• ostirala • 2001 eko martxoaren 2a

Egunkaria

Bera •lNork bere klovvna aurk i tzeko ikas taroa , E u r o p a k o sare b a t e n a b i a p u n t

Angel Lar rea ««Gazte luko plaza b a i n o zerba i t geh i ago d u g u j o k o a n »

Tafallaren historia,

10.000 biztanletako herri batek inoiz izan duen historiarik borobilena kalean da jada.

Luxuzko bi liburuki kontsultarako aurkibideekin, ia mila argazkirekin, Londresen

lortutako grabatuekin, mila xehetasun eta hamaika bitxikeriarekin, Jose A/lari Espartza

tafallarraren eskutik. Hori dena euskaraz zein gaztelaniaz, bakoitza bere aletan, irakurtzeko

modua ematen du Tafallaren Historiaren bildumak.

Bera. KlowTiaren bila Nork bere klovvria ateratzeko ikastaroa Europako sare bat osatzeko abiapuntua izarien da

Bai Teatrok antolatua, nork bere klovvna aurkitzeko ikastaroa eginen da

Beran datozen hilabeteetan. Egitasmo handiago baten abiapuntua izanen

da ikastaroa, Frantziako Le Bataclovvn erakundearekin elkarlanean Gerz,

Valentzia eta Bera lotuko dituen sarea osatu nahi baitute.

1KASTAROA M A R T X O A R E N

24 eta 25eko as tebunian hasiko da, Berako Kultur Etxe-an. Dene t a r a hiru saio izanen dira, h u r r e n g o biak apir i laren 13tik 15era eta maia tza ren 19 e t a 2 0 a n e g i n e n d i r a . Denetara 44 orduko ikas-t a r o a i z a n e n d a . I z e n | | | e m a t e k o e p e a rnar txoa-r e n 7 a n b u k a t u k o d a . | | ; Ikas ta roa 50.000 p e z e t a k o s t a k o da , e t a p r e z i o horren ba rnean egunero-ko bazkariak daude. Ikas-t a r o a r e n a r d u r a d u n e k , gainera, kanpot ik etorri-tako guztiei lotarako leku b i l a k e t a e r r a z t u k o d ie , p a r t e h a r t z a i l e e k h a l a nahi izanez gero.

I k a s t a r o a n p a r t e h a r -t z e k o ez d a a n t z e r k i esperientziarik eskatzen, e ta Euskal Herrian elkar-bizi diren hiru hizkuntzak erabil iko dira h o r r e t a r a -ko, alegia, euskara , gaz-telania eta frantsesa.

Nouveau klown-a, inprobisazioa

oinarri Ikastaroa adierazpen eki-m e n a da, ez pai lazoarena e g i t e n i k a s t e k o , n o r k bere bai tako klowna argi-

tara a teratzea baizik. Nouveau k lown j ç e r a k o k lowna izanen da i k a s t a r o a n l a n d u k o d e n a . Ramon Albistur izanen da tai-le r raren a rdu raduna , e ta be re aburuz, «klowna inprobisazio-

an oinarritzen den aktore joko-rako b idea e m a t e n du, oraina, z e h a z t a s u n a , i r u d i m e n a e t a ikusleekin h a r r e m a n e t a n para-tzeko t r e sna egokia da». Ikas-t a roak hiru e m a n a l d i t a r t eka-

tzen ditu: elkarrekin egindako j o k o a k , age r tu r iko inprob i sa -z i o a e t a a k t o r e a r e n b a i t a n ager tu tako per t sona ien ar teko h a r r e m a n e n bai tan, e ta klown j o k o a r e n e r r e g i s t r o e n b a i t a n ze r g e r t a t z e n d e n a s m a t z e n l agunduko du ten hitz emana l -diak.

Albisturren aburuz, «pertso-na b a k o i t z a r e n emozio-ba l i a -b ideak, espres ib i t a tea e ta iru-d i m e n a s e k u l a k o a l t x o r r a i z a t e n d i r a , e t a a l t x o r h o r i , ak torea pres ta tzeko , edo edo-zein p e r t s o n a beza in berez iak d i r e n p e r t s o n a i a k s o r t z e k o

z a i n d u e ta g a r a t u eg in b e h a r da».

Egitasmo handiago baten baitan

Ikas ta ro h a u e g i t a s m o h a n -d i a g o b a t e n b a i t a n d a g o . R a m o n A l b i s t u r r e k k u l t u r e lkar t rukea , hez ike ta e ta sor-t z e l a n a r t i s t i k o a g a r a t z e n d i t u e n H e r r i a e t a A n t z e r k i a e g i t a s m o a sor tu du, Barbo te -giberri an tzerki ekoiz learekin e lkar lanean . Eg i tasmo h o r r e n ba i t an dago , ha labe r , «Godo-t e n e s p e r o a n » a n t z e s l a n a p r e s t a t zea . Euska ra h u t s e z k o

be r t s ioa eg inen du te , e ta dagoeneko J u a n Gartziak egokitu du Samuel Becke-t t e n t e s t u a . A n t z e s l a n a -r e n s o r t z e p r o z e s u r a k o baliogarria izanen da ikas-taroa.

Ramon Albistur donos -tiarrak ur te m o r d o a dara-m a B i d a s o a l d e a n l a n e a n antzerkigintzan. Bai Tea -t ro t a l d e a r e n so r t z a i l e a , h a i n b a t l a n e t a n p a r t e h a r t u d u . F r a n t z i a k o L o m b e z e hiriko Le Bata-clown erakundeko antzer-ki i rakaslea da, eta hort ik e rakunde honekin batera , e t a V a l e n t z i a k o b e r t z e a n t z e r k i t a l d e b a t e k i n elkarlanean sor tutako egi-tasmoa. Oraindik egitura-tu g a b e d a g o e n a r ren , bi g u n e h o r i e k B e r a k o

| herr iarekin ba te ra , klow-na ikas teko g u n e b ihur tu nahi dituzte, eta hiru era-kundeen ar teko ha r rema-nak sendotu .

—e» Jon Abril Klovvnaren erreferentzi gune bihurtu nahi dute ikastaroaren bidez Berako herria. • X O U S E S I M A L

Massilia a Caesare capitur

AITOR T X A R T E R I N A Aspertzen denak irakurtzeari utz diezaioke, gogoak hala eskatzen badio. Nihaurrek ez

dizut ez barkamen ez eta ifernuratzeko txartela ema-nen. Jakina denez, denok dugu gairen bat laketzen gai-tuena, bertze hainbat epel sentiarazten eta, finitzeko, zenbait asperdura-gorroto-kezkazahar. Honelakoak gai-tuzu gizaki gizajoak. Antzerkia da ene aipua, berriz ere. Jakinaren gainean kokatu zaitut. Sorpresarik ez.

