Tema 4. A arte exipcia

TEMA IVTEMA IV

A ARTE EXIPCIAA ARTE EXIPCIA

2. A arte exipcia

• a) Contexto histórico• b) A arquitectura–A arquitectura do “ka”–A morada da divinidade:

o templo

• c) A estatuaria

• d) O relevo e a pintura

a) Contexto histórico• Localización: nas beiras do río Nilo na zona nororiental de África

• Época: entre 4000 e 30 a.C. (momento no que pasou a formar parte do Imperio Romano)

• Periodización – etapas:

– Predinástica: Neolítico. Culturas Nagada. 4000-3100 a.C.

– Tinita: 3100- 2686 a.C. Época das dinastías I e II

– Imperio Antigo: dinastías III-IV. 2686- 2181 a.C.

– Imperio Medio:dinastías XI-XIII. 2181- 2125 a.C.

– Imperio Novo: dinastías XVIII –XX 1550-1069 a.C.

– Baixa época: dinastías XXI hasta conquista romana. 1069- 30 a.C.

• Política: xefe político = faraón con poder relixioso tamén

• Economía: viven da agricultura, a gandería e do comercio polo Mediterráneo e con Asia

• Sociedade: estamentaria: a autoridade máxima é o faraón, por debaixo están os nobres e sacerdotes, despois os funcionarios, o resto da poboación (comerciantes, agricultores, artesáns,etc) e por último os escravos.

• Cultura: Destacan as pinturas, as pirámides, os templos, a artesanía e a escritura todo mediatizado e controlado pola relixión que domina tódalas facetas e ámbitos da vida dos exipcios.

b) A arquitectura

Arte exipcia

Condicionantes xeográficos

Rodeado de deserto morte

Río Nilo

Delta 250 km. Ancho

Curso 15km Ancho

Enchentas xunio a setembro (auga e abono)

Lonxitude 6.500 Km(civilización exipcia menos da mitade)

Baixo Exipto(papiro)

Alto Exipto(Loto)

Ciclo de vida – morte (orden controlado polo faraón)

MentalidadeVida eterna Hai que respetar as regras

Ba almaKa enerxías vitais

Necesita soporte físico e reproducción de elementos da realidade

Arquitectura

materiaisAdobe ( ao principio)Pedra sensación de eternidade

Valoresestéticos

Formas nítidas, xeométricas, rotundasEstructuras adinteladas ( coñecían as bóvedas, pero líneas rectas dan sensación de eterno)Predominio da masa sobre os vanosMonumentalidade e colosalismo

CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS

Dúas enerxías

b) A arquitecturaCARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS

Arte exipcia Arquitectura tipoloxía

tumbas

mastabasForma rectangularEstructura trapezoidal

Distribución interna:

cámara funeraria (subterránea), pozo, serdab (capilla do doble)falsas portas

pirámides

Escalonada ZoserRegulares Keops

Hipoxeos tumbas excavadas en roca (Valle dos Reis)

templos

Funcións: culto e económicas

Partes

Avenida de esfinxes ObeliscoPilonos (muro en talude) Refundimento centralPatio hipetro (descuberto ) rodeado de pórticosSala hipóstila (cuberta) bosque de columnasCapilla Residencia do Deus

Disminuye en tamaño

y en luminosidad

Tipos Exentos Karnak y LuxorSemiespeos( semiexcavados) reina HatshepsutSpeos (excavados) Ramsés II

b) A arquitectura

• “Ka” significa alma• O corpo e a alma do defunto renacerán tras a morte• Gran importancia aos lugares de enterramento

– MASTABA. • Para enterrar faraóns, nobres e altos funcionarios. • Pirámide truncada. • Interior con capela funeraria.• No Imperio Antigo.

– PIRÁMIDE GRADUADA. • Época da III dinastía. • Superposición de mastabas.

