Alberto Cascante Díaz - ibaizabal.com › uploads › documentos_pro › ... · tsuak...

AlorraZikloa Proiektua Etapa

ADIMENAAKTIBATZEA

i.blaiHirugarrena Lehen

Hezkuntza

EgileaAlberto Cascante Díaz

Aurkibidea

Sarrera .............................................................................................. 3

Arreta lantzeko fitxak ..................................................... 9

Oroimena lantzeko fitxak ............................................ 19

Ikusizko oroimena lantzeko fitxak ..................... 25

Entzutezko oroimena lantzeko fitxak ............. 26

Espazio-orientazioa lantzeko fitxak .................. 27

Denbora-orientazioa lantzeko fitxak ............... 35

Hitzezko arrazoibidea lantzeko fitxak ........... 43

Zenbakizko arrazoibidea lantzeko fitxak ...... 57

Pentsamendu sortzailea lantzeko fitxak ......... 71

adimena aktibatzea 3

1. Aurkezpena

Adimena garatzea hezkuntzaren zeregina da; zere-gin iraunkor eta ukaezina. Haren garrantzia delaeta, hezkuntzaren azken erreformak berariaz jaso-tzen du gaitasunen bidez gara daitekeela. Gaita-sun horietako bat Ikasten ikasteko gaitasuna da.Gaitasunak ELOk zehaztu eta egokitu ditu Espai-nian, Europar Batasunaren markoaren barruan.Ondorioz, hezitzaileek gaitasunak kontuan hartu-ko ditugu gure hezkuntza-ikuspegietan; bai eraegonkorrean, bai luzerako epean.

Ildo horretatik, material honen helburua gure ikas-leei laguntzea da: adimen-ahalmenak garatzen,ikasteko moduari buruzko pentsamendu gogoe-tatsua eratzen eta, era berean, gaur egungo curri-culuma osatzen duten oinarrizko gaitasunetakobatzuk indartzen.

Gaiari eta orientazioari dagokionez, koadernohonekin harreman gehien duena Ikasten ikastekooinarrizko gaitasuna da. Harekin batera lantzenden beste gaitasunetako bat, berriz, Norberarenautonomiarako eta ekimenerako gaitasuna da,nahiz eta ez den horren era zuzenean lantzen.Dena den, ez dira bakarrak. Jarduera gehienakenborreko ikasgaietako edukietan oinarritzen dira;besteak beste, Hizkuntzako, Matematikako etaIngurunearen Ezaguerako edukietan. Beraz, mate-rial honek ikasgai horiekin harremana duten oina-rrizko gaitasunak ere garatzen ditu, hala nola Hiz-kuntza-komunikaziorako, Matematikarako, etaZientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gai-tasunak.

Nahiz eta adimena aldatzeko aukera oraindik ereeztabaida-gai izan pedagogoen artean, gure ustez,adimenaren garapena sustatzen duten jarduerenbidez ageriko emaitzak lortzen dira. Egia da gene-tikak eragina duela abiapuntuan, baina kontuanhartu behar dugu adimena ez dela dohain estati-ko bat, elementu plastiko bat baizik. Ondorioz,adimenaren gainean esku har daiteke, hura erabatgaratzen lagunduko duten esperientzien bidez.

Adimenaren garapena gakoa da gure ikasleen hez-kuntza-bilakaeran. Adimen-ahalmenak ematen dieirakaskuntzaren helburu diren ezaguerak berega-natzeko aukera. Hori dela eta, bi elementuakbereizezinak, mendekoak eta elkarrekiko solida-rioak dira. Gainera, ikaslea bultzatzen badugupentsamendu-estrategiak bilatzera, aurkitzera eta

erabiltzera, ikasleak berak ikasten ikasteko abile-zia garatuko du, eta azken hori oso garrantzitsuada gerora ikasten jarraitzeko.

Bestetik, eskola-arrakastan edo -porrotean eragi-na duten eta hura mugatzen duten elementu mul-tzoen artean, motibazioa da esanguratsuenetakobat. Hori dela eta, hezitzaileak ikasleei adimenahobe daitekeela ulertarazten saiatzen gara, horreksortzen baitu motibazio positiboa, eta motibaziopositiboak, berriz, ikasteko jarrera egokia.

Ikasleek motibazioa galtzen dute adimena aldako-rra izan beharrean egonkorra dela uste badute.Porrota ahalmen ezagatik gertatzen dela etahobetu ezin daitekeela uste dutenean, interesagaltzen dute. Ikasleen adimen-ahalmenari buruzkoberariazko lanak pentsamendu-estrategiak eskain -tzen ditu, eta porrotaren jatorria identifikatzenlaguntzen du. Porrota estrategia egokia erabili ezdutelako gertatu dela erakusten die, eta ez delanorberaren ahalmenaren baitakoa. Gogoetahauek dira koaderno honen filosofia, oinarria etazentzua.

2. Helburuak

Hauek dira:

• Adimena osatzen duten oinarrizko abileziakgaratzea.

• Ariketak egiteko eta haiei aurre egiteko erabil-tzen dituzten estrategiak hobetzeko pentsatzenirakastea, pentsamenduaren eraginkortasunaeta erantzunaren kalitatea handituz.

• Gaitasun hauek garatzea eragiten duten jardue-rak eskaintzea: Hizkuntza-komunikaziorako gai-tasuna, Matematikarako gaitasuna, Ikastenikasteko gaitasuna, Norberaren autonomiarakoeta ekimenerako gaitasuna, eta Zientzia-, tekno-logia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

• Ikasleak estimulatzea, pentsamendu hauek garaditzaten: gogoetatsua oldarkorraren ordez,estrategikoa intuitiboaren ordez, eta autonomoamendekoaren ordez.

Lan honek izaera unibertsala du, bai irakasleen-tzat, bai eta ikasleentzat ere. Hau da, ez da peda-gogian adituak direnentzat pentsatu, eta materialhonen hartzaileak ez dira ikasle aurreratuak edoikasteko arazoak dituztenak. Aitzitik, Lehen Hez-kuntzako 5. eta 6. mailako ikasleentzat da, esko-la-testuinguru normalean erabiltzeko.

Sarrera

4 adimena aktibatzea

3. Oinarriak

Jarduerak Lehen Hezkuntzako hirugarren ziklokoikasleen ikasketa-mailara egokitu dira. Jarduerakez dira ohiko irakasgaien oinarrizko curriculum-edukietara mugatzen. Izan ere, jardueren helburuaez da irakasgai horietako kontzeptuak irakastea,nahiz eta hitzezko eta zenbakizko arrazoibideariburuzko ataletan Hizkuntzako eta Matematikakoedukiak lantzen diren. Halaber, beste atal batzue-tan Ingurunearen Ezaguerari buruzko gaiak aurki-tuko ditugu.

Adimena aktibatzea izena duen koaderno honek72 fitxa ditu adimenaren 7 ahalmenetan banatu-ta: arreta, oroimena, espazio-orientazioa, denbora-orientazioa, hitzezko arrazoibidea, zenbakizkoarrazoibidea eta pentsamendu sortzailea.

Jarduera-argibideak ahalik errazen, laburren etaargien eman ditugu. Lanean aniztasuna da nagu-si, eta ia ez da ezer ere errepikatzen, ez baitugulana mekanikoki egiterik nahi. Lan honetan jakin-mina, interesa eta motibazioa sustatu nahi ditugu;aurreko mailetako jarduerekin alderatuz, jardueraia guztiak berriak dira.

Irakasleek badakite ikasleen lana zuzentzekomodua erabakigarria dela azken horien motiba-zioan. Irakaslearen zeregin garrantzitsuenetakobat ikasleen lana aitortzea eta goraipatzea da, baieta ikasleari hala adieraztea ere. Horrela, ikasleatrebe, baliotsu, zaindu eta, ondorioz, maitatu sen-tituko da.

Hori guztia material honen bidez egin daiteke.Ikasleei beren burua motibatzen erakutsi behardiegu, bakoitzak bere ikasketa zuzendu ahal iza-teko eta etorkizunean arrakasta izango dutelapentsatuz aurrera egiteko. Aipatutakoa lortzeko,irakasleak ikasleen adimena landu behar du, ikas-leei adimena aldakorra dela irakatsi behar die,pentsatzeko estrategiak irakatsi behar dizkie, etaporrota edo arrakasta ez duela ahalmenak eragi-ten, baizik eta pentsatzeko estrategiak izateakedo ez izateak.

Ikasleak hau pentsatzera ohitu behar ditugu:asmatzearen edo kale egitearen arrazoiak mani-pula ditzaketen elementuen baitakoak dira. Hainzuzen ere, nork bere estrategiak eta pentsatzekomodua hobe ditzake.

Kontzeptu horiei ikasleek estrategiei esker zer etanola egin behar duten badakitela gehitzen badio-gu, ikasleek kanpo- eta barne-motibazioa dituzte-la eta haiek berariaz indartu ditugula baieztadezakegu. Gainera, motibazioa da proiektu honenpuntu garrantzitsuenetako bat.

4. Aplikazio-irizpideak

Material honen ezaugarrietako bat malgutasunada. Materialaren forma berezia dela eta, hainbatmodutara erabil daiteke, berehalakoan eta erraz.Gainera, material hau ikasgelan edo ikasgelatikkanpo erabil daiteke, errefortzu-material moduanedo zabaltze-material bezala errefortzu-eskoletan.Ikaslearen beharren arabera, materiala progra-matu egin daiteke. Horretarako, nahikoa da jar-duera aukeratzea eta fotokopiatzea, eta erabileraeta denbora doitzea: irakaslearen iritzira, eskola-saio bakoitzaren baldintzetara eta ikasle taldea-ren ezaugarrietara.

Jarduera bakoitzari ahalik eta etekin handienaateratzeko, egokiena da irakasleak jarduerarennondik norakoak azaltzea, jarduerarekin hasiaurretik eta bitartekari-funtzioa betez.

Bestetik, ondoren aipatuko ditugun erabilera-jarraibideak kontuan hartzea aholkatzen dugu,material honi etekin handiena ateratzeko eta hel-buruak lortu ahal izateko. Jarraibide hauek apli-katzeko orduan ez du garrantzirik jarduera egite-ko aukeratutako ikasle kopuruak, ez eta haienmaila akademikoak ere.

• Hasteko, irakasleak jarduera azalduko du.Horretarako, adibide bat jarriko du eta ikasleguztien laguntzaz ebatziko du. Helburua pen-tsamendu gogoetatsua sustatzea da, oinarrizkoideia hau nabarmenduz: zer egin behar da etahorretarako pentsatu zer eskatzen duen.Jarraibide horien bidez ikasleak pentsatzeraohituko ditugu; hau da, jarduera bat egin beharduten bakoitzean eta jarduerari ekin aurretik,arretaz eta lasaitasunez hau pentsatuko dute:zer da egin behar dudana.

• Ondoren, lan-estrategia bat irakatsiko zaie ikas-leei. Estrategi hau da: nola egin dezakezu? gal-derari erantzutea. Irakaskuntza modu hori ereoinarrizkoa da irakaslearengan, irakasleak azal-duko baitie ikasleei nola jokatu behar dutenemaitzara era azkar eta seguruan heldu ahal


izateko, eta ahalegina eta denbora aurrezteko. Ikasleen hizkeran, trikimailuen edo arrastoensinonimo dira estrategiak. Haur batzuk ez diramotibatzen eskola-jarduerekin, adimen gutxidutela uste dutelako eta berehala blokeatzendirelako. Ahalmenean oinarritu beharrean estra-tegian oinarritzen den lan-sistema ordenatu etagogoetatsua erabiltzen irakasten badiegu ikas-leei, eta hartan trebatzen eta ohitzen baditugu,jarduerari heltzeko aukera emango diegu, hutsegiteko beldurrik gabe. Hau da, gauza adimen-tsuak egitera ohitzen ditugu eta ez, aitzitik, adi-mentsuak izatera.

