SARBIDE-PROBAK

1

ERDI MAILAKO PRESTAKUNTZA ZIKLOAK

Probaren edukiak erreferentzi gisa hartuko ditu DBHko arloen helburu orokorrak (94-08-17ko EHAAn, DBHko curriculumak ezartzen dituen ekainaren 21eko 213/1994 Dekretua) eta baloratu egingo ditu, Erdi Mailako Berariazko Lanbide Heziketako ikasketak aprobetxamenduz egiteko, ezagutzak eta trebetasunak. Proba hau guztientzakoa da Erdi Mailako Prestakuntza Ziklo guztietan eta zati bi izango ditu: soziolinguistikoa eta zientifiko-teknologikoa. Zati soziolinguistikoa, bakoitza ordu 1eko iraupeneko idazati biz osaturik egongo da:

a) Hizkuntza idazatia. b) Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia idazatia.

Zati zientifiko-teknologikoa, bakoitza ordu 1eko iraupeneko hiru idazatitan banatuko da:

a) Matematika b) Natur Zientziak c) Teknologia

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculum ofizialera egokituko da probaren edukia. Euskaraz edo gaztelaniaz egin ahal izango da proba. Bibliografia: Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako Oinarrizko Curriculum Diseinua Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusiak argitaratua Wellingtoneko Dukea, 2 01010 VITORIA-GASTEIZ. OHARRA: Proba egingo den tokira sartu ahal izateko, derrigorrezkoa izango da

NANaren aurkezpena.

2

GOI MAILAKO PRESTAKUNTZA ZIKLOAK Probaren edukia Batxilergoko helburu orokorretara egokituko da. Probak zati bi izango ditu:

a) Orokorra. b) Berariazkoa.

Zati orokorrak, Batxilergoko helburuei dagokien heldutasuna egiaztatuko du; eta berariazko zatiak, dagokion lanbide-eremuari buruzko gaitasunak, dagokion idazpurua arautzen duen Errege Dekretuan azaltzen direlarik.

Zati orokorra guztientzakoa da Goi Mailako Prestakuntza Ziklo guztietan eta bakoitzak gehienez ordu t’erdiko iraupeneko hiru idazati ditu:

a) Hizkuntza, Euskera eta Historia. b) Atzerriko Hizkuntza (Ingelesa edo Frantsesa aukeran). c) Matematika.

a) eta b) idazatien edukia Batxilergoko aipaturiko guztientzako ikasgaiei dagokien curriculumean egongo da oinarriturik; c) idazatiarentzat, ostera, kontuan hartu beharreko erreferentzia Matematika I eta Gizarte Zientziei egokituriko Matematika Ii dagozkien edukinak dira. Berariazko zatian, kasuan kasuko lanbide-eremuari dagozkion gaitasunak egiaztatzean datza. Zati honetan, modalitateko ikasgaiak zein Batxilergo desberdinetako aukerakoak sartzen dira. Lanbide-arloen hiru sorta ezarri dira eta, berauotako bakoitzean, 6 ikasgaiko eskaintza bat: A AUKERA Lanbide-arloak Honako edukiak izango ditu barnean: Administrazioa Merkataritza eta Marketinga Informatika Hostalaritza eta Turismoa Gizarte eta Kultur Zerbitzuak

Gizarte Zientzietara egokituriko Matematika II Ekonomia eta enpresa-antolamendua Hizkuntza (atzerriko 2. hizkuntza) Informatika Zuzenbidea Administrazio- eta kudeaketa-prozesuak

B AUKERA

3

Lanbide-arloak Honako edukiak izango ditu barnean: Eraikuntza eta Obra Zibilak Fabrikazio Mekanikoa Produkzioaren Zerbitzua eta Mantenimendua Elektrizitatea eta Elektronika Zurgintza eta Altzairugintza Itsas-arrantza Ekintzak (Uretako Produkzioaren Zikloa izan ezik) Arte Grafikoak Berez dabiltzan ibilgailuen mantenimendua Ehungintza, Jantzigintza eta Larrugintza

Elektronika Fabrikazio mekanikorako Teknikak Mekanika Marrazketa Teknikoa Industri Teknologia II Elektroteknia

C AUKERA Lanbide-arloak Honako edukiak izango ditu barnean: Kimika Irudia eta Soinua Itsas-arrantza Ekintzak (Uretako Produkzioa) Nekazaritzako Ekintzak Elikagaien Industriak Osasuna Beira eta Keramika Irudi Pertsonala Gorputz Ekintzak

Fisiologia eta giza anatomia Industri-teknologia II Lurra eta ingurugiroaren zientziak Kimika Fisika Biologia

Izangaiak, ikasi nahi duen Zikloari dagokion Lanbide-arloaren arabera, bere taldean eskainitako sei ikasgaietatik bi aukeratu beharko ditu. Ikasgai bakoitzerako iraupena ordu 1 eta 30 minutukoa izango da eta edukiak Batxilergoari dagozkion curriculumetan egongo dira oinarriturik. Euskaraz edo gaztelaniaz egin ahal izango da proba. Bibliografia: Uztailak 22ko 180/97 Dekretua. (BOPV 97-8-29) OHARRA: Proba egingo den tokira sartu ahal izateko, derrigorrezkoa izango da NANaren aurkezpena.

4

ERDIKO MAILAKO PROBAREN GAI-ZERRENDA

5

ERDIKO MAILAKOA

SOZIOLINGUISTIKA

6

HIZKUNTZA 1. AHOZKO ETA IDATZIZKO TESTUAK • Giza komunikazioa. Edozein komunikaziorako oinarrizko elementuak: ahozko

azalpena, gai bat eztabaidatzerakoan aurretik gidoi bat prestatzen jakitea. • Testu idatziak: Narrazioa eta deskribapena. Ordena eta kontatzeko moduak

narrazio baten. Deskribapen mota desberdinak. • Azalpena eta argumentazioa: azalpen-aldiak eta argudio motak. • Elkarrizketa: iritzi desberdinak onartzea. • Kazetaritza eta publizitatea. Kazetaritzaren helburuak eta bere objektibotasuna.

Albiste baten egitura. Kazetaritza idazki desberdinak: artikulua, erreportaia, kronika, editorialea ...

Publizitatea eta propaganda. Baliabide linguistikoak publizitatean. Hizkuntza publizitarioan erabiltzen diren hitzak eta ikonoak. Publizitate tresnak: Giza komunikabideak, publizitate zuzena eta kanpoaldekoak.

• Hizkuntza komertziala. Gutun komertziala, instantzia, curriculum vitae, aktak eta

kontratoak. Gai bat emanik ideiak behar bezala antolatu eta akatsik gabeko testu bat prestatzen jakitea.

2. MORFOSINTAXIA • Hitza. Hitz motak: Simpleak, konposatuak eta eratorriak. Kategoria Gramatikalak.

Sustantiboa, aditza, adjetiboa...Lerroalde baten bereizten jakitea. • Perpaus bakun eta konposatua bereizten jakitea. Izen sintagma eta aditz

sintagma, subjektu eta predikatua, bereizten jakitea. • Perpaus konposatuak: justaposisio, koordinazio eta menpeko esaldiak. Mota

desberdinak. 3. TESTU IRUZKINA. • Testu bat laburtzen eta bere funtzezko gaia azaltzen jakitea. • Testuaren egitura azaltzea, bere ideia nagusi eta bigarren mailakoak azpimarratuz. • Iruzkin kritikoa: Testu batean egilearean iritzia eta norberarena adierazten jakitea.

7

GIZARTE ZIENTZIAK, GEOGRAFIA ETA HISTORIA ESPAZIOA ETA GIZARTEA • Gizadia eta ingurune fisikoa 1. Metodo geografikoetarako sarrera:

– Espazioa errepresentazeko teknikak eta sistemak: planuak eta mapa errazak ezagutzea eta interpretatzea.

2. Lurreko ingurune fisikoen ezaugarri nagusiak:

– Erliebea eta hidrografia. (Paisaiako erliebearen eta hidrografiaren ezaugarri nagusiak eagutzea).

- Klima eta landaretza. (Klima eta landaretza garrantzitsuenak kokatzea, definitzea eta erlazionatzea).

3. Ingurugiroa eta hura artatzea:

– Gizonaren ekintzek ingurugiroarengan duten eragina. Adibide erraz batzuk aztertzea eta konponbideak proposatzea.

• Espazioaren okupazioa: demografia, habitata eta hirigintza 1. Populazioa eta baliabideak:

– Demografiari buruzko oinarrizko kontzeptuak: populazio-piramideak, migrazio-mugimenduak (emigrazioa eta inmigrazioa), jaiotza-tasa, populazioa zahartzea eta abar.

– Egun dauden arazo eta joera demografiko nagusiak: Euskal Herrian, Espainian, eta Europako Batasunean.

2. Nekazari-espazioa eta espazio hiritarra:

– Nekazari-aldeen eta hiriaren arteko harremanak: harremanak elkarren menpeko edo osagarri direneko kasu garrantzitsuenak aztertzea: ekoizpena-merkataritza-garraioa-populazioaren mugimentuak-aisialdia eta abar.

– Euskal Herriko eta Espainiako espazioak eta hiri-sareak: hirigune nagusienak. ANTOLAKETA EKONOMIKOA, ESPAZIOAREN ERABILERA ETA ERALDAKETA • Baliabideak eta ustiapena 1. Nekazaritza-iharduerak:

- Arazoak: soberakinak, gosea, lurzorua degradatzea. - Nekazaritza-espazioak eta Europako Batasunera sartzeagatik nekazaritzak bizi

dituen arazoak Euskal Herrian eta Espainian.

8

2. Arrantzak Euskal Herrian eta Espainian duen garrantzia. 3. Baliabideak eraldatzea: Euskal Herriko, Espainiako eta Europako Herrietako

industriguneen kokapena eta ezaugarri nagusiak.

4. Hirugarren alorreko iharduerek Euskal Herrian, Espainian eta garatutako herrialdeetan duten aniztasuna eta garrantziaren garapena.

• Antolaketa ekonomikoa eta lan-mundua 1. Merkatu-ekonomiaren kontzeptuak eta oinarrizko erakundeak:

- Ondasun eta zerbitzuen ekoizpena: parte hartzen duten alderdiak: naturazkoa, gizadiarenak eta kapitalarenak.

2. Ekonomia-antolaketa eta erregulazioa:

– Ekonomia-sistema hauen oinarrizko ezagutzak: aurrekapitalista, kapitalista eta sozialista.

– Merkatua: eskaintza eta eskariaren legea. – Kanpo-zorra, langabezia eta inflazioa.

3. Ekonomia antolatzeko eta funtzionatzeko moduen ondorioak:

– Industrializatutako munduaren eta hirugaren munduaren bestelako garapenak. Elkarren arteko menpekotasuna eta neokolonialismoa (Iparraldea-Hegoaldea).

– Lanaren banaketa tekniko eta soziala: gizartearen egitura, sindikatuak, enpresa-erakundeak ...

ANTOLAKETA SOZIOPOLITIKOA

• Espazioa eta botere politikoa

1. Botere politikoa. Agintea eta horren legitimazioa.

– XX. mendeko antolaketa politiko nagusiak: demokraziak, sistema autoritarioak, diktadurak...

– Antolaketa demokratikoetako oinarrizko printzipioak eta erakundeak: alderdi

politikoak, udalak, foru-aldundiak, lege biltzarrak ... - 1978ko Konstituzioa: Konstituzioaren eragina estatuaren lurralde-antolaketan

eta antolaketa politikoan (autonomia-erkidegoak).

2. Europako batasun-prozesua. – Zer da Europako Batasuna eta nola gobernatzen da? (Europako parlamentua).

9

• Gatazkak eta herritarren partaidetza

1. Gure garaiko gizarte-arazo nagusiak: bidegabekeria, gizarte-biolentzia, elkartasun eza, bereizkeria, kontsumismoa, bazterkeria...

2. Gaur egungo zenbait proiektu etiko: giza eskubideak, bakezaletasuna, feminismoa,

ekologismoa, garapena, kulturartekotasuna, osasuna, kontsumoa...

KULTURA-ANTOLAKETA

• Kultura-sistema eta kulturak

1. Sistema soziokultural bateko funtsezko osagaiak: hizkuntza, artea, folklorea, erlijioa, mitoak....

2. Kulturen elkarreragina: kultura-aniztasunaren kontzeptua.

• Kultura-hizkuntzak eta komunikazioa

1. Egungo komunikabideak -prentsa, irratia, telebista...- eta informazio-teknologia

berriak: masen gizartean iritziak sortu eta hedatzeko duten zeregina.

10

ERDIKO MAILAKOA

ZIENTIFIKO-TEKNOLOGIKOA

11

MATEMATIKA • Zenbakiak eta neurriak 1. Zenbaki mota desberdinen (arruntak, osoak, razionalak, irrazionalak) sailkapena eta

erabilera. 2. Eragiketak: batuketa, kenketa, biderkaketa, zatiketa, berreketa eta erroketa zenbaki

multzo desberdinetan. 3. Zenbakien arteko erlazioak: ordena eta errepresentazioa lerro zuzenean. 4. Magnitude proportzionalak. Ehunekoak. Interesa. 5. Sistema Metriko Hamartarra. Angeluen neurriak. Sistema hirurogeitarra. • Algebra 1. Expresio algebraikoak: monomioak eta polinomioak. Ezaugarriak eta eragiketak. 2. Frakzio algebraikoak. Eragiketak. Zenbakizko balioa. 3. Lehenengo eta bigarren mailako ekuazioak. Ekuazio sistemak. 4. Lehen mailako inekuazioak. • Geometria 1. Elementu geometrikoak planoan eta espazioan: puntuak, zuzenak eta planoak.