– PIRÁMIDE. • Coa IV dinastía. • Grandes cámaras funerarias con forma pirámidal. • No seu interior – medio- está o lugar de enterramento• Serie de galerías en forma de laberinto que conducen a diferentes

habitáculos.• Baixo terra ten unha segunda cámara mortuoria.• Integradas en conxunto funerario máis amplio: templo, calzada

hacia o río,etc– HIPOXEO

• No Imperio Medio.• Enterramento rupestre oculto ao exterior• Consta de capela, estancia para repouso da alma e cámara funeraria• Destacan os do Val dos reis

A ARQUITECTURA DO “KA”A ARQUITECTURA DO “KA”

CARACTERÍSTICAS

b) A arquitecturaA ARQUITECTURA DO “KAA ARQUITECTURA DO “KA””

MASTABAS

b) A arquitecturaA ARQUITECTURA DO “KA”A ARQUITECTURA DO “KA”

Construcción

Pirámide graduada de Zoser. Imperio Antigo, III dinastía.Século XXVII a.C. Saqqara, Exipto.

Sakkara. Aérea

PIRÁMIDE ESCALONADA


Pirámide escalonada Zoser

Sustitúese adobe por

pedra( caliza local recuberta de caliza fina

de Tura)

Superposición de seis mastabasde altura desigual Dimensións máis de medio

kilómetro de lonxitude por 277 m. de ancho (auténtica cidade

funeraria)

Muro de dez metros dealtura con contrafuertes

verticais. Catorce portas falsas e un único acceso de pequenas dimensións

Pórtico de acceso(54 m. lonxitude)

Patio do Hebsed(festa da

renovación)Mastaba

meridional Patio

meridional

Santuarios do Alto y Baixo Exipto

60 m.

Varias modificacións: Ao principio ía ser unha

mastaba de planta cadrada pero amplióuselle a base facéndoa

rectangular e añadieronselle os distintos corpos

Características xerais: formas nítidas, xeométricas puras,

líneas rectas e feitas en pedra (eternidade), predominio do macizo sobre vano, etc.

PIRÁMIDE DE ZOSER


Esquema dunha Pirámide.

Pirámides de Gizeh:

Mikerinos, Kefrén e Keops.

Imperio Antigo, IV dinastía. 2591- 2473 a.C. Gizeh. Exipto.

Pirámide. Sillares

PIRÁMIDES


Pirámides de Gizeh

Orientación hacia os catro puntos cardinais con só un

erro de 3´36´´

Proxección haciao celo (51º

de inclinación)

Sofisticados cálculos matemáticos e stronómicos

Conxunto de Gizeh. Aérea

Esquema interior da pirámide de Keops

Pirámide de base cadrada

146`59 m.altura

230 m

Cámara mortuoria ao final no centro da

pirámide, abandonándose a excavada no chan

Cámara de ventilación proxecta hacia estrellas

Nove grosas lascas rematadas por teito a

dúas augas soportan enormes presións da cámara

PIRÁMIDES DE GIZEH

b) A arquitectura

Templo = casa dos deuses

•Dous modelos de templos:

– Grandes santuarios/ temlos

– Speos: en memoria de faraóns falecidos

•Realizados en perpiaños de pedra

•Muros en forma de támara

•Non hai ningún vano

•Cubertas arquitrabadas

•Columna = elemento sustentante

– Fuste liso ou fasciculado

– Capiteis vexetais (palmiforme, lotiforme, etc)

– Capiteis de cabezas de Hator e Horus

• Partes dun templo ou santuario

– Avenida das esfinxes: comunica co río e rematada en obeliscos antes da entrada ao templo

– Pilonos :torres troncopiramidais na fachada principal principal, compostos por altas paredes e a entrada ao recinto sagrado.

– Patio de entrada: rodeado por un ou varios lados de columnas ou pilares, está descuberto e alberga o altar

– Sala hipóstila con fileiras de columnas que sosteñen o teito. Lugar de paso concibido para rituais

– Cella, naos ou santuario: acolle a imaxe do deus.É de tamaño reducido e só accesible para o faraón

• Speos: mesma organización ca templos pero de arquitectura rupestre coa fachad esculpida na rocha e o resto no interior.

Croquis dun templo

PILONOS

SALAHIPETRA

SALA HIPÒSTILA

CELLA

AVENIDAESFINGES OCARNEROS

A MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOS

CARACTERÍSTICAS TEMPLOS

b) A arquitecturaA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO

Esquema dun templo.

