rufiraola.files.wordpress.com · Web viewBeste batzuek esango dizute, ordea, bere gorputzarekin...

LASARTE-ORIAKO UDAL EUSKALTEGIA2-3 maila

NOR BERE PSIKOLOGO

Jende asko dago edertasun-lehiaketen aurka. Horrek zalantzan ipintzen omen du pertsona duintasuna.Beste batzuek esango dizute, ordea, bere gorputzarekin bakoitzak nahi duena egin dezakeela.Feministak gogor saiatu dira azke urteotan gisa horretako esibizioen aurka. Azkenean, erabat ez bada ere, badirudi bataila bat baino gehiago irabazi dizuztela.Bide batez, mutilentzat ondo etorri da, zeren orain Mister Mundo lehiaketa egiten baita.Guk gurera joko dugu. Hainbat gogoeta egingo dugu gaiaren inguruan, eta azkenean iritzia emango dugu lehiaketa horien gainean.Iritzi-artikuluaz gain izango ditugu, bestelako komunikazio-ekintza batzuk ere: debatea, gutuna idatzi, etab.

¿SINESTEN AL DUZU EDERTASUNA BARRUAN DAGOELA?

ENUNTZ HARTZ GAIA NOLA EGOERA E. ESPR D.TIPOA T. MOTA XEDEA

Hiritar arrunt

Irakur arrunt

Erakundea

Gizon/emakumCoaching

IdatzizIdatziz

interakInterak

KomunikabGizartea

AzalpenaAzalpena

ArgudEsplikat

KonbentInformat

NOR BERE PSIKOLOGOIII JARDUERA

1


NOR BERE PSIKOLOGO

AURKIBIDEA

Aurkezpena.

Gorputzaren mendeo Testu bana irakurri, hutsuneak bete eta alderatu.

o Testua ezberdnak irakurri dituzuenak elkartu eta edukia komentatu.

Galderei zuzen erantzuno Testua entzun eta galderei erantzun

o Elkartu eta erantzunak komentatu.

Diskurtso eta gramatika.o Izatekotan

o Zuritze aldera

o Euskeratu

Sexua eta psikologiao Zertaz mintzatzen dira gizonezkoak?, zertaz emakumezkoak?

o Komenta ditzagun erantzunak.

Garunak aztertzen.o Ipin ditzagun euskaraz.

o Elkar gaitezen topikoen inguruan.

Sinonimoak eta beste.o Sinonimoak eman.

o Ideia nagusiak atera, baita azpi-ideiaren batzuk ere.

o Elkartu eta alderatu erantzunak.

o 250 bat hitzeko idazlana.

Estresa: XXI. Mendeko gaitza.o Galderei erantzun.

o Erantzunak komentatu.

o Testu bana entzun eta infornazioa trukatu.

o Testua irakurri eta koadroa bete.

2


NOR BERE PSIKOLOGOo

Diskurtsoa eta gramatika.o –enerako, ahalik eta… -en, balego.

o Aditzaren aspektua lantzen

o Agintera.

o Subjuntiboa.

o Itzulpenak

o Hutsuneak bete.

o Elkar.

o Osatu.

o Euskeratu.

Geure burua zaintzeno Artikulua irakurri eta azpimarratu.

o Zalantzak argitu

o Ozenki irakurri.

o Galderei erantzun, estresa.

o Gutuna idatzi.

3


NOR BERE PSIKOLOGO

A1. Gorputzaren mende

Testu bana ditugu, baina hutsune bakoitza betetzeko hiru hitz ere. Saia gaitezen egokiena aurkitzen. Ondoren, testu bera daukazuenok elkartu eta zuzendu.

A testua

LODITASUNA: BATZUEN KEZKA, BESTEEN NEGOZIO

Urteko sasoi honetan, udarako hain debora gutxi (1) ___________ dela ikusita, batzuen kezka nagusia izaten da nola (2) ____________ neguan hartu dituzten kilo horiek, eta beste batzuek, (3) ____________, izugarrizko negozioa egiten dute, argaltzeko moduak eskainiz. Merkatuan argaltzeko eskaintza zabala daukagu: masajeak, bendak, injekzioak, belarrak, pilulak, operazioak.... (4) ______________, denak ongi ordainduta. Ez dut esango eskaintza horiek ez direnik lagungarri, baina, benetan argaltzeko, eraginkorrena da jateko ohiturak aldatu eta dieta (5) ____________ jarraitzea. Eta, kilo batzuk argaldu eta gero dugun pisuari (6) ___________ nahi badiogu, nahitaezkoa da ohitura berri horiek mantentzea.

(7) _______________ nahi badugu, lehen neurria da otordutako orduak errespetatzea. Hiru otordu nahikoak ez badira, lau edo bost egin, baina, betiere, ordu jakin batean eta

jan behar duguna aurretik (8) _____________. Dietari dagokionez, jaki osasungarriak jan: fibra ugari dituzten janariak (fruta, barazkiak, entsaladak), zereal integralak (ogia, arroza, pasta, artatxikia, kuskusa), eltzekoak (dilistak, txitxirioa..), esneki gaingabetuak eta, nahi badugu, haragi edo (9) __________ pixka bat.

