Eduki nagusiak arloka, 5 urte

136
PROPOSAMEN PEDAGOGIKOA NUBARIS DIMENTSIOA HAUR HEZKUNTZA BIGARREN ZIKLOA

Transcript of Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Page 1: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

PROPOSAMEN PEDAGOGIKOA

NUBARIS DIMENTSIOA

HAUR HEZKUNTZA

BIGARREN ZIKLOA

Page 2: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

AURKIBIDEA

Haur Hezkuntza...................................................................................................3Haur Hezkuntza gaur egungo legerian................................................................5Oinarrizko gaitasunak eta Haur Hezkuntza.........................................................8Nubaris Dimentsioaren oinarri metodologikoa...................................................11Metodologia printzipioak....................................................................................14

Etapako helburu nagusiak.................................................................................18

Helburu nagusiak arloka, 3 urte.........................................................................19Helburu nagusiak arloka, 4 urte.........................................................................23Helburu nagusiak eremuak, 5 urte....................................................................27

Eduki nagusiak arloka, 3 urte............................................................................32Eduki nagusiak arloka, 4 urte............................................................................36Eduki nagusiak arloka, 5 urte............................................................................40

ERABAKI METODOLOGIKOAK........................................................................44Espazioaren antolaketa.....................................................................................45Denboraren antolaketa......................................................................................48Materialak hautatzea.........................................................................................51Aniztasunaren trataerako neurriak....................................................................56Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuaren ebaluazioa.......................................61Tutoretza plana.................................................................................................64

ALDERDI METODOLOGIKOAK NUBARIS DIMENTSIOAN.............................66Biribilekoa Haur Hezkuntzan.............................................................................67Askotariko adimenak eta oinarrizko gaitasunak................................................69IKTen tratamendua............................................................................................73Kontzeptuen mapak..........................................................................................75Proiektukako lana..............................................................................................77Irakurtzen eta idazten hastea............................................................................79Matematika Haur Hezkuntzan...........................................................................82Pentsamenduaren trebetasunak.......................................................................84Emozioetan eta balioetan heztea......................................................................86Lankidetza ikaskuntza Haur Hezkuntzan..........................................................88Lankidetza jolasak.............................................................................................93Familia eta eskola.............................................................................................95

2

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 3: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Haur HezkuntzaGizartean eta kulturan izan diren aldaketek eta haurren garapenaren ezagutzan izan diren aurrerapenek Haur Hezkuntzaz hausnartzera behartzen gaituzte.

Hezkuntzaren helburu nagusia gizabanakoaren garapen integrala eta harmonikoa lortzea da sozializazio esperientzien bitartez, haurren ezaugarri biologikoak, kognitiboak, sozialak, afektiboak eta emozionalak oinarritzat hartuta.

Gaur egun, argi eta garbi dakigu hezkuntza ez dela, inondik ere, ezagueren transmisio soila; naturak hainbat ahalmen eman dizkie haurrei, eta horiek indartzea eta bultzatzea da hezkuntzaren xede nagusia. Eta hala behar du, gainera. Izan ere, neurozientziaren aurrerapenei esker, badakigu nola eratzen den nerbio sistema; hau da, giza jardueraren oinarria.

Ezagun da nerbio sistemak eusten diela giza jarduerei; alde horretatik, nerbio sistema zenbat eta hobeto eratuta egon, orduan eta garatuago egongo dira giza gaitasunak. Haurra jaiotzen denean, haren garunak ez du heredatutako inolako jokaera genetikorik (bizirauteko erreflexu batzuk izan ezik; hau da, baldintzatu gabeko erreflexuak). Edonola ere, haurrak ahalmen izugarria du: aurreko ehunka belaunalditan gizakiok metatutako gizarte esperientzia guztiaz jabetzeko aukera mugagabea. Gizarte esperientzia hori haurren ardura duten helduek transmititzen dute. Haurrak inguruko mundutik datorkion estimulazioa bereganatzeko duen ahalmen horri giza garunaren plastikotasuna deritzo. Baldintzak egokiak eta estimulatzaileak badira, berehalako izango dute eragina haurraren ikaskuntzan eta garapenean; desegokiak edo mugatuak badira, ordea, eragin negatiboa izango dute eta ikaskuntzari eta garapenari kalte egingo diete, atzerakorik ez duten ondorioak ekartzeraino ere bai, batzuetan.

