1i-tourgune

AURKIBIDEA-INDICE-INDEX-INDICE

EuskaraSarrera 3

i-tourgune 7

e-tourgune 15

cic-tourgune 25

CastellanoIntroducción 29

i-tourgune 33

e-tourgune 41

cic-tourgune 51

EnglishIntroduction 55

i-tourgune 59

e-tourgune 67

cic-tourgune 77

FrançaiseIntroduction 81

i-tourgune 85

e-tourgune 93

cic-tourgune 105

ARGITARALDIA / EDICION: JUNIO 2006

ALE KOPURUA / TIRADA: 500 EJEMPLARES

© EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO ADMINISTRAZIOA- HERRIZAINGO SAILA /

ADMINISTRACION DE LA COMUNIDAD AUTONOMA DEL PAIS VASCO-DEPARTAMENTO DE

INDUSTRIA COMERCIO Y TURISMO

MAKETAZIOA - IMPRIMAKETA / DISEÑO MAQUETACION E IMPRESIÓN: MEDIAPRINT S.L.

LEGE GORDAILUA / DEPOSITO LEGAL: SS-778/06

Euskadik, gaur egun, nazioarteko hazkunde-adierazleen ara-berako jarduera ekonomikoa garatzen du turismoaren arlo-an. 2004. urtean hasita, turismoak munduan hazkundehandia izan du. Bisitarien kopurua 808 milioira iritsi da, etamundu osoko turisten kopuruak % 5,5eko hazkundea izanduela esan nahi du horrek. Gainera, turismoaren industriaBPGaren % 5,5era, enplegu guztien % 6 ingurura etaEuropako Batasuneko merkataritza-zerbitzu guztien % 30baino gehiagotara iritsi da.

Errealitate horrekin bat etorrita, Euskadi kalitateko turismo-jomuga gisa tinkotzen ari da nazioarteko turismo-lineetan.Izan ere, azken datuek adierazten dutenez, turismoarenarloko gastua BPGaren % 5,2ra iritsi da, eta Euskadikoenplegu guztien % 5,1 hartzen du turismoak. Beste zifrabatzuen arabera, turisten kopuru handiena 2005ean lortuzen; 2 milioi lagunek hartu zuten ostatu hoteletan, landa-ostatuetan eta kanpinetan.

1997tik 2005era bitartean, hotel-plazek % 46ko hazkun-dea izan dute, eta hazkundea Bilbon eta inguruetan gerta-tu da batez ere. Landa-hotelen edo turismo aktibokoenpresen elkarteak sortu dira, eta zenbait baliabidek turis-mo balio handia hartu dute, hala nola Santiago Bideak,

Santa Maria Katedralak edo ardoarekin zerikusia duenorok. Eta, hori guztia, erakundeek eta enpresa-sektoreakegindako inbertsioei eta lanari esker. Era horretan, ziurta-tu egin da turismoak hazten ari den sektore gisa hartu duenindarra.

Turismoaren fase ekonomikoek adierazten dutenez, turismo-aren sektoreak ez du desberdintasun kualitatibo handirikhainbat faktorek bultzatutako jarduera ekonomikoko fasee-tatik ezaugarri bereizgarri gisa inbertsioa izan duten bestefase batzuetara igaro diren beste sektore ekonomiko batzue-kin, eta, gaur egun, turismoaren lehiakortasunaren faktore-ak berrikuntzan oinarrituta daude. Turismo-jomuga batenarrakasta ez da baliabide naturalen edo kultura baliabideenugaritasunaren ezinbesteko ondorioa. Aitzitik, baliabideenugaritasuna dela-eta, ahalmen handiko herrialde askok ezdute ikusi lehiakortasunerako trebetasun errealak garatzekobeharra.

Turismoaren sektorearen arrakasta produktibitate-mailaren,enpresen lehiakortasunaren eta jarduera sozialaren eta eko-nomikoaren eragileen artean ezartzen den lankidetza publi-koaren/pribatuaren araberakoa izango da. Mundu globaliza-tu honetan, konparazio-abantailak erraz kopiatzen eta hobe-

euskaracastellano

englishfrançaise

3i-tourgune

SARRERA

Turismo-garapenaren etapak

Turismo- jarduera

faktoreetan

oinarrituta dago

Turismo- jarduera

inbertsioan

oinarritutadago

Turismo- jarduera

berrikuntzan

oinarritutadago

tzen dituzte lehiakideek. Hori dela-eta, turismo-jomugabatek edo enpresa taldeek beren produktuak eta zerbitzuaketengabe hobetzeko duten gaitasunak ezartzen du lehia-abantaila.

Era berean, turismo-baliabideen ustiapenean oinarritutakosektorea izatetik produktore ospetsua eta kalitate handikoaizatera pasa da Euskadiko turismoa. Trantsizioaren bizkorta-sunaren eta bilakaera konplexu horren lorpen-mailaren arra-zoiak mundu mailako ospea duen jomuga izaten jakiteakemandako nortasunaren azpian dagoen ondare historikoa,eta industria-tradizio handiko herrialde gisa dugun “knowhowa” izan daitezke.

Hala ere, gero eta konplexuagoak diren sektoreekin etajomugekin lehiatzeko beharrezkoak diren gaitasunak gara-tzea eskatzen du hazkundeak. Izan ere, sektore eta jomugahorietan, produktibitatea Euskal Autonomia Erkidegoak gauregun duena baino handiagoa da. Jomuga aurreratuekin etaazpisektore berri-berriekin lehiatzeko trebetasunak eta gai-tasunak behar dira. Jakintza eta teknologia berriak nola etazergatik sortzen diren ulertu behar da merkatu berrietannola lehiatu behar den ulertzeko.

Teknologia berriek eragin sakona izan dute gizartearen bizi-tzaren eta antolamenduaren alderdi guztietan. Europakoegungo esparruan, aurrerapen teknologikoek eta, bereziki,Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiek (IKT)aukera berriak eman dituzte maila guztietan, eta, ezartzendiren herrialdeetan, gizarteak errotik eraldatzen dira. Horrenondorioz, beste gizarte mota bat sortzen da: informazioareneta jakintzaren gizartea. Turismoarentzat, informazioareneta jakintzaren gizarteak funtzionamendu baldintza berriak(zerbitzu aurreratuen bidez), negozio-eredu sortu berriaketa, azken batean, gizarte-elkarreraginerako modu originalakdakartza. Aurrerapen horiei esker, hedadura globala eta zer-bitzu globalen eta tokikoen hornidurarako eredu ugari dituturismoak.

Turismoak Europan izan duen bilakaera ikusita, turismoarensektorearen zeregina gero eta garrantzitsuagoa da hiri-eskualde baten jarduera ekonomiko orokorraren barruan.Hirien artean gero eta handiagoa den lehia, eta ekipamen-duetan, azpiegituretan eta zerbitzuetan egindako inbertsio-

ei errentagarritasun soziala eta ekonomikoa emateko beha-rra ezaugarri bereizgarri dituen hiri turismoaren kasuan,bereziki garrantzitsua da hori. Hurrengo urteetan, Euskadikoeta Europako turismoak sakonean eraldatu behar du, neurrihandi batean aplikazio teknologikoei lotutako produktu etazerbitzu aurreratuetan lortzen diren berrikuntzak ugaltzendirenean. Fase horretan beharrezkoa den berrikuntzak, pro-dukzio-prozesuetan eraginkorrena izateko aukera ez ezik,eskaintza bereizteko eta balio erantsi handiagoa ematekoaukera ere eman behar dio sektoreari.

Turismoaren eremuan, lan bateratua egiten hasi behar dela,erabiltzailea prozesuen erdian kokatu behar dela, eta I+G+bestrategia batetik abiatuta hainbat alderdi landu behar dire-la (hala nola giza komunikazioa, antolamendu jarrera berriakedo ikasteko prozesu berriak) esan nahi du horrek.Sektoreen arteko komunikaziorako eta funtzionamendurakobaliabideak eta moduak eraldatzen jarraituko du teknologia-ren eraginak. Ibilbidea luzea da. Izan ere, “teknologia”horiek beren bilakaeraren lehen etapetan baino ez daude,eta oraindik ez dira behar bezain malguak. Gainera, osourriak dira erabiltzaileen enpresa-premiekin eta giza premie-kin alderatuta.

Gaur egun gutxi batzuek baino ez dute ukatzen IKTak turis-moaren industriaren aurrerabidea bultzatzeko egokiak dire-la, baina, turismoari aplikatutako informazioaren eta komu-nikazioaren teknologien esparruan egindako egungo ikerke-tek erakusten dutenez, errealitatea oso konplexua eta osodesberdina da, eta esparru teknologiko horretan egindakoaurrerapenak ez dira nahikoak (Frew, A. 2005. InformationCommunication Technologies in Tourism). Izan ere,Information Society Technologies Advisory Group (ISTAG)erakundeak Europako IKTen arloko ikerketaren joera estrate-gikoei buruz egindako txostenean, honako bi alderdi hauekazpimarratzen dira: alde batetik, IKTak giza jarduerareneremu askotara iritsi dira eta eremu horiek teknologiekberen mugak gainditzea eskatzen dute; bestetik, eremu tek-nologikoen eta horien funtzionamenduaren sailkapenakdituen berezitasunen ondoriozko irtenbide partzialen ordezirtenbide bateratuak eskatzen dituen errealitatearen premie-tara egokitutako erronka konplexuei aurre egiten hasi beha-rra dago. Aurrerapen teknologiko horiek guztiek, beraz,erronka garrantzitsuak sortzen dituzte. Izan ere, gero eta

4 i-tourgune

prozesu teknifikatuagoak eskatzen dituzte, eta produkziora-ko metodologia tradizionalak negozio-eredu eta erakundeadimentsu berriekin ordezkatzen dira.

