e r d i k o k a i e r aDinbi DanbaGipuzkoako jazzakustikoa

AR

GIA

kultura eta aisia

a .ElkarrizketaHarkaitz CanoARGIAren udakoipuinaz

ARGIA

27

20

07

ko uztailaren 22

a

EzpalakArgitalpenak

Denbora-pasakMakina bat kontu

Eragin pedalei. Bizikletazibiltzea sekulan ahazten ezdelako. Gertura joateko.Eta urrutira joateko.Errepidea lohibideadenean, ezinean, gurpilenziztua aieneka entzutendelako. Poliki joateko.Bizikletak udarakodirelako. Abantadanjoateko. Ekologikoa delako.Humanoa delako.Libertitzeko modua delako.Izerdia botatzeko.Hurrengo bihurgunerairisteko. Han goitik itsasoaikusten omen delako.Louison Bobet eta FaustoCoppi ibilitako bidean ibilizaitezkeelako. Eraginpedalei jendeekinharreman zuzena izatekotxirringa bezalakorik ezdagoelako. Merkea delako.Ekialdera, eguzki bila,joateko. Hegoalderantz,ilargia lagun, joateko. Noneta noiz geratu erabakidezakezulako. Gozatzeko.Eragin pedalei.

Munduari bira

Koordinazioa:Jon Artano

Bizikletaz

2098p27.qxd 11/07/2007 20:26 PÆgina 23

Labore soro amaigabeen arteanherrixkaz herrixkaSzentendre-Gyöngyös (110 km)Hungariera ezagutzen ditugun hiz-kuntza familia guztietatik kanpo dago.Hitz bakarrarekin ere ezin izan dugusikiera harremanik aurkitu latina etabere kumeekin, ez anglosaxoniarrekin,ez eslaviarrekin� Beraz, ia ziurtatutageneuzkan goizean goiz etxekoekinizan ditugun komunikazio arazoak,baina azkenean dena argitzen da, etaberandu samar bada ere, hasi garapedalei eragiten. Biderako janaria erosidugu dendatxo batean, herritarrakberen erosketak egitera doazen ordu

berean, yogurt on-onak, pastel eginberriak, ogia, gazta, frutak� etaaurrera, Danubio erraldoia zeharka-tzeko untziralekura. Zubiak oso lekujakinetan daude, eta gainerakoanontziz egiten da alde batetik besterakobidea. Gyöngyös herri handia da, etajustu toki publiko guztiak ixteko orduabaino pixka bat lehenago iritsi gara.Horrela bada, konpondu dugu lo egi-teko lekuaren eguneroko afera: gaurhotel erraldoi moderno eta hotz hone-tan bukatu dugu, baina berdin dio, loegin eta ekarri dugun zikinkeria guztiagainetik kentzeko egokia da.

Lehenengo mendiakGyöngyös-Monosbel (82 km)Egunero bezala, eguraldi goibeladugu. Goizeko lana bidaia honetakolehen mendatea igotzea izan da:Matrahaza. Gogoz ibiltzekotan,Kekesteto gailurrera igoko ginen(1014 m), baina beste baterako utzidugu. Baso izugarri ederretan barnaibili gara Matra mendi hauetan, fres-

kura lagun, trafikoarekin arazorik ez,pozik. Eger zen gaurko helmuga,baina ez zaigu batere gustatu, etakezka apur batekin bada ere, �berandubaita�, errepidean aurrera jarraitudugu, herri txikiren batean gelditzekolekuren bat topatuko dugulakoan.Monosbel herrixkan aurkitu dugu gauhonetarako aterpea: familia batenetxea. Etxekoandrearekin bateraoheak atondu eta komuneko toailakjarri ditugu. Ezin elkar kontatu nondiknora goazen eta nola bizi garen, pena!Baina gizonak hala ere, hemengoTokaj ardo famatuaren litro erdi emandigu opari, eta nola ez, afariarekin gus-tura hartu dute gorputz zigortuek.

Agur familia!Monosbel-Aggtelek (75 km)Etxetik oso ekialdera gaudenez, etaordu-tarte berean egonik, gure ohitu-retarako oso goiz argitzen du, eta osogoiz ilundu, nahiz eta uda betea izan.Jada ohitzen ari gara Hungariako errit-mora, eta jada mugatik gertu gabil-

Argazkiak eta testua:Asier Agirresarobe

eta Muskilda Tellabide

Badira arrastoa uzten duten bizipenak. Antzekozerbait egiteko gogoa sortzen dutenak. Bidaia bat ez

da inoiz aurrekoaren berdina ordea, zorionaren atzetikibiltzeak bizipen berriak dakartzalako kilometroak janahala. Budapestetik Dresdenerako bidaia arrunt, eta

era berean berezi, baten egunerokoa da hau.

