Zelulak

Izaki Bizidun guztiak zelulaz osaturik gaude

Izaki bizidun guztiok zelulaz osaturik gaude.

Zelula izaki bizidunek duten eta bizi-funtzioa bete ditzakeen unitaterik txikiena da.

Zelulen Kopuruaren arabera bi motatako izaki bizidunak daude: Zelulabakarrek eta zelula anitzekoak

Zelula Bakarrak: zelula bakarra dute, eta zelula hori modu independentean bizi da zelula bakar horrek itxura aldakorra daukate eta organismoaren bizitzeko moduari egokituta daude.

Organismo zelulabakarrak moneroak, prototistoak eta onddo batzuk dira.

Zelula Anitza: zelula ugariz daude eraturik, zelula horiek euren jarduera koordinatzen dute eta hasierako zelula beretik sortu dira guztiak.

Organismo zelula anitz gehienetan, zelulak egitura konplexuagoetan biltzen dira: ehunetan.

Ehunek, era berean, organoak osatzen dituzte, eta horiek aparatu edo sistematan daude antolaturik.

Zelulanitzak dira: Prototisto batzuk, onddo batzuk, landareak eta Animaliak.

Zelulak eta zelula motak

Mikroskopioa behar dugu zelula mikroskopikoak ikusteko.

Mintz plasmatikoa: Zelula mintza, mintz plasmatikoa edo plasma mintza zelula inguratzen duen lipido geruza bikoitz iragazkorra da, proteinaz estalia.

Zitoplasma: zelularen barnealdea betetzen duen substantzia lodia da, nukleoa inguratzen duena eta bere baitan organuluak dituena.

Material Genetikoa (ADN-a): kromosoma izeneko egitura batzuetan antolatuta dago. Hauek ziklo zelularrean zelula banandu aurretik bikoiztu egiten dira.

Zelula eta zelula motak

Material Genetikoaren arabera bi motatako zelula daude.

Eukarioto Prokarioto

Zelula Prokariotoak

Zelula prokariotoek zitoplasma dute ADNa.Bakterioen ohiko zelulak dira.

Halako zelulek zelula-horma zurruna izaten dute, horrek mintza biltzen du.

Batzuek harizpiak ere izaten dituzte finbriak edo flageloak.

Zelula horien organulu bakarrak erribosomak dira, horiek proteinak sortzen dituzte.

Zelula Eukariotoak

Zelula eukariotoek nukleo izeneko organulu baten barruan dute ADNa.

Prototistoen, onddoen, landareen eta animalien zelulak dira.

Zelulek mota askotako organuluak dituzte. Zelula eukarioto guztietan daude.

Adibidez: Erribosomak edo mitokondrioak

Beste izaki batzuk berriz ez daukate organulurik. Ezate baterako:

Landareen zelula: Kloroplastoak dituzte baita ura biltzen duten bakuolo handiak ere. Zelula horma zurruna dute.

Kloroplastoak organulu batzuk dituzte eta Haien Bidez fotosintesia egiten dute.Forma poliedrikoa dute.

Aipatu behar da, euren barnean ez dutela zentriolorik, hauek bakarrik animali zeluletan daude.

Animalien Zelula: Zentriolo izeneko organuluak dituzte. Zentrioloek parte hartzen dute zelulak zatitzen direnean, zilioak eta flageloak eratzen direnean ere bai.

Animaliek forma askotakoak dituzte (izar, forma, Esfera forma, kubo forma ...).

Teoria Zelularra

Teoria zelularra biologiaren oinarri garrantzitsuenetako bat da, azken batean zelula eta bizitzaren artean dagoen erlazioa azaltzen du. Teoria zelularra hurrengo lau puntutan laburtzen da:

1-Bizidun guztiak zelulaz osatuak daude. Zelula biziduen oinarrizko osagaia da eta zelula bakar batek osa dezake bizidun bat.

2-Zelula guztien jatorria beste zelula bat da, hau da, bizidun guztiak zelula batetik sortu dira.

3-Zelula bakoitzak bizi-funtzio guztiak betetzen ditu, hau da, nutrizioa, erlazioa eta ugalketa burutzen ditu.

4-Zelula bakoitzak gordetzen du, bere funtzionamendurako eta ondorengoei eman beharreko informazio genetiko guztia.