Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak...

Segurtasuna irakasteaEnseñar seguridad

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioak

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad segura

Introducción

El espacio seguro

Exploro mi ciudad

Solos/as por la calle

Yo también soy responsable

En bici, usa tu cabeza

Yo elijo

¡A conducir!

¡Atención al riesgo!

Yo decido

Alcohol y conducción

Me protejo y te protejo

Reunión de madres y padres (1)



Estrés

Enseñar seguridadAdapto mi conducción

La bola de cristal

Sarrera

Espazio segurua

Hiria esploratuko dut

Bakarrik, kalean barrena

Nire ardura ere bada

Bizikletaz, erabil ezazu burua

Neuk aukeratzen dut

Gidatzera!

Adi arriskuari!

Neuk erabakitzen dut

Alkohola eta gidatzea

Neure burua babesten dut, eta zu babesten zaitut

Gurasoen bilera (1)

Gurasoen bilera (2)

Gurasoen bilera (3)

Estresa

Segurtasuna irakasteaNire gidatzeko modua egokituko dut

Kristalezko bola

Edición:1.ª, noviembre 2011

Tirada:1.500 ejemplares

©Administración de la Comunidad Autónoma del País VascoDepartamento de Interior

Internet:www.euskadi.net

Edita:Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Autores:M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo y Anna D’Aniello

Coordinación:M.ª Jesús Iturralde Arriaga y Martín Gil Osoro

Diseño e ilustraciones:Tiktak Multimedia S.L.

Material audiovisual:Imago S.L.

Impresión:Sacal

ISBN:978-84-457-3219-9

Depósito Legal:VI 816-2011

Esta publicación ha sido impresa en Cyclus Print, papel 100% reciclado y cuenta,

Ecológica Europea, ISO 14001 y EMAS. Más información: http://www.cyclus.dk

Argitaraldia: 1.a., 2111ko azaroa

Ale-kopurua: 1.500 ale

© Euskal Autonomia Erkidegoko AdministrazioaHerrizaingo Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaServicio Central de Publicaciones del Gobierno VascoDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Egileak: M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo eta Anna D’Aniello

Koordinazioa: M.ª Jesús Iturralde Arriaga eta Martín Gil Osoro

Diseinua eta irudiak: Tiktak Multimedia S.L.

Itzulpena: Aixe S.L.

Ikus-entzunezko materiala: Imago S.L.

Inprimatzea: Sacal

ISBN: 978-84-457-3219-9

Lege-gordailua: VI 816-2011

Lan hau Cyclus Printen argitaratu da, papera % 100 birziklatua da, eta besteak beste ziurtagiri hauek ditu: Aingeru Urdina, Iparraldeko Beltxarga, Etiketa Ekologiko Europarra, ISO 14001 eta EMAS. Informazio gehiago hemen: http://www.cyclus.dk Biblioteca General del Gobierno Vasco: http://www.euskadi.net/ejgvbibliotekakatalogoan aurki daiteke: http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad segura

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioak

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 1

Norentzat

Kalean haurrekin ibiltzen diren heldu eta adinekoentzat

Denboraren banaketa

1. saioa: 2 ordu = 2 ordu

Programazioaren erabilgarritasuna

Haurrei ikastetxerako bidean lagun egin ohi dieten heldu eta adinekoek heziketa-rol interesgarria izan dezakete, mugikortasun seguruaren ikuspegitik. Etxetik ikastetxerako ibilbidea, erregulartasunez egiten bada, balia daiteke bidean ikusten dituzten arriskuen eta arriskuei loturiko portaera seguruen berri emateko eta beraiengan eragiteko.

Tartean diren gaitasunak

Gaitasunak Maila

Arreta 4-5

Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia 4

Ingurunearen azterketa 4

Segurtasuna irakastea1edukiak, gaitasunen

araberahelburuak eta

eskema orokorrainformazioorokorra

Informazio orokorra

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak2

Segurtasuna irakastea

Informazioak eta kontzeptuak Trebetasunak Balioak eta jarrerak

Arreta4. maila: Arreta bere segurtasunaren zerbitzurako tresna gisa erabili ohi du.