Euskadi sendotzen ari da kalitateko turismo-jomuga gisa.Hiri-izaerako jomuga da, baina beste esparru zehatz batzukgaratzeko ahalmena ere badu. Euskadiko turismoareneskaintzaren ezaugarriak kontuan hartuta, hazteko ahalmenhandia duela pentsa daiteke. Euskadiko turismoan azkenurteotan gertatu diren aldaketa kuantitatiboak eta kualitati-boak, eta Euskal Berrikuntza Sistemak lortu duen garapen-maila ikusita, turismoaren sektorerako ere proposatzen denberrikuntza-eredua aplikatzeko une egokian gaudela esandezakegu, turismoaren etorkizuneko lehiakortasunaren fun-tsezko faktore izango baita. Planteamendu berriek, beraz,merkatu pertsonalizatuak, teknologia desberdintasunak etaeskalako ekonomiak biltzen dituen ikuskera bilakatuagoaislatzen dute.

Euskal gizarteak, lortu duen garapen-maila izanik, honakofuntsezko hiru ardatz hauetan oinarrituta planteatzen duturismo-jardueraren etorkizuneko garapen sozioekonomikoa:jakintzaren gizartea, ikerketa eta teknologia, eta erabatekokalitatea. Zerbitzu eta azpiegitura sofistikatuak izangodituen eta sektore lehiakor eta profesionalizatu baten alde-ko konpromisoa hartuko duen produktu anitzeko jomugaberritzaile gisa garatu behar da Euskadi.

Esparru horretan antolatu da turismoaren arloko I+G+b-ariburuzko jardunaldia. Erakundeak, turismo-eskaria, komuni-tate zientifiko-teknologikoa eta turismoaren arloko profesio-nalak bildu nahi ditu jardunaldiak, adierazitako estrategiaaurkezteko eta, jakina, esparru beretan diharduten erakun-

deekin esperientziak elkarri azaltzeko, horixe baita bidearenhasiera, elkarrekin egin beharreko bidearen hasiera.

ii--ttoouurrgguunnee, turismoaren arloko I+G+b-ko euskal estrategia,Euskadiko lehiakortasunaren eta berrikuntzaren ereduarenbarruan kokatuta dago, euskal turismoaren sektorearen pre-miari erantzuteko eta Euskadiko Bigarren EraldaketaEkonomiko Handian parte hartzeko. Hori dela-eta, aurretiaz-ko zenbait azterketa hartu ditu oinarri i-tourgunek. Azterketahoriek agerian utzi dute turismoaren sektorerako berariazkoI+G+b estrategia baten beharra dagoela; estrategia horreksektorearen berezko alderdietan sakondu behar du, teknolo-gia horizontalen aplikazioen fasea gainditu behar du, etaturismoaren zientzietan adituek definitutako aplikazio tek-nologikoetara eta berrikuntzara bideratu behar du.

Euskal estrategiaren ekimenen artean, ee--ttoouurrgguunnee progra-maren garapena azpimarratu behar da. Programa horrekin,turismoaren zientzien jakintzan aurreko lekuetan kokatzealortu nahi da, unibertsitateen, industriaren eta zentro tek-nologikoen arteko lankidetzaren eta sareko lanaren bidez.

Era berean, aipatu beharra dago “Lankidetza IkerketakoZentro” (LIZ) kontzeptuaren bitartez turismorako berariazkoazpiegitura zientifiko teknologiko berria sortzeko ematenduen aukera. Programak nazioartera irekitzeko aukera har-tzen du kontuan, eta turismoaren sektoreko euskal eragile-en eta gizarte osoaren artean jakintzak zabaltzeko eta trans-feritzeko joera nabarmena du. Azkenik, produktu eta zerbi-tzu berriak ustiatzeko, eta negozio-eredu berriak eta kapitalzientifiko espezializatua izango duen enpresa-sare propioasortzeko fase bat aurreikusita dago.

euskaracastellano

englishfrançaise

5i-tourgune

Eusko Jaurlaritzaren Industria, Merkataritza etaTurismo Sailak (IMTS) Enpresa Lehiakortasunekoeta Gizarte Berrikuntzako 2006-2009 Planarenesparruan euskal turismoarentzat proposaturikoI+G+B estrategia. Plan horrek bildutako definizioa-ren arabera, honako hau da Berrikuntza (I+G+b):IMTSaren politikek xede dituzten sektoreetako eus-kal enpresen lehiakortasuna hobetzeko funtsezkoakdiren bi jardunardatzetako bat.

Euskal Turismoaren Lehiakortasun Planak (aurrekoplanetik eratorria) ezarritako eta Zientzia,Teknologia eta Gizarteko Plan berria prestatzekolanetan bildutako helburuak, irizpideak eta lehenta-sunak oinarritzat hartuta garatu da estrategia hori.Beraz, hausnarketa horretan eta aldez aurretik egin-dako hainbat azterketatan oinarrituta sortu da i-tourgune. Izan ere, hausnarketa eta azterketahoriek agerian utzi dute turismo-sektorearentzakoI+G+B estrategia espezifikoa sortzeko premia, sek-torearen alderdi propioetan sakontzearren, betiereteknologia horizontalak aplikatzeko aldia gaindituta,berrikuntzara eta turismo-zientzietako adituekzehazturiko aplikazio teknologikoetara argi eta garbibideraturiko orientazioa kontuan izanik. EuskalBerrikuntza Sisteman bildutako estrategia da, hareniraunkortasuna bermatzearren. Estrategia horiazpiegitura batean oinarrituko da.

ZERGATIK I-TOURGUNE ORAIN?

Fenomeno konplexua da turismoa; enpresa- etaindustria-jarduera biltzen du eta erakunde publikoeta pribatuek sortutako produkzioak eta emandakozerbitzuen eskaintzak osatzen dute. Aireko, ostalari-tzako eta sukaldaritzako konpainiak, denbora-pasa-

ko eta aisialdiko enpresak, eta agentziak nahizjomugako erakundeak elkarren mendekoak dira zer-bitzu/produktu bat eskaintzerakoan, eta sistemafuntzionala osatzen dute, helburu komunak lortzea-ri begira beren artean erlazionaturiko elementusorta bat, alegia. Ezin da ahaztu enpresen etaenpresa horiek oinarritzat duten jomugan kudeaturi-ko baliabideen arteko mendetasuna dela turismo-industriaren berezitasunetako bat.

Errealitate horren arabera, Euskal AutonomiaErkidegoa kalitatezko turismo-jomuga gisa sendo-tzen ari da, hiri-helmuga gisa eta beste segmentubatzuk garatzeko ahalmena duen helmuga gisa,hain zuzen ere. Euskal turismo-eskaintzaren ezau-garriak kontuan izanik, eskaintza horrek haztekoahalmen handia izango duela pentsa daiteke. Halaere, ezin da ahaztu helmuga turistikoen artekolehiaren eragina izango duela, gero eta lehia han-diagoa, hain zuzen ere.

Azken urteotan, turismo-sektorera bereziki bideratu-riko berrikuntza-politikak ezarri ditu IMTSak, halanola Turismo Kalitatea eta Turismo EkipamenduenModernizazioa. Era berean, berrikuntza-politikahorizontalak ezarri ditu Sail horrek, bereziki EuskadiInformazioaren Gizartean Planaren ildotik sortuta-koak. Politika horiek sektorea berritzeko lagunga-rriak izan badira ere, ez dira nahikoak etorkizunaribegira.

Ezbairik gabe, datozen urteotan Euskadiko etaEuropako turismoaren paisaiak sakon eraldatubeharko du. Izan ere, aurreikus daitekeenez, berri-kuntza areagotu egingo da produktu eta zerbitzuaurreratuen arloan, eta, hein handi batean, berri-kuntza horiek aplikazio teknologikoetara loturik eto-rriko dira, sektorearen lehiakortasun-maila hobetze-

euskaracastellano

englishfrançaise

7i-tourgune

ZER DA I-TOURGUNE?

arren. Horrez gain, teknologiaren eraginari esker,sektore artean komunikatzeko bideek eta moduekeraldatzeko ildoari eutsiko diote. Teknologia horienbilakaera hasi baino ez da egin. Hasieran daudenez,eta erabiltzaileek enpresa-arloan eta giza arloandituzten premiak kontuan izanik, oraindik ere ezdira oso malguak. Era berean, despertsonalizatuaketa oso pobreak dira.

Euskal turismoan azken urteotan izan diren aldake-ta kuantitatibo eta kualitatiboak, eta, batetik, eko-nomian lortu duen pisua (gero eta handiagoa) eta,bestetik, Berrikuntzako Euskal Sistemaren garapen-maila (Zientzia, Teknologia eta BerrikuntzarakoEuskal Sareak izandako emaitza onari esker) kon-tuan izanik, turismo-sektorean ere aplikatu nahi denberrikuntza-eredua (etorkizunean izango duen lehia-kortasunerako funtsezko faktore gisa) ezartzeko uneegokia dela pentsa daiteke.