Idazle eta itzultzaile ezagun eta lagun batek bota zuen lehengo batean: «Euskal kulturak [Nafarroaz ari zela uste dut] sortzen dituen ekoizpenak euskaldun populuak bere egin beharko lituzke». Antzerkiaz ari girela, eskeintza, paradak, egitura, aurrekontu, intere-

Euskal antzerkiaz, bertze behin sekin tronpatuko gira aztertzen hasi bezain fite. Nafa-rroaz ari nizela, ilun ikusten dut euskal antzerkiaren oraina. Oro har Nafarroan antzerkiaren egoeraren egi-turari behatuz gero baikorrena kopetilun imintzeko manerakoa izaki, pentsa euskaraz aritzen dena. Herri garatugabeko emakume txiro batekin alderatzen dut gure antzerkiaren oraina; aitzin egiteko maingua.

Ez da maiztasun finko batez programatzen, kolpeka baizik. Asteburuak ez omen dira euskaldunondako egoki, ez behinik behin Iruñean (NAEn ez; Gaiarre Saturnon dugu... Zer erranik ez gainerako herrietan). Honela ez dugu ohitzen balizko bezeroa, ez dugu era-kartzen, ez diogu eskeintzen, ez ilusionatzen, are

gutxiago harritzen, hezten, maitatzen. Etazerrenda bel-tzaren hondar atala: ez da euskaraz ekoizten, merkatu-rik ez dago eta. Noski, zerbait egitekotan, euskaraz eta gaztelaniaz plazaratzen da. Neurri hau, diaglosis virus-ari esker, euskararen kalterakoa da. Norberak azter beza aipamena.

Alabairra, basamortu orok du bere oasia. Gurea non den ez niz erratera ausartzen. Naturak begiak eman zizkigun, baita belarriak ere. Entzun eta ikus dezagun gure inguruko bazterrek sortzen duten harrabotsa. Ber-tatik jalgiko zaigu euskal antzerkiaren taupada. Ertzetik, zokotik, urrutitik. Baina jalgiko.

Nafarroa Garaiaz ari natzaizu, prefosta.

Egunkaria ostirala, 2001 eko martxoaren 23a ostirala, 2001 eko martxoaren 23a Egunkaria

Artisau likoreak Zazpi likore mota egiteri dituzte Ordoki auzoari dagoen lantegiari

1994.urtean hiru

lagunek pentsatu zuten

bideragarria izango

litzatekeela Baztanen

artisau likoreak egitea.

Gaur egun 35.000 litro

patxaran baino gehiago

ekoizten dituzte.

ARIZKUNGO ORDOKI AUZOAN

indus t r ia ldea e g i n b e h a r zela jakin zenean, Jose Manuel Ibañezi e ta b e r e bi k ideei toki aproposa iruditu zitzaien likore lantegibat jartzeko. Eraberean, inguruko lurretan behar ziren le-hengaiak erraz aurki zitezkeen: matxakarana edo basarana, pa-txaka (sagar basa), kiwia, udare b a s a k e t a abar . 1995ean d e n a prest zegoen lanean hasteko; ha-siera ho r r e t an produkzioa oso txikia zen arren, kalitate handikp ar t i sau l ikoreak egin z i tuzten. Helburuen ar tean, Nafarroako iparraldean galdu ziren likoreak berreskuratzea zegoen. Patxara-na da gehien ekoizten dena, bai-na honek erraztu du merkatuan bes te likore motak sartzea. Le-henik, feijoa izeneko fruta tropi-kalarekin likore bat egin zuten; horren ondotik, sagar basa edo pa txakarek in eg indakoa sor tu zuten. "Nik beti neukan buruan s e n d a b e l a r r e k i n eda r i r en ba t

egin behar nuela; j endeak osta-tuetan kamamila eskatzen du as-kotan, eta horri anis t tant ta bat botatzea nahi izaten dutenez, bai m e n t a ba i k a m a m i l a l ikoreak egin n i tuen" , k o n t a t u du J o s e Manue l Ibañezek . Gero , J o s e Manuelekhaurtzaroan erregali-

za anitz mai te zuenez, horrekin ere edaria sortu zuen. Azkenik, likore guztiekin egindako nahas-keta batekin Mandragora izene-ko edaria sortu zuen.

Bi langilerekin hasi zuten pro-dukzioa Ordoki l ikoreetan, e ta gaur egun zazpi inguru dabiltza

lanean. Mendietan hartzen diren fruitu gehienez ijito familia ba-tzuk arduratzen dira garaia hel-tzen denean. Produktuaren itxu-ra anitz zaintzen da Ordokin. Li-kore bakoitzak bere botila bere-zia dauka, eta batzuek ingurua-rekin zer ikus ia d u t e n i zenak h a r t z e n d i tuz te . Ar t i sau e r a r a eg i t en dira l ikore guzt iak , e ta p rozesu osoan makina bakarra erabiltzen da, botila likorez bete-tzenduena.

Sorginak eta kalabazak Behin lantegian Nafarroako Go-bernuaren de iba t jaso zuten, Fi-tur feriara e ramateko likore bat egi teko. Has i e r ako sa ioan , 25 graduko likorea sortu zuen Jose Manuelek, baina ez zen ardura-dunek nahi beza in fuer tea , eta, ga ine ra , bo t i l a e re ez z i tza ien gustatu. Bigarren aldian, 45 gra-duko likorea buztinez egindako sorgin b a t e a n au rkez tu zuten , eta hura izan zen ferian opari gi- ~ sa b a n a t u zena. Geroztik m o t a guzt ie tako l ikoreak sar tzen di-tuzte sorginetan. Azkeneko pro-duktuen ar tean, Done jakue bi-deko kalabazabat dago, arestian erromesek eramaten zutenaren antzekoa, buztinez egindakoa.

Hasiera batean Nafarroan ba-karrik aurki zitezkeen Ordoki li-koreak; d e n b o r a r e n poder ioz , Euskal Herriko toki askotan eta baita Bartzelona, Madril eta Ca-dizen ere aurki daitezke likoreok.

