Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak · Depósito Legal: VI 815-2011 Esta...

Gidatzera!

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioakBIGARREN HEZKUNTZA

¡A conducir!

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad seguraEDUCACIÓN SECUNDARIA

Introducción

¡A conducir!¡Atención al riesgo!

Yo decido

Alcohol y conducción

Reunión de madres y padres

Sarrera

Gidatzera!Adi arriskuari!

Neuk erabakitzen dut

Alkohola eta gidatzea

Gurasoen bilera

Edición:1.ª, noviembre 2011

Tirada:1.500 ejemplares

©Administración de la Comunidad Autónoma del País VascoDepartamento de Interior

Internet:www.euskadi.net

Edita:Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Autores:M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo y Anna D’Aniello

Coordinación:M.ª Jesús Iturralde Arriaga y Martín Gil Osoro

Diseño e ilustraciones:Tiktak Multimedia S.L.

Material audiovisual:Imago S.L.

Impresión:Sacal

ISBN:978-84-457-3225-0

Depósito Legal:VI 815-2011

Esta publicación ha sido impresa en Cyclus Print, papel 100% reciclado y cuenta,

Ecológica Europea, ISO 14001 y EMAS. Más información: http://www.cyclus.dk

Argitaraldia: 1.a., 2111ko azaroa

Ale-kopurua: 1.500 ale

© Euskal Autonomia Erkidegoko AdministrazioaHerrizaingo Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Egileak: M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo eta Anna D’Aniello

Koordinazioa: M.ª Jesús Iturralde Arriaga eta Martín Gil Osoro

Diseinua eta irudiak: Tiktak Multimedia S.L.

Itzulpena: Aixe S.L.

Ikus-entzunezko materiala: Imago S.L.

Inprimatzea: Sacal

ISBN: 978-84-457-3225-0

Lege-gordailua: VI 815-2011

Lan hau Cyclus Printen argitaratu da, papera % 100 birziklatua da, eta besteak beste ziurtagiri hauek ditu: Aingeru Urdina, Iparraldeko Beltxarga, Etiketa Ekologiko Europarra, ISO 14001 eta EMAS. Informazio gehiago hemen: http://www.cyclus.dk Biblioteca General del Gobierno Vasco: http://www.euskadi.net/ejgvbibliotekakatalogoan aurki daiteke: http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad seguraEDUCACIÓN SECUNDARIA

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioakBIGARREN HEZKUNTZA

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 1

Norentzat

10 – 14 urte bitarteko haurrentzat

Denboraren banaketa

1. saioa: 1 ordu eta 30 min. 2. saioa: 1 ordu eta 30 min. 3. saioa: 3 ordu. = 6 ordu.

Programazioaren erabilgarritasuna

Herri askotan, adin horretako haurrek bizikleta erabil dezakete ohiko garraiobidetzat, etxetik ikastetxera joateko edo toki batetik bestera lekualdatzeko, motordun ibilgailuak

Bizikletaz ibiltzen garenean ere, bestelako ibilgailuen gidariei (ziklomotor-, motozikleta-, auto-gidariei, besteak beste) eskatzen zaien errespetu eta zuhurtzia bera izan behar

arriskutsuagoa izan daiteke, gidaria ez baitago beste ibilgailuetakoak bezain babestuta. Programazio honen xedea da bizikletaren erabiltzaileei laguntzea gogoeta egin dezaten zirkulazio-arauez eta lekualdaketetan autoprebentzioko portaerak sartzearen onuraz.

Tartean diren gaitasunak

Gaitasunak Maila

Arreta 2-3

Ingurunearen azterketa 2

Egokitzapena eta malgutasuna 2

Gidatzera!1 2 3edukiak, gaitasunenarabera helburuak etaeskema orokorrainformazioorokorra

Informazio orokorra

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak2

Gidatzera!1 2 3helburuak etaeskema orokorrainformazioorokorra edukiak, gaitasunenarabera

Egokitzapena eta malgutasuna 2. maila: Mugikortasun-egoera desberdinetara egokitzen saiatzen da, bere segurtasuna zaintzeko.

- Arretaren oinarrizko funtzionamendua.

- Informazioaren hautaketa.