Gizakia ahalmen jakin batzuekin jaiotzen da, eta norberaren gaitasunak garatzeko, oso garrantzitsuak dira haurtzaroan jasotzen diren estimulu positiboak, helduengandik nahiz ingurunetik datozenak. Horregatik, haurraren nerbio sistema behar bezala eratzeko beharrezkoak diren estimulazioetan oinarritu behar du Haur Hezkuntzak.

Dena dela, honako oinarri hauek izan behar ditu hezkuntzak:

a) Garapena ahalik eta modu egokienean bideratu behar da. Haurrari bere kasa garatzen utziz gero, ez du berarentzako onena egingo (ez haurrak direnean, ez heltzen direnean), baizik eta une bakoitzean erosoena gertatzen zaiona. Horregatik, irakasleen eta familiaren ardura da haurrari hezkuntza egokia ematea, haren beharrak aintzat hartuz eta haurraren eboluzio prozesua beti errespetatuz. Horretarako, honako hauek egin behar dira:

Haurra aztertu, haren ahalbideak eta mugak. Lortu nahi diren helburuak zehaztu. Lan metodologia bat aztertu eta gauzatu.

Haurrek erdietsitako lorpenak espero zirenak diren ebaluatu; eta ez badira, neurri egokiak hartu.

3

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 4: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

b) Behar bezala hezteko, behar beharrezkoa da haurrak eredu bat izatea; beren heziketa prozesuan eredutzat hartuko duten norbait, alegia. “Egizu diodana, baina ez egiten dudana” baldin bada heziketaren leitmotiva, guztiz ezinezkoa da eredu horri jarraitzea. Haurrak etengabe behatzen dio bere familiari eta irakasleei, eta ahalegin guztiak egingo ditu ikusten duena egiteko.

c) Halaber, prozesu osoa afektibitate testuinguru batean egin behar da, haurra maitasun giro bete-betean senti dadin, giro hori haurren ahalmenak garatzeko akuilu izan dadin. Norberaren ahalmenak garatzeko prozesuan, garrantzitsua da haurra testuinguru afektibo batean egotea, konfiantza eta segurtasun afektiboa senti ditzan; izan ere, gizabanako gisa entzuten ez badiogu eta onartzen ez badugu, ezingo da modu egokian garatu.

Etengabe aldatzen ari den mundu honetan, etorkizuneko erronkei aurre egiteko prestatu behar ditugu haurrak. Zaila da aurreikustea nolakoak izango diren etorkizuneko gizartea eta hezkuntza, baina ziur gaude ez direla izango gaur egungoak bezalakoak.

Hezkuntzaren helburuek bide honi jarraitu behar diote: gaitasun intelektualak garatzea, etengabe ikasteko gaitasuna izatea eta haurren balioak eta jokabideak heztea. Labur esanda, Haur Hezkuntzaren xedea haurren ahalmenak garatzea da, egungo eta etorkizuneko gizarteak eskatzen dituen gaitasunak sendotzeko: matematikarako eta irakurtzeko gaitasunak; talde lanean aritzeko trebezia, arazoei irtenbideak emateko; zientzia eta teknologia ulertzea eta haiekin gustura aritzea; estetika balioestea; ingurumena zaintzea; elebitasuna; informatika eta komunikabideak erabiltzea; desberdintasunak onartzea eta errespetatzea.

Irakasleok haurren garapen integrala lortzearen alde egin behar dugu, eta alde horretatik, esperientzien bitartez ikasteko aukera eman behar diegu haurrei, ikasitako horiek beren eguneroko bizitzan uztar eta erabil ditzaten. Haurrek, ikastetxera joaten direnerako, hainbat gaitasun, bizipen eta ezaguera izan ohi dituzte, beren inguruan eta etxean bertan lortuak, bai eta gauza berriak ikasteko ahalmen itzela ere. Haur bakoitzak dakartzan gaitasun horiek sustatzea eta garatzea da Haur Hezkuntzak gaur egun duen funtzioa. Baina irakasleok ondo gogoan izan behar dugu gaitasun bat ez dela behin betiko bereganatzen: norberak zer bizipen dituen eta eguneroko bizitzako zer erronkari eta zer arazori egin behar izaten dien aurre, gaitasunak zabalduz eta aberastuz joaten dira, etengabe.