—£> Rakel Goñi

Baztango likoreria. • R A K E L G O Ñ I

mintzoa

Xabier Larraburu

Apologia aur nire Urrezko eta Bolizko Do-

etik jaitsi naiz, pipa ortzetan, bu-

anda zuria airean, nire pentsa-

mendu sakonetan murgildurik.

ta, Burdinazko Ate nagusia ze-

arkatuz, nire lorategi pribatutik

arantzago dagoen gizakiarrun-

en lurraldean sartu naiz. Eta La-

raburu-Eneko Ate honetan egu-

ez eta gauez nire adierazpenen

ain dauden kazetariengana hur-

bildu naiz orduan. Eta bekario ne-

kaezin hauek beraien grabagailu

ein kamera prest zituztela esan

didatenean, zera esan diet: «Gaur

bai. Gaur baditut adierazpen ba-

zuk egiteko. Gaur nire iritzia eman

nahi nuke». Eta hasperen egin

dute, eta bekario gazte eta ederra-

en saldoak harriturik begiratu

nau, eta honela jarraitu dut: «Osa-

sunaren azken garaipena ez zait

batere gustatu. Ez horixe. Nik,

gaur, Lotinaren alde egin nahi

nuen, kosta ahala kosta, 2-0 galdu-

ta ere, eta orain emango du ez zai-

dala batere kostatzen, lausenguak

garaipenarekin batera doazela eta

nardagarrienei urrezko dominari

haginkada bat eman nahi diodala

irudituko zaie. Dena den, eta berriz

esanen dut, nik Lotinaren alde

egin nahi nuen gaurkoan, eta me-

mento txarrenean egin ere. Gizona

gizonarentzat otso bihurtzen den

memento horretan. Zaleek, labana

eskuetan, lepoen bila ateratzen di-

ren mementoan. Ez da posible

izan, irabazi baitzuten, baina tira,"

zera esango dut, dena den: Iruñe-

an futbolean bizi dugun egoera

hau baino hoberik ez dugula seku-

la santan ezagutuko. Taularen az-

ken postuan gaudela, bai, baina

duintasun osoz. Futbolean sekula

gertatzen ez den moduan, hemen

guztiek bere arduraren zatiari ongi

atxikiak daudela, inork ez diola

besteari galeraren ardura lepora-

tzen, Osasunako inork ez duela ez

eta hitz txikiena ere bota gainon-

tzeko talde, jokalari edo zuzenda-

rien kontra. Eta futbolaren kultura

bitxi honen ardura, hein handi ba-

tean, Lotinarenadela. Errespetua

eta duintasuna irakasten arduratu

baita. Eta hori da esan nahi nuen

guztia». Bekario saldoa zur eta lur

utzi dut. Elur maluta txiki batzuk

hasi dira jausten orduan, eta haize

hotza areagotu da. Sasikazetariek

Raxoiri eta genomari buruzko gal-

derak egin dizkidate, Komandate-

ordearen martxari buruzko nire iri-

tzia eskatu didate, eta balizko No-

bel sariari buruz, baina ni,

entzungor, etxeratu naiz «Mun-

duak jakin dezala» pentsatuz. •

herri aldizkariak Edurne Elizondo

Agiari eripresak hogei urte Heletako Agian enpresak hogei urte be te berri ditu, eta hori dela eta, txoko bat es-kaini dio Herria astekariakbere azken zenbakian: «1981ean Agian enpresa sor-tu zen Heletan Santa Maria etxeko xoko-an gasna egiteko. 5 lagun elgarretaratu-rik, laborari multxo batek deliberatu zuen ardi esnea saltzea, sasoin hartan ehun mila pinta pasata zituzten. Lau urte be-rantago 1985ean lehen gasnategia eraiki zuten Luhusoko bidean oraiko tokian, ja-danik hiru ehun mila pintaz goiti ziren, denboraberean ari ziren aterbe saltzen

beste enpresa batentzat; gauza guztietan bezala emeki emeki bere xiloa eginez, ezagutaraziz hedatu zen Agian-en fama. 1989an egin zuten gasnategiaren sahe-tsean hangar egiteari buruzko bast imen-dua, hor sortu zen Baigura hangar egite-ko sor marka, berexten zuela esnea bur-dinatik, artean esnea iragana sei ehun mi-la pintaz goiti. Langileak 15 ziren horie-tan sei burdinategian. Laster gauzak kanbiatuko dira, guziak goiti buruz doa-tzila, anartean handitua izanen da burdi-nategia Geroari izen enpresa sortuz».

«Gaur egun 440 tona gasna egiten dira bi miliun pinta pasa esne biltzen dituela-rik 83 laborarietarik, 21 langile ari dira hor lanean . Hogoigarren urtekari nahi izan du Etxelekuburu den jaunak, bere has tapeneko kideen artean, bai eta langi-le, esne saltzaile, gomit andana ba ten er-dian ospatu urte muga hori, ohi den beza-l a j aun erre torrakbenedikatu ditu toki berriakguzierbisi tarazi aintzin». Geroari begira hainbat asmo ditu Etxeleku jaunak Agian enpresarentzat: «Merkatu berri ba-tzuri buruz goatzi», erran zuen.

Arizku

ostirala, 2001 eko martxoaren 16a Egunkaria

Jose lVlari Espartzak hamaika xehetasuri eta ia mila argazki bildu

ditu bi liburukitako lan honetan

Tafallako herriak badu bere historia idatzia. Eta ez nolanahikoa, gainera. Xehetasun

txikienak ere jasotzen dituen bi liburukitako obra prest dago jada. Tafallako herriari

zuzendu nahi dion lan hau Jose Mari Espartza tafallarraren bost urteko ikerketaren

ondorioa da. Txalaparta argitaletxearen eta Altaffaylla kultur elkartearen Juxuzko

presentazioaz gain, gaztelaniazko zein euskarazko bertsioak idatzi ditu.

OBRA HAU JENDEARENTZAT EGINA DAGO, T A -

fallako herr iarentzat . Hor rega t ikune garrantzitsuez gain, eguneroko bizitza nola-koa zen islatzen saiatu naiz, gaurko herritarren arbasoak nola bizi ziren islatzen, hain zuzen ere», dio Jose Mari Espartza idazleak. Hori lortzeko, xehetasun asko aztertu eta azaldu beharra zuen, eta horrek ikerketa lan gogorra ekarri dio.

Tafallako Udaleko artxiboak, elizakoakzein eskualdeko epaitegikoak, Iruñekoak eta pri-batuak ere begiratu ditu Espartzak. «Baina, batez ere, azken mendeko datuakjasotzeko ahozko tradizioa erabili dut artxibo eta doku-mentuez gain, paperakbaino askoz aberatsa-goa baita, ñabardura gehiago ditu. Oraingo fa-milietan, a i tona-amonek oraindik Karlistal-dien garaiko kontuak gogoratzen dituzte».