Paralelotasuna, perpendikularitatea eta intzidentziaren esanahia. 2. Erreferentzi sistemak planoan eta espazioan: koordenatuak. 3. Irudiak eta gorputzak. Sailkapena irizpide desberdinen arabera. Poligono, poliedro

eta biraketa gorputzen elementu karakteristikoak. 4. Antzeko irudiak. Ezaugarriak: angeluen berdintasuna eta magnitudeen

proportzionaltasuna. 5. Pitagorasen Teorema. Azalerak planoan. 6. Azalerak eta bolumenak espazioan (Prismak, Piramideak, zilindro, kono eta esfera).

12

7. Arrazoi trigonometrikoak triangelu zuzenean (sinu, kosinu eta tangentea). Beraien arteko erlazioak eta aplikazioak.

• Funtzio eta grafikak. 1. Funtzio kontzeptua, bi aldagaien arteko erlazio gisa. 2. Azaltzeko moduak: algebraikoa, tabularra eta grafikoa. 3. Funtzio linealak eta kuadratikoak. Ezaugarriak eta adierazpen grafikoa. • Estatistika 1. Estatistika-motako fenomenoetan informazioa eta datu bilketa. Populazioa eta

lagina. 2. Aldagai estatistiko eta Maiztasun kontzeptuak. Mota desberdinak. 3. Adierazpen grafikoak: maiztasun-poligonoak, barra-diagramak, histogramak eta

sektore-diagramak. 4. Zentralizazio neurriak: Batazbesteko arikmetikoa, mediana eta moda.

13

NATUR ZIENTZIAK

• Izaki bizidunak: Egitura- antolaketa 1. Zelula: Kontzeptua. Landare eta animali-zelulen arteko desberdintasunak.Zelulen

organuluak: egitura eta funtzioa. 2. Birusak eta bakterioak: kontzeptua eta bizimodua 3. Ehuna, organoa eta aparatu edo sistema: Kontzeptua. 4. Organo eta aparatu edo sistemen kokapena giza-gorputzean. • Sistema eskeletikoa 1. Hezur garrantzitsuenen kokapena giza gorputzean. • Nutrizioa 1. Kontzeptua eta motak: autotrofoa eta heterotrofoa. 2. Fotosintesis: kontzeptua. 3. Gizakiaren nutrizioa: · Liseri-aparatua eta liseriketa. · Odola: osagaiak. Zirkulazio-aparatua eta zirkulazioa. · Arnas aparatua eta arnasketa. · Iraiz aparatua eta iraizketa. • Ugalketa 1. Kontzeptua eta motak: asexuala eta sexuala. 2. Gizakiaren ugalketa · Arren ugal aparatua: anatomia etas fisiologia. · Emeen ugal aparatua: anatomia etas fisiologia. · Ernalkuntza, haurdunaldia eta erditzea.

14

• Gizakiaren koordinazio-sistemak • Nerbio-sistema: Neurona, enzefaloa eta bizkarrezur muina: kontzeptua eta funtzioa • Sistema endokrinoa: Guruinak eta hormonak (hipofisia, tiroidea eta area): kokapena

eta funtzioa. • Ekosistema • Populazioa, biozenosia eta ekosistema: kontzeptua. • Izaki bizidunen arteko harremanan: Lehiaketa, parasitismoa eta sinbiosia. • Elika harremanak: kate eta sare trofikoak. • Zinematika: 1. Higiduraren kontzeptu kualitatiboa: erreferentzi sistemarekiko posizioa, posizio

aldaketa. 2. Higidura zuzen uniformearen azterketa kuantitatiboa: posizioa, abiadura eta

denbora magnitudeen arteko erlazioa. Ariketen ebazpena. • Indarrak: 1. Indarraren kontzeptua. 2. Indarra, deformazioaren edo higidura aldaketaren kausa bezala ikertu kualitatiboki. 3. Indar lerrotuen konposizioa, ariketa sinpleen ebazpena. • Energia eta bere transformazioak: 1. Lana eta energiaren kontzeptu kualitatiboa, eta beraien artean dagoen erlazioa,

beraien unitateak Sistema Internazionalean. 2. Energia mekanikoaren kontzeptua: - bere bi osagaiak: energia zinetikoa eta energia potentziala - beraiengan eragina duten aldagaiak (abiadura, masa eta altuera hurrenez hurren) - beraien formulak

15

3. Energia mekanikotik aparteko beste energia motak identifikatzen jakin (elektrikoa, kimikoa, termikoa eta nuklearra) beraien iturriak (ikatza, petrolioa, gas naturala, uranioa, eguzkia, haizea, itsasoa, ura.)

4. Beroa: Energia mota bat. · Bero aldaketa eta oreka termikoaren kontzeptua. · Dilatazioak eta egoera aldaketak. • Elektrizitatea: 1. Ohm-en legea eta bere aplikazioa zirkuitu sinpleen ebazpenean: - seriez - paraleloz • Materia eta bere propietateak: 1. Materiaren propietate garrantzitsuenak: masa, bolumena eta dentsitatea. 2. Materiaren egoerak fisikoak (solidoa, likidoa eta gasa), eta beraien ezaugarriak eta

egoera aldaketak. 3. Sistemen sailkapena homogenotan eta heterogenotan. 4. Disoluzioak: Kontzeptua · Osagaiak: solutua eta disolbagarria. · Motak: solidoa/solidoa, solidoa/likidoa, ... · Kontzentrazioa: - kualitatiboki (diluitua, kontzentratua eta saturatua) - kuantitatiboki: portzentaia pisuan eta gr/l

16

TEKNOLOGIA

• Oso hurbileko objetu baten diseinoa, bertan elemento elektriko arruntak

txertatuz eta eraikuntzaren planifikazioa. (negutegia, materialak gordetzeko kaxa, gauza txikien klasifikadorea,...)

1. Marrazketa: Perspektiba kabalierra bistak (aurre, goitik, albotik). Neurriak definitu eta akotatu. 2. Behar dituen elementu elektrikoak integratuz, zirkuito elektrikoaren eskema

marraztu, ikur normalizatuak erabiliz. • Erainkutzaren planifikazioa burutu 1. Materialak, erremintxak eta makinak. 2. Lan ezberdinak zerrendatu, bakoitza egiteko behar den denbora definituz. 3. Aurrekontua (materialak, eskulana, bestelako gastuak) • Objetu baten eta bere barneko sistema teknologikoaren analisia (linterna,

kolaren barra,...) 1. Egitura. 2. Funtzionamendua. 3. Elementu teknikoak. 4. Analisi ekonomikoa. Kostoa (materialak eta eskulana) 5. Objetuaren erabilpena.

17

GOIKO MAILAKO PROBAREN GAI-ZERRENDA

18

ZATI OROKORRA

19

GAZTELANIA ETA LITERATURA

• Diskurtso desberdinak 1. Ahozko eta idatzizko testuen ulermena:

- testuinguruaren ezaugarriak ezagutzea. - testuaren esanahi orokorra borobiltzea: - lexikoa ulertzea - informazio garrantzitsua. Egituraketa-maila jarraiak. - aurreko ezagupenak. Inferentziak eta aurresuposizioak.

2. Ahozko eta idatzizko testuen ekoizpena:

- testu bidez egiaztatzea - testuaren antolamendua eta egituraketa - testugintza - ebaluazio eta azterketa jarraia eta finala.

3. Komunikazioa eta hizkuntza: egoera, elementuak eta komunikazio-asmoa. 4. Ahozko eta idatzizko erabilerak: ezaugarriak. Erabilera formalak. 5. Ahozko eta idatzizko testuen tipologia. Azalpen-testua. Argumentu-testua. • Hizkuntzaren erabilera funtzionala: hizkuntza ikaskuntzan, gizarte-

komunikabideetan eta erakundeetan 1. Irakaskuntza, komunikabideak eta erakundeak, hiru esparru hauetako testu propio

desberdinak ulertzea eta ekoiztea. 2. Informazioaren tratamendua: iturriak aukeratu, erkatu eta sintesia egin. 3. Dokumentaziorako prozedura bibliografikoak, grafikoak eta teknologikoak. 4. Liburutegiaren erabilera. Irakurmen-mailako gaitasunen garapena. 5. Testuak ikaskuntzan. Bizitza akademikoan testu erabilienak ulertzeko eta ekoizteko

teknika laguntzaileak. 6. Komunikabideak gaur egungo gizartean:

- Kazetaritzako informazioaren ezaugarriak. Kazetaritzako generoak. - Ahozko kodeen eta ez-ahozkoen arteko erlazioa komunikabideetan.

20

- Publizitatea.

7. Testuak erakunde-mailako erlazioetan. Ezaugarriak. • Literatur mailako diskurtsoa 1. Literatur forma desberdinetako literatur-testu esanguratsuak irakurtzea, aztertzea

eta interpretatzea. 2. Literatura denaren eta ez denaren arteko mugan dauden testu esanguratsuak

irakurtzea, aztertzea eta interpretatzea: saiakera, kazetaritzaren eta literaturaren eragina duten testuak, egunkariak, gutun-liburuak eta oroitzapenak.

3. Lituratur-testuak interpretatzeko literatur azterketari dagozkion lanabesak

erabiltzea, baita lana interpretatzeko testuinguru historikoari eta gizarte-mailakoari dagozkien informazioak ere.

4. Helburu literarioa duten testuen ekoizpena. 5. Literatura fenomeno komunikatibo eta estetiko bezala. 6. Literatura kultur igorpen bezala eta berez kultur egintza bezala. 7. Literatura proiekzio pertsonal bezala eta errealitate historikoaren eta

gizarte-mailakoaren adierazpen bezala. 8. Literatur formak: ezaugarriak. 9. Literatur formak: aldaketa historikoak. 10. Euskal idazleak Gaztelerazko Literaturan: poesia, narratiba eta saiakera. 11. Narratiba: - Kontakizunaren tradiziozko formak eta XVII. mendera arte izandako aldaketak. - XVIII. mendean zehar izandako bilakaera eta forma narratiboak. - XIX. mendeko narratibaren ezaugarri nagusiak. - XX. mendeko forma narratibo berriak. 12. Poesia: - Lirika tradizionala eta lirika jasoa. - Erromantizismoko poesia. - XX. mendeko poesian abangoardiaren eta tradizioaren batzea. 13. Antzerkia: - Erdi Aroko forma dramatikoetatik, Berpizkundekoetara eta Barrokoetara. - Antzerki neoklasikoa eta drama erromantikoa.

21

- Antzerkiaren eboluzioa eta aldaketa XX. mendean. 14. Saiakera. • Hizkuntza ezagupen-objektu bezala 1. Hizkuntz unitateak, funtzioak eta erlazioak ezagutzea. 2. Hizkuntz unitateen konparazioa eta sailkapena. 3. Hizkuntz unitateen manipulazioa, esanahian dituen ondorioak aztertuz. 4. Testuetako hizkuntz unitateen arteko harremanak eta orden hierarkikoa adierazteko

eskemak lantzea. 5. Diskurtsoa. Testua esanahia duen unitate bezala. 6. Testuingurura egokitzapena:

- Hizketakideak. Gizarte-mailako eginkizuna. - Denbora. Espazioa. Helburua.

7. Testuaren koherentzia edo testuaren plan orokorra:

- Faktore pragmatikoak (Munduaren ezagupena. Inplikazioa. Aurresuposizioa. Arau soziokomunikatiboak).

- Faktore semantikoak. - Faktore sintaktikoak.

8. Testuaren kohesioa. Kohesiorako mekanismoak:

- Lokailuak. - Koerreferentzia. - Tema-progresioa. - Aditzaren denborak. - Moduak. - Erregistroa.

9. Perpausa eta perpausaren osagarriak. Perpaus-motak. 10. Hitza. Hitzen sorkuntza. Lexikoa eta Semantika. Hiztegi zientifikoa. 11. Konbentzio ortografikoak: puntuazioa. • Hizkuntza eta hiztunak 1. Gaur egungo munduaren errealitate eleanitza eta kulturanitza.

22

2. Estatuko Hizkuntzak. Euskarak gaztelaniaren eraketan izandako eragina. 3. Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa. Elebitasuna eta diglosia. Hizkuntz

mailako ordezkapena eta arautzea. 4. Hizkuntzen arteko kontaktuak. Euskal Herriko lurralde desberdinetan erabiltzen

den gaztelaniaren ezaugarri fonetikoak, morfosintaktikoak eta semantikoak. Euskarak euskaldunek hitz egiten duten gaztelanian izandako eraginak.

5. Hizkuntzen desberdintasun sozio-kulturalak. Hizkuntza estandarra.

23

EUSKAL HIZKUNTZA ETA LITERATURA • Ahozko eta idatzizko testuak ulertzea 1. Ondorengo testu hauek globalki eta berariaz ulertu eta egoki interpretatzea:

- Pertsonarteko komunikazioari buruzko ahozko testuak edo eguneroko bizitzan erabili ohi direnak (elkarrizketak, eztabaidak, informazio-trukeak...).

- Ahozko zabalkunde-testuak, batxilergoko modalitate desberdinetako jakintzagiekin eta, oro har, kulturarekin, baita lanbide, teknika eta zientzi munduarekin erlazionatutakoak ere.

- Eguneroko bizitzan pertsonarteko komunikazioari dagozkion idatzizko testuak (gutunak, oharrak, apunteak...).

- Idatzizko zabalkunde-testuak, batxilergoko modalitate desberdinetako jakintzagaiekin eta, oro har, kulturarekin erlazionatutakoak, hala behar denean hiztegi baten laguntzarekin.