1.300 kilometro tor-torDanubiotik

Elbara

ARGIA

20

07

ko u

ztai

lare

n 2

2a

28

ARGIA

20

07

ko uztailaren 22

a

29

erdiko k

aiera

tza� Bostekoak elkarri eman etafamilia adeitsua agurtu dugu. Hor, igo-era leuna hasi da Aggtelek karst ezagu-neraino. Eslovakiako muga da hori.Pagadi hezeetan barna errepide meha-rretatik, Baradla leizearen sarrerarainoheldu gara, blai. Horko aterpetxe turis-tiko merkean turismo erakundeen for-mulario ofiziala bete dugu. Nationalitydioen lekuan, Basque idatzi eta harre-ragileak harrituta, Basque?!, guk Yes etahorrelaxe gelditu da, besterik gabe,paperean idatzia. Batzuetan erraza da,nahi bezain erraza. Eta dutxa goxora.Arratsaldean koba ikustera sartu garabisitari hungariar talde batekin. Bistanda neska gidaria gauza interesgarriakkontatzen ari dela estalaktitak eta esta-lagmitak han hemenka bere linternare-kin seinalatuz� baina dioenaz ezingauza handirik harrapatu. Gauerobezala, euria goian behean ari du, etagauero bezala, toki umilenean ere,edredoi lodi eta goxoen artean igarokodugu gaua, eta berehalaxe helduko daberriz ere beste egunsenti bat.

Vysoke Tratry bistanDedinky-Stary Smokovec (97 km)Etxeko jauna atarian dago alabatxoabesoetan, gure goizeko prestaketei adibegira. Gero seguru asko, bart arra-tsean bezala, aintzirara joango da,arrantzara. Pena apurtxo batekin utzidugu atzean Dedinky ederra. Abiatueta berehala gosaltzen gelditu garaostatu batean. Goseti gaude eta bertangosaltzen ari den langile talde harenmodukoa eskatu dugu guk ere: ogia,gazta, saltxitxak, tomateak, arrautzak,kafea� guztia irentsi, mapa aztertu,nondik jo eztabaidatu, eta pedalei era-gitera. Mendate txiki bat gainditu beha-rra daukagu, izei, pago, ahabi etamagurdiz betetako baso izugarri poli-tetatik, Nizke Tatry mendien iparralde-ra pasatzeko. Lur eremu zabaletan

berriro, LevocaErdi Arokoherri ezagune-raino kilometromordoa osatudugu, aterruneluzeak eta zapa-rrada bortitzaktartekatuz. Halaere, eguraldiarineurria hartzenhasiak gara.Garraio publi-koak mundial

funtzionatzen duela dirudi,autobusa txoko guztietara heldueta autobus geltokitxo bat baita-go hainbatero edozein errepidebazterretan. Zaparrada meha-txua denean, hor babestu, botadezan itxaron eta segi. Herrieta-tik igarotzerakoan, ijito askoikusten da han eta hemen, betie-re auzo edo gune berezituetanbananduak. Azkenean, begibis-tan dugu Vysoke Tatry (TatraHandiak) mendi multzoa, bainaoinarrirainoko bidea benetanluze egingo zaigu, Stary Smoko-vec herrira ilunabarrean helduarteraino. Eta arazoa: lo egitekolekurik inon ez, nahiz eta eski-estazioa izanik ostatu pila egon.Merezita daukagunez, gaur ezdiogu karterari hainbeste begira-tuko. Hortaz egurrezko eraikinxarmant eta dotore bateaneskaini digute gela eder bat.Bizikletak eski-gelara eta gu,gauean berandu eta akituta,zuzenean horizontalera.

Ipuinetako basoetan barnaStary Smokovec-Zakopane(60 km)Bagoaz berriro. Sobera da esa-tea: gaur ere euripean. Polonia-ko Tatra handietako hiriburuadugu helmuga, Zakopane.Bidean, zuhaitz xuxen-xuxenlerdenezko baso itzel amaiga-beak ditugu bidelagun, eta han-hemenka onddo biltzaileak ate-ratzen dira errepidera, otarrabeterik. Eguerdian heldu garaPoloniako negu nahiz udakozentro turistiko handienera.Abuztuaren 15a, Ama Birjina-ren eguna, egun txarra hemenostatu bila aritzeko� denamukuru betea, kanpinak sardina

latak bezala, kaleak jendez lepo, den-dak gainezka, tabernak eta jatetxeakberdin. Txundituta utzi gaituzte egu-rrezko eraikuntza ederrek, baina baita,enfin, nonahitik begira dugun aitasantu beldurgarri horren argazkiek ere.

Oder ibaiaren arroanFrenstat-Bruntal (105 km)Etapa luzea eta paisaia desberdinekoa,gaurkoa. Eguzkia, euririk bat ere ez,aspaldiko partez, errepide lehorra,zapatilak eta galtzerdiak lehor� horrahor, luxua. Gazteluak, fabrika handiaketa gari soro amaigabeak bidelagun.Astegun goiza, langileak beharrean aridira �Tatra� kamioien fabrika erral-doian. Tarte luze samarren bat galtza-darrizko lurrean egin behar izan dugu,hau madarikazioa ipurdi gaixoentzat...Stramberk herrixkarakoa izan da azkenigoera gogorra, mendixka baten gailu-rrean dagoen gotorlekua. Gero laborealor zabaletan barna zeharkatu duguOder ibaiaren arro handia. Berrirogorantz, poliki-poliki. Urtegi handienertzetik egin dugu bidea, asfaltorikgabea, mutiko txiki batek emandakoargibide baliotsuek lagunduta. Bruntalhiri koskorrean amaitu dugu gaurkoa,eta hotel zatar erraldoi batean gelditu,besterik ezean.

