2006ko AB

EN

DU

A,

150. ZE

NB

. DO

HA

INIK

G A U T X O R I : A U Z O A H A Z T U A

www.baleike.com

librean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

talaia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

ze berri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

elkarrizketaunai manterola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

erreportajea150. baleike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

gure zumai zarrabaxakarte (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

kulturabertso astea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

zine forum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

HERRI ALDIZKARIAJuan Belmonte, 29 behea

tel.: 943 86 15 45e-maila: aldizkaria@baleike.com

ArgitaratzaileaBALEIKE KULTUR ELKARTEA

e-maila: elkartea@baleike.comAdministrazio batzordea

Xabier Azkue, Gurenda SerranoKoordinatzailea

Itziar MoraKazetariak

Itsaso IbarraMaitane Urbieta

Itziar GarateIzaskun UrbietaMaitane Agirre

Iure AlzibarAbelin LinazisoroHaize GalarragaMikel OlasagastiJoseba Alkorta

KolaboratzaileakJuan Luis Romatet, Xebas Leiza,Miriam Romatet, Dani Carballo,

Unai Gijarro, Joanito Dorronsoro, Eneko Dorronsoro,

Xabier Aranguren, Xabier Aizpurua,Ibon Aizpurua, Izaga Garzia,

Beñat Fernandez de Arroyabe, Jon Maia, Eguzki Agirrezabalaga,Natur Taldea, Ander Hormazuri,

Aitor Manterola, Iker G. Cobeaga Diseinua eta maketazioa

Roberto GutierrezHizkuntz zuzenketa

Imanol AzkuePublizitatea

tel. 943 86 15 45gurenda@baleike.com

InprimategiaAntza Inprimategia

(Lasarte-Oria)Tirada

1.100 aleLege gordailua: SS-405/94

ISSN: 1136-8594

Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako

esanen eta iritzien erantzukizunik.

aurkibidea

BALEIKEren bulego ordutegia: astelehen, asteazken eta ostiraletan 12etatik 13etara eta ostegunetan 18etatik 19etara

"Gizarte hau hain laikoa izaniketa kristautasuna baztertzen duelaikusita, nik ez dakit zer egitenduen gabonak ospatzen”.

unai manterola

librean

4 2 0 0 6 k o A B E N D U A

dani

15 URTE ESPETXEAN

PATXI ARISTI Preso Politiko

Zumaiarra, egun Topaseko espetxean

dute giltzapeturik, Euskal Herritik 495

km-tara hain zuzen ere. Orain urte

batzuk PSOEk, PNVrekin elkarlanean

diseinaturiko espetxe politikak, senide-

entzat izugarrizko kostu ekonomikoa

izateaz gain, preso berarentzat ere eza-

rritako zigorraren gaineko beste zigor

bat gehiago suposatzen du.

Dispertsio politikaren ondorioe-

taz mintzo, ezin ahaztu bisitetara

bidean errepideetan izandako istri-

pu guztiak, ezta ere estatu espainol

eta frantsesak zuzenduriko espetxe

politikaren ondorioz galdutako

hainbat senide, lagun eta Euskal

Preso Politiko.

Euskal Presoei ezartzen zaien

espetxe politikak, oinarrizko eskubide-

en urraketa dakar berarekin; hala nola,

ikasketa eskubideen ukazioa, bixiten

murrizketa, biluzketak, jipoiak edo eta

isolamendua bera ere. Patxi berak,

hainbat urte daramatza isolamenduan,

astean 5 minutuko deiekin eta 40

minutuko bisitekin.

Urteetan zehar, Euskal Presoen

izaera politikoa ukatua izan da. Euskal

Presoek, Euskal Herriko gatazka politi-

koaren ondorio izanik, izaera politikoa

dute. Zentzu honetan estatu espainol

eta frantsesak izaera hau ukatu arren,

Euskal Presoei ezartzen dieten trata-

mendua guztiz politikoa da. Gatazka-

ren konponbide demokratikoa lortze

bidean, ezinbestekoa da Euskal Preso-

en izaera politikoa onartzea, beraien

oinarrizko eskubideak eta eskubide

politikoak errespetatzea eta gatazka

politikoaren konponbidean parte har-

tze zuzena bermatua egotea.

Guzti hau posible izan dadin Eus-

kal Presoak Euskal Herrian egon

behar dute eta dagokien estatus politi-

koa onartua izan behar da.

ESTATUS POLITIKOA ORAIN!

Amnistiaren Aldeko Mugimendua

52 0 0 6 k o A B E N D U A

Alai auzategia, 2

Tel. 943 14 33 24 Itzurun zuhaitzbidea, 2 943861565 - 943143446

150 zenbaki egin, eta ezda mementorikegokiena amorrazioazhitz egiteko. Agian ez.Baina, akaso bai. Izanere, 12 urte igaro diraorduz geroztik, etazipriztin batzukkenduta, egoeraberetsuan gaude. Etahorrek amorraraziegiten nau. Orduangaztetxoa nintzen, 12urterekin oraindikbibote ile ziztrin batzuk

ere ez ezpain gainean. Baina ikusten nituen gazte batzukberaien kabuz lana eginez, mendi irteerak, kontzertuaketa aldizkari bat martxan jarriz. Horrez gain, irakurtzennuen nola proiektu handi-handi bat egiteko asmoa zutelaherritik gertuen dagoen naturgunean: kirol portua.Batzuk alde eta besteak kontra. Honelaxe abiatu zenBaleike, edo honela ikusi nuen nik behintzat. Eraikizuten herriaren bultzada izango omen zen kaia, eta ezdakit dozena bat lanpostu sortu dituen. Hori bai,eguzkitan kafea hartzeko terraza dotorea daukagu,besteen yateei begira egoteko, eta Paolera bidean goazelaikusten ditugunean inbidia pasatzeko. Gorostiaganegindako industriagunera bai joaten direa langileak,ekonomia altxatzera. Urte hauetan guztietan, loreak ere jarri dituzte, erruz,bazter guztietan eta bakoitza bere ur txorrotadarekin. Etabitartean, etxebizitza batzuetara sare publikoko urik ezzaie iritsi. Zumaia toki pribilegiatuan jarri dute. Horixebaietz. Horregatik eraiki dituzte luxuzko etxebizitzak

Amaiako plazan, eta babes ofizialekoak Aira Durexatzean. Bazterketa? Ez; ikurrin koloreko demokrazia.Etxe hutsak alokatzeko ez dute taxuzko programaeraginkorrik jarri; hori bai, Artadin hasi dira dagoenekofamilia bakarreko etxeak egiten. Bada, hori, familiabakanentzat izango dira haiek ere. Bitartean, gukzalantzan jarraitu beharko dugu, ea irabaztendugunarekin Etxebidek zerrendatarako onartzen gaituen.Euskara sustzatzeko sortu zen Baleike. 150 zenbakigeroago, komunikabide gisa egindako lana ezinbestekoaizan da, jendea euskarara erakarriz. Baina, normalizazioagoragoko mailetan ere erabakitzen da. Eta zer nahiduzue esatea, kolperik ez dutela jotzen iruditzen zait.Datu bat: 25 urte pasatu dira EAJ Eusko Jaurlaritzandagoenetik. Beste datu batzuk: azken bi hilabeteetan,Osakidetzako bi mediku espezialistarekin egoteaz gain,ebakuntza gela batetik pasatu naiz, Ertzaintzan salaketabat jarri dut eta dokumentuak berritzera EspainiakoGobernuaren ordezkaritzara joan behar izan dut. Inonere ez zekiten euskaraz!!! Zer gertatzen da? Baleikek 150 zenbaki hauek kaleratu dituen bitartean,beste batzuk Elebide, Agenda 21 eta gainerako publizitatekanpainekin burua jan nahi izan digute. Eta Euskadisuper herri aurreratua dela sinetsarazi, euskarak aurreraegin duela, eta ongizate ia perfektuan bizi izan garela.Zenbat ari gelditu dira zintzilik aipatu gabe? Oxford,herriko gizarte eta kultur mugimendua, auzoekikojarrera… Baina ez, erabaki dut, 150 zenbaki kaleratu izana ez delaamorrazteko arrazoia. 24 urte izan eta bizitza erdiaBaleikerekin pasatzea poztekoa dela, aurrera egitekoa,egoera aldatzen saiatzekoa. Beste 150 beharko al ditugu?Gutxiagorekin baietz lortu!!!

xa2

atximurka & brossa

1 5 0 A L D I Z A M O R R A Z I T A

Jada 15 urte pasa dira Patxi Aristi espetxeratu zutela. Denborahonetan guztian, hainbat eta hainbat bizipen eta ibilbide pasaditugu, bai berak, baita ingurukoek (senide, lagunek...) ere,baina ez dira alferrikakoak izan, une latz eta pozgarriak bizi-tzeko aukera izan dugu eta: gehien maite ditugunon galeraketa kimu berriak sortzekoak ere bai.