Edukiak, gaitasunen arabera

1edukiak, gaitasunenarabera

helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra

- Bideko arriskuen, horien ondorioen eta gidatzean izan ditzaketen inplikazioen azterketa.

- Bideko arriskuen, horien ondorioen eta gidatzean izan ditzaketen inplikazioen azterketa.

- Enpatia-kontzeptua.- Beste pertsonengan eragiteko

kontzeptua.- Asertibitatea eta proaktibitatea.

- Prebentzio-estrategiak. - Segurtasun-ohiturak.

- Mugikortasun-estilo prebentiboa.- Aurreratzea.

- Arreta sustatzen duen norbe-raren ikuspuntua defendatzera zuzendutako komunikazio- eta asertibitate-estrategiakaplikatzea.

- Komunikazio- eta gogatze-tek-nikak garatzea.

- Bideko arriskuak aztertzea.- Arriskuaren pertzepzioa arrisku

errealera doitzea.

- Arrisku-egoerak antzematea. - Norberarentzat nahiz beste-

entzat egoera desberdinetan seguruak diren bide-erantzunak automatizatzea.

- Aurrerapena prebentzio gisa.- Norberaren ideiekiko

koherentea izateak duen garrantzia balioestea.

- Norberaren emozioak ezagutzeko eta erregulatzeko prest egotea.

- Komunikazioa: beste ikuspuntuetara irekita egotea eta norberaren beharrak adierazten jakitea.

- Konpartitzea: informazioa

izatea lortzeko.- Enpatia: gainerako pertsonen

akatsak eta horien ikuspuntuak ulertzeko gaitasuna.

- Norberaren, beste pertsonen nahiz ingurunearen mugak onartzea.

- Aurreratzea. - Erantzukizuna.

- Aurreratzea.- Segurtasuna.- Erantzukizuna.- Egokitzapena.

Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia4. maila:mizaziorako irizpideei jarraiki.

Ingurunearen azterketa4. maila:sistematiko batetik, aldagaien arteko elkarrekintza aurreikusten du eta besteen gaineko ardura hartzeko gai da.

5. maila: Gertuko ingurunean dituen pertsonei arreta-maila egokia mantentzeko beha-rrezkoak diren informazioak jakinarazten dizkie.


Programazioaren eskema orokorra

1. saioa Segurtasuna irakastea 2 ordu

1.1. jarduera Zer arrisku dago etxetik ikastetxerako bidean? Ideia-jasa eta lana talde txikian 30’

1.2. jarduera Zein arrisku-portaera doaz lotuta? Elkarrizketa gidatua 30’

1.3. jarduera Konbentzitu, elkarrekin garaitu Simulazioa, erakustaldia eta rol-jokoa 60’


Programazioaren helburu orokorrak

gai izatea.



informazioorokorra


Helburua:

Metodoa:Ideia-jasa eta lana talde txikian.

Nola egin:Hezitzaileak parte-hartzaileei eskatuko die normalean etxetik ikastetxera egiten duten ibilbidean ikusten dituzten arrisku guztiak adieraz ditzatela, eta arbelean idatziko ditu ekarpen guztiak. Ez dira zerrendatu behar soilik haurrek izan ditzaketen arriskuak; arrisku guztiak, oro har, hartuko ditugu kontuan.

Zerrenda egin eta gero, lehenengo iragazkia pasatu beharko dugu. Zerrendako elementu guztiak arriskuak diren ala ez aztertuko dugu. Horretarako, hezitzaileak zerrendako elementu bakoitzari buruzko iritzia azal dezala esango dio taldeari, eta parte-hartzaile guztiak bat badatoz elementu hori arriskua dela, txartel batean idatziko du hezitzaileak ( DVDa, edo liburuxka honetako 6. orrialdea).

Arriskuen zerrenda egin, txarteletan idatzi eta parte-hartzaile guztiek ikusteko moduan arbelean zintzilikatu eta gero, sailkatzen saiatuko dira. Horretarako, hezitzaileak lau laguneko taldeak egin ditzatela eskatuko die parte-hartzaileei, eta sailkatze-irizpideak proposatu beharko dituzte, bost minutuz.