• Behin irakasleak ariketa nola egin behar dutenazaldutakoan, ikasleek fitxako ariketa egingodute, behar adina denbora erabiliz.

• Ebaluazioa egiteko orduan, interesgarria dajarraitutako prozesua aztertzea eta eztabaida-tzea, bai eta emaitzara heldu ahal izateko hartu-tako bide alternatiboak aztertzea eta ikasleetakobatzuek erabili duten bestelako pentsamenduerari arreta jartzea ere.

Jarduerak ez dira ikasleak beti bezala ebalua-tzeko prestatu, hau da, beti egin izan den moduberean. Hala eta guztiz ere, orientazio-elementudira irakasleentzat, ikasleen ahalmen intelek -tuala hobeto ezagutzeko balio baitute. Azken fi - nean, eskola-dinamikan ohikoak ez diren ikus-puntuetatik datorren informazioa eransten dioteebaluazioari.Ebaluazioa erantzuna lortzeko prozesuan etaerantzunaren kalitatean oinarritzea da guregomendioa; ez da komeni lortutako emaitzakopurua soilik hartzea kontuan. Arriskutsuaizan daiteke irakasleak beste ebaluazio modubatzuk erabiltzea, ikasleek uste baitezaketepentsatzeak ez duela ezertarako balio besteekadina ariketa amaitzen ez badituzte, eta azkenhori ezinezkoa da jarduera mota hauetan. Ikaslebakoitzak ikasteko eta erantzuteko bere errit-moa duenez, ez da harritzekoa ez eta kezkaga-rria ere haietako batzuek jardueraren bat ezamaitzea. Jarduera zailenak ikaslearentzat erronka edotaaukera bat izango balira bezala aurkeztu etaaztertu behar dira. Ikasteko saiatu beharra da -goe la irakatsi behar zaie ikasleei, bai eta ikaslebakoitzaren erritmoa errespetatu behar dutelaere.

5. Jardueren, estrategien eta abileziendeskribapena

Adimena aktibatzea terminoaren helburuetako batestrategiak hobetzea da, eskola-jarduerei eta jar-duera akademikoei jarrera egokiagoarekin aurreegiteko. Baina, zer ulertzen dugu «ikasteko estra-tegiak» deritzon terminoaz ari garenean?

Termino hori erabiltzen dugu prozesu hauek erraz-ten dituzten prozedura mentalez aritzeko: infor-mazioa eskuratzea, gogoan gordetzea, aztertzeaeta bereganatzea; hau da, edozein unetan sor dai-tezkeen arazoei aurre egitea helburutzat dutenekintzak zuzentzeko eta koordinatzeko baliaga-rriak diren prozedurak.

Estrategien bidez, nork bere buruari jarritako hel-buruak lor ditzakegu era ezin hobean; horrela,ahaleginari ahalik eta etekin handiena aterakodiogu eta emaitzaren kalitatea handituko dugu.

Estrategiaren bidez, bide zehatz bat noiz, non etazergatik erabil edo jarrai daitekeen ebalua deza-kegu. Estrategia bide bat da, eta bide horri jarrai-tuz gertakari baten ebazpenera hel gaitezke erakontrolatu, burutsu eta, batez ere, eraginkorrean.Estrategiek «trikimailuak» erabiltzen eta konbi-natzen dituzte. Trikimailu horiek, berriz, pentsa-menak eraginkortasunez eta erosotasunez jarrai-tzen duen bidea zein den erakusten digute.

Estrategia guztientzat lekurik ez dagoenez, jar-duera gehienek ez dute estrategiaren azalpenzehatzik. Hala eta guztiz ere, badira estrategiabera edukitzat duten jarduerak, eta kasu horretanbai, estrategia zehaztasun osoz deskribatu da.

Estrategiak erabiliz, ikasleek kontrola ditzaketengertaerei egozten dizkiete porrotak: «ez dut ongiegin ongi pentsatu ez dudalako, ez dut erakutsididaten trikimailua erabili»; mendera ezin ditzake-ten faktoreei egotzi beharrean: «ez dut ongi eginhorretarako gai ez naizelako». Irakasleak, estrate-gien laguntzaz eta gauzak nola egiten diren era-kutsiz, jarrera honen bidez laburtzen den pentsa-mendua suspertu dezake ikasleengan: «ez dakit,baina ikas dezaket».

Iritzi hau «nik ezin dut» jarreraren guztiz kontra-koa da. Ikasle batek bere akats edo porrotak ahal-men gabeziari egozten badizkio, eta beste erabatean egiteko gai ez dela uste badu, motibazioaeta ikasteko interesa galduko ditu.


Estrategiak trebatzearekin batera, material hone-kin adimenaren oinarrizko abilezietako batzukgaratu nahi dira. Adimenari esker, pertsona bategoera batera egokitu daiteke, egoera hori ulerdezake eta hari buruzko gogoeta egin; nola jardunbehar duen erabaki dezake, eta aipatutako egoe-ra, gertaera edo eskaerari erantzun berezia emandiezaioke. Adimenak, datuak eta gertaerak konbi-natzen eta prozesatzen ditu; beraz, adimenak nolafuntzionatzen duen adierazteko hau azaltzendugu: adimena zenbait arlo eta ahalmenetangaratzen da, hala nola arrazoinamenduan, per-tzepzioan, arretan eta memorian.

Ahalmenak bereizi baditugu ere, adimenak ez duegiatan horrela funtzionatzen: adimenak osotasunbat bezala jarduten du, eta ez modulu itxien bidez.Ariketa bat ebaztean arrazoinamenduak, pertzep-zioak, arretak, memoriak eta gainerako adimen-arlo guztiek batera hartzen dute parte, guztiakune berean. Hala ere, ebatzi nahi denaren arabe-ra, batzuk besteek baino proportzio handiagoanhartuko dute parte.

Adimena aztertzen, ulertzen eta trebatzen erraza-goa izan dadin, adimena abileziatan banatu da.Baina, zer dira abileziak? Eta, zein dira?

Abileziak adimenaren zatiak dira; hau da, adime-na abilezietan bana dezakegu. Abileziak zenbateta nolakoak diren esatea oso lan korapilatsuada, ez baitago abileziei buruzko erabaki uniber-tsalik. Aitzitik, teoria berriak, ahalmenak multzo-katzeko era berriak eta adimenaren funtziona-mendua azaltzeko era iraultzaileak ari diraagertzen. Hori guztia dela eta, adimena ulertzekomodua aldatzen ari da.

Koaderno hauek abilezia multzo bat lantzen dute,haiek proposamen zehatz batean antolatuz.Horrek guztiak ez du esan nahi zatiketa hau denikegin daitekeen bakarra eta zuzenena. Gure ustez,adimena osatzen duten arlo eta ahalmenak mul-tzokatu eta sinplifikatu egin behar dira; hau da,hezitzaileak erraztasunez hurbildu behar du abile-zietara, prestakuntza neketsuen eta zehatzenbeharrik izan gabe.

Abilezia bakoitza lantzeko ezarri dugun jarduerakopurua orekatua da; ondorioz, zehaztasun osozegin dezakegu lan haiekin. Dena den, hitzezko etazenbakizko arrazoinamendua da eremu handienahartzen duen abilezia.

Landuko diren abileziak hauek dira:

– Arreta.– Oroimena.– Espazio-orientazioa.– Denbora-orientazioa.– Hitzezko arrazoibidea.– Zenbakizko arrazoibidea.– Pentsamendu sortzailea.

Leku-kontuak tarteko eta aurreko ikasturteko jar-duerei jarraipena eman nahi diegunez, zenbaitabilezia baztertu egin ditugu, hala nola trebeta-sun motorra eta adimen emozionala. Azken horigakoa da pertsonen arrakasta pertsonal, sozial,afektibo eta profesionalerako. Abilezia haiek etabeste batzuk baztertu izanak ez du esan nahimerezi duten arreta galdu behar dutenik. Horidela eta, abilezia horiek kontuan hartzera ani-matzen zaituztegu, bai eta horretarako apropo-sak diren beste material batzuekin lantzera ere.

5.1. Arreta

Arretaren bidez, ulertzeko ahalmena objektu bate-ra zuzendu dezakegu; objektu hartan kontzentragaitezke eta hari buruz hausnar dezakegu ere; gai-nerako estimuluak bigarren mailan geratzen dira.

Arretak pertzepzioa eta geroagoko prozesuakerrazten ditu. Abilezia oso garrantzitsua da: adi-men-ariketa ororen aurretik eta ariketan bertanaktibatuta egon behar du. Hori dela eta, emaitzaonak lortu ahal izateko, kontzentrazio altua eska-tzen duten jarduerekin indartu behar da arreta,eta ez beste edozein jarduerarekin. Arreta-ahal-men minimorik gabe ezin zaie jarduera gehieneiekin; horregatik arretak emaitza bideratuko duhasiera batean.

Nahiz eta arreta egokia izan, gertaerarekiko kon-tzentraziorik ez baldin badago, geroagoko proze-suak ez dira gauzatuko, edo partzialki gauzatukodira. Zenbaitetan, bi abilezia elkarren artean osouztarturik egoten, eta mendekoak eta osagarriakizaten dira; hortaz ia ezinezkoa da haiek banatzeaedo bereiztea.

Arretaz elikatzen diren zenbait prozesu bereizketa(ikusizkoa edo entzutezkoa) eta konparaketa dira,prozesu horietan objektu baten edo gehiagorenarteko antzekotasunak eta desberdintasunak an tze- maten baitira.

Pertzepzioa ezinbestekoa da adimen-jardueran.


Gainera, jarduera hori baldintzatzen du, zentzu-menak baitira gauzen iritziak ulertu, jaso, inter-pretatu eta garunera bidaltzen dituztenak.

Pertzepzioaren esku dago geroagoko prozesuarenarrakasta. Informazioa faltsua edo osatugabeabaldin bada, emaitza, nahiz eta ongi landutaegon, ez da bat etorriko errealitatearekin.

5.2. Oroimena

Oroimena adimenaren oinarrizko abilezia da: ber-din da epe luzekoa edo laburrekoa den; lanekoaedo iraunkorra; ikusizkoa, ukimenezkoa edo en-tzutezkoa. Hala eta guztiz ere, behin baino gehia-gotan jarri da hori zalantzan, zorroztasun peda-gogiko eskasarekin jarri ere.

Hala eta guztiz ere, egokiagoa da oreka bat bila-tzea. Askotan falta izan da oreka hori, oroime -nean baino oinarritzen ez den ikasketaz neurrizkanpo baliatu garelako, eta beharrezkoa izangobalitz bezala eta garapen akademiko egokia ber-matuko balu bezala aurkeztu dugulako.

Oroimenari esker pentsamenduak erlaziona, kon-para edo konbina ditzaketen datu eta ezaguerakfinka daitezke. Oroimena, esate baterako, irakur-ketan parte-hartze erabakigarria duen abilezia da;irakurketa berehalako oroimenaz baliatzen baitairakurritakoa gogoratzeko, eta epe luzerako oroi-menaz, zeinu grafiko bakoitza dagokion soinuare-kin lotzeko.

Material honetan oroimen-estrategiak (datak,espazioan dauden elementuak, zenbakiak eta hi-tzak gogoratzeko) lantzen dituzten zenbait jar-duera daude, bai eta ikusizko eta entzutezko oroi-mena lantzeko jarduerak ere. Hori guztia dela eta,irakaslearen laguntzarekin lantzea da gure go -mendioa.

5.3. Espazio-orientazioa

Ikasleek beren burua edo beste edozein objektuespazioan kokatzen ikasi behar dute, kokalekuazehazten duten koordenatuak kontuan hartuz.Objektuen kokalekua adierazteko erabiltzen denhizkuntza zein den ere ikasi behar dute, eta hiz-kuntza hori era argian eta zalantzarik gabe erabil-tzen.