BEHAR BEZALA TXERTATZEN DA I-TOURGUNE BERRIKUNTZARAKO

EUSKAL SISTEMAN?

Eusko Jaurlaritzak 1982an Teknologia ZentroenTutoretzarako Dekretua argitaratu zuenetik (politikahorietan egindako lehen urrastzat hartu da),Berrikuntza-ereduak bilakaera handia izan du. Horridagokionez, Lehiakortasun Planean bilduriko propo-samenean emaitzetarako orientazioa sendotzekopremia nabarmendu da (1. irudia). i-tourgune guz-tiz txertaturik dago eredu horretan. Izan ere, proze-suaren hiru aldi jakinak lantzen dira bertan, eskain-tza/eskaera elkarreraginaren ondoriozko emaitzasozioekonomikoetarako orientazioa bermatzeko

behar bezalako elkarreragina izan behar duten hirualdiak, hain zuzen ere.

1. irudia. Euskal Berrikuntza Sistemaren diagrama.

Turismoaren sektorearen kasuan, planteamenduaoso berria da, eta aldez aurretiko eskarmentua osourria. Hori dela-eta, hiru aldiak batera eta, agian,modu asimetrikoan aktibatu beharko dira, betierezirkulua abiaraziko dela eta hainbat motatako emai-tzak zenbait aldi eta epetan lortuko direla bermatu-ta. Horretarako, beharrezkoa da:-

� Beste industria- eta lurralde-eremu batzuetakoteknologiak eta berrikuntzak transferitzeko pla-nak eratzea, epe laburreko emaitza gisa.

� Sektoreko erronka eta premiei teknologiaren ikus-pegia kontuan hartuta erantzuteko gaitasunak

8 i-tourgune

garatzea (teknologia-zaintza, sektorearen pre-miak eta aukerak zehatz-mehatz jakitea, zerbitzueta produktu berriak), epe ertaineko emaitzagisa.

� Turismoari buruzko jakintza teknikoa sortzea,aurreko prozesuak elikatzearren, produktu etazerbitzu berrien ustiatze-aldira iritsi arte, turis-mo-sektoreko enpresa-sarea berrituz eta oinarriteknologikoa duten enpresa berriak sortuz.

ZEINTZUK DIRA I-TOURGUNE ESTRATEGIAREN HELBURUAK?

Lehiakortasun Planean turismo-sektorerakozehazturiko ikuspegia Euskadi jomuga jakin gisagaratzearen aldekoa da; urtaroen eragin txikiaduen produktu anitzeko jomuga gisa, hain zuzenere. Horretarako, egungo segmentuak sendotzeaeta interes bereziko segmentuak bultzatzea pro-posatzen du, betiere lanbide- eta aisia-motiba-zioa behar bezala uztartuz. Maila ertain-altukobisitariei bideraturiko turismoa da, Herriarenberaren eskalakoa, bertako bizi-kalitateak, kultu-ra- eta ekonomia-aberastasunak eta ingurunearenkalitateak erakarriko duen turismoa, alegia, turis-tek eta txangozaleek Herriko txoko guztiak ezagutditzaten, baita txoko horietan barrena ibil daite-zen ere.

Esparru horretan, honako helburu espezifiko hauekezarri ditu i-tourgune estrategiak:

Turismo-arloko nitxo edo segmentuak garatzea, zer-bitzu berritzaileei lotuak.

� Sektoreko itzulkina areagotzea.

� Berrikuntzaren kultura sustatzea turismoaren etaaisiaren sektorean.

� Enpresa-arloko jarduera ekintzaileetarako eta eki-men berrietarako laguntza ematea.

� Zerbitzu/produktu oso eta modularrak sortzea etamerkaturatzea, kanal anitzetan erraz eskuratzekomoduan.

� Ikerkuntza-kapitala sustatzea eta sortzea eremuhorretan, diziplina arteko lantaldeak eta nazioar-teko lankidetza bultzatuz.

9i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

NOLA ABIARAZI I-TOURGUNE?

1. I Turismo-arloko berrikuntza teknologikorako eta tek-nologiako/turismoko proiektuetarako laguntza

Ikerkuntza eta garapen teknologikorako estrategiakaztertuko ditu ildo horrek, turismo-sektoreak egundituen eta etorkizunean izango dituen erronketarakoirtenbideak lortzearren. Berrikuntza-sistemarenesparruan oinarrituta, turismoa eta teknologia batu-ko dituzten proiektu berritzaileei buruzko ikuspegiespezifikoa garatuko da, berrikuntza teknologikoanoinarrituriko turismo-arloko produktu eta zerbitzu

berriak sustatuz eta ebaluatuz. Era berean,Europako proiektuen esparruan eta sektoreko nazio-arteko agerpenetan euskal turismo-enpresek dutenposizionamendua eta presentzia sendotuko dira.

2. I. Turismo-arloko teknologiarako eta hari loturik lehiakortasunaren hobekuntza dakarten proiektuetarako laguntza

Berrikuntzari esker Euskadiko turismo-sektoreaEuropako erreferente bihurtzeko estrategiak zehaz-

10 i-tourgune

tuko ditu ildo horrek. Turismoari buruzko informa-zioa eskuratzea eta kudeatzea (informazio hori era-gile guztiei eta bisitariei eskuratzeko aukera berma-tuko dien sistema garatuz) oinarrizko tresna da pro-duktuak garatzen laguntzeko eta hobetzeko, lehen-tasunezko merkatuetako etorkizuneko aukerak kon-tuan izanik, gero eta sofistikatuagoak diren aukerakkontuan izanik, alegia. Estrategia horren bitartez,fluxuak kontrolatzeko helburua sendotu behar da,nola denboraren ikuspegiari (urtarokotasuna apur-tzea), hala lurraldearen ikuspegiari (barne-mugiga-rritasuna) dagokienez.

Era berean, sektorea modernizatzeko lan egitenjarraitu beharko da, azpiegiturak eta teknologiahobetuz eta erakundearen eremuan berrikuntzaktxertatuz, erakundearen profesionalizazioa hobetze-arren.

3. I. Lankidetza eratzea, teknologia berriak zehazteko,garatzeko eta ezartzeko

Euskal turismoaren garapenean inplikatuta daudeneragile guztiak bilduko dituen azpiegitura zehazteaeta abiaraztea da ildo horren erronketako bat.Berrikuntzaren aurrerapenari buruzko informazioeguneratua eskuratzea eta kudeatzea, eta hartarakoerronka teknologikoei aurre egitea funtsezkoa daaldatzeko joeretarako irtenbideak ematearren.Merkatuari begira, honako hauek ezinbestekoak dirasegmentazio egokia lortzeko: batetik, teknologia-zaintza, eta, bestetik, aurrerapen edo berrikuntzateknologikoei dagokienez kontsumitzaile nahiz pro-fesionalek dituzten ohiturak aztertzea.

4. I. Turismo-arloko enpresa berritzaileak eta oinarri tek-nologikoa duten enpresak sortzeko laguntza ematea

Turismoaren arloko enpresa berritzaileak sortzeaerrazteko estrategiak eratu eta ezarriko dira, lagun-tza publikoei buruzko informazioa hobetuz.Turismo-industria bi alderdi aintzat hartuta garatzeada ildo horren helburu nagusia: batetik, oinarri tek-nologikoa duten enpresak turismoaren eremura hur-bilduz, eta, bestetik, turismo-sektoreko jardueraekintzaileetarako laguntza emateko eta sentsibiliza-tzeko jardunak sustatuz. Era berean, berrikuntza-proiektuetan jarraitutasunez parte hartzea lortu nahida (aurregarapeneko, garapeneko eta garapen oste-ko aldiak).

5. I. Teknologia berrien aplikazioen jakintza bultzatzeaprestakuntza-programetan

Sektorearen lehiakortasunerako, ezinbestekoak dirazientzia-ekintza berritzaileek sorturiko jakintza inte-gratzeko estrategiak, baita teknologia berriak turis-mo prestakuntzako programa guztien esparruanaplikatzea ere, maila guztietan. Horri dagokionez,lana honako hauetara bideratuko da: etengabekoprestakuntzako programak eratzera, jardunean dau-den profesionalak prestatzera, teknologia berrienjakintza eta erabilerara, eta profesional horien jar-duera-sektoreetan aplika daitezkeen berrikuntzakgaratzera. Era berean, beharrezkoa da etorkizunekoturismo profesionalen hezkuntza-programen berri-kusketan parte hartzea. Testuinguru horretan, espe-zializazio aurreratuko ikastaroen garapena bultzatubeharko da.

11i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

ZEIN DA I-TOURGUNE OPERATIBO BIHURTZEKO ETA

ARDAZTEKO MODUA?

Aipaturiko ildoak eta haiek dakartzaten ekintza uga-riak direla-eta, lanean hasteko honako hauek hartubehar dira aintzat: Euskal Berrikuntza Sistemarenhiru alderdiak, IMTSak dituen tresnak, eta teknolo-gia-eskaintza eta enpresa-eskaera (egungoa eta sordaitekeena) integratzeko aukera erreala.Horretarako, beste bi tresna planteatzen dira:

� e-tourgune: ikerkuntza estrategikorako proiektubideratua, hiru urterako lan-esparrua eskaintzenduena eta IMTSak babesten duen ETORTEKPrograman aurkeztua. Hainbat arlotan lan egitekoplan zehatza da. Tecnalia fundazioak eta DeustukoUnibertsitateak zuzentzen dute, eta Inasmet,Labein, Robotiker eta VICOMTech (maila gorenekoteknologia- eta turismo-eskaintza) zentroek hartzendute parte, baita Eroski Bidaiak eta Debegesa era-kundeek ere, laguntzaile moduan, EuskalAutonomia Erkidegoan lor daitekeen eskaeraren ele-mentu adierazgarri gisa. Proiektu horrek sei lan-arlotan zehazten ditu ildo estrategikoak, eta lehen-tasunezkotzat hartzen diren hiru ikerkuntza proiek-tutan ardazten du I+Ga.

