UNIDADE 9. A PREHISTORIA

A prehistoria091. Os primeiros seres humanos3. A arte das cavernas 6. A Prehistoria en Espaa e Galicia4. O Neoltico: a producin de alimentos5. A Idade dos Metais2. O Paleoltico: a caza e a recoleccin

Introducin (V.V. PX. 128)A Prehistoria abrangue un perodo de tempo que se inicia coa orixe da especie humana, hai mis de dous millns de anos, e que se estende ata a aparicin da escritura (3500 a.C.).Comprende o 99,8% da historia da humanidade. Durante milenios, os seres humanos foron cambiando o seu aspecto fsico e aprenderon a fabricar instrumentos, dominar o lume, comunicarse...Da actividade humana durante ese longo perodo de tempo non existen testemuos escritos, s testemuos arqueolxicos: pedras talladas, fsiles humanos, pinturas, instrumentos...A Historia vn definida pola existencia de textos escritos que nos dan a coecelos diferentes procesos e singularidades de cada poca. En Galicia esta etapa comeza cos romanos, xa que a poboacin indxena non coeca a escritura. Temporalmente comprende o 0,2% da historia da humanidade.

Introducina PrehistoriaA Prehistoria divdese en tres etapas: Paleoltico, Neoltico e Idade dos Metais.No Paleoltico (a primeira etapa da Prehistoria), a humanidade viva da caza, da recoleccin e era nmada. No Neoltico, aprendeu a domesticar animais e cultivar a terra, e volveuse sedentaria. Xurdiron os primeiros poboados e actividades como o tecido e a cermica.Na Idade dos Metais, o ser humano aprendeu a arte da metalurxia. Isto abriralle paso s primeiras civilizacins.

PREHISTORIA

PALEOLTICO3.500.000 /2.500.000 anos Australopithecus (Homnido) 2.300.000 Homo habilis a.C. (primeiros utensilios)1.900.000 a.C. Homo erectus (lume)150.000 a.C. Homo neanderthalensis (primeiros enterramentos)120.000 a.C. Homo sapiens Sapiens (primeiras mostras de arte)

NEOLTICO8.000 a.C. Agricultura7.000 a.C. a 5.000 a.C. difusin da agricultura cara Europa5.500 a.C. Primeiras culturas neolticas na Pennsula IbricaIDADE DOS METAIS2.500 a.C.-1.800 a.C. Idade de Cobre ou Calcoltico1.800 a.C.-1.000 a.C. Idade de Bronce1.000 a.C. Idade de FerroHISTORIA

IntroducinACTIVIDADESObserva a tboa cronolxica: Que perodo histrico representa? Que etapas estn sinaladas? Que aspectos se salientan en cada unha?Observa os seguintes obxectos. En que etapa da prehistoria os situaras e por que?

OS PRIMEIROS SERES HUMANOS1.1. ADAPTACIN E EVOLUCIN (V.V. PX. 130)Hai uns seis millns de anos produciuse un quecemento do clima que fixo desaparecer grandes zonas de bosque.En frica, algns primates iniciaron unha lenta evolucin para adaptrense s novas condicins climticas e sobrevivir nun medio hostil.Non posuan grandes calidades fsicas (velocidade, forza...), pero foron capaces de organizarse en grupos para cazar nas chairas. Eran os primeiros homnidos, que co paso do tempo deron lugar especie humana.

OS PRIMEIROS SERES HUMANOS 1.2. O PROCESO DE HOMINIZACIN (V.V. PX. 130)Os cambios que converteron aos primates en seres humanos foron lentos e complexos. Os fsiles atopados permtennos coecer a evolucin:O primeiro paso foi a posicin vertical e marcha bpede (maior campo de visin e autonoma da man)Mantemento da cabeza en equilibrio: aumento da capacidade cranial e, con iso, desenvolvemento do cerebro.As mans usronse para a fabricacin de utensilios.O uso do lume e dos tiles para abrandar e cortar os alimentos deu lugar disminucin do tamao das mandbulas e dos dentes e aparicin do queixo e da fronte plana.Incremento da intelixencia e comunicacin (linguaxe).Traslado de coecemento a outras xeracins.

