2. GAIAsentimenduak ezagutzeko trebetasunak. Hau da, “hunkituta” noiz gauden jakitea, eta zein...

Hezkuntza Soziopertsonala.

43

2. GAIA: HEZKUNTZA AFEKTIBOAREN

MARKO INTEGRATZAILE

BATERANTZ. M. Angeles de la Caba


44


45

Aurkibidea. Sarrera. 47

Helburuak 48

1. Hezkuntza afektiboaren ikusmoldea, marko integratzaile batetik 49

1.1. Ikusmolde integratzailea duten oinarrizko proposamenak 49

1.2. “Garapena” funtsezko printzipio gisa,

Hezkuntza Afektiboaren curriculum baten eraikuntzan 51

1.3. Curriculumaren mugaketa 52

2. Heziketa emozionalaren proposamenak 54

2.1. Aurrekariak: Gardner-en adimen anizkoitzen teoria 54

2.2. Adimen emozionalaren kontzeptua eta dimentsioak 55

2.3. Heziketa emozionalaren edukiak eta helburuak 57

3. Heziketa soziopertsonalaren proposamena 60

3.1. Heziketa soziopertsonalaren jatorriak eta garapena 60

3.2. Hezkuntza Afektiboaren curriculuma 61

Jarduerak 64

Nork bere burua ebaluatzeko jarduerak 65

Bibliografia 66


46


47

SARRERA

Gai honetan, Heziketa Afektiboaren oinarrizko helburuak, printzipioak

eta ikusmoldeak zeintzuk diren azalduko dugu. Horretarako,

funtsezkoak diren bi proposamenak aztertuko dira, haien artean dauden

oinarrizko puntuak –elkarrekin topo egiten dutenak– zeintzuk diren

ikusi ahal izateko.


48

HELBURUAK

- Zer adierazi nahi dugu “garapena” Heziketa Afektiboaren

oinarrizko printzipioa dela baieztatzen dugunean?

- Heziketa Afektiboaren curriculum argirik ba al da? Zeintzuk

dira curriculuma diseinatzerakoan dauzkagun bi aukerak?

Zertan dira berdinak eta zertan desberdinak Heziketa

emozionala eta Heziketa soziopertsonala?


49

1. Hezkuntza Afektiboaren ikusmoldea, marko

integratzaile batetik.

1.1. Ikusmolde integratzailea duten oinarrizko

proposamenak.

Agertzen/azaleratzen ari diren gizarteen egoerek balio eta

trebetasun berriak eskatzen dituen etorkizun bat erakusten dute. Hori

horrela izanik, aldaketa bizkorrez beteriko zalantzazko etorkizun bati

aurre egiten jakiteko, prestakuntza pertsonal egoki baten beharra dago.

70eko hamarkadaren amaieratik, eta, batez ere, 80ko

hamarkadatik aurrera, teoria integratzaileak eratzeko deialdiak egiten

hasten dira; ekarpen psikopedagogiko askotarikoak jasotzeko gai izan

behar dute teoria horiek.

Teoria integratzaile baten eraikitze-prozesuan, kontuan hartu

beharreko zenbait alderdi daude, iraganean agertutako dikotomia

zaharrak gainditu ahal izateko..

Teoria integratzaile batek, alde batetik, pertsonarengan arreta

jartzen duen ikuspegi bat izan behar du; teoria guztiek zerbait

garrantzitsua eskaini behar diote ikuspegi horri, garapen soziopertsonal

nahiz afektiboa nola gertatzen den ulertu ahal izateko.

TESTUINGURUA

IKUSPEGI PSIKOPEDAGOGIKO INTEGRATZAILEA

Pertsona esanguratsuak -Erreakzioak, ereduak -Komunikazioa


50

PERTSONA

Bestalde, teoria horrek hautemangarria izan behar du, gizarte

eskaerekiko nahiz “kontzientziazio-” eta “gizarte–aldaketa-

”beharrekiko. Horretarako, hezkuntzari ematen zaion zereginaren eta

ideologiaren arabera, hainbat bide daude.

Adierazitako ikuspegi integratzailetik, Heziketa afektiboan

agertu diren oinarrizko ikuspegi edo ohiturak bi izan dira. Europar

- Autoezagutza - Eskemak - Autoestimua - Interpretazioak - Autoerregulazioa - Arrazonamendua - ......