PARTES DO TEMPLO


Falsa gola exipcia (especia

de moldura saínte)

Obelisco de forma prismática(símbolo de raio solar petrificado)

Bandeirola se estatuas adornan a puerta

Detrás: Sala hipetra (A), hipóstila (B)(bosque de inmensas columnas cilíndricas con fustes formados

con numerosos tambores,ricamente decorados con pinturas e relevos,

con capiteis papiriformes, lotiformes, etc, teitos adintelados con reproduccións do ceo

nocturno, disminución da luz (pequenos vanos cenitais con celosías) e altura ata chegar á sala de la barca –cella-

en total oscuridade

C

A

B

TEMPLO DE LUXOR

Vista aérea do templo de Luxor. Imperio Novo, 1400-1362 a.C. Tebas, Exipto.


TEMPLO DE LUXOR


Avenida das esfinxes, obelisco e pilonos do templo de Luxor. Imperio Novo. 1400- 1362 a.C.Tebas. Exipto

Columnata do patio con peristilo de Amenofis III. Templo de Luxor 1400-1362 a.C. Tebas. Exipto

TEMPLO DE LUXOR


Templo de Karnak. 1500-950 a.C. Tebas.Exipto

Avenida de esfinxes

Pilonos en talude

Interior de muros ócos con funcións

de almacén

No lateral estanque que simboliza augas

primixenias

Refundimento central onde se abre unha

porta (simbolizan as dúas montañas entre as cais

naceu o sol)

Sala hipóstila do templo de Karnak.

TEMPLO DE KARNAK


Semiespeos de Dayr al-Bahari. Templo de Mentuotep (2040 a.C.) e Templo de Hatshepsut ( século XV a.C.) Aérea e frontal

Acceso a través de rampas Doble terraza

Sala hipetraSala hipóstila e cella excavada no interior

da montaña

Características xerais: formas nítidas, xeométricas puras, colosalismo

líneas rectas (adintelada) e feitas en pedra (eternidade), etc.

Importancia da paisaxe:Perfecta integración no

acantilado de rochas brancas e vermellas

Avenida de máis dun kilométro

Templo de Mentuhotep

Templo de Hatshepsut

SEMIESPEOS


Semiespeo da Raíña Hatsepsut.

Imperio Novo, XVIII dinastía. Tebas.

Speo de Nefertiti.

Imperio Novo, XIX dinastía.

Abu – Simbel. Exipto

SEMIESPEOS

Gran espeo de Ramsés II. 1290-1224 a.C. Exipto

Pilono en forma de talude excavado na

rocha

Estatuas colosis deRamses II (máis de

vinte metros de altura) flanquean a entrada

Friso de 33 babuinos adorando ao sol

Estatuas da nai, esposas e fillos de

Ramsés a menor escala

Perfecta orientación hacia o leste: O templo ten unha profundidade de 65 m.

Na sala do fondo hai catro estatuas de Ptah, Ramsés, Amón e Re-Horakhte .

As dúas docentro son iluminadas directamente polo sol do amencer los días 20 de febreiro

(primeiro día do shemu: recolección da colleita) e 20 de outubre( primeiro día da estación

do peret : xerminación da semilla)

Enmarcado por dous contrafortes oblicuos

Estatua de Ra-Horakhte divinidade do templo

b) A arquitecturaA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOS

SPEO DE RAMSÉS II


Entradas da sepultura de Tutankamón. Imperio Novo, XVIII – XX dinastías. Val dos Reis, Tebas.Exipto

SEPULTURA TUTANKAMÓN

c) A estatuaria

• Imaxes idealizadas

• Homes xoves e intemporais

• Hieráticos, sen movemento

• Abundan representacións de faraóns e a súa familia

• Con atributos das súas funcións

• Tamén funcionarios: alcaldes, escribas, etc

• Avanzan cara o naturalismo co paso do tempo

• Materiais: Madeira e pedra

• Recúbrense de ieso ou pan de ouro

• Técnica: estatua bloque

• Lei do canon

• Lei da frontalidade

• Perspectiva xerárquica

• Dúas funcións:– Funeraria– Propagandística

• Evolución da escultura:– No Imperio Antigo:

• Formas cúbicas• Rixidez• Frontalismo• Ollos amendoados

– No Imperio Medio:• Maior naturalismo• Menos idealización• Figuras máis humanos

– No Imperio Novo:• Colosalismo• Aparece a sensualidade• Suavízanse os rasgos físicos• Con Amenofis IV- Akenatón

alóngase o canon

CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

Escarabajo. Símboloresurrección

Portadora de ofrendas

CARACTERÍSTICAS

Esquema dunha estatua bloque. Foi a técnica máis usada na estatuaria exipcia. Consistía en buscar grandes bloques ou perpiaños de pedras e tallar sobre el a estatua. Só se talla polo lado frontal.

c) A estatuariaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

TÉCNICA ESTATUA- BLOQUE

c) A estatuaria

Lei da frontalidadeLei da frontalidade: Represéntase as esculturas e pinturas co corpo hacia adiante, frontalmente aínda que a cabeza estea de perfil

Eixe lonxitudinalsimetría

Línea recta: Hombros e cadeiras

Extremidades pegadas ao corpo


LEI DA FRANTALIDADE

c) A estatuaria

Mikerinos e a súa muller

2 puños

10 puños

6 puños

LEI DO CANON:LEI DO CANON: consiste en usar unhas medidas fixas para as diferentes partes do corpo coa finalidade de manter unha certa proporcionalidade.


LEI DO CANON

c) A estatuaria

Paleta de Namer

FrentePerfil

man

ollo

peito

cabeza

brazos

pernas

Dous pes apoiados

VISIÓN RECTILÍNEAVISIÓN RECTILÍNEA: personaxes apoiados sobre líneas rectas


VISIÓN RECTILÍNEA

c) A estatuaria

Superposiciónde fileiras

Inscripciónsxeroglìficas

Ausencia de profundidade

Bandas horizontaisFiguras iguais altura


PERSPECTIVA CONVENCIONAL

glagelo

cetro

Barba postiza

Ureus

Nemset

Corona blanca

Corona roja

Psen

c) A estatuariaCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

ATRIBUTOS DO FARAÓN

Gran esfinge de Gizeh (Kefrén)

Exterior recuberto con granito rosado

Punta revestida de ouro para

provocar destellos e imitar raios do sol

Aproveitaron a forma dunha masa rochosa abandonada

polos canteros (a maioría do corpo non tiveron

que tallalo senón simplementerecubrilo cunna capa de ieso

57 m.

20 m.

Cabeza inspirada no faraón Kefrén

co nemes (pañuelo), o aureus( serpe) e

desaparece a barba postiza

Rodeada de rochas, só sobresae a

cabeza

c) A estatuaria

ESFINXE DE GIZEH

ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES

2 puños

10 puños

6 puños

Lei do Canon

18 puños(anchura nudillos

con pulgar)

Búsqueda perfección, a esencia (sin o temporal)para fusionarse co cosmos.

Empleo doutra medida: cúbito pequeno (desde óco de parte interior do codo ata uña do pulgar)Un home catro cúbitos

pequenos. O cúbito grande ( codo ata dedo corazón)empleado en arquitectura só se usará en escultura

ao final, alargando o canon a 21 puños

Sentado canon de 15 puños

Lei de frontalidade(Lange e Schäfer)

Cada obra é froito da visión desde catropuntos de vista (planos perpendiculares frontaisl, dorsais e dous laterais) que deben ensamblarse.

O eixe vertical dunha figura é a línea de intersección dos planos cruzados en ángulo

recto: eixe de simetría dende coronilla, frente, nariz, barbilla, esternón ata órganos xenitais.

Línea de hombros e cadeiras perpendiculares ao eixe

Extremidades pegadas ao corpo para evitar

roturasHieratismo, rixidez,

antinaturalismo

Pe esquerdo adiantado (simboloxía) completamente apoiado. A

mujer pes xuntos ou adiantados pero lixeiramente por detrás

do pe do home

Tendencia á simplificación xeométrica do modelado

do cuerpo

c) A estatuaria

MIKERINOS E A SÚA ESPOSA


c) A estatuariaTRÍADA DE MIKERINOS

Características xeais: Hieratismo, rigixez, simetría, frontalidade, canon, etc.