4


NOR BERE PSIKOLOGO(10) ______________, kaloria ugari eta elikagai gutxi eskaintzen dituzten janariak saihestuko ditugu: jaki koipetsuak (frijituak, saltsak, hestebeteak, gurina, esnegaina...) eta gozoak

(pastelak, gailetak, opil goxoak, tartak...). (11) ____________ egunero kirola (12) ____________ oso lagungarria da; kaloriak erretzeaz gain, odoleko kolesterola eta azukrea gutxituko dugu eta.

GARA: Silvana HuegunIKASBIL:3357

1.1. dago, 2.1. kentzen,3.1. berriz,

1.2. falta, 2.2. kentzea,3.2. gainera,

1.3. dagoela, 2.3. kendu,3.3. baina,

4.1. izan ere, 5.1. orekatu bati,6.1. eustea.

4.2. noski, 5.2. orekatuari,6.2. eusteari

4.3. hori bai, 5.3. orekatu baten zehar, 6.3. eutsi.

7.1. argaldu, 8.1. prestatuz,9.1. arrainaren,

7.2. argaltzea, 8.2. prestatzen,9.2. arrainak,.

7.3. argaltzen, 8.3. prestatuta.9.3. arrain,

10.1. batik bat, 11.1. hasteko, 12.1. egin,

10.2. bestalde, 11.2. bukatzeko, 12.2. egitea.

10.3. ostera, 11.3. bien bitartean,

12.3. egiten.

5


NOR BERE PSIKOLOGO

Oharra: trukatu zure ariketa beste batekin, eta zuzendu batak bestearena.

B testua

BILUZIK

Sarri izan dut (1) ___________________. Kalean zehar oinez, oinutsik, biluzik. Jendea niri begira eta ni non ezkutatu (2) ____________. Lotsatuta, ikaratuta. Nerabezaro garaian izan nuen (3)________________ amets klase hau. Badakit psikologo batek aztertuko balu konklusioren bat aterako lukeela. (4) _____________, jendaurrean agertzeak ikara ematen zidala edo antzeko zerbait. (5) _________________ norbaitek naizen bezala agertzeak beldurtzen nauela esango luke. Edo zerbait ezkutatzen dudala. Auskalo. Egia esan, ez zait gehiegi inporta zer esan nahi (6) ______________ amets haiek. Izan ere, zezenekin amets egiteak sexu gosea adierazten duela ere irakurri izan dut. Eta nik adar kontuekin amestu dudanean ez da, prexixamente, premia gehien izan (7) ____________ garaia izan. Tira, biluztearen haritik, antza denez ingeles batek Britainia Handia zeharkatu du oinez eta erabat biluzik. Zazpi hilabete (8) _____________ ditu eta guztira 1.450

6


NOR BERE PSIKOLOGOkilometroko ibilbidea egin du. Bere helburua, gorputz biluzien inguruan dauden aurreiritziak ezabatzea da. Zazpi hilabete hauetan hainbat aldiz kartzelaratu dute.

En fin. Garbi dago batzuentzat arazo psikologikoa ezkutatzen (9) _________ sintoma (10) __________ biluzik ibiltzea. Beste askorentzat, aldiz, naturalitatea aldarrikatzen duen keinua da. Zintzotasuna eta aurreiritzi eta konplexurik gabeko mundua.

Nik beti pentsatu dut munduko ispilu guztiak birrinduko bagenitu konplexuak ere desagertu egingo (11) ________________. Ez dakit zoriontsuago biziko ginatekeen baina gorputza biluzik ikusteak askoz erreparo gutxiago emango liguke seguruenik. Edo ez. Ez dakit. Evak sagarra jan zuenetik bekatuaren diktadurapean bizi gara. Biluzik egotea amesgaizto izatetik amets (12) _______________ pasatzen den unean ezagutuko dugu bestelako errealitate bat. Agian.

DV: JASONE OSOROIKASBIL:4295

1.1. amesgaitoa bera, 2.1. nekiela,3.1. behinik behin,

1.2. amesgaizto bera, 2.2. jakin gabe,3.2. batez ere,

1.3. amesgaiztoak bera, 2.3. uste gabe,3.3. era berean,

4.1. izan ere, 5.1. hau da,6.1. zuten,.

4.2. noski, 5.2. beharbada,6.2. zutela

4.3. alegia, 5.3. bat batean,6.3. duten

7.1. dudan, 8.1. joan,9.1. duela,

7.2. dudala, 8.2. ibili,9.2. duen,

7.3. dudan, 8.3. eman,9.3. duena,

7


NOR BERE PSIKOLOGO10.1. dela, 11.1. zirela,

12.1.izateko,10.2. den, 11.2.

liratekeela, 12.2. izatearen,.10.3. delakoa, 11.3. ziren,

12.3. izatera.

Oharra: trukatu zure ariketa beste batekin, eta zuzendu batak bestearena.

8


NOR BERE PSIKOLOGO

Testu ezberdinak irakurri dituzuenak elkartuko zarete orain eta irakurri duzuena komentatuko duzue.

9


NOR BERE PSIKOLOGO

2. Galderei zuzen erantzun:

Sartu IKASBILeko 3484 dokumentuan. Kirurgia estetikoari buruz mintzatuko dira. Entzun arretaz eta erantzun hurrengo galdera hauei:

o Zer da kirirgia estetikoa? .

o Zer da kirurgia konpontzilea?

o Nork gomendatzen du kirurgia estetikoa?

o Zer egin behar da aurpegiko zimurrak kentzeko?

o Edozein tokian egin al daiteke ebakuntza?.

o Batez ere, zer ez du kontrolatzen medikuak kirugia estetikoan..

o Zenbat muskulu dauzkagu aurpegian?

o Zer gerta liteke aurpegiko kirurgia estetikoa egin ondoren?.

o Nolakoa da sudurra?

o Zer arrisku dago suduarren inguruan?

o Gaur egun zer erabiltzen dira ezpainen bolumen handitzeko? Btzuetan, ezapainek lehen baino itxura okerra har dezakete; zergatik?

o Matrail-hezurra nola alda liteke?