� IKZ-tourgune: zientziaren eta teknologiaren arlokoturismoko azpiegitura espezifikoa, IkerketaKooperatiboko Zentroaren kontzeptua ardatzat har-tuta sortuko dena. Tresna horri esker (tresna horrekbultzatuta, alegia), berrikuntzako eskaintzak etaeskaerak bat egingo dute, horretara bultzatuko bai-titu, euskal eskaerari eta eskura daitezkeen gainera-ko merkatuei dagokienez (estatu espainolekoa eta

Frantziako mugakoa, munduko hiru turismo-poten-tzietatik bi potentziatako merkatuak, alegia). ETOR-TEK programek honako hauek aurreikusten dituzte,proiektuan bil daitezkeen lan-arlo gisa: azpiegiturakabian jartzea eta horretarako aldez aurretik eginbeharreko azterketak. Horregatik, e-tourguneproiektuaren barnean IKZ-tourgune azpiegitura2007. urterako abian jartzeko lanean jardungo da.

12 i-tourgune

ZER LORTU NAHI DA I-TOURGUNEESTRATEGIAREN BIDEZ?

i-tourgune estrategiak ekonomia- eta gizarte-arlokoemaitzak lortuko ditu. Hain zuzen ere, EAEkoBPGan ekarpen handiagoa egingo du turismoak,balio erantsi handiagoko eskaintza sortuko da,enplegua eta errenta hobetuko dira, eta EuskalAutonomia Erkidegoaren kanpo-proiekzioa areago-tuko da.

Era berean, I+G+B estrategia hori egoki garatzeakaukera sorta handia eskainiko du, honako aukerahauek eskaini ere, besteak beste:

Euskadirentzako aukera, turistak hartzen dituenjomuga gisa: euskal turismo-enpresek eta jomugekproduktu lehiakorragoak eta balio erantsi handiago-koak eskainiko dituzte.

� Zerbitzu aurreratuetako euskal enpresentzako(enpresa berritzaileak, oinarri teknologikoa dutenenpresak) aukera, merkatu orokorrera bideratua.Munduan garatzeko aukera handiak dituen eko-nomia-sektorea da turismoa, eta, beste zonabatzuetan garatzen bada ere, Europa da nagusia,zentraltasunari dagokionez.

� Euskal Autonomia Erkidegoarentzat, herrialdegisa, turismo-sektoreko puntako eskualdea izate-ko aukera, “Bigarren Eraldaketa Nagusiaren”alde egindako apustua indartuz; hots, tradiziona-la ez den sektore batetik Jakintzaren Gizarteaeraikitzeko laguntza emanez, Ikerketako EuroparGunera egokituriko eta bikaintasun eta kalitatea-rekiko konpromisoa duen gizartea eraikitzekolaguntza emanez, alegia.

13i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

Eusko Jaurlaritzaren Industria, Merkataritza eta Tu-rismo Sailak finantzatzen duen Ikerketa Estrategi-korako ETORTEK 2006 Programaren barruan sar-tzen da proiektu hori, eta honako hau du helburunagusia: turismo-zientzien ikerketa estrategikoarengarapenean sakontzea eta aurrera egitea, arlo zien-tifikoak eta teknologikoak bat eginez, Euskal Auto-nomia Erkidegoaren turismo-sektorean lehiakorta-sunari eta berrikuntzari –eta beraz, baita ekonomia-ri eta gizarteari ere– laguntzeko asmoz.

Eremu zientifiko eta teknologiko gakoetan punta-puntako tokia lortzeko pentsatua dago e-tourgune,unibertsitateen, teknologia-zentroen eta industria-ren arteko lankidetzaren eta sare-lanaren bitartez.

Nazioarteko irekitzea hartzen da e-tourgune proiek-tuaren barnean, turismoaren berrikuntza-sistemarenkoordinazioa indartze aldera, eta Ikerketako EuroparGunean integratze aldera. Euskal AutonomiaErkidegoko turismo-sektoreari egokitzen laguntzeada kontua, hain zuzen ere, jakintzaren ekonomiaberriaren eskakizunetara egokitzen laguntzea, dago-en enpresa-sarea indartuta eta jakintzan intentsibo-ak diren sektoreetan enpresa berriak garatzenlagunduta.

Euskal Berrikuntza Sistemako eragileen, turismo-sektorearen eta, oro har, gizartearen artean jakintzahedatzeko eta transferitzeko bokazioa du e-tourguneproiektuak.

Proposaturiko helburuak modu eraginkorrean anto-latzeko, Ikerketa Kooperatiboko Zentro (IKZ) batsortzea aurreikusi da e-tourgune proiektuan.

1. irudia - e-tourgune proiektuaren egitura.

euskaracastellano

englishfrançaise

15i-tourgune

ZER DA E-TOURGUNE?

ZERGATIK E-TOURGUNE?

Azken aldiko ikerketen arabera, turismoaren arlokoberrikuntzak ezaugarri bereziak ditu, sektorearenberezitasunen ondorioz: alde batetik, ukiezintasunaeta informazio-edukia areagotzea; eta bestetik,turismo-enpresen eta horien oinarria den jomugankudeaturiko baliabideen arteko mendekotasuna.

Horretaz gain, turismo-jomuga gisa lehiakorra izannahi duen eskualde batek gai izan behar du baliabi-de teknologiko eta zientifiko berriak uztartzekoberezko baliabideekin; hain zuzen ere, giza kapita-larekin eta kultura-arloko kapitalarekin loturikobaliabideekin, betiere hirien eta eskualdeen lehia-abantailak zehaztearren. Lehia-abantailak garrantzi-tsuagoak dira alderaketan sortzen direnak baino, etaenpresen eta jomugen arteko lehian gakoa izango dahori, eremu globalean lehiatu behar baitute –nazio-arteko sareen lotura oinarri hartuta–, eta aldi bere-an, tokiko eskaeraren berezitasunei ere erantzunbehar baitiete. eEuropako Jakintzaren Gizartean,turismoaren merkatuan dagokion tokia bilatzen ariden hiri-eskualdearen lehiakortasun- eta berrikun-tza-esparrua izan daitezke eta izan beharko luketeteknologia berriekin loturiko zerbitzuak.

Testuinguru horretan, Euskal Autonomia ErkidegokoJakintzaren (eta Turismoaren) Gizarteari dagozkionturismo-zientzien eremuan ikerketarako gune batgaitzea lortu nahi du e-tourgune proiektuak. Horrekzera esan nahi du: bikaintasunaren ikerketa sustatubehar dela, ikerketaren planifikazio metodologikokoordinatuaren bitartez, euskal politiken zerbitzura,eremu zientifiko eta teknologiko berriak eta indar-tzen ari direnak arakatuta, betiere Euskadiko eta

Europako turismo-sektoreak adierazitako premiakaintzat hartuz.

Teknologiei esker, turismoan gakoak diren jardueraknola eraldatu diren aztertzen ditu eTurismoak.Informazioko eta Komunikazioko Teknologietan(IKT) eta, zehazki, Interneten izan diren aurrerape-nekin, turismoaren industria, oro har, goitik beheraaldatu da eta negozio-eredu berriak sortu dira:banaketa-bideen egitura aldatu egin da, eta turis-mo-prozesu gehienak ere berriz sortu behar izandira.

Euskal Autonomia Erkidegoak badu dagoeneko iker-keta-kapital garrantzitsua IKTen eremuan; hortaz,ingurune globalizatu batean turismo-sektorearenikerketa estrategikoaren garapenerako lagungarriizan beharko luke. Dena den, eta sektorearengarrantzi estrategikoa kontuan izanik, baina jakin-tzaren eremu bertikal honetan espezializaturikokapital zientifikoa nahikoa ez dela jakinda, ezinbes-tekoa da eremu zientifiko berri baten sorrera etagarapena bultzatzea, honako hauen bitartez: turis-moaren eta aisialdiaren eremuetako kapital ikertzai-lea inkubatzearen bitartez, nazioarteko eremuanlankidetza zientifikoaren bitartez, eta ikertzaileenlotura zeharkako moduan indartzearen bitartez.

Euskal Autonomia Erkidegoko turismo-sektorearengabeziei eta erronkei aurre egiteko, turismoarensektorerako I+G+B-ko estrategia espezifiko batbehar dela berresten da; hain justu, sektorearenberezko alderdietan sakonduko duen estrategia,diziplinarteko ekipoak eta berezko eremu zientifiko-aren jakintza integratuta.

16 i-tourgune

Euskal Autonomia Erkidegoak euskal turismoa-ren sektorearen premiari erantzuteko eta“Euskadiko Bigarren Eraldaketa EkonomikoNagusian” parte hartzeko lehiakortasun- etaberrikuntza-eredu bat sortu du, eta hain zuzen,eredu horren barruan sartzen da e-tourgune,Jakintzaren Gizartea eraikitzen lagunduta,Ikerketako Europar Gunearen eta teknologiarenarabera egokitzen lagunduta, eta bikaintasuna-rekiko eta kalitatearekiko konpromisoan lagun-duta.