Orain arte egin dugun ibilbidea hauxe da: atxiloketa(Angers, Frantzian, 1991-12-11), Fleuryko kartzela (Paris, 1991-12-14), estradizioa (1995-06-12), Carabanchel (Madril, 1995-06-12),Topas (Salamanca, 1996-04-10), Valdemoro (Madril, 1996-05-09), Caceres (1996-10-03), Martutene (Donostia, 1997-08-04).Gaur egun, 2003. urtetik, Topasen (Salamancan) dago, isola-mendu modulu batean. Egoera honek bizimodua baldintzatudigu askotan: trasladoak, epaiketak, txapeoak, zigorrak,bidaiak, gose grebak, osasun arazoak eta abar, horrek dakarrenguztiarekin, desgastea eta anikilazioa. Baina ez gara horretanluzatuko eta bisita baten pasadizoak kontatuko dizkizuegu.

Igandea da, dena prest daukagu irteteko; prentsarekin,libururen batekin eta arropa pixka batekin osatu dugu paketea.Bidaia luzea dugu aurretik (469 km), bost bat ordukoa. Gas-teizeraino lasai joan gara, baina Burgos aldera hartutakoan tra-fikoa izugarri areagotu da. Eguraldiak garrantzi handia du.Izan ere, ona eginez gero, trafiko handia egoten da eta txarraegiteak arriskua bikoiztu egiten du. Zumaiatik goizeko04:30ean irten eta 09:30ean justu ailegatu gara. Leihatila zaba-lik dago, dokumentazioa aurkeztu eta paketea sartzeko. Orain-go honetan ez dute pegarik jarri, dena ondo doa. Beste preso-en senideak ere ari dira iristen. Arraza eta etnia guztietakojendea dago itxarongelan: beltzaranak, ijitoak, musulmanaketa gu, euskaldunak.

Hurrengo pausoa metal detektagailutik pasatzea izaten da.Intentsitate desberdinetakoak dauzkate. Batzuetan ez da

sumatzen; besteetan, berriz, pi eta pi, jo eta jo, hanka hutsikgeratu arte.

–¿Lleva usted algo metálico? Monedas, llaves...–...–Quíteselo.Okerrena da zenbat denbora galtzen den horretan, eta

noski, atzeratuz gero, bisitara sartzeko ordua ez dute minutubat bera ere luzatzen, nahiz eta beraien errua izan. Bisitak 40minutu irauten du.

San Telmo, 12Tel. 943 860760

6 2 0 0 6 k o A B E N D U A

talaia

15 urte espetxeanSenide eta lagunak

Kale nagusia, 2 Tel. 943 861521

72 0 0 6 k o A B E N D U A

Komunikatzeko gunera pasa gara, hastera goaz eta kontura-tzerako hor daukazu berriro funtzionarioa bisita bukatu delaesateko, ti--tau. Kontatzeko ditugun guztiak eta askotan agur-tzeko astirik eman gabe. Kabinak kristalezko leiho prezintatubatekin erdibituta daude, eta komunikazioak telefono bidez etagrabatuak izaten dira. Beraz, elkar ikusten dugu, baina aparatuabehar bezala ez badabil, entzuteko zailtasunak izaten ditugu.

Bukatu da, eta aurpegietan tristura nabaritzen da. Orainbeste aste oso bat pasatu behar dugu berriro elkar ikusteko,agurtzeko unea izaten da momentu gogorrenetako bat. Elkarrianimoak emanez agurtzen gara.

Berriro buelta. Autoan sartu eta kontu handiagoz bueltatubeharko dugu, euri zaparrada ari du eta. Nekatuta iritsi gara,baina pozik. Gustura, oraingo honetan ere zorte izan dugula-ko. Bera ondo ikusi dugu eta gu etxean gara inongo arazorikgabe. Datorren astean ea zorte berbera dugun. Azken finean,Salamancara joatea beste leku batzuetara joatea baino erosoa-goa da: hor daude Algeciras (1.234 km), Puerto (1.132 km), Paris(911 km), Huelva (1.001 km)...

Seguru beste 634 presoen senide eta lagunak ez direla irtenberaien bisitetatik gure inpresio berarekin: gaixorik aurkitudituztelako, edo kalean egon behar eta oraindik barruan dau-delako, edo arazo burokratiko batengatik ezin izan dutelakoikusi, edo animo aldetik baxu zegoelako, edo bi egun lehena-go jipoitu egin zutelako, edo autoa matxuratu eta bisitara ezdirelako iritsi garaiz... Milaka arrazoi, honi guztiari konponbi-de bat aurkitzeko.

Bukatzeko, gelditzen zaigun kontu bakarra da egoera haulehenbailehen bukatzeko esperantza ez galtzea eta ahalik etaduintasun handienarekin eramatea, elkartasunez, ematendiren injustiziak salatuz eta besarkada eta animoak emanez,bereziki Patxiri eta bera bezala daudenei. Eutsi!

HILABETEKOA URTEKOABIDAIAK 718 euro 8.616 euroMANUTENTZIOA 180 euro 2.160 euroGUZTIRA 898 euro 10.776 euro

GASTUAK Espetxea: Topas, Salamanca KM: 469km

8 2 0 0 6 k o A B E N D U A

ze berri

Berrogei urte dira Jadarre auzoa sortu zenetik eta orduzgeroztik auzokoek beraiek egin omen dituzte beharrezkolanak. Azken egun hauetan udaleko langileak aritu diraauzoko lursail bateko belarra mozten eta hori dela bideeztabaida berpiztu da berriro.

Zortzi urte ziren nonbait azkenekoz lursailak txukunduzirenetik, eta, ondorioz, urteetan pilatutako zakarra agertuda orain. Lan hau udalak egin beharko lukeela diote auzo-kideek, eta hori egiteko ere auzokideek joan behar izandutenez udalera eskean, hori ere kexatzeko arrazoia dute.

Oiartzuna eta elkarretaratzeakEgoera ikusita auzokoak batzen hasi dira, beharrak aztertueta hauek publikoki jakinarazteko, besteak beste. Hainbathedabideetan ere atera da berria joan den astean.

Hedabide horietan alkatea bera ere azaldu zen datorrenurteetarako auzoan hainbat aldakuntza egiteko proiektuagaratzen ari direla esanez. Aldi berean, datorren urterakoaurrekontuan partida bat Jadarre auzoko azterketa topogra-fikoa egitera bideratua dagoela dirudi.

Bide horretatik, auzokideak Hirigintza aurrean elkartudira bi astez. Bertan "biziberritzea orain, utzikeriari stop"lema zeraman pankarta irakur zitekeen.

Neurri bateko akordioaAzken elkarretaratzearen ondoren, alkatearekin hitz egitekoaukera izan zuten. Udaletik irten eta auzokoei zuzenduzitzaien. Eta dirudienez, guztien artean nolabaiteko akor-dioa lortu zuten elkarretaratzeak utzi eta mahai baten ingu-ruan biltzeko.

Orain, Jadarreko auzokideak beraien artean batzekoakomen dira ordezkariak zein izango diren erabaki eta eskae-rak biltzeko, udalarekin hitz egin aurretik. Oraindik ez daerabat argitu auzia, beraz, baina badirudi halako polemika-ren ondoren zerbait konpontzeko bidean direla auzokideaketa udaleko ordezkariak.

Aspalditik datorren auzia, biziberritutaAzken asteetan Jadarre auzoaren izena behin etaberriz entzun ahal izan da herrian zehar. Izan ere,auzoko biztanleak bizi duten egoeraz nazkatuta,beren beharren alde borrokatzea erabaki dute.Auzoa txukuntzea dute helburu, eta ez dirudiUdala horretarako aurkari izango dutenik.

elkarrizketa

Donostiako Seminarioan Teologia ikasketak egin ondoren,Orioko eta Aiako apaiz izendatu dute. Pertsona baikorra etaumore onekoa dela dio eta bere lanean jendeari on egitea duhelburu.

Zer dela eta erabaki zenuen apaiz izatea? Kristau bezala, parrokian beti ibili naiz. Nire bizitzan kristauizatea ez da gauza bat gehiago, kristau izatea oso garrantzitsuada eta kristau izateko era bat izan daiteke besteei kristau izatenlaguntzea.

Zein bide jarraitu duzu apaiz izatera heltzeko? Donostiako seminarioan Teologiako sei urte ikasi behar izanditut. Lehenengo bi urteetan bereziki filosofiako gaiak lantzen

dira, psikologia ere bai. Beste lau urteetan gehienbatBiblia, Teologia, Etika...

Nolakoa da Seminarioko bizitza? Lehen 400 seminaristatik gora egon zitezkeen seminarioan;orain, berriz, gutxi izatean, ikasketak beste era batera egitendituzu eta alde horretatik hobeto. Baina, gutxi izatean elkarbi-zitzan talka gehiago daude.