Honako hau izan daiteke sailkapen bat:Ibilgailuek sortutako arriskuak, pertsonek sortutako arriskuak, galtzeko arriskua, eta abar.Lekualdaketa-motak kontuan hartuta: – Oinez.– Garraio publikoa erabiliz.– Garraio pribatua erabiliz: autoz, motoz.– Bestela: bizikletaz, adibidez.

Hezitzaileak esplizituki eskatuko die ez ditzatela arriskuak adinaren arabera sailkatu, ariketa hori gero egingo baitute.

Taldeek egin dituzten sailkapenak bateratuko dituzte talde handian.

1. Saioa. Segurtasuna irakastea


1.1. Jarduera.Zer arrisku dago etxetik ikastetxerako bidean?



informazioorokorra

30 minutu


Gero, hezitzaileak taldeka jar daitezen eskatuko die, berriz (lehengo talde berak).

Talde bakoitzean eztabaida egingo dute, honako hauen gainean:

Ikuspegiak aurrez aurre jartzeko eztabaida hasiko du hezitzaileak.

Segurtasuna irakastea 1

DVDEranskina: Zer arrisku dago etxetik ikastetxerako bidean?


Eranskina. Zer arrisku dago etxetik ikastetxerako bidean?

Arriskuak, oro har

Arriskuak, oro har



Helburuak:

funtsezko atal baitira.

Metodoa:Elkarrizketa gidatua.

Nola egin:Hezitzaileak denbora-lerro bat marraztuko du arbelean, eta adinak adieraziko ditu bertan.

Hezitzaileak aurreko jarduerako txartela itsatsiko du dagokion tokian, itsasgarri erauzga-rria erabiliz.



1.2. Jarduera. Zein arrisku-portaera doaz lotuta?

edukiak, gaitasunenarabera


informazioorokorra 1

30 minutu


Adin bakoitzari loturiko arrisku-jokabideak zein diren ikusten laguntzeko, hezitzaileakbeste txartel batzuk ( DVDa, edo liburuxka honetako 9., 10., 11., 12., 13., 14. eta 15.orrialdeak) prest izan ditzake lehenagotik. Txartelotan honako jokabide hauek izango dira (jokabide bat txartel bakoitzean):

jasogailurik gabe.

Aulkitxo-motak erakusten dituen laburpen-taula erakustea ere interesgarria izan daiteke (ikus eranskina) ( DVDa, edo liburuxka honetako 16. orrialdea)

Une horretan, hezitzaileak eskatuko die esan dezatela, beren esperientziaren arabera, haurrek zein arrisku-jokabide izaten duten sarrien, edo adieraz dezatela, beren ustez, zein arrisku-jokabide aldatzea den zailen.


DVDEranskina: Zein arrisku-portaera doaz lotuta?



Eranskina. Zein arrisku-portaera doaz lotuta?

Espaloitik ibiltzea, eskutik helduta.

Espaloitik ibiltzea, eskutik heldu gabe, baina eskua ematea kalea zeharkatzeko.




Espaloitik ibiltzea, eskutik heldu gabe,

baina kalea zeharkatu aurretik geratzea.

Kalea bakar-bakarrik zeharkatzea,

baina heldu batek gainbegiratuta.




Ikastetxetik etxera bakarrik itzultzea.

Ikastetxerabakarrik joatea.




Garraio publikoa hartzea, bakarrik edo adiskideekin.

Zero taldekoen aulkitxoan joatea.




Bat taldekoen aulkitxoan joatea.

Bi taldekoen aulkitxoan joatea.




Hiru taldekoen aulkitxoan joatea.

Kuxin jasogailua erabiltzea.




Autoaren atzeko eserlekuetan joatea,

segurtasun-uhala jarrita baina kuxin jasogailurik

gabe.

Autoan aurreko eserlekuan joatea.


Eranskina. Zein arrisku-portaera doaz lotuta?Proba ditzagun haurrak eusteko gailuak.