- Arreta hautakorraren kontzeptua.- Arreta banatuaren kontzeptua.- Arretaren aktibazio-mailak.

Informazioak eta kontzeptuak

- Arauaren kontzeptua.- Bide-arauek mugikortasun

segururako beharrezkoa den gizarte-adostasun gisa duten erabilera.

- Alde segurua / ez segurua kontzeptua.

- Araua pertsona arteko akordio eta jarraitu beharreko irizpide gisa.

- Bideko segurtasun-gabezian eragina duten elementuak.

- Gidarientzako oinarrizko arauak eta seinaleak.

- Nahi gabe hartu dituen ohiturak

- Bide-segurtasunarekin zerikusia duten estimulu garrantzitsuak bereiztea.

Trebetasunak

- Arauak errespetatuz eta arauak errespetatu gabe izan daitezkeen ondorioak alderatzea.

- Behatzeko ahalmena.- Estimulu ugari aldi berean

horien aurrean bizkor erantzuteko gai izatea.

- Gidariei zuzendutako oinarrizko

- Norberaren mugak eta guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea.

- Adi egon beharra eta arreta mantendu beharra balioestea.

- Erantzukizuna: bide-portaeran etengabeko zaintza behar duela jabetzea.

- Guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea.

Balioak eta jarrerak

- Behaketa: adi egotea.- Arauenganako errespetua, gizarte-

adostasun gisa, eta gainerakoen segurtasunarenganako errespetua.

- Errespetua.- Autonomia.- Zuhurtzia.- Araua adostasun sozial gisa

onartzea.

Arreta2. maila: Badaki zein garrantzitsua den arreta mugikortasun seguruan.

Ingurunearen azterketa 2. maila: Bide-ingurunea aztertzen du, elementu ezberdinak aintzat hartuz, eta aukera ezberdinen artean erabakitzeko gai da, bere buruaren segurtasuna balioetsiz.

Edukiak, gaitasunen arabera

3. maila: Arretaren kalitatea aitortzen du, mugikortasun segurua mantentzeko.


Programazioaren eskema orokorra

1. saioa Ni neu gidari 1 ordu eta 30 min.

1.1. jarduera Zer da gidari ona izatea? Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua 15’

1.2. jarduera Zer dakigu zirkulazio-arauez? Ezagutza eta jarrerei buruzko galdetegia eta taldeko lana 35’

1.3. jarduera Arauak ulertzen ditut Taldeko eztabaida eta elkarrizketa gidatua 40’

2. saioa Nire bidea aukeratuko dut 1 ordu eta 30 min.

2.1. jarduera Nondik ibiliko naiz? Kasuen azterketak eta taldeko eztabaida 30’

2.2. jarduera Bote eragin pilotari Jolasa eta eztabaida gidatua 30’

2.3. jarduera Aintzat har dezagun arriskua Ariketa talde txikietan 30’

3. saioa Ibilaldia bizikletaz 3 ordu

3.1. jarduera Ibilaldia bizikletaz Irteera, ikastetxe ingurura 180’

Gidatzera!

Programazioaren helburu orokorrak

tatzea, eta niretzat zein gainerako pertsonentzat erabaki seguruak hartzeko beharra ere esperimentatzea.

1 2 3edukiak, gaitasunenaraberainformazioorokorra helburuak etaeskema orokorra


Jardueraren helburuak:

Metodoa:Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua.

Jarduera nola egin:Hezitzaileak ea dagoeneko nagusi izateko gogorik duten ala ez galdetuko die neska-mutilei. Orobat, pertsonek nagusi egiten direnean zer irabazten duten galdetuko die. Parte-hartzaileen ikuspuntuak entzungo ditu, eta haien baieztapenak baliatuko ditu nagusi izateak dituen abantailetako bat gidatu ahal izatea dela esateko. Erantzunak arbelean idatz daitezke.

Era berean, beraien ustez gidatzea erraza ala zaila den galdetuko die, eta saiatu behar du guztien artean adosten ondo gidatzeko gauza asko izan behar dela kontuan eta, beraz, ez dela erraza.