ZEIN JARDUERA EGINGO DITU E-TOURGUNEK?

e-tourguneren helburu nagusia turismo-zientzienikerketa estrategikoaren garapenean sakontzea etaaurrera egitea baldin bada, hortik abiatuta, turismo-aren eremuan bi eragile mota nagusiren premiabereziei erantzutea lortu nahi da, hau da, turismoa-ren industriaren premiei eta jomugako kudeatzaile-en premiei; eta aldi berean, baita sektorearen goi-mailako eskaintza zientifiko eta teknologiko espezi-fikoa sendotzea ere. Hona hemen programaren zen-bait helburu espezifiko:

� Euskal Autonomia Erkidegoaren irudi sofistikatuaemanez, nazioko turismoaren jomuga bihurtzekojarduerei laguntzea, bidaia egin aurretik etabidaia egin bitartean produktuei eta turismoariburuzko informazioaren irizpidetan eta mugiga-rritasunaren irizpideetan oinarritutako sarbideaeskainita (sarearen eta satelitearen bidezkozuzeneko atzipena duten DMOak).

� Jakintza eta garapen teknologikoa indartzea,turismoan turismo-zerbitzu aurreratuak eta inte-gratuak eskaintzeko, parte-hartzea, mugigarrita-suna eta elkarrekiko eraginkortasuna hobetuz.

� Jakintza sustatzea, balio erantsiko turismoarenarloko produktu eta zerbitzu berrien kontzeptu-pean berrikuntza ahalbidetzeko, Euskal Autono-mia Erkidegoko turismo-industria lehentasunez-ko postuan kokatze aldera.

� Berrikuntza teknologikoarekin eta turismoarekinloturiko Europako proiektuen esparruan, euskalturismo-enpresen kokalekua indartzea.

� Mintegietan eta kongresuetan parte hartuz, turis-moarekin loturiko proiektu teknologiko berritzai-leak eta euskal know-how esaten zaiona susta-tzea, sektorearen nazioarteko ekitaldietan euskalpresentzia sendotuta.

Gakoak diren eremu zientifikoetan eta teknologiko-etan punta-puntako tokia lortu nahi du e-tourgunek,azpiarea oso espezifikotako ikerketa-proiektuengarapenaren bitartez; ikus 2. irudia.

e-tourgunek maila zientifiko eta teknologikoan daka-rren berrikuntza ez da soilik diziplina teorikoetaneta teknologikoetan sortzen duen jakintza berria,baizik eta baita ikuspegi berriak ere; garapenarenazterketarako eta garapena sortzeko ikuspegiberriak, alegia, betiere turismoaren kontzeptupeanintegratuta.

17i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

2. irudia - e-tourgune proiektuaren eskema.

I+G+B-KO JARDUERAK

� ZERBITUR: Turismoaren sektorean balio erantsikozerbitzu berriak hornitzeko edukiak biltzendituen plataforma integratua

Turismoaren sektorea sektore ekonomiko intentsi-boa izaki, Informazioko eta KomunikaziokoTeknologiak turismo-eragileen eta turisten mesede-rako aplikatzeko aukera ugari daude, turismo-arlokozerbitzuen eta produktuen produkzioan, kudeaketaneta sustapenean eraginkortasuna lortzearren.

Hainbat elementu sartzen dira plataforma horrenosaeran, hala nola:

CMS Edukiak Kudeatzeko Sistema, sortzen dire-netik argitaratu eta hedatzen diren arte edukiakerosteko, biltegiratzeko eta kudeatzeko.

Edukiak sortzeko motorrak, eduki-kudeatzaileakdefinituriko eguneratzealdiekin.

Egile-tresnak, denbora errealean bideak sortzeko.

Eremu geografiko jakin bateko turismo-eragileguztiek parte hartuko duten komunitate birtualaksortzea.

Turismoko Ekosistema Digitalak, egungo bidaia-agentzien edo multi-erreserbako zentroen bilaka-era gisa.

Pertsonalizazio-sistema dinamikoa, kontsumitzai-leak turismo-zerbitzuen berri izan dezan.

Erabiltzaileek beraiek sortutako edukien oharrak.

Kokapenean oinarritutako turismo-zerbitzuak.

Europako estandarretan oinarritutako turismo-zerbitzuen arteko lotura eta elkarrekiko eragina.

� TourMETRIC: Euskadiko turismo-sektorearen lehia-kortasuna ebaluatzeko eredua.

TourMETRICek ebaluazio-eredu bat proposatuko du,Euskal Autonomia Erkidegoko turismo-sektorearenlehiakortasuna ebaluatzeko eredua, alegia; etaazterketaren ikuspegi dinamikotik begiratuta, sekto-rearen bilakaera modu sistematikoan neurtzea etaalderatzea ahalbidetuko du.

18 i-tourgune

Ebaluazio-eredu horri esker, egungo turismo-sekto-rean gakoak diren lehiakortasun-faktoreak neurtze-ko eta alderatzeko sistema eraiki ahal izango da.Aldez aurretik identifikatuko dira faktore horiekerreferentzia-eredu idealean; lehiakortasun-ereduaere esaten zaio eredu horri. Horretarako, aldez au-rretik definitu behar da turismoaren sektorea, siste-men ikuspegitik.

Halaber, e-tourgune bera garatuta lortzen direnemaitzak ebaluatzeko euskarri ere izango da ereduhori. Programa horren ezaugarriei erreparatuta,arreta berezia emango zaio turismo-sektorearen ad-lerdi teknologikoari, eta zehazki, eTurismoarekin lo-turiko aldagaiei.

� TuriMAT: Teknologien onarpena ebaluatzeko etamodelizatzeko sistemak.

TuriMATen helburua honako hau da: aztergai deneremu teorikoan aurrera egitea ahalbidetuko dutenereduak sortzea, turismo-edukiei dagokienez tekno-logien onarpen-maila neurtzeko lagungarri izangoden eredu bat identifikatuta. Horretaz gain, EuskalAutonomia Erkidegoko turismoaren sektorean apli-katzeko moduko metodologia garatzea da kontua,teknologiekin duten konfiantzaren eta erabilerarenarabera, erabiltzaile izan daitezkeenen profilakezartzeko lagungarri izan dadin.

Teknologien onarpen-ereduak (TOE) definitu etafrogatuko dira adierazle guztiak, pertsonalizazioaeta jokabide guztiak erlazionatzen dituzten etadagoeneko ezarrita dauden esperientzia pilotueneta prototipoen ebaluazioa eginda. Eredu horienbitartez, teknologia jakin bat zein erabiltzailemotak eta zergatik erabiltzen eta onartzen duenidentifikatzeko ahalegina egiten da; izan ere, era-

biltzaileak teknologia berrien edo aplikazioenaurrean daudenean, horien erabilerari buruzko era-bakian faktore askok eragiten dutela adieraztendute.

Ikerketa Kooperatiboko Zentro berria sortzea

e-tourguneren helburuetako bat honako hau da: turis-moaren arloko IKZ Ikerketa Kooperatiboko Zentrobat sortzea bideragarria ote den aztertzea.Gauzaturiko I+G+B-ko estrategian jasotzen denez,turismoaren sektorearentzat gako-elementuetakobat da azpiegitura zientifiko eta teknologiko espezi-fiko bat sortzea.

Zentro horrek lau eremu nagusiren zerbitzura jardunbehar du: bikaintasunaren ikerketa, jakintza sortuzeta berezko teknologiak garatuz bikaintasun-ikerke-tako jardueren bitartez; goi-mailako prestakuntza,eremu zientifiko eta teknologiko espezializatuetanprestakuntza-jarduerak eginez; teknologiaren trans-ferentzia, sortutako garapenetan interesa izan deza-keten eragileei eta enpresa-sektoreari jakintza horihelarazteko konpromisoa hartuz argi eta garbi; etaemaitzak ustiatzea, zentroan sortutako jabetza inte-lektuala salduz edo spin-off moduan merkatuanustiatuz.

Hori guztia lortzeko, IKZren estrategiaren ardatzhonako hauek izango dira: eTurismoarentzat estra-tegikoak diren ildoetan jakintza sortzea; enpresakgaratzea, Oinarri Teknologikoa duten Enpresaberriak sortzeko eta produktu berriak garatzekohelburuari jarraiki; eta turismoaren sektorea dina-mizatzea, estrategiak bereganatzen lehenengoakizan direnei lagunduz eta aurrerapen-maila txikie-na duten eragileen artean berrikuntza sustatuz.

19i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

Langileen prestakuntza

Euskal Autonomia Erkidegoan etorkizun iraunkorraizateko moduko masa ikertzailea bermatze aldera,askotariko gaikuntza- eta prestakuntza-jarduerakegingo dira, eta etorkizunean ekintza bateratuakegiteko kontaktuak egingo dira.

Atzerriko Bikaintasun Zentroekin lankidetza-hitzar-menak sinatuz gero, goi-mailako kualifikazioa dutenlangileen mugigarritasuna handiagoa izango daBikaintasun Zentroetako kideen eta e-tourgune osa-tzen duten zentroetako kideen artean. Era berean,e-tourgunen parte hartzen duten ikertzaileak bultzatuegingo ditugu graduatuondoko eta doktoretzakoikastaroak egin ditzaten proiektuarekin loturiko ere-muetan, hainbat doktoretza-programen barruan.

