16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

20
La saud: concepto vugar y cuestión fosófca tes de qe aparecera Hpócrates ¿qé de o sotros o hababa de o qe es sao o qe es oc  vo?» e este modo fda Epcteto e ss  Cvr sa cins (I, 17), a revdcacó de pereca po par sobre a exsteca de a ocó a priri de o sao de a sad c a apcacó a os objetos o com portametos es cacada, por o demás de certa S por estra pare admtéramos qe es posbe a dec ó de a sad s refere ca a ag saber ex - pícto, ¿dóde bscaríamos s fdameto? Sería coveete e Estrasbrgo someter a  v est ro exame agas re ex oes sobre a sad s recordar a decó propesta hace medo sgo por ebre crjao profesor e a Factad de Med ca etre 1925   940:   La sad es a vd a e e seco de os órgaos>> Ta vez a cosececa de coversacoes matedas co coegas e e Coego de Fraca Pa Vaér hzo eco a Reé Lerche escr

Transcript of 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

Page 1: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 1/19

La saud: concepto vugar y cuestiónfosófca

tes de qe aparecera Hpócrates ¿qé de o

sotros o hababa de o qe es sao o qe es oc

 vo?» e este modo fda Epcteto e ss  Cvrsa

cins (I, 17), a revdcacó de pereca po

par sobre a exsteca de a ocó a priri de o

sao de a sad ca apcacó a os objetos o com

portametos es cacada, por o demás de certa

S por estra pare admtéramos qe es posbe a

decó de a sad s refereca a ag saber ex-

pícto, ¿dóde bscaríamos s fdameto?

Sería coveete e Estrasbrgo someter a vestro exame agas reexoes sobre a sad

s recordar a decó propesta hace medo sgo

por céebre crjao profesor e a Factad de

Medca etre 1925   940:  La sad es a vda e

e seco de os órgaos>> Ta vez a cosececa de

coversacoes matedas co coegas e e Coego

de Fraca Pa Vaér hzo eco a Reé Lerche escr

 bedo: La sad es e estado e e ca as fcoes

ecesaras se reaza sesbemete o co pacer

(Mauvaiss pnsés aurs 192). tes Chares

Page 2: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 2/19

Daremberg e a compacó de artícos ttada

La mdcin histir t dctrins (1865 había escrto

qe «e e estado de sad o se sete os mome

tos de a da todas as fcoes se reaza e seco Co posterordad a Lerche a Vaér a asm-

acó de a sad a seco fe efectada por Her

Mchax pero zgádoa de maera egata: «Co

mo e cerpo (ss órgaos fcoes) fe coocdo

prcpamete deeado o por as proezas de os

fertes so por os desasosegos de os débes de os

efermos de os ádos de os herdos (pesto qe

a sad es secosa e ea se orga a mpresó

mesamete erróea de qe todo pede darse pordescotado) ms eseñates será as pertrbaco-

es de espírt ss dscoes>> (Ls gnds épru

vs d lsprit t ls innmals ptits 1966 M

cho ates qe todos eos ta ez más stmete

qe go de eos Dderot escrbía e s Lttr sur

ls surds t muts lusag d cux qui ntndnt t

qui parlnt (1751 «Cado o está sao ga

parte de cerpo os stre de s exsteca; s ag

a de eas os asa de esta por medo de door es

co segrdad porqe estamos efermos s o hace

por medo de pacer o sempre es certo qe estemos

meOr

La sad es tema osóco ecete e a época

cásca e e Sgo de as Lces tema abordado cas

Page 3: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 3/19

sempre de la msma manera y por reerenca a la

enermedad cuya dspensa es tenida en general por

eqvalente de la salud. Es así, por eemplo como

en en la Teodicea (7, dscutendo las tess de

erre ayle sore el ien y e ma, escría El ien

sco consste ncamente en el placer El señor ay-

le parece tener esta mpresin; pero yo opno que con-

sste en un estado medo tal como el de la salud Unoestá astante en cuando no está mal; esu grado de

sadría no tener nada de locura (§ 251 Y más

adelante en agrega El señor ayle qusera

alear la consderacn de la sald. a compara con

los cuerpos racados qe cas no se acen sentr co

mo el aire por eemplo mas compa el dolor con los

cuerpos qe tenen muca densidad y pesan muco

en poco volumen. ero el dolor msmo ace conocer la

mportanca de la salud cuando estamos prvados deella (§ 259

Entre los lsoos qe prestaron más atencn a la

cestn de la sald, ay que ct a Kant Respalda-

do en los éxitos y acasos de s are de vvr personal

de los que Wasiansk o un largo relato en la ora

Emmanuel Kant dans ses dernres années (8)