Hori abiapuntutzat hartuta, eztabaida egingo dute taldean, gidatzeak berekin dakarren erantzukizunaren inguruan. Ea gidatzen dakiten ere galdetuko die. Ziurrenik, ezetz erantzungo dute. Hori baliatuz, hezitzaileak taldea bideratuko du ondoriozta dezan bizikletaz ibiltzen garenean ere gidatzen dugula; eta, hain zuzen ere, oinez ibiltzen garenean ere, gidatzen dugula.

Hezitzaileak parte-hartzaileei galdetuko die ea, beren ustez, zerk egiten duen pertsona bat gidari on.

Hezitzaileak txartel bakoitzean erantzun bat apuntatuko du, eta arbelean zintzilikatuko ditu. Lana azkarrago egite aldera, zenbait pertsonari laguntza eska diezaieke.

1. Saioa. Ni neu gidari


Zer da gidari ona izatea? 15 minutu


Erantzun nahiko dutenean, erantzunak multzokatu eta kategorizatu ditzatela eskatuko die parte-hartzaileei.

Hona hemen kategorizazio posible bat:

Segurtasun pasiboa (kaskoa, segurtasun-uhala, txaleko islatzailea, eta abar)

Trebetasuna eta maniobrak (ibilgailua menpean izatea, seinaleztatzea, eta abar)

Zuhurtziaz jokatu (kontuz ibili, norbere burua babestuz gidatu, gidatze prebentiboa, eta abar)

Arretaz ibiltzea, zaintzea, ingurunea ezagutzea (bidaiak prestatu, arretarik ez galdu, telefonoz ez hitz egin, entzungailurik ez erabili, eta abar)

Honako hau ondorioztatu beharko dute: gidari ona izateko (edozein motatako gidaria) arauak zein diren jakin, arauok ezagutu eta, batez ere, bete nahi izan behar dira, bai norberarentzat, bai gainerako pertsonentzat.

Hezitzaileak honako galdera hau egingo du:

Parte-hartzaileak bideratuko ditu ondoriozta dezaten motordun ibilgailuen gidari onek egiten duten bera egin behar dutela, eta haiek dakizkiten gauza berak jakin behar dituztela.

Halaber, azalduko du aipatutako alderdi guztiak barneratzen dituztenean izango direla gidari on, eta horretan lan egingo dutela saioa bukatu artean, bai eta hurrengo bi saioetan ere.

«Eta, zer jakin edo egin behar da bizikletaz ibiltzeko?»

1Gidatzera!


Helburua:

egitea.

Metodoa:Ezagutza eta jarrerei buruzko galdetegia eta taldeko lana.

Nola egin:Hezitzaileak parte-hartzaileei eskatuko die galdetegia ( DVDa, edo liburuxka honetako 7., 8., 9., 10. eta 11. orrialdeak) zintzotasunez eta seriotasunez bete dezatela, baina lasai hartuta, ez baita azterketa. Zer dakigun eta oraindik zer dugun ikasteko jakingo dugu horren bitartez...

Galdeketa banan-banan bete dutenean, parte-hartzaileak taldeka jarriko dira, lau eta sei pertsona arteko taldeetan. Galdeketako erantzunak adostu beharko dituzte.

(Erantzunak: liburuxka honetako 12. orrialdean)



Zer dakigu zirkulazio-arauez? 35 minutu

DVDEranskina: Zer dakigu zirkulazio-arauez?


1Gidatzera!

ZIRKULAZIOA:1– Errepidean, nondik ibili behar dira bizikletak?

a) Eskuineko aldetik, zirkulazioaren noranzkoan.

b) Ezkerreko aldetik, zirkulazioaren noranzkoan.

c) Errepidearen ezkerreko aldetik, hurbiltzen diren autoak ikusteko.

d) Beste erantzun bat:...........................................................................................

2– Errepidean, nondik ibili behar dira bizikletak?

a) Bi noranzkoak bereizten dituen lerro zuriaren ondo-ondotik.

b) Eskuineko bazterbidetik, baldin halakorik badago.

c) Ezkerreko aldeko bazterbidetik.