2. Komunikabideetako ikus-entzunezko eta idatzizko testuetan (publizitatea,

dokumentalak, albistegiak, iritzia emateko saioak, zabalkundeko laburmetraiak, telebistarako serialak, zuzendariari bidalitako gutunak, prentsako artikuluak...) aldez aurretik eskatutako informazio globala eta berariazkoa ulertzea, inplikazio kulturalak kontuan izanik.

3. Mezuetan agerian ez dauden faktoreak ulertzea (egoeraren testuingurua,

solaskideen arteko erlazioa eta jarrera). • Ahozko eta idatzizko hizkuntza erabiltzea * Ahozko ekoizpena: 1. Eguneroko bizitza, lanbide-modulua eta ikas-aktibitate desberdinetako egoerei

dagozkien elkarrizketetan eta -batzuetan ustegabeko- komunikazio-egoeretan parte hartzea, adierazpen-baliabide anitzez baliatuz: - Mezuan agerian es dauden faktoreak (egoeraren testuingurua, solaskideen

arteko erlazioa eta jarrera...). - Alderdi funtzionalak (komunikazio-xedea): deskribatu, kontatu, azaldu,

hipotesiak egin, probabilitateak, zalantza edo susmoa adierazi, argudiatu, laburbildu...

- Mota desberdinetako diskurtsoak: narrazioak (norberaren istorio laburrak, esperientziak, gertaerak...), deskribapenak (objektuenak, prozesuenak...), preskripzioak eta prozedurak (argibideak, aholkuak...), argumentazioak (elkarrizketak, eztabaidak...), azalpenak (curriculumeko beste jakintzagai batzuekin erlazionatutako gaiak...)

2. Elkarreragina errazten duten komunikazio-estrategia erabiltzea.

24

3. Hizkuntzaren errejistro desberdinak gero eta gehiago bereiztu eta erabiltzea,

jatorrizko hiztunen hizkuntzara hurbiltzen joateko. * Idatzizko ekoizpena 1. Idatzizko hizkuntza erabiltzea, komunikazio-xedea, jasotzailea eta testu-motaren

ezaugarriak kontuan hartuaz: - Eguneroko bizitzari eta lanbide-munduari dagozkien testuak. - Batxilergoko modalitateetako bestelako jakintzagai batzuei dagozkien

informazioak idatzizko hizkuntzara transferitzea. - 2H lanbide-harremanetarako eta pertsonen eta kulturen arteko ulermenerako

bide gisa baloratzea. - Komunikazioan begirunezko faktoreak baloratu eta garrantzia emateko jarrera

hartzea. - Norberak 2Hn komunikatzeko duen gaitasunarekiko konfidantza hartzea.

• Hizkuntzari buruzko hausnarketa 1. Komunikazio-gaitasunaren osagaiak: ahozko eta idatzizko testuen bitartez hauen

funtzionamendua aztertu eta gogoeta egitea: - Alderdi nozio-funtzionalak (laguntza eta lankidetza eskatzea, adostasuna eta

desadostasuna adieraztea, kontrajartzea et alderatzea, animatzea eta bultzatzea, kritikatzea, suposizioak egitea eta baldintzak adieraztea, zalantza eta susmoa adieraztea...).

- Elementu morfosintaktikoak (perpausaren egitura, aditz-denborak, menpekotasuna, zehar-estiloa, nominalizazioa, diskurtso-seinaleak...).

- Elementu lexikalak (hitz-eraketa, atzizkiak, aurrizkiak...) eta elementu fonologikoak (ebakera, intonazioa...) eta ortografikoak.

• Alderdi soziokulturalak 1. Euskal literatura:

- Datu nagusiak: XX mendekoaren ezaugarriak; korronte garrantzitsuak, auzo-literaturekin eta kultura unibertsalearekiko loturak, egile adierazgarriak.

25

HISTORIA • Antzinako erregimenetik aro modernora igarotzea

1. Antzinako Erregimena osatzen duten elementu ekonomiko, sozial eta politikoak.

Foru-Erregimena Euskal Herrian. 2. Ilustrazioak, Frantziako Iraultzak eta Napoleonen garaiak Euskal Herrian eta

Espainian eragindako ondorioak. 1812ko Konstituzioa. • Estatu liberalaren eraketa eta saio demokratizatzaileak 1. Boterearen oinarri berriak: Konstituzionalismoa eta alderdi politikoak. Estatu

liberala. Emantzipazio amerikarra. 2. Aldaketa demografiko, sozial, ekonomiko, politikoak, kulturalak eta linguistikoak:

prozesua Euskal Herrian eta Espainian. 3. Karlistadak. Euskal Foruak galdu izana. Euskal Kontzertu Ekonomikoa. 4. Krisialdi politikoa eta I. Errepublika. 5. Mugimendu sozialak eta politikoak. Sufragismoa eta feminismoa. • Errestaurazioa eta bere krisialdia

1. Errestaurazio-Sistema Espainiako Estatuan: Oinarriak eta krisialdia. 98 krisialdia

eta Marokoko gerra. 2. Industrializazio-prozesua Euskal Herrian eta Espainian: sorrera eta garapena.

Aldaketa sozialak. 3. Langileen mugimenduak: sozialismoa Euskal Herrian eta Espainian. Mugimendu

nazionalistak Estatuan: euskal nazionalismoaren sorrera eta garapena. Beste antolakunde eta mugimendu politiko batzuk.

4. Euskal kultura, kontzientzia eta nortasuna XIX. mendean zehar. Kulturaren

berpiztea: Hizkuntzak eta literatura, musika eta artea. • Erregetzaren krisialdia eta gerra zibila

26

1. 1917ko gatazkak. Primo de Rivera-ren diktadura. II. Errepublika: lorpenak eta

eragozpenak. Espainiako Gerra Zibila. 2. Euskal Autonomia-Estatutua eta Gerra Zibila Euskal Herrian. 3. Euskararen eta euskal kulturaren atzerakada eta berreskurapena, XX. mendeko

lehen herenean: oinarrizko erakundeak (Euskaltzaindia, Eusko Ikaskuntza).

• Francoren diktadura (1939-1975) 1. Erregimen frankistaren oinarri politiko, sozial eta kulturalak. Gatazkak eta

diktadurari aurka egitea. Garapena eta bere nazioarteko harremanak. 2. Autarkia, egonkortze-plana eta garapen-planak. Hirurogeiko eta hirurogeita

hamarreko hamarkadetako aldaketa sozialak. 3. Euskal Herria Francoren diktaduran zehar. Garapen ekonomikoa, kooperatibismoa,

inmigrazioa eta hirigintza. Lankidetza eta oposizio politikoa. Euskal Gobernua erbestean.

4. Euskal kultura diktaduran zehar: Euskara eta hezkuntza elebiduna, literatura, artea,

musika. Herri-kultura. • Transizioa eta Demokrazia Euskal Herrian eta Espainian

1. Transizio politikoa eta 1978ko Konstituzioa. Estatuaren lurralde-antolaketa. 2. Europako Batasunean integratzea. Kanpo-harremanak. 3. Transizioa Euskal Herrian. Gernikako Estatutua eta Lurralde Historikoen Legea.

Nafarroako foru-hobekuntza. 4. Aldaketa ekonomiko, demografiko, sozial, ingurugiroko, kultural eta osasunekoak

Euskal Herrian eta Espainian. Mugimendu sozialak (ekologistak, feministak, auzokide-elkarteak, euskara berreskuratzearen aldekoak eta kulturalak...)

5. Hizkuntzen ofizialkidetasunaren esparru berria. Hezkuntza-Sistema elebiduna.

27

ATZERRIKO 1. HIZKUNTZA • Ahozko eta idatzizko testuak ulertzea: komunikabideak, irakurtzeko

autonomia. 1. Ondorengo hauek globalki eta berariaz ulertu eta behar bezala interpretatzea:

- pertsonarteko komunikazioari buruzko ahozko testuak edo eguneroko bizitzan erabili ohi ditugunak (irakaslearen kontsignak, elkarrizketak, eztabaidak, atzerriko hizkuntza hitzegiten dutenekin elkartrukeak egitea...)

- hedapenezko ahozko testuak, jakintzagaiekin eta, oro har, kulturarekin, baita lanbide, teknika eta zientzi munduarekin erlazionatutakoak ere.

- eguneroko bizitzan pertsonarteko komunikazioari dagozkion idatzizko testuak (gutunak, atzerriko hizkuntza hitzegiten dutenekin elkartrukeak, liburuskak, funtzionamendurako argibideak, apunteak...)

- hedapenezko idatzizko testuak, jakintzagaiekin eta, oro har, kulturarekin erlazionatutakoak, hiztegi baten laguntzarekin.

2. Aldez aurretik eskatutako informazio globala eta berariazko informazioak ulertzea:

- Komunikabideetako ahozko eta ikusmenezko testuak (abestiak, publizitatea, dokumentalak, albistegiak, iritzi emateko programa sinpleak, hedapenezko laburmetraiak, telebistarako serialak, zuzendariari bidalitako gutunak, prentsako artikuluak...); kasu bakoitzean, atzerriko hizkuntzetan dauden inplikazio kulturalak kontuan izanik eta lehen eta bigarren hizkuntzarekin erlazionatzea.

3. Mezuetan agerian ez dauden faktoreak ulertzea (egoeraren testuingurua, solaskideen arteko erlazioa eta jarrera...)

• Ahozko eta idatzizko hizkuntza erabiltzea 1. Ahozko produkzioa:

* Eguneroko bizitzako egoerei, lanbide-munduari eta ikaskuntzarako jarduera ezberdinetatik sortutakoei dagozkien baita komunikaziozko egoeretan, batzuetan ustegabekoak direnetan, parte hartzea, adierazteko baliabide anitzez baliatuz: - Mezuan agerian ez dauden faktoreak (egoeraren testuingurua, solaskideen

arteko erlazioa eta jarrera...) - Alderdi funtzionalak (komunikatzeko asmoa): deskribatu, kontatu, azaldu,

hipotesiak egin, probabilitateak, duda edo susmoa adierazi, argudiatu, laburbildu...

- Diskurtso mota anitzak: narrazioak (norberaren historio laburrak, ipuinak, txostenak...), deskribapenak (baliabideak, esperientziak...), preskripzioak eta

28

prozedurak (argibideak, aholkuak...), argumentazioak (elkarrizketak, eztabaidak...), azalpenak (curriculumaren bestelako jakintzagai batzuekin erlazionatutako gaiak...)

* Elkarrekintza erraztuko duten komunikazio-estrategiak erabiltzea. * Hizkuntzaren erregistro ezberdinak behar bezala erabiltzea, bertakoek

hitzegindakora hurbiltzen hasteko. 2. Idatzizko produkzioa:

* Komunikatzeko asmo zehatz bati eta hartzaile jakin bati erantzuten dieten egoeretan idatzizko hizkuntza erabiltzea, testuetako eskema ezberdinak zuzentzen dituzten arauak aplikatuz eta erabilpenerako konbentzioak betez. - Eguneroko bizitzako eta lanbide-munduko egoerak. - Bestelako jakintzagai batzuei dagozkien informazioak idatzizko hizkuntzara

transferitzea. - Norberaren hizkuntzak ikasten bereganatutako testu-ezaguerak idatzizko

hizkuntzara transferitzea. • Hizkuntzaren gaineko gogoetak egitea eta autozuzenketa 1. Komunikatzeko gaitasunaren osagarriak: ahozko eta idatzizko testuen bitartez

hauen funtzionamendua aztertu eta gogoetak egitea: - nozio-funtzio alderdiak (laguntza eta lankidetza eskatzea, adostasuna eta

ezadostasuna adieraztea, kontrajartzea eta alderatzea, animatzea eta bultzatzea, kritikatzea, suposizioak egitea eta baldintzak adieraztea, zalantza eta susmoa adieraztea...);

- elementu morfosintaktikoak (perpausaren egitura, aditz denborak, menpekotasuna, zeharkako estiloa, perpaus inpertsonalak, ahots pasiboa, diskurtso-seinaleak...);

- elementu lexikalak (hitz-eraketa, atzizkiak, aurrizkiak...) eta elementu fonologikoak (perfekzionamendu fonetikoa, intonazioak aditzera eman ditzakeen esanahi inplizituak...);

- elementu testualak (testu-mota desberdinen egitura eta ezaugarriak). • Alderdi soziokulturalak 1. Testuetan egon daitezkeen erreferentzien mundua egituratzen laguntzen duten

informazioak bilatu eta kokatzea (profesionalak, tekniko-zientifikoak, literaturazkoak, etab.).

MATEMATIKA

29

• Aritmetika eta Algebra.

1. Zenbaki irrazionala. Sartu beharraren zergatia. Errepresentazioa zuzen numerikoan.

Eragiketak. Aplikazioak eta erabilpena. Kopuruen estimazioak eta hurbilketak. Errore-borneak.

2. Zenbaki erreala. Sartu beharraren zergatia. Errepresentazioa. Aplikazioak eta

erabilpena. Notazio zientifikoa. 3. Zuzen erreala. Zenbaki errealen zenbait propietate topologikoetarako intuiziozko

hurbilketa. 4. Logaritmo kontzeptua eta honen propietateak eta aplikazioak erabiltzea. 5. Algebra-hizkuntza. Oinarrizko algebra-adierazpenak dituzten eragiketak eta

sinplifikazioak (polinomikoak eta zatikozkoak). Bigarren mailako ekuazioa. Ekuazio-sistemak. Inekuazioak.

• Funtzioak eta Analisia

1. Eremua, ibilbidea eta oinarrizko funtzioen (polinomikoak, razionalak, trigonometrikoak, exponentzialak eta logaritmikoak) grafikaren gaineko azterketa.