Adio Moravia, kaixo BohemiaBruntal-Javornik (89 km)Goizean goiz, negozio gizon eta exe-kutiboekin batera hartu dugu gosarioparoa, hotel zatarreko jangelan; egunpare baterako ongi janda irten gara,alajaina. Fardelak kokatu eta egunekolana aztertu bitartean tripa jaitsi, eta

berriro mendietarantz, Karlova Stu-danka aldera. Gutxietsi egin duguaurrean genuena eta larrutik ordaindu:Praded mendia bizikletaz eta trastezgainezka igotzea eta jaistea, mendikobide eta pistetatik, ez da, ez horixe, lanmakala izan. Eta, postrerako, Jeseniketa Javornik herrien arteko kilometromordoxka. Javornik herrixka lasai txi-kia da, Poloniako mugaren ondoandagoena, eta ostatu bakarra dago,berria eta txikia. Ostatuko nagusiare-kin saiatu gara negoziatzen bihar goi-zeko gosaria goiz samar emango otedigun, alemaniarrez zerbait hitz egitenduen zerbitzari-interpretearen bitarte-karitzaz, baina ez: gizaseme egosko-rrak, berak esandako orduan emangodigu gosaria eta kito. Gauero bezala, loseko egin dugu, ohe onetan.

Berriro leku ezin ederragoetanTeplice-Janske Lazne (44 km)Eguraldia, mundiala, argia, urdina,laino arrastorik ez: laugarren egunajarraian euririk gabe, hau marka. Arra-tsaldean, ostera errepidekoa egin dugu,hurrengo mendi multzora iristeko:Krkonosë mendietara (Mendi Erral-doiak). Bada bai, egun guztiak desber-dinak dira eta gaur zortea izan dugu:ganoradun gizon eskuzabala topatudugu turismo bulegoan, ostatu majoagomendatu digu, bere ezagun batenaomen, eta mendiotako mapa oparieman. Bainuetxe honetan biharko egu-nean zehar indarrak berreskuratukoditugu, bizikletak egun batez ahaztu etamendi eta herrixketan osteratxo bategin. Horra hor osteratxo interesga-rrian ikusitako kontu pare bat besterik

ez: ume txikiak motxilan dituzteladabiltza aita-ama gazteak edozeinmendi bide galdutan; eta garraio publi-ko eredugarria edukitzeko zortea dutehemengoek, gainera toki askotan bizi-kletak alokatzen dituzte. Zein atzeragauden zenbait gauzetan�

Lehenengo matxura larriaFrydlant-Mezni Louka (80 km)Eta ez da hain larria izan ere� Goizhanka egin dugu gure kanpin iskanbi-latsutik, eta kilometro bakarra eginondoren, gurpiletako bat lehertu zaigu.Eta ez dugu neumatiko berririk. Bainazortea zer den, batzuek existizen ezdela esaten duten adiskide hori, bizi-kleta denda baten parean izan dugumatxura. Ordubete itxaron dugudenda ireki arte. Gaur muga asko pasabeharra daukagu: lehenengo Polonia-ra, Bogatyniarantz, eta handik Alema-niara, Zittauera. Eta heldu gara arra-tsaldeko lehen orduetan, BohemiakoSuitza (alemaniarrentzat SajoniakoSuitza) deitzen dioten parke nazionale-ra, baina ez dio Suitzari inbidiarik, etaare, ez du Suitzarekin zerikusirik ezantzik� amarru turistikoren bat izan-go da, beraz. Baina ederra da oso, baihorixe. Azken gaua gure bidaldian.Kanpinaren ondoan jatetxea dago,beraz gaur ez dugu afaririk prestatu:Elbako amuarrainak afaldu ditugu,bapo, eta gero edozein bidaiarenbukaeraren tristurak eta ezinak hasizaizkigu azaleratzen... !

http://www.argia.com-astekariahelbidean, argazkiak eta bidaiakoegunerokoa osorik.

http://www.argia.com-astekariahelbidean, bidaiaren argazki galeria.

Argazkiak eta testua:Andoni Rodelgo

eta Alice Goffart

Ekialderantz joan eta mendebaldetik etorri

1997an ezagutu zuten elkar Eskozian.2004an Andoni Rodelgo (Ermua, Gipuzkoa)

eta Alice Goffart (Brusela, Belgika)ekialderantz abiatu ziren bizikletaz. Duela

gutxi itzuli dira Amerikatik bueltan. Iraileanamaituko dute bidaia Ermuan.http://www.mundubicyclette.be/

Argazkiak eta testua:Unai Agirre

ARGIA

20

07

ko u

ztai

lare

n 2

2a

32

dago eta horrek asko edertzen du ibi-lia. Gainera, herrialde txikia izaki, ezdira egun asko behar itzuli osoa egite-ko, ezta guk bezala bizikletak urteanbehin olioztatzen dituztenek ere.