3– Herri barruko bideetan, arau orokorrari jarraikiz, nondik ibili behar dira bizikletak?

a) Kaletik edo bidegorritik, baina inoiz ere ez espaloitik.

b) Kaletik zein bidegorritik, batetik zein bestetik; baina inoiz ere ez espaloitik.

c) Bidegorritik, baldin halakorik badago. Bidegorririk ez badago, aukera dago kaletik edo espaloitik joateko; bietako bat hauta daiteke.


4–Errepidean, nola ibili behar dira txirrindulariak, baldin taldean irten badira?

a) Paraleloan; baina bizikleta-talde bakoitzak ez du hamar metroko eremua baino handiagoa hartu behar, ibilgailuek errazago aurrera ditzaten.

b) Bizikleta guztiak paraleloan, erreiaren zabalera osoa hartuz.

c) Lerroan, eta eskuineko aldera ahalik eta gehien hurbilduta.


MANIOBRAK:1– Zer egin behar dute txirrindulariek, gelditu nahi badute?

a) Ezkerreko eskua jaso, okertuta.

b) Eskuineko eskua jaso, okertuta.

c) Ezkerreko eskua jaso; eskua zabalik, eta atzamarren puntak gora begira.

d) Ez da eskurik jaso behar.


1Gidatzera!

2– Txirrindulariak, hiriarteko bide batean ezkerretara bira egin nahi badu, zer egin behar du?

a) Bidearen erdira pixkanaka joan, erdi-erdira iritsi arte; han, pedalei eraginez itxaron kontrako noranzkoan dabiltzan autoak igaro arte eta azkar-azkar zeharkatu.

b) Oinezkoek egingo luketen modu berean jokatu.

c) Eskuineko aldean jarri, galtzadatik kanpo, eta leku horretatik hasi maniobra.

d) Bira egin nahi duela adierazi ezkerreko eskuarekin, eta biratu.

3– Bizikleta-gidariek, bidea zeharkatu beharrik gabe bira egin nahi dutenean, zer egin behar dute?

a) Eskuinera bira egin, seinalerik egin gabe.

b) Itxaron, ibilgailu guztiak igaro arte, eta orduan bira egin, seinalerik egin gabe.

c) Eskuineko aldean gelditu, eta begiratu ea errepidea noiz dagoen libre.

d) Bira egin nahi duela adierazi eskuineko eskuarekin, eta biratu.

4– Nola adieraziko dute bizikleta-gidariek eskuinetara bira egin nahi dutela?

a) Ezkerreko besoarekin, angelu zuzenean jarrita.

b) Eskuineko besoa luzatuta.

c) Eskuineko besoarekin, angelu zuzenean jarrita.

d) Ez da besorik jaso behar, oreka galtzea eragin dezakeelako; eta, beraz, arris- kutsua izan daiteke.

e) Ezkerreko besoa luzatuta, eta esku-ahurra beherantz jarrita.

5– Nola adieraziko dute bizikleta-gidariek ezkerretara bira egin nahi dutela?

a) Ezkerreko besoarekin, angelu zuzenean jarrita.

b) Eskuineko besoa luzatuta.

c) Eskuineko besoarekin, angelu zuzenean jarrita.

d) Ez da besorik jaso behar, oreka galtzea eragin dezakeelako; eta, beraz, arris- kutsua izan daiteke.

e) Ezkerreko besoa luzatuta, eta esku-ahurra beherantz jarrita.


1Gidatzera!

SEINALEAK:1– Zer egin behar du txirrindulariak, oinezkoen igarobidera hurbiltzen denean?

a) Gelditu eta oinezkoari pasatzen utzi.

b) Txirrina jo, oinezkoari igarobidera iristen ari dela jakinarazteko, eta pasatu.

c) Errepidearen erdira joan, edo erreiaren ertzera, oinezkoa ez zapaltzeko.


2– Zer egin behar du txirrindulariak, seinale hau ikusten duenean?

a) Gelditu eta oina lurrean jarri; ea inor datorren begiratu eta, inor ez datorre- nean, abian jarri berriz.

b) Abiadura moteldu, autoak igaro arte denbora egiteko, eta pasatu, gero.

c) Bizikletatik jaitsi, begiratu, bizikletara igo eta abian jarri, berriz.

d) Guztiz gelditu gabe –indarrik ez galtzeko–, bazterbidearen ahalik eta hurbilen jarri eta kontuz biratu.

