UNIDADE 7UNIDADE 7

O INICIO DA IDADE MODERNA:O INICIO DA IDADE MODERNA:A ÉPOCA DOS DESCUBRIMENTOSA ÉPOCA DOS DESCUBRIMENTOS

1 . O M U N D O C O E C I D O Ñ1 . O M U N D O C O E C I D O Ñ

PO L O S E U R O PE O S N O S .X VPO L O S E U R O PE O S N O S .X V A comezos do S.XV o A comezos do S.XV o mundo coñecidomundo coñecido pol os eur opeos pol os eur opeos

l imit ábase a Eur opa e as r iber as do Medit er r áneo.l imit ábase a Eur opa e as r iber as do Medit er r áneo.

Coñecían a exist encia de India, China e Xapón por 2 causas:Coñecían a exist encia de India, China e Xapón por 2 causas: ✬ ✬ pol as mer cador íaspol as mer cador ías (seda, especies, t é…) que t r aían as (seda, especies, t é…) que t r aían as

r ut as comer ciais a t r avés dos t er r as do Isl am.r ut as comer ciais a t r avés dos t er r as do Isl am. ✬ ✬ pol as viaxespol as viaxes dal gúns eur opeos, como o veneciano dal gúns eur opeos, como o veneciano

Mar co Pol o.Mar co Pol o.

O r est o do mundo er a descoñecidoO r est o do mundo er a descoñecido ( Int er ior e sur de Áf r ica, ( Int er ior e sur de Áf r ica, Oceanía, Amér ica…)Oceanía, Amér ica…)

Mapa do século X V

que inclúe as terras coñecidas Europa, Norte de Á frica e algo de A sia

M AR C O M AR C O

PO L OPO L O

Viaxe de Marco Polo

A par t ir do S. XV os europeos A par t ir do S. XV os europeos l evaron a cabo unha ser ie de l evaron a cabo unha ser ie de expedicións mar ít imasexpedicións mar ít imas que que cambiar on o seu coñecement o cambiar on o seu coñecement o do mundo. Causas:do mundo. Causas:

A) A) Búsqueda de novas rut as Búsqueda de novas rut as comerciais con Or ient ecomerciais con Or ient e, debido a , debido a int er rupción do comercio ent re int er rupción do comercio ent re Europa e Ext remo Or ient e pol a Europa e Ext remo Or ient e pol a conquist a do imper io Bizant inoconquist a do imper io Bizant ino pol os t ur cos (1453) .pol os t ur cos (1453) .

2 . C AU S AS D O S 2 . C AU S AS D O S

D E S C U B R I M E N T O SD E S C U B R I M E N T O S

Toma de Constantinopla polos turcos (1453)

B) Avances t écnicos, B) Avances t écnicos, que mel l or ar on a que mel l or ar on a navegación. Ent r e el es:navegación. Ent r e el es:

A m e l l o r a d o s m a pa s . Dest acaban os por t ol anos (= mapas onde só se dibuxaban as l iñas de cost a e obst ácul os mar ít imos) .

O u s o d e i n s t r u m e n t o s d e n a v e g a c i ó n coma o compás, o ast r ol abio e o cuadr ant e (Defs. Páx 108) .

Os n o v o s t i po s d e b a r c o s , coma a car abel a.

As car abelasAs car abelas

Vantaxes:Vantaxes: Maior velocidadeMaior velocidade

(velas cadradas e (velas cadradas e triangulares)triangulares)

Maior capacidadeMaior capacidade de carga. Non de carga. Non había remos (máis había remos (máis espazo para espazo para bódegas)bódegas)

Gran autonomíaGran autonomía (podía realizar (podía realizar longas viaxes).longas viaxes).

Levaba canónsLevaba canóns (podía (podía defenderse).defenderse).

3. AS E X PL O R AC I N S Ó3. AS E X PL O R AC I N S Ó

PO R T U G U E S ASPO R T U G U E S AS Desde inicios do S. XV os Desde inicios do S. XV os

por t ugueses buscar on unha por t ugueses buscar on unha r ut a car a a India navegando r ut a car a a India navegando hacia o surhacia o sur (bor deando (bor deando Áfr ica) .Áf r ica) .

Dest acan as expl or acións o Dest acan as expl or acións o or ganizadas pol o infant e or ganizadas pol o infant e Henr ique (“O Navegant e”) :Henr ique (“O Navegant e”) :

a) a) Madeir a.Madeir a.b) b) Il l as Azor esIl l as Azor es..c) c) Cost a afr icana,Cost a afr icana,

chegando chegando ao Gol fo de ao Gol fo de Guinea (1460)Guinea (1460)

d) d) Expedición de Bar t ol ome Expedición de Bar t ol ome Días (1488):Días (1488): l ogr ou dobr ar l ogr ou dobr ar o Cabo de Boa Esper anza, o Cabo de Boa Esper anza, chegando at a o chegando at a o océano océano ÍndicoÍndico

e) e) Expedición de Vasco da Expedición de Vasco da Gama (1498):Gama (1498): chegou á chegou á IndiaIndia

- Dest a for ma, os por t ugueses abr ir on unha nova r ut a ent r e Eur opa e a India bor deando Áfr ica. Est abl ecer on punt os de abast ecement o ao l ongo da r ut a ( Ángol a, Mozambique…), así cr ear on un gr ande imper io e Por t ugal conver t euse nunha gr ande pot encia.

Texto: O cabo de Boa EsperanzaTexto: O cabo de Boa Esperanza

Ademais de colocar estelas de pedra en lugares sinalados co cómputo Ademais de colocar estelas de pedra en lugares sinalados co cómputo das distancias que percorrían na costa africana, poñíanlle tamén nome das distancias que percorrían na costa africana, poñíanlle tamén nome aos cabos e enseadas que descubrían. […] aos cabos e enseadas que descubrían. […]

Partidos de alí deron vista a aquel grande e notable cabo, encuberto por Partidos de alí deron vista a aquel grande e notable cabo, encuberto por tantos séculos, como aquel que non só se descobre a si mesmo senón a tantos séculos, como aquel que non só se descobre a si mesmo senón a outro novo mundo de terras, ao que Bartolomé Dias e os seus outro novo mundo de terras, ao que Bartolomé Dias e os seus compañeiros, a causa do perigo e as tormentas que pasaron ao dobralo, compañeiros, a causa do perigo e as tormentas que pasaron ao dobralo, lle deron o nome de Tormentoso, pero o rei Don Xoán, ao volver eles ao lle deron o nome de Tormentoso, pero o rei Don Xoán, ao volver eles ao reino, deulle outro nome máis ilustre, chamándoo cabo de Boa reino, deulle outro nome máis ilustre, chamándoo cabo de Boa Esperanza, pola que prometía do descubrimento da India, tan esperada e Esperanza, pola que prometía do descubrimento da India, tan esperada e por tantos anos buscada.por tantos anos buscada.

J. DE BARROS, J. DE BARROS, Dos feitos que os portugueses fixeron no descubrimentoDos feitos que os portugueses fixeron no descubrimentoe conquista dos mares e terras de Orientee conquista dos mares e terras de Oriente, 1552-1563, 1552-1563

4. AS E X PL O R AC I N S Ó4. AS E X PL O R AC I N S Ó

C AS T E L SÁC AS T E L SÁ Cast el aCast el a foi a gran compet idora de Por t ugal , na foi a gran compet idora de Por t ugal , na búsqueda dunha nova rut a hacia as Indias.búsqueda dunha nova rut a hacia as Indias.

Os cast el áns Os cast el áns navegaron hacia o oest enavegaron hacia o oest e, t ent ando , t ent ando cruzar o At l ánt ico e cir cunnavegando a Ter ra.cruzar o At l ánt ico e cir cunnavegando a Ter ra.

Dest acan 2 expedicións:Dest acan 2 expedicións:

♒ ♒ Viaxes de Col ón (1492-1502)Viaxes de Col ón (1492-1502) : descubr iment o e : descubr iment o e expl oración de Amér ica.expl oración de Amér ica.

♒ ♒ Viaxe de Magal l áns e El cano (1519-1522)Viaxe de Magal l áns e El cano (1519-1522) : 1ª : 1ª vol t a ao mundo vol t a ao mundo

1 V IA X E D O S E U R O P E O S º1 V IA X E D O S E U R O P E O S ºA A M É R IC A ( S É C U L O X ) : A A M É R IC A ( S É C U L O X ) :

SABÍAS QUE? MOITO ANTES QUE

COLÓN, OS VIKINGOS XA CHEGARAN A

TERRAS DE CANADÁ (S. X)

Reconstrución dun poboado vikingo en Terranova (Canadá)

A)A) O DESCUBRIMENTO O DESCUBRIMENTO DE AMÉRICA:DE AMÉRICA:

- - Cr ist ovo Col ón Cr ist ovo Col ón = navegant e = navegant e xenovés que pr et endía xenovés que pr et endía al canzar as cost as de Asia al canzar as cost as de Asia navegando hacia o oest e.navegando hacia o oest e.

- Pr esent oul l e o - Pr esent oul l e o pr oxect opr oxect o ao r ei ao r ei de Por t ugal , quen o r exeit ou, de Por t ugal , quen o r exeit ou, e post er ior ment e aos Reis e post er ior ment e aos Reis Cat ól icos (r eis de Cast el a e Cat ól icos (r eis de Cast el a e Ar agón), quenes o acept ar on.Ar agón), quenes o acept ar on.

- O 3 de agost o de 1492 par t iu a - O 3 de agost o de 1492 par t iu a expedición, for mada por expedición, for mada por t r es t r es navíosnavíos: a nao Sant a Mar ía, e : a nao Sant a Mar ía, e as car abel as Pint a e Niña.as car abel as Pint a e Niña.

Per o Cól on comet r u un Per o Cól on comet r u un er r o de cál cul o. er r o de cál cul o. Pensaba que a Pensaba que a Ter r a er a máis que pequena do que en r eal idade é. Pasar on Ter r a er a máis que pequena do que en r eal idade é. Pasar on dous meses sen divisar t er r adous meses sen divisar t er r a. A t r ipul ación chegou a . A t r ipul ación chegou a amot inar se.amot inar se.

Por f in, Por f in, o 12 de out ubr o chegar on a unha il l a do Car ibe o 12 de out ubr o chegar on a unha il l a do Car ibe (San (San Sal vador )Sal vador )

Col ón pensaba que chegar a as il l as de Cipango Col ón pensaba que chegar a as il l as de Cipango (Xapón), e (Xapón), e chamoul l e Indias chamoul l e Indias ás t er r as descuber t as e aos seus ás t er r as descuber t as e aos seus poboador es indios.poboador es indios.

Mapa de Toscanel l i, no que se pensa que se inspir ou Col ón no

seu proxect o

Col ón f ixo Col ón f ixo t r es viaxes máis ás Indiast res viaxes máis ás Indias , nas que , nas que expl orou as il l as do Car ibe e as cost as de expl orou as il l as do Car ibe e as cost as de Cent roamér ica e Venezuel a. En 1504 vol veu Cent roamér ica e Venezuel a. En 1504 vol veu def init ivament e a España.def init ivament e a España.

Morreu en 1506Mor reu en 1506, , convencido de que chegar a a Asiaconvencido de que chegar a a Asia. . Pero xa cat ro anos ant es, un navegant e it al iano, Pero xa cat ro anos ant es, un navegant e it al iano,

Amer ico VespuccioAmer ico Vespuccio, det erminara que aquel as t er ras , det erminara que aquel as t er ras per t encían a per t encían a un novo cont inent e un novo cont inent e (Amér ica, na súa (Amér ica, na súa honra) .honra) .

Estatua de Colón, Barcelona)

Texto: 12 de outubro de 1492

O Almirante saíu a terra na barca armada e Martín Alonso Pinzón e Vicente Yáñez, o seu irmán, que era capitán da Niña [...].

Postos en terra viron árbores moi verdes, e auga moita e froitas de diversas maneiras.

O Almirante chamou aos demais capitáns e aos demais que saltaron a terra e dixo que desen testemuño de como el tomaba posesión desta terra polo Rei e a Raíña, os seus señores.

FRAY BARTOLOMÉ DE LAS CASAS, Resumo do diario de a bordo de Colón. Adaptado

B) A PRIMEIRA VOLTA AO MUNDO.B) A PRIMEIRA VOLTA AO MUNDO.- Dir ixida por Dir ixida por Fer nando de Magal l áns e Sebast ián Fer nando de Magal l áns e Sebast ián

El cano.El cano.- Par t iu en 1519Par t iu en 1519. Formada por cinco bar cos e 250 . Formada por cinco bar cos e 250

mar iñeiros.mar iñeiros.- En 1520 at oparon o est reit o que comunicaba o En 1520 at oparon o est reit o que comunicaba o

Océano Pacíf ico co At l ánt ico (Océano Pacíf ico co At l ánt ico ( Est r eit o de Est r eit o de Magal l ánsMagal l áns) .) .

- Magal l áns mor reu en Fil ipinas Magal l áns mor reu en Fil ipinas (1521) . A expedición (1521) . A expedición dir ixida por El cano marchou de vol t a a España.dir ixida por El cano marchou de vol t a a España.

- Chegou un so bar co en 1522Chegou un so bar co en 1522, t r as t r es anos de viaxe , t r as t r es anos de viaxe (só 16 mar iñeiros vol t ar on) .(só 16 mar iñeiros vol t ar on) .

- A viaxe consegiu dar a A viaxe consegiu dar a vol t a ao mundo vol t a ao mundo e demost r ou e demost r ou que a que a Ter ra era redonda.Ter ra era redonda.

Fernando de Magalláns

Xoán Sebastián Elcano

Expedición de Magalláns e Elcano

A nao Victoria, primer navío en dar a volta oa

mundo

Texto: A volta ao mundo.Texto: A volta ao mundo.

[...] Un día que menos o esperabamos presentóusenos un home de [...] Un día que menos o esperabamos presentóusenos un home de estatura xigantesca. Estaba na praia case espido, cantando e estatura xigantesca. Estaba na praia case espido, cantando e danzando ao mesmo tempo e botando area sobre a cabeza [...]. Este danzando ao mesmo tempo e botando area sobre a cabeza [...]. Este home era tan alto que coa cabeza apenas lle chegabamos á cintura. home era tan alto que coa cabeza apenas lle chegabamos á cintura. Era ben formado, co rostro ancho e tinxido de vermello, cos ollos Era ben formado, co rostro ancho e tinxido de vermello, cos ollos circulados de amarelo, e con dúas manchas en forma de corazón nas circulados de amarelo, e con dúas manchas en forma de corazón nas meixelas [...]. O seu vestido, ou, mellor dito, a súa capa,meixelas [...]. O seu vestido, ou, mellor dito, a súa capa, era de peles cosidas entre si dun animal que abunda no país, era de peles cosidas entre si dun animal que abunda no país, segundo tivemos ocasión de velo despois. Este animal tiña a cabeza e segundo tivemos ocasión de velo despois. Este animal tiña a cabeza e as orellas de mula, o corpo de camelo, as pernas de cervo e a cola de as orellas de mula, o corpo de camelo, as pernas de cervo e a cola de cabalo, cuxo rincho imita. Este home tiña tamén unha especie de cabalo, cuxo rincho imita. Este home tiña tamén unha especie de calzado feito da mesma pel. Levaba na man esquerda un arco curto e calzado feito da mesma pel. Levaba na man esquerda un arco curto e macizo [...] e na outra man, frechas de caña, curtas, e nun dos macizo [...] e na outra man, frechas de caña, curtas, e nun dos extremos tiña plumas.extremos tiña plumas.

ANTONIO PIGAFETTA, ANTONIO PIGAFETTA, Primeira viaxe arredor do mundo. Primeira viaxe arredor do mundo. AdaptadoAdaptado

5. A AMÉRICA PRECOLOMBINA5. A AMÉRICA PRECOLOMBINA

☺ ☺ Tribus de cazadores-Tribus de cazadores-recolectores con recolectores con formas de vida moi formas de vida moi primitivas primitivas

☻ ☻ Grandes imperios e Grandes imperios e civilizacións. Destacan civilizacións. Destacan 3 principais:3 principais:a) maias.a) maias.b) incas.b) incas.c) aztecas.c) aztecas.

-Ant es da chegada dos españois á Amér ica exist ían dous t ipos de cul t uras precol ombinas (= ant es de col ón) :

Ant iga civil ización sit uada na Ant iga civil ización sit uada na Penínsul a do Iucat án Penínsul a do Iucat án (México) e (México) e en par t e de Cent roamér ica.en par t e de Cent roamér ica.

Cando os españois chegaron no Cando os españois chegaron no S.XV a civil ización maia est aba S.XV a civil ización maia est aba en en decadencia decadencia pol as guer ras pol as guer ras const ant es.const ant es.

Organizábanse en Organizábanse en cidades-cidades-est ado.est ado.

A A sociedadesociedade dividíase en 4 grupos dividíase en 4 grupos (nobres, sacerdot es, (nobres, sacerdot es, campesiños e escr avos) .campesiños e escr avos) .

A maior ía da poboación er a A maior ía da poboación er a campesiñacampesiña. Adicábanse á . Adicábanse á agr icul t uraagr icul t ura (mil l o, cacao, cabazas, t omat es…). (mil l o, cacao, cabazas, t omat es…).

Ar t esanía e comercio Ar t esanía e comercio moi r icos.moi r icos. Grandes avances en cienciasGrandes avances en ciencias: ast ronomía, : ast ronomía,

mat emát icas. Tiñan cal endar io e escr it ura pr opia.mat emát icas. Tiñan cal endar io e escr it ura pr opia. En rel ixión, facían En rel ixión, facían sacr if icios humanos sacr if icios humanos (escravos, (escravos,

pr isioneiros de guer ra) para cont ent ar aos deusespr isioneiros de guer ra) para cont ent ar aos deuses Ar t e moi r icaAr t e moi r ica. EX: pir ámides graduadas. . EX: pir ámides graduadas.

- Maior imper io Maior imper io da Amér ica da Amér ica precol ombina.precol ombina.

- Ocupaba as act uais Perú, Ocupaba as act uais Perú, Ecuador , Bol ivia e par t e Ecuador , Bol ivia e par t e de Arxent ina e Chil e.de Arxent ina e Chil e.

- As cidades As cidades (Ex: Cuzco) (Ex: Cuzco) est aban conect adas est aban conect adas cunha rede de var ios cunha rede de var ios mil es de km de mil es de km de est r adasest r adas (a pesar de non coñecer a (a pesar de non coñecer a roda) e cun ef icient e roda) e cun ef icient e servizo de cor reos.servizo de cor reos.

- Sociedade inca Sociedade inca est aba formada por 4 gr upos: est aba formada por 4 gr upos: nobr es, pobo, servos e escravos. Á cabeza est aba o nobr es, pobo, servos e escravos. Á cabeza est aba o emperador (o Inca = f il l o do sol ) .emperador (o Inca = f il l o do sol ) .

- Maior ía da poboación era Maior ía da poboación era campesiñacampesiña. As act ividades . As act ividades pr incipais eran a pr incipais eran a agr icul t ur aagr icul t ur a (mil l o, pat aca) e a (mil l o, pat aca) e a gander íagander ía ( l l ama e al paca) . ( l l ama e al paca) .

Quipus: sistema para rexistrar e contabilizar, xa que os incas non usaban escritura

- A A ar t esaníaar t esanía est aba moi est aba moi desenvol vida, con desenvol vida, con obxect os de our o e obxect os de our o e cobr e e cer ámica cobr e e cer ámica decor ada con mot ivos decor ada con mot ivos vexet ais, humanos e vexet ais, humanos e animais.animais.

- Na Na ar t ear t e dest acan dest acan edif icios ( t empl os, edif icios ( t empl os, pazos…) de gr andes pazos…) de gr andes pr opor cións.Ex: t empl o pr opor cións.Ex: t empl o do Machu Picchu (Per ú) .do Machu Picchu (Per ú) .

Imper io sit uado no Imper io sit uado no val de Méxicoval de México. A súa capit al era . A súa capit al era Tenocht it l ánTenocht it l án (act ual Cidade de México) . (act ual Cidade de México) .

Os azt ecas er an un Os azt ecas er an un pobo guer reiro pobo guer reiro que se que se or ganizaba or ganizaba en t r ibosen t r ibos, divididas en grupos sociais: , divididas en grupos sociais: sacerdot es, nobr es, homes l ibres e escravos.sacerdot es, nobr es, homes l ibres e escravos.

Economía baseabase na Economía baseabase na agr icul t ur aagr icul t ur a: mil l o, : mil l o, cabaza, t omat e.cabaza, t omat e.

Os azt ecas t iñan Os azt ecas t iñan somet idos a moit as somet idos a moit as t r ibust r ibus , a quen cobr aban , a quen cobr aban t r ibut o e usaban á súa t r ibut o e usaban á súa poboación par a facer poboación par a facer sacr if icios humanossacr if icios humanos. Por . Por iso er an moi odiados iso er an moi odiados pol os pobos somet idos.pol os pobos somet idos.