2. Eragiketak funtzioekin. Funtzioen konposaketa. 3. Limite kontzeptuari hurbilketa. Adar infinitoak. 4. Funtzio polinomiko eta arrazional errazen limiteen kalkulua. Jarraitasunari buruzko

ideia intuitiboak. 5. Batazbesteko bariazio-tasa. Deribatuaren kontzeptua. Oinarrizko funtzioen

deribatuen kalkulua. Puntu batean kurba baten ukitzaile den zuzenaren ekuazioa. 6. Gorakortasuna eta beherakortasuna. Jarraitasuna eta mutur erlatiboak oinarrizko

funtzioetan.

30

• Estatistika deskriptiboa eta Probabilitatea

1. Aldagai estatistiko diskretu eta jarraituak. Maiztasunen banaketa. 2. Parametro estatistikoak: zentralizazio eta sakabanatze neurriak. 3. Banaketa bidimentsionalak. Adierazpen grafikoak. Puntu-hodeiak. 4. Bi aldagairen arteko dependentzia funtzionala eta estatistikoa. Korrelazioa:

intuizio mailako esangura eta interpretazioa.

• Trigonometria 1. Angelu zorrotzen arrazoi trigonometrikoak. Propietateak. Triangelu zuzenen

ebazpena. Edozein angelura zabalera. Zirkunferentzia goniometrikoa. Lehen koadrantera laburketa.

31

ZATI ESPEZIFIKOA A AUKERA

32

GIZARTE-ZIENTZIEI APLIKATUTAKO MATEMATIKA II

• Algebra 1. Matrizeak. Eragiketak matrizeekin. 2. Matrize baten determinantea. Propietateak. 3. Cramer-en erregela. 4. Programazio lineal bidimentsionala. • Analisia 1. Funtzio errazen aldaketa-tasa batazbestekoa eta bapatekoa. 2. Limitearen kontzeptua. Jarraitasuna eta etenak. 3. Ukitzailearen problema. Funtzio baten deribatua puntu batean. Horren

interpretazioa (kurba baten malda eta funtzio baten aldaketa). 4. Funtzio polinomikoen, esponentzialen, logaritmikoen deribatua. 5. Azaleraren problema. Integral mugatuarekiko hurbilketa. 6. Integral mugatugabea. Kontzeptua. Jatorrizkoaren eta azaleraren arteko harremana.

Barrow-en erregela. • Estatistika eta probabilitatea 1. Zorizko esperientzia konposatuak. Probabilitate baldintzatua, osoa eta "a

posteriori"zkoa. 2. Inferentzia estatistikoaren sarrera. 3. Laginak aukeratzearekin eta adierazgarritasunaren baldintzekin zerikusia duten

problemak, eta horietatik atera daitezkeen ondorioak aztertzea. 4. Banaketa normalean oinarritutako hipotesi baten kontrasterako test bat aztertzea.

33

EKONOMIA ETA ENPRESA-ANTOLAMENDUA • Enpresa eta honen kanpoko esparrua 1. Enpresa:

- Kontzeptua. - Helburuak. - Funtzioak.

2. Enpresa mota desberdinen ezaugarriak: - Ekonomi jarduera nolakoa den. - Tamaina. - Non kokatzen den. - Teknologi maila. - Merkatu mota. - Zer-nolako forma juridikoak dituzten. - Titulartasuna. Kasu berezi bat: euskal kooperatibismoa.

3. Jarduera zein ekonomi eta gizarte-testuingurutan garatzen duten: - Ekonomi sistema. - Estatuk eta EAEko merkataritza, lan eta zerga-arauak. - Merkatua: Hornitzaileak eta kontsumitzaileak. - Estatuaren eta EAEren zeregina. - Lehiakideak eta teknologia. - Eragin-eremua. Euskal enpresaren esportazio-oinarria.

• Enpresen ekonomi funtzionamendua 1. Enpresaren jardueraren oinarrizko arloak:

* Izakinen hornidura eta kudeaketa: - erosketen kudeaketa; - biltegi-kudeaketa; - informazioa eta dokumentazioa.

* Ekoizpena eta komertzializazioa:

- ekoizpenaren programazioa; - salmenten kudeaketa; - merkatuen ikerketa; - marketina.

34

* Inbertsioa eta finantzaketa:

- enpresaren finantzaketa-iturriak: - Barne-finantzaketa. - Kanpoko finantzaketa. Amortizazioak eta honen kostuak. - inbertsioak aktiboan. - inbertsioen errentagarritasuna. - balio-meraktua.

* Giza baliabideak:

- lan-kontratuak; - lan-harremanak.

• Egitura eta ekonomi eta finantza-analisia 1. Ondarea:

- Berau osatzen duten elementuak. - Ondare-masak. - Ondare-oreka.

1. Balantzea, emaitzen kontua eta memoria: - Ekonomi analisia: ratioak; errentagarritasun-ataria.

1. Finantza-analisia: - mamitzeko epea; - maniobra-fondoa.

• Antolaketa eta informazio-sistemak 1. Lanaren antolaketa eta banaketa teknikoa. 2. Antolaketa-egituraren elementuak. Enpresa txikiaren eta ertainaren antolamendua. 3. Antolaketa-modu zaharrak eta berriak. 4. Enpresa-helburuak: gizarte-balantzea. Kooperatiben antolamendua. 5. Giza faktorea:

- Taldeak eta antolaketa formala eta informala. - Interesen gatazkak eta hauen negoziazio-bideak.

1. Komunikazioa eta antolaketa-sistemak. 2. Informazio eta komunikaziorako teknikak.

35

3. Informazioaren erregistroa. 4. Enpresaren kalitate-sistemak.

36

ATZERRIKO 2. HIZKUNTZA • Ahozko eta idatzizko testuen ulermena 1. Ikaslegoarengandik hurbil dauden atzerriko bigarren hizkuntzako ahozko

komunikazio-egoerak, komunikatzeko asmoz. 2. Ahozko diskurtso koherente baten ulermena zuzentzen duten arauak. 3. Izaera praktikoko idatzizko komunikazio-egoerak. 4. Ikaslegoaren behar eta interesguneei dagozkien gaien inguruko hiztegia. • Ahozko eta idatzizko hizkuntzaren erabilera 1. Ikaslegoarengandik hurbil dauden atzerriko hizkuntzako ahozko komunikazioko

egoerak, komunikaziorako helburu desberdinak dituztenak. 2. Komunikazio-egoeraren ezaugarriak komunikazio zereginaren alderdi komun gisa:

solaskideen kopuru eta mota, gaia, komunikazioaren asmoa... 3. Gizarteko elkarrekintzaren oinarrizko beharrak ahoz adierazteko hizkuntz egiturak. 4. Ahozko diskurtso koherente baten ekoizpena zuzentzen duten arauak. 5. Aurrez landutako gaiei buruzko komunikaziorako asmo desberdinak

dituztenidatzizko komunikazio-egoerak. 6. Idatzizko diskurtsoari osotasuna ematen dioten elementuak. • Hizkuntzari eta bere ikaskuntzari buruzko gogoeta 1. Komunikaziorako asmoak mugatzen dituzten elementu pragmatiko-diskurtsiboak.

Jakintzat hartzea, etenak, isiluneak, zentzua duten hotsak... 2. Hizkuntza ezagunen eta atzerriko bigarren hizkuntzaren hitz batzuen eta

hizkuntzazko egituren arteko antzekotasunak.

37

• Alderdi soziokulturalak 1. Ikasitako hizkuntzaren hiztunen artean hedatuen dauden gizarte eta kultur

erreferenteak: Pertsonaia eta data esanguratsuak, komunikabideak, hezkuntza- sistema...

2. Atzerriko kultura norbanakoen eta taldeen arteko elkarrekintzaren emaitza gisa:

Europako gizarteetan aurki ditzakegun alderdi kulturanitzak:

38

INFORMATIKA • Ordenador pertsonal baten ingurunea eta erabiltzailea 1. Ordenadorea, tresnak/programak eta bildutako informazio prozesagarria gordeta

dauden gune edo toki gisa. 2. Programa, informazioarekin prozesu bat burutzea ahalbidetzen duen tresna gisa. 3. Ordenadorearen ingurune fisikoaren antolaketa:

- RAM memoria aldi baterako lanerako espazio gisa.. - Diskoak eta fitxategiak informazioa etengabe gordetzeko espazio gisa. - Periferikoak gizakiaren eta makinaren arteko elkarrekintzarako elementu.

1. Toki-sare baten erabiltzailea. • Informazioaren gizartea eta teknologia berriak 1. Informazioa gaur egungo gizartean. Informazioaren Teknologien garapena.

Informatika Zientzia bezala. 2. Giza jardueraren esparru desberdinetan informatikak duen eragina. 3. Informatika eta gizabanakoarekin duen harremana: kontsumoa, segurtasuna,

pribatutasuna, segurtasuna, legedia. 4. Informatikak esparru desberdinetan dituen inplikazioak. 5. Informazioaren Teknologiek, Euskal Herrian izan duen garapena. 6. Sare telematikoetara sarrera, zerbitzu-motak eta beste erabiltzaile batzuekin

komunikatzeko aukerak. • Sistema fisikoa eta logikoa 1. Sistema Fisikoa:

* Ordenadorea eta informazioaren tratamendu automatikoa. * Ordenadore-motak. * Ordenadore pertsonal baten elemetuen deskribapen funtzionala egin:

- Unitate Zentrala. Mikroprozesadoreak. kanpo-memoria (RAM), kontroladore periferikoak, kanpo-konexioak.

- Periferikoak, sailkapena: biltegitze ugarirako unitateak, teklatua, arratoia, mikrofonoa, eskanerra, pantaila, inprimagailua, ploterra, modema, eta abar.

39

* Sareak: erabiltzaileentzako prestazioak. Sare-motak eta topologiak. Sareek erabiltzen dituzten azpiegiturak.

2. Sistema logikoa:

* Programa-kontzeptua. * Programa-motak:

- Oinarrizko sistema edo operazio-ingurunea (operazio-sistema) eta erabilpenak. Funtzioa, ingurune logikoa gordetzeko mantenimendu-operazio erabilienak.

- Erabilpena: orokorra, berariazkoa. * Programak instalatu, exekutatu eta jarraitu. * Informazioa. Informazio-motak. Informazioaren barne-errepresentazioa. Kodeak

eta formatuak.

* Programen antolamenduari buruzko oinarrizko kontzeptuak: - Programazio-mintzairak, belaunaldiak, joerak. - Programazio-metodologia eta -teknikak. - Programazio-ingurneak eta -lanabesak.

• Erabilpen orokorrerako aplikazioak 1. Komunikazio-gaitasunak zabaltzeko aplikazioak:

- Testu-prozesadoreak. - Grafiko askeen sortzaileak eta irudien tratamendua. - Komunikazio programak eta sare telematikoetara sartzeko programak.

2. Informazio koalitatiboa aurkezteko, egituratzeko, antolatzeko eta lantzeko aplikazioak: - Datu-Base erlazionalen Antolatzaileak. - Datu-Base dokumentalean Antolatzaileak. - Objektuetara zuzendutako Datu-Baseen Antolatzaileak.

3. Informazio koantitatiboa aurkezteko, egituratzeko, antolatzeko eta lantzeko aplikazioak: - Kalkulu-Orriak. - Estatistika-Datuen Antolatzaileak.

40

ZUZENBIDEA • Zuzenbidearen kontzeptua 1. Zuzenbidearen Kontzepturako sarrera eta Zuzenbide-Nozioari buruzko atariko

oharrak: - Zuzenbidearen definizioa. - Zuzenbidearen dimentsioak.

2. Zuzenbidea eta beste ordena arautzaile batzuk:

- Zuzenbidea eta gizarte-usadioak. - Zuzenbidea eta morala. - Zuzenbidearen eta moralaren arteko konexioak.

3. Zuzenbidea eta Gizartea:

- Zuzenbideak gizarte-harremanetan betetzen duen lekua. - Zuzenbidea gizarte-kontroleko faktore gisa. - Zuzenbidea eta aldaketa soziala.

4. Zuzenbidea eta Estatua:

- Zuzenbidea eta boterea. - Zuzenbidezko Estatua. - Estatu Nazionalaren krisialdia.

5. Zuzenbidearen funtzioak:

- Zuzenbidearen funtzioaren kontzeptuarekiko hurbilketa. - Zuzenbidearen funtzioaren tipologia desberdinak. - Errepresio- eta promozio-funtzioak.

• Zuzenbidearen egitura 1. Arau juridikoa:

- Arauaren egitura. - Motak. - Jokabide-arauak eta antolamendu-arauak.

2. Zuzenbidea Antolamendu juridiko gisa:

- Antolamendu juridikoa. - Antolamendu juridikoaren batasuna, erabatekotasuna eta koherentzia.

3. Antolamendu juridikoaren adarrak: - Zuzenbide Publikoa eta Zuzenbide Pribatua.

41

- Zuzenbide Publikoa: adminstratiboa, penala, ekonomiko-finantzario-zergazkoa, lanekoa.

- Zuzenbide Pribatua: zibila eta forala, merkataritzakoa. - Nazioarteko Zuzenbidea. Europako Erkidego-Zuzenbidea.

4. Zuzenbidearen iturriak:

- Legea eta erregelamenduak. - Ohitura. - Arauen interpretazioa eta aplikazioa: zuzenbidearen printzipio orokorrak,

jurisprudentzia eta doktrina juridikoa. • Zuzenbidearen helburuak 1. Zuzenbidea eta Justizia: 2. Giza Eskubideak:

- Giza eskubideen bilakaera historikoa eta doktrinazkoa. - Eskubide-aldarrikapenak. - Eskubide ekonomikoak, sozialak eta kulturalak. - Giza eskubideen internazionalizazioa.