Kant trat este punto en la tercera seccn de La

disputa de las facultades (798) . Respecto de la saud

dce nos allamos en condcones engorrosas Unopuede sentirse so es decr ugar segn su sensa

Page 4: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 4/19

cón d bns v po jms pud saber qu

s sno . . . usnc d snscón (d s n

fmo no pm homb ps qu s sno

d oo modo qu dcndo s bn en apaiencia»

Ps su pn smpcdd ss obscons

d Kn son mpons poqu hcn d sud un

objo jno cmpo d sb. Hgmos ms ds-

co nuncdo knno no hy cnc d sud.Admmos so po momno Sud no s un con-

cpo cnco s un concpo vug o qu no qu

dc v sno smpmn común cnc

d odos.

A cbz d s s d ósofos bnz D-

do Kn m pc qu dbo pon Dscs

cuy concpcón d sud n pcu mpo

nc puso qu fu nvno d un concpcón

mcncs d s funcons ogncs. soc sud y vdd n un ogo d os vos sncosos s-

ósofo médco d s msmo pn sgún m p-

c un cusón no bn dvd hs hoy n

un c Chnu d31 d mzo d 1649 scb

«Aunqu sud s ms gnd d odos nusos

 bns qu concnn cupo s sn mbgo qu

qu ddcmos mnos ón y con qu mnos

nos dmos conocmno d vdd s como

sud d m un vz qu s pos no s pns ms n ».

Page 5: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 5/19

Cómo s posb qu jms s hy pnsdo n n

 vrr s quprcón, pgunndos noncs s

sud no consuy � vrdd d curpo? vr-

dd s go ms qu un vor ógco propo d prc-

c d juco Hy oro sndo d vedad qu no s

ncsro omr prsdo Hdggr. En Di-

ionnaie de la langue anaie d Em ré r

cuo <<rdd» comnz s <<Cudd por cus coss prcn como son �u vrddro, s

uz n n n sndo d r y d rgur o co

rrco En cuno anu sno, vn d grgo ,

dodo mbén d dos sndos nco o bn consr-

 vdo, nfb o sguro D prsón <<sno y

svo. En su Hioie de expeion populaie ela-

ive a l'anaomie a la phyiologie e a la médeine

(1892, Edourd Brssud c un rn qu pud

sr consdrdo como un spc d rconocmnopopur d nz sudvrdd <Tn ono como

un nfrmo>> Tono, qu, qur dcr vz

súpdo y ngñdo. Hbus éco sgnc pos-

són mm d os mdos scos, corspondnc d

s mbcons con s cpcdds. Un nfr-

mo s un confsón d fsccón d su curpo.