Heziketa Afektiboaren kasuan, saiakera integratzaileak ez dira 90eko

hamarkada arte ematen. Garapen sozioafektiboaren esku-hartze

hezitzailean gertatzen diren aldaketa garrantzitsu baten aldia markatzen

du80ko hamarkadaren amaierak; horien artean, hiru dira aipagarrienak:

1) Ia era esklusibo batean, doikuntza pertsonalaren edo sozialaren

arazoa zuten pertsonei era konpontzailearekin aplikatzen zitzaizkien

hasierako esku-hartzeen aurrean, era prebentiboago bat.

2) Ideologiak betetzen duen paperari buruzko hausnarketa sakonagoa.

3) Ikuspegi sistemiko bat, zeinaren bidez garapen

sozioafektiboarengan eragina duten elementu guztiak kontuan

hartzeko beharra ikusten den.


51

ohiturek Heziketa Soziopertsonalaren proposamenei –zeina oraintsu

kontzeptualizatu berria den Heziketa Afektibo gisa– bide eman die;

Amerikatik, berriz, Heziketa Emozionalaren proposamenak hedatu

dira, eta, puntu komunak dituzten arren, ezaugarri eta berezitasunak ere

badituzte.

Egia esan, ikuskera eta pentsamolde desberdinek, esku-hartze

eta diskurtso pedagogikorako eduki askotarikoak sortzen dituzte. Hori

da, hain zuzen, azken bi hamarkadatan gertatu dena, diziplina berri

horiek eratzen joan diren heinean..

Hala ere, landu beharreko balio soziopertsonalen eta

trebetasunen curriculuma zehaztu eta aukeratzerakoan, elkargune asko

daude. Hau da, trebatu beharreko balioen eta trebetasunen bat-etortzea

oso altua da.

1.2. “Garapena” funtsezko printzipio gisa, Hezkuntza

Afektiboaren curriculum baten eraikuntzan.

Heziketa Afektiboa, bere ohituretan, erreferentzia-eremu bat

ezartzen saiatzen da, testuinguru hezitzaileetako alderdi sozialen eta

pertsonalen garapenerako beharrezkoak diren helburu, eduki,

estrategia eta orientazio-jarraibideekin.

Egia esan, proposamen bakoitza “garapenerako” diziplina

desberdin gisa definitzen da, “garapena” gizakiaren gaitasunen

moldaera gisa azalduz. Azken baten, modu aktibo batean, besteekin

izango duten erlazioa eta euren bizitza baldintzatzen duten gertaerei

aurre egiteko behar diren estrategia praktikoak eta ezagutzak eman

nahi zaizkie pertsonei.


52

Hala ere, helburu nagusienetariko bat izateaz gain,

eztabaidagarrienetariko bat ere bada “garapena”. Gogoeta sistematiko

gutxi dago bultzatu behar liratekeen balio eta trebetasunei eta

“garapen” moduan defini daitekeenari buruz..

Bestalde, era saihestezin batean, garapen sozial eta pertsonal

egokiak lortzeko ontzat jotzen diren estrategiei, trebetasunei,

ezaugarriei eta ezagutzei buruzko hainbat iritzi daude.

Zentzu horretan, gizarte demokratikoetan sortzen den diziplina

hezitzailea da Heziketa, zeinak printzipio demokratikoekin bat datozen

balio eta trebetasunak garatu nahi dituen hiritarrengan.

1. 3. Curriculumaren mugaketa

“Garapena” printzipio zuzentzaile gisa mahairatzeak ez du

Heziketa Afektiboaren curriculumean barneratu beharreko eduki

zehatzen eta helburuen arazoa konpontzen. Horri buruz eztabaida luze

bat egon da, eta bi aukera daude:

PERTSONA

MOTA?

GIZARTE MOTA?

Edozein eratara ere, garapenaren dimentsioak gizartearen eta

pertsonaren ikuskera jakin baten eremuan zehazten dira.


53

Orokorrean, Heziketa Afektiboaren edo emozionalaren

proposamenek ez dute arreta jartzen epe laburrerako trebetasunetan,

eta, ñabardurak alde batera utziz, bi elkargune ikus daitezke.

Alde batetik, gaitasun pertsonalari dagozkion trebetasunen

garrantzian bat egiten dute (autoezagutza-trebetasunak, autoestimua eta

autoerregulazioa).