3. Lan-Eskubideak:

- Lan-eskubideen bilakaera historikoa. - Lan-kontratua: kontzeptua eta motak. - Negoziazio kolektiboa. Ordezkapen-sistemak. - Gatazka kolektiboak. Greba-eskubidea. - Gizarte-Segurantza.

4. Obligazioak eta betebeharrak. 5. Zerga-Zuzenbidea.

- Aberastasunaren birbanaketa. Fiskalitatearen helburuak eta moduak. - Zuzeneko eta zeharkako zegak. PFEZ eta BEZ. - Bilketa eta banaketa: euskal kontzertu ekonomikoa, kupoa, aurrekontuak.

6. Zuzenbide Penala.

- Zuzenbide penalaren printzipioak. - Delituak eta zigorrak. Erantzukizun penala eta erantzukizun zibila. - Prozesu penalak. Prozesu-bermeak. - Justiziaren antolaketa.

• Konstituzioaren eta estatutuaren bidezko egungo antolamendu juridikoa

42

1. Estatuaren oinarria, egitura juridiko gisa: - Konstituzio-Araua kontratu sozialaren euskarri gisa. - Zuzenbide Naturala eta borondate-askatasuna Estatuaren oinarri gisa.

2. Estatua:

- Kontzeptua. - Zuzenbidezko Estatua eta Estatu Demokratikoa. - Zuzenbidezko Estatuaren kontrapuntu legitimatzailea: giza eskubideak,

legitimitate demokratikoa, eskubide historikoak. 3. Estatuaren funtzioen aniztasuna:

- Nazioarteko organismoei funtzioak lagatzea. - Europako Batasuna. - Estatua. - Euskal egitura politikoa. - Estatu modernoaren beheraldia: Europako eta euskal esparruko eskuduntzak

zabaltzeko joera progresiboa eta estatuaren esparruko funtzioak murriztekoa. 4. Europako Batasunaren antolamendu politikoa:

- Europako Batasunaren Tratatua. - Lurraldeak eta eskuduntzak zabaltzeko joerak.

5. Estatuaren antolamendu politikoa:

- Konstituzionalismoa. - 1978ko Konstituzioa. - Autonomien Estatua.

6. Euskal Herriaren antolamendu politikoa:

- Autonomia Estatutua: Euskal Herriko Autonomia Erkidegoko eskuduntzak eta erakundeak.

7. Nafarroako Foru-Erkidegoa

43

ADMINISTRAZIO ETA KUDEAKETA-PROZESUAK • Informazioa eta enpresa 1. Enpresa-Jarduera. Oinarrizko osagaiak:

- Produktua edo Zerbitzua: Zer egiten den. - Merkatua: Norentzat egiten den eta nolakoa den errendimendua. - Produkzio-Prozesua: Nola egiten den eta egiteak zenbat balio duen. - Giza Taldea: Nor den proiektuko partaide. - Finantzaketa: Nondik eta nola lortzen diren beharrezko baliabideak.

2. Informazio-iturriak: * Iturburua.

- Kanpoko Iturburua. Informazioa eta Dokumentazioa: . Enpresa pribatuena eta/edo publikoena. . Erakunde Ofizialena. . Beste iturriak: Lege-testuak, Ikerketa eta azterlanak, Komunikabideak.

- Barneko Iturburua. Ondokoek sorturiko informazioa eta dokumentazioa: . Enpresaren Zuzendaritza-Organoek. . Departamentuek. . Enpresako pertsonalak, bere zereginak burutzerakoan.

* Informazioaren izaera: - Merkataritzazkoa. - Ekonomiko/Finantzarioa. - Administraziozkoa. - Juridikoa. - Pertsonala eta Giza Baliabideena.

* Informazioaren eta dokumentazioaren trataera: - Administrazio-trataera:

· Harreraren, igorpenaren eta artxiboaren esanahia. - Kontabilitate-trataera:

· Kontabilitate-obligazioak. · Kontabilitate-prozedura.

* Informazioaren euskarriak eta komunikaziorako bideak: - Konbentzionalak. - Ofimatikoak.

• Kontabilitate-plan orokorra

44

1. Kontabilitate-Plan Orokorraren esparru juridikoa.

- KPOa onartzen duen Errege-Dekretua. - Merkataritza-Legeriak kontabilitate-gaietan izan duen garapena.

2. Kontabilitatearen helburuak. 3. Kontabilitate-plangintza.

* Kontua: - Esanahia: Kontu bakoitzaren edukia erabakitzea. - Kontu-motak:

. Egoera-Balantzea osatzen dutenak: Aktiboko kontuak. Pasiboko kontuak.

. Galdu/Irabazien Kontua osatzen dutenak: Sarreren kontuak. Gastuen kontuak. - Kontu-Taularen antolaketa:

. Kodetze hamartarra: taldeak; azpitaldeak; kontuak; azpikontuak.

4. Kontabilitate-normalizazioa. 5. Kontabilitate-printzipioak. 6. Balorazio-arauak. 7. Denboraren dimentsioa: epe laburra eta luzea. 8. Urteko kontuak:

- Egoera-Balantzea: Ondarearen Kuantifikazioa. - Galdu/Irabazien kontua: Emaitzen Kuantifikazioa. - Txostena.

• Kontabilitate-zikloa 1. Kontabilitateko Informazio-Iturriak: Dokumentazioa. 2. Kontabilizatu aurreko analisia: Zordunketaren eta Abonuaren Teoria. 3. Partida bikoitzeko Printzipioen aplikazioa. 4. Hasierako Inbentarioa. 5. Hasierako Egoera-Balantzea. 6. Irekiera-Idazpena. 7. Kudeaketa-Idazpenak. 8. Egiaztapen-Balantzea.

45

9. Itxiera-eragiketak:

- Baturen eta Saldoen Balantze Orokorra. - Azken inbentarioa. - Doikuntza-Idazpenak. - Erregularizazioa. - Urteko kontuen burutzapena: Galdu/Irabazien Kontua. Egoera-Balantzea. - Itxiera-Idazpena.

10. Hasierako Saldoa, Mugimendua eta Azken Saldoa: - Aktiboko Kontuena. - Pasiboko Kontuena. - Gastuaren Kontuena. - Sarreraren Kontuena.

• Gastu-motak

6. TALDEA: EROSKETAK ETA GASTUAK, abenduaren 20ko 1643/1990 Errege-Dekretuaren arabera. 1. Ustiapen-gastuak:

- Definizioa. - Osaera (I. ERASKINA): 60., 61., 62., 63., 64., 65., 68. eta 69. azpitaldeak.

2. Finantza-gastuak: - Definizioa. - Osaera (I. ERASKINA): 66. azpitaldea.

3. Ezohiko gastuak: - Definizioa. - Osaera (I. ERASKINA): 67. eta 69. azpitaldeak.

4. Zergak: - Definizioa. - Osaera (I. ERASKINA): 63. azpitaldea.

- 6. TALDEKO KONTUEN ETA AZPIKONTUEN (I. eta II. ERASKINEAN datoz) definizioa eta Kontabilitate-Zerrendak.

• Sarrera-motak

46

- 7. TALDEA: SALMENTAK ETA SARRERAK, abenduaren 20ko 1643/1990 Errege-Dekretuaren arabera.

1. Ustiapen-sarrerak:

- Definizioa - Osaera (I. ERASKINA): 70., 71. eta 75. azpitaldeak.

2. Finantza-sarrerak: - Definizioa - Osaera (I. ERASKINA): 76. azpitaldea.

3. Ezohiko sarrerak: - Definizioa - Osaera (I. ERASKINA): 77. azpitaldea.

- 7. TALDEAREN KONTU ETA AZPIKONTUen definizioa eta Kontabilitate-Zerrendak, (I. ERASKINEAN daude).

• Hornitzaileekin eta hartzekodunekin zerikusia duten eragiketak - 4.TALDEA: TRAFIKO-ERAGIKETAGATIKO HARTZEKODUN ETA

ZORDUNAK abenduaren 20ko 1643/1990 Errege-Dekretuaren arabera. 1. 40. azpitaldea: Hornitzaileak

2. 41. azpitaldea: Zenbait Hartzekodun 3. 47. azpitaldea: Administrazio Publikoak, Hartzekodun. 4. 40., 41. eta 47. azpitaldeetako edukiak Egoera-Balantzean kokatzea.

5. Trafiko-Eragiketagatiko hartzekodun eta zordunen kontuak.

- Definizioak - Kontabilitate-Zerrendak - Balorazio-Arauak

6. Merkataritza-Efektu Pasiboak. 7. Administrazio Publikoaren aldeko zorrak. • Bezeroekin eta zordunekin zerikusia duten eragiketak - 4. TALDEA: TRAFIKO-ERAGIKETAGATIKO HARTZEKODUN ETA

ZORDUNAK, abenduaren 20ko 1643/1990 Errege-Dekretuaren arabera.

47

1. 43. azpitaldea: Bezeroak. 2. 44. azpitaldea: Hainbat zordun. 3. 47. azpitaldea: Administrazio Publikoak, zordun. 4. 43., 44. eta 47. azpitaldeetako edukiak Egoera-Balantzean kokatzea. 5. Jatorria trafiko-eragiketetan duten Bezeroen eta Zordunen Kontuak:

- Definizioak. - Kontabilitate-Zerrendak. - Balorazio-Arauak.

6. Merkataritza-Efektu Aktiboak: - Bankuek esku hartu gabeko eragiketak. - Bankuek esku hartutako eragiketak.

7. Administrazio Publikoko Erakundeentzat kredituak adierazten dituzten Kontuak. • Pertsonalarekin zerikusia duten eragiketak 1. Alokairuen ordainagiria:

- Sortzapenak. - Kenkariak. - Likidoa. - Gizarte-Segurantzako Organismoei kotizatu beharrekoa. - Kotizazio-Buletinak.

2. Enpresako pertsonalarekiko kredituak eta zordunketak adierazten dituzten kontuen definizioa.

3. Pertsonal-Gastuak adierazten dituzten kontuen definizioa eta kontabilitate-

zerrendak (II. ERASKINA). 4. Enpresako Pertsonalarekin zerikusia duten Sarrerak adierazten dituzten kontuen

definizioa eta kontabilitate-zerrendak.

48

ZATI ESPEZIFIKOA B AUKERA

49

ELEKTRONIKA

• Seinale elektrikoak eta trataera 1. Magnitude elektrikoak: erresistentzia, voltaia, intentsitatea eta potentzia. 2. Ohm eta Joule-ren Legeak. 3. Erresistentzien asoziazioa. 4. Neurriak eta seinaleen behaketa zirkuitu elektrikoetan: polimetroa, osziloskopioa

eta funtzio-sorgailua. • Azterketa, egonkortasuna eta erregulazioa 1. Korronte zuzena eta korronte alternoa. Berezko magnitudeak eta baloreak. 2. PN juntura. Diodoa. Kurba Ezaugarria. 3. Korronte Alternoaren Artezketa. 4. Filtroak. 5. Egonkorgailuak. • Anplifikazioa 1. Anplifikazioa eta berrelikadura. Oinarrizko kontzeptuak. 2. Anplifikadore-motak. 3. Transistorea. Egitura, motak eta ezaugarriak. 4. Eragiketa-anplifikadorea. Zirkuitu linealak. 5. Anplifikadore integratuak. • Konmutazioa 1. Transistorea konmutazioan. 2. Multibibratzaile motak. Aplikazioak. Frekuentzien erregulazioa.

50

3. Multibibragailuak eta konparadoreak eragiketa-anplifikadoreekin. 4. 555-a multibibratzaile gisa. Aplikazioak. • Elementu bereziak 1. Erresistentzia ez-linealak (PTC, NTC, LDR eta VDR) 2. Dispositibo opto elektronikoak (led, display-ak, fotodiodoak, eta abar). 3. Tiristorea. Diac-a. Triac-a. UJT. PUT. 4. Elementu horien ezaugarri teknikoak eta aplikazioak. Sinbologia. • Logika 1. Kode bitarra. 2. Boole-ren algebra. Postulatuak, propietateak eta teoremak. 3. Funtzio logikoak. 4. Ate logikoak. 5. Zirkuitu sekuentzialak eta konbinaziozkoak. • Transmisio-sistemak 1. Uhin garraiatzailea eta inguratzailea. 2. Modulazioa. Motak. Alboko bandak. 3. Sintonia eta detekzioa. 4. Antenak. 5. Telefonia. Transmisio digitala. Telebista.

51

FABRIKAZIO MEKANIKOKO TEKNIKAK

• Moldeaketa bidezko konformazioa 1. Materialak lortzeko prozesua. Altzairuaren moldeaketa eta burdinurtua. 2. Moldeaketa-teknikak. Moldeaketaren orokortasunak. 3. Molde eta ardatzetarako materialak. 4. Hondarretako moldeaketa. 5. Eskuz eta makina bidezko moldeaketa. 6. Maskorreko moldeaketa zentrifugoa. 7. Presiozko galdaketa. • Deformazioa eta ebakidura 1. Forja. 2. Berotako estanpazioa. 3. Ijezketa. 4. Estrusioa. Orokortasunak. Tresneria. Aplikazioak. 5. Tiraketa eta hari-tiraketa. Tutu-tiraketa. 6. Hotzetako estanpazioa:

- Trokelaketa edo ebakidura. - Tolestaketa. - Enbutizioa.

