ESPAINA ESPAINA ERROMATARRAK ERROMATARRAK

BAINO LEHENBAINO LEHEN

HERRI KONOLIZATZAILEAKHERRI KONOLIZATZAILEAK

• Feniziarrak penintsula hegoaldean kokatu ziren, eta Gadir eta Malaca bezalako koloniak sortu zituzten, denborarekin Cadiz eta Malaga hiriak bilakatu direnak.

• Feniziarrak iristeak aportazio handiak ekarri zituen, hala nola, idazketa, eltzegilearen tornua, edo arrainak kontserbatzeko gazitzea.

FENIZIARRAEN FENIZIARRAEN INFORMAZIOAINFORMAZIOA

GREZIARREN INFORMAZIOAGREZIARREN INFORMAZIOA

• Greziarrak, Balear Uharteetan, penintsularen hegoaldean eta ekialdean hartu zuten asentua. Greziarrek aportazio baliotsuak ekarri zituzten, landaketa berriak (adibidez olibondoa) eta txanpongintza, esaterako.

KARTAGOEN INFORMAZIOAKARTAGOEN INFORMAZIOA

• Kartagotarrak Kartagotik zetozen, Afrika iparraldetik. Balear Uharteetan eta penintsula hego-ekialdean sortu zituzten beren koloniak. Kartagotarren kolonizazioak izaera militarra izan zuen.

Erromatar inperioaErromatar inperioa

• Erromatar inperioa mediterranear kostalde guztitik eta Europako zati handi batetik zabaldu zen, bere antolakuntza gaitasun handiari eta bere ejertzitoari esker.

• Konkistatutako herriek erromatar herriaren ezaugarri kulturalak bereganatzen zituzten: beren hizkuntza, txanpona eta bizimodua. Prozesu honi erromanizazioa esaten zaio. Erromatar gizarte antolakuntza oso hierarkizatuta zegoen.

PATRIZIOAKPATRIZIOAK

• EMPERADOREA

• SENATOREAK

• EJERZITOKO GENERALAK

EMPERADOREAEMPERADOREA

• Enperadorea Inperioko gidari nagusia zen, ejertzitoaren burua, legeak ezartzen zituen eta Jainkotzat zeukaten.

SENATOREAKSENATOREAK

• Senatuak Inperioko gai garrantzitsuez eztabaidatzen zuen eta enperadoreari gomendioak ematen zizkion.

EJERZITOKO GENERALAKEJERZITOKO GENERALAK

• Erromatar ejertzitoa legioek osatzen zuten. Legio bakoitzean jeneral batek gidatutako 5.000 soldadu zeuden.

ERROMATAR GIZARTEAERROMATAR GIZARTEA

• Erromatar gizartea, patrizioek, plebeioek eta esklabuek osatzen zuten.

PATRIZIOAKPATRIZIOAK

Patrizioak hiritar askeak ziren, eta oso Patrizioak hiritar askeak ziren, eta oso ugariak ez ziren arren, lur eta abere ugariak ez ziren arren, lur eta abere gehienak zituzten beraiek. Ejertzitoko gehienak zituzten beraiek. Ejertzitoko eta Inperioko politikako kargurik eta Inperioko politikako kargurik garrantzitsuenak zituzten.garrantzitsuenak zituzten.

PLEBEIOEKPLEBEIOEK Plebeioak ere, herritar askeak ziren Plebeioak ere, herritar askeak ziren

eta Inperioko biztanle gehienak talde eta Inperioko biztanle gehienak talde honetakoak ziren. Nekazaritzan, honetakoak ziren. Nekazaritzan, artisautzan, merkataritzan eta jende artisautzan, merkataritzan eta jende kopuru handiak ejertzitoan jarduten kopuru handiak ejertzitoan jarduten zuen. Hasieran ezin zuten erromatar zuen. Hasieran ezin zuten erromatar bizitza politikoan parte hartu, baina bizitza politikoan parte hartu, baina denborarekin kargu politikoak lortu denborarekin kargu politikoak lortu ahal izan zituzten.ahal izan zituzten.

ESKLABUAKESKLABUAK

Esklabuak ez zituzten herritartzat Esklabuak ez zituzten herritartzat hartzen, beste pertsona baten hartzen, beste pertsona baten jabetzapekoak ziren. Meatzetan, jabetzapekoak ziren. Meatzetan, zelaietan, patrizioen eta plebeioen zelaietan, patrizioen eta plebeioen etxeetan lan gogorrak egiten etxeetan lan gogorrak egiten zituzten. Ez zeukaten eskubiderik.zituzten. Ez zeukaten eskubiderik.

LATINALATINA

• Latina, erromatar Inperioko Latina, erromatar Inperioko hizkuntza, ahozko eta idatzizko hizkuntza, ahozko eta idatzizko komunikazio hizkuntza nagusitzat komunikazio hizkuntza nagusitzat sartu zen.sartu zen.

INPERIOKO BIZITZA

Inperioko bizitza antolatzeko lege sail bat sartu zen. Lege sail honi erromatar zuzenbidea esaten zaio.

BIZIMODUABIZIMODUA

Landa bizimoduan aldaketak sartu ziren. Landa bizimoduan aldaketak sartu ziren. Nekazaritza eta abeltzaintza lur handiak Nekazaritza eta abeltzaintza lur handiak herrien inguruetan zabaldu ziren. Batez herrien inguruetan zabaldu ziren. Batez ere zerealak, olibondoak eta mahastiak ere zerealak, olibondoak eta mahastiak landatzen ziren. Nekazaritza teknika landatzen ziren. Nekazaritza teknika berriak ere sartu ziren.berriak ere sartu ziren.

ERAIKUNTZAKERAIKUNTZAK

Erromatarrak eraikuntza teknika Erromatarrak eraikuntza teknika berriak ere sartu zituzten berriak ere sartu zituzten Penintsulan, eta zubiak, Penintsulan, eta zubiak, akueduktuak, galtzarak, akueduktuak, galtzarak, antzokiak, anfiteatroak, zirkuak, antzokiak, anfiteatroak, zirkuak, etab. bezalako eraikuntzak.etab. bezalako eraikuntzak.

SEGOVIAKO ACUEDUCTUASEGOVIAKO ACUEDUCTUA

MERIDAKO ANTZOKIAMERIDAKO ANTZOKIA

ALCANTARAKO ZUBIA

BARAKO ARKUA BARAKO ARKUA TARRAGONANTARRAGONAN

HIRIAK SORTZEA

Hispaniako hiri batzuk : Cartago Nova (Cartagena), Tarraco (Tarragona), Gades (Cadiz), Korduba (Kordoba), Emerita Augusta (Merida), Cesaraugusta (Zaragoza) eta Legio (Leon).

HAU IZAN DA NIRE HAU IZAN DA NIRE KONTROLAKONTROLA