Film bat egin berri dute monasterioko bizitza azalduz.Hitzik gabeko hiru orduko filma da. Seminarioan ere isil-tasuna da nagusi? Ez. Seminarioko bizitza unibertsitateko ikasle erresidentziabatean egon litekeena da. Baina ikasketak ezberdinak dira etaegunean pare bat aldiz otoitz egiteko biltzen gara.

Ez zara gazte eta apaiz izatea erabakitzen duen zumaiarbakarra. Zergatik? Hemengo parrokian aukera izan dugu Elizako bizitzaezagutzeko eta maitatzen ikasteko. Agian eraginaizan dezake kristau elkarte honetan elkartegiro hori egoteak.

“Elizak ez du asmatu garai berrietara egokitzen”

Umetan zer izan nahi zuen

galdetuta, "Apaiz behintzat ez"

erantzun du Unai Manterolak.

Gero, ordea, apaiz izateko bidea

jarraitzea erabaki zuen.

ITSASO IBARRA

unai manterola apaiza

10 2 0 0 6 K O A B E N D U A

Gazteak apaiz bai, baina Elizan gazterik ez.Alde batetik, beharbada Elizak ez duelako asmatu garai berrie-tara egokitzen. Bestetik, lehen, orain dela 30 urte, ateismoa "niez naiz kristaua" esatea asko pentsatu ondoren hartzen zen era-bakia zen, eta gaur egun jendeak ez daki zergatik ez den kris-taua. Nik esango nuke Zumaian, adibidez,edo beste herri askotan, gazteei elizara ezjoateagatik kulpa botatzea oso erraza dela,baina 60 urtetik beherako zein joaten da Eli-zara? 40 eta 60 urte bitartean zein joaten da?Eta 60 urtetik gora zein ez da joaten? Gaz-teei errua botatzea da errazena.

Zer egin dezake Elizak gerturatzeko? Elizak sufrimendu edo zalantzazko mundubatean badauka mezu bat, Jesusen mezuazoriontsu izateko modu bat dela esateko.Hori ahalik eta modu gardenenean erakus-tea agian erakargarria izan daiteke. Orain,horri, 2.000 urtean erantsi zaizkion milaeranskinekin, agian, estalita daukagu eta ezda ondo ikusten.

Agian, Elizak jarrera irekiagoa behar du. Jarrera irekiagoa behar du zenbait egoerarenaurrean, zalantzarik gabe. Eta jendeak erejarrera irekiagoa behar du Elizaren aurrean,harreman bat sortu nahi baldin bada.

Apaizen perfila aldatzen ari al da? Lehen parrokia batean hiru apaiz egoten ziren eta orain apaiz

bat hiru parrokiatan egoten da. Aldaketa hori izan da. Oraindela 60 urte, apaiz batek herriarengan izugarrizko eragina zueneta kontzientziak dominatzeko gaitasuna, bereziki beldurrarenbidez. Jendeak uste zuen salbamena apaizaren eskutik zetorre-la. Orain konturatu gara salbamena Jainkoarengandik datorrela

eta gu hori adierazteko gaudela. Hori alda-tu da eta onerako, gainera.

Apaizen artean ez da langabeziarikegongo. Ez. Apaiz gutxiago daude, baina kristauakere gutxiago dira. Demanda ere jaitsi da.Harrigarria da, herri batean jende taldetxiki bat da kristaua, parrokian eta inplika-tzen dena. Baina, gero, ezkontzera, hiletabatera edo bataio batera mundu guztiaetortzen da. Orduan eskizofrenikoa erebada. Herri honetan ehuneko txiki bat dakristaua eta igandero bere fedea ospatzenduena, eta gero mundu guztia etortzen dabataiatzera, ezkontzera... Jainkoari eske-rrak hori ere jaisten ari da. Nik usten dutzibilez ezkontza gehiago egingo baliraaskoz hobeto izango litzatekeela.

Orio eta Aiako apaiz izendatu zaituzte.Zein izango da zure lana?

Bi parrokien arduradun izango naiz. Orain elizbarrutiak anto-laketa berri bat dauka eta parrokiak multzoka batzen ari dira.Hemen Getaria, Zumaia, Oikia, Aizarnazabal eta Artadi elka-rrekin dauden bezala, guk ere Orio eta Aia elkarrekin dauzka-

"Lehen parrokia bateanhiru apaiz egoten zireneta orain apaiz bat hiruparrokiatan egoten da"

"Herri honetan ehunekotxiki bat da kristaua etaigandero bere fedeaospatzen duena, eta geromundu guztia etortzen dabataiatzera, ezkontzera...Eskizofrenikoa da"

Estazioko kalea Tel. 943 86 02 01

Auto-konponketak

112 0 0 6 K O A B E N D U A

gu. Pastoral programaberdin baten inguruaneta elkarlanean bi parro-kiak lantzen hasi behardut, orain arteko gauzakzainduz eta ekintzaberriak pentsatuz etaasmatuz.

Meza ematetik kanpo,zein da apaizaren lana? Hasteko, eguneko pusketa bat meza emateari eta otoitz egi-teari ematen zaio. Ikusten dugu elkarte bati edo herri batizerbitzua egiteko, beharrezkoa dela Jainkoarekin harremanhori zaintzea. Eguneko beste zati bat eskaintzen diot ira-kurtzeari eta ikasteari, karrera amaituta ez dira ikasketakamaitzen, beti jarraitu behar da ikasten. Beste tarte bat,Parrokian lanean dauden askorekin bilduz eta lagunduz,katekistekin, etab. Eta horrek du aurretik bilera prestatzea.Beste zati bat, gaixo dauden aitona--amonak bisitatuz. Niriaskotan gertatzen zait, egunero, arratsalderako zerbait pres-tatzen ari naizela norbait etortzea arazoak kontatzera, etajendeari entzutea ere gure lanaren zati bat da. Goizean goi-zetik gauera arte eguna beteta izaten dut.

Elkarrizketa batean zenioen gazteen inguruan zerbait eginnahi zenuela. Bereziki gazteekin eta helduekin Eliza kojo dabil. Kristauta-suna bizitza osoko prozesua dela esaten badugu, gure hezike-ta ezin dugu mugatu lehenengo mailatik seigarrenera eta sen-dotza aurreko bi urteetara. Zerbait integralagoa behar du. Horere lan egin beharko da.

Zumaiarra izanik, Orioko trainerua bedeinkatzea eskatukobalizute? Bedeinkatu beharko nuke... Baina ni ez naiz traineruak edobanderak bedeinkatzearen aldekoa, ez Orion eta ez Zumaian.Nik uste bedeinkatzea eta ona opa izatea, Jainkoaren ongi nahihori agertzea bada, egur pusketa bati ezin zaiola hori agertu.Orain, Orioko arraunlariei Jaunaren bedeinkapena eta ongi

nahia agertzeko prest nago. Nahiz eta gero zumaiarrak iraba-zitakoan poztu.

Zer iruditzen zaizu Benedicto XVI.ak musulmanen ingu-ruan esandakoa? Lehen esan zituenak ez ziren musulmanen aurkako hitzak.Esan nahi zuen erlijioa ezin dela inoiz erabili edo inposatuarmen bidez, ez musulmana, ez katolikoa... Orain, aukeratu-riko zita desegokia zen. Badaude mila zita katolikoek gaizkiegindakoak aipatzen dituztenak eta hori erabiltzea agian ego-

"Kapitalismoa etakritautasuna ez datoz bat,eta kontsumoa etakristautasuna ere ez"

12 2 0 0 6 k o A B E N D U A

Trenbide kalea, 1 Tel. 943143505

elkarrizketa

kiagoa izango zen. Zita ez zen egokia, baina esan zuena ez zaitiruditzen txarra zenik.

Zer iruditzen zaizu oraingo Aita Santua? Lehengoa baino gehiago gustatzen zait. Nik uste dut isilagodagoela zenbait gauzaren aurrean eta nik uste dut ezin delabeti gauza guztien aurrean hitz egiten, komentatzen, eta gugainetik gaudela erakusten ibili. Bai Elizan eta bai gizarteanisilik egoten ikasiko bagenu, gauza handiairabaziko genuke denok. Bada, Espainiakopresidente izandakoak, Manuel Azañak,esan zuen behin "Espainian ezer esatekoez daukaten guztiak isilduko balira, isilta-sun handi bat sortuko litzateke". On egingoliguke.

Benedicto XVI.a Aita Santu egin zute-nean, esaten zen oso kontserbadoreazela. Ezin daiteke pretenditu orain arte modubatera eraman den Elizak urtebetean seku-lako eraldaketa egitea. Gauza batzuk azter-tzen ari da, pertsona inteligentea da, kon-tserbadorea da, hori hala da. Bere garaianteologo bezala oso aurrerakoia zen eta geroitxi egin zela dirudi. Baina, aukera emanbehar zaio.