Hala bada, Haur Hezkuntzari buruzko ikuskera horren arabera, irakasleek ikaskuntza egoera bereziak diseinatu behar dituzte, haurrek erronkei aurre eginez eta etengabe egin dezaten aurrera. Hori lortzeko, haurrei jarduerak eskaini behar zaizkie, aukera izan dezaten, besteak beste, pentsatzeko, esploratzeko, proposatzeko, gauzak zenbait modutan adierazteko, behatzeko, aztertzeko, arrazoitzeko, hausnartzeko, ikertzeko, lankidetzan aritzeko, eta, horien guztien bitartez, honako helburu hauek lortzeko: inguruan duten mundua hobeto ezagutzea, bere buruan uste osoa izatea, eta autonomoak, sortzaileak eta zoriontsuak izatea.

4

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 5: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Haur Hezkuntza gaur egungo legerianUrtarrilaren 20ko 12/2009 Dekretuak, Haur Hezkuntzako curriculuma zehazten duena eta EAEn ikaspenak ezartzen dituenak, adierazten du: Haur Hezkuntzako etapak berezko identitatea duela, eta aipatzen da etapa horretako curriculumaren helburua pertsonaren garapen integrala eta harmonikoa lortzea dela, alderdi fisikoan, motorean, emozionalean, afektiboan, sozialean eta kognitiboan.

Etapa honetan, besteetan baino gehiago, garapena eta ikaskuntza prozesu dinamikoak dira, eta ingurunearekin izaten den elkarreraginaren ondorioz sortzen dira. Gainera, garapen pertsonalaren eta sozialaren oinarriak finkatzen dira eta zenbait ikaskuntza barneratzen dira. Ikaskuntza horiek funtsezkoak dira, ikasleen oinarrizko gaitasunak garatu ahal izateko.

Haur bakoitzak bere erritmoa eta bere heltzeko estiloa du. Horregatik, ikaslearen eraginkortasuna, ezaugarriak, behar eta interesak, eta estilo kognitiboa aintzat hartu behar dira, etapa honetako hezkuntza jarduera gauzatzean. Prozesu honetan, garrantzi handia du familien parte hartzeak eta lankidetzak.

Edukien antolamendua

Edukiak haurren esperientziaren eta garapenaren berezko hiru arlo edo esparruren inguruan antolatuta daude, eta haurrentzat interesgarriak eta esanguratsuak diren jarduera globalizatuen bidez landu behar dira.Funtsezkoa da lan dinamikak afektu eta konfiantza giroan egitea, haurren autoestimua eta integrazio soziala bultzatzeko.

Haur Hezkuntzako hiru arloak jokabide esparru gisa ulertu behar dira, era guztietako ikaskuntzak gauzatzeko espazio gisa: jarrerak, prozedurak eta kontzeptuak. Horiek guztiek haurren garapena bultzatuko dute eta mundua interpretatzen lagunduko diote, zentzua emango diote, eta parte hartze aktiboa erraztu.

1. arloa: Norberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Esparru hau norberaren identitatea eta heldutasun emozionala pixkanaka eraikitzeari buruzkoa da. Etapa honetan, ingurunearekin dituzten esperientziek gorputza modu orokorrean eta zatika ezagutzen lagundu behar diete haurrei, zer pertzepzio eta mugimendu aukera dituzten, zer sentsazio dituzten identifikatzen eta haiekin gozatzen, eta gorputzaren adierazpen aukerak baliatzen. Norberaren ezaugarriei antzematea, baita ikaskideenei ere, oinarrizko baldintza da haurren garapenerako eta portaera ez-diskriminatzaileak barneratzeko.

Afektibitatea garatzeari ere erreparatuko zaio, nortasunaren funtsezko alderdia baita haurtzaroan, eta emozioak eta sentimenduak hautematea, adieraztea eta pixkanaka kontrolatzea sustatuko da. Norberaren ezaguera eta

5

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 6: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

autonomia lantzeko, jolasa bultzatzea komeni da; izan ere, ekintza, emozioak eta pentsamendua lotzen ditu, eta garapen soziala errazten du.

Haur Hezkuntzan, oso garrantzitsua da, bestalde, osasun, higiene eta nutrizio ohitura onak hartzea. Ohitura horiek norberaren gorputza eta eguneroko bizitzako espazioak zaintzen laguntzen dute, bai eta haurren etengabeko autonomia garatzen ere.

2. arloa: Ingurunearen ezaguera

Errealitateak nola funtzionatzen duen jakiteko eta ulertzeko, haurrak inguruneko objektuen eta materien jokabidea eta propietateak aztertzen ditu: elementuekin aritu eta harremanetan jartzen da; eragiten dituzten sentsazioei antzematen die; elementuekin egiten diren jarduerek zer ondorio eragin ditzaketen aurreikusten du; antzekotasun eta desberdintasunak hautematen ditu; konparatu, ordenatu eta zenbatu egiten du, eta beraz, manipulaziotik adierazpenera igarotzen da (trebetasun logiko-matematikoen jatorria).

