko kirofanoa jendearekin okupatutaeta berrikoak artean martxan jarri gabe zeu-den. Hor egun batzuk galdu genituen eta gai-tza lanean ari zen. Gainera, galopantea zen.Orduan bai, kirofanora joan nintzen pentsa-tuta ez nintzela aterako. Han oso estu ailega-tu nintzen. Baina, pasatu zen.

Ni mundu honetan pribilejiatua naiz. Nikbeti esaten dut, zenbat jende dago ohean,jaikitzeko gauza ez eta besteren laguntzabehar duena. Eta ikusita oraindik ere neureburua defendatzen dudala, nahi dudana bereneurri batean egitera iristen naizela… zergehiago eskatu behar duzu? Lehenago egindituzunak egin dituzu, eta orain egin itzazuahal dituzunak. Ahaztu zer duzun eta 24 or-duak okupatu. Bigarrenez operatu nindute-nean margotzen hasi nintzen. Erosi nuen ma-teriala, hasi nintzen jolasean eta begira…ordu pila bat eskaintzen dizkiot eta eskerrakhorri. Koloretan irudikatzen ditut nire barnekosentimenduak.�

mamia � � � � � � � � � gizartea22

�

Juanmari Olaizola, masajeak emateko bere kontsultan. � � �Ainitze Agirrezabala

gizartea � � � � � � � � � mamia 23

OLAIA MENDIZABAL Donostia Ospitaleko onkologiako erizaina

Gaitz horretatik Oso jende gutxi libratuko da;edonoren etxera etorri daiteke”“� � �Minbizia duten gaixoekin laneanhamar urte daramatza. Gaitz “kru-del” horretaz, tratamenduez etabere esperientziaz aritu da. Horrelako lan batek zer su-posatzen du, pertsonalki etaprofesionalki? Besteei laguntzeak bete egitendu, baina gaixoa gaztea bada zerpentsatua ematen dizu. ‘Hauxegauetik goizera bizimodua alda-tzea’, pentsatzen duzu. Gaixoaden bezalakoa izanda, bigunduegiten zaitu eta afektu berezi ba-tekin tratatzen duzu. Lehen ikara-garri gogorra egiten zitzaidanikustea jendea zer gaizki hiltzenden. Jende batek esan izan digu:‘Zuek balio duzue!’. Gu mahaia-ren beste aldetik gaude, ordea.Gauza bat da profesionala izatea,baina etxera etortzen denean... Zure esperientziaren arabe-ra, gaixoek nola egiten dioteaurre minbiziari? Batzutan familiak esaten dizuezer ere ez esateko, ez dakiela-eta ezer. Nola ez esan ezer? No-lanahi ere, norbere burua nola da-goen, zertaraino gaizki dagoen,gaixoak baino hobeto inork ezdaki. Errealitateari uko ez egiteagarrantzitsua da. Gaixoak gaizkidagoela esan eta askotan eran-tzuten zaio: ‘Beno, utz iezaiozuhorrela hitz egiteari. Mejoratukozara’. Beldurrak, kezkak... ditu, ba-rrena husteko premia du. Familia-koekin garbi hitz eginda, uste dutgaixoak askoz ere hobeto erama-ten duela. Gero, pertsonaren iza-erak ere zerikusi handia du.

Zer da garrantzitsuena min-bizia duen gaixo bat trata-tzeko garaian? Gaixoa inplikatzea. Askotan joan,jartzen dira, eta kito. Baina zukjakin behar duzu zer tratamenduhartzen ari zaren, zer ondorioduen eta zeozer ondo ez badoazer baliabide dituzun. Noski,erantzunkizun guztia ez du gaixo-ak hartu behar bere gain; garran-tzitsua da familiaren babesa.Ez al zaizu iruditzen orain-dik tabu bat dela minbizia?Gaixoari ezer ere ez esateko es-katzen duten famil iak badiraoraindik. Baina hainbeste entzuneta ikusten da, uste dut jendeakontziente dela edonoren etxeraetorri daitekela. Oso jende gutxilibratuko da gaitz horretatik, etagradu batetan edo bestean, ingu-ruan tokatuko zaigu. Noski, bel-durra hor dago, oraindik ere min-bizia heriotza delako.

du, eta zer bizi-kalitate da hori?Berriz erortzeko beldurra. Etabehin kasua aurreratua denean,sufrimentu handia. Batzutan iru-ditzen zaizu gaixoa ia nekatutadagoela eta nolabait heriotzaikusten duela irtenbide bezala.Beste batzuk, berriz, ikasi egitendute gaixotasunarekin bizitzen.Esaten dizute, "niri hauxe etorrizait, nola edo hala frenatuko dida-te eta berriz ateratzen den arte,beste tregoa bat". Hamar urteotako esperien-tziaren arabera, gaixoen ti-pologiaz zer esango zenuke? Bularreko minbizia da gehien tra-tatzen dena emakumeetan, etaprostatakoa gizonetan. Bainaemakumezkoetan gehiena hazidena biriketakoa da. Horrek taba-koarekin du zerikusi handia etaemakumea independizatu etagehiago erretzen hasi den neu-rrian hori zenbakitan ikusten da.Eman dizu atentzioa datu-ren batek? Lehen pentsaezina bazen ere,gaur egun, laurogeitaka urtekoakere kimioekin tratatu egiten dira.Badirudi denok ailegatu behardugula 90 urtera, eta, gainera,ondo. Hori lehen ere ez zen hala,eta gero ere ez da hala izango.Bailara honetan dago zabal-duta beste herrietan bainokantzer kasu gehiago ema-ten dela Azpeitian. Ez dakit zenbaterainoko funtsaduen horrek. Nik garai batean Er-muagatik horixe esaten nuen.Hori gehiago da igoal guk dugunustea. Esaterako, duela gutxi in-guruan kasu konkretu batzukeman dira, eta ez dakizu boladabatetan geratzen den, kasualita-tea den edo...�

� Ainitze Agirrezabala

Horrela al da hori? Lehenago harrapatzen dira gaixo-tasun batzuk, tratamendu hobeakdaude, protesiak... baina guztizsendatzeko bideak ez dira lortu.Bularreko eta koloneko minbiziakdetektatzeko frogak egiten dira,baina oraindik, biriketako eta bu-ruko gaixotasunak zenbat harra-patzen dira garaiz? Oso gaitz en-gainagarria da eta askotan diag-nostikatzen da dena pasatuta da-goela. Bizitzeko ezinbestekoakdiren organoen kasuan, asko mu-rrizten da bizi-esperantza. Zer egiten zaie gogorrenagaixoei? Batzuek nahiko gaizki eramatendute tratamendua –kimioak–,edo ebakuntzaren ondoriozkoitxuraldatzea –bularra kentzea,hesteetatik operatzean poltsa jar-tzea, jan ezin eta jana sondabidez sartzea...–. Azken horrek,gainera, dependentzia sortzen

Elkartasun sareaPreso eta iheslari ohiek herrira itzultzean hainbatarazo izaten dute egunerokotasunean. Integratzenlaguntzea du xede Harrera elkarteak. �� A. Agirrezabala

Argazkian, goian, ezkerretik eskubira: Joxe Aranburu, Gotzon Aranburu presoaren aita; Joxin Arruti preso ohia

Angeles Artola deportatuaren anaia. Behean, ezkerretik hasita: Iker Iparragirre, Xabier Etxeberria ‘Txapi’ eta

mamia � � � � � � � � � gizartea24

E spetxean edo erbesteanhainbat urte eman ondoren, etxeratzeanpreso eta iheslari ohi guztiek jasotzen duteherriaren ongietorria. Alabaina, bizitza berrizeraiki behar izaten dute ia hutsetik, eta horre-tan ez dute guztiek erraz asmatzen. Kasuguztiak desberdinak dira, noski, baina egu-nerokotasunean hainbat arazo eta beharre-kin egiten dute topo.

Esperientzia horietatik abiatuta, eta antze-ko bizipenak izan dituztenak bidelagun,preso ohiei laguntza asistentziala ematekoelkarte bat sortu dute, Euskal Herri mailakoa:Harrera. Era berean, herriz herri elkartasunsareak antolatzen eta koordinatzen ari dira.Azpeitian iaz, azaroaren 29an, aurkeztu zutenelkartea, Sanagustinen. Elkartearen sorre-raz, helburuez eta aurrera begirako asmoezhitz egin du Uztarriak Iker Iparragirre eta Xa-bier Etxeberria ‘Txapi’ preso ohiekin eta Joxe-mari Aizpuru taldeko laguntzailearekin.

“Lurreratzea erraztea” helburuKartzelatik irtetean arazo eta behar asko agerdaitezke, Etxeberriaren esanetan: “espetxe-tik atera orduko agiri asko zuzendu beharradago: NANa berritu, INEMera joan, diru-la-guntza eskatzeko izapideak bete... Horiezgain, zenbaitek etxebizitza beharra du. Kar-tzelan 20-30 urte pasatu duen jendeak, be-rriz, ikusmen eta aho-arazoak izaten ditu,besteak beste, eta askotan hainbat gasturiezin izaten die aurre egin. Lurreratze hori

a; Joxemari Aizpuru ‘Etxaun’ taldeko laguntzailea; Mila Bergara senidea, eta Jose Inazio Artola ‘Kapeto’, Maria

Olatz Izagirre preso ohiak. � � �Ainitze Agirrezabala

errazagoa eta erosoagoa izan dadin lagun-tzea du xede elkarteak. Nolanahi ere, herriraailegatzean, lana bilatzea edo ikasketei hel-tzea bezain garrantzitsua da familiaren eta la-gunen babesa izatea. Zentzu horretan gu pri-bilejiatuak gara”.

Hain zuzen ere, preso ohiak “lan munduantxertatzea” da elkartearen lehentasunetakobat, Aizpuruk azpimarratu duenez. “Bizidugun egoera sozio-ekonomikoa ez da bate-re xamurra, eta egia esan une honetan lanabilatzea ez da erraza, baina jende honi lan-postua eman asmoz, elkartea harremanetanhasia da enpresa, eragile politiko, sozial etasindikalekin”. Jorratutako bidea dagoenekoari da bere fruituak ematen; lan eskaintzakjaso dituzte, eta dagoeneko hainbat presoohik lana lortu dute.

Horretarako, elkarteak maila nazionaleanpremia larriena duten kasuak detektatu etalehentasunak markatzen ditu. Iparragirrekgaineratu duenez, “behar horiek oso ondohautemanda daude, eta hori guztia antolatueta martxa hartzeak kristoren lana badu ere,norabide onean pauso sendoak ari da ema-ten elkartea. Lehen hilabeteetan hori da, hainzuzen, elkartearen helburuetako bat, jendar-tean erreferentzia irabazten joatea”.

Laguntza, diruz nahiz bestelaHarrera talde nazionalari laguntza ematekoasmoz, Azpeitian ere lan-talde bat abian da,eta haren zereginetako bat diruz lagundunahi duen jendearengana heltzea da. Ekar-pen ekonomikoa egiteko modu bat bainogehiago dago: urtean 60 € ordainduta elkar-

teko bazkide izatea da bat, eta bazkide izangabe, elkarteari nahi den diru kopurua ema-tea bestea. Arazoa ez da arlo ekonomikorabakarrik mugatzen, ordea, eta badaudebeste era bateko laguntzak ere. Hala, elkar-tea “era guztietako ekarpenei dago irekita,eta batenbat dentista bada, edo psikologiaalorrean aditua, duen ezagutza horrekin la-gundu dezake”.