Zumaian Benedicto ez, baina SanTelmo eta San Pedro ditugu. Zein duzu gogoko? Niri festetako San Telmo gehiago gustatzen zait. Ez naizsantuzalea, nik Jainkoari egiten diot otoitz. Santuak ondodaude eredu bezala, baina nik ez dut sinesten santutan,miraritarako eta.

Gabonak ere gertu ditugu. Lan handiko garaiak al dirazuentzat?

Beste egun batzuen modukoak izaten dira, meza ospatu, etab.Jendea topatzen duzunean, ez daudenekin gogoratzen direla-ko eta sentiberago egoten da, eta orduan gehiago entzun beha-rra izaten da.

Zer iruditzen zaizu Gabonen inguruan, Erregeak etaOlentzeroren bueltan, egiten den gastua? Nik uste dut hori ez dela Jesusen jaiotzaren ondorio, bizi

dugun gizarte kapitalistaren ondoriodela. Kapitalismoa eta kristautasuna ezdatoz bat, eta kontsumoa eta kristauta-suna ere ez. Nahiz eta gero neu naizenlehenengoa kontsumista izaten. Gaztee-nei edo zaharrenei ilusioa sortzea etaopari batzuen bidez familian maitatuakdirela erakustea hori ondo dago. Orain,bereziki, gizarte hau hain laikoa izaniketa kristautasuna baztertzen duela ikusi-ta, nik ez dakit zer egiten duen Gabo-nak ospatzen.

Badirudi inork ez duela sinesten etagero gehienek ospatzen dute. Nik Ramadama errespetatzen dut, bainaez dut ospatzen, nik ez dut eta erlijio horipraktikatzen. Harrigarri samarra da, bainadenok dauzkagu kontraesanak.

Urte berriari zer eskatzen diozu? Denok eta bereziki politikariek egia esaten ikastea, eta isilikegotea. Hau da, isilik egotea eta hitz egiten denean egia esate-ko izan dadila.

Pertsonalki, apaiz bezala, nora heldu nahi duzu?Bidean aurkitzen ditudan pertsonei on egitea eta Jainkoakmaite dituela agertzea da nire helburua. Ez dut gorago joatekoasmorik.

"Bai Elizan eta baigizartean isilik egotenikasiko bagenu, gauzahandia irabaziko genukedenok"

"Gazteei elizara ezjoateagatik errua botatzeaoso erraza da, baina 60urtetik beherako zeinjoaten da Elizara?"

132 0 0 6 k o A B E N D U A

ORAIN 12 URTE...

12 urte gruatik zintzilik zegoen mutil haren portada harta-

tik… Makina bat albiste ekarri dizkigu Baleikek…

Batzuk herrikoak

Besteak ez hemengoak bakarrik…

Buruko

minak asko emango ziz-

kien ordudanik aritu diren

herriko gazteei (eta dagoe-

neko ez hain gazteei!), baina

makina bat poz ere emango

zituen, ezta?

Garai hartatik hona gauzak nola aldatu

diren ikusteko gonbitea egiten dizuet. Horretarako tresna

ezin hobea dugu orain; izan ere, hasiera haietatik Baleike

ere modernizatu da eta! Sartu baleike.com helbideko

hemeroteka sailean eta aspaldiko argazkiak eta iritziak

ikusi ahal izango dituzue.

Orain ale txiki bat besterik ez: zertan aldatu da Zumaia doze-

na urteetan?

Bueno gauzak zer-

bait hobetu dira, ezta? Orain ez dugu orduko kezka: “umeak

non utzi?”. Ala bai?

Eta Baleikeri buruz jarduteko zein hobeto, hamabi urtee-

tan noizbait edo beti aritu izan direnak baino? Haietako

batzuei galdetu diegu zer izan den Baleike beraientzat.

Eta hau izan da erantzuna…

2006ko AZ

AR

OA

,

149. ZE

NB

. DO

HA

INIK

P O L T S A B E R R E R A B I L G A R R I A E R A B I L T Z E N

www.baleike.com

erreportajea

…Ni Gazte Batzordean sartu berri izango nintzen. Izan ere, orduan, Institutua bukatzear, hango

saltsak bukatu eta beste batzuetan sartzea zen kontua. Orduko Gazte Batzordeak (ez pentsa

oraingo Asanbladan baino gutxiago ginenik izen hori genuelako…) gutxiena uste izango zuen

BALEIKE honaino iritsiko zenik!!

150 baleike

Itziar Mora

erreportajea

1994ko ekainean atera zen

lehendabiziko Baleike. Nork

ez du gogoan azalean arran-

plako gruatik zintzilik ager-

tzen zen tipoa? Ordutik,

hamabi urte igaro dira,

hamaika istorio azaldu dira

tartean eta jada 150. zenbaki-

ra iritsi da.

Gazte Batzordeak biga-

rren urtea betetzean erabaki

zuen aldizkaria kaleratzea.

Institutuko informatika gelan

asteburuetan bildu eta Wali-

ñok Pagemaker maketazio

programari buruz emandako

ikastaroarekin hasi ziren Ira-

txe Aizpurua, Esther Marti-

ITSASO IBARRA, MAITANE AGIRRE, IURE ALTZIBAR eta IZASKUN URBIETA

Atzera begira

14 2 0 0 6 K O A B E N D U A

152 0 0 6 K O A B E N D U A

nez, Itziar Manzisidor,

Xabier Azkue, Igor Uranga

eta Gorka Zabaleta bakoitzak

bere orria idatzi eta maketa-

tzen. Pentsa, 20 diskete behar

izan zituzten lehen ale hura

inprentara bidaltzeko.

Institutuko gela utzi eta

1995ean Forondan hartu

zuen Baleikek bere lekua.

Bertan hasi zen aldizkaria

sendotzen. Xabier Azkuek

hartu zuen koordinatzaile

lana eta ardurak banatzen

hasi ziren. Bertan, PC-tik

MAC-era pasatu ziren. Dis-

keteek ordea Baleikeren lana-

ren zati izaten jarraitu zuten.

Behin, aldizkaria diskora

pasatu ezinik ibilita, ordena-

gailu eta guzti joan behar

izan zuten inprentara.

Dena, ordea, ez da lana

izan. Garai hartako lantalde-

ak karaoke txapelketa bat ere

irabazi zuen. Aldizkariaren

urteurrena ospatzeko, afaria

egin eta Estazioko jaietan

izan zen. Karaokean parte

hartzeko izena eman eta La

Puerta de Alcala abestiarekin

Estazioko jaietako karaoke

txapelketa Baleikeko lantal-

deak irabazi zuen!

2000. urteko irailean

askatasuna eta malgutasuna

irabazi zuen aldizkariak gaur

egun duen lokalera igaroz.

Hilabetekari izatetik, hama-

bostekari izatera igaro zen

eta lantaldea ere aldatu zen.

100. zenbakira iristearekin

agur esateko unea iritsi zen.

Pare bat hilabetera, ordea,

berriz agertu zen, formatu

txikiarekin eta lantalde

berriarekin. Ordutik beste 50

zenbaki ere egin ditugu eta

orain 150. zenbakia duzu

esku artean.

Baleikeren partaide taldetxo bat.

Baleikerenlehenengozenbakian,

Arbustaingogarabiarenirudi hauxe

erabili zuten.

1516 2 0 0 6 K O A B E N D U A

Erribera kalea, 6Tel. 861155

Urumea kalea z/g

Tel. 943 143058

erreportajea

Aitor Manterola: Etena egon ondorengoak gara gu.

2002an hasita pare bat urte egon ginen. Hasieran

kolaborazioren bat edo ipuinen bat egiten nuen.

Hemen sartzea ustekabekoa izan zen, izan ere, bile-

rak egitearen ondorioz hasi ginen batzen berriro

aldizkaria ateratzeko. Garai hartan idazterakoan

herriko hizkera mantentzen saiatu ginen.

Aldizkariak herriari kolorea ematen dio; herriak ez

dauka kolore bakarra eta kolore denek agertu behar

dute. Zumaiak munduko herri guztiek bezala mila

istorio eta mila albiste ditu, batzuk onak eta besteak

txarrak eta hori azaltzeko ezinbesteko tresna izan da

eta izango da Baleike. Hala ere kultur eragile bat

behar du atzetik, asko oinarritzen baita aldizkarian.

Niretzako aberasgarria izan zen hemen lan egitea,

pozgarria. Ikasteko aukera ere eskaini zidan, pren-

tsa idatzian hasteko aukera. Gainera jendea ezagu-

tzen da.

Zer izan da Baleike zuentzat?

Argi eta Roberto.

50172 0 0 6 K O A B E N D U A

Zuloaga plaza, 1Tel. 943862309

Ibon Manterola: Hasieran beldurra genuen zerbait

berriaren aurrean geundelako eta ez genekielako non-

dik jo. Gogoratzen dut hasieran euskararen gaiari

eman geniola indarra.