• Soldadura 1. Soldadura-printzipioak. Soldadura-motak. 2. Soldadura oxiazetilenikoa. 3. Arkuzko soldadura elektrikoa.

52

4. Erresistentziazko soldadura elektrikoa. • Materialen mekanizatua 1. Materiala erauzteari buruzko sarrera. 2. Materiala erauzteko eskuzko eragiketak. 3. Zulatzeko makina. 4. Tornua. 5. Fresatzeko makina. 6. Zuzentzeko makina. 7. Beste zenbait makina: brotxatzeko makina, zerrak, tailatzeko makinak, eta abar.. • Teknika bereziak 1. Sintetizatua: Sintetizatuaren teknika. Pieza motak. 2. Elektrohigadura. 3. Ultrasoinuen bidezko mekanizatua. 4. Laser bidezko ebaketa. 5. Ur-zorrotadazko ebaketa.

53

MEKANIKA

• Estatika 1. Indar-sistemak: Indarra. Momentua. Bikotea. Indar-sistema baten ordezkaria. 2. Sistema lau baten oreka. Sistema mekaniko bat isolatzea. Orekako baldintzak. 3. Egitura isostatiko lauekiko aplikazioak. 4. Marruskadura. Marruskadura makinetan eta errendimendu mekanikoa. 5. Azalera baten inertzi momentuak: ardatz baten inguruan eta puntu baten inguruan. • Zinematika 1. Solido zurrunaren zinematika: traslazioa eta biraketa ardatz finko baten inguruan. 2. Higidura lau orokorra: abiadura absolutua eta erlatiboa. Biraketarako bapateko

zentroa. Aplikazioa: engraneak, tren epizikloidalak eta biela-biradera sistema. • Zinetika 1. Higidurari buruzko Newtonen bigarren legearen azterketa: momentu lineala eta

angeluarra. Solido zurrunaren higidura lau orokorra. Biela-biradera sistemari, inertzi bolanteari, eta abarri aplikatzea.

2. Lana eta energia traslazio-higidurari, ardatz finko baten inguruko biraketa-

higidurari eta higidura lau orokorrari aplikatuta. 3. Indar bizien teorema. 4. Masa biratzaileen orekatzea plano berean. • Materialen erresistentzia 1. Materialen erresistentziaren oinarrizko nozioak: ebakiduraren printzipioa, barneko

indarra edo tentsioa, segurtasun koefizientea.

54

2. Trakzioa eta konpresioa: trakzio-saiakuntza, Hooke-ren legea, deformazio elastikoa eta plastikoa. Tentsio normala eta trakzioa dela medio sortutako deformazioa. Elementu isostatikoekiko aplikazioa.

3. Bihurdura: bihurdurak sortutako tentsio tangentziala eta deformazioa. Ardatz

zirkularrekiko eta makinen ardatzekiko aplikazioak. 4. Ebakidura: torlojo eta errematxeekiko aplikazioak. 5. Flexio garbia eta flexio sinplea: flexioak eragindako tentsio normala eta

deformazioa. Flexio-momentuen legea. Bi euskarriko habe eta habe landatuekiko aplikazioa, karga puntualarekin.

6. Makurdura eta bihurdura nahasturik: Mohr-en zirkulua. Makinen ardatzekiko

aplikazioak.

55

MARRAZKETA TEKNIKOA

• Teknika grafikoak eta geometrikoak 1. Oinarrizko materialak eta hauen erabilerak. Arkatzak, erregelak, txantiloiak,

paperak, formatoak. Kartulina bereziak. 2. Material transferigarria erabiltzea. Letrak, lerroak, bilbeak. Egindura eta kolorea. 3. Oinarrizko trazaketak planoan. Angeluak. Arku kapaza. 4. Poligonoen definizioa eta sailkapena. 5. Proportzionaltasuna eta antzekotasuna: oinarrizko kontzeptuak. Batezbesteko

geometrikoa edo proportzionala. Eskalak. Baliokidetasunak. 6. Potentzia. Erro-ardatza eta erro-zentrua. 7. Konikoak. 8. ZuZue, ZuZie eta ZiZie-k zehaztutako ukitzaile mota ezberdinen sailkapena, non Zi

edo Zu hurrenez hurren, zirkunferentzia edo zuzena diren, eta e, berriz, ezagunak diren datuekiko ukitzailea izango den zirkunferentziaren erradioa.

• Geometria deskribatzailea eta arauketa 1. Geometria deskribatzailearen oinarriak eta helburua. 2. Sistema diedrikoa: puntua, zuzena eta azal itxiak. Solidoen bistak lortzea. 3. Mintzaira grafikoaren izaera unibertsalari laguntzen dion faktore gisa hartzea

arauketa. ISO, DIN, UNE, eta ASA arauak. 4. Arauak marrazketa teknikoan ezartzen dituen alderdi nagusiak pieza baten

errepresentazio zuzenerako (bistak, ebakidurak, sekzioak, errepresentazio bereziak, eta abar.).

5. Akotazioa. Arau orokorrak. Kota motak. 6. Motak eta azaleko kalitateak. Aplikatuko diren arauak. 7. Euste-elementuak. Arau nagusiak. Errepresentazio sinplifikatua.

56

8. Mekanika-elementuak. Motak. Arau nagusiak. Errepresentazioa eta akotazioa. 9. Teknologia berrien aplikazioa plano teknikoak egiterakoan. • Perspektibako errepresentazio-sistemak 1. Axonometria:

- Proiekzio isometrikoa: Planoak, ardatzak,erredukzioak. - Irudi planoen proiekzio isometrikoa: Poligonoak, zirkunferentziak. - Piezen eta bolumenen proiekzio isometrikoa. - Proiekzio diemetrikoa eta trimetrikoa (oinarriak).

2. Cavalieri perspektiba: - Planoak, ardatzak, erredukzio-koefizienteak, irudi lauen eta bolumenen

errepresentazioa. •

3. Perspektiba konikoa: - Bolumen sinpleen errepresentazioa.

4. Plano teknikoak egiterakoan teknologia berriak aplikatzea.

57

INDUSTRI TEKNOLOGIA II • Materialak 1. Materialen barne-egitura eta propietateak. 2. Materialen propietateak. 3. Gainazal-tratamenduak eta tratamendu termikoak. Herdoiltze eta korrosioaren

aurkako babesa. • Makinen printzipioak 1. Energia erabilgarria. Makina baten potentzia. Motore-parea ardatzean. Energi

galera makinetan. Errendimendua. 2. Motore termikoak. Biraketa-motoreak eta motore alternatiboak. Aplikazioak. 3. Motore elektrikoak. Motak eta aplikazioak. 4. Zirkuitu hozkailua. Bero-ponpa. Elementuak eta aplikazioak. • Sistema automatikoak 1. Kontrol-sistema. Transferentziaren funtzioa. Multzo-diagrama. 2. Sistema automatiko baten egitura. Begizta irekiko sistemak. 3. Berrelikadura. Berrelikatutako Kontrol-sistemak. 4. Kontrol-sistema osatzen duten elementuak: transduktoreak, erreguladoreak,

jardutzaileak, alderatzaileak eta kontsigna-elementuak. • Zirkuitu pneumatikoak eta oleohidraulikoak 1. Fluidoen produkzio, eroamen eta arazketa-teknikak. 2. Eragintza, erregulazio eta kontrolerako elementuak. (Adierazpide grafikoa eta

funtzionamendu-printzipioa). 3. Aplikazio-zirkuitu bereziak.

58

• Sistema automatikoen kontrola eta programazioa 1. Boole-ren algebra. Ate logikoak. Konbinazio-zirkuituak. 2. Zirkuitu sekuentzialak. Elementuak. Fase-diagrama. 3. Kontrol programatua. Grafcet-a. Programazio zorrotza eta malgua.

Mikroprozesadorea. Barne-arkitektura eta oinarrizko instrukzioak.

59

ELEKTROTEKNIA

• Kontzeptu eta fenomeno elektrikoak 1. Indar elektroeragilea. Potentzial-diferentzia. 2. Korronte-intentsitatea. Korronte-dentsitatea. 3. Potentzia elektrikoa. Lana. 4. Erresistentzia elektrikoa. Berariazko erresistentzia. 5. Kondentsadorea. Karga-metaketa. Kapazitatea. • Kontzeptu eta fenomeno elektromagnetikoak 1. Fluxu magnetikoa. Iragazkortasuna. Fluxu-dentsitatea. 2. Korronte zuzenek eta zirkularrek sortutako eremuak. 3. Zirkuitu magnetikoa. Indar magnetoeragilea. magnetikoa. Ampére-ren legea. 4. Indukzio elektromagnetikoa. Lenz-en legea. Autoinduktantzia-koefizientea. 5. Korronte elektriko baten gaineko indarra eremu magnetiko baten barruan. • Zirkuitu elektrikoak 1. Intentsitatea eta tentsioak. Anplitudea. 2. Balio eraginkorra. Frekuentzia. Fase-angelua. 3. Elementu linealak: R, L eta C. Erreaktantzia. Inpedantzia. Fase-angelu erlatiboa. 4. Potentzia aktiboa, erreaktiboa eta itxurazkoa. Potentzien triangelua. Potentzia-

faktorea. Potentzia-faktorearen zuzenketa. 5. Sistema monofasikoak eta trifasikoak. Izar-konexioa eta triangelu-konexioa. 6. Elementu ez-linealak: diodoa eta trantsistorea. • Makina elektrikoak

60

1. Transformadorea. Funtsezko harremanak. Hutseko funtzionamendua, karga eta

zirkuitulaburra. 2. Motore birakariak. Eraiketa, Sailkapena. 3. Motore trifasikoa. Errotore motak. Errotore-motorea zirkuitulaburrean. Portaera

zerbitzuan. Abioa eta biraketaren norabide-aldaketa. 4. Errotore-motore monofasikoa zirkuitulaburrean. Abio-prozedurak. 5. Korronte jarraiko motoreak. Eraketa. Funtzionamendurako printzipioa. Kitzikapen-

motak. • Neurketak zirkuitu elektrikoetan 1. Erresistentzia, tentsioa eta intentsitatea zuzenean neurtzea. Voltimetroa.

Amperimetroa. 2. Korronte alternoan potentzia aktiboa eta erreaktiboa neurtzea.

61

ZATI ESPEZIFIKOA C AUKERA

62

GIZA FISIOLOGIA ETA ANATOMIA

• Giza gorputza sistema gisa 1. Giza gorputzaren oinarrizko antolaketa. Giza zelula. 2. Oinarrizko ehunak. Ehun epiteliala, konektiboa, muskularra eta nerbiosoa. 3. Organoak, sistemak eta aparatuak. 4. Oinarrizko bizi-funtzioak (elikadura, defentsa, mugikortasuna,…). 5. Osasuna eta gaisotasuna. Gaisotasunen prebentzioa eta higienea. Osasun publikoa. • Sarrera- eta kanporaketa-sistemak 1. Liseri-aparatuaren eta inguruko guruinen anatomia. Elementuen morfologia eta

funtzioa. Beste aparatuekin duten erlazioa. 2. Liseriketaren fisiologia. Dietak. Dieta-motak. 3. Arnas aparatuaren anatomia. Elementuen morfologia eta funtzioa. Beste

aparatuekin duten erlazioa. 4. Arnasketaren fisiologia. Arnasketa-motak. 5. Gernu aparatuaren anatomia. Elementuen morfologia eta funtzioa. Beste

aparatuekin duten erlazioa. 6. Gernu aparatuaren fisiologia. Gernua. 7. Funtzio hauekin erlazionaturiko patologia. Aparatu bakoitzaren berezko

sintomatologia. Gaisotasun batzuk. 8. Higiene- eta prebentzio-arauak. Gaisotasun batzuren prebentzioa. • Armazoi-sistemak 1. Hezur-sistema. Hezurren morfologia eta funtzioa. Sailkapena. Giza eskeletoa. 2. Hezurren fisiologia. Hezurren hazkundea eta suntsidura. Beste aparatuekin dituzten

erlazioak.

63

3. Muskulu-sistema. Muskuluen morfologia eta funtzioa. Sailkapena. Muskuluen fisiologia. Muskuluen uzkurdura. Beste aparatuekin dituzten erlazioak.

4. Artikulazioak. Artikulazioen morfologia eta funtzioa. Sailkapena. 5. Mugimenduaren fisiologia. Estatikaren fisiologia. Beste sistema eta aparatuekin

dituzten erlazioak. 6. Larruazala. Inguruko organoak: ileak, azkazalak eta guruinak. Anatomia eta

fisiologia. Beste sistemekin dituzten erlazioak. 7. Funtzio hauekin erlazionaturiko patologia. Aparatu bakoitzaren berezko

sintomatologia. Gaisotasun batzuk. 8. Higiene- eta prebentzio-arauak. Gaisotasun batzuren prebentzioa. • Ugal-sistema 1. Aparatu genitala. Elementuen morfologia eta funtzioa. Beste organoekin dituzten

erlazioak. 2. Ugal-aparatuaren fisiologia. Hormonak. 3. Giza ugalketa. Antisorgailuak. Enbrioiaren garapena eta hazkundea. 4. Erantzun fisiologikoa sexu-estimuluaren aurrean. 5. Funtzio hauekin erlazionaturiko patologia. Aparatu bakoitzaren berezko

sintomatologia. Gaisotasun batzuk. 6. Higiene eta prebentzio ohiturak. Nahi gabeko haurdunaldien eta sexu-

transmisiozko gaisotasunen prebentzioa, HIESa barne. Sexu ziurra. • Erlazio eta defentsa-sistemak 1. Zirkulazio-aparatua. Bihotza, arteriak eta benak. Elementuen morfologia eta

funtzioa. Beste aparatu eta sistemekin dituzten erlazioak. 2. Odola. Osakera. Funtzioak. Odol-taldeak. Odola gaisotasunen kutsatzaile gisa. 3. Nerbio-sistema zentrala eta periferikoa. Elementuen morfologia eta funtzioa. Beste

aparatu eta sistemekin dituzten erlazioak. 4. Nerbio-bulkadaren transmisioa.Transmisio-bideak. Organo efektoreak.