Deusa Hathor con cornos de

vaca sagrada e o sol nacente (símbolo do xurdimento do

sol entre as montañas primixenias

Mikerinos pe esquerdo adiantado apoiado totalmente, deusa Hathor

tamén adiantado pero menose a deusa de Kynópolis parada

Altorrelevo dunha serie de oito. Realizado en pizarra

Tríada de Mikerinos. 2530 a.C. Lousa Templo do Val en El-Giza. Museo do Cairo. Exipto

Mikerinos con dúas deusas: Hathor e Nomo

Deusa de pé adiantado roza man de Mikerinos e asume o papel da súa raíña

Humanízanse as deusas e o faraón convértese en deus

Intento de reproducir formas suaves das deusas baixo as cinguidas vestiduras

Intento de estudio anatómico no faraón


Rahotep e a súa esposa Nofret. 2550-2160 a.C. Pedra calcárea policromada. Museo do Cairo.Exipto

Bloque de calizas pintadas

Forman un único bloque con asentos e respaldos (en realidade serían un

altísimo relevo)

Contraste entre formas máis angulosas do

home frente a redondeces da muller

Rasgo arcaico: tobillos moi anchos e orellas moi destacadas

Contrastes cromáticos: marido color marrón, muller amarillo envolto en manto

blanco (resalte de peluca negra, ojos, collar)

Ollos engastados de cristal de rocha

Eliminación de detalles ou elementos intrascendentes

(ex. Pliegues)

c) A estatuaria

RAHOTEP E A SÚA ESPOSA


Escriba sentado. Pedra calcárea.III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto

Punzón e rollo(importancia da

súa actividad administrativa)

Bloque de caliza policromada

Ollos de cristal de rocha con

postizos (párpados)

Concéntranse especialmente no rostro: expresión de seguridade

e competencia

Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc.

c) A estatuaria

ESCRIBA SENTADO


Escriba sentado. III milenio a.C.Pedra calcárea pintada de pardo e ocre. Museo de El Louvre. Francia


c) A estatuaria

ESCRIBA SENTADO


Realizado en madeira de sicomoro, despois

recuberto con placas metálicas

Madeira é máis fácil de traballar e pódese

facer por piezas


Gran realismo do rostro

Personaxe groso polo emprego cómodo

que ocupa.

Para que o Ka non se confundira na

capela (serdab) había outra estatua con peluca e máis delgada

c) A estatuaria

SHEIK EL- BELED (ALCALDE DA VILA)

Sheik el –Beled.Madeira policromada. III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto


Representación máis realista froito da

revolución relixiosaAmenofis IV (Akhenaton)

Realizada en caliza policromada

Canon moi estilizado: pescozo moi esbelto,

cabeza e orellas alargadas

Pómulos e mentón moi marcados

Leva o uareus na corona azul

Modelo realizado polo escultor Tutmés para

que lle servira de base para outros retratos (por eso nunca tivo incrustado o ollo esquerdo)

Collar policromadode follas de sauce

Pequeno tamaño(apenas 50 cm.)

c) A estatuaria

BUSTO DE NEFERTITI

Busto de Nefertiti, esposa de akenatón. 1362-1345 a.C. Pedra calcárea policromada. Museo de Ocairo.Exipto.

Akenatón e Nefertiti


c) A estatuaria

OUTROS EXEMPLOS

Sesostris I .Imperio Medio. XII dinastía.Museo de O Cairo. Exipto

Soldados Nubios. Imperio Medio. X dinastía. Museo de O Cairo.Exipto

Outshebis Akhenaton y Nefertiti

Portadora de ofrendas


d) O relevo e a pintura

• Acompañados por escritura xeroglífica• Relevo ocupa lugar privilexiado nas tumbas e nos templos• Relevos ensalzan figuras deuses e faraóns. Tamén describen

escenas cotiás• Perspectiva xerárquica: Maior a figura de maior importancia• Perspectiva lineal• Fontalidade das figuras• Técnicas de relevo:

– dous planos : resaltar as figuras sobre o fondo– Afundido: escavar o perfil das figuras

• Técnicas de pintura:– Fresco: pintar directamente sobre parede

Coitelo de Gebel el Arak. Predinástico. Museo de O Cairo. Exipto


CARACTERÍSTICAS


CARACTERÍSTICAS RELEVOS

Relevo Akhenaton e a súa esposa

Para que a parede non perdera o seu sentido arquitectónico ao decorala

preferíase facer relevos que apenas sobresairan (baixorrelevos

e incluso relievos ócos

Reflexo do naturalismo vemos a flacidez da

barriga do faraón

Asno cargadoRelevo óco

RELEVORELEVO


EXEMPLOS RELEVOS

Paleta de Narmer. Imperio Antigo, I dinastía. Museo de O Cairo. Exipto

Akhenatón e familia.