Baleike beti izango da herriko jendeak idazteko txo-

koa. Kazetariek idazten dute baina horietaz gain

garrantzitsuak dira kolaboratzaileen lanak. Azken

batean, herriko jendearen gertaerak kontatzeko

lekua da. Gainera, euskaraz idatzi eta irakurtzeko

aukera ematen duen hedabide bat izatea gauza han-

dia da.

Zumaian indar handia dago toki askotan baina

bakoitzak bere aldetik ez du botererik. Baleikek beti-

danik lortu du jendearen indarra aldizkari batean

bideratzea. Beste formatu bat izan zitekeen baina

aldizkari bat da. Herriko pultsua hartzen du eta hori

ongi bideratzen asmatu behar da. Azkenean indarrak

koordinatzen asmatu behar da. Esaten da etenaren

Zer izan da Baleike zuentzat?

Aitor, Haize eta Eneko.

Iure, Maitane,Joseba eta

Izaskun.

(...)

1518 2 0 0 6 k o A B E N D U A

erreportajea

ostean aldizkariak ukitu serioagoa hartu zuela.

Bestakde, ariketa aberasgarria da norberak idaztea,

norberaren izena jarriz. Aldi berean, neurri batean per-

tsonaia publiko bihurtzen zara.

Iosu Waliño: Baleike sortu genuenean ez zegoen

Zumaiari buruzko informazioa jasotzeko biderik

Diario Vasco-ko kronika baino. Baleikeren jaiotzare-

kin askatasuna irabazi genuen zumaiarrok: Zumaia

eta zumaiarroi buruzko informazioa etxe guztietan

eta euskaraz jasotzeaz gain, edozein herritarrek

askatasun osoz iritzia emateko plaza zabala sortu

genuen. Hori da Baleike niretzat, askatasunez

Zumaiari buruzko informazioa eman eta jasotzeko

bide bat.

Gorka Zabaleta: Baleike.com-ek eskaintzen duen

hemerotekara jo dut, 1994ko ekainean argitaratu

genuen lehen zenbakiaren bila. Pello Etxabe taber-

nariari egindako elkarrizketarekin egin dut topo.

Zer izan da Baleike zuentzat?

Ibon eta Aitor.

Imanol.

50192 0 0 6 k o A B E N D U A

Amaiako plaza z/g Tel. 943 860959

Zer izan da Baleike zuentzat?"Gaurko gazteriak beste iniziatiba bat zeukak". Hala

zioen berak. Eta hainbat oroitzapen eta sentimendu

etorri zaizkit gogora: ez genekien oso ondo zertan

ari ginen, baina sekulako ilusioa genuen; egiten ari

ginena garrantzitsua zela sentitzen genuelako, sines-

ten genuelako. Garaipena zen zenbaki bakoitza. Eta

taldea. Lagun talde bat ginen, koadrila bat –Baleike

Txoua, hura bai erokeria zoragarria!–. Gero, denbo-

raren poderioz, zahartu egin gara. Eta aldizkaria

aldatu egin da. Kakaume haien txispa galdu du,

halabeharrez, baina sendotu egin da, egonkortu.

Zumaiako paisaiaren parte bihurtu da, hileroko ogia.

Hamabi urte eta erdi joan baitira. Beno, ez dira

joan, Baleikek jaso baititu, 150 zenbakitan.

Herriaren hemeroteka osatzen jarrai dezala, zumaia-

rrok eskertuko diogu eta.

Xabier Azkue: Hasieran AMETS BAT zen, talde

baten ilusioari eta lanari esker gauzatu ahal izen

Antxoka.

Juan Luis,Aitor etaItziar.

(...)

1502 0 0 6 k o A B E N D U A20

erreportajea

Zer izan da Baleike zuentzat?

zena. Geroxeago LANA bihurtu zen gehiago, bestela-

ko lan batzuekin tartekatu behar izaten nuena.

Aurrerago, berriz, KEZKA-ITURRI bilakatu zen

gehienbat, etorkizun argirik gabe aurrera egin eta

erabaki batzuk hartu beharra egokitu izan denean.

Hala ere, guztiaren gainetik ESKOLA moduko bat

izan da niretzat, euskararen normalizazioa indartuz

lanerako eta oro har bizitzarako lezioa asko eman

dizkidana.

Esther Martinez: Baleike sortu genuenean ez zegoen

Zumaiari buruzko informazioa jasotzeko biderik Diario

Vasco-ko kronika baino. Baleikeren jaiotzarekin aska-

tasuna irabazi genuen zumaiarrok: Zumaia eta

zumaiarroi buruzko informazioa etxe guztietan eta

euskaraz jasotzeaz gain, edozein herritarrek askatasun

osoz iritzia emateko plaza zabala sortu genuen. Hori

da Baleike niretzat, askatasunez Zumaiari buruzko

informazioa eman eta jasotzeko bide bat.

Juan Luis eta

Abelin.

0212 0 0 6 k o A B E N D U A

bazkideen txokoa

K aridadeko Benta taldearen disko berria!Irabazleen izenak web orrian eta

aldizkarian azalduko dira.

Zorte on!!

Txoko honetan, zozketa bidez sariak ematen ditugu hilero. Baina, erne! Parte hartzeko bazkide izan behar duzue!! Idatzi elkartea@baleike.com helbidera, zuen izen-abizenak eta telefonoa adieraziz. Bestela, deitu telefonoz (943 86 15 45) edo utzi zuen mezuaBALEIKEren buzoian. Mezuak bidaltzeko azken eguna: urtarrilaren 5a.

22 2 0 0 6 k o A B E N D U A

ZOZKETA!!

Zumaiako txokoakAsmatzen duzuenon artean, Txapartegik emandakotarta eder bat zozketatuko dugu. On egin!

GALDERA:Lehengoan Urola ibaian gora joaneta Bedua aldean ibili ginen. Gaurkoan, Beduatik behera etorrikogara. Basadizarretan lehorrera jaitsiko gara, gaur egun araztegi edodepuradora dagoen horren ondoan. Bere garaian, Urola trena hortikjaisten zen Estaziotik ibaiertzera, buelta hartuta, eta ordekan, ertz--ertzetik, ederki etortzen zen gaur egun anbulatorioa dagoenhorretara, porlan bila. "Basadizar" izenak dioen bezala, sail hauekguztiak lehen basadiak ziren, ibaiari jandako terrenoak, erriberak, etagaur egun Zumaiako industrialde nagusietako bat da. Urola ibaiaren ondo--ondoan edo gainean, hainbat eraikin interesgarridauzkagu. Horietako baten zatia daukazue argazkian.

Hauxe gaurko galdera: zer da edo nongoa da argazkianazaltzen dena?Arrasto bat: hau "handia" da, eta Zumaian badago beste bat "txikia"izena duena.

Erantzunak elkartea@baleike.comera bidal, Baleikeko buzoian utzi(Juan Belmonte 29 behea) edo 943 86 15 45 telefonoan emanurtarrilaren 5a baino lehen. Erantzunekin batera izen-abizenak etatelefono zenbakia adierazi.

Zumaia eta inguruakez ditugu behar bezala

ezagutzen, altxor txikien jabe gara

eta askotan ez garakonturatu ere egiten…

Txoko honeklagunduko digu guretxokoak ezagutzen.

Aurreko zenbakiko erantzuna: Ibañarrietako harrobia Irabazlea: Igone Balenciaga

Parte hartu eta

zorte on!!

232 0 0 6 k o A B E N D U A

Jose Mª Korta IndustriguneaA1 - 4. Pabilioiatel.: 943 86 50 68fax: 943 86 13 45e-mail: denda@ostolaza.comwww.ostolaza.com

gure zumai zarra

Eta zuen amaren istorio hori ez aldakik zehatz-mehatz?Ez. Nik osaba-izekok kontatutakuazekiat. Gure ama nik hamaika urtenittula hil huan-eta. Pentsa zak, neiizeko Xalbadorak esan zian gure amapunteri onekoa zala. Ahizpa danakkabreatuta eta gure amak, tira! Etagure amak igartzen omen zian noizbota zun beltza.(1) Jotzeakoan gureamak mingaina ateratzen omen zin,eta, ahizpak: Anttoni, bota al den?, etaamak: Bai!, bota diñat, ba! Berriro fusi-la hartu, tiro batekoa izango huan,nonbait eta tiroa berriro. Gure amakmingaina ateratzen bazun, seguru bel-tza jo zula, esaten zien.

Istorio hori zehatz-mehatz jakingonikek, ba.Ba, oain jai zeok ba. Haren senide batbizi dek oaindikan, baino hark ez dikhortaz ezer hitz egingo. Gerran gureamakin ibili huan eta larogeita hamar

urtetik gora izango dittik. Ondo zeok,hizketan ona dek, baina gerra kon-tuak?, jefu!, ez dik nahiko ez.