Haurrak, natura inguruneko elementuekin eta haien osagaiekin dituzten bizipenei esker, zenbait fenomeno naturalez ohartuko dira, haiek nola agertzen diren eta zer ondorio dituzten, eta izaki bizidunak ezagutzen hasiko dira. Natura ingurunearen aniztasunaz jabetzea eta ingurune hori osatzen dugun pertsonen arteko lotura afektiboari erreparatzea oinarrizkoa da errespetu eta zainketa jarrerak sustatzeko.

Etapa honetan, haurrak gizarte ingurunearen parte direla jabetzen dira. Eskolako bizitzan izaten diren esperientzien eraginez, pertsonak ezagutu eta harremanak izango dituzte haiekin, eta horri esker, loturak sortu eta jokabideak garatuko dituzte, hala nola konfiantza, enpatia eta atxikimendua. Une horretan, garrantzitsua izango da norberaren bizipen, emozio eta sentimenduen adierazpena eta komunikazioa sustatzea, norberaren identitatea eratzeko eta bizikidetza errazteko.

Kultura aniztasunari dagokionez, komeni da haurrei gizarteko ohiturei buruzko ikuspegi zabala eta integratzailea ematea, gizartean dauden kultura adierazpenen berri izan dezaten, eta errespeta eta balioets ditzaten.

3. arloa: Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Komunikatzeko eta adierazteko moduek kanpoko mundua eta barnekoa lotzen dituzte, tresna garrantzitsuak baitira errealitatea irudikatzeko, pentsamenduak, sentimenduak eta bizipenak adierazteko, eta besteekiko harremanak gauzatzeko.

Komunikazioa hezkuntzaren aldetik lantzeak berekin dakar mezuak hartzeko eta interpretatzeko gaitasunak sustatzea, mundua hobeto ulertzeko eta adierazpen originala, irudimentsua eta sortzailea lantzeko.

6

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 7: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ahozko hizkuntza ikasteko tresna nagusia da, baita jokabidea erregulatzeko eta bizipenak, sentimenduak, ideiak, emozioak eta abar adierazteko tresna nagusia ere. Haurrek ikasten dutena, pentsatzen dutena eta sentitzen dutena hitzez adieraztea ezinbesteko tresna bat da, norberaren identitatea eratzeko, egiten ikasteko eta izaten ikasteko.

Ikasgelan irakurketa eta idazketa era funtzional eta esanguratsuan erabiltzen bada, testu idatzien propietate eta ohiko ezaugarri batzuk ikasten hasiko dira haurrak, eta Lehen Hezkuntzako lehen zikloan osatuko dituzte.

Behar-beharrezkoa da haur literaturara hurbiltzea, testu ulergarri eta eskuragarrietatik abiatuta, literaturarako hurbiltze horrekin gozatzeko, ondo pasatzeko eta jolasteko.

Ikus-entzunezko hizkuntza eta informazioaren eta komunikazioaren teknologiak hezkuntzaren baitan lantzeko, erabilera egokia bultzatu behar da, haurrak ikus-entzunezko mezuak ulertzen eta modu egokian erabiltzen has daitezen.

Arte hizkuntzak barne hartzen ditu hizkuntza plastikoa eta musika hizkuntza. Hizkuntza plastikoak heztea du xede: materialak, testurak, objektuak eta tresnak manipulatzea, eta lan plastikoetara naturaltasunez hurbiltzea, abilezia eta trebetasun berriak eskuratzeko eta sentsibilitate estetikoa eta sormena pizteko. Musika hizkuntzak zenbait gaitasun garatzeko aukera ematen du: entzumen pertzepzioarekin loturikoak, kantua, soinudun objektuen eta tresnen erabilera, gorputz mugimendua eta sormena. Horiek guztiak sortzeko, ezinbestekoa da arretaz entzutea, esploratzea eta manipulatzea, eta soinuekin eta musikarekin jolastea.

Gorputz hizkuntzak lotura zuzena du gorputzaren erabilerarekin, keinuekin, jarrerekin eta mugimenduekin; denak ere, komunikatzeko eta adierazteko asmoarekin eginak. Oso interesgarriak dira jolas sinbolikoa eta antzezpena, haurrei aukera ematen baitiete afektibitatea adierazteko eta munduari buruz duten ikuspegia bestei adierazteko.