Bestalde, helduen bizitzan hain beharrezkoak diren

pertsonarteko balio eta trebetasunetan ekiten dute; esate baterako,

komunikazio-trebetasunetan, pertsonarteko erlazioetarako

trebetasunetan (desberdintasun kulturalen nahiz pertsonen arteko

gatazken konponketa), lanerako trebetasunetan, eta, orokorrean,

bizitza- nahiz gizarte-trebetasun gisa ezagutzen direnetan.

Guztiak ados daude hezkuntza-instituzioek ezinbesteko

paperadutela esatean, agente bakarrak ez diren arren. Era berean,

modu eraginkor batean martxan jartzeak instituzioaren eginbeharretik

haratago dagoen ahalegin handi bat eskatzen duela behin eta berriz

esaten da; instituzioak, azken baten, alderdi bat baino ez dira, eta maila

a) Epe laburrerako trebetasunetan –heziketa-instituzioa uzterakoan

beharrezkoak izango diren horietan; batez ere, lan bilaketarekin

erlazionaturik daudenak–arreta jartzea.

b) Egoera ugaritan erabil daitezkeen trebetasunen eta tekniken bilduma

bat diseinatzea, ondorengo helburuekin:

1.- garapen maila on bat ziurtatzea gizarteko alderdietan

nahiz alderdi pertsonalean..

2.- Berehalako egoeretan, eguneroko moldaerarako

beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak eskaintzea


54

sozialean nahiz maila politikoan laguntza garrantzitsuak behar dituzte.

Helburuak nekez lortu ahal izango dira, materialen eraketarako behar

diren baliabideen sorkuntza posible egingo duten plan nazionalik gabe..

2. Heziketa emozionalaren proposamenak

Heziketa emozionalaren ikuspegiak “adimen emozionala”

suspertu nahi du, eta, izaera nahiko integratzaile batekin, 90eko

hamarkadatik aurrera garatzen da; bertan batzen dira aurreko

hamarkadetan zehar garaturiko ekarpen psikopedagogiko ugari.

2.1. Aurrekariak: Gardner-en adimen anizkoitzen teoria

Heziketa emozionalaren ikuspegiaren aitzindari bat Gardner da,

adimen kontzeptuaren birplanteamenduarekin. “Arazoak askatzeko edo

konpontzeko, edota testuinguru kultural batean nahiz komunitate jakin

batean garrantzizkoak diren produktuak egiteko beharrezkoa den

trebetasun” gisa definitzen du Gardner-ek adimena, eta adimen tipo

askotarikoak daudela aldarrikatzen du.

Gardner-en adimen anizkoitzen teoria (musikala, gorputz-

zinetikoa, logiko-matematikoa, hizkuntzazkoa, espaziala,

pertsonartekoa eta intrapertsonala) pertsonak hainbat eratako arazoei

aurre egin behar dionaren ideian oinarritzen da, eta, era serio batean,

adimenaren gaiak hezkuntzatik aztertzean erabili den modu

murriztailea eztabaidatzen du. Haren proposamena hezkuntza-

ekintzaren eremua zabaltzea da, oro har logiko-matematikora eta

linguistikora mugatua izan baita eremu hori.

Gomendaturiko irakurgaiak:

Gardner (1995): Las inteligencias múltiples., Barcelona, Paidós. Batez ere, 33, 40, 41 eta 42. orr., non pertsonarteko adimenari eta adimen intrapertsonalari buruzko ideiak garatzen dituen. (2. Kapituluan). Gardner (2001): La inteligencia reformulada: Las inteligencis múltiples en el siglo XXI, Barcelona, Paidós. Orrialdeak: 21-29


55

Heziketa emozionalaren proposamenen garapenerako, garrantzi

handia izan zuten Gardner-ek pertsonarteko adimenari eta adimen

intrapertsonalari buruz izan zituen ikuspegiek.

Barnekoak diren arlo psikologikoak ongi aztertzeko eta

ezagutzeko gaitasunari dagokio adimen intrapertsonala; hau da, nor

bere buruaren bizitza emozionalean murgiltzea, sentimenduak

aztertzea, horiek bereizten jakitea, sentimendu horiei izena jartzea, eta

jarrera-gida moduan erabiltzea.

Pertsonarteko adimena, berriz, era egoki batean erlazionatzeko

gaitasunari dagokio, eta “berezitasun sozialak” izenez ezagutzen

dugunaren multzoa hartzen du bere baitan.