Baxakartetik bialdutako lau senideakZumaiatik bialdutako sei kamioihorietan izango ziren, ezta? Ala, apar-te bialdu al zituzten?Ez, aparte ez. Zumaiko zerrendan azal-tzen dittuk. Hemen, Alondegi Zaharre-an egin zan erakusketan gure ama ereazaltzen huan bialdutako besteekinbatera. Eta esaten diat, nik haiei aitutazeukat, Bizkaian zebiltzala bonbardeo-ak hasi eta ez dakit nongo tunelian sar-tuta eon ziala, baina haiek frentian eonziala seguru neok. Nik uste diat haieknora joanik ez eta, nun da gure frentia?,galdetu eta alde hartara jungo ziala.Nola bukatu zuten tiroka ez zekiat etaezta zenbat denboran egon zirenarmak eskuetan ere. Gure amak 22-23urte izango zitian, sasoia galanta harkorduan, baserritik indarrez aterata, bel-tzei(1) tiro eingo ez zian, ba, hark!

jexux iruretagoiena lafuente.(2)

ABELIN LINAZISORO

“ B a x a k a r t e ”

(1) Beltza hitza karlista gerrateetatik etor daiteke. Euskal foruen alde egin zutenak karlistak ziren eta espainolekin bat eginez foruen kon-tra egin zutenak historian liberal izenez ezagutuak izan arren, foruen alde egin zutenentzako "beltzak" ziren. Beste ezizena "peseteroak"zuten. Hortik etor daiteke, ziur aski, abertzaleen kontrakoei beltzak deitzea.

24 2 0 0 6 k o A B E N D U A

Zumbillo, 4 Tel. 943 861407

gure zumai zarra

Hamalau urterekin entzu-ten hituen kontuhoriek. Lanean erehamalau urterekinhasiko hintzen, ezta?Bai. Xoxokuan. Orduan,badakik, pintxe moduan,esmerilakin, taladroa-kin… Ofizioa ikastekointentzio horrekin behin-tzat. Gero ajustadore ikasinian. Baina lehenagotikanesmerila zaharra pasa fundi-ziotik ertendako piezari, hon-dar asko botatzen zian etamuturra nahiko beltzakinjuten niñun etxera. Eta huratailer txikia zanez, lanian ajusta-dorera iristeko aukera behar dek,gure osaba batek esan zian: Hik hor ezdek ezer ikasiko, eta, handik pixkateraYereginera aldatu niñuen, Xoxokuanurte t´erdi egin ondoren. Yereginean,hoixe, soldau jun arte.

Hamalau urterekin tailerrean laneanhasi arren, baserrian ere lagundu eginbeharko huen, ezta?Lagundu? Beharko. Pentsa ezak,orduan Yereginetik Baxakartera oinezjuten giñuan, tren-bidetik barruna.Hamabitan erten eta ordu bata t´erdita-ko atzera lanera jun behar eta hamarre-tik zortzi aldiz, udaberrian behintzat,etxean sartu baino leheno sega haneoten zan bere sega-potuakin atean zai.Han etxe onduan gurdika bat belar

ebaki, haundia ez, jatordubaterako-edo, gero presa-ka babarrun batzuk iren-tsi eta korrika lanera.Hori eguerdian eta ilun-tzean, jo, etengabelanean.

Ze ordutan irtetenzenuten lanetik?Sei t´erditan. Arteantarte galanta. Uda-berrian eta batezere udan badakikze iluntze dagon.

Pentsa zak zenbaterainoaprobetxatu giñuzen. Lanetik irten,etxera jun, merienda legia ein eta segi-tuan, ba, artajorra garaia bazan, bestie-kin batera artajorran. Oaintxe eguzkiajaisten hasten zanean, iluntzea bainoleheno, sega hartu eta belarra ebatzera.Ganauentzako jatekoa eittera eta haunahikoa ez eta lehenagotikan atxurrianein behar, bestela denbora alperrik gal-tzea zala-eta. Akordatzen nauk, ilunpe-tan lanean, Samielen hamaikak tanga-tanga jotzen eta ni zelaian ikusi ere einbe belarra biltzen, astoa edo gurdia kar-gatzeko.

Artajorran nola egiten da?Atxurrakin. Arto artian daon belarraebaki eiten dek eta bidebatez artualurrez bete. Artua zutik eon dedin lurra-kin bete ein behar dek, ez okertzeko.Artua badakik kainabera bezelakoa iza-

“Bizkaian zebiltzalabonbardeoak hasi eta

ez dakit nongotunelian sartuta eon

ziala, baina haiekfrentian eon ziala

seguru neok.”

2 0 0 6 k o A B E N D U A 25

E. Gurrutxaga plazan

Erlojueta bitxidenda

ten dala, ba, juntura lurraz estaltzenbadek, zuzterrak ertetzen ziok, orduanbehe aldeko junturak lurraz estali etaasko gogortzen dek, lotuta baleo bezela.Erriberetan eta hor leku zikin samarrakzaudek. Barrabas belarrak, belar txa-rrak, derrepente ertetzen duna askotan.Soua garbitu eta handik zortzi bat egu-nera berriro zikinduta azaltzen zana,ba, orduan garbitu ein behar. Atxurraasko astintzen huan orduan. Lurra kon-pontzeko ez zeoan oaingo tresnik etasegun ze girotan harrapatzen huanlurra, ba, beharbada zokor asko izatenhuan eta areak ez dik zokorrik puska-tzen. Orduan areakin zokorra gaineraatera eta alperrak zapaldu eiten zian,puskatu gabeko zokorra berriro sartueta orduan mazoakin ibili behar izatenhuan zokorra jotzen. Zokor-mazo izenahortik zetorrek. Zokor-mazoa egur biri-bil antzekoa huan, hari kertena jarri etazirti-zarta lurra puskatzen hauts eiteko.Lur zokorra txikitzeko.

Baxakarteko lanez gain erriberetan-eta lanean jardundakoa haiz, ezta?Luakietan, alegia.Bai, bai. Luakietan baratza bakoitzakberea zian. Han ez huan auzo lanik iza-ten. Baina guk soua Egurkoneko horre-tan ginien. Lur hori oso samurra dek,hondarra moukoa, baina bazeok bestelur egoskorrago, baino aberatso, eta hortomatia, eta holakoa eiten ginien etaAzpeitira saltzera eraman. Txanponbatzuk ateratzeko kristonak jo behar, hi!

Urolan joango zineten, noski.Bai, Urolan. Azokako egunian astianbehin. Eibarra ere jute giñuan. Kargahaundia ez bazan behintzat. Bi edohiru otar ganauakin Zumaiko estazio-ra eaman, han fakturatu eta handikaurrera estazioko mutilak eotenhittuan andenetan otarrak kargatu,hustu-eta eiteko. Azpeitian ere beaiekeamaten zien plazara. EmakumiaAzpeitira hiru astalotarrekin jutenbazan, haiek ezin zien bizkarreaneaman, otar bakoitza berrogei bat kilogutxienez izate huan-eta.

Astalotarrak asto gainean erabiltzenzirenak eta kapalotarra zeri deitzenzitzaion?Astalotarrak luziak hittuan, alkarri bilokarrirekin lotu eta astuaren alde bana-tan juten hittuan eta kapalotarra txikiadek. Hori bidegintzan-eta erabiltzenhuan. Baserrietan gutxi. Kamiñeruakerabiltzen zutena dek. Bestea lepaotarradek. Handiagoa, arbitan-eta ibiltzekoa.Arbiaz bete eta bizkarrean eamateko.

Garia egiten al zenuten?Bai. Ez zekiat zein urtetan galdu zan,baina garia ere eiten ginien. Garia itaia-kin ebakitzen huan. Gero etorri huansega.

Igitaiaz ibiltzen zinatenean ez al zego-en sega, ba?Ez. Batek, ondorioz, bestea ekarrizian. Eta zaharrek sega ez zien nahi

“Tailerretik etxeansartu baino lehenosega han eoten zanbere sega-potuakin

atean zai. Gurdika batbelar ebaki, presaka

babarrun batzukirentsi eta korrika

lanera.”

“Zokor-mazoa egurbiribil antzekoa huan,hari kertena jarri etazirti-zarta lur zokorra

puskatzera. Zokor-mazo izena hortik

zetorrek.”

amaiako plaza, 2Tel. 943 143278

26 2 0 0 6 k o A B E N D U A

gure zumai zarra

gainera! Gari asko alperrik galtzenzala-eta. Segaz, ebaki, askoz azkarragoeiten huan, baina eskuz eiten zunakitaiaz ebaki eta lurrian gabikoa eindauzten zian. Gabikoa bi eskuka betexortari deitzen zaiok, gero atzetik zeto-rrenak hiru edo lau lasto hartu, bueltaeman eta lotu eiten zian.Txukun-

txukun. Gero,sega etorri zanean, badakik, segak

kertenetik lotuta beste bi hortza luzeeukitzen zian. Tente dagon garia segazazpitik ebaki ahala bi hortz hoiek etza-ten laguntzen ziok. Hala ere haize pix-kat ibili ezkeo txarra dek eta euri txi-kia, berriz, txarrena. Garia haundiadagonian, euri txikiak aldegiten ezdunez, garia pixuarekin bota eiten dik.Bueno, ba, segakin garia gehixonahasten dek. Galburu batzuk aurre-

raka egon beharrean, ipurdi alderaka,aldrebes geratu eta zaharrak ernegatueiten hittuan. Jode!, honenbeste garigaltzen dek!, eta ez dakit zer eta bada-kit zer. Eta hor gure artean borrokapixkat izaten huan. Garia jotzen maki-

nakin ezagutu nian, tubua-kin lastoa bere lekurainoeamaten, baina azkeneangu beti segakin ibiligiñuan.

Garia jotzen al zenu-ten?Bai. Garia txanketianeskuz jotzen giñuan.Gari-meta etxe ingu-ruan einda eotenhuan eta egualdi onazetorrela jakiten zanegunian, goiziangoiz hartu eta gariabueltan-bueltan

zabaldu eiten huan,eguzkitan ondo ihartzeko. Gero, eguz-kiakin kris-kras jartzen zanean, larrañapreparatzen huan. Larraña garia jotze-ko lekuak izena dik. Hortik zetorrekLarrañaga. Lur lehor gainian danagarbi-garbi ein, harrizko losa zapal baterdi-erdian jartzen huan eta hiru edolau lagunen artian garia losaren kontrajotzen huan. Eskuan gabikoa hartu etazirti-zarta harrien kontra kristonak ema-ten segi. Eta danak lanian. Batzuk gariaekartzen, besteak jotzen. Garia aldebatera eta lastoa bestea bota eta batzuk

garia jasotzen eta besteak lastoa sapairaeamaten.

Eta makinak?Geroxeago matxaka deitzen giñunmakina zaztar batzuk azaldu hittuanhemen. Zumaian Agerre haundia ibil-tzen huan garia jotzen. Bere automo-bil zaharrari gurdia erantsi eta gainianmotor zahar bat zula baserriz baserriibiltzen huan. Beste gari-jotzaileaOikiko Lore huan. Bere motor zaharrakristonak einda arrankatu ezinik ibil-tzen huan. Bujiak kendu, lastoakinsua ein, bujiak berotu, berriro jarri…Beti berdin. Hark arrankeko motorrikez zian. Matxaka eta motorren artiankorrea bat eukitzen zian, korrea tirakajarri, soka-tiran bezela, eta, pu, pu,pu, arrankatzen zunian, balekua.Gero beste makina bat etorri huan,hark garia jo, bai, baina ez zian osoondo garbitzen eta hobeto garbitzekobeste torno batek ein behar izatenzian. Gero, lastoa zeharo txikituta,tubo batekin sapaira jarri eta beteeiten zian. Sapaian atzetik hasi eta las-toz betetzen zihoan bezela, tubuaaurreaka ekarriz. Hura kriston inben-tua izan huan. Azpeitiko Antxetakloaldi ederrak eiten zitian makinapon-pon martxan jartzeakin batera.Makina lanian eta hura arbola-ipur-dian exeri eta lo seko. Garia jotzengau eta egun jardutzen giñuan auzo-lanean. Jende asko behar izaten huaneta auzolanean jardun behar.

272 0 0 6 k o A B E N D U A

Konta ezak nola zen hori.Ba, makinak bi tanbor zitian. Hurabueltaka zebilela, gabikoa alde batetiksartzen huan eta eskuaz eutsi einbehar izaten huan, atzea lastua botaeiten zian-eta. Gabikoa, galburua berelastoakin pila bat eginda dek. Bi ilaralagun jartzen hittuan, batek gabikoasartu eta besteak atera, buelta emaneta berriro sartu. Jendiak, ba, gabikoaekarri, mahaian jarri, besteak mahatikjaso eta makinan ari zianei eskuraeman… Gero lasto hura jaso einbehar izaten huan, eta lasteikoa luziabazan, ba, hura sapaian tolostatu einbehar izaten huan. Bat edo bi hantxesapaian tolostatzen, beste bi haiei las-teikoa eskura ematen, beste batzukkanpotik sapai barrura sartzen, besteakgari aliak jasotzen… Auzolanian. Nor-malian gu Artadi gehiena ibiltzengiñuan alkarrekin, Santixokuak barne.Gau eta egun makina berria etorri zanarte. Txandatuz eiten giñuan lana.Eguna zabaltzen zanean batzuk lotaeta besteak lanea eta hurrengoan alde-rantziz, eta horrela.

Auzolana gariarekin bakarrik egite alzen?, eta, garia baserri denak egiten alzuten?Bai, bai. Auzolana gariakin eta gariaetxe guztietan eiten huan. Garia hel-tzen zanean, ebaki, eta euri bildurraizan ezkeo souan bertan metatxoakeiten hittuan. Gero, dana ebakitzean,garia hartu, etxe ingurura eaman eta

orduan zuhatza haundiagoak eitenhittuan. Euria hasi ezkeo gainerazakua bota eta hola. Gari garaianbaserri batetik hasten hintzan eta bai-larako baserri danak bukatu arte.

Lehen ere galdetu diat eta ez didakerantzun, Zubi Txikitik estazioraino-ko erribera horietan ere lan egindakohaiz, ezta?Bueno, hor ez zegok erriberarik niibili gabekoikan. Gurian idi paredezentea zeoan eta kaletar askokbakoitzak erriberatxo edo lur puskabana zien. Babarruna, artua eta horre-lakoa eiten zien, baina lurra ereitekoprestatu ein behar. Ni Yeregineanlanean hasita niñun eta aittitta nerenaetortzen huan, Zubi Txikira, idiekineta goldiakin, ordurako auskalo zenbaterriberetan lana hartuta eongo zan,eta, biok bokadilotxoa jan, golde saioaederra ein eta geure dirutxoa kobratueta etxera juten giñuan. Baratza haiekkale-baserrikoak hittuan, haiek ez zienanimaliarik, eta lurra guk goldatubehar. Lana bukatzean, egun bat edobi, lurra ereiten zuna etortzen huan,jende jatorra huan, meriendatxoa ardotragoaz ematen zigutean, zenbat da,galdetu, hainbeste, erantzun eta txan-pon batzuk etxerako. Ederra izatenhuan hura. Sou bazterrean bertanexeri, meriendatu, kobratu eta etxera.

“Azpeitiko antxetakloaldi ederrak eiten

zitian makina pon-ponmartxan jartzearekin

batera. Makina lanianeta hura

arbola-ipurdian exerieta lo seko.”

“Jende jatorra huan,meriendatxoa ardo

tragoaz ematenzigutean. Zenbat da,galdetu, hainbeste,

erantzun eta txanponbatzuk etxerako. Ederraizaten huan hura. Sou

bazterrean exeri,meriendatu, kobratu

eta etxera.” (jarraituko du)

28 2 0 0 6 k o A B E N D U A

Azken urteotako ohiturari jarraituz, aurtengo Gabonetarakoere bertso-saio batzuk antolatu ditu Bertso Eskolak.

BERTSO-POTEOA, trikitilariekinAbenduak 29, ostirala. Erribera kalean, iluntzeko 7etan Tomas tabernanhasita.Unai Iturriaga eta Maialen Lujanbio

Bi bertsolari handi, indarra hartu duen saiorakoLehenbiziko urteetan larunbatetan izan zen poteoa eta iazbeldur pixka batekin pasatu genuen ostiralera, baina jende-ak bikain erantzun zuela ikusita, aurtengoan ere ostiraleanantolatzera animatu gara. Zumaian behin baino gehiago-tan izan dira Unai eta Maialen, baina inoiz ez poteoan. EaGabonetako giroa berotzen asmatzen duten.

BERTSOLARI GAZTEEN SAIOAAbenduaren 30ean, gaueko 10etan, Aita Mari zinemanOihana BartraArrate IllaroAnder LizarraldeAitor UrbietaIban UrdangarinMaialen VelardeGai-jartzaileak eta aurkezleak: Maddi Gallastegi eta Markel PeñalbaAmaieran IX. bertsopaper-lehiaketako sariak banatuko dira.

Gazteen sustapenerako plaza politaBertso eskolan oso garrantzitsua iruditzen zaigu bertsolarigazteei eta hasiberriei plaza edo saio duinak eskaintzea etahelburu horixe du Gabonetan antolatu ohi dugun saioak:eskolarteko txapelketan nabarmendu diren gazteak, gazte-sariketa batzuetako irabazleak, ingurukoak eta ahal badaherrikoren bat ere bai, noski. Iaz Unai Gijarrok parte hartuzuen eta aurten Maialen Velarde izango da gure ordezkaria,Zumaiako txapelketa irabazi zuena, hain zuzen.

GABONETAKO BERTSOPAPER-LEHIAKETAJoanito Dorronsoro IX. sariaGaia: KIROLA ZUMAIANEpea: abenduaren 27aOinarriak osorik Foronda kultur etxean etawww.baleike.com/johanesena web gunean.

Urteroko parte-hartzaileak eta tartekako sorpresakZumaiarekin lotutako gai bat proposatu eta herriko bertso-lari eta zaleei gonbidapena egiten zaie 6-10 bertso jar ditza-ten. Gehienak ohiko parte-hartzaileak izan ohi dira, bainatarteka izaten dira berriak ere. Izan ere, jende asko dagoZumaian bertso batzuk idazteko gai dena. Zergatik ez zaraanimatzen? Gaia alderdi askotatik hartzeko aukera dago:kirolari ospetsuak, Zumaiako taldeak, kiroldegia jendez etaikastaroz gainezka...

ZUMAIAKO BERTSO ESKOLA

Gabonetako bertso-astea 2006

292 0 0 6 k o A B E N D U A

kultura

Era guztietako instalazioak etxebizitza, pabiloi eta herriko argietan

Z I N E F O R U M

Texas hegoaldea, Mexiko iparraldeko mugan. Etorkizun opa-roago baten bila muga pasatzera behartuta egon den etorkinmexikar baten gorpua basamortuan agertzen da. Presaka lur-peratu dute eraila izan ondoren, eta bertako agintariek hile-rrian hobiratzea erabakitzen dute, hilketaren inguruko iker-ketarik egin gabe.Pete Perkins lurraldeko langileburua bere agindupean izanduen Melquiadesen lagun mina izatera iritsi da urteen igaro-tzeaz eta ezin du onartu hildakoaren jatorrian oinarritzen denutzikeria hori. Bere kabuz ikertzea erabakitzen du, hiltzaileaaurkitu eta lagunaren gorpua Eldorado jaioterrira eramaterabehartzeko. Guillermo Arriagak (Amores perros eta 21 gramos arrakasta-tsuen gidoilariak) idatzitako lanean oinarrituz, ikuspuntu des-berdinak azaltzeko iragana, oraina eta etorkizuna tartekatzendituen film hau Tommy Lee Jones-en lehen luzemetraia dazuzendari moduan. Texarra izanik ongi ezagutzen duenlurraldean kokatu du istorioa. Legez kanpoko etorkinen giza-tasuna eta teorikoki oparoagoa izan beharko lukeen gizartebaten jarrera atzerakoiak aurrez aurre jartzen ditu, kulturadesberdinen elkarbizitzan sortzen den talka azalduz. Aktore eta gidoi onenaren sariak jaso zituen pelikulak2005eko Cannesko zinemaldian.

Chema de la Peña zuzendari bitxia da espainiar zinegintzan.Pelikula komer-tzialak egiten dituenean (Shacky Carmine,Isi/Disi) emaitzak kaxkarrak izaten dira. Zine pertsonalagoa egi-ten duenean, ordea, bere benetako maila ematen du. Azkentalde honetan kokatzen dira 2002ko De Salamanca a ningunaparte dokumentala eta iazko Zinemaldian aurkeztu zen Sud-Express hau. Bizitzen bidegurutzea da Sud-Express. Sei pertsona arruntarenbizitzak Paristik Lisboarako bidea egiten duen trenean gurutza-tuko dira. Protagonisten bitartez, Europak pairatzen duen unekritikoa kontatzen da, pertsonaia beraien parekotasunak eta des-berdintasunak aztertuaz.Pertsonaien solasaldiek eta isiltasunek sinesgarritasuna dute etahorretan zer ikusi handia du aurpegi ezezagunek osatutako akto-re taldeak. Eskertzekoa da, baita ere, bide luze horretan entzundaitezkeen edo pertsonaiek hitz egiten dituzten hizkuntzak (fran-tsesa, espainiera, portugesa, arabiera, baita euskara ere) errespe-tatu izana. Oraindik egiazkoagoa bihurtzen du filma. Bizitzaz betetako pelikula errodatu du De la Peña-Velazquezbikoteak; bizitzaz betea, izan ere, zuzendarientzat "Trena betiizan da hori: mugitzen diren emozioak".

Abenduak 14an, gaueko 10:15ean

Sud express Zuzendaria: Chema de la Peña eta Gabriel Velázquez Aktoreak: Gerald Morales, Tino Guimaraes

Abenduak 28, gaueko 10:15ean

Los tres entierros de Melquiades Estrada Zuzendaria: Tommy Lee JonesAktoreak: Tommy Lee Jones, Barry Pepper

Ikasturtean zehar matrikula zabalik.Informazioa: 943 861056

Bi arri: eskulanak, Tifany, Patchworketa josteko lan txikiak.

Pintura tailerra: astelehenetikostegunera Forondan.

Yoga: astearte eta ostegunetan.18:30ean.

KZ Gunea: ikastaro eta mintegiak 94386 28 66

VIII. Erakusleiho lehiaketaHerriko dendari eta tabernari

guztientzat. Izen ematea: ForondaKultur Etxean (943 861056) etaTurismo Bulegoan (943 14 33 96),abenduaren 10a bitartean. Dendetakoleihoak gutxienez abenduaren 11tik30era bitartean prest.

Joanito Dorronsoro IX. Saria. Epea:abenduaren 27a. Gaia: Zumaia etaKirola.

Abenduaren 15ean, Kursaalera:

Gabonetako Gospel Kontzertuenbarne, "The Golden Gate Quartet"taldea. Sarrerak Forondan salgai.943 86 10 56. foronda@zumaia.net

Goizean goiz abiatuta, Topasekoespetxera (Salamanca) MARTXA.Autobuserako izen emateaInpernupen. Epea: abenduak 24)

Abenduaren 11, 13 eta 15ean, BaleikeKultur Elkarteak antolatuta, bidaieiburuzko zikloa. 19:00etan,Forondan.

Abenduaren 15etik 17ra, Alondegian,"Bidezko merkataritza azoka".

Abenduaren 27tik urtarrilaren 6ra,Punto Smock ikastaroko lanak

Abenduak 23: zine forum saioa. Abenduak 29: Bilboko PINera irteera. Abenduak 23: Mendi Irteera: Zarautz,

Askizu, Zumaia. Abenduaren 30a: "Hurrengo urterarte"

festa

Osteguna, 14:22:15ean, Aita Marin, zine forumsaioa: "Sud-express".

Ostirala,1522:00etan, Aita Marin, antzerkia,"Nasdrovia Chekov" 22:00etan, Amnistiaren aldeko MUSTXAPELKETA, Metro Tabernan.

Igandea, 1712:00etan, Aita Marin "HaurrentzatGOLDEN" 17:00etan, Maria eta Joseikastetxeko Gabonetako Jaialdia.Ikastetxeko aretoan. Ikasle etairakasleek prestatutako abesti,dantza eta antzezpen emanaldiak.

Asteazkena, 2017:30ean, haur liburutegian, ipuinkontaketa saioa, Lupe lekuonareneskutik. 5 urtetik 8 urterakohaurrentzat.

Igandea, 24Eguerdia bitartean, "Niño JesusenEskian".15:30ean, Gabon Koruaren saioakalez-kale.16:00etan, Kantuz Kantu EuskalPresoen Aldeko Olentzeroa,Kofraitik abiatuta.

18:00etan, Beheko plazan, GabonAbestien lehiaketa.18:30ean, Jaiotza ikuskizunaEusebio Gurrutxaga plazan.

Astelehena, 2512:30ean, Udal Musika BandarenEguberri Kontzertua.

Osteguna, 2811:00etan, hasita, GabonetakoHaur Parkea, pilotalekuan. 22:15ean, Aita Marin, zine forumsaioa: "Los tres entierros deMelquiades Estrada".

Ostirala, 2919:00etan, Bertso-poteoa, Tomastabernatik hasita. Unai Iturriaga etaMaialen Lujanbio. 19:30ean, Azken OstiraletakoElkarretaratzea presoen alde, zubitxikian.22:00etan, Aita Marin, antzerkia"Meando fuera de tiesto".

Larunbata, 3016:00etan, Alondegian, Txinpartataldearen esku, Haur PlastikaTailerra.22:00etan, Aita Marin, GabonetakoBertso Saioa.

Igandea, 3118:00etan, Euskal Presoak Euskal

Herrira Manifestazioa, BehekoPlazatik abiatuta.

Osteguna, 418:30ean, Errege Magoentzakoeskutitzak jasotzea.

Ostirala, 518:00etan hasita, Errege Zamalkada

Osteguna, 1122:15ean, zine forum saioa:"C.R.A.Z.Y".

Ostirala, 1922:00etan, Aita Marin, "El vendedordel tiempo". Ados teatroa.

URTARRILA

ABENDUA

GAZTETXOLA ABENDUAN

ERAKUSKETAK

…ETA IBILI MUNDUAN 2006

IRTEERAK

IRTEERA MUSIKALA

BERTSOPAPER LEHIAKETA

DEIALDIAK

IKASTAROAK

30 2 0 0 6 k o A B E N D U A

Juan Belmonte, 6

Basadi, 12 behea Tel. 943 861018

agenda

Amaiako plaza