Imperio Novo, XVIII dinastía.Museo Louvre,Francia.

Relevos da Mastaba de Ti. Imperio Antigo. Saqqara. Exipto

RELEVORELEVO

d) O relevo e a pinturaCARACTERÍSTICAS PINTURA

Banquete. Características formais

Lei da frontalidade

Perspectivaxerárquica

Isocefalia

Estatismo

División en franxas

Ausencia de profundidade

Xeroglíficos

PINTURAPINTURA

d) O relevo e a pinturaPINTURAPINTURA

Convencionalismos

Muller pielmáis clara

Home pielmáIs oscura

Pelucas negras

Predominio do debuxo

Pastores

Escravos libéranse de algúns

convencionalismos de visión rectilínea (tronco

de perfil)

Psicostasia. Pasaxe das almas

Temática funeraria

CARACTERÍSTICAS PINTURA

Tumba Nebamón. Caza nos pantanos

Caza ritual con boomerang en pantanos

Características xerais: visión rectilínea, perspectivaxerárquica, xeroglíficos intercalados, contorno do debuxo, cores planas, etc.

d) O relevo e a pinturaPINTURAPINTURA

Creación disco solar

21 portales de casa de Osiris


Pobreza de paleta. Técnica ao temple

ocres

amarillo

blanco

azul

verde

rojo

d) O relevo e a pinturaA PINTURAA PINTURA

Tumba de Nefertari


5. Vocabulario• Adobe: ladrillo de arcila e palla secado ao sol • Alintelada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal ou lintel• Aliñamento: conxunto de menhires colocados en liñas paralelas.• Anaglíptico: debuxo en relevo sobre pedra propio dos selos reais mesopotámicos.• Antropomorfo: de forma humana.• Apadana: sala hipóstila( cuxa cuberta está sostida por columnas) dos palacio

persas , usada como sala do trono e que estaba rodeada de habitacións máis pequenas, ás veces precedidas dun pórtico.

• Arquitrabada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal chamado lintel ou arquitrabe.

• Baixorrelevo: escultura realizada sobre unha superficieda que sobresae menos da metade do seu volume.

• Cachotería: aparello irregular formado por unha serie de pedras sen labrar ou pouco labradas unidas con xeso ou cal, sen orde de tamaño nin de fiada

• Canopes (vasos): cada un dos catro recipientes nos que os exipcios depositaban as vísceras que se extraían do cadáver, antes de embasamalo e convertelo en momia. Xeralmente eran de arxila, alabastro ou arxila cocida. Situábanse nas catro esquinas do interior das tumbas ou sarcófagos.

• Ciclópea: construcción feita con grandes pedras sen argamasa como elemento de unión.

5. Vocabulario•Cigurat: construcción artificial en forma de montaña, propia de Mesopotamia, que tiña un templo na súa parte superior. Accedíase mediante ramplas e escaleiras. Crese que, ademais de ter finalidades relixiosas, se utilizaba como observatorio astronómico.•Criselefantino: realizado en ouro e marfil.•Crómlech: conxunto de menhires colocados en forma circular. A palabra procede do céltico crum e lech, que significan respectivamente, curvado e pedra.•Cuneiforme: escritura inventada en Mesopotamia. Escribíase sobre unha táboa de arxila cocida e cun estilete en forma de cuña (de aí o seu nome).•Diaglíptico: debuxo afundido sobre pedra, propio dos selos reais mesopotámicos.•Dolmen: monumento megalítico propio da Prehistoria, formado por pedras verticais cravadas no chan sobre as que descansan unha ou máis pedras postas en forma horizontal.•Dromos: avenida flanqueada por esfinxes que conduce a un templo. É habitual na arquitectura exipcia.•Esfinxe: escultura propia do antigo Exipto, que pode chegar a ser monumental, na que se representa unha cabeza e busto de muller con corpo de león, ás veces con ás de grifón ( animal mitolóxico que tiña ás de aguia).•Estatua: escultura exenta de arxila, madeira, pedra, mármore ou metal, de forma animal ou humana, tallada a imitación do natural.•Estela: monumento constituído por un único bloque de pedra erixido para gravar nel algún tipo de inscripción co fin de lembrar ou conmemorar algo. Xeralmente son de carácter funerario.