Espazio-orientazioa jarduera hauen bidez treba-tzen da: simetriak hautematea, irudiak biratzea,lauki-sareetan orientatzea eta objektuak espa zioan

kokatzea. Abilezia hori garatzeko beste modu batda espazioari buruzko lexiko egokia erabiltzerabultzatzea.

Espazio-abileziak sendotzea dirudiena baino askozere garrantzitsuagoa da: irakurketan eta idazke-tan, eta kalkuluan eta problemen ebazpenean era-giten du, zuzenean edo zeharka. Hain zuzen ere,zenbait ikaslek irakurritakoa ulertzeko duten zail-tasuna espazio-orientazio eskasaren ondorio da,bai lexikoari dagokionez, bai espazio-pertzepzioa-ri dagokionez.

5.4. Denbora-orientazioa

Denbora-orientazioaren bidez, denboraren joanakekintzetan zer aldi dituen jakin dezakegu, eta den-boraren joanaren sekuentziak antzeman ditzake-gu. Azken horren bidez jarduerak denbora-logika-rekin erlazionatuko ditugu.

Gainera, denbora-orientazioaren bidez hau erelortzen da: kausa-efektu harremanak ezartzea,denbora-unitateak erabiliz denbora osotasuneanedo partzialki adieraztea, eta gertaeren denboraz-kotasuna adierazten duen lexikoa egoki erabil-tzea.

Espazio-orientazioarekin gertatzen den bezala,abilezia hau eta harekin erlazionatuta daudenezaugarri edo ahalmenak ezinbestekoak dira ger-taerak eta gure ingurunearen eta bizimoduarenerrealitatea ulertu ahal izateko. Horretaz gain, ira-kurritakoaren ulermenean eta problemen ebazpe-nean inplikazio zuzena du.

Batzuetan, ulermen-urritasunaren atzean denbora-orientazio desegokia dago, bai eta lexiko urri edodesegokia ere, gertaerak eta horiek denboran nonkokatzen diren ulertzeko.

5.5. Hitzezko eta zenbakizko arrazoibidea

Arrazoibidea adimen-abilezia bat da, eta hariesker ordenatzen, lotzen eta osatzen dira emaitzalortzeko beharrezkoak diren ideiak. Emaitzak lor-tzeko erabiltzen diren adimen-jarduera guztietandago.

Aurretik ikusi ditugun abileziekin alderatuz gero,maila altuagoa du, konplexuagoa delako; eta den-boran geroagokoa da, ondorioetara heltzeko per-tzepzioa eta arreta erabiltzen dituelako eta bestezenbait abilezia elkartzen eta konbinatzen dituela-ko, hala nola sailkapena, analisia eta sintesia, logi-


ka, dedukzioa eta inferentzia, erabakiak hartzeaeta pentsamendu kritikoa.

Gure proposamena da aurreko lerroetan deskriba-tutako abileziei bi arrazoibide moten bidez ekitea:hitzezko arrazoibidea eta zenbakizko arrazoibi-dea. Bi arrazoibide horiek orain arte ikusitako abi-leziak eta beste zenbait abilezia erabiltzen dituzte,eta honela defini eta deskriba daitezke:

• Hitzezko arrazoibidea: hitzen, esaldien eta tes-tuen esanahia ulertzea da, bai eta arau gramati-kalena ere. Hauek berriz, arrazoibidearen oina-rrizko zati dira, eta eskolan emaitza onakateratzeko gako: irakurmena, asoziazioa, orto-grafia-arauak, hitz-jarioa, irakurketa eraginkorra,hitzen arteko harremana, hitzez adierazitakoanalogiak, hizkuntzaren segmentazioa unitatetxikienetatik konplexuenetaraino, eta hizkuntza-ren kontzeptuak erabiltzea.

Irakurritakoaren ulermena adimen-ahalmen batda; objektu edo sentsazioei erreferentzia egitendieten ikur grafikoak interpretatzen ditu, testue-tan adierazitako ideiak koordinatzen, eta esanahibat ematen. Azken finean, irakurritakoa ulertzeakadimen-pentsamendua edo emozio-pentsamenduaeragiten du.

Asoziazioaren bidez, fisikoki berdinak ez diren bielementu batu daitezke helburu bakar baterako.Garrantzitsua da asoziazio-abilezia irakurketanlantzea, irakurtzean adierazitako kontzeptuakeskuratzea errazten baitu.

Material honetan, hitzezko arrazoibidea lantzekobalio duten jarduerekin egingo da lan. Jarduerahoriek erabakiak hartzearekin, hitz-jarioarekin etahitzezko ulermenarekin daude lotuta. Era berean,inferentzia-jarduerak ere aurki ditzakegu materia-lean. Gainera, ikasketa-estrategiak eta -teknikakdituzten zenbait jarduera bildu dira: laburpena,ideia nagusiak eta bigarren mailako ideiak bereiz-tea, eskema eta azpimarraketa. Jarduera horiekirakasleak zuzendu edo bideratu behar ditu, jar-duerei ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

• Zenbakizko arrazoibidea honekin lotuta dago:zenbakiak erabiltzea, geometria, kalkulua, logi-ka eta matematika-kontzeptuak ulertzea.

Zenbakizko arrazoibidearen barnean zenbait pro-zesu ditugu: zenbakien arteko eragiketak, proble-men ebazpena eta matematika-segiden bidez logi-ka erabiltzea.

Halaber, eragiketa matematikoekin lotutako jar-duerak proposatzen dira, bai eta kalkulu-estrate-giarekin lotutako jarduerak ere. Oroimenaren etahitzezko arrazoibidearen kapituluetan bezala, zen-bakizko arrazoibiderako prestatutako jarduerakirakaslearen laguntzaz egitea proposatzen dugu.

5.6. Pentsamendu sortzailea

Ideia berri bat sortzeko ahalmena da. Bere ezau-garri bereizgarria da ideiak konbinatuz problemaedo galdera bati erantzuna ematen dion emaitzaberritzaile eta orijinala.

Sormenak eta sorkuntzak malgutasuna, edo ba-tzuk pentsamendu dibergente deritzena, izateaeskatzen dute; hau da, oinarrizko eskemetatikharatago joan ahal izateko ahalmena erakustea,ekintzei beste ikuspuntu batetik begiratuz eta betiez bezala jokatuz.

Pentsamendu sortzailearen beste ezaugarrietakobatzuk hauek dira: erantzun asko sortzeko ahal-mena edo jariotasuna, eta gertaerei eta egoereimodu kritikoan begiratzeko ahalmena. Horrela,pentsamendu eta irizpide independenteen garape-na lotzen eta bultzatzen da.

Pentsamendu sortzailea ikasleekin zehatz eta bera-riaz landu beharreko abilezia da, eskola-programa-zio eta -edukiek ez baitute berezitasunen-tzat etaideien manipulazio askearentzat lekurik uzten. Gai-nera, aisialdi digitala kontsumitzearen eraginez,belaunaldi berriek ez dute pentsamendu sortzaileagaratzen, eta pantailan ikusten dutena besterik ezdute errepikatzen. Ondorioz, kapitulu honek inte-res berezia du gure ikasleen heziketan eta, errazaeta garrantzirik gabea dela pentsatu arren, inpli-kazio handia du haien adimen-garapenean.

ArretaIkaslea: Maila: Data: AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

9

Aurkitu eta ezabatu lau 6ak.9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999699999999999999999999999999999999999969999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999969999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999699

2

Aurkitu eta inguratu lau Cak.OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOO

1

Aurkitu eta azpimarratu lau Nak.

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMMMMM

3

ArretaIkaslea: Maila: Data:

Margotu honako irudi hauen angeluen erpinak, adierazitako koloreekin.1

Saiatu, orain, angelu bakoitzaren erpinaren kolorea aldatuz egiten.2

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

10

Angelu kamutsa > 90º,gorriz

Angelu zuzena = 90º,horiz

Angelu zorrotza < 90º,urdinez

Angelu zorrotza, gorriz Angelu kamutsa, horiz Angelu zuzena, urdinez


Lotu, gezi baten bidez, biderketa bakoitza bere emaitzarekin.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

11

4 32 64

540 42

27 20

10

6

217 � 8

3

30 4515 49

63

8 � 3

10 � 1 5 � 8

3 � 2

4 � 86 � 3 4 � 5

5 � 5

9 � 3

3 � 1

7 � 7 6 � 8

6 � 6

9 � 9

7 � 3

9 � 6

56

28

40

16

35

81

24

7 � 2

8 � 8

12

36

1 � 1

8

25

9 4 � 07 � 6

18

72

14

19 � 7

5 � 37 � 5

3 � 33 � 4 7 � 4 9 � 5 5 � 6

48 8 � 9 2 � 2 4 � 4 2 � 4


• Mezu ezkutua hau da:

Neil Armstrong ______________________________________________________________

___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Hurrengo laukian, oso esaldi ezagun bat dago. Esaldi aurkitzeko,hasi lehenengo letratik eta, ondoren, saltatu beti letra bat, zutabea -ren amaierara heldu arte. Zauden lekutik egin gora zutabean, etabukaerara heltzean salto hurrengo lerrora. Jarraitu urrats haueiamaierara heldu arte. Ondoren, jarraitu mezu ezkutuari.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

12

N N A K I E E T I T H I

O T I G U U U G A U D

E G I A A N N X Z B A A

R U R R Z Z S A Z S A

I A P R Z E H I O A N R

T A E A U N U L T U Z T

L S A R A A U K N I D E

S N M L D A A E N A I A

A T R A P N R I A N I N

M O A I L S P Z E P G Z

R R R K A E A A R A A T


Osatu New Yorkeko silueta ezagun honen irudia, ahal duzunzehaztasun handienarekin. Erabili eredua.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

13


Esan zein irudi datozen bat ereduan dauden hirurak bata bestearengainean jarrita lortuko genituzkeen irudiekin.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

14

BAI EZ BAI EZ BAI EZ






Marraztu, lauki zurian, bi marrazkietan errepikatzen diren objektu,elementu eta pertsona guztiak.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

15


Jarri domino-fitxa bakoitzaren zenbakiari dagokion letra, eta testuakzer dioen jakingo duzu.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

16

14 = K16 = U18 = G

15 = Z5 = S

10 = Q

1 = I17 = T2 = N

7 = B11 = L3 = E

8 = J6 = A4 = O

13 = D9 = X

12 = R

18 16 15 17 1 3 14 1 15 6 2 13 16 17 3 14 1 9 4 17

3 12 3 2 7 3 12 12 1 7 6 1 2 6 6 18 1 6 2 1

2 4 12 3 15 13 6 18 6 1 1 15 6 2 18 4 6 12 12 6

15 4 1 6 18 6 11 13 16 6 16 12 12 3 17 1 14 15 3 12

1 15 3 2 15 16 3 2 18 4 18 4 12 6 17 15 3 14 4 6

11 4 2 5 4 10 16 1 8 6 2 4 15 16 3 2 1 15 3 2

6 3 17 6 15 6 11 13 1 6 12 1 6 11 13 1 15 12 4 15

1 2 6 2 17 3 1 15 3 2 6 8 6 12 12 1 15 1 4 2


Erreparatu marrazkiei, eta idatzi zenbat neurri dauden.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

17

____ neurri daude.

____ neurri daude.


Lauki bakoitzean, inguratu berdinak diren bost marrazkiak.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

18

OroimenaIkaslea: Maila: Data:

Jarri paper bat aurreko daten gainean eta idatzi gogoratzen dituzunak.__________________________________________________________________

2

Jarri paper bat daten gainean, eta idatzi gogoratzen dituzunak.

____________________________________________________________________________

4

Berridatzi datak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

5

Ikasi buruz data hauek. Hiru minutu dituzu.1

Idatzi aurreko datak txikienetik handienera ordenatuta, eta ikasiburuz hiru minututan.

3

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

19

0 1789 711 1212 1945 1492 1898

1934 2006 1965 1968 1998 2001 1930

Datak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak

• Zenbatu ikasi beharreko data kopurua.