OstatuaBadaezpada kanpin denda eta guztijoan ginen gu bidaiara; alferrikakokarga. Nekazal turismo ibilbide zora-garria du Esloveniak, eta merezi dubertan ostatu hartzeak. Gehieneketxean bertan egindako produktuakdituzte: txerrikiak, barazkiak, eztia...eta nola ez, ardoa. Hiru erregiotanbanatutako 14 ardo leku desberdinditu Alpeen magaleko herriak, beremahats mota eta berezitasunekin.Nekazal etxeetako ibilbideak hauetari-ko asko probatzeko aukera ematen du.

Kanpinean lo egin nahi duenaren-tzat ere aukera ona eskaintzen du, onaeta berezia: ia kanpin eta hotel guztiakur parkeen bueltan antolatzen dituzte,ura eta denbora-pasa elkar hartutadoazen herrialdean. Gu putzutikputzura ibili ginen. Lurpeko korrontepreziatuak dituzte nonbait eta bainue-txeak nonahi aurkitu litezke. Bainuetxehorien bueltan, berriz, ur parke izuga-rriak daude eta jende bildurik handie-nak ere bertan, goizean goiz hasi etailuntzeko azken orduak arte. !

Italia, Austria, Hungaria eta Kroaziakinguratzen dute Eslovenia, eta Adriati-koak bustitzen, lur mutur txiki batean.Ez da herrialde handia, Euskal Herriabaino txikixeagoa, baina kontrastezbetea. Nazio horiek guztiek, eskualdezeskualde, izaera berezia ematen diote.Biztanle dentsitate txikia du, hiri handigutxi, eta orokorrean nekazaritzari osolotutako lurraldea da, zelaiagoa hego-aldean eta malkarragoa iparrean.

Ardo onak, primerako produk-tuak... jan eta edan oso ondo egiten daEslovenian, eta gu bezalako bidaiarien-tzat erakargarri egiten dute. Hizkuntzaofiziala esloveniarra da, eta inguruanduten herrialdearen arabera, bertakohizkuntza ere hitz egiten dute, eta gaztegehienek ingelesa ere bai. Txanponatolarra zen aurtengo urtarrilera arte,trukean nahiko merkea guretzat, bainadagoeneko euro eremuan sartu dira.

Mendate gainean mokadua zainBizikletan bidaiatzeko herrialde ego-kia da Eslovenia, bidegurutzetanokerreko norabidea hartuz gerojeneralean malkarren bat zain izatenden arren. Hori bai, portu inprobi-satuaren tontorrean beti egoten daetxe galdu bat, Doverdan diosalaegin eta arnas estuan datozen txirrin-dulari galduak indar berritzeko gertuardoa eta pastelak eskainiz.

Bigarren mailako bide asko dagomahasti, arto-sail eta basoetan barre-na. Trafikoari ihes egiteko modua

GURE ASMOA ALPE JULIARRETARA iritsi eta handikkostaldera jaistea zen, ibilbidea Ljubljanan,hasitako lekuan, bukatzeko. Baina alpeekerakarrita bizikletak aparkatu, mendiko botakerosi eta Triglavera abiatu ginen, �hiru burukomendira�, Esloveniako armarrian azaltzen denmendi kuttunera. Benetako esloveniar izatekobizitzan behin igo beharra omen dago Triglav,mendirik garaiena (2.864 metro). Bled-ekolakua da Esloveniako turistikoena, zoragarria,postal guztietakoa, argazkia atera eta aldeegiteko gogoa ematen duena. Aurrerago joaneta Bohinj-eko lakua dago, handiagoa etalasaiagoa. Mendirik garaienen magaleandago Bohinj, Ementalec behi gazta famatuaegiten den lurraldearen bihotzean. Mendiza-leentzat leku egokia da kanpaleku nagusiajartzeko. Bertatik Triglavera bi egunetako ibi-lia eta 2.300 metroko desnibela dago. Men-dietan aterpe ugari da, eta pasabiderik zaile-nak ferrata-z hornituak. Hori bai, Triglaveraigo nahi duena, goiz ibili benetako esloveniarizan nahian mundua elkartzen baita bertan.

Triglav, hiru buruko mendia

Kontraste handiakherrialde txikian

EsloveniaLogarska Dolina, herrialdeko leku ederrenetakoa.

Ander Izagirre

ez zen beste txirrindularien aurkaaritu: 1949ko ekainaren 10a Coppikmendiak garaitu zituen eguna izan zen.Tifossiek Coppik flotatu egiten zuelaesan zuten.

Asfaltozko hesteaMendate maltzurra da Izoard.