Pro s un uor d ng mn, ms su

gr sus rfrncs qu un coccons d r

ns qun poru sosén nsprdo o qu yo dnomno <ss spr d uor S r d Fr

Page 6: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 6/19

dch Nzsch. Dspués d nos comnds n

spc ndl Bm Jsps wh no s fcl

dmn l sndo y lcnc d los numosos -

os d Nzsch lvos l nfmdd y l s

lud n La volunad de pode  vsón fncs d

Bnqus uns vcs Nzsch c sgún Clud

Bnd n l homogndd d l slud y l nf-

mdd (l, 364 y os clb gn sld» l pod d bsob y vnc ls ndncs móbds. n

L  gaa ciencia s gn slud s l pod d pon

pub odos los vlos y odos los dsos. n El

Anicio s dnunc l lgón csn po h

 b ncopodo l nco nsnvo d los nfmos

 hc los snos po su pgnnc «odo lo q s

co oglloso y sobbo» Rngmos l émno

eco nconmos n í hablaba Zau l c-

ud dl cpo opus los nfmzos pdcdo-s dl ms ll. «l cupo sno hbl con myo

 bun f y con ms pz l cpo complo l

cupo cuyos ngulos son cos (echwinklig =hcho

con scud hbl dl sndo d l •• s

supo cod qu qu n l molog chn l

scud s l smbolo d l cuy fom s cu-

dd y cuys dvsons son cudds? Salud

sm pus p Nzsch cd bldd com-

plud. Y ms dln «l cupo s un gn zón

n mulud d un solo snmno un gu y

Page 7: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 7/19

un pz un bño y un pso» Y po úmo: «Hy

más zón n u cupo qu n u mjo sbdu>

Cundo Nzsch scb so n 1884, xsn

c d pos y funcons d gucón ogánc h

sdo sbcd xpmnmn po os sóo-

gos. Po s poco pobb qu gn sóogo ngés

Sng hy pnsdo n Nzsch cundo do su

Dscuso d 1923 sob s gucons y homos-ss uo d The widm he bdy uo cog

do po Cnnon n 1932 Sng nvno d é

mno homon n 1905, pubcó n 1912 un do

Pinipe human phyilgy vsdo más d

po ow vns y cuyo ndc n no conn

pb healh D gu modo pb fncs

ané «sud>> no gu n ndc d Phyilgie

d Kys n cmbo os ndcs d mbos -

dos connn: hmeai egulaión eé Db vs qu un nuvo gumno p ng con

cpo d sud condcón d cnco?

S pud s db dc qu s funcons d o

gasmo son objos d cnc po no o qu Cud

Bnd dnomnb «cons móncs d s

funcons d onom (Len u le diabe pág

72)? Po o p msmo Cud Bnd o djo

xpsmn «N o hy n soog más qu cond

cons pops d cd fnómno qu s pcso d-mn con xcud sn pds n dvgcons

Page 8: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 8/19

sob vd, mut, sud, nfmdd

ots ntdds d msm spc» bd pg. 354

o cu no mpd Cud Bd utz dspués

psón ognsmo n stdo d sud>> bd

pg. 421

E tdo d Stng contn n su Intoduc-

cón gn>> un obsvcón qu pud pc m-

no, po qu co ncso dstc S sñ ,dgdo os studnts, qu témno ecanso

utzdo con cunc p pon modo d j-

cco d un funcón ognc, no db s tomdo d-

msdo n so Ths rther overworked word need

not be taken too serousy ..

S nos tnquz s n ngtv homoog

sud un fcto ncso d cons d tpo

mcnco. sud, vdd d cupo, no pud s

pcd con toms No hy sud d un mcnsmo Po ot pt, msmo Dscts nos o nsñ

n Seta edacón ng qu h un df-

nc d s nt un oj justdo y un oj ds

 justdo, mnts qu h un dfnc d s nt

un oj dsjustdo y un homb hdópco, s dc,

un ognsmo mpujdo po sd bb dsmd

dmnt Tn sd cundo bb s pcoso cons

ttuy, dc Dsct _ s, un o d ntuz. Ds

cs ntnd o saud «alqud quod revera n

rebus repertu ac ronde nonnh habet vertats

Page 9: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 9/19

Paa una máquina l tao maca no la alu

 y l ajut no una nma. Nai lo ijo con

tanta pounia como Raymon Ruy n Pado

 xe de a concience Ent vaio paaj bata ci-

ta aquí l qu concin cículo vicioo cibnético

(pág. 198 E abuo concbi l oganimo vivint

como una máquina gulación pu n nitiva

 y cualquia an lo intmiaio la máquina gulación imp vicaiant una gulación

o una lcción ogánica concint (. . .) una gu-

lación natual no pu po nición ( ) ino

una autogulación in máquina

Qu no aya nma la máquina l qui-

 valnt qu no ay mut la máquina. Villi

Ilam aqul imbolita icuto al qu

l conoc in mbago l méito ab alntao a

Mallamé imaginó n LEe fte a un Eion in

 vnto mio lctomagnético paa imula la

uncion vivint umano incluia la palaba.

Su né' la mujmáquina qu pu ci Yo

po qu ab no vivint puto qu no l ic

T,  y qu claa al nal: m qu m xtingo na

i m cataá la N a a ( ) Soy l ocuo cu

 ya apaición no mc un cuo ulo Mi

no inotunao no iquia igno llamao

téil Si puia vivi i poya la via (. . .) Po

implmnt moi.

Page 10: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 10/19

El cupo vivo pu xitnt ingua cuya

alu xpa la cualia lo po qu lo conti

tuyn n tanto b vivi con taa imputa y po

lo tanto n lación xpoición a un ntono cuya

lcción n pim luga él no tin. El cupo uma-

no vivo l conjunto po un xitnt qu

po capacia valua y pnta a í

mimo tal po u jcicio y u límit.E cupo a un timpo ao y poucio Su

alu imultánamnt un tao y un on.