2.2. Adimen emozionalaren kontzeptua eta dimentsioak

Adimen emozionalaren kontzeptua, bere baitan, orain dela

hamarkada bat baino ez zen sartu, eta Daniel Goleman-en lanarekin

hedatu zen.

Goleman-en originaltasuna oso erlatiboa da. Gardner-en

pertsonarteko adimenaren eta adimen intrapertsonalaren ideietan

inspiratu zen, eta “adimen emozionalarekin” ohitu gintuen, kontzeptu

hori lehenago Salovery-k eta Mayuer-ek 1990ean erabili zuten arren.

ADIMEN INTRAPERTSONALA

PERTSONARTEKO ADIMENA

ADIMEN EMOZIONALA

Gomendaturiko irakurgaiak:

-Goleman (1996): “¿Las emociones pueden ser inteligentes?” Inteligencia Emocional, Barcelona, Paidós, 78-81. -Goleman (2000): La práctica de la inteligencia emocional, Barcelona, Kairós, lehenengo kapitulua.


56

1) Autoezagutza emozionalaren gaitasuna, edo nork bere

sentimenduak ezagutzeko trebetasunak. Hau da, “hunkituta” noiz

gauden jakitea, eta zein emozio den eta nola eragiten digun

identifikatzea.

2) Emozioak kontrolatzeko gaitasuna izatea, desegokiak eta

deserosoak direnean, batez ere. Hau da, sozialki egokia den

(emozioak adieraztean ez du guztiak balio) eta norberarentzat

asegarria den moduan emozioak kanporatzen ikastea, emozio

horiei eutsi gabe.

3) Proposaturiko helmugetara iristeko, nork bere burua

motibatzeko gaitasuna izatea; hau da, oldarkortasuna

kontrolatzeko gai izatea eta atseginak itxaronarazten jakitea,

batez ere.

4) Besteen emozioak onartzeko gaitasuna izatea, hitzezko

komunikazioaren eta hitzezkoak ez diren komunikazio-

adierazleen bidez. Oso garrantzitsua da hitzezkoak diren eta ez

diren adierazleak dituen hizkuntza emozional zabal baten jabe

izatea, besteak zer sentitzen ari diren uletzen lagun diezagun..

5) Besteak motibatzeko gaitasuna izatea, pertsonarteko eta

taldeko erlazioetan. Besteen beharrizan emozionalekin enpatia

Esan dezakegu, bere baitan trebetasun ugari hartzen dituen metatrebetasun bat dela

adimen emozionala . Zentzu horretan, Salovery-k lehendabizi eta Goleman-ek ondoren,

adimen emozionalaren bost dimentsio bereizten dituzte, zeinak adimen

intrapertsonalarekin (1,2 eta 3) eta pertsonarteko adimenarekin (4 eta 5) bat datozen.


57

izatea dakar horrek, eta bai halaber aldaketa baikorrak

eragiteko gaitasuna nahiz trebetasun eraginkorrak edo erlazio

sozialak izatea ere.

Adimen emozionalaren seigarren dimentsio bat azaldu da oraintsu:

emozioak eraldatzeko gaitasuna. Hainbat emozio ezagutuz, kontrakoak

eta osagarriak diren emozioak ezagutzea posible izateaz gain, ezagutza

hori emozio batzuk positiboago bihurtzeko ere erabil daitekeela

aurresuposatzen da.

2.3. Heziketa emozionalaren edukiak eta helburuak.

Heziketa emozionalaren ikusmoldeak hainbat eremutara hedatu

dira: gurasoengana (Valles, 2000), hezkuntza-instituzioetara (Bisquerra,

2000), eta lan-mundura (Weisinger, 1998).

Heziketa emozionalaren curriculum baterako mahairatzen diren

helburu eta eduki zehatzak aldakorrak izaten dira. Orokorrean, autoreen

baitan egoten da desberdintasuna, eta dagoen adostasun eza eta duela

gutxi zuen izaera frogatzen ditu horrek.

Edonola ere, adimen intrapertsonalaren eta pertsonarteko

adimenaren ideiarekin jarraituz, trebetasun multzo hori bi sail handitan

sailka daiteke (Goleman, 1999): alde batetik, gaitasun pertsonalarekin

erlazionaturik daudenak, eta, beste aldetik, gaitasun sozialarekin

erlazionaturik daudenak.

Gardner Goleman

ADIMEN

INTRAPERTSONALA GAITASUN PERTSONALA

PERTSONARTEKO

ADIMENA

GAITASUN SOZIALA

Ideia hau agertzen da, besteak beste: WILKS, F (2000): Intelligent emotion: How to succeed through transforming your feelings, London, Arrow.