AUSTRALOPITHECUS(Homnido)3.500.000/2.500.000 anosTalla: 1,10 mPeso 40 kgCamiaba ergueitoHOMO HABILIS2.300.000/1.800.000 anosTalla: 1,59 mPeso 50 kgPrimeiros utensiliosPoda falarHOMO ERECTUS1.900.000/400.000 anosTalla: 1,60 mPeso 60 kgDescubrimento do lume.Cazaras en grupo.HOMO NEANDERTHALENSIS150.000/35.000 anosTalla: 1,65 mPeso 80 kgPrimeiros enterramentosFabricacin de tiles especializadosHOMO SAPIENS SAPIENS120.000 anos (40.000 pennsula Ibrica)Talla: 1,70 mPeso 70 kgPrimeiras manifestacins de arteFabricacin de tiles en so e de astaDO AUSTRALOPITHECUS AO SER HUMANO ACTUAL

DOS PRIMATES AO SER HUMANO ACTUAL?

Pouco volume cranialMaior volume cranialFronte fuxidaFronte planaInexistenciade queixoQueixoColumna non verticalColumna rectaMan liberadaMarcha cuadrpedeMarcha bpedeCOMPARACIN DO ESQUELETO DUN GORILAE UN SER HUMANO

A EVOLUCIN HUMANA (V.V. PX. 131)O Australopithecus (3.500.000 anos) era un homnido situado entre os grandes primates e o ser humano. Xa era bpede e utlizaba utensilios (paus, pedras) para axudarse nos seus labores, pero non os fabricaba de forma consciente.O primeiro que tivo este comportamento e que, xa que logo, se considera o primeiro humano foi o Homo habilis (2.300.000 anos).O Homo erectus (1.900.000 anos) tia xa un cerebro mis desenvolvido e camiaba erguido.Seguidamente atopamos ao Homo neanderthalensis (150.000 anos) e, finalmente, o Homo sapiens sapiens (120.000 anos).Despois dun perodo onde conviviron, o Home neanderthalensis desapareceu pola superioridade do Homo sapiens sapiens, que ten o aspecto fsico, o volume e a complexidade cerebral do ser humano actual.

Apartado 1ACTIVIDADESObserva os esqueletos. Qu diferenzas podes ver nos brazos e nas mans? E nos cranios?Explica a diferenza na pelve e mais na columna. Relaciona estes cambios do bipedismo.Que perodo de tempo abrangue o eixe sobre o proceso de hominizacin?Explica o proceso evolutivo analizando os procesos que se producen nos diversos fsiles dende o Australopitechus ata o Homo Sapiens Sapiens.Como xurdiron os primeiros homnidos? Que caractersticas diferencian aos seres humanos do resto dos primates?Como se chama o proceso que levou aos primates a converterse en seres humanos?

O PALEOLTICO: A CAZA E A RECOLECCIN(V.V. PX. 132)Coa aparicin dos primeiros seres humanos iniciouse o primeiro gran perodo prehistrico: o Paleoltico, que significaba pedra vella. Neste perodo sucedronse pocas de moito fro (glaciacins) con etapas mis clidas.

O PALEOLTICO: A CAZA E A RECOLECCIN2.1. SOCIEDADE DE CAZADORES-COLLEITEROS (V.V. PX. 132)O ser humano apaaba froitos, pescaba e cazaba para alimentrense. Como non producan alimentos: eran depredadores.Cazaban grandes mamferos (bisontes, mamuts, renos...) anda que tamn atrapaban insectos, rptiles e pequenos mamferos.Utilizaban a carne para comer, as peles para abrigrense, os sos para os instrumentos e os tendns para facer cordas.Vivan ao abeiro de covas e abrigos ou en cabanas construdas con paus, peles e barro. Eran nmedes.

O PALEOLTICO: A CAZA E A RECOLECCIN2.2. UTILIZACIN DO LUME (V.V. PX. 132)Hai 1.500.000 de anos, o Homo erectus debeu descubrir o lume. Decatouse da sa utilidade e esforzouse para mantelo vivo.Posteriormente os neandertais aprenderon a prender o lume, batendo das pedras (pedernal e pirita de ferro) ou por rotacin e friccin dun pau sobre un tronco.O lume serviu para quentarse, iluminar, cociar, asustar as feras...