Hamasei kilometroko digestio-apara-tu baten itxura du. Txirrindulariakxurgatu, zuzen amaigabeetan murtxi-katu eta sigi-sagatan desegin egitenditu. Hasieran malda oso gogorraketa atsedenak tartekatzen ditu, izte-rrak eta gogoa disolbatzen dituztenazido deskargak dosifikatuko balitubezala. Brunissard herritik aurrerabost kilometro ikaragarri datoz, izeibaso batean barrena, eta halakobatean Casse Deserte paraje soilarenatarian uzten du txirrindularia, 2.200metrotan. Han goian, begiak oker etabihotza eztarrian iristen den ziklistaripaisaia zorabiagarri bat azaltzen zaio,ez sinestekoa: hartxintxarrezko hegikiskali batean, harrizko letaginikaragarri handiak zutitzendira errepidearen albotan.Dinosauro baten masailezu-rraren barnetik doala iruditu-ko zaio txirrindulariari.

Txirrindularitzareneszenatoki harriga-rrienetako bat da Izo-ard (2.361 m.). Pro-ventzako Alpeetakoigoera honek mailabereziko mendate baten gogortasu-na, paisaia estralurtar baten lilura etakirol honetako mitoen oihartzunakbatzen ditu: eskaintza erakargarriazikloturistarentzat.

Anomaliak gertatzeko leku apro-posa da. 1949ko ekainaren 10ean, adi-bidez, grabitatearen legea eten eginomen zen bertan. Italiako Giroan ger-tatu zela diote, Fausto Coppi handikigaro zenean. �Balentriarik ederrenabalentriarik zoroena da� esaldiarenjarraitzaile izaki, egun hartan ziklismo-aren historiako erakustaldi zoro etaederrenetako bat eskaini zuen. Inola-ko beharrik gabe �itzulia irabazita bai-tzeukan�, Coppik helmugarako 192km falta zirela jo zuen erasoa. Zazpiordu eta erdiz Italia eta Frantziako laumendate zeharkatu eta ordu laurdenbat kendu zien aurkari etsituei. Ihesal-di absurdu baten handitasuna: sufri-mendua eroso neurtzeko aukera zuenbatean, bere oinaze guztia eskainizuen Coppik maisulan bat burutzeko.Horregatik zen campionissimoa.

Izoardeko aldapa pikoenetan, txi-rrindulariak bazterrak jo beharrean etabihurrituta igarotzen diren parajeetan,Coppi belodromoko espezialista ele-ganteenaren estiloarekin azaldu zen.Hainbat orduko sufrikarioa eta gero,zelan ondo eserita, ukalondoak angeluzuzenean doblatuta eta eskuak heldu-lekuan tinko, zikoina-zango famatuhaiek pistoiak balira bezala gora etabehera mugitzen zituen. Egun hartan

Izoardmaltzurra

Esan dugu Izoardek maltzurkeriafina duela: Casse Deserten jaitsieralabur bat oparitzen du, arnasa hartueta gailurra ikusteko aukera, minarenamaiera gertu dagoenaren uste lasaiga-rria. Eta ondoren azken hiru kilome-tro torturatzaileak datoz, %14ko mal-dak dituztenak, erlaxatutako ziklistarioinaze gehiago jasateko gaitasuna itza-li zaionean.

Horregatik esan zuen LouisonBobetek txapeldun handienek bakarkapasa behar dutela Casse Deserten gora.Eta horregatik daude Bobet eta Coppi-ren aurpegiak Casse Deserteko har-kaitz batean iltzatutako plakan: handikarrastaka pasatu garen zikloturistokTourraren eszenatoki mitiko honetanpixka bat fantaseatu dezagun, bakarkapasatzen direnak txapeldunak direlagogoratuz txirrindulari txarrenak erebakarka pasatzen garela ahazteko. !

Egilea, ezkerrean, eta lagun batMonacotik Austriara bizikletaz

egindako bidaian. Argazkia Izoardgainekoa da, Fausto Coppi eta

Louison Bobet-en irudiak dituenxaflaren azpian.

ARGIA

34

20

07

ko u

ztai

lare

n 2

2a

ARGIA

35

20

07

ko uztailaren 22

a

Lehenbizikoz duela dozena bat urtejarri genituen zorroak bizikleta gai-nean. Bidea ez zen berria, asteburu-ro trinketeetara pilotan aritzera�garai horretako Mikelen zaletasu-na� eramaten gintuzten errepidee-tatik joan baikinen. Geroago ziklo-turismoaren ibilbide klasiko askoegin genituen eta beranduago tokiexotikoagoetara joan ginen. Bidaiabakoitzaren bukaeran paisaia etakultura ber riekin disfrutatzeko

gero horiek denak elkartzen ahale-gindu ginen. Helburu honekin karto-grafia eta bibliografia aztertu genueneta biderik egokienak aukeratu ondo-ren �paperetik plazara jaistea� eraba-ki genuen, GPSeta grabagailua har-tuz.