64

5. Sentimen-organoak. Morfologia eta funtzioa. 6. Sistema endokrinoa. Elementuen morfologia eta funtzioa. Guruinak eta hormonak. 7. Linfa-sistema. Linfa-basoak. Linfa. Anatomia eta fisiologia. 8. Inmunitate-sistema. Egituren morfologia eta funtzioa. Beste aparatu eta sistemekin

dituzten erlazioak. 9. Inmunitatea. Defentsa-mekanismoak. Antigenoak eta antigorputzak. 10. Funtzio hauekin erlazionaturiko patologia. Aparatu bakoitzaren berezko

sintomatologia. Gaisotasun batzuk. 11. Higiene eta prebentzio ohiturak. Gaisotasun batzuren prebentzioa.

65

INDUSTRI TEKNOLOGIA II • Materialak 1. Materialen barne-egitura eta propietateak. 2. Materialen propietateak. 3. Gainazal-tratamenduak eta tratamendu termikoak. Herdoiltze eta korrosioaren

aurkako babesa. • Makinen printzipioak 1. Energia erabilgarria. Makina baten potentzia. Motore-parea ardatzean. Energi

galera makinetan. Errendimendua. 2. Motore termikoak. Biraketa-motoreak eta motore alternatiboak. Aplikazioak. 3. Motore elektrikoak. Motak eta aplikazioak. 4. Zirkuitu hozkailua. Bero-ponpa. Elementuak eta aplikazioak. • Sistema automatikoak 1. Kontrol-sistema. Transferentziaren funtzioa. Multzo-diagrama. 2. Sistema automatiko baten egitura. Begizta irekiko sistemak. 3. Berrelikadura. Berrelikatutako Kontrol-sistemak. 4. Kontrol-sistema osatzen duten elementuak: transduktoreak, erreguladoreak,

jardutzaileak, alderatzaileak eta kontsigna-elementuak. • Zirkuitu pneumatikoak eta oleohidraulikoak 1. Fluidoen produkzio, eroamen eta arazketa-teknikak. 2. Eragintza, erregulazio eta kontrolerako elementuak. (Adierazpide grafikoa eta

funtzionamendu-printzipioa). 3. Aplikazio-zirkuitu bereziak.

66

• Sistema automatikoen kontrola eta programazioa 1. Boole-ren algebra. Ate logikoak. Konbinazio-zirkuituak. 2. Zirkuitu sekuentzialak. Elementuak. Fase-diagrama. 3. Kontrol programatua. Grafcet-a. Programazio zorrotza eta malgua.

Mikroprozesadorea. Barne-arkitektura eta oinarrizko instrukzioak.

67

LUR ETA INGURUGIRO-ZIENTZIAK • Ingurugiroa 1. Ingurugiroa. Kontzeptua. Ingurugiro motak. 2. Sistemaren kontzeptua, sistema irekiak eta sistema itxiak. Ingurugiroa eta

ekosistemak sistema ireki gisa. 3. Ingurugiroa Lurraren historian zehar, lur sistema ezberdinen elkarrekintzaren

ondorio gisa: atmosfera, hidrosfera, biosfera eta geosfera. 4. Ingurugiroa gizadiaren historian zehar. 5. Ingurugiroaren konplexutasunaz jabetzea. 6. Geologiaren edo gizadiaren historiari dagozkion igarotako garairen batean

ingurugiroa ezagutzeko ikerketen plangintza egitea. • Lur sistemak 1. Geosfera.

- Lurreko materialak eta erliebeak. Aniztasuna eta antolamendua. - Zona epeletako erliebearen interpretazioa. Euskal Herriko erliebea. - Lurrazalaren kanpoko eta barruko aldaketak. Ingurugiroaren konfigurazioan

nabarmenak diren kasu batzuk aztertzea. - Euskal Herriko histori geologikoa. Lurraren energi balantzearekin duten erlazioa

eta plaken tektonikaren esparruan beroiek azaltzea. 2. Atmosfera eta hidrosfera.

- Atmosferaren eta hidrosferaren ezaugarri orokorrak. Prozesu nagusiak. - Bi sistema horien materi zikloa eta energi fluxua. - Klima, atmosfera-hidrosfera elkarrekintzaren emaitza gisa. Mota nagusiak. - Iberiako Penintsulako klima. Euskal Herriko klima. - Euskal Herriko egoera meteorologikoen interpretazioa, sateliteen argazkietan eta

mapa sinoptikoetan oinarrituz.

68

3. Biosfera.

- Ekosistemak. Antolamendua. Motak. - Ekosistemetako energia: jatorria eta fluxua. Ziklo biogeokimikoak: zenbait

adibide. - Ekosistemetako elkarrekintza. Espezie-ingurune eta espezie-espezie erlazioak.

Elikapen erlazioak: kate eta sare trofikoak. Emankortasun biologikoa. Eraginkortasun ekologikoa: zenbaki, biomasa eta energia piramideak. Ekosistemaren autoerregulazioa.

- Ekosistemetako aldaketak: segidak. - Bioaniztasuna biosferaren ezaugarri gisa eta planetaren ondasun

garrantzitsuenetako bat bezala. 4. Lur geruzen arteko interfaseak.

- Inguruneko interfase batzuen azterketa. Lurzorua. Euskal Herriko lurzoruak. Itsasertzeko zonak. Euskal Herriko itsazertzaren interpretazioa bere ekosistemaren batekin.

- Lurreko materialak aztertzeko eta mapak, sateliteko argazkiak, eta abar interpretatzeko teknikak erabiltzea.

- Atmosferaren eta hidrosferaren eraketaren gaineko ikerketen plangintza. - Kate trofikoak eta piramide ekologikoak zientzi lanetatik lortutako datuetatik

abiatuta lantzea. - Espezie jakin batek bere ekosisteman betetzen duen zereginari buruzko

hipotesiak jaulkitzea. - Bioaniztasuna gure planeta honetan dugun ondasunik garrantzitsuenetako gisa

baloratzea. - Energiaren transformazioen itzulezintasunaren ondorioez jabetzea.

• Gizadiaren eta naturaren arteko elkarrekintza. Ondorioak 1. Baliabideak. Kotzenptua. Motak.

- Ingurunea, gizadiaren bizi-espazio gisa. Erabilera eta muga nagusiak. Espazioaren kudeaketa. Euskal Herrian duen erabileraren eboluzioa. Ingurunea, kontsumogai gisa: estetikoa, kulturala, eta abar.

- Energi baliabideak. Mota nagusiak. Mota bakoitzaren alde onak eta alde txarrak. Denboran zehar izan diren energi iturburuen aniztasuna. Euskal Herriko egoera.

- Lehengaiak. Motak. Erabilera nagusiak. Euskal Herriko egungo egoera. - Elikapen baliabideak. Iturburu nagusiak. Munduan diren nekazaritza ereduak.

Euskal Herriaren kasua. - Ur baliabideak. Uraren kudeaketa eta "ziklo itxi"rako bidea.

69

- Bestelako baliabideak: Itsasokoak. Basoak baliabide gisa. - Paisaia irakaskuntzarako kultur baliabide gisa. Euskal Herriko paisaiak.

2. Gure inguruneko baliabide batzuen egoerari buruzko ikerketen plangintza egitea:

jatorria, buruaskitasuna, eta abar.

3. Arriskuak. Kontzeptua. Kotzeptuak historian zehar izan duen garapena. Motak. Inguruko adibideak. - Arrisku geologiko eta klimatikoa. Mota nagusiak. Faktoreak. Aurrikuspena eta

aurrezaintza. - Arrisku biologikoak. Zenbait gaixotasun ingurugiroko arrisku gisa.

4. Ingurugiroarekiko eraginak. Kontzeptua. Motak. Adibide batzuk.

- Eragin geologikoak. Lurzoruaren endekapen-suntsipena: lurzoru hartzeak, higadura, higadura motak. Desertizazioaren arazoa. Euskal Herriko mailan arazoa aztertzea.

- Hidrosferarekiko eragina. Motak. Ur sistemaren suntsipena. Ur kutsadura. Eragileak eta eraginak. Euskal Herrian diren kasu zehatzak aztertzea.

- Atmosferarekiko eraginak. Airearen kutsadura. Kutsagai ohizkoenak eta beren eraginak. Ozonoa galtzea eta berotegi efektua. Euskal Herriko adibideak.

- Biosferarekiko eraginak. Motak. Bioaniztasunaren alterazioak. Adibide aipagarrienak: baso tropikalen galera, hezeguneena, eta abar.

- Hondakinen eraginak. Motak. Ondorio nagusiak. Industriako eta hirietako kasuak aztertzea.

5. Kultura ezberdinei dagokienez, ingurugiroaren erabilerari buruzko dokumentu

historikoak aztertzea. 6. Gaur egun ingurunean asko erabiltzen diren baliabideen gainean ikertzea:

hipotesiak jaulkitzea, datuak bilatu eta lantzea, ondorioak lantzea. 7. Herrialde garatuetan eta garatzen ari direnetan arrisku nagusiei buruzko datuak

interpretatu eta aztertzea. 8. Ingurunearen hainbat lekutan arrisku geologikoei buruzko hipotesiak jaulkitzea. • Ingurugiroa eta garapena 1. Garapena. Kontzeptua. Gaur egun eta historian zehar izan diren garapen ereduak.

Bere adierazleak. Garapen euskorra: kontzeptua, ezaugarri nagusiak, bere eboluzioa.

2. Ingurugiroarekiko eraginaren neurri alternatiboak: kontserbazionistak,

zuzentzaileak, euskorra. Hainbat neurri sozio-politiko.

70

3. Ingurugiroarekiko eragina ebaluatzea. Eragina ebaluatzeko zenbait metodo. Lurraldearen antolamendua.

4. Ingurugiro-hezkuntza. Ingurugiroaren etorkizuneko gai nagusiak. Mugimendu

ekologistak. 5. Euskal Herriko, Estatuko eta Europako ingurugiroari buruzko legediaren zenbait

alderdi. 6. Ingurugiroarekiko eraginari dagozkion kasu batzuei buruzko datuak tratatu eta

interpretatzea. 7. Ingurugiroari buruzko arazoak aztertu eta horien plangintza egitea. 8. Gaur egungo garapen ereduarekiko alternatiben proposamenean ardura izatea. 9. Ingurugiroa zaindu eta babesteko etxean hartu beharreko jarreren interesa.

71

KIMIKA • Energia trukaketak erreakzio kimikoetan 1. Sistema baten eta kanpoaldearen arteko energi transferentzia. Termodinamikaren

Lehen Printzipioa. 2. Presio konstantean egiaztatzen diren erreakzio kimikoen azterketan

Termodinamikaren Lehen Printzipioa aplikatzea. Entalpia kontzeptua. Entalpiaren aldaera. Formazio-entalpia standardak. Entalpi diagramak.

3. Hess-en legea. Loturazko entalpiak. Erreakzio-entalpien kalkulua Hess-en legea

erabiliz edo loturazko entalpiak abiaburutzat hartuz. Erreakzio baten entelpatiaren zehaztapen esperimentala.

4. Entropia kontzeptua koalitatiboki sartu. Erreakzio kimikoen berezkotasuna.

Entropiaren aldaeraren eta erreakzio baten Gibbs-en energia askearen azterketa. Aktibazio-energiaren kontzeptua. Prozesu kimiko interesgarrietan dituen aplikazioak.

5. Errekuntza-erreakzioen garrantzia eta ezaugarriak. Zenbait aplikazio (elikagaien

balio energetikoa, erregai erabilienak,…). Errekuntza-erreakzioek sortzen dituzten ingurugiro-arazoen balioespena (ibilgailuen eta berogailuen gasak, berotegi-efektua,…).

• Oreka kimikoak 1. Erreakzio abiadura eta alda lezaketen faktoreak. Kasuren baten azterketa

esperimentala. Erreakzio abiaduraren eta eguneroko zenbait arazo industrial, biologikoen arteko lotura.

2. Erreakzio kimikoen alderdi dinamikoa: oreka. Konstanteen arabera ezaugarritzea:

Kc eta Kp. Kc eta Kp orekazko konstanteen arteko lotura. Gasezko substantzia eta disoluzioen kasuko aplikazioak.

3. Oreka-egoeraren aldaerak. Le Chatelier-en legea. Faktoreren bat (kontzentrazioa,

tenperatura, katalizatzailea,…) aldatzeak orekan sortzen duen aldaketaren azterketa esperimentala. Le Chatelier-en legeak industri eta ingurugiro prozedura batzuetan duen garrantzia (amoniakoaren lorketa, ozono-geruzaren suntsipena,…).

• Protoien transferentzi erreakzioak

72

1. Azido eta baseen propietateak. Arrhenius-en teoria eta honen mugak. Brönsted-Lowry-ren teoria. Substantzia batzuetara aplikatzea.

2. Azido-base orekak urezkoa ez den inguruan: uraren disoziazioa, pH kontzeptua. 3. Azido eta baseen uretako disoziazio-konstanteak. Azido eta base sendoak. 4. Gatzak uretan disolbatzen direnean azidotasun eta basikotasuna koalitatiboki

aztertzea. 5. Azido-basearen adierazleak. Azido-base bolumetrien saiakuntzazko azterketa. 6. Azido eta base batzuk gaur egun duten garrantzia, bai etxeetan eta bai industrian.