Nazioarteko lankidetza

e-tourguneren hainbat arlotako jarduerak indartzekoasmoz, hartu-emanak eta lankidetza-hitzarmenakegingo ditugu nazioarteko erakundeekin, enprese-kin, ikerketa-zentroekin eta unibertsitateekin; esatebaterako, Sociedad Estatal de Gestión de la Infor-mación Turística, S.A. (SEGITUR) sozietatearekin,WTTC Bidaiei eta Turismoari buruzko MundukoKontseiluarekin, edo Australiako turismo-sektorea-rekin. Antzeko jakintza zientifiko eta teknologikoa-ren eremuei dagokienez, honako kontaktu hauek ai-patu behar ditugu: HarmoNET elkartearekin egin-dakoak, bidaien eta turismoaren sektorean informa-zioa elkartrukatzeko; nazioartean erreferente nagusieta eztabaidaezina den IFITT Informazioaren etaTurismoaren Teknologietarako Nazioarteko Federa-zioarekin egindakoak; Aisialdiaren eta Turismoarenarloko Hezkuntzarako ATLAS Elkartearekin eginda-

koak; edo European Cultural Tourism Network sare-arekin egindakoak.

Zaintza zientifikoa eta teknologikoa

Zaintza zientifikoaren zereginen barruan, e-tourgunek diagnostiko bat egingo du turismo-komu-nitatean parte hartzen duten eragileekin bisitaldiaketa elkarrizketak eginda, eta Euskal Autonomia Er-kidegorako proposamen estrategikoa izan daitekee-nari buruzko informazioa jasoko du. Halaber, Eus-kal Autonomia Erkidegoak bestelako eremu zientifi-koetan dituen gaitasunak ere identifikatuko dira,eta hortaz, Informazioaren Gizartearen Arloan besteETORTEK programa batzuekiko (AMIgune, LurraldeAdimendunak, Ingurumen Iraunkortasuna) loturaezarri ahal izango da.

Horretaz gain, urtean prospektibako eta Benchmar-kingeko ekintza bat edo bi antolatzeko aukera az-tertuko da; antolatuko diren bisitaldien bitartez tu-rismo-eragileak parte hartzera gonbidatuko ditugu,baita haien aplikazio-eremuak direla-eta, interesaizan dezaketen beste hainbat enpresa ere.

Teknologia hedatzea eta transferitzea

Hedatze-jarduera generikoak egingo dira, baita en-presa-sektoreari, komunitate zientifikoari eta gizar-teari, oro har, zuzendutako beste jarduera espezifi-koagoak ere. e-tourgune hedatzeko jardueren ba-rruan, emaitzak aurkezteko jardunaldiak egingo di-ra proiektuaren barruan garatutako teknologiakabalatzen eta bideratzen dituzten enpresekin etasektore-klusterrekin.

20 i-tourgune

Halaber, hiru topaketa mota ere egingo dira: turis-mo-erakundeentzako turismo-jardunaldiak (RTO etaDMOak); eTurismoko jardunaldiak turismo-sektore-ko enpresentzat; eta jakintza-transferentzia gradua-tuondoko prestakuntzaren bitartez, turismo-sektore-aren eragileentzat (pertsonak, elkarteak, erakunde-ak) eta e-tourguneren lan- eta ikerketa-ildoetan pres-takuntza jaso nahi duten bestelako hautagaientzat.

Komunitate zientifikoari dagokionez, ikertzaileekmodu aktiboan parte hartuko dute nazioarteko kon-gresuetan eta foroetan, e-tourguneren jarduera nazio-arteko foroetan aurkezteko. Bukatzeko, hedatze-aldizkarietan artikuluak argitaratuko dira, irratsaio-ak prestatu, edo espezialista ez den jendearentzataurkezpenak antolatuko dira.

E-TOURGUNEK ZEIN ONURA EKARRIKO DITUELA

AURREIKUSTEN DA?

Euskal Autonomia Erkidegoan, azterketa zientifikoeta teknologikoa indartzeko egiazko aukera dakar e-tourgune proiektuak, baita datozen urtetan turismoa-ren sektorearen garapena indartzekoa ere, gizartea-ren eta ekonomiaren aldetik. Euskal AutonomiaErkidegoan, turismoa jarduera ekonomiko garrantzi-tsua da, eta hainbat helburu erdiesteko lagungarriizan daiteke, hala nola garapen iraunkorra, hazkun-de ekonomikoa eta enplegua, eta gizartearen etaekonomiaren kohesioa.

Jakintzaren Gizartearen turismoarekin eta aisialdia-rekin loturiko eremu berrian (eTurismoan), turismo-zerbitzuen hornitzaileak, jomuga-kudeatzaileak eta

tartean sartutako eragile guztiak egokitu egin behar-ko dira balio-kate berrira, prozesuen eta produktibi-tatearen eraginkortasuna handituta (alegia, kostuakmurriztuta, kalitatea hobetuta, eta produktu eta zer-bitzu aurreratuak lortuta).

Epe motzean, turismoaren industriarentzako onuraespezifikoak berrikuntzatik etorriko dira, hain zuzenere produktuaren eta turismo-jomugaren zuzenekosalmentaren berrikuntzatik, komunikazioko etabanaketako bideak hobetuz. Era berean, egun badi-ren bide tradizionalek estaltzen ez dituzten merka-tu berrietan ere gero presentzia handiagoa izangodu, ekintzen itzulkinak areagotuta. Horretarako,erantzuteko gaitasuna duten negozio-eredu berriaksortuko dira, dela merkatu tradizionaletan, delamerkatu berrietan.

Erabiltzaile/bisitari/bezeroarentzako abantaileidagokienez, zerbitzuak eta produktuak errazteraeta pertsonalizatzera bideratuko dira onura nagu-siak, balioa eta kalitatea emanez. Negozio-ereduberrien ikuspegitik begiratuta, abantaila handiaksor daitezke gailu mugikorrekin eta telebista inte-raktiboarekin loturik, betiere turismoaren arlokoproduktuen eta zerbitzuen banaketari aplikatuta.“Turista birtualek” turismo-informazio multime-diaren eskaera sortu eta areagotu egingo dute.Aurreikusten denez, Interneten oinarritutako tele-foniaren erabilera ere hazi egingo da; hartara,turistek aldez aurretik ikusi ahal izango dituztezenbait jomuga, jomuga horietan kokaturiko web-kameren bitartez.

Oro har, oinarri teknologikoa duten enpresak turiso-aren eremura hurbiltzeko ekimenei bultzada emateaaurreikusi da, proiektu berritzaileetako parte-hartze-aren bitartez.

21i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

Ereduak, gidak eta tresnak lantzeko funtsezko zuta-be izaki, zentro teknologikoak eta unibertsitateaknazioarteko bikaintasun-ikerketara hurbilduko dirae-tourguneri esker, eta euskal enpresa-sareanJakintzaren eta Informazioaren Gizartearen zerbi-tzuak egiaz ezarriko dira.

Ondorio gisa honako hau esan dezakegu: e-tourguneproiektuak ekonomiaren eta gizartearen arloko egi-turan izango duen –aurreikusten den– eragina osogarrantzitsua da, sektoreko bezeroei zuzeneko onu-rak ekarrita, baita sektoreko eragileen multzoari ere.

NORK OSATZEN DU E-TOURGUNE?

e-tourgune partzuergoa osatzen duten zentroek etaerakundeek frogatu dute badutela gaitasuna moduintegratuan lan egiteko, eta badutela esperientziaturismo-teknologien erremuan eta turismo-zientzie-tan; horren erakusgarri, eremu horretan burututakozientziaren eta enpresaren arloko proiektuak. Izanere, azken urteotan izandako lan-dinamiken –behe-tik gora sortutakoen– ondorioa da partzuergoa.Bereziki, euskal turismo-sektorearen berrikuntzariburuzko diagnostikoaren inguruan proiektuarenburuek egindako lan bateratua nabarmendu behardugu.

Beraz, estrategia globala bermatzearren, teknolo-gien eta turismoaren eremuan dauden indarguneakmetatzen ditu partzuergoak. Aliantza eta lan batera-tu horren adierazle da, orobat, Tecnaliaren etaDeustuko Unibertsitatearen proposamenaren buru-zagitza bikoitza. Proiektu teknologikoetan buruzagi-

tza administratiboa eramateko gaitasuna frogatuaduen Tecnalia Korporazio Teknologikoak bat egin duDeustuko Unibertsitatearekin —turismoaren espa-rruan esperientzia eta jakintza zientifiko handiaduen unibertsitatearekin, alegia—, proposamenarenkoherentzia eta arrakasta bermatze aldera.

� TECNALIA KORPORAZIO TEKNOLOGIKOA

Tecnalia Korporazio Teknologikoa 2001ean sortuzen; gizartearen eta ekonomiaren arloko garapenarilaguntzeko helburua zuen, berrikuntza teknologikoaren erabileraren eta sustapenaren bitartez, etaenpresa-aliantza estrategiko bihurtu zen AZTI,INASMET, LABEIN eta ROBOTIKER ZentroTeknologikoen borondateak eta helburuak bat egite-aren ondorioz. 2003ko abenduan, ESI EuropakoSoftware Institutua ere atxiki zitzaion proiektuari.