58

GAITASUN PERTSONALA: Nork bere buruarekin duen erlazioarengan eragina duen guztia. Goleman oinarri hartuta: Bisquerra, R (2000). El marco de la competencia emocional, 159-162 orr. 1. Norbanakoaren kontzientzia: barnekoak eta pertsonalak diren egoerak ezagutzea.

- Kontzientzia emozionala: bakoitzak bere emozioak ezagutzea, jarrerengan nola eragiten duten aztertzea eta erabakiak hartzean kontuan izatea.

- Nork bere buruarekiko ebaluazio egokia: hobetu beharreko alderdiak argi ikusi ahal izateko (esperientziatik ikasten laguntzen digu horrek), gure baliabide pertsonalak, ahalmenak eta mugak ezagutzea.

- Nork bere buruarengan konfiantza izateak, ziurgabetasunak eta presioak egon arren, erabakiak nork bere gain hartzen laguntzen du.

2. Autorregulazioa: bulkaden eta baliabide pertsonalen kontrola.

- Autokontrola: bulkada eta emozio gatazkatsuak gidatzeko gaitasuna, eztanda emozionalik gabe.

- Autestimua, eta helmugak lortzeko aukeretan konfiantza izatea. - Moldagarritasuna: erronkei eta aldaketei aurre egiteko malgutasuna. - Eraberritzea: aukera askotarikoen aurrean zabalik egoteko gaitasuna.

3. Automotibazioa: helburu pertsonalak lortzera gidatzen gaituzten edo haiek lortzen laguntzen diguten joera emozionalen multzoa.

- Lorpenezko motibazioa: aurrez ezarritako helburu bat hobetzeko edo bete ahal izateko saiatzeko gaitasuna.

- Erantzukizuna, ustekabeak eta trabak egon arren. - Jarduteko ekimena, aukera agertzen denean. - Baikortasuna, ustekabeak eta trabak agertzen direnean ere.

Gaitasun pertsonala gure barneko egoerak ezagutzeko eta haiek

erregulatzeko gaitasunari dagokio; era horretan, erlazioak oztopatu gabe

helburuak lortzea errazten da. Orokorrean, lan egiteko zenbait dimentsio

azaldu beharko lirateke, eskeman agertzen den moduan.


59

Gaitasun sozialaren dimentsioan lantzen diren helburuen eta edukien

multzoak aldaketa gehiago azaltzen ditu, autoreen eta erabiltze- testuinguruen

arabera -familiakoa, instituzionala, profesionala-.

Hala ere, oro har lantzen diren zenbait dimentsio azal daitezke. Hurrengo

eskeman ikus daitekeen moduan, dimentsio horiek gaitasun soziala osatzen duten

oinarrizko bi dimentsioen arabera taldekatzen dira.

GAITASUN SOZIALA: besteekin erlazionatzeko moduarengan eragina

duen guztia

1. Besteen sentimenduen, beharren eta arduren kontzientzia.

- Hainbat ikuspegi izateko trebetasunak, edo beste pertsonaren sentimenduak eta ikuspuntuak zeintzuk diren antzemateko gaitasuna.

- Bestearen emozioak eta ikuspegiak ulertzen eta kontuan hartzen ditugula sentiarazteko enpatia-trebetasunak.

2. Besteengan erantzunak eragiteko gaitasunari dagozkion erlazio-

trebetasunak (sozialak...).

- Komunikazio–trebetasunak; entzuten jakitetik arazoduna edo kontuzkoa izan daitekeen informazioa eman eta jaso arteko trebetasunen multzoa biltzen dute.

- Autoafirmazio–trebetasuna, edo norberak besteenganako dituen ikuspuntuak eta eskubideak defendatzeko gaitasuna.

- Gatazken irtenbidea: gatazkak era egokian gidatuz, desadostasunak argitara atereaz, tentsioaren gorakada ekidinez eta adostasun-puntuak bilatuz, limurtze-estrategia eraginkorrak negoziatzeko gaitasuna.

- Laguntasun trebetasunak: aurre hartzeko gaitasuna, beste pertsonen beharrak antzematea eta asebetetzea, beren ongizateari lagunduz.