Ondorio sozioekonomikoak eta ingurugiroarentzat (isurki industrialak, euri azidoa,…). Industriarako interesa duen azidoren baten azterketa (azido sulfurikoa, azido nitrikoa, eta abar).

• Elektroien transferentzi erreakzioak 1. Oxidazio eta erredukzio kontzeptuak. Oxido-erredukzio erreakzioak transferentzia

elektriko gisa. Erreakzio horien egokitzea. Estekiometria. 2. Substantzia oxidatzaile eta erreduktoreak. Oxidatzaile eta erreduktoreen eskala bat

saiakuntzaz bilatzea. Jatorri baten beharra: erredukziozko potentzial normalak. 3. Prozesu kimiko itzulgarri bat: pila eta upel elektrolitikoak. Prozesu elektrokimiko

erraz baten azterketa (Daniell pila sortzea, konposatu baten elektrolisia, eta abar). 4. Erredox prozesuen garrantzi zientifikoa, soziala eta ekonomikoa. Kasu zehatzen

baten adibideak (metalen higadura, babesteko moduak, metagailuak,…). • Materiaren egitura. Kimika berriaren aurkezpena 1. Espektro atomikoak. Bohr-ek espektroei buruz egiten duen interpretazioa:

oinarrizko aurreiritziak, atomoaren maila energetikoen zenbatekotasuna, Bohr-en eredu atomikoa. Ereduaren mugak.

2. Uhin-gorpuzki bikoiztasuna. Heisenberg-en Ziurgabetasun Printzipioa.

Hidrogenoaren atomorako kuantu-ereduaren sarrera. Kuantu-zenbakiak agertzea. Orbital kontzeptua.

3. Egitura elektrikoa eta bere garrantzia elementuen erradiaktibitatean. Elementuen

ordenamendua Sistema Periodikoan eta propietate periodikoak.

73

4. Lotura ionikoa. Konposatu ionikoen egitura. Koordinazio-zenbakiaren kontzeptua. Sare-energia: Borh-Haber-en zikloaren bitartez saiakuntzaz zehaztea. Konposatu ionikoen propietateak.

5. Lotura kobalentea. Orbitalen teilakadura eredua molekula diatomiko bakunetan.

Lotura-polartasuna eta elektronegatibotasuna. Geometria molekularra: ohikoenak diren kasu errazen adibideak. Molekula polarrak. Molekularteko indarrak. Ura: bere egituratik eratorritako propietateen azterketa eta balorazioa. Substantzia kobalenteen propietate orokorrak.

6. Lotura metalikoa: azterketa koalitatiboa. Substantzia metalikoen propietateak. 7. Lotura mota desberdinen araberako substantzien propietateen alderaketa

esperimentala. • Karbonoaren kimika 1. Talde funtzional nagusienak. Konposatu bakunenen formulazioa eta nomenklatura. 2. Kimika organikoaren erreakzio esanguratsuak: adizioa, ordezkapena eta ezabapena. 3. Polimerizazioa. Polimero artifizialen gizarte eta ekonomi garrantzia eta hauen

erabilpenak ingurugiroarentzat izan ditzakeen ondorioak. Kasu zehatz baten azterketa.

4. Berezko makromolekulak. Garrantzi biologikoa.

74

FISIKA • Bibrazioak eta uhinak 1. Higidura oszilakorra: bibratze-higidura harmoniko sinplea. 2. Uhin-higidura. Uhinen magnitude eta ezaugarriak. Uhin harmonikoen ekuazioa. 3. Uhinen propietate batzuen azterketa koalitatiboa eta saiakuntzazkoa: islapena,

errefrakzioa, interferentziak, difrakzioa eta polarizazioa. 4. Uhinen aplikazioa gaur egungo bizitzan. Soinu-kutsadura, iturriak eta efektuak. • Optika 1. Argiaren abiadurak inguruarekiko duen menpekotasuna. Inguruaren aldaketak

sortzen dituen fenomeno batzuk: islapena, errefrakzioa eta sakabanatzea. 2. Optika geometrikoa: ikusmena ulertzea eta ispilu eta lente mehetan irudiak eratzea,

optikarako tresna erraz batzuen azterketa teorikoan eta saiakuntzazkoan aplikatuz. 3. Interferentzia, difrakzioa eta polarizazio fenomenoak koalitatiboki saiakuntza bidez

aztertzea. 4. Argiaren izaera: eredu gorpuzkular eta uhinekoa. Azterketa historikoa. • Elkarrekintza grabitatorioa 1. Grabitazio unibertsalaren teoria: munduaren ikusmoldea aldatu zuen iraultza

zientifikoa. 2. Errotazio-dinamikaren funtsezko ekuazioa. Momentu angeluarraren kontserbazioa.

Kepler-en legeen dedukzioa. 3. Indar kontserbakorren lana. Energia potentziala. Energia mekanikoaren

kontserbazioa.

75

4. Aldenduta dauden elkarrekintzen azterketarako kontzeptuzko oinarriak. Eremu grabitatorioa. Ezaugarritzen duten magnitude fisikoak: intentsitatea eta potentzial grabitatorioa. Eremu grabitatorioa indar-lerro eta gainazal ekipotentzialen bidez irudikatzea.

5. Newtonen munduari buruzko eredua lurreko grabitateari eta satelite eta planeten

mugimenduari aplikatzea. • Elkarrekintza elektromagnetikoa 1. Eremu elektrikoa. Ezaugarritzen duten magnitude fisikoak: intentsitatea eta

potentzial elektrikoa. Eremu elektrikoa indar-lerro eta gainazal ekipotentzialen bidez irudikatzea.

2. Higidurazko kargen bitartez eremu magnetikoa sortzea. Kasu zehatz batzuen

azterketa. Berezko magnetismoaren azalpena. 3. Eremu magnetikoetan kokatutako karga higikorren gaineko indarrak: Lorentz-en

legea. Eremu magnetiko uniformeetan karga elektrikoen mugimenduaren azterketari buruzko aplikazioa. Honen garrantzia teknologikoa.

4. Fluxu magnetikoa. Fluxu magnetikoaren aldaketen bidez korronte alternoak

sortzea: indukzio elektromagnetikoa. Produkzioak eta ingurugiroan duen eraginaren garrantzia.

5. Eremu kontserbakor desberdinen arteko berdintasun eta desberdintasunak

(grabitatorioa eta elektrikoa), eta kontserbakor eta ez-kontserbakorren artekoak (elektrikoa eta magnetikoa).

6. Elektrizitatea, magnetismoa eta optikaren batasunerako hurbilpen historikoa.

Sintesi elektromagnetikoa. • Fisika berriaren aurkezpena 1. Fisika klasikoaren bidez azaltzen ez diren fenomenoak. Erlatibitate bereziaren

postulatuak. 2. Efektu fotoelektrikoa eta espektro etenak: fisika klasikoaren ezintasuna hauek

azaltzeko. 3. Planck-en teoria. Einsteinen azalpena efektu fotoelektrikoari buruz. De Broglie-ren

hipotesia. Partikulen kuantu-jokabidea. 4. Fisika berriaren aplikazioak.

76

BIOLOGIA • Zelula eta bizitzaren oinarri fisiko-kimikoa 1. Zelularen molekula-osagaiak: motak, egitura, ezaugarriak eta betetzen duten

zeregina. 2. Zelula: egitura eta funtzio unitatea. Zelulen teoria zientziaren historiari dagokion

testuinguruan. Biologia zelularraren egungo kontzeptua. 3. Zelula aztertzeko metodo ezberdinak. Eredu teorikoak eta zelularen azterketan

izandako aurrerapenak. 4. Antolamendu ereduak prokariota eta eukariotatan, egitura eta funtzio arteko

erlazioa erakutsiz. Animali eta landare zelula artean alderatzea. 5. Zelulen elkartrukean mintzek betetzen duten zeregina: iragazkortasun selektiboa.

Endozitosi eta exozitosi prozesuak. Osmosiaren fenomenoa. 6. Zelularen molekulak antzematea ahalbidetzen duten zenbait ezaugarri esperimentu

bidez arakatzea. 7. Sistema biologiko horien konplexutasuna baloratzea. • Zelulen fisiologia 1. Zelulen funtzioak aztertzea. Zelulen zikloaren oinarrizko alderdiak. 2. Metabolismoaren sarrera: Katabolismoa eta anabolismoa. Bien helburua.

Metabolismoaren erreakzioen oinarrizko alderdiak, energiari eta erregulazioari dagozkienak. ATParen eta entzimen zeregina.

3. Zelulen arnasketa, biologian duen esanahia. Aerobia eta anaerobia bideen arteko

ezberdintasunak. Prozesuan barne biltzen diren zelulen organuloak. 4. Fotosintesia, energiaren probetxamendu eta molekula organikoen sintesi prozesu

gisa. Argitasun fasean eta iluntasun fasean betetzen diren helburu biologikoak. Prozesu osoaren material eta energi balantzea. Prozesua gertatzen deneko zelulen egiturak. Fotosintesiak atmosferaren hasierako eta gaur egungo osaketan duen garrantzia.

77

5. Zelulen banaketaren faseak. Animalien eta landareen zelulen artean bereiztea. Meiosia aztertzea: bere behar biologikoa sexuzko ugalketan. Izaki bizidunen eboluziorako duten garrantzia.

6. Zelulen bestelako erreakzio kataboliko eta anabolikoak. • Mendeliar osteko genetika. Herentziaren oinarri kimikoa: genetika

molekularra 1. Geneen independentzia eta lotura. Geneen birkonbinaketa eta mapak. Herentzia

polialelikoa eta faktore anitzekoa. Sexuari lotutako herentzia. 2. DNA aztertzea, informazio genetikoaren igorle gisa: bere zereginaren ebidentziak

bilatzeko eta interpretatzeko historian izan diren saioak aztertzea. Gene kontzeptua. Bere transmisioaren eta aldaketaren mekanismo eragileak.

3. Genetikako informazioaren alterazioak: motak, faktoreak, ondorioak eta espezieen

egokitzapenean eta eboluzioan dituzten inplikazioak. Herrialdeen genetika. Eboluzioaren gaur egungo teoriak. Hautespen naturala. Genetika eta aniztasuna galtzea.

4. Genetikako adierazpena. Genetikako kodearen ezaugarriak eta garrantzia.

Transkripzio prozesuen sarrera (esate baterako, VIHren infekzioa) eta itzulpena (proteinen sintesia), horiek zelulan kokatuz.

5. Genetikak medikuntzan eta baliabideen hobekuntzan duen garrantzia. Genetikaren

aplikazioaren adibide batzuk aztertzea. Terapia genikoa. Giza genomaren gaineko ikerketa proiektua.

6. Manipulazio genetikoak gizartean dituen ondorioak eta balorazio etikoak. • Mikrobiologia eta bioteknologia 1. Mikroorganismoak: Aniztasun taxonomikoa eta biologikoa. Talde nagusiak. 2. Elikatzeko erak. Hartzidura kontzeptua. Elikatzeko era ezberdinak gizakiei eta

bestelako bizidunei dagokienez eragile kaltegabeko, mesedegarri edo kaltegarri gisa betetzen duten zereginarekin erlazionatzea. Beraien ugalketari buruzko zenbait aspektu.

3. Mikroorganismoak aztertu eta hazteko metodoen esperimentu bidezko sarrera.

78

4. Mikroorganismoen presentzia industri prozesuetan: nekazaritza, farmazia, osasuna, elikapena. Gertakari honen historia. Elikagaien alterazioan duten garrantzia. Toxikazio arazoak.

5. Mikroorganismoen esku-harmena transformazio edo ziklo biogeokimikoetan.

Zenbait kasu aztertzea. Ingurugiro industrian ateratzen zaizkien etekinak. 6. Bioteknologia berrirako sarrera. Beronen aplikazioak zenbait alorretan: nekazaritza,

osasungintza, industria. 7. Mikroorganismoak erabili eta manipulatzetik sortutako etika eta gizarte-arazoak

baloratzea. 8. Mikrobiologiak eta bioteknologiak duten garrantzia kritikoki baloratu. • Inmunologia 1. Inmunitate kontzeptua. Organismoaren babesa gorputz arrotzen aurrean. Antigeno

kontzeptua. 2. Inmunitate motak: naturala eta eskuratua; zelulei eta humoreei dagokiena.

Inplikatutako organo eta zelulak (makrofagoak, B eta T linfozitoak). 3. Antigorputzak: egitura, motak, ekoizpena eta zeregina. Inmunitate sistemaren

ekintzarako mekanismoak. 4. Inmunitate sistemaren defizientziak. Ingurugiroaren eragina inmunitate sisteman.

Gaixotasun autoinmunearen kontzeptua eta gaixotasun horren mota batzuk deskribatzea. Hipersentsibilitatearen gertakariak: alergiak. HIESa eta sistema inmunean dituen eraginak.

5. Inmunologiak medikuntzan dituen aplikazioak. Txertaketa: adibideak. Trasplanteen

arazoa. Organo transplanteen egoera Euskal Herrian. Organoak emateari buruzko hausnarketa etikoa. HIESaren arazoa Euskal Herrian (arazoaren maila datuetan, gaixotasunarekiko jarrerak, gizartearen kontzientziazioa).HIESa goiz antzematea. Sueroa eta txertoak fabrikatzeak industriarentzat duen garrantzia.

6. Inmunologian agertzen diren ikerketa arazoak. 7. Sexu bidez transmititzen diren gaixotasunak eta sexu ziurra.