O PALEOLTICO: A CAZA E A RECOLECCIN2.3. FABRICACIN DE INSTRUMENTOS (V.V. PX. 132) un dos signos de diferencia entre a especie humana e o resto dos animais. Inicialmente utilizaron pedras talladas (seixos, croios) para conseguir gume cortante.Logo utilizaron o slex rocha dura que ao golpeala rompe en lminas e produce unha aresta moi afiada. Con ela fabricaban bifaces (ferramentes cortadas por das caras).Co tempo especializaron o tipo de ferramentas de pedra: raspadeiras, puntas de lanza, perforadores. Tamn utilizaron sos e hasta de animais para facer anzois, arpns, agullas, arcos ou propulsores.

O PALEOLTICO: ELABORACIN DU BIFACE (V.V. PX. 132)

Apartado 2ACTIVIDADESQue o Paleoltico? Que significa que os seres humanos eran depredadores e nmades?Que importancia tia o dominio e utilizacin do lume?Explica como evolucionou a talla de pedra durante o Palelitico.

O PALEOLTICO: ARTE DAS CAVERNAS3.1. As primeiras crenzas relixiosas (V.V. PX. 134)As crenzas relixiosas nacen da necesidade de dar unha explicacin aos misterios da vida, a morte, o crecemento das plantas, a chuvia, o sol.Tentaron influr mediante cerimonias rituais.Ritos funerarios.

Sepultura de Dolni Vestonice (R. Checa) Paleoltico Superior

Venus de Willendorf

MANGO DE PROPULSORCOVA DA MAGDALENA (FRANCIA)

Bisonte de Altamira

Reproducin sala dos bisontes de Altamira

COVA DE LASCOUX-FRANCIA

COVA DAS MANS (PATAGONIA)

ABRIC DELS CAVALLSBARRANC DE LA VALLTORTA CASTELLN

Na arte rupestre utilizbanse tcnicas moi variadas. Moitas pinturas son monocromas, dunha cor, pero tamn as hai policromas, de cores vermella, ocre ou negra. Algunhas estn delimitadas por un trazo externo groso e outras aproveitan os santes das rochas para dar a sensacin de volume.

Apartado 3ACTIVIDADESCando e como os seres humanos comezaron a soterrar aos mortos?Que tcnicas se utilizaron nas pinturas rupestres? Que cores predominan? Explica o significado que se lles d a estas pinturas.Que tipo de obras conforman a arte mobiliar prehistrica? Explica as sas caractersticas e o que representan.

O NEOLTICO: A PRODUCIN DE ALIMENTOS4.1. Introducin (V.V. PX. 136)Hai uns 10.000 anos, nunha zona do Oriente Prximo regada polos ros Tigris e Efrates, coecida como a Crecente Frtil, iniciouse a producin de alimentos. Esta nova etapa da historia da humanidade cocese co nome de Neoltico, que significa pedra nova.

O NEOLTICO: A PRODUCIN DE ALIMENTOS4.1. Agricultura e gandara (V.V. PX. 136)Aprenderon a cultivar cereais (trigo, orxo, centeo...) e legumes (lentellas, garavanzos, chcharos).Aprenderon a domesticar (can, ovella, cabra, porco, aves...)

O NEOLTICO: A PRODUCIN DE ALIMENTOS4.2. Novos tiles e tcnicas (V.V. PX. 136)Apareceron novos instrumentos como a fouce, a aixada, a machada, o muo.Unha tcnica nova: a pedra puda.A cermica.Tecidos: fuso e tear.Xoias: minara de pedras semipreciosas.

O NEOLTICO: A PRODUCIN DE ALIMENTOS4.3. Difusin do Neoltico (V.V. PX. 137)Dende a Crecente Frtil a travs do Mediterrneo e seguindo os cursos dos ros centroeuropeos produciuse, a partir do VII milenio a.C., a difusin por Europa das novas tcnicas, tiles e modos de vida propios do perodo Neoltico.Ademais da Crecente Frtil, tamn xurdu en:O val do Indo (India)O val do Huang He (China)Altiplanos de Centroamrica (Mxico)Cordilleira dos Andes (Per)

Apartado 4ACTIVIDADESComo se orixinaron a agricultura e gandera?Que cambios nos utensilios e nas tcnicas se experimentaron a partir do Neoltico?