Elkartu eta komenatu erantzunak nahiz eta testuaren edukia.

10


NOR BERE PSIKOLOGO

3. Gramatika eta diskurtsoa

IZATEKOTAN

Testuingurua: Gaur egungo edertasunaren parametroetan sartzeko, emakumeak bular oparoa behar du izan. Gerri estua eta mokorrik apenas. Eta hortxe dago koska, ez dela era horretako emakumezko naturalik existitzen. Edo, izatekotan, milioi baten artean bakarra dago munduan.

Azalpena: Erderazko en caso de que exista, de que haya, si hay... edo gisakoaren parekoa da.

Baldintzazkoa da.

Ariketa: Itzuli erderara

Edo, izatekotan, milioi baten artean bakarra dago munduan.

ZURITZE ALDERA

Testuingurua: Hori bai, irudia zuritze aldera edo, anorexia eta bulimiaren kontrako kanpainak egiten dira...

Azalpena: Jatorrian hauxe besterik ez zuen esan nahi: Zerbait beste zerbaiten truke ematea. Baserritarren artean erabiltzen zen asko esakun hori: "Garbitze aldera emango dizut basoko egurra, gero pinu sartu behar dut-eta".

Gero, hedadura zabaldu egin da. Goiko esaldi hori, gutxi gora-behera, honela uler genezake: irudia zuritzeagatik, irudia zuritzeko... Erderazko: con tal de que..., a cambio de que..., con la condición de que... eta abarren antzekoa da.

Ariketa: Itzuli euskarara (bi anaien arteko tratua)

11


NOR BERE PSIKOLOGO

Te daré la casa entera a cambio de cuides a los padres.

Euskeratu hurrengo esaldiak

1. Una operación siempre tiene riesgos.

2. Hacemos demasiado caso a lo que nos dicen los demás.

3. Si fuéramos "nosotoros mismos", tendríamos menos problemas.

4. ¿A ti, Silvia, qué te parece andar desnuda, por ejemplo, en casa?

5. La sociedad de hoy no está preparada para que andemos desnudos.

6. Antiguamente nos vestíamos con piel de animales. En esta sociedad, la gente ha adquirido la costumbre de andar vestida.

7. Está de moda pasar por el quirófano para sentirse mejor. ¿Vosotros pasaríais?

8. Pasar por pasar, no!

9. Y si tu mujer te dice: "A mí me gustaría tener un culo más bonito, unos pechos más grandes", qué te parecería?

10. En la medida en que es una persona adulta que decida ella.

11. Cada cual debe saber cómo es cuerpo.

12. La obesidad es mala para el cuerpo.

12


NOR BERE PSIKOLOGO13. Mucha gente lo sabe, pero no le hace caso.

14. Las cosas son más complejas. También está en juego la salud.

15. La moda y la blleza van de la mano (juntas).

16. Cada vez va gente más joven al cirujano.

B1. Sexua eta psikologia

Betiko topikoa da: emakumezkoak eta gizonezkoak diferenteak omen gara. Gure elkarrizketan, lagunartean, gai ezberdinak izaten omen ditugu hizpide. Esango al zenukete zertaz mintzatzen diren:

o EMAKUMEZKOAK?

A

o Eta GIZONEZKOAK?

13


NOR BERE PSIKOLOGO

Komenta ditzagun denon artean erantzunak.

2. Garunak aztertzen: Hona hemen gizonezkoaren garuna. Zenbait zona ageri dira;

erderaz, ordea. Ipin ditzagun euskaraz.

14


NOR BERE PSIKOLOGO

Partículas de escuchar al otro:SEXO:Fútbol/deporte:Persecuciones peligrosas:Visualización y chequeo rápido de zona púbica femeninaCélula de apuntar al inodoroHabilidades domésticasHabilidad de manejar cualquier vehículoCentro de adicción al control remoto de TVPlancharGándula de excusas pelotudas.Zona de “escape a las preguntas personales” a toda costa.Período de concentración.

15


NOR BERE PSIKOLOGO Eta hona, berriz, emakumezkoaren garuna. Zenbait

zona ageri dira; erderaz, ordea. Ipin ditzagun euskaraz.

Glándula “ya te lo dije”:Memoria para detalles de noviazgo:Olfato para todo lo que brilla (diamantes, piedras preciosas, etc.)Logro de deseos versus necesidadesZAPATOSGENERADOR DE DOLOR DECABEZA (justo antes de):Compras compulsivas:Aniversarios y cumpleaños:Sensores para detectar oro.Centro de limpieza de inodorosGándula iniciadora del sexo.Centro del rumor, chusmeo y chismes.Manejo de autos.

16


NOR BERE PSIKOLOGO

Elkar gaitezen topikoen inguruan:o Euskarazko bertsioak kontrastatu eta, hala balegokio,

zuzentzeko.

o Eta betiko topiko horiek apur bat eztabaidatu, agian barre pixka bat egiteko.