Turismoaren eremu jakin horretan, Andaluziakoturismo-sektorearekin loturiko hogei enpresaburu-ren eta erakunde publikoren ekimenez sortutakoTecnotur Turismorako, Aisialdirako eta Bizi-kalitate-rako Zentro Teknologikoak Tecnalia Korporazioariesleitu dio zentroa abiarazteko eta kudeatzeko zere-gina, bost urtez. Zentro teknologikoekin eta ikerke-ta-erakunde publikoekin lankidetzan aritzeko asmozsortu zen Zentro hori, berrikuntza eta teknologiabaliatuta turismo-enpresen lehiakortasuna hobetze-ko tresnatzat.

� INASMET

INASMET-Tecnalia fundazio pribatua da, hainzuzen, produkzio- eta erakunde-sarearen zerbitzura

22 i-tourgune

dagoen fundazioa; honako hau du egiteko nagusia:gizartearen eta ekonomiaren arloko garapenarimodu aktiboan laguntzea, lehiakortasun-estrategia-tzat berrikuntzaren eta garapen teknologikoareninguruko prozesuak bultzatuta eta erraztuta.

INASMET – Tecnaliaren jardueraren ardatza mate-rialen teknologien eremua da, baita eremu horreta-ko prozesuak (esate baterako, diseinua, fabrikazioa,eraldaketa edo akabera) eta ingurumena ere.Zentroak 3 kokapen ditu: Donostiako egoitza nagu-sia (Miramongo Teknologi Elkartegia), Cadizekoegoitza (Tecnotur) eta azkenik, Irunen (Gipuzkoa)industria-instalazio bat –laborategi eta galdaketa-zentro eta guzti– eta Gainazalen IngeniaritzaZentroa ditu.

� LABEIN

LABEIN zentro teknologikoa Tecnalia KorporazioTeknologikoaren sortzaileetako bat da; “EskualdeGarapena” eta “Lurraldearen Eraikuntza etaGarapena” Unitateetan, Lurralde Adimendunen ere-muko hainbat alderdi lantzen ari da duela zenbaiturtetik hona, arlo zientifiko eta teknologikoetarabideratutako I+G-ko hainbat jarduera garatuz.

Unitatearen ikerketa-arlo nagusiak honako hauekdira: Eraikuntza eta Hiri-ingurune Iraunkorra,Lurraldearen Ingurumen Kudeaketa Integrala, etaIngurune Historikoak eta Kultura OndareaLeheneratzea. Batik bat, azken bi horietan eragitendu turismoaren sektoreak modu zuzenenean, bere-ziki, turismoaren garrantziari –lurraldearen garape-na egituratzeko elementutzat– dagokionez, etaondareari –kultura-turismoaren ereduaren gako-ele-

mentutzat– dagokionez, baita informazioaren kude-aketan eta turismo-ibilbideen hedatzean informa-zioaren teknologia berriak aplikatzeari dagokionezere.

� ROBOTIKER

ROBOTIKER Zentro Teknologikoa TecnaliaKorporazio Teknologikoaren kide da. Informazioareneta Komunikazioen Teknologietan espezializatuadago, eta Gizartearen Garapen Iraunkorrari moduaktiboan laguntzeko helburua du, BerrikuntzaTeknologikoaren bitartez.

Informazioaren eta Komunikazioen Teknologien(IKT) Ikerketan, Garapenean eta Aplikazioan espe-zializaturiko Unitatea ROBOTIKER INFOTECH da,bai Enpresaren eremuan, bai Gizarte Digitalareneremuan.

ROBOTIKERen ustez, turismoa indartzen ari densektoretzat har daiteke, eta berrikuntza teknologiko-aren eskaera geroz eta handiagoa eragiten du.Sektore honi dagozkion eta goian deskribatu ditu-gun teknologia-arloetako zenbait proiektutan partehartu du ROBOTIKERrek, eta une honetan, IKTekturismoari eskaintzen dizkioten aukera handiakoinarri hartuta, sektorean espezializatzeko ekimenbat abiarazi du.

� VICOMTech elkartea

VICOMTech Ikusizko Elkarreragineko Teknologieneta Komunikazioen Zentroa Elkartea ikerketa apli-

23i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

katurako zentro bat da, eta Computer Graphics-enteknologien, ikusizko elkarrekintzaren eta komuni-kazioen arloak lantzen ditu.

IK-4 Aliantza Estrategikoaren kide izanik, Informa-zioaren eta Jakintzaren Gizartearentzat jakintzakgaratzen ditu VICOMTech-ek, Informazioaren etaKomunikazioen Teknologien (IKT) bitartez.

Sortu zenetik, Ondarea, GIS eta Turismoaren ingu-ruko ildoa lehentasunezko ildotzat ezarri zuenVICOMTechek, Informazioaren Gizartea garatzekoeragin handia duten sektoreetan multimedia tekno-logiak aplikatzeko. Harrezkero, sektoreko hamaikaerakunderekin eta enpresarekin lankidetzan arituizan da VICOMTech, Kultura Ondarearen etaTurismoaren arloetan, batik bat, balio erantsiko pro-totipoak garatze aldera. e-tourgune proiektuarenbarruan, VICOMTechek partzuergoari honako hauekeskaintzen dizkio: alde batetik, ikus-entzunezkoeneta edukien sektorean duen esperientzia, eta beste-tik, ondarearen eta turismoaren sektorean, OinarriTeknologikoa duten Enpresa berrientzat prototipoaketa zerbitzu aurreratuak prestatzen egin duen ibilbi-dea.

� Giza Zientzien Fakultatea – Deustuko Unibertsitatea

Unibertsitate-jardueraren esparru guztietan bikain-tasuna txertatzea xede izan duen lanarekin bete duDeustuko Unibertsitateak 115 urteko esperientzia.Sortu zenetik, Deustuko Unibertsitatearen ezaugarriizan dira irakaskuntza eta ikaslearenganako arreta.

Baina gaur egun, ikerketa-lanean ere sartuta dagoDeustu.

Eta are gehiago, kanporantz –eta ez Europara soilik–irekitzeak honako hauetarako aukera eman digu:ikasleen mugigarritasuneko eta elkartrukerako pro-grama ugari eta unibertsitate arteko ikasketa-curri-culumak garatzeko, irakasleak mugitzeko, titulubateratuak ezartzeko, eta ikerketa-programak ezar-tzeko ere bai, ekipo mistoekin.

Duela lau urtetik hona, Giza Zientzien Fakultatean,eta Aurkene Alzua Sorzabalen zuzendaritzapean,diziplinarteko ikerketa-taldea osatu da; hainbatproiektu gauzatu ditu talde horrek, DeustukoUnibertsitatea/Giza Zientzien Fakultatearen “GizaZientziak Jakintzaren Gizartean” DoktoretzaProgramaren barruan irekitako ikerketa-ildoarijarraiki. Urte horietan, proiektu horietaz gain, zen-bait komunikazio eta argitalpen ere egin ditu berelan-ildoaren barruan; horren guztiaren ondorioz,ikerketa-talde gisa onarpen ofiziala jaso du izenhonekin: eK+i eCultura, garapena eta berrikuntzaEuropan.

Harremanetan jartzeko:

Aurkene Alzua Sorzabal (Ph.D)(aurkenea@ud-ss.deusto.es)Giza Zientzien FakultateaDeustuko Unibertsitatea/Donostiako Campusa.Paseo Mundaiz 50Donostia-San SebastiánTlfno: 943 32 63 00

i-tourgune24

euskaracastellano

englishfrançaise

25i-tourgune

Euskal Autonomia Erkidegoko baliabideak eta zien-tzia- nahiz teknologia-arloko ahalmenak optimiza-tzeko helburua duen zientzia- eta teknologia-arlokoazpiegitura da, gure Erkidegoa turismoko eta berri-kuntzako nazioarteko erreferente bihurtzeko asmozsortua. Horretarako, nazioarteko zientzia-bikainta-suneko teknologia-oinarria duten proiektuetanparte-hartze aktiboa ahalbidetzen duten ahalmenakeman zaizkio.

Berrikuntzarekiko konpromisoa duen enpresa-sekto-rearen funtsezko ardatza izango den elementua iza-tea nahi dugu, eta, horretarako, gure ustez, azpiegi-tura espezifiko horrek lau eremu zabaletan jarduneta eman beharko du zerbitzua: jakintza sortzeareneremuan, teknologia-transferentzian, emaitzenustiapenean eta goi-mailako prestakuntzan.

ZERGATIK CIC-TOURGUNE?

i-tourgune Euskadiko Turismoaren arloko I+G+Bestrategiak turismo-sektorerako zientzia- eta tekno-logia-arloko azpiegitura espezifikoa sortzea biltzendu epe laburreko funtsezko alderdien artean, etahorretarako arrazoiak honako hauek dira:

� Zehazturiko estrategia behar bezala garatzeko,Turismo Zientzietan eta eTurismoan kualifikaturi-ko zientzia- eta teknologia-arloko langileak edukibehar dira, eta Zientzia eta Teknologiako EuskalSareak (ZTES) gaur egun ez du era horretakoikerkuntza-langileak bere zentroetan hartzekoahalmenik.

� Euskal Autonomia Erkidegoak ikerkuntza-kapitalgarrantzitsua du Informazioaren eta Komu-

nikazioen Teknologien (IKT) eremuan, baina eus-kal turismo-sektorean egindako berrikuntza-diag-nostikoan agerian geratu denez, InformazioTeknologietan adituak diren ZTESko eragileak ezdaude bere ahalmenak turismo-industriara trans-feritzeko prestatuta. Hain zuzen ere, bi eremuhorien arteko –teknologia eta turismoa– loturafalta da, eta azpiegitura horri esker lor daiteke bieremuok lotzea.