60

3. Heziketa soziopertsonalaren proposamena

3.1. Heziketa soziopertsonalaren jatorriak eta garapena.

Heziketa emozionalaren ikuspegiarekin gertatzen den gisara,

garapen pertsonalaren eta sozialaren arloak ikuspegi integratzaile

batekin lantzeko saiakera europarrak 90eko hamarkadan gertatzen

dira.

Baina, heziketa emozionalaren proposamenekin gertatzen ez

den moduan, ez dago diziplina mugatzen eta era argian definitzen duen

kontzeptu baten erabilpenari buruzko adostasunik.

“Heziketa soziopertsonala” kontzeptua hedatuenetariko bat da,

eta kontzeptu integratzaile gisa proposatzen da; gizakiaren gaitasunen

“garapena” ikuspegi sozialetik ezin dela banatu dio.

Badira izaera analitikoagoa eta hedagarriagoa duten terminoak;

horien artean, “Heziketa Pertsonala, Soziala eta Morala”, “Heziketa

Pertsonala, Soziala eta Karrerarako Hezkuntza”, “Heziketa Pertsonala,

Soziala eta Osasunerako Hezkuntza” izan daitezke aipagarrienak.

Lehena da hedatuena, dudarik gabe, eta diziplinari ezagutza

berriak ematen dizkioten ohitura psikopedagogiko askotarikoak

integratzeko saiakerari erantzuten dio. Gertu dauden diziplinak biltzeko

saiakerei dagozkie besteak.

90eko hamarkadaren bukaeran, Hezkuntza Afektiboa kontzeptua

proposatzen da termino ugarien arazoa konpontzeko.

Laburpen gisa esan daiteke, antolatutako ezagutzen gorputz bat dela

Heziketa Afektiboa edo soziopertsonala , formalak eta informalak

Gomendaturiko irakurgaia:

LANG, P (1998): Affective Education, London, Cassell.


61

diren eduki-espektro zabal bat hartzen duena bere baitan; eduki horiek

honako hauekin erlazionaturik daude: 1) norbanakoa eta besteak, 2)

instituzioak, egiturak eta gizarte-erakundeak, 3) gai moralak eta

pertsonarteko gaiak.

3.2. Hezkuntza Afektiboaren curriculuma.

Trebetasun/balio soziopertsonalak (autoezagutza, autoestimua,

gaitasun soziala, moralitatea) eta parte-hartze demokratikoaren

trebetasun/balioak elkartu nahi dituen diziplina da Heziketa Afektiboa.

Beraz, funtsezko bi ardatzen inguruan egituratzen da curriculuma.

Eskema: Heziketa Afektiboaren edo soziopertsonalaren ardatzak.

GARAPENERAKO HEZKUNTZA -DIMENTSIO PERTSONALA. (autoezagutza, autoestimua, autonomia).

-DIMENTSIO SOZIALA.

Pertsonarteko gaitasuna

-DIMENTSIO MORALA.

(arrazonamendua, enpatia...)

ERANTZUKIZUNERAKO HEZIKETA ETA

GAUR EGUNEKO GATAZKETAN PARTE-

HARTZEA.

-Parte-hartzeko balioak eta trebetasunak

(osasuna, kontsumoa, ingurugiroa, bakea...)

“Garapen"dimentsioa oso gutxi landu da hemen. Adibide bat: Borrego, C. (1992): Curriculum y desarrollo sociopersonal, Sevilla, Alfar.


62

Alderdi sozialak etengabeko garapenari eta bizitza sozialerako

beharrezkoak diren gaitasun/balioak eskuratzeari dagokion bitartean,

alderdi morala zuzena/ez zuzena moduan onartzen diren balio, jarrera

eta ezagutza multzoei dagokie.

Praktikan, egia esan, zaila da dimentsio sozialaren eta

moralaren artean bereizketa bat mantentzea. Baina, artifiziala den

arren, erabilgarria da alderdi soziopertsonala lantzeko praktika,

estrategia eta ohitura psikopedagogiko askotarikoak biltzen dituelako.

Gaitasun sozialean zenbait alderdi moral (ez guztiak) biltzen dituen

heziketa emozionalaren ikuspegietan aurkitzen ditugu desberdintasun

handienak, kasu honetan ere.

Garapenaren ardatzak funtsezko hiru dimentsio hartzen ditu bere

baitan:

1) Dimentsio pertsonalari, autoezagutzari, autoestimuari eta

jarrera autoerregulatzeko autonomiari (Heziketa emozionalaren

ikuspegitik gaitasun pertsonala deritzona) lehen mailako arreta

jartzen dio.