O NEOLTICO: A VIDA NUNHA ALDEA4.3. atal Hyuk (V.V. PX. 138)Situada en Turqua, unha das aldeas neolticas mis antigas do mundo (9.000 anos atrs). Abrangua mis de 1.000 vivendas e cunha poboacin entre 5.000 e 10.000 habitantes.As casas estaban pegadas unhas a outras, sen ras, accedase pola azotea. Estaban formadas por unha sala que contia o fogar e rodeada de habitacins mis pequenas destinadas a almacns.Algunhas casas presentan habitacins moi decoradas (pinturas e relevos de touro) asociadas a santuarios. Nestes santuarios atopronse unhas estatuas elaboradas a mido con barro, que se semellan s Venus paleolticas. Ascianse coa fertilidade.

http://www.youtube.com/watch?v=jEOvR4kvFm0

http://www.youtube.com/watch?v=jEOvR4kvFm0

A IDADE DOS METAIS5.1. Utilizacin dos metais (V.V. PX. 140)A metalurxia iniciouse no Oriente Prximo contra o V milenio a.C.O primeiro mineral coecido foi o cobre (5.000 a.C.), pero era moi brando e os utensilios deformbanse moi rapidamente.

A IDADE DOS METAIS5.1. Utilizacin dos metais (V.V. PX. 140)Sculos mis tarde, algns artesns comezaron a mesturar o cobre co estao e obtiveron o bronce (3.000 a.C.), un metal duro e cortante que poda substitur pedra. Fabricronse obxectos e armas para os mis poderosos.Cara o II milenio a.C. comezouse a traballar o ferro, un metal excelente para as armas e os utensilios agrcolas.

A IDADE DOS METAIS5.2. Elaboracin dos metais (V.V. PX. 140)Os primeiros tiles fixronse golpeando os metais (cobre) en fro. Pero a verdadeira metalurxia aparece cando se empeza a utilizar a forxa. Ao bater no metal aplicbaselle lume e calor o que permita modelalo mellor.Unha nova fase comeza coa fundicin consistente en fundir o metal (bronce) e darlle a forma desexada vertndoo en moldes.Finalmente coa siderurxia (ferro) a tecnoloxa fxose mis complexa precisando de altas temperaturas.

A IDADE DOS METAIS5.3. Artesns e comerciantes (V.V. PX. 140)A metalurxia era un traballo duro. Precisaba de especializacin. Foi, quizais, o primeiro oficio polo que os artesns reciban alimentos a cambio dos seus produtos.Foron aparecendo outros oficios (xoieiros, ferreiros, ceramistas...).A producin estimulou o comercio que mellorou coa mellora nas tcnicas de navegacin e o uso da roda.

A IDADE DOS METAIS5.4. Primeiras cidades (V.V. PX. 140)As antigas aldeas neolticas do Oriente Prximo medraron considerablemente. Tian moitos edificios e murallas para defenderse, convertronse en verdadeiras cidades.Co desenvolvemento dos oficios especializados aparecen os grupos sociais diferenciados e determinadas persoas comezaron a acumular riqueza e poder.A existencia de terras cultivadas, rabaos ou obxectos que podan ser roubados implicou a necesidade de defensa fronte a pillaxe. Entre os guerreiros que defenden as cidades nace un caudillo ou rei que goberna a cidade.

A IDADE DOS METAIS5.5. O megalitismo (V.V. PX. 141)En Europa a partir do V milenio a.C., nas sociedades agrcolas mis avanzadas, os seres humanos erixiron uns monumentos construdos con grandes lousas de pedra que se denominan megalitos.Grandes monumentos megalticos atopanse diseminados por Europa, pero os focos mis importantes estn na costa atlntica (onde destaca Galicia) e no norte de frica. Un dos monumentos megalticos mis importantes o de Stonehenge, en Gran Bretaa. Existen diferentes tipos de megalitos: menhir, dolmen e crmlech.

Difusin do megalitismoPor Europa e norte defrica

Construcinde megalitoshttp://www.youtube.com/watch?v=x3KVE8X22Gc&feature=related

5.5. MEGALITISMOMenhir ou pedrafita (V.V. PX. 141)Consiste nunha gran pedra cravada verticalmente sobre o chan. Crese que podan ser conmemorativos ou unha marca territorial.