17


NOR BERE PSIKOLOGO

o

3. Sinonimoak eta beste Irakur dezagun beheko testua eta eman beltzez

dagoen hitzaren ordaina, sinonimo baten bidez:

Gizona «indartsua» eta emakumea «polita»Haurrek eskolara joan aurretik genero bereizketa barneratuta duten jakiteko azterketa egin dute Bilbon Gizartearen gehiengoak onartzen du, egun, emakume eta gizonek urteetan bereganatu dituzten rolak eta jokamoldeak bereiztuak izan direla eta, oraindik ere, horrela izaten jarraitzen dutela. Baina hori nagusien gauza dela pentsatzen da sarritan, eta haurrak haur izanik, inuzenteago direlakoan-edo, ez dutela sexuaren arteko bereizketarik egiten pentsatu ohi da. Baieztapen hori hala den egiaztatu edota txikienek eskolara joan aurretik genero bereizketa jadanik barneratuta duten jakin nahian, ikerketa egin du Etxeko Andreen eta Kontsumitzaileen Elkartasunak. Sei eta hamalau urte bitarteko 120 neska-mutili galdera-sorta egin, haien eskolako jarrera aztertu eta irakasleen iritzia jaso ondoren, emaitza kezkagarriak jaso ditu Etxeko Andre elkarteak. Izan ere, askok pentsatu dezaketena baino diskriminatzaileagoak dira egungo haurrak. Beraz, oso esanguratsua da sei urte dituztenetik neska-mutilek genero bakoitzeko arlorik positiboena zein den galdetzean ematen dituzten erantzunak. Gehienen iritziz, indarra, lehiakortasuna eta «jo ahal izatea» dira mutilen bertuterik baloratuenak. Emakumeen alderik onena, aldiz, garbia, jatorra, atsegina edo polita izatean datza. Are gehiago, mutilek harro adierazten dute kide diren neskak jo egiten dituztela eta mutila izateak ematen dien ahalmen hori plazaratzeko ez dute inolako lotsarik izaten. Neska askok, berriz, indarkeria hori jotzen dute mutilen balio guztietan okerrentzat.Mutilei nesken ezaugarririk ezkorrenaz galdegitean, ildo bereko erantzunak eman dituzte; «ezin dutela jo», esaterako. Bien bitartean, 13 eta 14 urteko zenbait mutikok, gizonezkoen alorrik okerrenaz galdegitean, «ezer txarra egotekotan, gizonaren txarrena emakumea da», erantzun dute.Era berean, emakumeek zertan lan egin dezaketen galdegitean, etxeko andre, garbitzaile, sukaldari, go-go edota prostituta erantzun dute mutilek batik bat. Gizonezkoek, aldiz, futbolista, lehendakaria, exekutiboa edo suhiltzailea izan ahalko dira, haurren iritziz.

Neskak patio bazterrean jolastenUmeak jolastorduan daudenean ere nabaria da bereizketa. Izan ere, mutilak patioaren erdialde osoa betetzen dute, futbolean jolasteko gehienbat.

18


NOR BERE PSIKOLOGONeskak, aldiz, patioaren bazterrean egoten dira oso leku mugatuan, eta mugimendu handirik eskatzen ez duten jolasetan.

Alde baikorrik ere atzeman du, hala ere, ‘Etxeko-Andrek’. Kirolak ahalbidetzen du baikortasun hori izatea, alor horretan beste edozein ataletan baino berdintasun handiagoa antzematen baita haurren artean. Izan ere, horietako gehienen iritziz, neskek zein mutilek praktika ditzakete kirol guztiak.

EGUNKARIAAitziber Laskibar / 2002/05/08

19


NOR BERE PSIKOLOGO

Irakur dezagun berriro testua, eta atera paragrafo bakoitzeko ideia nagusi bana eta pare bat azpi-ideia.

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

20


NOR BERE PSIKOLOGO

Alderatu erantzunak eta komentatu.

Nahikoa informatuko zinen. Orain eman zure iritzia, 250 bat hitzetan: alegia, zergatik gauden oraindik horrela, eta zer egin beharko litzatekeen gauzak aldatzeko, berdintasuna lortzeko.

21


NOR BERE PSIKOLOGO

C

1. Estresa: XXI. Mendeko gaitza

Egon al zara inoiz estresatuta edo ezagutu duzu zeharo estresaturikoren bat? Erantzun hurrengo galderei.

o Zein dira sintomak?

o Kausak?

o Eta sendatzeko bidea?

Elkar gaitezen denok eta komenta ditzagun erantzunak

22


NOR BERE PSIKOLOGO

Estresari buruz gehiago jakin nahian. Sartu IKASBILen eta jarraitu instrukzioak

ANTSIETATEA(IKASBIBIL321041, 06/12/12) Ariketa honetan irratsaio bat entzuteko aukera izango duzu. Osagilearekin elkarrizketa dator. Aztertzen duten gaia estresa edo larritasun egoera da. Elkarrizketa luze samar honetan gaiari lotutako hainbat alderdi aipatzen dituzte. Elkarrizketa lau ataletan banatu dugu; lau ikaskideren artean egin behar duzue ariketa. Bakoitzak elkarrizketaren atal bat entzungo du. Ondoren, entzundakoaren berri emango die beste hiru ikaskideei.