Historiagilea ez denez, historiaren akade-

Egunkaria ostirala, 2001 eko martxoaren 23a ostirala, 2001 eko martxoaren 23a Egunkaria

mizismotikurrundu nahi izan duela dio: «His-toria liburu hau jendearentzat da, eta horrega-tik, erraza izan dadin saiatu naiz, eskoletan kontsultaliburubezala erabiltzekoerepentsa-tuta baitago». Horretarako, kronologikoki or-denatuta dago, eta kontsulta errazteko aurki-bideak ere baditu, egunez egunekoak, izende-gia, gaikako aurkibidea, kronologikoa... Biga-r ren l iburukia aurk ib ideek o sa t zen du te gehienbat. Izan ere, praktikoa ere izan nahi du, lanak, eta edozein gairi buruz hitz egitean in-formazioa nondik lortu den esaten du, gai ze-hatz batean sakondu nahi duenak eskura izan dezan.

Eguneroko gauzak kontatu nahi zituela az-pimarratzen du Espartzak. Horregatik, Tafa-llako familia xumeek ere badute lekua liburu honetan , ez bakarrik dirudunek eta bo te re -tsuek: «Esangura t sua zen edoze rk merez i

«Lan hau

Nafarroarena ez ezik

Euskal Herria osoaren

ondarea da, hemendik

aurrera ezinbesteko

bibliografia»

J<m® isjri liptfi&l

Bere aitona-amonekin zituen solasaldiak zirela-eta piztu zitzaion

historiarako grina; hala dio Jose Mari Espartzak. Hogei urte

baino gehiago pasatu dira Un camino cortado gerrari buruzko

liburua prestatzen hasi zela. Kostunbrismoa ere aztertu du,

betiere Tafallan kokatuta gehienbat. Azkeneko bost urteak

Tafallaren historia liburua prestatzen eman ditu: «Aurtengoak

izan dira bost urte hauetako nire lehenengo inauteriak, eta

nahiko parrandazalea naizl». Hala ere, horrelakoak bizitzan

behin egiten direla eta mereziko duela espero du Espartzak.

zuen liburuan egotea, herriarentzako eraginik baldin bazuen». Horrela, eguneroko bizimo-dua eta ohiturak islatzen ditu liburuak: ezkon-tzak nolakoak ziren, hiletak, sorginkeria nola bizi zuten eta abar. Asmo berarekin, kantuak eta gertaera bitxiak ere jasotzen ditu. Xeheta-sunek gertutasuna adierazi nahi dute, eta iru-diek ere bai. Hori dela eta, ia mila argazki jaso ditu liburuan, baita grabatuak ere: «Londrestik ekarritako grabatuak lortu ditugu, eta horrek Euskal Herria osoarentzako ondare kultural bilakatzen du liburua, ez Nafarroarentzat ba-karrik». Bestelako historia oso hotza dela uste du Espartzak.

Tafallaren lehen historialaria euskaltzalea zen

Jose Beltran apaizak 1920. urtean Tafallaren historia idatzi zuenetik laurogei urte pasatu

Lehenengo aldizeuskaraz

dira. Hura bere garaiko obra zen bezala, Jose Mari Espartzak berearen gaurkotasuna azpi-marratu nahi du, «gaurko gizartea demokrati-koa d e n beza l a , o b r a h a u e re hu ra b a i n o demokratikoagoa da: adibidez, lan horretan emakumeek ez zuten lekurik, eta h o n e t a n bai». Gainera , lan hura , aur rekoak bezala , e r l i j ioan e t a m i t o l o g i a n o i n a r r i t z e n zen gehienbat.

Beltranen lanaren aurretik, Tafallari buruz-ko beste hiru obra ere badira: Nicolas Giralek XX. mendearen hasieran egin zuena, XVIIIan Fray Joachimek egin zuena eta 1682an Fran-cisco Erasok idatzi zuena . Liburu h a u e t a z gain, Jose Maria J imeno Jurioren XV. men-deari buruzko lana kontsultatu behar izan du Espartzak, baita Tafallari buruz argitaratuta-ko artikulu guztiak ere.

1682. u r t e a n Franc isko Erasok Sevil lan argitaratu liburuan, tafallarrentzat euskarak zuen garrantzia azpimarratu zuen. Hura eus-kaltzalea zen, eta euskara hizkuntza landu bat ez zela esaten zutenak kritikatu zituen libu-ruan, eta historia bat idazteko bezain landua bazela defendatu zuen: «Liburu honekin, eus-karak horretarako balio duela frogatu da 300 urte geroago».

XVII. m e n d e a r e n b u k a e r a n ere Tafal lan euskara bizirik zegoela azaltzen du libu-

r u a n E s p a r t z a k :

« O r d u a n M a r c i l l a k o g i z o n b a t h e m e n ezkondu eta Udaleko lanpos tu ba t eskatu zuen, eta herritarrak kexatu egin ziren hark herriko hizkuntza ez jakitean, ezingo zuela-ko lana behar bezala bete. Hori 1699. urte-an gertatu zen; beraz, garai horretan orain-dik e u s k a r a b iz i r ik z e g o e n T a f a l l a r r e n artean».

Kokapen estrategikoa Muga linguistikoa izateaz gain, be re koka-penak bes te arazo batzuk ere ekarri dizkio Tafallari, mendiaren eta erriberaren arteko muga baita: «Tafalla kuarteltzat hartzen zu-ten ba t zuek eta bes teek , ipa r ra ldeko bas -koiakhor mantentzeko, bai goduek, bai ara-b ia r rek e ta ba i ta XIX. m e n d e k o a r m a d e k ere. Leku estrategikoan dago, defentsarako aproposa. Hemendik a rmada guztiak pasa-tzen ziren, eta horrek min handia egin zion herriari, oso zigortua izan zen». Ho-

r regat ik asko suf r i tu zuen Nafarro-

Liburua iuxuzko bi liburukitan argitaratu dute, bai euskaraz eta

bai gaztelaniaz. Tafaliarrek eskura dute beren

historia modernoa. •

M I K E L S A I Z

Ur eskasiak eta

kokapen estrategikoak

baldintzatu dute

Tafalla historikoki

TAFALLAREN HISTORIA G A Z T E L A N I A Z E Z

ezik euskaraz ere argitaratzeko erabakia apustu gogorra eta harro egoteko arrazoia da Altaffaylla kultur elkartearentzat. Eredu bezala egin nahi izan dutela azpimarratzen du egileak: «Nafarroan bereziki gaur egun euskarak dituen trabak ikusita, eta jartzen dizkioten oztopoen gainetik, euskaraz argitaratu nahi izan dugu lan hau, nahiz eta zona vascofona delakotikkanpo egon eta inolako diru laguntzarikjaso ez, besteentzako eredu gisa, eta euskararen aldeko apustu bat eginez». Honela, euskarazko bertsioak diru etekinik lortuz gero euskararen alde ematea erabaki dutela esan digu Espartzak.

ako konkistan. Konkista honen gogorkeriak harr i tu egin duela dio Espar tzak, ondor io izugarriak izan baitzituen Tafallarentzat ez ezik (defentsa guztiak galdu zituen), Nafa-rroa guztiarentzat ere.