� Turismo-arloan ditugun ahalmenak batuko dituenelementu bat behar da, zientzia- eta teknologia-arloan dugun eskaintza ordezka dezan eta i-tour-gune estrategiak eta e-tourgune proiektuak sus-tatzen dituzten ekimen guztien erantzukizunahar dezan.

ZER DA CIC BAT (IKERKETAKOOPERATIBOKO ZENTROA)?

i-tourgune estrategiaren definizioan azpiegituraespezifikoari dagokionez bilduriko premiak kontuanhartuta, zentroaren helburuak, jarduerak eta zerbi-tzuak zehaztu ditugu, Ikerketa KooperatibokoZentroen euskal ereduarekin bat datozen helburu,jarduera eta zerbitzuak zehaztu ere. Zentro horiendefinizioaren arabera, irabazi-asmorik gabeko era-kundeak dira, EAErako zientzia- eta teknologia-eremu estrategikoetako bat garatzearren sortuak,eta, oro har, honako ezaugarri hauek dituztenak:

� Ikerkuntzan diharduten zentroak dira; ez, ordea,edozein ikerkuntza motan, gure herriarentzatinteres berezia duen gai baten inguruan oinarriz-koa den ikerkuntza bideratuan baizik.

ZER DA CIC-TOURGUNE?

Horrez gain, ikerkuntza ez da edozein kalitate-mai-latakoa, “bikaina” izan behar du. IKZek ikerkuntzanjardun ez ezik, ikerkuntza horretan lorturiko emai-tzak ustiatzeko eta transferitzeko joera dute. Horidela-eta, bi adierazle motaren arabera neurtzen dazentro horien bikaintasuna: emaitzen ustiapenarenadierazleen arabera, hala nola ikerkuntza-emaitzamerkaturatuen, patente erregistratuen, eta enprese-kin egindako I+G kontratuen arabera; eta zientzia-arloko adierazleen arabera, hala nola zientzia-arlokoargitalpenen, ikertzaile bisitarien eta ikertzaileengoi-mailako prestakuntzaren arabera.

� Zentro horiek zientzia- eta teknologia-arloko era-gileen epe luzeko lankidetza sendotzera bidera-turiko zentroak dira, baita eragile horien eta zen-troetako zerbitzuen erabiltzaileena ere, IkerketaEstrategikoaren errendimendurik onena ziurta-tzearren. Azpiegitura fisikoa behar dute, bainaaldi berean gure Herriko zientzia- eta teknologia-arloko ahalmenak eremu estrategikoan optimiza-tzeko sortzen dira. Beraz, gaur egunBerrikuntzarako Euskal Sistematik kanpo dau-den ikertzaileak zuzenean kontratatzeko asmoaeta ahalmena duten erakundeak dira; ikertzailehoriek zentroaren osagai fisikoa osatzen dute.Era berean, zentro horiek beste ikerkuntz eragi-leen eskuragarri dauden ahalmenak erabili etazentroan parte hartzen duten ikerkuntza-erakun-deetako ikertzaileak hartzen dituzte. Horiexekosatzen dute, hain zuzen ere, zentroaren osagaibirtuala.

� Hainbat erakunde eta eragileren partaidetzaduten zentroak dira, hala nola erakunde publiko-ena (Eusko Jaurlaritza, Foru Erakundeak, etab.),enpresa-erakundeena (enpresak, enpresa talde-ak, finantza-erakundeak), zientzia- eta teknolo-

gia-arloko eragileena (Zientzia, Teknologia etaBerrikuntzarako Euskal Sareko eragileak, nazio-arteko erreferentzia-zentroak, interes estrategikoberezitzat har litezkeen beste eragile batzuk) etabestelako gizarte-erakundeena (fundazioak,elkarteak, etab.). Zentroak edozein forma juridi-ko hartzen duela ere, bazkide horiek zentroarenkudeaketan eta funtzionamenduan inplikaturikegon behar dute.

Ikerketa Kooperatiboko Zentroen euskal ereduakhainbat alderdiri buruzko jarraibideak ematen dizki-gu, hala nola forma juridikoari, gobernu-egiturari,finantziazio-ereduari eta kudeaketa adierazleeiburuzkoak. Alderdi horiek guztiak Jarduteko PlanEstrategiko batean zehazten dira, zentroaren estra-tegia biltzen duen eta zentroa abiarazteko eta ondo-ren ebaluatzeko gidatzat hartzen den planeanzehaztu ere.

26 i-tourgune

ZEIN GARAPENALDITAN DAGO CIC-TOURGUNE?

Gaur egun zentroaren nondik norakoak zehazten arigara, 2007ko urtarrilaren 1ean gutxieneko egiturafisikoa edukitzearren. Hasiera batean kudeaketa-eta ordezkaritza-alderdiak biltzen dituen gutxienekoegitura fisikoa sortzea da gure asmoa, eta gerorazentroa arian-arian handitzea, dituen premien ara-bera. cic-tourgune zentroaren Jarduteko PlanEstrategikoa osatuko duten honako ildo hauek lan-tzen ari gara:

� Zentroaren jakintzako eremu estrategikoa: i-tour-gune turismo-sektorerako I+G+B estrategiazehazteko aldez aurretik egindako lana abiapun-tutzat hartuta, zientzia- eta teknologia-arlokoarkitektura eratu nahi dugu, hau da, zentroa sor-tzeko premia justifikatuko duen eta inbertsiohorren iraunkortasuna ziurtatuko duen ekarpenadierazgarria egiteko zentroak bere gain hartubeharreko funtsezko teknologiak eta zientzia-ere-muak. Gure ustez, garrantzitsua da TurismoSistemaren kontzeptua eta I+G+B estrategiauztartuko dituen eredu bat sortzea estrategiahorretarako, eta, turismoan aplikaturiko I+G ere-duak eta turismo sistemetako ereduak oinarritzathartuta, gure errealitateari ondoen egokitukozaion eredua garatu nahi dugu.

� Ikerkuntza estrategikoaren lan-ardatzak osatzenduten lau jarduera-eremuak (jakintza sortzea,teknologia-transferentzia, emaitzen ustiapena,goi-mailako prestakuntza) osatzen dituzten jar-duerak eta zerbitzuak. Lau eremu horiek zentro-aren funtzionaltasunean txertaturik egon behardute, komunitateari eremu horietako zerbitzuak

ziurtatzearren. Halaber, eremu horiek bateragaratzen ari gara e-tourgune proiektuan, proiek-tuaren lehen urte honetako eskarmentua jardue-ra horiek behar bezala zehazteko lagungarriaizango delakoan.

� Finantziazio-eredua. Zeregin horren helburuahonako hau da: hainbat hipotesi eta datu abia-puntutzat hartuta, 5 urteko denbora-tarterakoinbertsio- eta ustiapen-aurrekontuak egitea.Denbora-tarte horrek zentzuzkoa dirudi, betierekontuan izanik IKZren ereduak 7 urtean euskaladministrazioaren finantziazioaz gaineko finan-tziazio gehigarria lortzea aurreikusita duela, hainzuzen ere % 40tik gorakoa. Zentro berriarengarapen-plana finantzatzeko ahalmena zehazteada helburua, Euskal Administrazioaren bidezkobehar adinako finantza-egonkortasuna eta lor-tzen diren fondo gehigarriak uztartzen dituenfinantziazio-eskema aintzat hartuta. Hain zuzenere, fondo horiek honako hauetatik lortuko dira:

27i-tourgune

euskaracastellano

englishfrançaise

28 i-tourgune

I+G+b-rako laguntza-programa publiko lehiako-rretatik, enpresa-sektoreko eta beste erakundebatzuetako kontratupeko jardueretatik, zentroanegindako ikerkuntzaren emaitzen merkataritza-ustiapeneko ekintzetatik, eta patroi gisa partehartu nahi duten erakundeek egindako dohain-tzetatik/ekarpenetatik.

� Giza baliabideak eta antolamendua. Honela osa-tuta egongo da ziur aski cic-tourgune zentroarenorganigrama: patronatu bat, zuzendaritza, zien-tzia-arloko batzorde aholkularia, bazkideen etalaguntzaileen sarea, eta zentrorako egitura espe-zifikoa, alderdi fisikoa eta birtuala izango ditue-na. Zientzia- eta teknologia-arloko hainbat eragi-lerekin lankidetza-akordioak ezartzen eta nazio-arteko erreferentzia-zentroekin itun estrategikoaksinatzen hasi berriak gara.

ZER LORTU NAHI DUGU CIC-TOURGUNE SORTUTA?

Ekimen hori zehazteko hasierako aldian gaudenarren, ilusioz betetzen gaituen ikuspegia dugu cic-tourgune zentroari dagokionez: Turismo Zientzienarloko ikerkuntzan eta Informazioaren Teknologiakerabilita Euskadiko turismo-sektorearen lehiakorta-suna hobetuko duen erakundea egin nahi dugu,gure herriaren irudi berria –jomuga erakargarri etaberritzailearen irudia, alegia– sortzearren eta, sekto-rera bideraturiko zerbitzu aurreratuen jarduera sor-tuz, irudi horri eustearren. Jarduera horrek merkatuglobaleko helburua izan behar du.