Gero informazio hori guztia garbi-ra pasatu eta bidegurutze bakoitzarenmarrazkiak egiten genituen. Marrazkihauek oso zehatzak dira, orto-argaz-kien gainetik egin ditugulako.

Bidaia honek begiak ireki dizkigu

gogoa handituz zihoan, baina ezingenuen burutik kendu etxe ondo-koa ez genuela ezagutzen. Eki jaio-ko zela jakin genuenean gureherrian bidaiatzeko garaia iritsi zelaerabaki genuen.

Bidaia hain zen aberatsa liburu etaikus-entzunezko batean jasotzea era-baki genuela. Ibilbidea zehazteko biurte behar izan ditugu. Hasieranbidegorriak, bide berdeak eta zirgakobideak bilatu genituen, hau da, peda-lei emateko lekurik errazenak, eta

Euskal Herriari itzuliaEuskal Herriari itzuliaFamilia gurpilduna

LEKU �BERRI� ASKO ezagutuditugu bidaian. Horietatikguztietatik, umeekin bizi-kletaz txango labur bategiteko, hain ezaguna ezden bat aukeratu dugu.Baionan D-261 errepidea

hartuta, Aturri ibaitik gora egiten badugu, 10 kilometroraArdanabi izeneko ibaia aurkituko dugu. Leku honetan koka-tzen da Euskal Herriko itzuli osoko ipar muturra eta txangoproposamen honen hasiera. Ardanabiko ertzetik 12 kilometro-ko (joan-etorria) guztiz laua den ibilbidea duzu. Hamaiketakoaegiteko mahaiak eta iturri birakaria ere aurkituko dituzu. Lurra

bustia ez bada joandakoan hobe duzu ibaiaren eskuinekoertzetik ibiltzea trenbideak gurutzatu arte eta toki honetanbestaldera pasa. Lohia badago, hobe hasieratik ezker hegitikigotzea, D-257 errepidea aurkitu arte.

Euskal Herri Kontinentaleko hiriburu handienetik osohurbi l egonarren joangaren guztietanjende gutxiaurkitu dugubertan. Beraz,badakizu, inoriez kontatu.

Inori ez kontatu

Argazkiak eta testua:Rosa Lizaso eta Mikel Bringas

Euskal Herrian komentariorik gabekobegirada kuxkuxeroak. Euskaldunokezezagunekin hartu-emanetan hastekoditugun mugetaz, Euskal Herriko itzu-lian ederki jabetu gara. Baina mugahoriek puskatzeko prest zegoenik ereaurkitu genuen. Esaterako Mundakan.Ezagunak dira herri horretara iristendiren surflari saldoak, asko atzerritik.Gure irudi exotikoa ikusirik gu erehorietakoak ginela pentsatuko zuenhango baserritar batek. Aitzurrazlanean ari zela, ondoan pasa gineneanbegirada altxatu eta barrutik oihukatuzigun: �Zelako bizikleta my friend�.

Haurrarekin bizikletaz bidaiatzeaUrtebete izan gabe, Ekik EuskalHerriko itzulia egin du. Bizikletazbidaiatzea gure zaletasuna da eta umebatentzat esperientzia guztiz heziga-rria izan daitekelakoan gaude. Bainaumea etxean bezain ongi egoteko, ume

baten erritmoan egin behar da bidaia.Sasoian egonda, beste bidaietan

170 km egin ditugu egun bakar batean.Ekirekin joanda 30-40 km bainogehiago ez. Atera eta 200 metro eginaurretik ibaira harriak edo makilakbotatzeko, bide bazterreko ardiakikusteko, edo titia hartzeko, askotangelditu behar izaten dugu.

Ekiren loak aprobetxatuz pedaleieragiten diegu. Gurditxoan siesta ede-rrak bota ditu eta esnatzen denean,bata porruak erostera eta bestea bela-rretan jostatzera, pardela aldatzera...Ume batekin bidaiatzea bizipen abera-tsa bezain neketsua da. Atsedenaldira-ko astirik ez dago.

Eki hizketan hasia da. Erabaki-tzeko gaitasuna ere garatzen ari da.Bidaiatzen jarraitu nahi duen ala ezlaster esango digu. Orain taldeanhiru gara. Beraz, bozketetan berdin-ketarik. !

eta Euskal Herriaren aniztasun paisa-jistikoa erakutsi digu. Ibilbidean, bes-teak beste, zera aurkituko ditugu: 7lurraldeak eta 7 hiriburuak; Zuberoa-ko baserri giroko tokiak eta Ibaizabalezkerraldeko hiri girokoak; Urumeakohezetasuna eta Bardeetako idorra;Isturitzeko antzinatasuna eta Kursaa-leko modernitatea; Arabako lautadaeta Pirinioetako maldetako gertutasu-na; kostaldeko kresala usaina eta leho-rreko zerealarena; Gernikako zuhaitzaeta Guggenheim...