5. Vocabulario•Exenta (escultura): escultura que non está pegada a un muro e que se pode contemplar desde tódolos seus ángulos.•Gravado: Procedemento polo que se consegue unha estampa mediante a obtención previa dunha matriz ou prancha.•Hípetra (sala): gran recinto sen teitumes e cunha gran fileira de columnas.•Hipóstila (sala): estancia cuxo teito se sostén mediante columnas.•Hipoxeo: tipo de sepulcro escavado na rocha ou subterráneo.•Ka: alma ou forza vital. A figura do Ka é a estatua que alberga a alma do defunto na civilización exipcia.•Kalathos/kalathoi: vasixa en forma de sombreiro e copa propia da arte íbera•Kudurru: estela oval con inscripcións relixiosas ou xurídicas na que se consignaban doazóns de terras. Servía para delimitar as propiedades na antiga Mesopotamia.•Lauda: Cuberta ou tapa dun sarcófago normalmente gravada.•Lintel: Pedra ou viga horizontal que se coloca sobre unha porta ou ventá.•Ma´at: no antigo Exipto concepto de xustiza universal.•Mastaba: sepulcro no antigo Exipto, propio das primeiras dinastías que tiña forma de pirámide truncada ou banco. Adoitaba a edificarse en torno ás pirámides dos faraóns.•Medio relevo: escultura realizada sobre unha superficie de xeito que a metade do seu volume sobresae dela.•Menhir: monumento megalítico consistente nunha pedra cravada no chan e disposta en forma vertical

5. Vocabulario•Monocromo: dunha único cor.•Naveta: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, que ten forma de nave invertida, de onde procede o seu nome.•Nurague: monumento megalítico propio da Prehistoria da illa de Sardeña e que consiste nunha torre troncocónica•Obelisco: monumento xeralmente feito dunha soa pedra, con base rectangular de forma piramidal e terminado en punta, erixido por motivos relixiosos e políticos.•Ourivería: arte de traballar metais preciosos, paricularmente o ouro e a prata.•Pasta vítrea: pasta de cristal empregada na escultura da Antigüedade especialmente en Exipto para realizar o iris e a pupila dalgunhas figuras.•Perpiaño: pedra cortada de cantos vivos en forma de prisma rectangular de seis caras utilizada na construcción de piares, muros,etc.•Perspectiva xerárquica: recurso plástico no cal as figuras máis importantes socialmente, son de maior tamaño que as outras figuras que as acompañan.•Piar: elemento sustentante exento, como a columna pero de sección rectangular ou cadrada con capital segundo as ordes clásicas.•Pilastra: piar pegado ao muro.•Pirámide: construcción moumetal propia do antigo Exipto destinada a sepulcro dun faraón ou dalgún membro da súa familia. Consiste nun poliedro cunha nase poligonal e unhas caras triangulares que conflúen na súa parte superior nun único vértice cómún.

5. Vocabulario• Policromía: aplicación de cores en xeral.•Polícromo: de varias cores•Sarcófago: arca, xeralmente de pedra destinada a conter nela un cadáver•Sillaría: conxunto de perpiaños.•Speos: tumba e santuario do antigo Exipto escavado na rocha que presentaba na súa fachada esculturas monumentais dos faraóns ou das súas esposas.•Taula: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, consistente nunha pedra disposta en forma vertical cravada no chan e con outra plana que a cobre orizontalmente na súa parte superior.•Teitume alintelada: tipo de cuberta plana que serve de elemento constructivo para pechar de forma horizontal a parte superior dunha apertura ou espazo.•Terracota: arxila cocida utilizada en escultura e cerámica.•Tholos:edificio de forma circular de orixe prehistórica. Aparecen tamén na antiga Grecia destinado ao culto relixioso ou funerario.•Vulto redondo: escultura exenta, é dicir, que nos está pegada a un muro e que se pode contemplar desde tódolos seus ángulos.