• Ordenatu noranzko zehatz batean; esate baterako, txikienetik handienera.

• Berrikusi datak; aurrena ozen eta, ondoren, idatziz.

• Lotu zerbaitekin: zure jaiotza data, telefono-zenbakiren bat, etab.

• Erabili hatzak, zenbat ikasi dituzun jakiteko.


Ikasi buruz Espainiako autonomia-erkidegoak. Erabili oroimenarenurrezko arauak.

1

Begiratu marrazkiari, eta saiatu erkidego guztien izenak beste orribaten idazten.

2

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

20

Espazioko objektuak gogoratzeko oroimenaren urrezkoa arauak

• Begiratu objektuei eta zenbatu zenbat ikasi behar dituzun.

• Ikasi ordena zehatz bati jarraituz. Adibidez, erkidegoak ikasteko ordena haujarrai dezakezu: hasi kiribilean kanpokoak ikasten; ondoren, barnealdekoakikasi; eta amaitzeko, uharteak eta Afrikako erkidegoak.

• Berrikusi ikasitakoa: aurrena ozen; eta, ondoren, idatziz.

Kanariak

Galizia

AsturiaskoPrintzerria

Kantabria EuskadiNafarroako Foru Erkidegoa

AragoiGaztela eta Leon

Gaztela-Mantxa

MadrilgoErkidegoa

ValentziakoErkidegoa

MurtziakoEskualdea

Balear Uharteak

Andaluzia

Extremadura

Ceuta Melilla

KataluniaErrioxa


Egin adibidean ikusi duzun gauza bera ikasi beharreko zenbakiekin.

________ : ___________________________ ________ : ___________________________

________ : ___________________________ ________ : ___________________________

________ : ___________________________ ________ : ___________________________

________ : ___________________________ ________ : ___________________________

3

Saiatu minutu batean hurrengo zenbakiak buruz ikasten.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

21

Zenbakiak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak

• Banatu zenbakiak segmentu txikitan. Errazagoa da 923 45 23 06(segmentatua) ikastea, 923452306 (osoa) ikastea baino.

• Lotu zenbakiak ezagutzen duzun zerbaitekin, adibidez:– 923: nire hiriaren aurrizkia.– 45: nire aitaren adina.– 23: nire lagun Uxue bizi den atariaren zenbakia.– 06: nire anaia, Ander, jaio zen urtea.

• Berrikusi ozen.

• Idatz itzazu.

659301872 976287514

Jarri paper bat aurreko zenbakien gainean eta, ondoren, idatzigogoratzen duzuna.

___________________ ___________________

2

Ikasi minutu batean aurreko zenbakiak, tapatu eta idatzi batabestearen segidan.

___________________ ___________________

4


Orain, sortu arau mnemoteknikoak, probintzia hauek ikasteko.

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

2

Ikasi probintzien izenak, ahal duzun denbora laburrenean.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

22

Hitzak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak

• Erabili arau mnemoteknikoa. Honako hau egin behar duzu: ikasi beharrekohitzen inizialekin hitzak edo esaldiak asmatu.

Adibidez: Huelva: HU; Sevilla: SE; Kordoba:KOR; Cadiz: Ca; Jaen: JA; Malaga: MA; Grana-da: GRA; Almeria: AL. Orain, silabak ordenanutziz esaldi bat asmatuko dugu: HUSEKORCAJA MAGRAL edo desordenatuta: (H)USECAJA KORAL MAGRA. Hau edo beste bat daikasiko dugun esaldia, betiere silaben eta pro-bintzien arteko lotura zein den jakinda.

Huelva Sevilla

Kordoba Jaen

GranadaAlmeria

MalagaCadiz

Guadalajara

ToledoCuenca

Ciudad Real Albacete

Leon

ZamoraValladolid

Burgos

Palen

tzia

Segovia

Soria

Avila

Salamanca


Multzokatu hitzak izenburu hauen arabera. Ikusiko duzu zein errazikasiko dituzun!

2

Ikasi buruz sukaldearekin lotura duten hemezortzi hitz hauek:3

Saiatu hitz hauek buruz ikasten, ahal duzun denbora laburrenean.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

23

erlojupeko eskiatzaileaslalom eskiak jokalekua txirrindularia

Hitzak gogoratzeko oroimenaren urrezko araua

• Saiatu hitzak antolatzen: egin multzoak zentzua duen zerbaiten arabera.

• Errepasatu ozen.

• Ondoren, errepasatu idatziz.

Kirolariak Lehiaketa-lekuak

______________________________ ______________________________

______________________________ ______________________________

______________________________ ______________________________

Jolas-materialak Proba motak

______________________________ ______________________________

______________________________ ______________________________

______________________________ ______________________________

garbigailua sardexka labana aulkia taburetea espartzua

mikrouhin-labea hozkailua platera xerra mahaia baieta

koilara basoa iturria platanoa zopa xaboia

erraketa bikoitzak bizikleta belodromoa tenislaria pista


• Zer herrialde daude mapan idatzita?

___________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

• Zein dira planoan ageri diren Erresuma Batuko hiriak?

__________________________________________________________________________

• Eta zenbat biztanle ditu haietako bakoitzak?

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Erreparatu mapari, eta ikasi buruz bertako datuak.Erabili oroimenaren urrezko arauak.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

24

Erresuma Batuko hiriakLondres: 7 milioi biztanle.Glasgow: 1,4 milioi biztanle.Belfast: 300.000 biztanle.Birmingham: 2,5 milioi biztanle.Liverpool: 500.000 biztanle.

Jarri paper bat maparen gainean, eta erantzun galderei.2

Belfast

Irlanda

Erresuma Batua

Glasgow

LiverpoolBirmingham

Londres

Espainia

Frantzia

AlemaniaPolonia

Errusia

Hungaria

Portu

gal

Italia

Ikusizko oroimenaIkaslea: Maila: Data:

Margotu baldintza hauek betetzen dituzten pertsonak:

a. Ez dira haurrak, ez eta oso zaharrak ere.b. Nahiz eta pozik egon, ez dira pozez saltoka ari.c. Beren taldeko bufanda dute, baina ez dira hura astintzen ari.d. Mugikorra izan dezakete, nahiz eta ez diren erabiltzen ari.e. Alde guztietara begiratzen dute, baina ez ezkerraldera.f. Ez dira edaten edo jaten ari. Betaurrekoak izan ditzakete, bisera ez.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

25

Entzutezko oroimenaIkaslea: Maila: Data:

Orain, diktatu zure ikaskideari taula bakoitzaren zenbaki-segida, eskuinetikhasita errepika dezan; hau da, azken zenbakitik hasita.

2

Diktatu ikaskide bati taula bakoitzaren zenbaki-segida, buruzerrepika dezan. Lehenengo, taularekin hasi; eta, ondoren, handituzailtasuna beste biekin.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

26

1. TAULA

3, 9, 1, 26, 4, 3, 03, 1, 7, 53, 8, 0, 15, 1, 6, 33, 4, 0, 89, 0, 1, 3

0, 7, 2, 56, 4, 0, 13, 1, 9, 28, 1, 4, 00, 1, 6, 25, 4, 0, 13, 2, 7, 1

8, 0, 5, 22, 6, 1, 02, 3, 0, 75, 0, 2, 33, 6, 1, 93, 2, 1, 71, 8, 3, 0

2. TAULA 3. TAULA

9, 3, 2, 0, 11, 4, 8, 2, 02, 1, 3, 4, 73, 4, 6, 9, 10, 5, 2, 1, 45, 2, 4, 8, 00, 2, 6, 3, 4

7, 1, 2, 5, 41, 0, 3, 2, 62, 4, 0, 9, 14, 8, 3, 0, 21, 3, 2, 6, 02, 5, 1, 4, 33, 2, 0, 7, 4

0, 1, 2, 6, 3, 4, 81, 0, 7, 2, 8, 4, 52, 7, 4, 0, 3, 1, 94, 1, 3, 0, 5, 2, 65, 1, 3, 2, 4, 0, 72, 0, 1, 9, 4, 3, 83, 7, 2, 0, 1, 4, 5

8, 4, 3, 2, 0, 1, 71, 4, 9, 3, 5, 0, 22, 1, 3, 5, 4, 0, 63, 4, 6, 0, 2, 1, 90, 3, 2, 1, 8, 4, 57, 1, 2, 4, 5, 0, 30, 6, 2, 1, 3, 4, 8

2, 3, 9, 0, 1, 4, 67, 4, 2, 3, 1, 0, 83, 6, 1, 0, 2, 4, 90, 4, 6, 8, 3, 1, 21, 5, 0, 2, 4, 3, 74, 1, 2, 0, 9, 3, 62, 8, 3, 0, 1, 5, 4

2, 7, 0, 1, 44, 2, 3, 1, 89, 1, 0, 2, 40, 4, 2, 9, 11, 0, 6, 4, 34, 1, 2, 0, 85, 4, 3, 0, 1

Espazio-orientazioaIkaslea: Maila: Data:

Inguratu eszena bakoitzaren ereduarekin bat datorren marrazkia.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

27

Eredua

Eredua

Eredua Eredua


Aurkitu eta margotu irudikoaren berdinak diren piezak. Arretahandia jarri, biratuta egon daitezke eta.

2

Margotu ereduko piezaren berdinak diren piezak.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

28


• _____ irudia bat dator _____ letrarekin.




Lotu bilbeko letrak eta haiekin bat datozen lau irudien zenbakiak.1

Inguratu negatiboarekin bat datorren marrazkiaren letra.2

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

29

A

1 11 13 143

2

4

5

7

6 8

9

10 12

B

C

D

A

C D E

B


Erreparatu Eiffel dorrearen marrazkiari. Aurkitu eta idatzi behealdeanjarri ditugun zati txikiei dagozkien koordenatuak. Kontuz, zatietakobatzuk bira emanda daude eta.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

30

1

2

3

4

5

6

7

8

A B C D E F G H

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________

________


Erreparatu ereduari eta gainerako irudiei. Ondoren, osatu esaldiak.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

31

• Eredua eskuinera 180 gradu biratzen badugu,

____________ irudiarekin bat etorriko da.

• Eredua ezkerrera 90 gradu biratzen badugu,


• Eredua ezkerrera 180 gradu biratzen badugu,


• Eredua eskuinera 90 gradu biratzen badugu,


1. irudia 2. irudia

3. irudia 4. irudia


Osatu esaldiak, irudi bakoitzak zenbat aurpegi dituen idatziz.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

32

_______ aurpegi ditu. _______ aurpegi ditu. _______ aurpegi ditu.




Orain, idatzi zenbat ezker-hanka eta eskuin-hanka dauden.2

Idatzi zenbat eskuin-esku eta ezker-esku dauden.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

33

• _____ ezker-esku eta ______ eskuin-esku daude.

• _____ ezker-hanka eta ______ eskuin-hanka daude.


Deskribatu itsasontzira itzultzeko egin beharreko bidea.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Jarraitu argibideei, eta adierazi altxorreraino egin beharreko bidea.

Jaitsi itsasontzitik eta igo kanoara. Ondoren, joan iparraldera Haizearen uhartera heldu arte. Uhartearen ertzetik ipar-ekialdera egin Buru-hezur portura eta han lehorreratuzaitezke. Hartu bide bihurgunetsuena eta egin hiru zentimetro ekialderantz, hiru iparral -derantz eta bi mendebalderantz. Zeharkatu zubia eta hartu ipar-mendebaldeko bidea.Iturrira heltzean, biratu eskuinera lau zentimetro, eta jaitsi hegoaldera lehenengo sei eta,ondoren, beste bat ezkerrera. Jarri marka bat puntuari: hor aurkituko duzu altxorra.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

34

Haizearen uhartea

Koralen uhartea

Buru-hezur portua

Denbora-orientazioaIkaslea: Maila: Data:

Ondorengo istorioak desordenatuta daude. Ordenatu buruz eta,ondoren, idatzi falta diren bineten deskribapenak.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

35

__________________________________________________________________________

1

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2

3


Ordenatu denbora-neurri hauek txikienetik handienera. 2

Marratu, lerro bakoitzean, desberdina den denbora-adierazpena.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

36

12 egun eta erdi, 300 ordu, 12 egun eta 12 ordu, 298 ordu

185 minutu, 1 ordu eta 3 laurden, 105 minutu, 7 ordu laurden

2 urte, 17.518 ordu, 730 egun, 17.520 ordu

11 ordu, 39.500 minutu, 660 minutu, 39.600 segundo

600 hilabete, 50 urte, mende erdia, bost hamarkada, 603 hilabete

erlojua, egutegia, kronometroa, metroa, ikasturtea, segundoa, minutua

bisurtea, urtea, seihilekoa, hamarkada, hirurtekoa, hilabetea

——————————————————————————————————

mendea, ehunena, hamarrena, milurtekoa, astea, urtekoa, milarena

——————————————————————————————————

hiruhilekoa, hamabostaldia, astea, hamar egun, 83 ordu

——————————————————————————————————

6 ordu erdi, 4 ordu, 38 ordu, 1 egun eta erdi, 11 ordu

——————————————————————————————————


Ipini zenbakiak 1etik 18ra, uraren zikloa ordenan azaltzeko.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

37

Hodeiak hoztu egitendira mendien gailurreraheltzean.

Baina, ibairaheltzean, erabilitako uraaraztu egiten da.

Herrietan etahirietan erabilitako uraibaira itzultzen da.

Urtegietan, ur zatibat edateko urbihurtzen da, eta herriedo hirietara bidaltzenda hodien bidez.

Azkenik, ibaietakoura itsasoanitsasoratzen da.

Istorio honen lehenkapitulua itsasoangertatzen da.

Itsasora bidean, araz -tutako eta sobera gera -tutako urak beste ibaie -takoekin batzen dira.

Ibaian elkartzen diraaraztutako ura etaurte gietan soberageratu takoa.

Hodeiak hozteankondentsazioak etaeuria sortzen dira.

Euriaren ura uhareta ibaietatik beherajaisten da, edo ibaiakosatzen dituztensorburuetatik irteten da.

18 urratsetankontatu dugun hauuraren zikloa da.

Ibaietako uraaintziretan etaurtegietan pilatzen da.

Edateko ura herri etahirietara heltzen da,erabiltzeko etakontsumitzeko.

Haizeak hodeiakbultzatzen ditu.

Eguzkiak itsasoaberotzen du.

Uraren lurrunakhodeiak sortzen ditu.

Eta ziklo guztiaerrepikatzen da, berrizere.

Itsasoko ur beroalurrun eran igotzen dazerura.


Osatu esaldiak, hutsune bakoitzari dagokion hitzarekin: hitz guztiakdenborarekin eta haren neurriekin lotuta daude.

• _______ da _______ seigarren hila; eta _______,

aurreko hila.

• _______ hilabete berezia da, bisurteetan ____

egun dituelako.

• Metro gutxi batzuk egin ditzakegu _________

gutxi batzuetan, baina zenbait kilometro egiteko

____________ beharko genituzke.

• _________ bat betetzen dugun bakoitzean

eguzkiari bira _______ ematen diogu.

• Biharko egunari, larunbata, bi egun kenduko bagenizkio

______________ izango litzateke.

• Gaur asteko azken eguna bada, ___________ da; etzi, __________

izango da; eta herenegun baino egun bat lehenago, _______ zen.

• Zenbatekoa da asteko lanegun guztien zifren batura, asteartea hilak

15 bada? _________________.

• Ostirala 8 izango balitz, zer zifra izango da osteguna hemendik hiru

astetara? ___________.

• Zenbat egun dituzte uztailak eta abuztuak? ___________.

• Zenbat hamarkada daude mende eta erdi batean? ______________.

• Zer hilabete batu beharko genituzke guztira 120 egun lortzeko?

________________________________________________.

• Hilabete bat bi _____________ bana daiteke; urte bat, bi

_____________tan; eta milurteko bat, hamar ____________tan.

• Berandu iristen bazara, ___________ pasatu zaizu.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

38


Idatzi testua iraganeko azalpen bat izango balitz bezala.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Orain, etorkizuneko azalpen bat izango balitz bezala.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3

Irakurri testua eta jarri arreta aditz-denborei.

Gizartean erabateko aldaketa eragin duen objektuetako bat telefono mugikorra da. Mugikorrak pertsonen artekokomunikazio-aukerak ikaragarri handitzen ditu. Mundukoedozein lekutako solaskideak harremanetan jartzeaz gain,argazkiak eta artxiboak trukatzeko aukera ematen du, baieta mezuak bidaltzeko eta Interneten ibiltzeko aukera ere.Maiz eztabaidatu ohi da zein izan den gizartean iraultzarikhandiena ekarri duen objektua. Aterkiaren baimenarekin,argi eta garbi esan dezakegu telefono mugikorra guztientzat erabilera anitzeko objektu bat dela.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

39


Asmatu eta marraztu denborarekin lotutako lau istorio. Istoriobakoitzak hasiera, korapiloa eta bukaera izan behar ditu.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

40


Erreparatu erlojuei, eta erantzun galderei.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

41

• Zer ordutan irtengo da hegazkina, hemendik 6 ordu eta

22 minutura irteten bada? ___________

• Zer ordu zen orain dela 85 minutu? ___________

• Zer ordu izango da orratzak simetrikoki kokatzean? ___________

• Zenbat minutu falta dira eguerdia izateko? ___________

• Zer ordu izango da 8 ordu eta hiru laurden barru? ___________

• Zenbat segundo falta dira laurden gutxi izateko? _________

• Zer ordu da orain, erlojua orain dela 9 ordu eta 52 minutu

geratu bada? ___________

• Zer ordutan hasi naiz lanean, orain bukatu badut eta 11 ordu eta

49 minutu egin baditut lanean? ___________

• Zenbat minutu aurreratu behar da erloju analogikoa digitalaren

ordu bera izateko? _______

• Eta zenbat atzeratu behar da digitala? ____

• Zer ordu zen orain dela 45 minutu? _________________

• Zer ordutan geratuko dira orratzak bata bestearen gainean?______


Ordenatu hurrengo esaldiak zenbakiak erabilita.

Irakurri ongi argibideak, jarduerarekin hasi aurretik.

Argitu zalantzak zirriborro bat eginez eta, ondoren, pasatu garbira.

Ordenan eta zentzuz ikasi.

Amaitzeko, dena errepasatu, ondo dagoen egiaztatzeko.

Lehenengo, prestatu lekua: kendu musika eta itzali telebista.

Nahikoa da eskuan hortzetako eskuila eta pasta izatea.

Guztia ongi egiten baduzu, zure hortzak osasuntsu egongodira beti.

Hasteko, hortzak otordu bakoitzaren ondoren garbitzekoohitura hartu behar duzu.

Aho-higienea garrantzitsua da, eta erraz egin daiteke.

Eskuilatu hortzak, haginak eta mihia hiru minutuz.

Frijitu nahasketa zartaginean, loditu arte: orain jateko prest dago.

Honako hau patata tortillaren errezeta da.

Patatak hozten diren bitartean, irabiatu arrautzak eta nahastupatatekin.

Patatak horitutakoan, atera zartaginetik.

Moztu zenbait patata zatitan eta frijitu.

Hauek dira zauri bat zaintzeko jarraitu beharreko urratsak.

Ondoren, lehortu gaza batekin.

Hasteko, garbitu zauria, ur-zurrustaren azpian jarriz.

Beharrezkoa izanez gero, jarri iodoa, lotura itsaskorra,konpresa edo loturaren bat.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

42

Hitzezko arrazoibideaIkaslea: Maila: Data:

Irakurri arretaz testua, eta erantzun.

Zure etxeko hozkailua matxuratu egin da. Hozkailua ikuskatu duenteknikariak esan dizu hura konpontzea 350 € kostatuko litzatekeela; etapixka bat gehiago ordainduta, hozkailu berria eros dezakezula. Gainera,zure hozkailuak 10 urte ditu, eta teknikariak ezin dizu bermatuhozkailuak denbora luzez funtzionatuko duenik. Etxetresna elektrikoak dituzten denda batera joan zara, eta zenbaithozkailu erakutsi dizkizute. Gustatu zaizkizun bi modelo dituzte: batak750 € balio du, eta marka ezagunekoa da; besteak, berriz, 420 € baliodu, baina ez duzu marka ezagutzen. Bestalde, lehenak bi urteko bermeadu; eta bigarrenak, urtebetekoa. Garestiak ez du zerbitzu teknikorik zurehirian; eta merkeak, aldiz, bai. Zer egingo zenuke?

• Hozkailua konpontzeak zer abantaila dituen: __________________________________

• Hozkailua konpontzeak zer eragozpen dituen: _________________________________

• 750 €-ko hozkailu berria erosteak zer abantaila dituen: _________________________

• 750 €-ko hozkailu berria erosteak zer eragozpen dituen: ________________________

• 420 €-ko hozkailu berria erosteak zer abantaila dituen: _________________________

• 420 €-ko hozkailu berria erosteak zer eragozpen dituen: ________________________

• Zer erabaki hartuko zenuke?

_____________________________________________

_____________________________________________

• Arrazoitu hartu duzun erabakia.

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

43


Berridatzi esaldiak, hitz egokiak erabiliz.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

44

•Plazaren ardatzean dagoen zirkulazio-argia konektatuta dago.

__________________________________________________________________

• Autoa errepideko korridorean zehar dabil oinez.

__________________________________________________________________

• Mahaiaren zangoa zaurituta dago, horregatik dabil kolokan.

__________________________________________________________________

• Itsasontziaren bolantea ez dabil; eta, ondorioz, korronteak itsasora botatzen gaitu.

__________________________________________________________________

• Sakelako mugikor hau oso handia da, gaur egun ez dute eraikitzen.

__________________________________________________________________

• Hankan kolpea hartu dut mahaiaren erpinarekin.

__________________________________________________________________

• Barkatu, huts egin dut, besoa bukaeraraino sartu dut.

__________________________________________________________________

• Ez ilerik jo, nire ustez ez du barrerik!

__________________________________________________________________

• Bizar-xafla honek ongi ebakitzen du nire aurpegia, batez ere, mutur azpian.

__________________________________________________________________

• Ur-hegazkina gozo-gozo ari da uretan lurreratzen.

__________________________________________________________________


Idatzi bi eraikinen arteko desberdintasunak.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Erreparatu honako eliza erromaniko eta gotiko hauen marrazkiei.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

45

Idazlana egiteko argibideak

Gai hauek aipatu: forma, altuera, materialak, dekorazioa, arku eta sabai motak,zutabeak, transmititzen dizkizun sentsazioak, etab.

ELIZA ERROMANIKOA ELIZA GOTIKOA


Egin laburpen bat testuaren ideia garrantzitsuenekin.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Azpimarratu, gorriz, hurrengo pasartearen ideia garrantzitsuenak.