Tafallaren historiako gauza azpimarraga-r r i en a r t e a n , E r r ibe r r i r ek in d u t e n l eh ia dago. Tafallatik igarotzen den ibaiak ur gu-txi izaki, eskasiaizaten zen maiz, eta horrek herriaren izaera baldintzatu eta Erriberrire-kin halako lehia pizten zuen. «Horren ondo-rioz, bi herrietan eraiki zituzten jauregi izu-garriak, eta ez da oso normala 5 kilometro-ren b a r n e a n ha lako bi e ra ikuntza ego tea ; Erriberrikoa oso ezaguna da, baina Tafallak ere antzeko bat izan zuen bere garaian».

Herri demokratikoa T a f a l l a k b e t i izaera nahiko demokra t i koa izan duela azpimarra tu nahi du Espartzak, «herri honetan ez baitzegoen latifundio han-dirik, nahiko berdinzaleak ziren; baita sozial-ki errebindikatiboak ere». Aro Zaharreko bi-zimoduak harritu duela dio, Tafallan jendea-ren a r t ean no laba i t eko o r e k a b a i t z e g o e n : O n d a r e k o m u n a k (lurra, egur ra e t a abar) nahiko modu berdinean banatzen ziren, eta klase baxuagokoak ere duintasun handiko j endea ziren h^men . «Horregatik izan ziren Karlistaldiak hain gogorraik; hemen oso fin-katuta zegoen bizimoduari erasotzen ziotela ikustean eta betiko mundua erortzear zegoe-la ohartzean, hori defendatzeko beharra sen-titu baitzuten tafallarrek ere».

Tafallaren historia l anak ikusmin hand ia sortu du Tafal lan, ez bai ta normala 10.000 biztanletako herri batek honelako obra izatea: «Nahiz eta gaur herri txiki bat bezala ikusi Ta-falla, historian garrantzi handia izan du Nafa-rroa osoan: hemen 3.000 biztanle zeudenean, Iruñean 10.000 inguru zeuden, ez zegoen ha-lako diferentziarik». Gainera, Tafallako histo-ria honek Tafallarentzat ez ezik Nafarroa oso-arentzat ere garrantzia baduela azpimarratu nahi du Espartzak, «hemendik aurrera Nafa-rroako historia idatzi nahi dutenentzat ezin-besteko bibliografia bihurtuko baita».

—^ Arantzazu Zabaleta

ostirala, 2001 eko martxoaren 16a Egunkaria

K l a s i k o b i t x i • a r r o r i t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

ltsuago ausartago: putze izari eta uzkerra uste (11)

Inauteri garaia pasaturik zaigun honetan, mozorroaren aurpegitik estalkia altxatzen saiatuko gara gaurkoan ere, pasa den astean Azcona-Gortari tandemak ateratako liburu berriari buruz hasi

ginen iruzkin laburrari amaiera emanez.

N avarra y el nacionalismo vasco entsegu historiko-

politiko honek ez du bibliogra-fiarik, edonor zur eta lur utz dezakeen gauza. Helburua ira-kurlea ez unatzea dateke, ala-baina bukaera aldera erabilita-ko iturrien berri jasotzeak ez ohi du min handirik ematen, lasai aski irakurri gabe utz dai-tekeelako. Bibliografia ematea errefusatuz, berriz, are nekaga-rriagoa den orri azpiko oharren sistema aukeratu dute. Esan gabe doa oharretan bibliogra-fia ezin laburragoa dela, hala nola ezin zuzendua zein atxi-kiagoa ere.

Zinez harrigarri asko gerta-tzen da Nafarroaren eta aber-tzaletasunaren arteko harre-manak ikertzen dituen lan ba-tean, areago noizkoa den begiratuta, Chuecak eginiko te-sia ez aipatu ez erabili izana. Euskal Herriko historia egiten dutenean, XIX. mendeko ugte-en gainean eraikitzen dute, ho-nen akatsen errudun egungo ikerlariak eginez; alabaina, ez dute jasotzen Euskal Herriko Unibertsitatean komunzki ira-kasten dena, hau da, eta adibi-de bakar bat plazaratzearren Agustin Azkaratek antzinate berantiarreko VVasconia-z dioe-na. Bagaude, zoritxarrez, isila-razteabaino ezjakintasuna dela nagusi. Sikiera Elorz aldeko Buzagakoaren berri izan balu-te!

Arestian PPk Madrilen egin bezala, egileek ez dute altxa-mendu faxista garbiro deitora-tzen, bai, ordea, 36ko uztail ai-tzineko hilabeteetan jeltzaleek sortu giro iskanbilatsua. Gerra-ren bitartez faxistek eginiko se-gada garbitzailea ez da inon agertzen, eta badirudi gerrare-na, besterik gabe, gauzakbere tokian jartzeko inflexioa beste-

rik ez zela izan. Diktadura frankistaz ia deus ere ez, nahiz Gortari jauna La transi-cidn politica en Navarra 1976-1979 izenburuko libu-ruaren egilea izan. Estatutuaren inguruan irakurketa ofizialistei guztiz atxikia agertzen zaiz-kigu, espero zitekee-nez bestalde, eta ez dute Jimeno Jurio-ren ikerketarik ai- |fj patzen. Bigarren errepublikako al-derdi nafarren ze-rrenda egiten du-tenean aipa-tzen duten talde aber-tzale bakarra ANV da, eta horixe sei lerrO' tan soilik. Prentsa jeltzalea ai-pamenetan baizik ez da ager-tzen, eta bakarrik Napartarra. Jeltzale nafarren ezabaketa hain da lotsagarria ezen mar-golariez mintzo direnean, Ziga jeltzale agertzen badute ere, ez dute berdin egiten Manezaun-direkin, haientzako Zubiri soila dena.