Gida honek luzera ezberdineko 23ibilbide zirkular deskribatzen ditu,motzena egun bakarrekoa eta luzeenahilabetekoa; Euskal Herriari itzuliaegiten duena. Etapek 39 kilometrokobataz bestekoa dute, eta igoera 749metrokoa.

Orografia kontuan harturik, fisi-koki edo teknikoki gogorrenak direnbideak saihesten ahalegindu gara.Ibilbidearen %99a bizikletaz egindaiteke eta %81a trafikoak oztopa-tzen ez duen tokietatik doa. Gainera,etapa bakoitzaren helmuga aterpetxeedo kanpin baten ondoan kokatudugu.

Poz handiak eman dizkigu bidaiahonek. Orain gure nahia hauxe da:beste pertsona batzuek ere guk egini-ko ibilbideekin disfrutatzea, gureherriko paisaiez goza dezaten.

Euskal Herrian arrotzTanden bat ikustea ez da oso arruntaizaten, are gutxiago atzean bi gurdi-txo badaramatza ilaran. Bideetan gureirudiak askotan jendearen harridurasortzen du eta txundidura era askotanadierazi izan digute. Kuban �no cabeuno maa?" galdetzen ziguten, Thailan-dian algarak entzuten genituen eta

Itzuliaren liburua: Euskal Herria en biciElea argitaletxea. 154 orrialde. 16,00�.http://www.bizibidaia.net

ARGIA

38

2007

ko u

ztai

lare

n 22

a

1994an hasi zen SHEE-IVEFeko ikasle talde bat udaldietan bizikletazbidaiatzen. Urte hartan transpirenaika egin zuten. Ordutik hamaikalekutan izan dira: Peru, Sumatra, Brasil, Kuba, Guatemala, Laos,Malawi, Sulawesi... beti bizikletaz. Aurten Tanzanian dabiltza. Egileariaukera zuen aldiro e-postak bidaltzeko eskatu diogu.

Lau gutun TanzaniatikArgazkiak eta testua:Koldo Zubizarreta

Egilea, ezkerretik bigarrena, Bartzelonako aireportuan.

2007-07-16 Makuyuni

Gozatu ederra gaur hartu duguna. Arushatik irten eta koloreak ezker-

eskuin, azokak eta jendea janbo, janboka gu agurtzen. Trafiko apurra

turistez leporaino doazen todoterrenoak, hori bai, ziztu bizian. Pixkanaka

agertu diren masaien herrixkak: Bomak. Txundigarria da Masaien presen-

tzia: garaiak, azal ilun-iluna, ile motza, aurpegian orbain apaingarriak eta

belarrietan zulo zabal-zabalak. Makila eskuan eta soina kolore urdin edo

granate biziko tunikaz estalia. Gehienak behi edo ahuntz-zain ikusi ditu-

gu, serio demonio. Ez da erraza beraiekin hitz egitea. Errepidean auto-

ren batek akabatutako hiena bat, lurreko otso bat eta katajineta. Mikelek

lehenengo zulatua. Bat-batean Iri gehitu zaigu tropelera. Bere bizikleta

zaharraz 50 bat kilometro egin ditu gurekin, ahal bezala komunikatu gara.

Bidean bertso batzuk utziaz (hasi da bertsozikleta) iritsi gara Makuyunira.

Dutxarik ez eta baldekada ur banarekin freskatu eta garbitu gara.

2007-07-14 ArushaIritsi gara Tanzaniara.20:00etan lurreratu da hegazkina Kilimanjaro aireportuan eta bidaiakonekea gainean izan arren ezin dugu poza ezkutatu. Kezka dugu ordea:Ongi iritsiko ote dira gure bizikletak kutxatzar horietan? Bada bai.Aireportuan bertan bisa atera dugu, 50 dolar bakoitzak. AireportutikArusharaino beste 50 kilometro daude. Bizikletaz ezin izan dituguegin gau iluna baikenuen. Hala nola sartu ditugu kutxak furgonetabatean eta han abiatu gara. Marka da, bidean hotza galanta pasa dugu,haizeak gogor jotzen zuelako eta leihoak beheraino jaitsita zeudelako;Afrikan hotza! Hotel txukun samar batean tokia hartu eta lotara.Gauza handirik ez dugu ikusi, hemen gaua benetan iluna baita, berta-koen azala bezain iluna. Farola eta denda-argi gutxi hemen. Irrikitangaude bihar goizean esnatu eta Afrikari aurrez aurre begiratzeko.

2007-07-13 Bartzelona

Bidaia, bizikleta eta lagunak, hirurak estu-estu lotuta. Bi urte pasa

eta berriz ere Afrikan.