3– Zer egin behar du txirrindulariak, seinale hau ikusten duenean?

a) Gelditu eta oina lurrean jarri; ea inor datorren begiratu eta, inor ez datorre- nean, abian jarri berriz.

b) Abiadura moteldu, autoak igaro arte denbora egiteko, eta pasatu, gero.

c) Bizikletatik jaitsi, begiratu, bizikletara igo eta abian jarri, berriz.

d) Guztiz gelditu gabe –indarrik ez galtzeko–, bazterbidearen ahalik eta hurbilen jarri eta kontuz biratu.

4– Zer egin behar dute txirrindulariek, semaforora iristen direnean?

a) Ibilgailuen gidariek bezala jokatu.

b) Kontu handiz ibili; baina ez diote semaforoaren argi gorriari jaramonik egin behar, soilik motordun ibilgailuentzat baita.

c) Ibilgailuen gidariek bezala jokatu, bai espaloitik joanez gero, bai galtzadatik ibiliz gero.

d) Kalean badabiltza, bizikletatik jaitsi eta oinezkoek bezala jokatu.


5–Zer esan nahi du seinale honek?

...............................................................

6– Zer esan nahi du seinale honek?

...............................................................


...............................................................


...............................................................

1Gidatzera!

SEGURTASUN PASIBOA:Egoera bakoitzean, adierazi zein elementu diren derrigorrezkoak (D) eta zein jantziko zenituzkeen borondatez (B), nahiz eta bizikletaz ibiltzeko derrigorrezkoak ez izan.

Errepidean ibiltzeko Hirian galtzadan ibiltzeko

Hirian bidegorrian ibiltzeko

D B D B D BKaskoaBizikletaz ibiltzeko arropaEskularruakBalaztakBelaunetakoakTxirrinaArgiakKatadioptrikoaErremintakJantzi islatzaileaAire-ponpa……


GIDATZEKO ESTILOA:Demagun norbaitek bizikletaz ibiltzeko zenbait aholku eskatu dizkizula…

Idatzi aholkuak, honako hitz hauek erabiliz:(abiadura, arreta, oreka, bihurguneak, jaitsierak, entzungailuak, oinezkoen gunea)

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

1Gidatzera!


GALDEKETAREN ERANTZUN ZUZENAK:

5– Ez sartu

6–Norabide bakarra

7– Debekatuta biratzea

8– Norabide bakarra, biribilguneetan egoten dena

ZIRKULAZIOA:1 – a2 – b3 – a4 – c

MANIOBRAK:1 – d2 – c3 – c4 – a eta b5 – e

SEINALEAK:1 – a2 – a3 – b4 – a

1Gidatzera!

Errepidean ibiltzeko Hirian galtzadan ibiltzeko

Hirian bidegorrian ibiltzeko

O V O V O V

KaskoaBizikletaz ibiltzeko arropaEskularruak

Balaztak

BelaunetakoakTxirrina

ArgiakKatadioptrikoaErremintakJantzi islatzailea *Aire-ponpa

……

* Argiak erabiltzea nahitaezkoa denean, txirrinduen gidariek, gainera, jarrita izan behar dute jantzi islatzaileren bat, hiri arteko bide batetik baldin badoaz. Jantzi horrek balio izan behar du gidariek eta gainerako erabiltzaileek txirrindularia 150 metrotik ikusteko.


Helburuak:

ikasteke eta okerrekoak zein diren ohartzea.

ikuspegitik.

Metodoa:Taldeko eztabaida eta elkarrizketa gidatua.

Nola egin:Talde txikiek adoste-ariketa amaitzen dutenean, bateratze-lana egingo dute.

Erantzun zuzena zein den ez badakite, hezitzaileak azalpenak emango ditu, emandako erantzuna zergatik den zuzena –ala ez– uler dezaten. Kontua ez da, bereziki, erantzun zuzena zein den azaltzea; arauaren atzean dagoen printzipioa ulertu behar dute, batez ere.

Hezitzaileak aukera hori baliatuko du bizikletak gidatzean izaten diren jarrera-alderdiez eztabaida egiteko.



Arauak ulertzen ditut 40 minutu


Helburuak:

eta egitea.

Metodoa:Kasuen azterketak eta taldeko eztabaida.

Nola egin:Hezitzaileak talde txikietan jar daitezen eskatuko die parte-hartzaileei (lau eta sei lagun arteko taldeetan), eta talde bakoitzari honako hiru kasu hauek emango dizkio:

( DVDa edo koadernotxo honetako 15. eta 16. orrialdeak)

2. Saioa. Nire bidea aukeratuko dut


Nondik ibiliko naiz? 30 minutu

DVDEranskina: Nondik ibiliko naiz?

Eranskina: Arriskua, zaurgarritasuna

eta galzoria kontzeptuak

OHARRA: eztabaidan, interesgarria izan daiteke hezitzaileak arriskua zaurgarritasuna eta galzoria kontzeptuak berrikustea (ondoko erans-kinean jaso dira).

( DVDa edo koadernotxo honetako 23. eta 24. orrialdeak)


2Gidatzera!

Eranskina: Nondik ibiliko naiz?

1. kasua:Datorren larunbat goizean, adiskideekin hitzordua duzu, bizikletaz txangoa egiteko herriaren inguruko bideetan. Bidegorrian lanak egiten ari dira, eta ezin da handik ibili. Bi aukera dituzu: errepidean ibiltzea, edo espaloian ibiltzea.

Errepidea(k):a) Hiru erreiko hiribidea da, eta zirkulazio handia izaten da.b) Bi errei ditu, eta bietako bat autobus-erreia da.c) Zirkulazio txikia izan ohi den kalean dago.d) Oinezkoen kalea da.e) Autobia da.

Espaloia:a) Bi metro zabal da, eta jende dezente dabil pasieran.b) Hiru metro zabal da, eta jende asko dabil oinez.c) Hiru metro baino gehiago da zabal, eta jende gutxi dabil.d) Bi metro zabal da, baina une honetan bost edo sei pertsona baino ez daude

bertan.e) Galtzada-harriz beteta dago, eta ez da erosoa bizikletaz ibiltzeko.

Eztabaidatu taldean: zein aukera hautatuko zenuke, eta zein ez? Zergatik?


Eranskina: Nondik ibiliko naiz?

2. kasua:Adiskideengana zoaz eta, bidean, parketik pasatzea erabaki duzu. Zure aurre-aurrean kalea zeharkatu du bi urteko haur txikiak, eta noren gainera eroriko zaren aukeratu behar duzu:

a) Haurdun dagoen emakumearen gainera.b) Bi urteko haur txikiaren gainera.c) Makilaz lagunduta oinez dabilen adineko gizonaren gainera.d) Footing egiten ari den 25 urteko mutilaren gainera.e) Itxura susmagarria duen neska-mutil talde baten gainera.

Ordena itzazu aukerak. Jarri lehenbiziko lekuan, zure ustez, kalterik txikiena eragingo lukeen aukera.

3. kasua:Halabeharrez, pertsona batek bizikleta-istripua izan duela ikusi duzu... Duzun esperientziaren arabera, non du min hartzeko probabilitaterik handiena?Garrantzitsuagoa al da gorputzeko alderen bat edo zenbait babestea, besteak baino?Nola babes daitezke alde horiek?

Kasua talde txikian eztabaidatu eta gero, erabakiak bateratuko dituzte talde handian.

2Gidatzera!


Helburuak:

ohartzea.

eta arrisku handiagoa dugula ohartzea.

Metodoa: Jolasa eta eztabaida gidatua.

Nola egin:



Bote egin pilotari

Parte-hartzaileak lau taldetan jarriko dira. Hezitzaileak talde bakoitzari gomazko hamar pilota emango dizkio («estresaren aurkakoak» esaten zaienak; bote egin dezatela, baina minik ez), eta taldekideek hainbat modutan eraman behar dituzte, zirkuitu bat eginez, berriz abiapuntura iritsi arte.