5.5. MEGALITISMODolmen ou mmoa (V.V. PX. 141) unha cmara formada por grandes pedras verticais que sosteen unhas lousas de cobertura. Serva de sepultura funeraria colectiva.

5.5. MEGALITISMOCrmlech (V.V. PX. 141)Formado por un conxunto de pedras verticais e lousas horizontais dispostas formando un crculo. A sa funcin podera estar relacionada con algn culto agrario ou solar.

http://www.youtube.com/watch?v=-6oxmxPKoSE

Apartado 5ACTIVIDADESQue metais se comezan a usar a partir da idade dos Metais?Que cambios se produciron nas sociedades do Oriente Prximo durante a idade dos Metais?Que novas actividades se desenvolveron nas cidades de Oriente Prximo?Que inventos ou avances permitiron o crecemento do comercio?Onde e cando se erixiron as construcins megalticas? Explica que tipos existen e describe as funcins que tia.

PREHISTORIA NA P. IBRICA6.1. Paleoltico (V.V. PX. 142)Presenza moi antiga. En Atapuerca (Burgos) atpanse os restos humanos mis antigos de Europa. Estes poboadores vivan en campamentos ao aire libre que se situaban sobre todo nos socalcos dos ros; as sas ferramentas era moi toscas. Atpanse restos humanos de aproximadamente 800.000 anos de antigidade, pertencentes a unha nova especie o Homo antecessor.Mis tarde a pennsula estivo poboada por neandertais que vivan en covas e abrigos, e comezaron a fabricar ferramentas mis especializadas.Na etapa final do Paleoltico, xa co Homo sapiens sapiens, incorporronse materiais como o so ou a hasta, mis doadamente manexables. Deste perodo son as primeiras mostras de arte.

http://www.youtube.com/watch?v=3PX9dnO0_3M

PREHISTORIA NA P. IBRICA6.2. As pinturas rupestres (V.V. PX. 142)A pennsula Ibrica foi rica en arte rupestre. Destacan das zonas: cantbrica e mediterrnea ou levantina.Na zona cantbrica predomina a representacin naturalista de animais, normalmente illados e de cores vivas. Salienta a cova de Altamira (Cantabria), considerada unha das mellores do mundo en pintura rupestre.A zona mediterrnea ou levantina aparecen escenas de grupo cunha tcnica mis esquemtica, que adoitan representar a vida coti (caza, recoleccin...) e estn pintadas cunha soa cor.

Bisonte de Altamira

Reproducin sala dos bisontes de Altamirahttp://www.youtube.com/watch?v=4TqdMEo4vXUhttp://www.youtube.com/watch?v=OYYJjfCz-HY&feature=related

ABRIC DELS CAVALLSBARRANC DE LA VALLTORTA CASTELLNhttp://www.youtube.com/watch?v=cC5lFjoh80Y

Roca dels Moros, Cogul

PREHISTORIA NA P. IBRICA6.3. O Neoltico. O Megalitismo (V.V. PX. 142)As primeiras comunidades neolticas apareceron na pennsula Ibrica cara o VI milenio a.C. Os depsitos arqueolxicos mis antigos deste perodo localzanse na costa mediterrnea e caracterzanse pola presenza da chamada cermica cardial.O desenvolvemento do megalitismo na pennsula Ibrica comezou a finais do Neoltico e mantvose durante boa parte da Idade dos Metais. Estremadura, Galicia, Pas Vasco, Catalunya e Andaluca son ricas neste tipo de monumentos.

Neoltico naPennsulaIbrica

Cermicacardial

Menga, Antequera (Mlaga)

Dolmen do RomeralAntequera (Mlaga)

PREHISTORIA NA P. IBRICA6.4. A Idade dos Metais (V.V. PX. 142)Cara o III milenio a.C. estendeuse a metalurxia do cobre. Salienta a cultura dos Millares (2.300 a.C.), que se orixinou en Almera.II milenio a.C., culturas coecedoras da metalurxia de bronce, como a do Argar (Almera) con enterramentos individuais e casas de pedra e adobe.A idade de Ferro (I milenio a.C.) iniciouse coa chegada de pobos colonizadores do Mediterrneo (fenicios, gregos e cartaxineses) e celtas de Centroeuropa.

Idade de CobreLos Millares (Almera)

Idade de BronceEl Argar (Almera)

Apartado 6ACTIVIDADESQue antigidade teen os restos humanos atopados en Atapuerca?Cando chegou o Neoltico Pennsula Ibrica? Que tipo de monumentos se construron?Que culturas se desenvolveron durante a Idade dos Metais? Onde xurdiron e que caractersticas teen?

GALICIA NA PREHISTORIA7.1. OS PRIMEIROS POBOADORES (V.V. PX. 250)No Paleoltico atopamos restos arqueolxicos en antigos campamentos ao aire libre como en Ton (Ourense), desembocadura do ro Mio e nas gndaras de Budio (O Porrio-Pontevedra).Tamn en Vilalba (Lugo) atopronse ocupacins mis recentes deste perodo con instrumentos de slex, cristal de rocha e outras pedras.Os derradeiros grupos paleolticos diversificaron os seus recursos econmicos e incorporaron sa dieta a inxestin de moluscos en grandes cantidades. A acumulacin das cunhas producen un tipo de cimento arqueolxico os cuncheiros.

Bifaz da PiteiraTon (Ourense)

GALICIA NA PREHISTORIA7.2. O NEOLTICO (V.V. PX. 250)Ao principio do V milenio a.C. apareceu a agricultura e mis a gandera. Cultivbanse cereais como o trigo e o millo miudo. Coidbanase animais como o porco, a ovella e a cabra.Durante o neoltico desenvolvronse das das manifestacins mis coecidas en Galicia: os petrglifos e os megalitos. Ambas mantivronse na Idade dos Metais.

GALICIA NA PREHISTORIA7.2. OS PETRGLIFOS (V.V. PX. 251)Constiten a expresin mis caracterstica da arte rupestre galega. O petrglifo un gravado feito sobre as rochas de granito ao aire libre. Teen formas moi variadas. Predominan os temas xeomtricos como espirais e crculos concntricos, mais tamn aparecen motivos zoomorfos ou antropomorfos sempre moi esquematizados.A maior parte concntranse nas Ras Baixas principalmente na de Pontevedra e Vigo, e, sobre todo, en Campo Lameiro.Na Corua destaca a parroquia de Louro en Muros.

PetroglifosLouro (Muros)

PetroglifosCampo Lameiro (Pontevedra)PetroglifosMogor (Morrazo)http://fisterraelvina.blogspot.com/2011/02/os-petroglifos.html

GALICIA NA PREHISTORIA7.2. MEGALITISMO (V.V. PX. 250)A cultura megaltica coecese sobre todo pola sa arquitectura. Aos menhires en Galicia chammoslles pedras fitas mentres que aos sepulcros ou dolmens lles chamamos mmoas. Os mis frecuentes constan dunha cmara (anta) que se recubra cun tmulo circular formado por terras e pedras.

Mapa megalitismoGalicia

Dolmen Pedra da ArcaCerqueda (Malpica)

Dolmen DombateBorneiro (Cabana)http://fisterraelvina.blogspot.com/2011/01/o-megalitismo-en-galicia.html

Dolmen DombateBorneiro (Cabana)

Dolmen Axeitos(Ribeira)Lapa de Gargantns(Pontevedra)

GALICIA NA PREHISTORIA7.3. A METALURXIA EN GALICIA (V.V. PX. 251)A partir do II milenio a.C. desenvlvese a Idade de Bronce. A riqueza mineral de Galicia, principalmente en estao, favorece a chegada de buscadores de metais que difundiron a metalurxia.Xurdiron moitos focos mineiros e fabricaron moitas ferramentas de metal e incianse trocos comerciais con Bretaa (Francia), Cornualles (Inglaterra), Portugal e outras civilizacins do Mediterrneo.Aparecen moitas alfaias destacando o Tesouro de Caldas de Reis con numerosas pezas de ouro.

Machados de bronceSains (Vigo)Tesouro de CaldasMuseo Provincial (Pontevedra)

Caso de Leiro (Rianxo)Museo Aqueolxico ProvincialCastelo de San Antn (A Corua)

Apartado 7ACTIVIDADESCales son os principais tipos de meglitos galaicos? Cal o significado da palabra petrglifo?Que sucedeu durante a Idade do Bronce en Galicia?