Zentzu horretan, “elkartearen izaera irekia”azpimarratu nahi izan dute. “Harrera ez daeragile politiko bat, ez gaude esparru bateraitxita, eta irakurketa politikoetatik at, gizarteosora gaude zabalik”.

Ate bat zabaltzeko esperantzaIldo horretan, elkartea une honetan sortu iza-nak lotura zuzena du preso eta errefuxiatueninguruan iritsi litekeen akordioarekin. Iparra-girreren esanetan, “elkartea duela hilabetegutxi sortu izana ez da kasualitatea. Egoerapolitikoa zein den kontutan izanda, epe motz-ertain batera aurreikusten da, martxoan Inesdel Rioren aferak ate bat zabaldu lezakela,eta Parot Doktrina bertan behera geratzenbada, kolpetik espetxean 20 urtetik gora edoherritik kanpo urte mordoa daramatzatenpreso eta iheslari mordoa etxeratuko lirateke.Kasu horietan, gainera, kontutan izan beha-rrekoa da, adinean oso aurrera doan jendeaizango dela”.

Abagunea erabakigarria da, eta presoaketa iheslariak etxeratzen direnerako “aurrelanbat” eginda izatea nahi dute.�

gizartea � � � � � � � � � mamia 25

60euro/urtean. Elkartea diruzlagundu nahi izatera, bi aukera daude:bazkide egitea, edo elkarteari nahi den dirukopurua ematea. Harremanetarako, deitu609532159 zenbakira, edo zuzeneanherriko preso ohiren batekin hitz egin.

100presotik gora. Kaleratudira azken urtebetean, Euskal Herrian.

5preso eta 3 errefuxiatuherrian. Juan Karlos Arruti ‘Paterra’,Gotzon Aranburu, Jabi Agirre, JosebaSegurola eta Joseba Urbieta ‘Pow’ presodaude; Iñaki Etxarte eta Maria AngelesArtola deportatuta, eta Juan ManuelBereziartua ihes eginda.

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Aiora. Urte berri on!Amets. Iritsi zaigun 2013a ere neskak!Aiora. Bai, nik ez dinat ederki hasi ordea! Ihintza. Zer dun ba?Aiora. Ia atragantatu nindunala roskoarekin! Amets. Hik zer egiten dun urte berri egune-an roskoa jaten?Aiora. A hi, nik behin gabonak hasten dire-nean egunero jaten dinat!Ihintza. Egunetik egunera gutxiago uler-tzen haut. Beno eta zein promesa egin ditu-zue urte berrirako?Amets. Urte oparoa, magikoa izatea.Aiora. Urte desberdin bat, berezia. Hik?Ihintza. Jesus! Zelebreak zarete gero! Nik,osasuna, maitasuna eta zoriona eskatu dizki-nat! Behar den bezala.Aiora. Beno, beno, 2012ak behintzat oparipolit bat egin zigun.Ihintza. Arrazoia daukan, hirurok kale kan-toiz kale kantoi antzerkia egiten ibili gaitun.Aiora. Bazter guztiak koloreztatu dizkinagu.Ihintza. Hemendik aurrera Uztarriako orriaere koloreztatuko dinagu.Amets. Zuekin den bitartean aurten erebeste hainbat txokotara iristea espero dinat!Ihintza. Ireki ditzadan begiak.Aiora. Ireki itzazu zuk ere.Amets. Begiratzen zaitut.Ihintza. Begiratzen nauzu.Aiora. Entzun zaitzaket. Sentitu.Amets. Elkarrekin gaude.Ihintza. Koloretako ortzadarra margotu ge-nezake.Aiora. Horia, eguzkiaren epela.Amets. Laranja, bizitzeko gogoa.Ihintza. Gorria, zure irribarrea.Aiora. Arrosa, zure masail potxoloak.

Koloreztatuz

Amets. Morea, askatasunaren kolorea.Ihintza. Urdina, itsas olatuen brisa.Aiora. Berdea, belarra, natura, izatea bera.Aiora. Zeruan zabaldu dira gure koloreak.Amets. Ortzadarrak bete du ortzi osoa.Ihintza. Eta zeruaren azpian ikusi zaitut. Zu,berriro.Aiora. Entzun zaitut. Sentitu.Amets. Elkarrekin gaude.Aiora. Izan gaitezen koloreen lapur baka-rrak.Amets. Mundua kolorez margotzeko.Ihintza. Beti zurekin.Aiora. Elkarren ondoan.Amets. Ortzadarra bezala.Ihintza. Zeruan.�

���AIORA. “Opari polita eginzigun 2012ak. Bazterrakkoloreztatu dizkinagu”

� � �IHINTZA. “Arrazoia dun,hirurok kalez kale antzerkiaegiten ibili gaitun”

� � �AMETS. “Hemendikaurrera Uztarriako orria erekoloreztatuko dinagu”

� � � � � � � �aiora olaizola� � � � � � � � � � �amets cañizares� � �� � � � � � � �ihintza elustondo� � �

iritzia � � � � � � � � �26

jakiteko � � � � � � � � � urtarrilari begiratua28

Hondamendia ate jokaAintzinako Jainkoak eta gizakiak aurrez aurre jartzen dituen‘Itzalen sua’ istorio apokaliptikoa disko-liburuan aurkeztu dute.Sanagustinen ikusi ahalko da, hilaren 10ean. � Ainitze Agirrezabala

Xanti Rodriguez argazkilariprofesionalak eta Fernando Mori-llo idazleak argitaratu duten Itza-len sua disko-liburua aurkeztukodute, Sanagustinen (19:00). Au-rretik, azaroaren 30ean, Duran-goko azokan aurkeztu zuten.