Honetara iritsirik, literatura nafarra arras kaltetuta atera-tzen zaigu, euskarazkoa zein erdarazkoa. Euskaraz eginiko literaturaren berri ez da inon atzematen, eta gauza dira XIX. mende bukaerako eta XX. mende hasierako literatur lehiaketen berri ematerakoan, Euskara elkarteak, Euskal Es-naleak, Euskararen Adiskideek eta bultzaturiko lore joko eta sariketak isilpean oinperatuta, Pedro Gorrizen Cancionero po-pular navarro-z mintzatzeko, idazle bakar bailitzan. Ez da ha-

rritzekoa, tamalez, liburu osoan ba-

rrena euskara-ri eman dio-

ten trataera ikusita. Batekbaino gehiagokbere burua ikus lezake egileek diotenean: «Buena parte de los campesinos vascopar-

lantes gustaban de que sus hijos apren-

diesen español como forma di-recta de triunfar

profesionalmente en las capita-

f les de provincia [[ llegando a obli-

gar a los maes-tros a que prohi-

biesen a sus hijos el uso del euskera en la escuela y fuera de ella», eta orripeko oharrean: «Suele

achacarse a Franco el retroce-so masivo del euskera, y es bien cierto que bajo la dictadu-ra franquista esta lengua sufrio notable involucion. Pero cuan-do el vascuence pierde terreno notablemente es en el siglo XIX, bajo los impulsos del libe-ralismo, centralista y uniforme (...) Claro esta que narramos un retroceso en aquellos sitios en los que en el pasado siglo aun se practicaba el vascuen-ce. Tampoco hay que hacerse eco aqui de esas tribulaciones y teorias de taberna que vienen a afirmar que el euskera se ha-blaba aun en el siglo XIX desde el Pirineo al Ebro amen de la Rioja y norte de Huesca. Esta aseveracion produce risa, pues el uso de esta lengua en Nava-rra quedaba circunscrito al am-bito montañes». Ezjakintasuna ausarta da, ausarta denez. Ki-tto.

Militarren presentzia Iruñean nabaria da oraindik • MIKEL SAIZ

Kaki kaikuak FELIPE II .A ERREGEAK HAREN

i npe r ioa b a b e s t e k o XVI. m e n d e a n I ruñeko Gotorle-kua eraiki zuenetik militarrak beti egon izan dira Iruñean. Tiro praktikak egiteko eta ar-mak gorde tzeko erabi l tzen zuten Ziudadelako eremua. Egun, Bolborategian eta Ar-m e n Are toan kul tur ekital-diak antolatzen dira.

Pio Barojak h a u x e utzi zuen idatzita behin galoien j a-beez: "Militarrak ezin dira zi-bilizatu. Militar izateari utzi-ko liokete". Horregatik agian, gizarte osoahaien kuartel na-gusi bihurtu dute historian ze-har. Armadak indarraren bi-tartez bere menpean hartuta zuen gure me t ropo l i a herri txiki bat besterik ez zenean. Erdi Aroan har res ien bidez inguratu zuten hiria etsaien e rasoe i aurre egi teko. XIX. mendean hasi ziren botatzen, e ta t en te d i rau tenak , egun, Udalarenak dira.

Garai ha r t an b e r t a n San Cristobaleko fortea eraiki be-har izan zuten karlistak atzera b o t a t z e k o . Ber ta t ik I ruñea bonbardatzeko arrisku bizia zegoen. Badaezpada ere, Al-de Zaharrean bi tokitatikbe-giratzen zitzaion mendi pun-tari: batetik, San Zerningo eli-zan dorre berezi bat altxatu zuten; bestetik, egun Descal-zos karrikan dagoen iturria-ren atzean La Velena izeneko etxeartean kanoi bat zegoen Ezkabamendiko gailurrera ti-ro egiteko prest. Gerora saia-tu izan da Udala pasabide es-

tu hori zabaltzen, baina auzo-kideek ez dute iturria lekuz al-datu nahi. Urteak dira ur txo-rrotarekin lo hartzen dutela.

Gerora, espetxe bihurtu eta azken u r t e e t a n o i laskoak hazteko bakarrik erabil tzen zuten, lan ho r re t a ra behar -tzen zituzten soldadu xeheak oldartu ziren arte. 90eko ha-markadan joan ziren fortetik militarrak. Mendi magaletik berriz ere hiri barnera etorriz gogoratuko dugu Aita Moret kalean dagoen Gobernu Mili-tarrak urte luzez Erregeorde-en jauregian izan zuela egoi-tza. Ber tan ma tx ina tu zen Mola jenerala 36an. Kuartel nagusia , berriz, Aitzoaingo herrian egin zuten, 1965ean. Bertatik mendian suteak era-giten oso t rebeak dira piro-mano kakiak.

Militarrak, gizartetik at eu-ren neurriko gizarte propioa antolatzen saiatu dira betida-nik. Ospitalea a tondu zuten m e n d e has i e r an Santo Do-mingoko aldapan. Kooperati-ba sortu eta etxebizitzak erai-ki zituzten Armadaren etorbi-dean. Igerileku propioak di-tuzte Antoniut t iko pa rkean eta, oraindik ere, zenbait iur-sailenjabetzahaiena da. Bes-t e a k b e s t e , In t enden tz i ako orubea 600 milioi pezetaren truke saldu diote Udalari.

I ruñean kaki koloreko ar-t a ldean egon nahi ez du ten ardi be l tzak f ranko dira. Haien indarra apaltzeko ez da bromuro eraginkorrik orain-dik asmatu.

Motxorrosolo • -i

A n b i g u o t a s u n a

FOLITIKARI PROFESIONALEN KIROLA DUZU ANBIGUOTASUNA.

Hitz jokoak, ele bihurri tzeak, erantzuna-safhes ten du, bidea ixten dio kritikari. Zenbait ekintzak, berriz, ez dute an-biguotasunerako tarterik uzten. Hartara, fedeak du dena or-dezkatzen.

Egunkaria ostirala, 2001 eko martxoaren 23a ostirala, 2001 eko martxoaren 23a Egunkaria

G a z t e l u k o p l a z a e r r e f e r e n d u m a r e n a l d e k o

£ «Hiritarrek udal politikan

pane hartu behar dute.

Are gehiago, Udaluk

hctgitz kontent egon

beharko litke hamar edo

hamabost mila hiritar

iritzia emateko presl

daudelako»

Iruñeko Gazteluko plazan lur azpiko aparkalekua

egin nahi du Udalak. Gazteluko plaza «euren

etxeko egongela» dela uste dute iruindar askok;

eta, horregatik, horietako batzuek plataforma

osatu dute, hiritarrek, erreferendum bidez, gai

honen gaineko iritzia eman dezaten.

A NGEL LARREA ERREFERENDU-

^ maren aldeko plataforma-ko kide dugu. Gazteluko plazaz ari denean, argi uzten du biziki maite duen plaza dela. • Zer da zuretako Gazteluko

plaza? Alde Z a h a r r e k o a u z o k i d e a

izan naiz, eta Gazteluko plaza izan da hiriko gertaera handien topagunea: dantzaldiak, paseo-ak, lagunekin egoteko lekua... Eta orain Sanduzelain bizi naiz, eta plazarekin dudan harrema-na edozein iruindarrak izan de-zakeena da. Gaz te luko p laza besta eta protesta gunea da. Iru-ñeko egongela da.