Entzuten hasi aurretik, irakur itzazu irratsaio horretatik jasoko ditugun pasarte batzuk. Honela gaira hurbilduko zara. Horietako bat zuk entzungo duzu. Besteei buruz zerbait gehiago jakiteko zure ikaskideei galdetu beharko diezu.Ondoren datozen esaldiak pasarte horietako bakoitzetik jasotakoak dira:

Zein alde dago estres positibo eta negatiboaren artean? Antsietatea zer den esatea zaila da: etor daitekeenari, erreala ez

denari edo ez dagoneari beldurra izatea da. Sintomak: batek esaten duenean ez daukat jateko denborarik eta

orduan pintxo bat jango dut eta horrela ordu erdi bat gehiago dauka nire egunak; edo loari ere orduak kentzen dizkonean esan daiteke estresean bizi dela.

Norbera konturatzen denerako askotan, basoa gainezka egiten ari da.

Zure pasartea entzuteko klikatu dagokizun botoia.

23


NOR BERE PSIKOLOGO

Testu labur bat irakurriko dugu estresari buruz. Testuaren amaieran koadrotxo bat ipini dizugu. Idatz ezazu koadro horretan testuaren laburpena, ideia interesgarrienak hartuta. Ondoren, ebalua ditzagun elkarrekin laburpen guztiak, honako pauta hauen arabera:

a) Geratu al da jaso gabe ideia nagusi eta garrantzizkorik? Zein?b) Ba al dago alferrikako errepikapenik? Zein?

ESTRESA BEHARREZKOA DA

Une jakinetan erantzun egokia emateko modua eskaintzen duen erreakzio fisiologikoa da estresa, gizakia ohituta dago erreakzio horietara eta ez da batere kezkatzen.

Estresa da mende honetako gaitza, gai honen inguruan idatzitako artikulu eta liburuen kopurua ikusita, eta Internet-en arazo honi eskainitako web guneen kantitatea ikusita.

Zer da estresa? Bilera garrantzitsu baten edo azterketa baten aurretik bihotzeko erritmoa bizkortu egiten da, eta esfortzu bat egin beharra daukagu arnasketa lasaitzeko. Urdaila "itxi" egiten da, eta apetitua erabat galtzen. Bilera edo azterketak irauten duen bitartean, erabat kontzentratuta egoten garenez, normalean baino azkarrago pentsatzen dugu.

Ongi prestatuta baldin badago, pertsonak bere ideiak zuzen koordinatzea lortu ohi du, bere solaskidea konbentzitzeko edo azterketa ahalik eta hobekien egiteko. Behin "trago txarra" pasatu ondoren, berriro arnasa lasai hartu eta gorputza bere egoera normalera itzuliko da.

Gizakia erreakzio horietara ohituta dago, eta ez du horietaz gogoetarik txikiena ere egiten.

Baina horixe da, hain zuzen ere, estresa, behar den momentuan gizakiari bere erantzunik onena emateko modua eskaintzen dion erreakzio fisiologikoa, milioika urtetako eboluzioren ondotik perfekzio-maila horretara iritsi dena

JABIER AGIRRE IKASBIL: 1598

24


NOR BERE PSIKOLOGO

Laburpena

25


NOR BERE PSIKOLOGO

2. Diskurtsoa eta gramatika

Birpasaa 1

—enerako—ahalik eta ... —en—balego

Itzuli hurrengo esaldiak

1. Para cuando hemos llegado ya se había marchado el tren.

2. Para cuando te cases tendrás 50 años.

3. Para cuando nos den las notas yo estaré en Londres.

4. Hay que cerrar las ventanas lo antes posible, para que no entre humo.

5. Te atenderemos lo mejor posible, pero no te garantizamos dejarte al 100%

6. Tienes que disimular lo más posible, para no despertar sospechas.

7. Si en este momento hubiera dinero, insonorizaríamos el euskaltegi lo antes posible.

8. Si estuviera seguro de que me vas a devolver, te lo dejaría sin ingún problema.

9. Si estuviésemos en Irak, veríamos escenas verdaderamente dantescas.

26


NOR BERE PSIKOLOGO

Aditzaren aspektua lantzen

1. Patata-tortila (jan) ________________ ari naiz.

2. Lehengoan, arrozezko odolkia (jan) _______________ nuen.

3. Zuek etorri zaretenean, bazkaria (prestatu) ____________________ ari nintzen.

4. Esan dizut beranduago (bazkaldu) _________________ behar dudala.

5. Espera un poco, que ya voy.

6. El domingo pasado estuve en Estella.

7. Caundo venía de Estella, ya de noche, maté un jabalí con el coche.

8. Me han preguntado a ver si el próximo verano voy a ir a Inglaterra.

9. Galdetu zidaten ea Chiapasa maisu (joan) _______________ nintzen.

10. Astearteetan "Firin Faran" programara (joan) _______________ ohi naiz.

11. Herenegun "El tercer milenio" (ikusi) ___________________ nuen.

12. Iaz, sarritan (ikusi) __________________ nuen "Informe semanal".

27


NOR BERE PSIKOLOGO

Agintera (1): NOR, birpasa

Zaitez (zu)Zaitezte (zuek)Bedi/dadilla (hura)Bitez/daitezela (haiek)

Euskeratu:

1. ¡Vete de aquí, harrapatu egingo zaituzte eta!

2. Hotz honekin, que los niños no salgan a la calle.

3. Venid a comer.

4. Vámonos de aquí

5. ¡Tony, ven aquí!