Diabulus in Musica talde nafa-rrak jarri dio soinu banda Gauminargitaletxeak ekoiztutako DVDari.Heavy estiloko musika egitenduen talde nafarrak kontzertuaeskainiko du, aurkezpen egune-an, 22:00etan. Sarrera bost eurokostako da.

Itzalen sua proiektuan antzezlelanetan aurpegi ezagun askoaritu dira: Iban Garate, OihanaMaritorena, Ander Lipus, XabierEuzkitze, Nerea Garmendia, AitorGorosabel, Estitxu Fernandez,Joan Mari Irigoien, Ilaski Serranoeta Xabi Bastida, eta baita azpei-

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. ‘Itzalen sua’ disko-liburuaren aurkezpena.� � �Eguna. Urtarrilak 10(osteguna). � � �Ordua.19:00etan aurkezpena eta22:00etan kontzertua� � �Tokia. Sanagustinkulturgunea.

tiarrak ere: Alaitz Olaizola, Guru-tze Eizmendi, Idoia Uranga, ErikaOlaizola, Ane Arenas, Igor Aran-barri eta Kepa Urbieta.

Morillok idatzi du Jainkoak etagizakiak aurrez aurre jartzen di-tuen istorio apokaliptikoa, eta Ro-driguezek iruditan jarri du guztia.

Libururako ateratako argazkienerakusketa jarriko dute Sanagus-tin kulturgunean bertan, eta hila-ren 31 arte egongo da ikusgai.�

���‘ITZALEN SUA’� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

17aktore. Gaumin argitaletxeak ekoiztutako proiektuanantzezle lanetan herriko zein kanpoko aurpegi ezagun asko aritu dira.

20,48 euro. Fernando Morillok idatzi eta XantiRodriguezek iruditan jarri duen disko-liburuak 20,48 euro balio du.�

1‘Artetik artera’erakusketaJuanmari Olaizola herritarrak 40artelan inguru jarriko dituikusgai. Ofizioz masaje-emailea,minbizia azaldu ondoren hasizen margotzen. � � �Eguna. Urtarrilaren 12tik 27ra.� � �Ordua. Astegunean:18:00etatik 20:00etara.Asteburuan: 12:00etatik14:00etara eta 18:00etatik20:00etara � � �Tokia. Betharramaretoa. � � �Antolatzailea.Juanmari Olaizola.

2Ruper,kontzertuanRuper Ordorika oñatiarabeslariaren rock eta popdoinuak zuzenean entzutekoparada izango da. Sarreraksalgai daude iada Sanagustinkulturgunearen webgunean:12€tan eserita, eta 10€tan zutik. � � �Eguna. Urtarrilak 12 (zapatua).� � �Ordua. 22:30 � � �Tokia.Sanagustin kulturgunea.� � �Antolatzailea. Orkatz KulturElkartea.

3Juan VaellorenhitzaldiaHitzaldia eskainiko du JuanVaello pedagogoak. Guraso,profesional, nahiz gaian interesaduen ororentzat izango da etagalderak egiteko tartea ereizango da bukaeran. � � �Eguna. Urtarrilak 16(asteazkena). � � �Ordua. 18:30.� � �Tokia. Sanagustin.� � �Antolatzailea. Urola IkastolaAzkoitia-Azpeitia B.H.I.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Xabier Euzkitze telebistako aurkezlea, aintzinako Jainko baten paperean. � � �’Itzalen sua’

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�Egilea:Luma

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

Bergarakoauzoa

Gezurrezkoarrautzak

Erdi, hitzelkartzeetan

Zeren

Erresumak

*

Animaliaadardunak

Ospitalea

Bizkaieraz,ote

Beltxarga

Sodioa

Hastapena

Ziria

Barreantzeko

*Deitura

Bokala

Infanteria-ko taldeak

Ikaragarria

Emaitza

Zezenzikiratuak

Txokolateaegiteko

gaia

Baiezta-tzeko

Hizki batenizena

Burdinola,alderantziz

Gizonizena

Ibarra,harana

Joan denurtean

Bikeak

Bigarrenbokala

Kontsonan-te mota

Jupiterrensatelitea

* Azpeitiko Kultur Taldea

Aho-legarInolako,bizkaita-

rrenmodura

Errep.,fruitu

tropikala

EZKER ESKUBI: 1. Unibertsoaren eta errealitatearenazken funtsaz diharduen jakintza. 2. Bokala. Lokaztu, zikin-du, lohitu. 3. Inoiz. Euskara zaharrean, zakur. 4. Eragozpena.Presio unitate. 5. Zuhaitz mota. Jarraitzaile. 6. Zaren hori.Hartz mota. 7. Kanpo, landa. Horixka. 8. Tokitan!, oso urrun,alegia. Bostehun, zenbaki erromatarren arabera. 9. Higidu-ra transmititzeko gurpil horzduna.

GOITIK BEHERA: 1. Parrandazale. 2. Bokalik meheena da,ezbairik gabe. Lubaki. 3. Oiloa loka jarri. ‘B’ bat gehituta, So-biet Batasuneko polizia politikoa. 4. Etxeak eraikitzeko lureremu. Hurritzaren fruitu. 5. Aretoa. Musua, pa. 6. Bizkaikoibaia. Bizkaitarren saski handi . 7. Musika nota, eskalan laugarrena. Fruitu mota. 8. Estualdi. Kontsonantea. 9. Zernahiren aurreko alde.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1

2

3

4

5

6

7

8

9

� � �HITZ GURUTZATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK

� � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Urtarrilak 21 (astelehena) � � �NORA BIDALI ZURE

ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Odriozola upategiko ardo

sorta � � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �ZEIN DEN ADIERAZI.

� � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

� � �ZEIN DA?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UZTARRIAREN ABENDUKO ARGAZKI LEHIAKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ZEIN DA? IMANOL BADIOLA, ERREMONTISTA OHIA IRABAZLEA

Beñat Agirretxe Uztarriako

bazkidea izan da lehiaketako 145.

irabazlea. Odriozola upategiko

ardo-sorta irabazi du sari gisa.

Argazkian, Beñat Agirretxe, saria

eskuetan duela.

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

�U�E�I�B�

ABIZARIAK

�ERT�UZTA

�O�ERREINUAK

ERIZAINDEGIA

�ETE�BAI�ALO

ZISNEA�ARROA

�NA�FRIKARI�

HASIERA�UIAK

�KIO�EZELAKO

HITZ GURUTZATUAK

FILOSOFIA

EORAKATU

SEKULAOR

TRABABAR

ARTEZALE

ZEUPANDA

ATHORAIL

LEKUTAND

ENGRANAJE

jakiteko � � � � � � � � �32

www.uztarria.comazpeitiko ataiye

� � �eguneko albisteak � � �irakurleen erantzunak � � �argazki bildumak � � �bideoak � � �komunitatea � � �inkesta � � �agenda � � �bitxikeriak � � �‘azpeitia’ atala: zerbitzu publikoen ordutegia, autobusen ordutegia, telefono zenbakiak, festak, hauteskunde denetako

emaitzak, geografia, herriko taldeak, liburuak osorik... � � �uztarria herri aldizkari denak; PDF formatoan ere bai � � �eguneko efemerideak � � �gida komertziala...

� � �sartu, eta hartu parte � � �egunero 2.000bisita pasa (9.000 orri)

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1830Herriko behartsuaksukalderako egur gabezeudela ikusita. Agintarieklaguntza eskatzea erabaki zutenelizgizonei, komentuei etaherritar bereziei.

1876Azken Udal karlista osatuzuten herrian. Joxe InazioBeristain izendatu zuten alkate.

� � �BIDEOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Izenburua eefefefee.�

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.

Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

���ELKARRIZKETA DIGITALA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � xanti rodriguez (argazkilaria)

Eskuartean dudan lehenengo proiektua nireestudio berria martxan jartzea izango da”� � �Fernando Morillorekin bateragauzatu duen ‘Itzalen Sua’ liburu-DVDaz ez ezik, hainbat kontutazaritu da Rodriguez. NAN-eko ar-gazkiak, orain arte egin dituenlanak eta aurrera begirako proiek-tuak, amets eta amesgaiztoakizan ditu hizpide, besteak beste.Nolakoa da argazkilaritzamunduan zabiltzatenon ar-teko erlazioa? Egia esan, batik bat profesiona-len artean ez dut erlazio oso onaikusten. Agian, gaur egun gauzaaldatuz doa, baina lehen, profe-sionalen artean ez zen txintik erekontatzen. Askok ez zuten web-gunerik, alboko argazkilariak ko-piatuko ziolakoan. Niri beti gusta-tu zait dakidana erakustea, hurre-na norbaitek neuri zerbait berriajakinaraztea espero baitut. Hale-re, kontua duela urte batzukbaino hobeto dago arlo horretan.‘Itzalen sua’ zer moduzko es-perientzia izan da?

Paregabea. Proiektu handia izan-da, jende askok hartu du parteeta guztiek kristoren ilusioa era-kutsi dute gurekin lana egiteko.Oso arro gaude lanarekin etabaita ere partaide guztien ekar-penarekin. Esperientzia mundialaizan da!Durangoko azokan egon za-rete. Zer moduzko harreraizan duzue? Plaza ona al da? Harrerarekin gustura gaude, sal-mentak ondo joan dira, baina

“gehiena bete gaituena izan dajendeak proiektuari emandakobabesa. Liburua soilik ez dela iku-sita, jende askok harridura eta mi-respena erakutsi digu, garaigogor hauetan proiektu berritzai-le bat sortzeagatik. Durangokoplaza Euskal Herriko indartsuenada, baina orain lan asko geratzenzaigu lana aurkeztu eta mereziduen zabalkundea emateko.Aurrera begira proiekturikba al duzu eskuartean? Lehenengo proiektua nire estu-dio berria martxan jartzea da,otsailean. Horrez gain, baditutesku artean hainbat proiektu: bi-deoklip pare bat eta laburmetraiabat ekoiztea. Laburmetraia ‘Itza-len Sua’-ren ildotik joango da etaargazkietan erabiltzen dudan in-fografia mugimendua duten iru-diekin nahastea izango da erron-ka nagusia. Lan zaila izango danahi dudana lortzea, baina burugogorra naiz horretan…�

XANTI ARRIZABALAGA mediku-naturopata

1. Aurreneko egitekoa?Historia kliniko-emozionala;sintometan geratu gabe.2. Ohiko kontsulta?Nerbio-sistemak eragindakoegoerak: familia-arazoak...3. Zer erabiltzen duzu?Bitaminak, mineralak,sendabelarrak, homeopatia.

4. Eta, farmakoak?Batzutan beharrezkoak dira.Guk botiken albo ondorioeneraginean ere laguntzendugu: defentsak igo,hesteetako flora hobetu...5. Osakidetza...Medikuntza eta naturopatiaez dira arerioak. Beharrezkoak

Esiako Sri Lanka irlan du jatorria, eta erramua-ren familiako zuhaitza da. Kanela zuhaitzaren ada-rretatik lortzen den esentzia oso usaintsua da, anti-septikoa, soineko infekzioaren aurka borrokatzekoegokia; zizareak suntsitzen eta liseriketa erraztendu eta bihotzaren funtzionamenduari eta biriken ar-nasketari laguntzen dio. Horrela uler daiteke Euro-pako jendearen afan hura Asiara bidaiatzeko. Gauregun urrea edo arri bitxiak estimatzen ditugun beza-la, orduan ekialdera edo Amerikara espezie bila joa-ten ziren. Hortik etorri zen munduari bira ematea etabeste hainbat lorpen.