• Zer nolako plataforma da zuena? Udal arazoekin kezka duten

hiritarrek osatutako plataforma da. Herri mugimenduko jendea dago bertan, alkate eta zinego-tzi ohiak, baina baita auzokide-

akbester ik ez direnak ere. Pla-taformak ez du loturarik inolako alderdi politikorekin, arazo ho-nek m o t a guzie tako hir i tarrei eragitenbaitie.

• Zer nahi duzue? Hiru helburu nagusi ditugu.

Batetik, lan txostena geldiaraz-te'a nahi dugu, iluna izan baita. Bigarrenik, beha r rezko infor-mazioa eman eta gero, eztabai-da publ ikoa egi tea nahi dugu. Eta hirugarrenik, a l ternat ibak mahai gainean, herriak eraba-kia hartzea nahi dugu. Horrela-ko erabaki bat ezin dute alkate" ak e ta lau teknikar ik ha r tu . Iruindar guziei dagokigu gaia.

• Dena dela, hemen ez da erreferendumik egiten. Ez duzue uste zuen eskaera ez dutela aintzat hartuko? Gazteluko plaza baino gehia-

go dugu jokoan. Arazo urbanis-tikoaren gibelean udal politika

egiteko eredua dago. Lehen al-dia da milaka iruindarrek hala-ko e s k a e r a eg inen du t e l a e ta erabakia har tu nahi dutela lau u r t e i t xa ron gabe . Hi r i t a r rek udal politikan parte hartu behar dute. Are gehiago, U d a l a k h a -gitz kontent egon beharko luke hamar edo hamabos t mila hiri-tar iritzia emateko prest daude-lako.

• Zenbat sinadura behar di-tuzue herri kontsulta ahalbidetzeko? Udalaren araudiko 65. artiku-

lua ren a r a b e r a , h i r i t a r r en %10ek ha la e ska tu ta , Uda lak erreferendumerako deia egiten .ahaI.du,..Errolda eguneratua es-kuratu behar dugu jakiteko ze-hazki zenbat hiritarren sinadu-rak beha r di tugun, baina , guti gorabehera, hamabos t mila si-nadura izanen dira.

• Baina, sinadurak bilduz gero, Udalak halabeha-rrez egin behar du errefe-renduma? Artikuluak dio «Udalak egi-

ten ahal du» eta ez «Udalak egin beharko du»; baina kontsultatu ditugun zerbitzujuridikoen ara-bera, artikulu horrek Udala be-' hartzen du. Bestela, ez luke logi-ka hand i r ik i z anen %10 hor i ezar tzeak . Kopurua zehaz t en bada, horrek erran nahi du zen-bateko horrekbehartzen duela.

• Ez dakit nik Udaleko Go-bernu taldea iritzi berekoa izanen ote den. Erreferenduma egiten ez ba-

da, artikuluaren izpiritua faltsu-tuko dute . Gainera , h i r i tar ren %10en sinadura eskatzea asta-ke r i ada . Por tzenta je hori jarri dute eskaera egitea lor ez deza-gun. Absurdua da Nafar roako Par lamentuan herri ekimen le-gegilebat tratatzeko 7.500 sina-dura behar izatea eta guk hama-bos t mila b e h a r iza tea . Baina gaizki a te rako zaie, s inadurak bilduko ditugu.

• Eperik baduzue? Legeak ez du eperik jar tzen.

Sinadurak lortzen di tugunean, orduan emanen dizkiogu Uda-lari erreferenduma egin dezan.

• Legeak ez du eperik jar-tzen, baina ez bada deus egiten, lanak sanferminen ostean hasiko dira. Bai, noski . H o r r e g a t i k ar in

ibili b e h a r dugu . M a r t x o a r e n 17an entregatu nahi dugu lehen sinadura sorta. Giza katea egi-nen duguudaletxeraino, Gazte-luko plazari bira emanez . Hori lehen fasea litzateke. Bigarrena Aste San tua ba ino lehen egin nahi dugu. Eta ez dakigu bes te fase ba t egin b e h a r k o ote du-gun. Er ronka h a n d i a da hain—-b e s t e s.inadura bi l tzea ho r r en denbora eskasean.

Angel Larrea, mende erdi egin duen

iruindarra, Pellejeria karrikan jaio zeñ.

Estafetan bizi izan zen eta, 25 urteren

buruan, Sanduzelaira bizitzera joan

zen. Hala ere, Gazteluko plaza «bere

etxeko egongelatzat» du. Egun

Lanbide Heziketako irakaslea da

Bideko Amabirjina institutuan.

Buru-belarri ari da Larrea erreferendumaren aldeko sinadurak

biltzeko kanpainan. Sinadurak biltzeko mahaiak paratzen dituzte larunbatetan Alde Zaharreko bi

merkatuetan, Gazteluko plazan eta bi hiperretan, eta Sadarren ere bai partida dagoenean. Bestela ere,

sinatu nahi duena Aldapa kalekoAuzo Elkartera joan daiteke, astelehenetik

ostiralera, 18:00etatik 21:30era.

Sinadurak biltzeko kanpaina egiteko, dirua behar da, eta plataformakoek ez

dute sobera. Kontu korrontea dute Nafarroako Kutxan: 2054 007245

912741918.7. Gainera, Auzo Elkarteak egin lehen kontzentrazioa dela-eta hiru laguni isuna jarri diete, 50.000 pezetatik milioi bat bitartekoa.

• Plataforma aparkalekua-ren kontrakoa da? Plataformak, berez, ez du ho-

r ren ga ineko iritzirik. Baina , egia errateko, plataforman gau-den guziak k o n t r a k o a k gara . Plataformak eskatzen duena da hoAelako gai ba tean hiritar gu-ziekpartehartzea. Erreferendu-ma egiten bada, orduan agertu-ko genuke gure iritzia.

• Eta zuk zer nolako iritzia duzu? Argi dago aparka lekuak be-

har direla. Baina beste nonbai-ten ja r daitezke. Badira horreta-rako proiektuak. Hiriaren biho-tzean aparkalekua jarriz gero, trafikoa haraino joateko beha-rra so r tuko da bet iko. Eta he-mendik hamar urtera, Europa-ko hiri handie tan egiten ari di-ren gisara, erdialde historiko oi-nezkoentzako jarri nahi badu-te? Europan damutzen hasiak dira e r d i a l d e e t a n lur azpiko aparkalekuak egin izanaz.

— A s i e r Azpilikueta

ostirala, 2001 eko martxoaren 16a Egunkaria

Egunkaria

• ostirala • 2001 eko martxoaren 2a

Gontzal Agote

Eta orain egunerokoari

LARUNBATEKOAREN OSTEAN BOLADA BATE-

rako sikiera pilak kargatuta izanen ditugu euskaldunok. Horrelako jendetza gure oinarrizko eskubideen defentsan ikus-tea ez da batere makala, eta berriro ere gure hizkuntzaren aldeko apustua gizarte-an sendo errotuta dagoela erakutsi du.