El cupo ao po lo mimo qu un gnotipo

cto a la vz ncaio y ingula lo componn

t un patimonio gnético. D t ángulo la

 va u pncia n l muno no inconicio

nal. S poucn n ocaion o coicación

gnética qu gún lo ámbito via pun

tmina o no cto patológico a nova l

cupo pu manita o latnt.

El cupo un poucto po lo mimo qu u acti

 via inción n un mio caactítico u mo

o via lgio o imputo pot o tabajo contibuy a mola u notipo ci a moica u

tuctua moológica y po n a ingulaiza u

capacia quí on cio icuo ncunta

opotunia y juticción. Et icuo l la

Higin iciplina méica taicional oy cupa

Page 11: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 11/19

da y travestida por una ambición sociopolíticomédi-

ca de ajuste de la vida de los individuos

partir del oento en que aud se dio del hom-

 bre por integrar una counidad social o profesio-

nal, su sentido existencial fue ocultado por exigencias

de contabilidad ssot no lo había adverido todavía

cuando publicaba, en 1761, su vio a puebo acerca

de u aud  y, en 1768, De a aud de a gene deera Pero aud comenzaba a perder su signica-

ción de verdad para recibir una signicación de fac

ticidad Se hacía objeto de un cálculo Conocemos,

después, el balance de salud Conviene recordar aqu,

en Estrasburgo, que fue en esta ciudad donde Etienne

Tourtelle, profesor de la Escuela especi de medicina,

publicó en 1797 sus Eemeno de higiene La amplia

ción histórica del espacio en que se ejerce el control

administrativo de la salud de los individuos desembo

có, hoy, en una Organización mundia de a aud que

no podía delimitar su ámbito de interención sin pu-

 blicar ela misa su propia denición de la salud

quí la tenemos: La salud es un estado de completo bienestar físico, moral y social, que no consiste sola-

mente en a ausencia de invalidez o de enfermedad

a saud, coo estado del cuerpo dado es la prue

 ba por el hecho de que este cuerpo vivo es posible

puesto que es de que no se encuentra congénita

Page 12: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 12/19

mente alterado Su erdad es una seguridad. ¿No re

sulta entonces sorprendente que en ocasiones, con

toda espontaneidad, se hable de salud frágl o pre-

caria e incluso de mala salud? La mala salud es la

restricción de los márgenes de seguridad orgánica la

limitación en el poder de tolerancia compensación

de las agresiones del entorno n un célebre encuen

tro realizado en Amsterdam en 1648 el joen Burman objeta a Descartes que existan las enfermedades

apoado en la rectitud de la constitución del cuerpo

para la conducción prolongación de la ida huma

na. La respuesta de Descartes puede sorprender Dice

que la naturaleza es siempre la misma, que parece

arrojar al hombre en las enfermedades sólo para que

este pueda, superándolas, hacerse más álido. i

dentemente Descartes no poda anunciar a Pasteur.

¿No es la acunación el articio de una infección exactamente calculada para permitir que el organismo se

oponga de en más a la infección salaje?

La salud como expresión del cuerpo  pdcid es

un seguro iido en el doble sentido de seguro contra

el riesgo de audacia para asumirlo. s un senti

miento de capacidad para superar las capacidades

iniciales, capacidad para hacer que el cuerpo haga lo

que al principio no parecía prometer stamos otra

ez ante el atleta. Aunque la siguiente cita deAntoninArtaud concierna primero a la existencia humana ba

Page 13: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 13/19

 jo el nombre de vida, antes que a la vida misma pode-

mos evocar este texto con motivo de una denición de

la salud «No se puede aceptar la vida sino a condición

de ser grande de sentirse origen de los fenómenos, al

menos de cierto número de ellos Sin poder de expan

sión sin cierta dominación sobre las cosas la vida es

indefendible>> («Cart a la vidente> en La vcón

ata 1° de diciembre de 1926)

Estamos lejos de la salud medida con aparatos

Llamaremos a esta salud: libre no condicionada no

contabilizada Esta salud libre no es un objeto para

quien se dice o se cree especialista en salud El igie

nista se dedica a dictar normas para una población

No trabaja sobre individuos Salud pública es una de-

nominación discutible Sera preferible el término sa-

lubridad Lo público, lo publicado es muy a menudo

la enfermedad El enfermo pide ayuda atrae la aten

ción; es dependiente El ombre sano que se adapta

silenciosamente a sus tareas, que vive su verdad de

existencia en la libertad relativa de sus elecciones es

tá presente en l sociedad que lo ignora La salud no

es solamente la vida en el silencio de los órganos es

también la vida en la discreción de las relaciones so

ciales Si digo que estoy bien atao preguntas estereo

tipadas antes de que se las proera Si digo que estoy

mal la gente quiere saber cómo y por qué se pren

ta o me pregunta si estoy inscripto en la Seguridad so

Page 14: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 14/19

ial El inteés po una falla ogánia individual se

tansfoma eventualmente en inteés po el déit

pesupuestaio de una instituión.