Kanela da sukaldaritzan gehien erabiltzen denespeziea. Zuhaitz-adarrak dira, ondo ebaki eta bil-duta salgai ikusten ditugun kanela zotzak.

Hasieran medikuntzan erabiltzen zen, baina gauregun sukaldera pasatu da eta jaki ugariren osagarridotorea da; adibidez, arroza esnearekin, sagar edoudareak ardoarekin...

Ez dezagun ahaztu adar gazteen azalak direla ka-nelaren lehengaia, eta ez dela berritzen kortxoare-kin gertatzen den bezala; hori ikusi izan dut Getariaeta Zarautz artean. Hain urrun eta hain hurbil.

Asko edo gutxi, kanela onuragarriada osasunarentzat; katarroa nahizerreuma kasuak sendatzeko.�

���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

Kanela

dira hango espezialistak,analitikak, zirujauak, makinak6. Jendearen profila...Bi eratako jendea dator:konbentzituta daudenakterapia naturaletan; eta 2.iritzi baten bila medikuntzaofizialetik datozenak.�

� Ainitze Agirrezabala

uztarria.com � � � � � � � � � jakiteko 33

Pantailatik kanpoTelebista munduan egindako ibilbideagatik ezagutzendugu Joseba Iriondo; baina aurkezle lanak utzita ere,bizitza oparoa du gaur egun. � Monika Juaristi

Joseba Iriondo (1969) azpeitiarrada izatez, Xanjuandegi auzokoa. Euskal Tele-bistan egiten zuen lan, eta urteetan pantailanikusi dugun aurpegi ezaguna da. Baina pan-tailatik harago, are interesgarriagoa da aur-kezle ohiaren bizia.

Duela bost urte pasatxo utzi zion EITBkolanetan aritzeari. Eta harrezkero, bere kasaibiltzen da lanean. Bere enpresa sortu zueneta ekonomia eta finantza munduko enpresahandientzat egiten du lan freelance moduan.

Komunikazio kontuetan aholkulari lanak egi-ten ditu batetik, eta bestetik, idazkera kreati-boa izenekoan gauzak idazten. Lana erabatdesberdina da gehienbat, gaiari dagokionez:“Finantza arloko gauzak aztertu eta idaztenditugu. Oso mundu zaila da, desberdina etakonplexua, eta aldi berean, interesgarriaoso”. EITBn hainbat urte eman zituen Irion-dok, eta dioenez, “bi lanek ez dute inolako ze-rikusirik”. Bere bizitza profesionala erabat al-datu dela azaldu du.

mamia � � � � � � � � � bestaldetik: joseba iriondo34

Joseba Iriondo Pakistanen, 2001ean.

Bere kasa lan egin arren, ordea, nagusi go-gorra da. Izan ere, egunero, ia hamabi orduzegiten du lan. “Bizi kalitate aldetik asko baja-tu dut; lehen lasaiago bizi nintzen”, dio berak.“Orain bezeroen beharren menpe nago etagoizeko zortzietatik gaueko zortzietara egi-ten dut lan. Ordu aldetik askoz ere lan gehia-go egiten dut, eta lasaitasunari dagokionezere, asko galdu dut”. Bilbo inguruan egitendu lan, eta ordu asko sartzen ditu bulegoaneta etxean. Baina “orain oso gustora nago.

Profesionalki asko hazteko aukera eman ditlanbide honek. Zailtasunak tarteko, egoerakberak behartzen zaitu gauza ezberdinak ikasieta egitera. Eta hori asko gustatzen zait”.

Eguneko hamabi ordutan lanean egonarren, aisialdirako ordu batzuk ateratzen dituIriondok, eta gehienbat, kirola egiteari es-kaintzen dizkio ordu libreak. Duela urte ba-tzuetatik, triatloiak egiten ditu. “Askotan baz-kaltzera joan beharrean korrika egitera joatennaiz. Eta afaltzera joan aurretik igerilekura.Asteburuan, berriz, bizikletan ordu mordoasartzen dut”. Batez beste, egunero bi ordu in-guru ateratzen ditu entrenatzeko.

Triatloi luzeak egiten ditu. Urtero Ironmanbat edo bi egiten ditu. Ironman proban 3,8 ki-lometro igerian, 180 bizikleta gainean etabeste 42 kilometro korrikan egiten dira.Orain, bere 11 eta 12garren probak presta-tzen ari da. Lehena Alemanian egingo du uz-tailean; eta bigarrena, Arizonan, azaroan.

Lasterketak ere egin ohi ditu. “Korrikanoso txarra naiz, oso paketea”, baina eginda-ko probak ikusita, ez dirudi hori horrela denik.Aurten, esaterako, Behobia-Donostia laster-keta eta maratoia egin ditu.

Erdi zarauztarra da Iriondo, eta nola ez,surflaria da. Neguan egunak motzagoak iza-nik, ez du uretarako denbora askorik izaten,eta horregatik, udan ibiltzen da batez ere ure-tan. “Bizi guztian egin dut surfa. Orain lana-rengatik eta denbora gutxiago dut, eta horrekpena ematen dit, baina hala ere, ibiltzen naiz”.32 urte pasatu dira surfean hasi zenetik. Za-rautzen ibiltzen zen beti, eta orain Sopelanbizi denez, han ere ibiltzen da. Surf munduaasko aldatu dela dio, ordea: “Orduan, laukatu ibiltzen ginen uretan, elkar ezagutzengenuen eta oso giro ona zegoen. Azken urtehauetan, ordea, sekulako boom-a izan da eta

bestaldetik: joseba iriondo � � � � � � � � � mamia 35

katzen dut eguna eta kontu gehiagotan sar-tuko banintz, zisko eginda amaituko nuke”.