30 minutu


Jokoaren arauak:

a) A taldeko kideak pilotei bote eginez lekualdatuko dira.

b) B taldeko kideak ere pilotei bote eginez lekualdatuko dira, baina oinutsik.

c) C taldeko kideek bi hatz txikien artean eramango dute pilota. Pilota erortzen ba-zaie, geldi-geldi geratu beharko dira, eta taldekideren batek «salbatu» arte itxaron beharko dute. Taldekidea salbatzeko, taldeko beste kide bat abiapuntutik irten be-harko da pilota bi hatz txikien artean duelarik eta taldekidearen parera iristen de-nean, bizkarra ukitu beharko dio kokotsarekin. Taldekideak beste kidea «salbatzen» duenean, bi pertsonak hasierako tokira itzuliko dira, eta berriz egingo dute jolasa.

d) D taldeko kideek bi hatz txikien artean eramango dute pilota. Atzeraka ibili beharko dira oinez. Pilota erortzen bazaie, geldi-geldi geratu beharko dira, eta taldekideren batek «salbatu» arte itxaron beharko dute. Taldekideak beste kidea «salbatzen» due-nean, bi pertsonak hasierako tokira itzuliko dira, eta berriz egingo dute jolasa.

Hasieran behintzat, talde bakoitzeko kide bat irtengo da. Taldeko kidea abiapuntura iristen denean, beste kide bat irtengo da.

Ziurrenik, jardueran zehar, zenbait parte-hartzaileri pilota eroriko zaie, talka egingo dute elkarren kontra, eta abar. Halakorik gertatzen ez bada, aldi berean bi parte-hartzaile irtete-ko agindua eman dezake hezitzaileak, edo hiru parte-hartzaile ere bai, batera.

Baldin talde bakoitzak kide asko baditu, gomendagarri da taldekide batzuk behatzaile izen-datzea.

Jolasa amaitzen denean, hezitzaileak eztabaida hasiko du taldeek izan duten portaera des-berdinari buruz. Eztabaida horretan, agerian jarriko ditu galzoria, arriskua eta zaurgarrita-suna (norberarena eta besteena), bai eta horiek arretarekin, estimuluak gehitzearekin eta abiadurarekin duten lotura ere.

2Gidatzera!


Helburua:

eta zaurgarritasunarekin lotzea.

Metodoa:Ariketa talde txikietan.

Nola egin:Hezitzaileak lau eta sei pertsona arteko taldeak egiteko eskatuko die, «gaizki» egiten ditugun jokabideen zerrenda egiteko. Jokabide horiek arrisku gehiegi hartzea dakarte, bai norberarentzat, bai beste pertsonentzat, oinezko garenean zein bizikletaz gabiltzanean.

Talde txikian lan egin eta gero, bateratze-lana egingo da. Hezitzaileak taldearekin batera aztertuko du zein jokabide agertu diren maizen.



Aintzat har dezagun arriskua 30 minutu


Helburuak:

Metodoa:Irteera, ikastetxe ingurura.

Nola egin:Jarduera horretarako, barneko zein kanpoko langileen laguntza beharko da. Parte-hartzai-leek ibilaldia egingo dute bizikletaz, edo irteera auzora, inguruaren ezaugarrien arabera, eta erabilgarri diren baliabide pertsonalak eta denbora kontuan hartuta. Eskola-elkarteak gutxieneko baldintzak ezarri behar ditu, bizikletaz egingo duten ibilaldia era seguruan eta eraginkorrean egin dadin.

3. Saioa. Ibilaldia bizikletaz


Ibilaldia bizikletaz 3 ordu


Interesgarria litzateke parte-hartzaileek beraiek aukera izatea irteera prestatzeko, irakasle-taldearekin batera.Irteera normaltasunez egin dadin, garrantzitsua da aurrez pentsatzea, beharbada, parte-hartzaile guztiek ez dutela jakingo bizikletaz ibiltzen, edo ez dutela bizikleta erabilgarri izango.Irteeran, interesgarria izango da geldialdiak maiz egitea, eta geldialdi horietan parte-har-tzaileek eztabaida egitea, tokian bertan, arriskuei eta zaurgarritasunari buruz, bai eta au-rreko bi saioetan landu duten bide-arautegiari buruz. Garrantzizkoa izango da, halaber, erabakiak hartzeko orduan izan behar den erantzukizunaz ohartzea.Irteeraren amaieran, edo helmugara iristen direnean, interesgarria izango da parte-har-tzaileak eseri eta gogoeta egitea, eta egindako esperientzia aztertzea.Garrantzitsua da ekintza horretan parte-hartzaileek aukera izan dezatela jardueraren gaineko iritzia emateko, zer ikasi duten eta oraindik zer duten ikasteke azaltzeko, eta konpromisoak hartzeko; honako hauek, adibidez:

bizikleta hartzen dudan bakoitzean».