400 urte baino gehiago pasa dira Miguel deCervantesek On Kixote Mantxakoa argitaratu zuenetik, etageroztik, oso goraipatua izan da. On Kixote modaz pasatako zaldun eroa da. SanchoPanzak, berriz, baserritarkeria, ezjakinta suna eta sinple tasuna sinbolizatzen ditu; eta, horrez gainera, sen oneko pertsona da. Azken honi, janaria eta diruainteresatzen zaizkio batez ere. Diotenez, nagusiaren eta morroiaren arteko harremanakhistoriako bikote famatuetako bat sortu du. Hain daestua bien arteko harremana, ezin baititugu bereizitaimaji natu. Guztiz antagonikoak dira: eztabaidatu egitendute, elkar iraintzen dute, gezurra esaten diote elkarri, bai eta iruzur eginere; baina mugarik ez duen adiskidetasuna dute. Ontasunez beterikoadiskidetasuna da, eta horrek oso maitatuak egiten ditu.Lanak bi zati ditu: lehenengoan, Kixoteren erotasuna, Sanchorekin egitenduen bilera eta hegoalderantz egiten dituzten bi bidaiak kontatzen dira,etxera bueltan eramaten duten arte; bigarrenean, iparral derantz(Bartzelonara iritsi arte) egiten duten hirugarren bidaia kontatzen da.Etxera itzultzean, erotasuna sendatu eta hil egiten da.Bi atalak oso desberdinak dira elkarren artean. Lehenengoan, On Kixoteeta Sancho ez dira abenturatik onik irteten. Bigarren atalean, aldiz, zortehobea dute, eta nahiz eta zoritxarrak gertatu, poza pena baino handia goa da. Gainera, lehen zatian irudimenak agintzen duKixoterengan; baina bigarrenean, gauzak diren bezala ikusten ditu, eta besteak dira gauzak aldarazi nahi dizkiotenak.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

46


Osatu eskema, testu hau oinarri hartuta.

Giza gorputzeko organo eta atalak aparatutan antolatzen etataldekatzen dira. Alde batetik, digestio-aparatua dugu: elikagaiak asimilatzeko. Elikagaiaren bidea ahoan hasten da; ondoren, hestegorriaeta urdaila zeharkatzen ditu, eta hesteetara heltzen da, xurgatua izateko.Zirkulazio-aparatua ere badugu, odola mugitzeko. Horrela, gorputzakfuntzionatzeko behar dituen elikagaiak eta oxigenoa bidaltzen ditugorputzeko zelula guztietara. Oinarrizko motorra bihotza da, harkbanatzen baitu odola zainen eta arterien bidez.Arnas aparatua arnasa hartzeko erabiltzen dugu; hau da, airean dagoenoxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanporatzeko. Airea sudurretikhartzen dugu; ondoren, trakea eta bronkioak zeharkatzen ditu, etabiriketara iristen da, gasen arteko trukaketa egiteko.Badira beste aparatu garrantzitsu batzuk ere. Haietako bat ugaltze-aparatua da, beharrezkoa espezieari jarraipena emateko; bestea,berriz, iraitz-aparatua da, sustantzia toxikoak eta hondakinakkanporatzen dituena.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

47


Egin X bat informazio egokiaren gainean.

• Txupinazoak hiriko zerua zeharkatu eta festa hasi zen. Iskanbilahandia zegoen, baina nire gurasoak ez ziren plazara hurbildu.

Nire gurasoak Torremolinosen daude oporretan.

Nire gurasoak pertsona zaharren gunera joan ziren.

Nire gurasoek ez zuten joan nahi, iskanbila handia zegoelako.

• Txakurra lotuta uzten dugu etxaldetik joaten garen guztietan.

Zaunka egiten die handik pasatzen direnei eta gogaitu egiten ditu.

Ez dugu txakurrak tomateak jatea nahi.

Lotuta ezin du inork lapurtu.

Katu bat ikusten badu, erotu egiten da.

• Mendian horren egun korapilatsua igaro eta gero, iturria aurkitu etapozez saltoka hasi ginen.

Bero handia egin zuen, eta egarri ginen.

Galdu eta gero, ordura arte ez genuen urik aurkitzea lortu.

Zapore berezia zuen: laranjazko eta kolazko freskagarrien artekonahasketa.

Gimnastak gara, eta edozein aitzakia egokia da entrenatzeko.

• 21 urte igaro dira, eta Joanes eta Aner oraindik ere lagunak dira,nahiz eta bien artean distantzia handia egon.

Maiz hitz egiten dute telefonoz.

Urtero, Eguberrietan, zorion-txartel bat bidaltzen diote elkarri.

Iaz hitzordua egin zuten, eta hondartzan elkartu ziren.

• Gauero kontu bera: lehenengo, argia; ondoren, ipuina; gero, ura; etaamaitzeko, musua.

Guztiok dakigun bezala, adinekoak ume bihurtzen dira.

Psikologoak gomendatu digu, erlaxatzeko.

Lo ongi egin ezin duen haur txiki batez ari gara.

Munduko zoriontasun handiena maitatua sentitzea da.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

48


Lotu esaldiaren zatiak, gezi baten bidez.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

49

Izaki bizidun guztiak • • eskeletoa dutenak dira.

Animalia-erreinuan daude • • bizidun guztiak errespetatu.

Animalia ornodunak • • lizunak, zizak eta legamiak.

Landare-erreinuan daude • • animalia, landare eta onddoena.

Guk gutxien ezagutzen duguna • • izaki orojaleak gara.

Hiru onddo mota daude: • • ornodunak eta ornogabeak.

Lurreko bizia • • dituzte oxigenoa eta elikagaiak.

Hiru erreinu mota daude • • animalia belarjaleak dira.

Desberdinak izan arren • • landare loredunak eta loregabeak.

Landareez elikatzen direnak • • adimena eta moderazioa.

Gizakiok • • onddoen erreinua da.

Landareek eta zuhaitzek sortzen • • itsasoan hasi zen.

Baliabideak ustiatzeko erabili • • erreinutan biltzen dira.

Puntua eta gero • • sinonimoak dira.

Hatsa hartu arnasa hartu bada • • hasten dira letra larriz.

Puntu eta bereiz egin ostean • • indar handiagoz ahoskatzen da.

Izen berezi guztiak • • aditzak -tu dute amaieran.

Etxe hitz primitiboa da • • tsrekin idazten da.

Diptongoan, bokalak • • zein den gure jatorria.

Handia, erraldoia eta ikaragarria • • ekintza gauzatzen duena.

Silaba tonikoa • • ez da lerroan gehiago idatzi behar.

Perpausean subjektua da • • letra larria erabili behar da beti.

Jentilizioek adierazten dute • • ezin dira bereizi.

Garbitu, behatu eta inguratu • • izen berezia da.

Zure izena • • ez delako beste batetik sortu.


____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Deskribatu istorio honetan gertatzen dena, xehetasun guztiz. Arretaberezia jarri, aurkezpena, korapiloa eta bukaera ongi egiteko.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

50


Ezabatu sobera dagoen hitza, eta erantzun.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

51

belauna ukondoa izterra hanka peronea orkatila tibia

• Zergatik ezabatu duzu? ____________________________________________________

• Zer izen erabiliko zenuke gainerako hitzak taldekatzeko? ________________________

• Erantsi beste hitz bat taldeari: ___________________________________________

margoa arkatza borragoma luma bolaluma errotuladorea




lanpara atea leihoa horma tximinia antena teilatua




balea azeria lehoinabarra hartza arranoa tigrea hontza




izurdea txakurra


Ondoren, idatzi esaldi bat. Esaldiak zuhaitz horretan jarri dituzunhiru hitz izan behar ditu, gutxienez.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Erantsi hitz bat zutabe bakoitzari.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3

Kokatu hitz hauen letrak dagokien laukietan, hitzak goitik beherairakurri ahal izateko.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

52

altimetroabeltzainalabaorde

abantailaabarkagileamabitxi

amildegiamilburualtitude

alanbreamaieraabentura


1. Zimel bihurtua.2. Argia egiten dute, bonbillak dituzte eta ziur etxean zenbait dituzula.3. Motorrek funtzionatzeko, pilotuek...egiten dituzte.4. Riadeko herritarra.5. Armak egiten dituena.6. Hezi eta dorre handiak ditu.7. Liburuak, aldizkariak eta abar irakurtzen dituena.8. Uretan sartu.9. Zortzi hanka dituen intsektua.

10. Europako herrialdea da eta Berlin du hiriburua.11. Aditu ezin dena.12. Gure hizkuntza erabiliz.13. Konputagailu-sareak elkar konektatzeko gailua.14. Noranzko berean mugitzen den partikula multzoa.15. Egiazkoa ez dena edo asmakuntza.16. Hitza «ustiapen» da. Idatzi bere definizioa edo asmakizuna:

________________________________________________________________________

Asmatu zein hitz ezkutatu diren definizioen atzean. 16 definiziodituzu, 1etik eta 16ra arteko zenbakiekin. Idatzi hitzak, geziakadierazten duen laukitik hasita eta erlojuen orratzen noranzkoan.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

53


Testua deszifratu ondoren, erantzun hurrengo galderei.

• Zure ustez, zergatik da horren zaila lehen txanponaknon eta noiz erabili ziren jakitea?

__________________________________________________________________________

• Nola ordaintzen zituzten gauzak dirua asmatu aurretik?

__________________________________________________________________________

• Zure ustez, zergatik dituzte txanponek bi aurpegiak marraztuta?

__________________________________________________________________________

• Zer dute marraztuta gure txanponek?

__________________________________________________________________________

• Non sortu zen paperezko dirua?

__________________________________________________________________________

• Zergatik hasi ziren lehen billeteak Europakokontinentean zirkulatzen?

__________________________________________________________________________

• Beste zer eratara ordain dezakegu gaur egun?

__________________________________________________________________________

2

Osatu testua, falta diren bokalak erantsiz.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

54

Z_ _L_ D_ L_H_N TX_NP_N_K N_ _Z _R_B_L_ Z_R_N

J_K_T_ _; B_ _N_, _NTZ_ D_N_Z, H_ _ _N J_T_RR_ _

TX_N_N Z_H_ZT_ D_, KR_ST_ _ _RR_K_ 600. _RT_

_NG_R_ _N. G_R_ _K B_Z_L_, B_R_B_L_K _Z_N D_R_

B_T_, _T_ B_ _LD_ _K GR_B_T_T_. P_P_R_ZK_

D_R_ _ _R_ TX_N_T_K D_T_R, B_ _N_ B_NK_K_ B_LL_T_ _K

_ _R_P_N H_S_ Z_R_N Z_RK_L_TZ_N 1661_ _N.


Erantzun eta ebatzi.

• Idatzi aurreko testurako izenburu egokia: _________________________________

• Idatzi testuaren laburpena.

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

• Zure ustez, zergatik hartu zuten parte horren atletaeta herrialde gutxik Aro Berriko olinpiadetan?

________________________________________________________________________

• Postaria izateak lagundu al zion Spiridon Louisi irabazten? Zergatik?

________________________________________________________________________

• Nork uste duzu salatu zuela Velokasen tranpa?

________________________________________________________________________

2

Irakurri, arretaz, hurrengo testua, eta erantsi falta diren puntuazio-markak.

Olinpiadak Antzinako Grezian sortu ziren orain dela milaka urte Horidela eta gaur egungo olinpiadez hitz egiten dugunean Aro Berrikoakdirela diogu Aro Berriko lehen olinpiadak Atenasen Grezia egin ziren1896 urtean 14 herrialdek besterik ez zuten parte hartu eta haietakogehienek dozena bat kirolari besterik ez zituzten Agerikoa da ez zutelagaur egungo olinpiaden antzik Gaur egun milaka kirolarik hartzen duteparte eta munduko 200 herrialdek ia munduko herrialde guztiakLehen olinpiada horretan Maratongo lasterketa egin zen Proba horiFeidipido soldaduaren balentria heroikoa gogoratzeko asmatu zenFeidipido Maraton-etik Atenasera oinez zihoala hil baitzen Kristo aurreko490 urtean Atenaseko herritarrei abisatzera zihoala pertsiarren aurkakoguda irabazi zutela Ibilbidea 40 kilometrokoa zen baina hurrengoolinpiadetan 42 km-ra handitu zen eta gaur egun 198 km-koa da Probahartan 25 korrikalarik hartu zuten parte Irabazlea Spiridon Louisgreziarra izan zen 25 urteko postariaGainera hirugarren sailkatu zen Velokas greziarra kanporatu egin zutenibilbidean ezkutatuta zeukan ibilgailura igotzeagatik Ez zen historiakolehen dopin-kasua izan baina bai lehen tranpa

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

55


Idatzi ideia bera, baina beste hitz eta adierazpen batzuekin.