6. ¡Salga enseguida!

Hutsuneak bete

1. Eser ___________ aulki horretan, laster naiz zurekin.2. Etor ___________ lehenbailehen, ama gaixo dago eta (Patxi eta

Pellorentzako oharra).3. Hurbil _______________ teleskopiora, bestela ez duzue ikusiko eklipsea.4. Joan _____________ pikutara, nahiko kaltea egin didate eta.5. Ibil _____________, bestela gorriak ikusi beharko ditu.

28


NOR BERE PSIKOLOGO

Subjuntiboa (1): NOR (birpasa) ORAINALDIA

nadindadingaitezenzaitezenzaiteztendaitezen

Subjuntiboaren ezaugarriak

a) Mendeko esaldia da beti.b) Hiru funtzio adierazteko balio du: helburua, agindua eta desioa.c) "Helburua adierazteko" esaten dugunean, esan nahi dugu era honetako

esaldiak osatzeko balio duela: Musika ipiniko dut, pixka bat lasaitu zaitezten.

d) "Agindua adierazteko" esaten dugunean, esan nahi dugu aditz nagusiak agindu kutsua duela: agindu, esan, eskatu, erregutu, ... Afganistana joan daitezela eskatu die Bushek Irakeko soldadu espainiarrei.

e) "Desioa adierazteko" esaten dugunean, esan nahi dugu aditz nagusia era honetakoa dela: opa izan, nahi izan, espero, desio izan, erabaki, proposatu... Aste Santuan ondo ibil zaitezen opa dizugu.

f) Subjuntiboaren ordez nominalizazioa ere erabil daiteke, honela banaturik:—helburua adierazteko: subjuntiboa edo –tzeko nominalizazioa: Musika ipiniko dut, pixka bat lasaitu zaitezten edo musika ipiniko dut, pixka bat lasaitzeko.

OHARRA: Hala ere, praktikak esaten digu hobe dela subjuntiboa erabiltzea: esaldi nagusiko aditzaren subjektua eta mendeko esaldiaren subjektua diferenteak direnean; eta hobe dela nominalizazioa erabiltzea: esaldi naguskiko aditzaren subjektua eta mendeko esaldiaren subjektua bera denean: Belarritakoak erosi ditut emazteari erregalatzeko, eta ez Belarritakoak erosi ditut. emazteari erragala diezaizkiodan.

29


NOR BERE PSIKOLOGO—agindua adierazteko: subjuntiboa + (-ela) edo –tzeko nominalizazioa: Afganistana joan daitezela eskatu die Bushek Irakeko soldadu espainiarrei edo Afganistana joateko eskatu

die Bushek Afganistango soldadu espainiarrei. —desioa adierazteko: subjuntiboa edo –tzea nominalizazioa: Aste Santuan ondo ibil zaitezen (zaitezela) opa dizugu edo Aste Santuan ondo ibiltzea opa dizugu.OHARRA: Inoiz edo behin, subjuntibo-formak "-ela" har dezake. Esan genezake enfatizatzailea (modalizazioa) dela.

30


NOR BERE PSIKOLOGO

Itzulpenak

1. Hazlo tú, para que se libre tu madre.

2. Vendrá Juan con su coche, para que vayamos con él al cine.

3. Te pido, po favor, que hoy no salgas, lan asko dago eta.

4. Os propongo que salgamos de paseo.

5. Rufino quiere que vengan a clase todos los alumnos, todos los días.

6. Te he comprado un reloj para que nunca más llegues tarde a clase.

7. Espero que os portéis bien.

8. Agárrame bien para que no te caigas.

9. Comed bien para que estéis fuertes.

10. Le he pedido a Luis que suba la tejado y que arregle la antena.

hutsuneak bete

11. Bokadilloa ekari dut, bazkaltzera ez (itzuli) ______________.12. Ez dut nahi zu lagun horrekin (atera) __________________.13. Eskatu diet lurrean (eseri) __________________________.14. Traje berria erosi diogu, ezkontza-egunean dotore (egon)

____________________.15. Espero dut gertatutako guztiaz ondo (informatu) ___________________.16. Garaipena (ospatu) _______________, sagardotegira (joan) ______________

proposatzen dizuet.17. Erregutzen dizuet bakean (ibili) ____________________, bestela neurri

gogorrak hartuko ditut.18. Nahi dut denok (etorri) ____________, festa alaia (izan) _________________.19. Opa dizut zorintsu (izan) _________________.20. Ez du nahi ni beraiengana (joan) _______________.

31


NOR BERE PSIKOLOGO

ELKAR

Nor: elkar.Nori: elkarri.Norekin: elkarrekin.Noren... elkarren ondoan, gainean, aurka...Norengana: elkarrengana.

ADIBIDEAK

1. Nik ezin zaitut zu ikusi.Zuk ezin nauzu ni ikusi.

—Guk ezin dugu elkar ikusi

2. Zuk gona gorria erosi diozu amariAmak gona gorria erosi dizu zuri

—Zuek gona gorri erosi diozue elkarri

3. Romeok Julietarekin egiten zuen amets.Julietak Romeorekin egiten zuen amets.

—Romeok eta Julietak elkarrekin egiten zuten amets.

4. Zu nire ondoan zaude argazkian.Ni zure ondoan nago argazkian.

—Gu elkarren ondoan gaude argazkian.