dituztela».

adinekoak izaten direla, pasieran. Uste dut hori aldatu beharko nukeela, eta arreta handiagoz ibili».

3Gidatzera!


Eranskina: Arriskua, zaurgarritasuna eta galzoria kontzeptuak

Arriskua:Gaitzen bat gertatzeko arriskua.

Zaurgarritasuna:

bat jasan daitekeela.

Beraz, esan daiteke erorketen aurrean adinekoak zaurgarriago direla helduak baino, min handiagoa jasan dezaketelako.

Galzoria:ARRISKATZEA:Arriskua hartzea. Norbera edo/eta besteren bat galerak jasateko egoeran jartzea.(Latinetik dator: «risicare» = haitz edo arroka bati itzulinguru eginez nabigatzea)

GALZORIA:Denborari loturik fenomeno batek kalte eragiteko duen ahalmena (kalte pertsonala eta materiala). Honela kalkulatzen da: hondamendia gertatzeko probabilitatea (arriskugarritasuna) bider zaurgarritasuna –ehuneko jakin batean– eta esposizioa

ARRISKUAREN LEGEAK

Zenbat eta handiagoa kal-tea, handiagoa arriskua.Ibilgailu bat 30 km/h-ko abiaduran badabil, eta beste bat 60 km/h-ko habiaduran, bigarren ibilgailuak arrisku handiagoa izango du, istri-pua izango badu kaltea ere handiagoa izango delako.

Zenbat eta jende gehiago, arriskua handiago.Bidaiariak daramatzan au-toaren eta barruan bidaia-riak dituen autobusaren ar-tean, arrisku handiagoa du bigarrenak; izan ere, istripu-ren bat baldin badu, kaltea berbera izan arren, tartean jende gehiago izango da bi-garrenean.

Zenbat eta lasterrago agertu,orduan eta arriskutsuago.20 urteren buruan paraple-jia ekarriko duen gaixota-sunak arrisku txikiagoa du, bat-batean paraplejia era-gingo duen istripuak baino.


Arriskua ez dago substantzietan, garraiatzeko era ez seguruan baizik; hau da, arriskua ez da haurrari kopa puskatzeko aukera (zaurgarritasuna), kopa erortzeko aukera baizik. Hori gertatzeko probabilitatea (berrehun alditik behin erortzen zait) da galzoria.

Eranskina: Arriskua, zaurgarritasuna eta galzoria kontzeptuak

Arriskua, zaurgarritasuna eta galzoria:

Galzoria:

Egunero kaktusaren albo-tik pasatzen baldin banaiz arantza sartzeko dudan probabilitatea.

Zaurgarritasuna:

Arantza sartzen badut, ho-rrek eragingo didan min-kopurua.

Arriskua:

Arantza sartzeko aukera.

Hori gertatzeko probabili-tatea.

Autoa zenbateraino erre-ko den (ea soilik pieza bat urtuko den, ea motorra ur-tuko den ala autoa osorik erreko den).

Autoa, baldin oliorik gabe geratzen bada, erre dadin dagoen aukera.

Egunean zigarro-pakete bat erretzen badut hori gertatzeko dudan probabi-litatea.

Zenbateraino naizen senti-bera hori gerta dakidan.

Biriketako minbizia izateko aukera.

Información generalContenidos por competenciasObjetivos y esquema generalSesión 1Sesión 2Sesión 3AnexoInformazio orokorraEdukiak, gaitasunen araberaHelburuak eta eskema orokorra1. Saioa2. Saioa3. SaioaEranskina

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak · Depósito Legal: VI 815-2011 Esta...

Documents

Transcript of Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak · Depósito Legal: VI 815-2011 Esta...