• Martxoan, apirilean eta maiatzean egunak luzeagoak dira.

________________________________________________________________________

• Nire etxean zenbait bizilagun gara, eta guztiak ondo konpontzen gara.

________________________________________________________________________

• Jokalariak aurkaria mugitu zuen, eta horregatik seinalatu zioten falta.

________________________________________________________________________

• Sendagileak begietara begiratu eta laster sendatuko nintzela esan zidan.

________________________________________________________________________

• Errepidean, lehertu egin zen gurpil baten arrastoak aurkitu genituen.

________________________________________________________________________

• Egia da, hondartzan bainatu aurretik banderari begiratu behar zaio.

________________________________________________________________________

• Zortzigarren orrialdean, elefante bat saltoka ageri da grabatu batean.

________________________________________________________________________

• Pertsona guztiok elkar errespetatu behar dugu, baita desberdinak ere.

________________________________________________________________________

• Inprimagailuaren tinta amaitzean, deitu iezadazu eta aldatuko dugu.

________________________________________________________________________

• Ontzi-garbigailua ez dabil, eta iturginari deitu diogubegiratu dezan.

_______________________________________________

_______________________________________________

_______________________________________________

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

56

Zenbakizko arrazoibideaIkaslea: Maila: Data:

Erabili al duzu beste estrategiaren bat? Idatzi hemen trikimailuak.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Egin batuketak, honako estrategia hauek erabiliz.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

57

65 34925 06987 064

+ 39 125

10 01181 21439 125

+ 29 999

93 64027 82021 945

+ 14 289

10 504 83759 957 83623 456 894

+ 58 521 313

15 642 43568 501 24285 930 616

+ 27 139 160

54 651 27026 948 81883 967 560

+ 12 048 593

34 890 11549 767 31096 432 68410 086 763

+ 14 328 087

50 347 62966 421 78957 302 97241 100 559

+ 36 465 048

45 856 47659 216 90715 672 64319 519 138

+ 43 087 069

Bi edo zenbaki gehiago batu beharbadituzu, hasi 10 ematen duena ba -tzen; eta, ondoren, gainerakoak batu:

6 6 + 4 = 104+ 515

9a beste zenbakiren batekin batzenduzunean, emaitzaren unitatea zen-baki hori ken bat da:

4 4 + 9 = 139+ 316

10 = 6 + 413 = 9 + 4

5 9013 482

+ 7 138

6 1544 230

+ 5 376

6 9035 839

+ 1 274


Ebatzi honako eragiketa hauek, ikusitako estrategiak erabiliz.3

Egin batuketak eta kenketak, honako estrategia hauek erabiliz.1

Erreparatu kenketa hauei. Adierazi ongi edo gaizki ebatzita dauden.2

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

58

Zenbaki handiak batzean edokentzean, hasi hamarrekoekin etajarraitu unitateekin:

31 + 23 + 12 = 661. 30 + 20 + 10 = 602. 1 + 3 + 2 = 63. 60 + 6 = 66

Kenketa egiaztatzekokentzailea eta kendu-ra batu behar dira:

8– 2 2 + 6 = 86

74– 32

42

906 593– 158 492

747 101

748 901– 345 678

403 123

4 025 193– 2 485 933

1 539 260


____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

4

90 + 20 + 6 + 17 =94 – 32 – 40 – 20 =25 + 42 + 33 + 12 =88 – 25 – 22 – 10 =26 + 41 + 16 + 33 =69 – 27 – 10 – 3 =50 + 70 + 80 + 90 + 3 =125 – 73 – 12 – 6 =34 + 87 + 36 + 12 =

78 – 14 – 5 – 27 – 9 =78 + 12 + 4 + 57 + 23 =83 – 40 – 16 – 12 – 7 =79 + 12 + 34 + 56 + 80 + 10 + 45 =90 – 21 – 32 – 20 – 10 =47 + 15 + 97 + 35 + 98 + 11 + 30 =89 – 24 – 17 – 32 – 5 =47 + 54 + 63 + 106 + 71 + 13 =15 + 17 + 104 + 10 + 6 + 26 =

O G O G O G O G


Egin biderketak, honako estrategia hauek erabiliz.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

59

Zenbaki bat 1 zenba-kiaz biderkatzean zen-baki bera lortzen da:

64 � 1 = 64

Zenbaki bat 0z bider-katzen bada emaitza 0da beti:

78 � 0 = 0

Biderkatzen dituzun zenbakiek bukaeran zeroakbadituzte, egin biderketak zerorik gabe; eta, gero,erantsi kendutako zeroak eskuinaldean:

380 � 40 = 15.200

(38 � 4 = 152)

Guztizkoa: 15.200


____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3

Aurkitu eta idatzi eragiketa bakoitzean falta den zenbakia.2

40 � ____________ = 1.200

____________ � 3 = 180

900 � 670 = ____________

3.600 � 900 = ____________

45 � 20 = ____________

80 � ____________ = 0

____________ � 7.000 = 7.000

12 � ____________ = 144

7 � (55 � 30) � 200 =(200 � 750) � 6 � 7 =

8 � (60 � 0) � 8 =9 � (43 � 6) � 2 =

5 � (20 � 90) � 6 =7 � (30 � 40) � 0 =

3 � (25 � 80) � 400 =(195 � 100) � 30 � 6 =

60� 30

900� 70

52� 40

73� 18

500� 26

600� 300

2 000� 800

600� 400

73� 59

7 500� 200

600� 44

800� 70

45� 90

20� 50


Ezagutzen al duzu zatiketa azkarrago egiteko bete estrategiarik?Idatzi zure trikimailuak.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2

Irakurri arretaz honako estrategia hauek, eta egin eragiketak.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

60

4.860 120

1.965 100

2.110 100

7,49 70

2,4 10

0,083 10

5.800 1.000 2.400 400

1,68 100

2.690 1.000

5.250 508.800 800

4.260 60 9.361 100

5.740 10

1.234 100

8.000 400

0 0 20

63,18 100

300,04 1.000

18,01 100

6.630 30

846,8 20

0,002 100

Zatitzaileari kendutako zerokopuru bera kendu behardiozu zatikizunari:

Zatikizunak hamartarrak badi-tu eta zatitzailea 10, 100,1.000... bada, koma ezkerreramugitu behar da zatikizunakduen zero kopurua adina leku.

954,3 100

9,543

2,56 1.000

0,00256


Sartu hutsune bakoitzean dagokion eragiketa. Eskuinaldean dituzu.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

61

� 14 � 12 � 3

� 3 � 3 : 10

� 2 � 10 : 3

: 5 � 10 � 6

� 2 : 4 � 2

� 7� 3 � 4

12 _____________ : 2 � 2

10 _____________ � 4 � 24

6 _____________ � 8 � 104

25 _____________ � 9 � 47

11 _____________ : 10 � 6

9 _____________ � 9 � 27

� 8 : 2 � 8

� 4 : 2 � 9

: 3 � 6 � 13

� 6 � 10 : 2

� 18 � 7 � 4

: 7 � 8 � 6

13 ______________ � 12 � 29

26 ______________ – 5 � 10

8 ______________ : 40 � 1

5 ______________ � 2 � 128

27 ______________ � 3 � 70

14 ______________ � 9 � 19

� 2 � 6 � 4

� 8 � 3 � 11

� 5 � 70 : 2

: 16 � 13 � 7

� 0 : 9 � 0

� 8 : 2 � 1

7 ______________ � 9 � 0

24 ______________ – 63 � 17

1 ______________ � 28 � 31

15 ______________ : 20 � 2

2 ______________ � 1 � 78

16 ______________ � 2 � 18


Azpimarratu eragiketa-lerro egokia, inguratutako emaitza ematen duena.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

62

3�7�2�4�1�6�3�5�3�4�7�1�8�6�3�5�4�8�3�5�2�9�5�4

5�4�8�3�6�2�4�1�6�3�5�3�4�3�5�2�9�5�4�1�8�6�3

3�5�2�9�5�4�1�8�6�3�5�4�8�3�7�2�4�1�6�3�5�3�4�7

3�5�2�9�5�4�1�3�6�3�5�4�8�3�7�3�4�1�6�3�5�3�4�7

5�1�8�5�2�4�7�3�4�2�4�8�7�3�4�2�1�3�6�4�2�5�1�7

3�7�2�1�3�6�4�2�7�1�7�5�2�4�7�2�4�8�7�3�5�1�0�5

4�7�2�4�8�7�3�4�1�0�5�3�4�2�1�3�6�4�2�5�1�7�5�2

3�4�2�1�3�6�4�2�5�1�7�5�2�4�7�2�4�8�7�3�4�1�0�5

9�3�3�6�2�16�3�2�4�1�6�8�3�6�11�10�5�3�4�9�6�4

10�5�3�4�9�6�4�6�3�2�4�1�6�8�3�6�11�3�9�3�6�2�1

1�6�8�3�6�11�3�9�3�6�2�10�5�3�4�9�6�4�6�3�2�4

10�5�3�4�9�6�4�6�3�2�4�6�8�3�6�11�3�9�3�6�2�1

20�8�3�7�1�2�9�2�3�4�12�7�10�5�2�4�1�0�6�9�2�10

20�8�3�6�1�2�9�2�3�4�12�7�10�5�2�4�1�0�5�9�2�10

10�5�2�5�1�0�6�9�2�10�20�8�3�7�1�2�9�2�3�4�13�7

2�3�4�12�7�10�5�5�2�4�1�0�6�9�2�20�8�3�7�1�2�9

8�4�3�2�5�6�2�1�0�7�3�5�1�8�4�7�2�5�1�0�5�4�5�1

8�4�3�2�5�6�2�1�0�6�3�5�1�8�4�7�2�5�1�0�5�3�5�1

8�4�3�2�5�6�2�1�0�7�3�5�1�8�4�7�2�5�2�0�5�3�5�1

8�4�3�2�5�6�2�1�0�7�3�5�1�8�4�7�2�5�1�0�5�3�5�1

26

8

31

35

24


Adierazi gezi baten bidez zein den altxorrera iristeko biderikazkarrena. Bidea aurkitzeko erabili emaitza bikoitia duten piezak.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

63

Eskuarenhatz kopurua

Betaurrekoenkristal kopurua

24 zenbakiarenerdiaren erdia

84

32 aulkikduten hanka

kopurua

9ren bikoitza 4�3�9�7

2,01738

� 0,00342Lurraren

kontinentekopurua

1en ehunena 240:20

1.488:48 78.923�413 �24

84

8:2�12�1�481 zenbakiaren

bikoitzarenherena

�53

73

Barraskiloarenantenakopurua

3,56:2Zure letagin

kopurua

356,1201

� 0,4380Apirilak duenegun kopurua

Egungomendea

113 ahate-bikotek guztiraduten hanka

kopurua

4 ehuneko,3 unitate,

8 hamarreko63.241�540 1.690:65 21�2:3�22

7 piratabegibakarrenbegi kopurua

17 minutu etaerdiren

segundoak21:3�2�4�5

maiatza �urtarrila �martxoa �

iraila

166,273 €-renzentimokopurua

�13

93

Dado batekduen puntu

kopurua

15 dozenakatilu

2.397:6023.343

�12.979

Abenduaren31k duensegundokopurua

9 ordu, 35minutu eta 48segundorensegundoak

1.736:28

19.375 kg-rengramo kopurua

7,6:0,2 2.891�364 41�3�5�2:6 1.332:36


Idatzi laukietan 1etik 9ra arteko zenbakiak. Ezin da zenbakirikerrepikatu, eta lerro eta zutabeen emaitzak 15 izan behar du.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

64

4

5

6

2

3

8

1

3

2

6

5

1

4


Osatu azpian dagoen koadroa. Horretarako, idatzi honako eragiketahauen emaitzak lerro bakoitzeko hutsuneetan.