Peo, abandonando ahoa esta desipión de la

 vivenia de salud o enfemedad, hay que intenta da

aón de la popuesta de onsidea la salud omo

 vedad del uepo en situaión de ejeiio, expesión

oiginaia de su posiión omo unidad de vida, fndamento de la multipliidad de sus óganos popios La

ténia eiente de extaión y tasplante de óganos

no mema en nada la apaidad paa el uepo dado

de intega, en ieo modo apopiándosela, una pa

te extaída de un todo uya estutua histológia es

ompatible on él.

a vedad de m uepo, su onstituión misma o

su autentiidad de existenia no es una idea susep

tible de epesentaión, así omo, según Malebanhe, no hay dea del alma En ambio, hay una dea

del uepo en geneal, no, desde luego, visible y legi

 ble en Dios omo pensaba Malebanhe, sino expues-

ta en los onoimientos biológios y médios poge-

sivamente veiados Esta salud sin idea, a la ve

pesente y opaa, es sin embago lo que, de heho y en

última instania, sostiene y valida paa mí mismo,

 y también paa el médio en tanto es médio, los

aiios que la idea del uepo, es dei, el sabe mé-

dio, puede sugei paa sustentala i médio es

Page 15: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 15/19

aquel que acepta coetemete de mí que lo stu

 ya soe lo que sólo yo estoy haltado paa decle a

sae lo que m cuepo me auca a mí msmo a ta-

és de sítomas cuyo setdo o me esulta clao M

médco es aquel que acepta de mí e e él a u eé

geta ates de aceptalo como epaado La de

có de la salud que cluye la efeeca de la da o

gáca al place y al dolo epemetados como ta-les toduce sueptcamete e cocepto de cuerpo

subjevo e la dencó deu estado que el dscuso

médco cee pode desci e tecea persona

ecooce e la salud algo de u cuepo humao

que e su edad, ¿o hemos aceptado seg a Des

cates po u camo e el que algos de uestos

cotempoáeos ceyeo descu la tampa de la

amgüedad? Tal es el caso de Mchel Hey e su

oa Foso y fenomenoogía de cuerpo 1935. Po

el cotaio MeleauPoty cosdeó como posto

e Descates aquello que pecsamete le aló el e-

poche de amgo E este puto deemos emt

os al teto póstumo Lo vsbe y o nvsbe auque

la cuestó haía sdo tatada co ateioidad e sus

leccoes soe La unón de ama y e cuerpo en Mae-

brance Bran y Bergson 19471948 y e el últmo

cuso dado e el Colego de Faca e 1960, Naur

eza y Lgos e cuerpo umano E ua ota de Lo

vsbey o nvsbe, puede leese La dea catesaa

Page 16: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 16/19

del cuero humano en tanto humano no ceado,

aberto en tanto redo or el ensamento, es quzá

la más ronda dea de la unón del alma y el cuer-

o En dentva, ese a su vrtuossmo y a su amb-

cón, MerleauPonty no udo hacer nada mejor que

comentar lo nsuerable Comentador or comenta

dor, la suerordad ertenece a lo que se da smle-

mente or tal, reconocendo la estenca de un costado del cuero humano vvo «naccesble a los otros, ac