Nola jarriAulkitxoa aurreko eserlekuan (airbaga des-aktibatuta badago) zein atzekoetan jar dai-teke. Ibilgailuko hiru zulodun ainguratzezko segurtasun-uhalarekin lotu behar da, edo ISOFIX sistemaren bidez, baldin ibilgailuak halakorik badu.

Nola jarriAulkitxoa aurreko eserlekuan zein atzekoe-tan jar daiteke. Gailu horrek ez du ez arnesik ez uhalik. Ibilgailuko segurtasun-uhalak be-rak eusten ditu haurra eta jasogailua.

Nola jarriAulkitxoa aurreko eserlekuan zein atzekoe-tan jar daiteke. Ibilgailuko hiru zulodun ain-guratzezko segurtasun-uhalarekin lotu be-har da, edo ISOFIX sistemaren bidez, baldin ibilgailuak halakorik badu.

Nola jarriSegurtasun-uhalaren banda diagonala le-pauztaitik igaro behar da, sorbalda gainetik, eta bularraren kontra egon behar da. Sabe-laldeko banda ahalik eta beheren jarri behar da, aldakak baino gorago, izterren gainean, eta inoiz ere ez sabelaren gainean.

AUTOAREN ATZEKO ALDERA BEGIRA JARTZEN DIREN AULKITXOAK

0 eta 0+ TALDEAK

JASOGAILUAK2 ETA 3 TALDEAK

AUTOAREN AURREKO ALDERA BEGIRA JARTZEN DIREN AULKITXOAK

1 TALDEA

SEGURTASUN-UHALA

0-13 kg.

15-36 kg.

9-18 kg.

135 cm-ko garaieratik aurrera12 urtetik aurrera, gutxi

gorabehera

0-18 hilabete

3-12 urte

9 hilabete-3 urte




edukiak, gaitasunenarabera


informazioorokorra 1

Helburuak:

ikuspegia abiapuntu hartu behar dela ohartzea.

Metodoa:Simulazioa, erakustaldia eta rol-jokoa.

Nola egin:Hezitzaileak norbait konbentzitzeko artea praktikatzea proposatuko die parte-hartzaileei; alegia, konbentzitu nahi dugunari pentsaraziko dion zerbait galdetzeko artea, berak aurki

alditan egingo da.

1. aldia: simulazioa

eta portaera seguruez konbentzitzeko beharrari buruzkoa.Hezitzaileak bi boluntario eskatuko ditu. Bati haurrarena egin dezan eskatuko dio, eta, besteari, aitona edo amonarena. Aitonarena edo amonarena egingo duenari esango dio haurra konbentzitu behar duela, semaforoa gorri dagoela pasa ez dezan.Hezitzaileak parte-hartzaileei galdetuko die ea, beraien ustez, haurrak aitonak edo amonak esana egingo duen ala ez.

Ondorioztatu behar dute esan arren ere ez duela beti helduak esana egingo. Elkarrizketan une horretara iristen direnean hurrengo aldian azaldutako ariketa egingo dute.


1.3. Jarduera. Konbentzitu, elkarrekin garaitu 1 ordu


2. aldia: erakustaldiaHezitzaileak boluntario bat eskatuko du. Boluntarioak erretzailea izan behar du, eta erretzeari utz diezaion konbentzitu behar dugu.Inoiz erre ez duen beste pertsona bati eskatuko dio erretzailea erretzeari utz diezaion konbentzitzen saia dadila.Biek elkarrekintzan jardun dezaten utziko du hezitzaileak. Inoiz erre ez duenak bere estrategiak erabili behar ditu erretzailea konbentzitzeko.Normalean, zera gertatu ohi da: minutu gutxiren buruan, konbentzitzeko eginkizuna duenak balio-judizioak egin ohi ditu, eta oso estrategia «zuzenak» erabili ohi ditu; esate baterako: «Erretzaileok ez duzue besteengan pentsatzen», edo «zeure burua hiltzen ari zara». Orobat, erretzeari utzi eta gero nola sentituko den adierazteko baieztapenak egiten ditu, hala nola: «hobeto sentituko zara», «diru gehiago izango duzu, beste gauza batzuetan gastatzeko», edo familiakoren baten kasua azaltzen du, eta abar.