Batzuentzat zaila da ulertzen nola eman ditzakegun oporrak bizikleta

gainean, izerditan; esfortzua, beroa, leku deserosotan lo egitea, jateko

gutiziarik ez... Guk ez dugu opor hoberik izan, �frogatu ez duenak, ez

daki zer den hau� kantatuko nuke. Bizikletak ematen duen gertuta-

suna ikaragarria da. Bizikletaz usainak, koloreak, begiradak, agurrak

gertu sentitzen dira. Edozein tokitan, nahi dugunean, kanpotarrak

geratzen ez diren tokietan geratzeak jendearengana hurbiltzeko

aukera ematen digu. Kanpotik ikusita jendeak pentsa dezake hau

sekulako abentura dela, oso zaila dela horrelako bidaia egitea. Guk

ez dugu hori sentitzen. Zailena agian, horrelako bidaia bat egiteko

lagunak aurkitzea da. Ez gara sasoi bete betean egoten, kilometro

andana egitea ez da gure helburua.

Atxikita hegazkina hartu aurreko argazkia bidaltzen dizuet. Aitor,

Joseba eta Haitzol ageri dira nirekin.

erdiko k

aieraMunduari bira bizikletaz

Makina bat leku bada sarean bizikletazibiltzeko. Erabilgarrienetakoa dawarmshowers.org (ingelesez eta fran-tsesez). Bizikletaz dabiltzanei dutxaberoa eta gauerako ohea eskaintzendieten pertsonak biltzen dira hor. Ibil-bideak eta jendearen kontakizunak bil-duta esciclismo.com-en (gaztelaniaz),ona da bidaiak prestatzeko. bicifami-liar.org familian bidaiatzen dutenek,familian bidaiatzen dutenentzat eginada (gaztelaniaz eta katalanez).

Ziklobidaiariak izan ziren egunero-koak Interneten jartzeari gustua hartuzioten lehenetakoak. Urrutiranzkobidaiak eta barne bidaiak, epikoak baka-rren batzuk baina xumeak gehienak.Honatx batzuk. Ederrenetakoa daÁlvaro pailazo asturiarrarena (bici-clown.com, gaztelaniaz) 80 hilabetezibili nahi du batetik bestera irribarreaeraginez. Beat Heim-ek (betzgi.ch,ingelesez) munduko mendi garaienakigotzen ditu magaletik magalera bizikle-taz joanaz. Alaskatik Tierra del Fuego-raino 22.115 km egin zituen bizikletazEndika Fernandez ermuarrak. Berebizipenak txirringa.blogspot.com-en.Abentura senak gainezka egiten dioCorax suediarrari 3.utsidan.se/corax-e(ingelesez). Gizarte kontsumistaz erne-gatuta mundu berri baten bila abiatuta-ko kataluniar baten orria da gamba-da.com (gaztelaniaz eta ingelesez). IkerBlas hernaniarra abuztuan abiatuko daErrumaniatik etxerantz: transylva-nia2007.blogspot.com.

espr

inta

sar

ean

Bidaiako ekipaia egite-ko urrezko araua hona-koa da: �Bildu ezazuezinbestekoa. Gerobaztertu erdia�. Izanere hamaika gauzabehar ditu pertsonaketxetik joateko. Ibiltarigehienentzat nahitaez-koa da literatura. Harahemen bizikletaz egin-dako bidaiez euskarazirakurtzeko aukera. y

Tuparen seme-alabakJon Arretxe ELKAR

Txirringaren aieneanAmaia Elosegi etaEsther Mugertza

TXALAPARTA

Ilargia lagun betiHegoalderuntz

Fernando PresaTXALAPARTA

Alpeen itzalpeanJuan Martin

Elexpuru ELKAR

Kuba triste dagoJuan Martin

Elexpuru ELKAR

Ekialdeko mamuakJon Arretxe ELKAR

GriotJon Arretxe ELKAR

TubabuJon Arretxe ELKAR

Zelatik jaistean leitzeko

2007-07-17 KarutaGaur lehenengo aldapak. Nabari da ez gaudela sasoi onenean,Joseba salbu, noski, hori beti ondo. Aurten kanpin-dendak darama-tzagu gida-liburuen eta Tanzanian ibilitako bidaiarien aholkuakjarraituz, eta nahi baino gehiago nabaritzen dugu pisua.Bidean Masai gazteak turistek argazkiak egin ditzaten dantzan etakantuan ikusi ditugu, diru truke noski. Haurrak eskean ere dezente.Ez al dugu guk bertan hori bultzatzen honaino etorriaz?Urrutitik bada ere lehenengo animalia handiak ikusi ditugu:Elefantea eta ñua. Hegazti ederrak ere bai: arrano zuria eta putreerraldoia, marabua eta beste hainbat txori koloretsu.Karatun bertakoen saltoki koloretsuak. Askotan VISA onartzendute. Hemen ezagutu dugu Nerea. Oriokoa da eta Mugarik GabekoIngeniariak taldearen proiektu batean ari da. Hiru urte daramatzaTanzanian. Harrera bikaina egin digu eta guk izugarri eskertu diogu,dutxa beroa bereziki!

Bihar Nogorongoriko kraterrera goaz, ikaragarri ederra omen da etaanimalia ugari ikusi omen daitezke. Bihar todoterrenoko turista bilaka-tuko gara. Azken finean, desberdinak al gara?Etzitik aurrera turisten ibilbideetatik aldenduko gara.