2) Dimentsio sozialari (literatura psikopedagogikoan

“trebetasun sozial”, “gaitasun sozial” nahiz “bizitza-trebetasun”

izena eman zaio) eta era egoki eta eraginkor batean

erlazionatzeko gaitasunari dagokio.

3) Dimentsio morala, pertsona moral batek gaitasun sozialaz

gain zerbait gehiago behar duela ulertuz;izan ere, pertsonarteko

trebetasun ugari izan daitezke, eta trebetasun horiek era berekoi

eta ziniko batean erabili.


63

Diziplinaren egituran, arazo bat izan da eta izaten darrai alderdi

pertsonalaren, sozialaren eta moralaren garrantzia zein den zehaztea .

Egia esan, HSPren kategoria bakoitzaren edukiak zehaztu behar

ditugunean sortzen da zailtasuna; eduki bakoitzari ezarri behar diogun

enfasia zein den erabakitzean eta guztiak diziplina koherente batean

bateratzean eta orekatzean, hain zuzen.

Zenbait autoreri alderdi pertsonalak sustatzea iruditzen zaio

garrantzitsuena. Ikuspegi horretatik, autonomia pertsonalari ematen

zaio lehentasuna, helburu nagusi gisa. Autore horien artean, batzuek

autoezagutzaren alderdietan jartzen dute enfasia, beste batzuek

heziketa moralean jartzen duten bitartean. Baina, beste alde batean,

trataerak eta esku-hartzeak lehentasuna alderdi sozialei eman beharko

lieketela pentsatzen duten autoreak dauzkagu.

Lehentasunak zehaztea oraindik ere gai eztabaidagarria da,

batez ere parte-hartzearen ardatzean. Zentzu horretan, heziketa

afektiboaren planteamenduetatik azpimarratzen da, “hiritarrak”

autonomiaren, erlazio sozialen eta sentikortasun moralaren balio eta

trebetasunekin hezteak bizi garen testuinguruen hobekuntzarako balio

duten heinean soilik izango duela zentzua. Hau da, gure garaiko

arazoekin era arduratsuan parte hartzen dugun heinean.

"Garapen” dimentsioa baino gutxiago landu da partaidetza. Erantzukizun eta partadaitzerako mugimenduak nabarmendu daitezke. Berman, S y Lafarge, D (1993): Promising practices in teaching social responsability, New York.


64

JARDUERAK.

1) Ulermen- eta interpretazio-eremu posibleak planteatu, adibide batekin

osatuz.

2) Harreman-arazoak eta arazo pertsonalak konpontzeko era posibleak

planteatu.


65

Nork bere burua ebaluatzeko jarduerak

1.- Gaiaren helburuetan agertzen diren galderei erantzun.


66

BIBLIOGRAFIA.

Oinarrizkoa.

-Goleman, Daniel (1996): "Cuando el listo es tonto", Inteligencia emocional, Salovery y

Mayer, Barcelona, Paidós.

3.kapitulua.

- Goleman, Daniel (2000): La práctica de la inteligencia emocional, Barcelona, Kairós,

1.kapitulua.

-Gardner, H. (1995): Inteligencias múltiples, Barcelona, Paidós.

Osagarria.

-Lang, P. (1998): Affective Education, London, Casell.

-Bisquerra, R. (2000): La inteligencia emocional de los hijos. Cómo desarrollarla, Madrid,

EOS.

-Gardner, H. (2001):La inteligencia reformulada, Barcelona, Paidós.

-Hargreaves, A. (1998): Personal and social education: choices and challenges, Oxford,

Basell.

-Ryder, J. ; Campbell, L. (1990): Balancing Acts in personal, social and health education,

London, Routledge.

-Thacker, J. (1989): Personal, social and moral education, Oxford, nfer-Nelson.(HAU

BEGIRATU)

-Weisinger, H. (1998): La inteligencia emocional en el trabajo, Buenos Aires.

- Wilks, F, (2001): Intelligent emotion: how to succed through transforming your feeling,.

London, Arrow.


67


68

2. GAIAsentimenduak ezagutzeko trebetasunak. Hau da, “hunkituta” noiz gauden jakitea, eta zein...

Documents

Transcript of 2. GAIAsentimenduak ezagutzeko trebetasunak. Hau da, “hunkituta” noiz gauden jakitea, eta zein...