Hauxe litzateke alderik positiboena, oso bestelakoa izanen baita agintaritza politi-koa dutenek eskari honi emanen dioten erantzuna, baita honen ekinbidea leialta-sun osoz sustatzen duen beste horiena ere. Lerrotxo hauek idazteko orduan oraindik gertatu ez bada ere, ez litzateke harritze-koa presidente jaunak haiek ez dakit zen-bat mila botoemaile dituztela berriro ere botatzea. Eta kitto, ni naiz demokrazia, hurrengo galdera.

Baina alde horretatik zerbaiten zain ego-tea bezain zentzugabea izanen litzateke irtenbidea momentu jakin bateko mobili-zazio ahalmenaren eskuetan uztea. Eta honela euskaldunok beste aldera begira jarri, afera gizon-emakume gaizto batzuek diseinatu dutela eta horren kontra deus gutti egin ahal dela argudiatuz. Errazegia litzateke.

Nire uste apalean euskararen normaliza-zioa eta gure hizkuntz eskubideen errespe-tua ez da etorriko gorroto eta ezjakintasu-nagatik mugitzen diren horiek haien akatsaz ohartzen direnean. Halakorik ez da gertatuko. Bideak bestelakoa beharko luke izan, eta norberaren, banaka zein taldeka, eguneroko lana du ardatz nagusia. Jakina hau ez dela mobilizazio handi bat bezain ikusgarria, ordubeteko beharra eta gero poteatzera, baina fruiturik goxoenak non-baitetik jaso behar baditugu, hortik izanen da.

Horretarako konbentzimendua eta gogoa behar da, deus gutti gehiago. Egu-nero egiten ditugun gauzarik txikienak errepasatzea ez da modurik txarrena hain-bat ideia izateko. Zaharrak berri izanen dira askorentzat idatzi ditudanak, baina ez dago soberan ezaguna dena noizean behin errepikatzea.

ZINEMA

t Iruñea: Karrikirik antolatu zine-maldiaren baitan, gaur, Murie-len ezkontza filma eta Securi-tas angelorum film laburra pantailaratuko dituzte, 20:00etan, Golem Baiona zine-matokietan.

LEHIAKETAK

I Elizondo: Baztandarren Biltza-rra iragartzeko kartel lehiaketa bihar bukatuko da. Kartelean honako testu honek agertu be-harko du: Baztandarren Biltza-rra 01. Elizondon, uztailaren 22an. Eskuarak batzen gaitu. Kartelaren neurria 50x70 zen-timetrokoa izanen da, gehien jota. Offset sistemak onartzen dituen teknika eta kolore gu-ziak erabil daitezke. Irabazleak 50.000 pezeta (2.000 libera) es-kuratuko ditu. Lanak honako helbidean eman behar dira: Baztandarren Biltzarra Elkar-tea, 22 PK, 31700, Elizondo.

KORRIKA KULTURALA

> Bera: Korrika bertso-trama, bihar Kultur Etxean, arratsal-deko 20:00etan. Xabier Silvei-ra, Unai Iturriaga, Aritz Lopate-gi eta Aitor Sarriegi ariko dira bertsotan. Tramagilea Karlos Aizpurua izanen da.

> Iruñea: Martxoaren 9an Leihoti-kan taldearen kontzertua, San Fermin peñan, Arrosadian (Iru-ñea), 23:30ean.

IKASTAROAK

I Iruñea: Gazteriaren etxean, As-trologia ikastaroa 14 eta 30 urte bitartekoentzat, martxoaren 3tik aurrera; 5etik aurrera, Fla-menko eta Masajea (goi maila) ikastaroak; 6tik aurrera, Areto Dantza, Yoga, Aerobik-a, Lore Lehorrak eta Margoketa ikasta-roak (denak hastapen mailako-

ak). Matrikulak 3.600 pezeta balio du.

MUSIKA

» Iruñea: Mutiloabeiti: San Pedro Elizan, Ganbera Musikako kon-tzertua, igandean, 13:00etan, Plazatik Salarat taldearekin. Sarrera doan da.

• Eugi: Iketza tabeman, Anorexia rock taldearen kontzertua, bihar 01:00etan

ANTZERKIA

» Zizur Nagusia: Kultur etxean, gaur eta bihar, Los ladrones so-

mos gente honrada, Talo talde-arekin; martxoaren 9an, Tite-res de la luna, La trapera talde-arekin; martxoaren 30ean, No te bebas el agua, Teatro Iluna taldearekin. Ostiraleko saioak 22:00etan izanen dira, larunbar tekoak 20:00etan. Sarrerak 800 pezeta balio du, baina gazte txartelarekin %50eko behera-pena izanen da.

I Iruñea: Hil bakoitzaren lehen la-runbatean, Arkakusoen Azoka Ttikia eginen dute, goizeko ha-marretatik aurrera, San Jose

plazan. Bertan, antigoaleko eta bigarren eskuko objektuak sal-du edo trukatzen ahal dira.

» Mut i loagoi t i : Aranguren Iba-rreko Kultur Etxeko auditorio-an, Eguzki Plazan, Emaku-me Langilearen Nazioarteko egunean, Cafe con versos antzerkiratutako poesia. Mar-txoaren 8an, arratsaldeko 18:00etan.

I Zangoza: Haurrendako sormen lantegia, bihar hasi eta ekaina-ren 16a arte, larunbatetan 10:30etik 13:30era, Kultur Etxeko Plastika Ekitaldi Areto-an. 7 urtetatik 1 lra, matrikulak 6.000 pezeta balio du.

• M I K E L S A I Z

Mani-festa Larunbatean jai giroa zen nagusi Iruñeko kaleetan. Oinarriak taldeak eta Nafarroako hainbat alkatek

deitu manifestazio jendetsuaren leloa mani-festa zen, euskararen aldeko lana festa giroan egin asmoz.

Baina ez zen horregatik bakarrik. Izan ere, otsailean urtero dauzkagu bereziki alaiak eta koloretsuak

diren jaiak: inork ez ditu inauteriak galdu nahi, ezta urtean behin gure aurpegiak maskara baten atzean

ezkutatu eta mozorrotzeko dugun aukera ezin hobea ere. Hori dela eta, manifestazioa ere inauteri giroz

jantzi zuen jende asko hurbildu zen Golem zinematokietara, eta ez pentsa haurrak bakarrik zirenik.

Euskararen aldeko aldarrikapenari halako xarma eta jai giro berezia eman zioten. Izan ere, euskarak

merezi du, eta ospatzeko arrazoi beharko luke izan beti.