6. Actividades 1. Identifica as seguintes obras e establece as características comúns que todas elas comparten. Sitúaas cronolóxicamente. 2 . Explica a evolución das construccións exipcias desde a mastaba ata a pirámide.

6. Actividades 3 . A partir da análise da seguintes imaxes indica as partes principais do templo exipcio, sinalando as características básicas deste tipo de construccións.

6. Actividades 4. ¿Cales son as principais características da escultura exipcia? Aplícaas á primeira imaxe. 5. Explica qué función tiña cada unha das seguintes imaxes.

9. Modelo de examenNOME: Nº:

APELLIDOS: CURSO:

EXAMEN TEMA 2 OS INICIOS DA ARTE: A ARTE PREHISTÓRICA E DO PRÓXIMO ORIENTE

1. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)

2. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)

3.Elixe catro dos seguintes conceptos e defíneos: (2 ptos) ostostato, cobixa, mastaba, canon,

perspectiva xerárquica, lei de frontalidade, talayot, naveta

a) Identificar obra

b) Contexto histórico e artístico

c) Contexto estilístico e formal

a) Identificar obra

b) Contexto histórico e artístico

c) Contexto estilístico e formal

10. Para ampliar e consultarBIBLIOGRAFÍA:

- ALVAR EZQUERRA, J.: Las claves del arte mesopotámico y persa. Ariel, Barcelona,1989.

- BENDALA GALÁN,M.: Arte egipcio y del Próximo Oriente. Historia 16, Madrid, 1994.

- BERMEJO TIRADO, J.: Breve historia de los íbero: la apasionante historia de los pueblos más florecientes de la Iberia pre-romana. Mnowtilus, Madrid, 2008

- BELTRÁN, A.: El arte rupestre del levante español. Ediciones Encuentro. Madrid, 1982.

- CALZADA, C.: Arte prehistórico en la vanguardia artística de España. Cátedra, Madrid,2006

- CHAPA BRUNET. T. e MENÉNDEZ FERNÁNDEZ, M.: Arte paleolítico. Madrid,1994

- DE CLOTTES,J.: La prehistoria explicada a los jóvenes. Paidós Ibérica. Barcelona, 2008

- EGGEBRECHT,A.: El antiguo Egipto. Plaza y Janés. Barcelona, 1987

- FERNÁNDEZ CASTRO, Mª C.: La edad de los metales. Historia 16. Madrid, 1989

- FERNÁNDEZ MARTÍNEZ, V., JIMENO MARTÍNEZ, A. E MENÉNDEZ FERNÁNDEZ ,M.: Diccionario de prehistoria.Alianza editorial. Madrid.1997

- GIEDION,S.: El eterno presente. El nacimiento del arte. Alianza, Madrid, 1981

- GIEDION, S.: El presente eterno: los comienzos de la arquitectura. Alianza, Madrid, 1986

- LARA PEINADO, F.: El arte de Mesopotamia. Historia 16, Madrid, 1989

- MOSCATI,S.: Cómo reconocer el arte mesopotámico. Médica- Técnica. Barcelona,1980

- RIPOLL PERELLÓ, E.: El arte paleolítico. Historia 16, Madrid, 1989

10. Para ampliar e consultarINTERNET:

-Museo Arqueológino Nacional de Madrid:

http://man.mcu.es

FILMOGRAFÍA:a) ANNAUD, JEAN-JACQUES ( dir.): EN BUSCA DEL FUEGO ,1981

CONXUNTOS PARA VISITAR:a)STONEHENGE (Amesbury, Gran Bretaña, Reino Unido)

b)CARNAC ( Montignac, sur de Francia)

c)COVA DE LASCOUX (Francia)

d)COVA DE EL COGUL ( Lleida, Cataluña, España)

e)COVA DE ALTAMIRA ( Santillana del Mar, Cantabria, España)

Tema 4. A arte exipcia

Documents

Transcript of Tema 4. A arte exipcia