cesble sólo a su ttular» (M Reumen de cuo

Coleo de Franca, 1921960) Reencontramos aqu

a Raymond Ruyer, ara quen las aradojas de la con

cenca sólo son aradojas resecto de «nuestros há

 btos de los fenómenos mecáncos a nuestra escala

á. 285).1

Este ntento nuestro de dlucdar un conceto, ¿no

corre el reso de ser tomado or una elucubracón? A

edr a la losoa que robustezca nuestra rooscón

de consderar la saud como un conceto al que la e

erenca vular conere el sentdo de un ermso a

ra vvr y actuar or el benelácto del cuero, are

cemos menosrecar la dsclna que, aun desde un

1 No puedo abstenerme de evocar aquí, y en este momento la me-

moria del lamentablemente fallecdo Roger Chambon. En su tess de

1974, El mundo como perceción y ealdad resentó y dsutó de

modo brilante los trabajos de Michel Henry y Maurice Merleau

Ponty ero más cuidadosamente aún los de Raymond Ruyer

Page 17: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 17/19

punto de ista popular parece la más adecuada para

tratar nuestro tema la medicina Porque se nos pue

de objetar que e cuerpo lisa y llanamente sentido y

percibido desde siempre como un poder y a eces

tambén como un obstáculo a tendo algna rela

ción con e cuerpo tal como el saber médico se lo repre

senta y trata a su respecto Esta relación incluso pudo

 hacerse maniesta en la Francia del siglo X a tra

 és de una institución oy olidada la de un cuerpo

de ociae de aud Estos iglantes y consejeros en

materia de salud eran en realidad submédicos a os

que se exgía un niel de conocimientos menos elea

do que el de los doctores Estaban al sericio del ue

 blo sobre todo en el campo donde la ida se presumía

menos sosticada que en las ciudades El cuerpo se

gún el pueblo nunca dejó de tener cierta deuda con e

cuerpo según la Facultad Incluso oy el cuerpo se

gún el pueblo es con frecuencia un cuerpo diidido

La difusión de una ideología médica de especialis

tas hace que a menudo el cuerpo sea iido como una

 batería de órganos nersamente por detrás del de-

 bate de orden profesional y en el fondo político

entre especiaistas y generalistas el cuerpo médico

pone en entredicho tímida y confusamente su rela

ción con la salud Este esbozo de reisión en el orden

profesional ace eco de algún modo a una multipli

cidad de protestas naturistas emparentadas con los

Page 18: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 18/19

oviientos ecoloistas y con una ideoloa de e

apovisionaiento de la salud El iso hobe que

ilitó po la sociedad sin escuelas llaó a la insuec

ción conta lo que denoinó «expopiación de la sa

lud Esta defensa e ilustación de la salud salvaje

pivada po desconsideación de a salud cientca

ente condicionada adoptó todas las foas posibles,

incluyendo las ás dcuas

Peo inspiase en la losoa catesiana paa ta-

ta de deni la salud coo la vedad del cuepo

¿equivale tabin a deci que, en a autoestión de

la popia salud, no se puede i ás allá de lo indicado

po el pecepto catesiano, el de usa la vida y las con

 vesaciones coientes? Cara a Elisae 28 d  ju-

nio de 3 Este cdito otoado a una especie de

natuiso que podeos llaa teolóico, ¿puede se

invocado po los adepts de un natualiso antiacionalista? Peconiza la salud savae, el etoo a la

salud fundadoa po echazo de las esceosis ati

 buidas a los copoaientos cientcaente conto

lados, ¿es el edio paa volve a la vedad del cuepo?

Sin ebao, una cosa es hacese cao del cuepo

subjetivo y ota ceese obliado a libea esa educa-

ción de la tutela de la edicina tenida po epesi

 va y, ás en eneal, de las ciencias que ella aplica

El econociiento de la salud coo vedad del cuepoen el sentido ontolóico no sólo puede sino que debe

Page 19: 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

8/12/2019 16 Canguilhem Salud Concepto Vulgar y Cuestion Filosofica

http://slidepdf.com/reader/full/16-canguilhem-salud-concepto-vulgar-y-cuestion-filosofica 19/19

admtr la preseca e los bordes y hablado co

propedad como resgardo de la verdad e el setdo

lgco, es decr de la ceca dudablemete el cuer

po vvdo o es u objeto pero para el hombre vvr

es també coocer Yo estoy sao e la medda e que

me seto capaz de portar* la resposabldad de ms

actos, de llevar cosas a la esteca y de crear etre

las cosas relacoes que o las alcazaría s mípero que o sería lo que so s ellas Y, por lo tato,

me es ecesaro apreder a coocer lo que ellas so,

para cambarlas

A coclur debo justcarme s duda por haber

 hecho de la salud ua cuest losca Esta just

cac será breve: la ecuetro e Maurce Merleau-

Poty El escrb e Lo visible y lo invisible (pág 7:

a losoa es el cojuto de cuestoes dode el que

cuestoa es puesto e tela de juco por la cuest

* La taduió o uede eedita e uego de alaas del oigia

soe los diesos emleos de eo prter: «se prter ben» esta sa