Bidaiatzea ere atsegin du. EITBn gerra-ko-rrespontsal ibili zenean, bidaia liluragarriakegiten zituen, baina orain, asko aldatu dirabere zaletasunak: “Oporretara askotan lekukomertzialetara joaten naiz”. EITBko lanakleku bereziak ezagutu eta bidaia ederrak egi-teko aukera eman zion. “Oso aberasgarriakizan dira kazetari nahiz pertsona moduan.Oso leku interesgarriak ezagutu ditut. Horre-gatik, leku zailetara bidaiatzeko min hori ase-tuta dudala esan dezaket”, eta orain, bestela-ko bidaiak egiten ditu, lasaiagoak.

Urruneko sentimenduaAzpeitian jaio zen Iriondo. Ama azpeitiarrada, eta aita, berriz, urrestildarra. Baina 11 ur-teko mutikoa zenean, Zarautzera joan zen bi-zitzera, eta horrek, nolabait esateko, azpeitiarsentimendua ahuldu egin du kazetariaren-gan: “Koskortu eta gizondu, inoiz gizondubanaiz, behintzat, Zarautzen egin nintzen; etabetiko lagunak Zarautzen egin nituen, eta ho-rregatik, azpeitiar baino gehiago zarauztarsentitzen naiz”, dio. “Ez dadila inor haserretue!, ez da ezergatik, baina hala da”, erantsi du.Hala ere, Azpeitian sustraiak badituela dio,familia hemengoa duelako; eta etxean, orain-dik ere, azpeitiarrez egiten omen dute.

Urteak dira Iriondok bere jaiolekua zapalduez duela. “Joaten banaiz, familia kontuengatikizaten da. Bizikletan joaten naizenean, Azpei-titik pasatzen garenez, beti geratzen naiz fa-miliari kasu egitera. Baina bestela, egia esan,oso-oso gutxitan joaten naiz”.

Azpeitiarra sentitu ez arren, sentimendueta oroitzapen politak ekartzen dizkio herriak;eta hizkeran ere, nabarmena da bere jatorria.Beraz, sustraiak ez ditu guztiz eten.�

hondartza guztiak jendez beteta daude.Alde horretatik, pereza apur bat ematen dit”.Neguan eta udazkenean denbora apur batizanez gero, jende gutxien dabilen egunetanibiltzen da, eta “moda horretatik urrun”, lasaisurfeatu ahal izateko.

Dozena orduz lana eginda, eta beste biorduz kirola, horrekin nahikoa duela dio.Baina denbora gehiago izango balu, argidauka zertan inbertituko lukeen: “Asko gus-tatuko litzaidake talderen batean sartu etabizkaitarrez egiten ikastea, baina egia esan,ez dut horretarako astirik. Leher eginda bu-

1. Zarauzko triatloia, aurten. 2. Kabul, 2002.

1

2

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-2-3-4-5-6-21-22-23-24-25-26-27

Beristain (Azpeitia).

943 811949

7-8-9-10-11-12-13

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

14-19-20

Jaen (Azkoitia).

943 850660

15-16-28

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

17-29-30-31

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

18

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

GAUEZ

1-15-22-26-27

Jacome (Azpeitia).

943 080258

2-8-9-10-11-12-13-16-28

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

3-6-17-21-25-29

Beristain (Azpeitia).

943 811949

4-5-18-19-20-23-30

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

7-14-24-31

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (urtarrila)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�BOTIKEN ORDUTEGIA.Herriko farmaziek 2013. urtean ordutegiberria izango dute. Hala, goizetan09:0etatik 13:30era zabalduko dituzteateak; arratsaldez, berriz, 16:00etatik19:30era.

ODOL-EMAILEAK

Urtarrilaren 30ean izango

dute hitzordua, 17:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi Euskara-Komunikazio Zerbitzuak

943 08 06 88

IÑAKI ELORZA ‘TXAPAS’Donostian bizi da

Diana irratizematea eskertuegiten du jendeak”

Atabalak astintzen ezpada, danborradairratiz ematen... hutsik egin gabe hartu duparte azken 39 urteotan. � Ainitze Agirrezabala

“

A skotan esaten da AzpeitiaDonostia txikia dela. Esaera horrekba al du oinarririk?Askotan esaten da karnabalak Tolosakoakdirela, Sansebastianak Donostiakoak, San-tomasak ez dakit nongoak, eta guk kopiatuegiten dugula, baina ni horretan ez naiz sar-tuko. Azkenean, festa horiekin jaio zara, txiki-tatik bizi dituzu eta zeure egiten dituzu. Nire-tzako festa bat baino gehiago da Azpeitia.Gustuko ditudan momentu berezi asko ditut:Saninaziotako txupinazoa, zezenetakoa,danborrada, Astearte karnabaletako diana... Azpeitiako ala Donostiako daborrada? Azpeitiako danborrada ez nuke Donostiare-kin alderatu nahi. Niretzako Azpeitia danbo-rradarako oso berezia da. Sansebastianzalea betidanik izan naiz. Iruñean ikastennengoela ere, irratiz Donostiako danborradaentzuten nuen.Ardozaleak taldearekin urte askoanatera izan zara zu danborra jotzen... Hogei bat urtean. Aurrenekoz, helduen dan-borradan 1973an atera nintzen, arrantzalejantzita. 20 urte nituen, eta bizarra luzea. Le-

henago, umeen danborradan ere atera izannintzen. Gero, Euskadi Irratian lanean nenbi-lela, danborrada irratiz zuzenean eman beharnuela esan zidaten. Hala, lehen 3-4 urtetanegiten nuen danborrada 23:00k arte-edo jo,udaletxera joan eta ekipoa han edukitzennuenez muntatuta, irratiz zuzenean eskain-tzen nuen. Geroago, Sansebastian egunekodiana ere Euskadi Irratiatik zuzenean ematealortu genuen. Horretarako, banda udaletxeaurreko plazatik ateratzea eskatu nion Xube-rri, lehenago Baigeratik ateratzen baitzenbanda. Ez dakizu kanpoan bizi diren azpeitia-rrek zenbat eskertzen didaten diana irratibidez zuzenean ematea. Zentzu horretan, es-kerrak eman nahi nizkioke Uztarriari; kanpo-an bizi garenok horko berri jasotzeko aukeraizaten dugulako. 35 urte Donostian bizitzen. Azpeitiarsentitzen al zara?Dudarik ez. Eguneroko bizitzan Txetxuri (Ur-bieta) galdetzen diodan lehenbiziko gauzada: ‘zer egin du Lagun Onakek?’. Garrantzi-tsuagoa da Lagun Onakek zer egin duen,Realak zer egin duen baino.�

1

2

3

azpeitiarrak basque countryn � � � � � � � � � jakiteko 37

1. Unai ilobarekin, 1989ko urtarrilaren 20an.Elorza mezetatik aterata soziedadera bidean,eta iloba danborradan abiatu aurretik. 2. Duela40 urte, 1979. urteko San Sebastian bezperanateratako argazkia. Ardo Zaleak taldeak orainduen trajea estreinatu aurretik arrantzalejantzian atera zen azkeneko aldia. 3. ArdoZaleak taldetik danborra jotzen, 1985. urteanedo.

Ama bainugelatik irten zen,txabusina gorputzean estu-estu bilduta.

Nire aldera batere begiratu gabe sartu zenlogelara, eta atea itxi zuen. Tarte luze batigaro zen, eta gero ohera sartzen entzunnuen.

Neure logelara joan eta erantzi nintzen.Larrugorritan, ohe ertzean zain jarri nin-

tzen. Jakin nahirik hainbeste beldurtzen nin-duen eta, era berean, gogo biziz nahi nuenhura jasoko ote nuen.

Ia-ia ordubete igaro zen. Halako batean,haren logelako hormatik, hiru kax-kax.

Gogo txarrez, kezkatan, jaiki eta nire gela-ko argia itzali nuen. Poliki-poliki, egongelarajoan nintzen eta hango argia ere itzali. Ja-rraian, ilunpetan balantzaka eta baldar, harenlogelako aterainoko bidea aurkitu nuen.

Eskulekua jiratu nuen.Eta sartu nintzen.Logela ilun baino ilunago zegoen, baina

oheak karranka txiki bat egin zuen, lehenen-go behin eta gero berriz, ni bertara gidatuz,berarengana. Besoak ilunean luzatuta zeuz-kan, besarkatu ninduten eta haren haragi bi-luziaren kontra estutu. Eta orduan, poliki-poli-ki haren mihiak nire ezpainak aurrera etaatzera igurtzi eta muxu eman zidan.

Intziri egin nuen, neure mihia gogortu etaaurrera bultzatzen saiatzen nintzen bitartean.Berehalaxe, haren ezpainak lerro zigilatu bategin ziren. Poliki, haren ipurmasailetara era-man nituen eskuak; segundoa orduko gogor-tu zituen, giharrak tenk eta atzerantz okertutanigandik urruntzeko eran, eta besoak gorantzeramanarazi zizkidan, bere sorbalda aldera.

Hankak gurutzatuta zituen. Tinko gurutza-tuta. Eta emakumearen hankak hala daude-nean, kito. Dagoena dago, ez dago besterik.

Horretan geunden gu. Gizon biluzia etaemakume biluzia, ilunean bata besteari estulotuta. Nahiz eta elkarrengandik milaka milia-tara ere egon gintezkeen. Ez zuelako ezeresan nahi.

Eta sartu nintzen

� � �Zer da nahi duzuna? –etenzidan hotz–, benetan esperodut ez izatea inondik ereaditzera eman nahi duzuna...

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

Denbora tarte handia igaro ondoren –mi-nutuak haren aburuz, mendeak nire iritziz–,haren gorputza bigundu egiten zela sentitueta estasi hasperen leuna entzun nion. Etaniri ukatzen zitzaidana berak lortu zuela jabe-tu nintzen.

–Ondo da –esan zuen goxoki–, elkarrimusu eman diogu eta adiskidetu gara. Orainez zaude amarekin haserre, ezta?

–Ama –kexatu nintzen–, Mary, Jainkoa-rren...!

–Ez duzu ama bere izen ttipiaz deitu behar–haren ahotsak zurikeria salatzen zuen–, ezda egokia.

Esan nion, baietz, arraio halakoa, irabazizuela.

–Baina, Jainkoarren, Ma... ama! Sikierazuk...

–Maldizioka ibiltzea ere ez da egokia. Zuregustua egin nahiko nuke, benetan

–herabeti–, zu oso ondo sentiarazi,baina maldizioka hitz egiten

duzun bitartean, eta gaiz-to portatu, eta nirekiko

gorrotoz...Esan nion ez nuelaberriz inoiz horre-lakorik egingo.Berak eskatzen

zidan edozer egin-go nuela, berak baka-

rrik zera...–Zer da nahi duzuna?

–etenarazi zidan, hotz–,benetan espero dut ezizatea inondik ere aditze-

ra eman nahi duzuna...( j im thompsonen amo-

rruaren ume liburutik)�

iritzia � � � � � � � � �38