5. Ehiztaria lehoiarengana hurbildu da.Lehoia ehiztariarengana hurbildu da.

—Ehiztaria eta lehoia elkarrengana hurbildu dira.

32


NOR BERE PSIKOLOGO

Osatu:

1. Lapurrak polizia hil du.Poliziak lapurra hil du

—

2. Israelek ez dio barkatzen Palestinari.Palestinak ez dio barkatzen Israeli.

—

3. Maria Antonieta ez zen sekula oheratu Luis XV.arekin.Luis XV.a ez zen sekula oberatu Maria Antonietarekin.—

4. Aita Santua Luteroren aurka zegoen.Lutero Aita Santuaren aurka zegoen.

—

5. Hil aurretik adiskidetu egin nahi zuten eta:Oteiza Chillidarengana hurbildu zen.Chillida Oteizarengana hurbildu zen.

— Euskeratu)

1. Sharon y Arafat no se pueden ver.

2. Bush y Blair se defienden mutuamente.

3. Letizia y Felipe se han regalado libros de literatura.

33


NOR BERE PSIKOLOGO4. Miguel Angel Moratinos y Colin Powel no estuvieron juntos en

la rueda de prensa.

5. ¿Veis alguna posibilidad de que se acerquen PSOE y PNV?

34


NOR BERE PSIKOLOGO

3. Geure burua zaintzen:

Hona hemen beste testu bat, lantzen ari garen gaiarekin erlazionatua. Irakur dezagun egunkariko artikulu bat irakurri ohi dugun eran, hau da, atentzioa eman diguna, ongi ulertu ez duguna, gehiago sakontzea interesatzen zaiguna … berriro irakurriz eta oharrak hartuz.

COACHINGa, ARAZOAK KONPONDU ETA HELBURUAK LORTZEKO AZKEN TRESNA(IKASBIL 3975)

Egungo bizimoduak gero eta arazo eta ondoez gehiago eragiten ditu gizartean. Horiei aurre egiteko beste modurik ez eta zenbait pertsona adituen eskuetan jartzen dira. Azken joeretako bat 'coaching'a da. Hitz gutxitan, 'coach'ek arazoak konpontzen, eta batez ere, helburuak lortzen laguntzen dute. Baina oinarrian aditu horiek batez ere bezeroen lagun eta entzule bilakatzen dira.

Ametsak ekintzarik gabe utopia dira. Baina ametsak ekintzarekin bat helburuak lortzeko bide bilakatzen dira. Horixe da Azuzena Vega coach adituak ezagutza berri hori laburbiltzeko erabilitako esamolde ezaguna. Hori baita coaching-aren oinarria. Coaching prozesua oraindik ere oso ezezaguna da askorentzat; beste askorentzat, berriz, bizimodua aldatzeko zubi bilakatu da. AEBetan sortu zen duela zortzi urte. Hastapenetan, coaching-ak goi mailako kirolariei eskaintzen zizkien zerbitzuak. Horien motibazioa handitzea eta lehiakortasuna areagotzea izan zituen helburu. Pertsona horien autoestimua areagotzeko sortutako teknika multzoa baita. Geroago, ordea, lan alorrean barneratu zen. Esparru horretan, langileen motibazioa landu zuten, eta landu ohi du arrakasta handiarekin gaur egun ere coaching ezagutzak, eta modu horretan, langile horien etekinak handitu egiten ditu.

Zertan laguntzen du, baina, coaching-ak? Azucena Vega da Gipuzkoan coach moduan lanean hasi zen lehena. Bere esanetan, bere kontsultatik, adin, lanbide eta egoera ezberdinetako jende ugari pasatu da azken urte honetan. «Coaching teknika eta estrategia multzoa da, bakoitzak gustuko ez dituen bizitzako esparruak aldatzera bideratuak», esan du Vegak. Bere esanetan, coaching-aren emaitzak berehalakoak dira, hiru edo lau hilabetetan, bezeroak nahi dituen esparruak aldatzen baititu. Inork ez dezala pentsa, ordea, mirarietan. Coaching delakoak egiten duen gauza bakarra hein handi

35


NOR BERE PSIKOLOGObatean entzutea baita. Azucena Vegaren esanetan, egun, pertsonek entzuleak behar izaten dituzte. «Pentsa dezala edonork egunean zehar zenbat pertsonak entzun dituzten

tentuz bere hitzak? Agian inork ez», dio Vegak.

Kontsultara, Vegaren esanetan, «desastre hutsa naiz» esanez sartzen dira, batez ere, bezeroak. «Burua burrunbaka duen jendea bertaratzen da coach-engana», adierazi du Vegak.

36


NOR BERE PSIKOLOGO

Coaching aditu horren esanetan, coach-ari esker, bezeroak bere arazoez jabetzeko modua bilatzen du. «Askotan begi-bistakoa da pertsonaren arazoa, baina garrantzitsuena norberak ikustea da, soilik horrela izango baitu arazoari buelta emateko beharrezkoa den kemena», azaldu du Azucena Vegak. Horixe da, hain justu ere, coaching-aren oinarrietako bat, arazoa eta horri konponbideak emateko moduak bezeroak berak ezartzen baititu. «Bakoitzak duen arazoa pertsonak berak identifikatzen du, guk horretan laguntzeko hainbat tresna ematen dizkiogu. Hori konpontzeko modua ere bakoitzaren baitakoa da, coach-ak horretarako bultzada eta laguntza eskaintzen dio», helarazi du Azucena Vegak. Coach-ak zenbait ekintza proposatzen dizkio bezeroari, horrek zehaztutako helburuak lortzeko egokituak. «Ekintzak proposatzean aintzat hartu behar dira pertsonaren egoera eta bere inguruan dituen aukerak: familia, lagunak, egoera ekonomikoa... Horiek erabakita, coach delakoak ezarritako ereduak egokiak diren aztertu eta jarreren jarraipena egiten du.