GALICIA ENTRA NA HISTORIA8.1. A CHEGADA DOS CELTAS (V.V. PX. 252)As primeiras novas escritas sobre a historia de Galicia proceden dos historiadores gregos e romanos. Sinlannos que os habitantes da nosa terra se chamaban oestrimnios. Escriben, as mesmos, que despois chegaron os saefes ou homes serpes.Os primeiros (oestrimnios) seran os pobos indxenas que habitaban Galicia a comezos do primeiro milenio a.C.Os segundos (saefes), os pobos centroeuropeos, polo xeral chamados celtas, asentronse no noroeste peninsular ao redor do sculo VI a.C. O contacto entrambos os dous pobos deu orixe cultura castrexa.

Expansin dos Celtas

POBOS CASTREXOSLOCALIZACIN APROXIMADA

POBOS CASTREXOSLOCALIZACIN APROXIMADA

GALICIA ENTRA NA HISTORIA8.2. OS CASTROS GALAICOS (V.V. PX. 252)A manifestacin mis enxebre da cultura castrexa o castro. Os castros celtas son poboados situados en montes e cants qu normalmente teen un acceso complicado. Estn trazados con escaso sentido urbanstico e adoitan estar defendidos por foxos e slidas murallas.Consrvanse restos de moitos castros en toda Galicia: Sta. Tegra (A Guarda), Viladonga (Castro de Rei), Baroa (Porto do Son), Borneiro (Cabana), Fazouro (Foz) ou Elvia (A Corua).As sas casas son de estrutura circular ou rectangular, construanse con pedra e tian teito cnico de palla e porta de madeira. Fra dispona de almacn, forno e muo de auga; o gando atbase s paredes da casa.

http://fisterraelvina.blogspot.com/2011/02/dos-castros-romanizacion.html http://gl.wikipedia.org/wiki/Castros_da_provincia_da_Coru%C3%B1a http://gl.wikipedia.org/wiki/Castros_de_Galicia

STA. TEGRA(A GUARDA)http://www.youtube.com/watch?v=FDtGofzkZqQ&feature=fvwrel

VILADONGA(CASTRO DE REI)http://fisterraelvina.blogspot.com/2011/02/o-castro-de-viladonga-castro-de-rei.html

BAROA(PORTO DO SON)http://fisterraelvina.blogspot.com/2011/02/castro-de-barona.html

http://www.youtube.com/watch?v=wTANbqlJ2bM

BORNEIRO(CABANA)http://www.youtube.com/watch?v=gF1h1SYbx50

FAZOURO(FOZ)http://www.youtube.com/watch?v=GJawUoJYk7c

CASTRODE ELVIAhttp://gl.wikipedia.org/wiki/Castro_de_Elviahttp://www.youtube.com/watch?v=oSlkEkKdP1A

GALICIA ENTRA NA HISTORIA8.3. AS ACTIVIDADES ECONMICAS (V.V. PX. 253)A economa castrexa era fundamentalmente agrcola e gandeira: cultivaban cereais, como o panzo, o centeo, o trigo, e leguminosas como fabas e chcharos. Coidaban de animais como a ovella, o porco, a cabra, a vaca e o cabalo.Complementaban estas actividades coa caza, pesca e o marisqueo nas rexins costeirasA actividade mineira era moi importante. Ademais do tradicional estao e chumbo extraan ferro, unha das principais contribucins celtas, e metais preciosos coma o ouro.A riqueza mineira alentou o comercio con fenicios e cartaxineses, no sur da Pennsula Ibrica e con outros pobos clticos das costas atlnticas de Francia e Inglaterra. Os intercambios realizronse empregando o sistema de troco.

GALICIA ENTRA NA HISTORIA8.4. ARTE E CRENZAS RELIXIOSAS (V.V. PX. 254)A destreza no traballo dos metais permitiu a elaboracin de xoias, como torques, diademas, brazaletes que forman parte da ourivara castrexa.As crenzas relixiosas eran moi diversificadas. Dbaselles culto s divinidades protectoras dos animais e outras relacionadas coa guerra, os montes, a auga, os bosques e as encrucilladas de camios. Os pobos galaicos non coecan a escritura, anda que deles temos novas a travs de historiadores clsicos.

Apartado 8ACTIVIDADESCales a orixe dos pobos galaicos?De onde procede o nome co que se coece a sa cultura?Como era a sa economa?Cal a sa manifestacin artstica mis coecida?