A 60:2�2�3�17; 3,564�2,436; 400�123�84

B 9�9�73�4�12; 2.268:18; 34�3�1�0�8:2

C 8.290�6.431; 28�2:4�6�5�10

D 78.945�612

E 820:20; 429�183�207�44�118�18; 4.684.958�4.684.957

F 54�100:2�68; 1�1:1�1�1; 18:9�6�2�1; 4,325904�2,325904

G 1�2�3�4�5�6�7�8�9; � � � �

H 1.000 m � 8 hm � 1,2 km (m); 345 cm � 20 mm �1 m � 45 dm (cm)

I 2 dal � 9,8 hl � 628 L � 259 L (L); 200 dag � 127 kg � 3 t � 480 hg (kg)

12

12

42

22

62

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

65

A

B

C

D

E

F

G

H

I


Osatu laukitxoak, definizio bakoitzari dagokion hitzarekin.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

66

1. Kilo baten gramo kopurua.

2. Metroak duen zentimetro kopurua.

3. Urteko bosgarren hilarenzenbakia.

4. Seinalatzeko erabiltzen dugunzenbakia.

5. 720 segundoren minutuak.

6. Eguberri-eguneko zenbakia.

7. Kuboaren aurpegi kopurua.

8. Erloju digitalaren digitu kopurua.

9. Bisurtean otsailak duen egunkopurua.

10. 9�9�16�4�3�2:6

11. Ura izozteko behar den tenperatura.

12. Eguerdiko ordua.

13. 14 katu parek duten begi parekopurua.

14. Ezkerreko hankaren behatzak.

15. Ordu erdi baten minutuak.

16. Baloi baten ertz kopurua.


Osatu segidak, falta den datua erantsita.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

67

A P R E T G V IC

1

6 3

5 4

18

5 2

4 3

14

4 1

3 2

10

3 7 15 31 63 127


• Zergatik ez du ezer saldu abuztuan? __________________________

• Esne-dendan esnea entregatzean, litro bakoitzeko 0,32 € ematen badizkiote,

zenbat diru kobratu du urtearen lehen hiruhilekoan? ______________

• Abeltzainari litro bakoitzeko 0,17 € ematen badizkio,

zenbat diru irabazi du urtearen bigarren hiruhilekoan? ______________

• Gasolina erosteko eta kamioaren mantentzeko 114 € behar baditu

hilean, zenbat diru irabazten du urte osoan zehar? ______________

• Urtean 14.850 km egiten baditu, zenbat km egiten ditu hilean? ______________

• Noiz saltzen du gehiago, urtarriletik apirilera ala irailetik abendura?

_______________________________________________________

• Irailean kargaren galdu bazuen zulo baten erruz, zenbat diru

ez zuen kobratu? _____________________________________

• Kamioilariari lan berria eskaini diote, eta fruta-banatzailebihurtuko litzateke. Litroka saldu ordez kiloak saldukolituzke, baina hilabete bikoitietan kilotan litro kopuruarenerdia salduko luke, eta herena hilabete bakoitietan.0,58 € ordainduko dizkiote banatutako kilo bakoi tzagatik,eta 0,15 € nekazariari emango dizkio. Merezi al diolana aldatzeak? Arrazoitu erantzuna.

__________________________________________________________________

212

Erreparatu hurrengo diagramari, eta erantzun galderei. Diagramanesne-banatzailearen kamioiaren datuak ageri dira.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

68

2.2502.0001.7501.5001.2501.000

750500250

0

urtarrila otsa

ilamartxo

aapiri

lamaiatz

aekain

auzta

ilaabuz

tua iraila urria azaroa

abendua


Erantsi, koadro hauetan, emaitza lortzeko beharrezkoak direnbatuketa-, kenketa-, biderketa- eta zatiketa-ikurrak. Kontuz, ikurrakbehin besterik ez dira errepikatzen lerro bakoitzean.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

69

5 4 3 13 2 � 5

1 6 2 7 0 � 2

9 3 5 1 4 � 28

6 2 4 7 9 � 16

5 3 8 5 2 � 4

4 0 4 2 7 � 1

3 1 7 2 8 � 27

5 2 9 1 3 � 6

7 4 3 2 5 � 20

8 6 6 9 2 � 15

4 5 6 1 3 � 23

6 1 7 8 0 � 104

7 3 7 4 5 � 2

8 2 2 6 7 � 56

1 2 3 8 2 � 6

7 9 8 3 4 � 17

2 15 6 3 1 � 9

8 4 1 6 5 � 3

�

�

�

�

�

�

� � � � � �

� � � � �


Kalkulatu objektu hauen arteko batura eta bilatu bakoitzaren balioa.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

70

21

20

50

�

�

�

�

�

bolantea:

__________

gurpila:

__________

erlojua:

__________

mugikorra:

__________

botila:

__________

23

24

16

karratua:

__________

zirkulua:

__________

laukizuzena:

__________

triangelua:

__________

pentagonoa:

__________

hexagonoa:

__________

25 36

17 24 21

Orain, egin kontrakoa: asmatu siglak, talde hauentzat.2

Pentsamendu sortzaileaIkaslea: Maila: Data:

Erabili zure irudimena, sigla faltsu hauei talde-izenak asmatzeko.Erreparatu marrazki bakoitzaren azpian agertzen diren adibideei.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

71

• Eskualdeko industria elkartea: ________

• Barraskilo makalen elkartea: _______

• Erizaintza talde mugikorra: _______

• Artisau-beiraren eskulangileak: _______

• Bidalketa azkar ultrarinak: __________

• Ezkerti batuen erakundea: __________

• GRUPIS: _______________________________________

• SODEIN: _______________________________________

• PRISTA: ________________________________________

• EDLIEN: ________________________________________

• KARRAK: ______________________________________

• MARATE: ______________________________________

• ARDIA: ________________________________________

• IZURDEA: _____________________________________

• NOIZ: _________________________________________

• GAUR: _________________________________________

• AULKI: _________________________________________

• JANTZI: _______________________________________

NBE: Nazio BatuenErakundea

PFL: Profesionalen FutbolLiga

AHT: Abiadura handikotrena


Baldintzak kontuan hartuta, idatzi bakoitzari dagokion hitz bat.

• Bi b izatea: ______________________________________________________________

• Lau bokal izatea: _________________________________________________________

• Alfabetoko lehen eta azken letrak izatea: _____________________________________

• Ingelesez berdin idaztea: ___________________________________________________

• Zortzi kontsonante izatea: _________________________________________________

• Hiru bokal desberdin izatea: ________________________________________________

• Hiru s izatea: ____________________________________________________________

• Guztira hamahiru letra izatea: _____________________________________________

• Z bat, hiru a eta zortzi letra izatea:

_______________________________________________

• Berdin irakurtzea ezkerretik eskuinera eta eskuinetik

ezkerrera: ______________________________________

• Letrak beste era batera konbinatzean beste bi hitz

ematea: _______________________________________

• Hiru kontsonante eta bokal bakar bat izatea: __________________________________

• Lz amaitzea: ___________________________________________________________

• Xz hastea: ______________________________________________________________

• m eta n izatea: _______________________________________________________

• Hiru esanahi izatea: _______________________________________________________

• Hiru i izatea: ____________________________________________________________

• g eta j izatea: ____________________________________________________________

• Kontsonante berarekin hastea eta amaitzea: __________________________________

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

72


Imajinatu mundua nolakoa izango litzatekeen beste kolore batzukbalitu. Margotu marrazkiak, haiekin bat ez datozen koloreak erabiliz.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

73


Oraingoan, asmatu galderak eta erantzunak.

• Zer gertatuko litzateke... ______________________________________________?

1. ________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________


1. ________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________


1. ________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________


1. ________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________

2

Irudimena eta sormena erabiliz, eman bi erantzun galdera bakoitzari.1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

74

• Zer gertatuko litzateke hogei hatz bagenitu?

1. ____________________________________

2. ____________________________________

• Eta itsasoko ura geza balitz?

1. ____________________________________

2. ____________________________________

• Zer gertatuko litzateke euliak errinozeroak bezain handiak balira?

1. ______________________________________________________________________

2. ______________________________________________________________________

AAUKERA

BAUKERA


____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

Irakurri istorioaren hasiera, aukeratu istorioaren jarraipena etaasmatu amaiera.

Haserretu egin ginen. Mugikorra bateriarik gabe genuen, euriakharrapatu gintuen, mendian galdu ginen, ilundu egin zuen eta ez genuenargia egiteko ezer. Ibilaldi tamalgarri hori egin genuen egunean, gauzaon bakarra gertatu zitzaigun, haitzuloa aurkitzea. Haitzuloan babestuginen nire lagunak, Alaitz eta Hegoa, eta hirurok.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

75

Bat-batean, haitzulo barrenetik zeto-rren hots bat entzun genuen, eta odo-la izoztu zitzaigun. Baina ez zirudienanimalia baten hotsa. Zer egin gene-zakeen? Nik ideia bat izan nuen...

Alaitzek banatzea proposatu zigun,bidea aurkitu eta kanpinera itzultze-ko. Gainean genituen elikagai urriakbanatu, eta haitzulotik irten ginen...

Pentsamendu sortzaileaIkaslea: Maila: Data: AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

76

Erreparatu marrazkiei eta osatu, zuk nahi duzun erara.1


• Auto honek lema du bolantearen ordez, besaulkiak jarlekuen ordez, egon gelakolanparak auto-argien ordez, erakusleihoak kristaletan, teilak sabaian...

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Deskribatu eta marraztu gauza zentzugabe eta originalekineraikitako bi objektu.

• Etxe honek ditu begiak leihoen ordez, ahoa atearenordez, aterkia teilatuaren ordez, oreztak fatxadan,zigarro bat tximiniaren ordez...

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

77

Margotu etxe fantastikoa

Margotu auto fantastikoa


Idatzi zer arazo sor daitekeen egoera bakoitzean, eta eman biirtenbide.

• Erratzaren makila hausten bada.

Arazoa: _________________________________________________________________

Irtenbideak: 1. ___________________________________________________________

2. ___________________________________________________________

• Etxeko ordulari guztiak geratzen badira.

Arazoa: _________________________________________________________________

Irtenbideak: 1. ___________________________________________________________

2. ___________________________________________________________

• Zapatilaren lokarria hausten bada.

Arazoa: _________________________________________________________________

Irtenbideak: 1. ___________________________________________________________

2. ___________________________________________________________

• Afaltzeko zopa dago, baina ez duzu koilararik.

Arazoa: _________________________________________________________________

Irtenbideak: 1. ___________________________________________________________

2. ___________________________________________________________

• Txorroskiloa galtzen baduzu.

Arazoa: _____________________________________

Irtenbideak: 1. ________________________________

________________________________

2. ________________________________

________________________________

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

78


Idatzi lauki bakoitzaren barnean zenbaki-konbinazio bat, adierazitakoemaitza lortu ahal izateko. Horretarako, erabili zenbaki hauek.

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

79

+12 –6 –8 +10 +8 –19

+18 –10 –9 –1 +2 –16

+7 +5 –11 +17 –4 +20

+3 –5 +15 +1 +13 –2

+4 +6 +9 -3 –7 –12

Emaitza = 30

+18+13–1

Emaitza = 17

Emaitza = 25

Emaitza = 9


Idatzi mezu ezkutua.2

Deszifratu ondoren, hau da mezu ezkutuaren itzulpena.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3

1

AA

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

80

A B C D E F G

H I J K L M N

Ñ O P Q R S T

U V W X Y Z

Asmatu ikur bat, alfabetoko letra bakoitzarentzat. Horretarako,konbinatu sinboloak, ereduan ageri den bezala, eta idatzi mezu bat,haiek erabiliz. Aldatu koadernoa ikaskide batekin, hark deszifradezan zure mezua.

Alberto Cascante Díaz - ibaizabal.com › uploads › documentos_pro › ... · tsuak...

Documents

Transcript of Alberto Cascante Díaz - ibaizabal.com › uploads › documentos_pro › ... · tsuak...