Lehen begiradan, coaching-ak psikologiarekin antzekotasun handiak baditu ere, adituek oso argi ipini nahi izaten dute psikologoen lana eta coach-ena bereizten dituen muga. Lehenengo ezberdintasunak bezeroen nolakotasunean daude: «Psikologoek arazo klinikoak lantzen dituzte. Coach-ak konpontzen dituen arazoak, berriz, eguneroko bizimoduan ditugunak dira», adierazi du Espainiako Coaching elkarteko presidenteak, Javir Tejerinak. Bi ezagutzetan erabiltzen duten metodologia ere oso ezberdina da. «Psikologoek arazoaren muina bilatu nahi izaten dute, eta horretarako jatorrira jotzen dute. Guk, ordea, pertsona horren egungo egoerari buelta ematen saiatzen gara», azaldu du Azucena Vegak. Hala eta guztiz ere, zenbaitetan osagarri ere badirela aitortu du coaching adituak.

Coach batengana edonor joaten bada ere, adinari dagokionez, coaching prozesuaren erabiltzaile gehienak gazteak izan ohi dira. Javier Tejerinaren esanetan, coach batengan joaten diren gehienak 30 eta 50 urte bitartekoak izan ohi dira. Hala eta guztiz, Azucena Vegak bere egoitzan askoz ere jende gazteagoa ere hartu izan duela adierazi du.

Rui Vieira enpresa alorrean lan egiten duen coach ezaguna da. Goi mailako karguak dituzten langileak dira bere bezeroak, bere esanetan, alor horretan lortzen baitira emaitzarik emankorrenak: «Enpresaburuaren bizimodua eta, bide batez, bere motibazioa hobetzen bada, enpresa guztiak nabarituko du onura», esan du adituak. Bere esanetan, enpresaburuengan euskarri lana egiten du coach-ak, eta hitz positiboak izaten dira maiz prozesuaren oinarri. «Helburua langilearen motibazioa eta bere autoestimua handitzea da. Modu horretan, erabakiak hartzeko langile horrek segurtasun handiagoa izango du bere buruarengan, eta horrek erabaki zuzenagoak hartzera eramango du», adierazi du Vieirak. Coach ezagunaren aburuz, pertsona horien arazoek

37


NOR BERE PSIKOLOGOoinarrian askotan arazo pertsonalak izaten dituzte. «Maiz laneko arazoak konpontzeko laneko hainbat arlo aldatzen saiatzen dira, baina arazo askoren jatorria enpresaz kanpo

bilatu behar da», azaldu du Rui Vieirak.

Vieirak goi mailako buruen coaching lana egiten badu ere, ezagutza hori enpresako beste langile batzuengana ere iritsi da, langile arduradunak eta komertzial askok ere jasotzen baititu coach baten zerbitzuak. Helburua langileen tentsioak bideratzea da, kontrolatu eta erabakiak hartzeko traba bilakatu ez daitezen.

Gero eta baliabide gehiago behar ditu gizakiak arazoak, estresa... eta orokorrean gizartean nagusitzen diren ondoezak jasateko. Arazoek, ordea, hein berean egiten dute gora. Hori dela-eta arazook konpontzera bideratzen diren baliabideak gero eta arrakasta handiagoa eskuratzen ari dira.

Klase osoa elkartu eta argitu ditzagun zalantzak komenta dezagun edukia.

Ozenki irakurriko dugu orain, irakurri ahala ondo ulertzeko moduan.

38


NOR BERE PSIKOLOGO

Unitate batean jaso dugun mezua gogoratzen badugu, euskaraz ere ikasi dugula esan nahi du. Hona hemen estresari buruzko zenbait galdera. Ea ondo erantzuten diegun:

i. Zer da estresa?

ii. Estres motak

iii. Estresaren kausak:

iv. Estresaren ondorioak:

v. Estresaren faseak:

vi. Estresaren prebentzioa/sendabideak.

vii. Bi eratakoa izan daiteke:

viii. Estresa beharrezkoa al da?

ix. Estresa kutsagarria al da?

x. Estresaren negozioa:

39


NOR BERE PSIKOLOGO

Azkenik, gutuna idatziko duzu. Jakin duzu Lasarte-Orian coaching egiteko zentroa ipini dutela. Iruditzen zaizu oso etorriko zaizula. Azaldu zen gertatzen zaizun eta eskatu ahalik eta infomaziorik zabalena. Ez legoke gaizki 150 hitzeko gutun txukun eta egokia egingo bazenu.

a. Zer gertatzen zaizun adierazi (sintomak).b. Coachingari buruz dituzun zalantza guztiak galdetu.

40

rufiraola.files.wordpress.com · Web viewBeste batzuek esango dizute, ordea, bere gorputzarekin...

Documents

Transcript of rufiraola.files.wordpress.com · Web viewBeste batzuek esango dizute, ordea, bere gorputzarekin...