Hezitzailearentzako oharra:

Galderak egitea ez den beste guztiak ez du laguntzen beste pertsonak prozesuan parte har dezan; batez ere ukatze-sentsazioa sortzen du konbentzitu nahi dugun harengan.

Hezitzaileak egindako jarduera aztertuko du eta, horretarako, ariketa egin dutenei galderak egingo dizkie.

Konbentzitzailearentzako galderak:– Zure ustez, lortzen ari al zara jarri duzun helburua?– Zure ustez, zein izango litzateke estrategia hobea?

Konbentzitu nahi dugunarentzako galderak:– Nola sentitzen zara?– Hark esaten dizunak badu eraginik zugan?– Zein estrategiak pentsarazi dizu gehien?– Estrategietako zein gustatu zaizu gutxien?

Hezitzaileak talde osora zabalduko du eztabaida, eta galdetuko die ea ba al den beste modurik erretzailea konbentzitzeko, erretzaileak hainbesteko presiorik jasan gabe eta elkarrizketan integratuta sentiaraziz.

Hezitzailearentzako oharra:

Ebazpena beste pertsonak pentsatzen duen horretan arreta jartzea da, hau da, entzuteko jarrera izatea, beste pertsona elkarrizketaren muintzat hartuta. Nik pentsatzen dudana edo nire iritzia ez da garrantzitsua; hortaz, beste pertsonak zer pentsatzen duen edo egiten duena zergatik egiten duen jakiteko era bakarra galderak egitea da.

duen, ea inoiz erretzeari uzten saiatu den, ea uztean pentsatu duen, eta abar. Halakoak jakiteko jakin-mina izan behar da.



Berriz egingo dute ariketa baina, oraingoan, erretzeari utzi dion boluntario bat irten dadin eskatuko du hezitzaileak. Pertsona horrek errazago izango du erretzailearekin enpatiko izatea, eta ez du epaituko, seguruenik.

Berriz egingo da esperientzia. Hezitzaileak ariketa eten dezake, baldin ikusten baduez dutela galderarik egiten, alegia, galderak egin ordez erretzailea epaitzen dutelaedo elkarrizketa blokeatzen duen beste edozer egiten ari direla, eta elkarrizketan ez dutela arreta nagusia helburua betetzean jartzen. Berriz egingo zaizkie galderak «konbentzitzaileari» eta erretzaileari, bi estrategien arteko aldeak hobeto ikusi ahal izateko.

3. aldia: simulazioa

Aurreko ariketak ikusita, hezitzaileak hiru laguneko taldeak egin ditzaten eskatuko die parte-hartzaileei. Taldeka jarrita, teknika gauzatzen saiatuko dira; taldekide guztiek egin behar dituzte rol guztiak.

Rolen banaketa:A: konbentzitzaileaB: konbentzitu behar denaC: behatzailea

eta zerbait horretan pentsa dezaten eskatuko die hezitzaileak; adibidez: beti utzi eta utzi egiten dugun deiren bat egitea, sendagilearenera joatea, kirola egitea, ikastaroren batean izena ematea, eta abar.




Hezitzailea talde batetik bestera ibiliko da, elkarrizketa motibatzen lagunduko du, eta parte-hartzaileek izan ditzaketen zalantzak argituko ditu.

Edozein unetan geldi dezake jarduera, zalantzak talde osoari argitzeko.

4. aldia: rol-jokoa

loturiko gaiekin, oraingoan. Aurreko jardueratik atera ditzakete gaiak. Arrisku-portaera hartuko dute abiapuntu eta, galderen bitartez, haurrak arriskuari loturiko portaerasegurua zein den jakin dezan lortzera bideratuko da elkarrizketa.

Bestelako egoerak ere hauta daitezke; esate baterako, haurrak jokabide «astuna» izaten duen egoeraren bat, non helduak kontrola galdu gabe konbentzitu behar baitu.

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak...

Documents

Transcript of Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak...