JAZZAJAZZA

Asier Pradera

eta

Oier Pascual 2.A

Historia eta Hedapena

• Estatu Batuetan sortu XIX.mendearen erdialdean.

• 1865ean esklabotza deuseztatu zen eta hainbat esklabok askatasuna lortu zuten. Musikan aritzen hasi ziren.

• XIX.mendean, oso modan jarri ziren martxa militarrak, eta musika tresna berriak hasi ziren erabiltzen. Adb: tronpeta.

• Beltzek, instrumentuakmerke erosi eta haien estiloari hasiera eman zioten.

• Geroago, musika europarra eta beltza fusionatu eta estilo dibertigarria, jazza sortu zen.

• Lehenengo mundu gerra bukatzerako (1914-1918) jazza Amerika osotik hedatua zegoen.

• Beltzak I-ra joaten ziren lan bila eta musika haiekin eraman zuten, bertan, etxe berria topatu zuen jazzak.

• Chicagon, 1920ko hamarkadan jazza alkohola eta prostituzioarekin lotuta zegoen, taberna eta burdeletan jotzen zen eta. Jazza onartuta zegoen jada.

• Hamarkada honetatik aurrera, jazz bandak handitu eta orkestak sortu zituzten (Big Bands).

• Europara jazz musikari asko heldu ziren garai hartan.

Jazzaren ezaugarriak

• Jazz-eko bandek sei musikari izan ohi zituzten, martxa militarretako instrumentuak jotzen zituztenak.

• Martxa militarreko bandetan lagun bakoitzak perkusio elementu batekin aritzen zen. Jazzean berriz, espazio faltagatik eta merkeagoa zelako perkusionista bakar batekin aritzen ziren eta honek jotzen zituen perkusio instrumentu guztiak. Honela sortu zen hain zuzen, bateria.

• Jazzaren elementurik hunkigarriena, inprobisazioa zen. Martxa baten erritmoa zuen musika ezagun baten inguruan musikariek eta txandaka, soloak sortzen zituzten, jatorrizko musika alaituz, aberastuz eta azken finean, deformatuz.

• Jazz kontzertuak, antzerki edo tabernetan ematen ziren.

Jazzaren estilo desberdinak

• Ragtime

• Jazz tradizionala edo dixieland

• Swing

• Be-bop

• Cool jazz

Ragtime

• 1870ean jaio zen Saint Louis hirian. AEB H-an zehar hedatu zen berehala. Pianoz jotzen zen eta musika klasikoaren antzera, ez zen inprobisatutako musika. Partiturak, piano mekaniko edo pianoletan erreproduzitzen ziren.

• Zuriek onartu zuten lehengo musika beltza izan zen. Diru asko mugitu zuen musika estilo honek.

• Scott Joplin musikaria izan zen

ragtimeko ordezkaririk nagusiena.

Jazz tradizionala edo dixieland

• Hau ere XX. mendeko hasierako beltzen musika eta martxa militarretako musika fusionatuz sortu.

• Esaten denez, Nueva Orleans-en izan zuen benetako sorlekua. Egia esan, mende horren hasieran, Beltzak nekazal guneetatik atera ziren. New Orleans itsaso-portu handia zen eta bertan afro-amerikar asko biltzen ziren eta dixeland musika hor sortu zela esaten da.

• Garai hartako musikari ospetsuak izan ziren: Jerry Roll Morton eta King Oliver.

Swing

• Jazz tradizionala eta modernoaren tarteko estiloa da.

• Swingen bandak oso handiak dira, 15 lagun edo gehiagokoak

• Garai honetako ospetsuenak Benny Goodman eta Glenn Miller musikari zuriak izan ziren. Haiekin jazzak marginal izateari utzi zion.

Be-bop

• II. Mundu Gerra bukatu zenerako (1945) swing estiloa pasata zegoen. Musikari beltz batzuek asmatu zuten jazzaren forma berri hori, 40 eta 50en urteen artean.

• Musikaririk famatuenak, Dizzy Gillespie eta Miles Davis ditugu.

Cool jazz

• 50eko hamarkadan, jazz estilo berri bat sortu nahian musikari zuri batzuek, musika klasikoa gehitu nahi izan zioten.

• Zoritxarrez, ez zuen arrakasta handirik lortu.

Blues

• XX. mendeko hasierako musika herrikoia da. Hau ere tradizio afrikarra eta europarraren fusiotik dator. Bluesaren musikariek haien sentimenduak erakusten dizkigute. Oso musika mota pertsonala da.

• Bluesa gitarraz, banjoz edo pianoz jotzen zen, lagundutako kantari batek interpretaturik.

• Ordezkaririk ospetsuena Robert Johnson dugu.

Jazzaren kronologia

RAGTIME NUEVA ORLEANS E.

CHICAGO E.

SWING BE-BOP COOL FREE JAZZ

FUSIOA GAUR EGUNGO JAZZA

1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980

Scott Joplin Jerry R. Morton*Budy Bolden*Original Dixieland Band

King Oliver*Louis Armstrong*Duke Ellintong*Coleman Hawkins

Benny Goodman*Glenn Miller*Billie Holliday*Ella Fitzgerald

Charlie Parker*Dizzy Gillespie*Thelonius Monk*Sara Vaughan

Chet Baker*Modern Jazz Quartet

*Ornette Coleman*Cecil Taylor*Charles Mingus

Miles Davis

Wynton Marsalis*Lester Bowie*Omar Hakim

Louis Armstrong

• Louis Daniel Armstrong Nueva Orleansen jaio zen 1901eko abuztuaren 4an eta 1971ko uztailaren 6an hil zen. Trompetista eta abeslari hau, Jazz-ean nabarmendu zen. Pops Satchmo izenarekin zen ezaguna.

• Louis Armstrong familia pobre batean jaio zen eta miserian geratu ziren bere aita joan zenean. Bere familiako lehen musikaria izan zen eta kaleetako taldeak entzunda piztu zitzaion musikarako afizioa. Bere aitak diru barik utzi zituen eta erreformatorio batean sartu zuen bere amak. Bertan, King Oliver-ek bere taldean sartzeko aukera eskaini zion.

• Bere jaioterritik, Chicagora joan zen eta han bere lehenengo diskoak argitaratu zituen.

• Gero, zinemari ekin zion denboraldi batean eta filmak estreinatu zituen.

• Azkenean, arrakasta handia izan zuen jazzaren inguruan.