7

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 8: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Oinarrizko gaitasunak eta Haur HezkuntzaHaur Hezkuntzan, eskolaren eta bizitzaren arteko loturetan sakontzeko estrategia didaktikoen bila jardun izan dugu beti. Alde horretatik, Eskola Berria mugimenduko kideak (Decroly, Montessori, Agazzi ahizpak) oso pozik egongo lirateke, jakitean beraiek defendatutako zenbait printzipio (“bizitzarako eta bizitzeko eskola baten alde”) funstzat hartuta dihardutela lanean nazioarteko hainbat erakundek (ELGAk, Europako Parlamentuak eta Europako Kontseiluak, esate baterako).

Oinarrizko gaitasunen araberako ikuspegiak, gaur egun, aukera ematen du globalizazio printzipioa garatzeko beharrezkoak diren zenbait berrikuntza didaktiko proposatzeko. Datorren hamarkadan, oinarrizko gaitasunak, askotariko adimenak sustatzen dituztenez gero, mundu osoko curriculumetan jasoko dira, eta ezinbesteko erreferentzia bihurtuko, hezkuntza etapa guztietarako ardatzak zehazteko.

Oinarrizko gaitasunak: kontzeptua eta tipologia

Zer da, baina, gaitasuna? Hauxe, labur esanda: “Eraginkortasunez jokatzearekin lotutako jakintza mota bat, ezaguerak eta balioak uztartzen dituena, hainbat testuinguru eta egoeratan izan daitezkeen zereginei irtenbideak emateko aukera emango duena” (Escamilla, 2008, 2009, 2011). Horrenbestez, gaitasunen araberako ikuspegiaren xedea, oinarrizkotzat jotzen diren zortzi gaitasunen bitartez, orientazio zehatzak antolatzea da, garapen orekatua lortzeko. Hortaz, honako hauek sustatu nahi ditugu:

Hizkuntzaren bitartez komunikatzeko gai izatea (Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna).

Arrazoibide logikoak egitea eta zenbatzaile nahiz neurriekin lotutako baliabideak erabiltzea (Matematikarako gaitasuna).

Objektuekin eta naturarekin harremanak izatea, eta norberaren osasuna zaintzea (Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna).

Informazioarekin eta komunikazioarekin lotutako baliabideak behar bezala erabiltzea (Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna).

Errespetua, elkar ulertzea eta elkarri laguntzea oinarri dituzten harremanak bultzatzea (Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna).

Literatura, pintura, musika, eskultura, dekorazio arteak, gastronomia, ohiturak, ondarea eta abar lantzea eta haietaz gozatzeko gai izatea (Giza eta arte kulturarako gaitasuna).

Zenbait jokabide eta estrategia garatzea, lanean gogor eta modu sistematiko eta kritikoan aritzeko estrategiak lantzeko (Ikasten ikasteko gaitasuna).

8

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 9: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Nork bere gain hartzea besteekin eta ingurunearekin harremanak modu autonomoan izateak dakartzan ardurak (Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna).

Autonomia pedagogikoaren printzipioaren arabera, beste gaitasun batzuk ere landu daitezke hezkuntza proiektuetan (eta beraz, proposamen pedagogikoetan); adibidez, gaitasun emozionala eta gaitasun espirituala, biak ala biak guztiz integratzaileak baitira.

Gaitasunak ikasgelarako programazioan

Gure lanari esker, gaitasunak eta programazioko elementuak elkarrekin estu lotzea lortu dugu. Gurea berrikuntza proposamen bat denez, unitate didaktikoek estilo guztiz berria izango dute, eta horretan, honako bi helburu hauek hartuko ditugu jomugatzat: batetik, gaitasunak sustatzea, eta bestetik, gure testuinguruko egiazko premiekin eta aukerekin lotzea. Gaitasunak honela zehaztuko dira:

Unitate didaktiko bakoitzaren muinean bertan. Ikasturtean zehar, gaitasun guztiak landuko dira unitateetako ardatz globalizatzaileen bitartez. Adibidez, “kalea eta dendak” (Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna, Matematikarako gaitasuna), “gorputza eta elikadura” (Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna, Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna).

Unitate didaktiko bakoitzaren helburuetan eta edukietan. Unitate bakoitza gaitasun jakin batzuekin lotuta dago; baina, edonola ere, beste zenbait gaitasun ere landu daitezke, helburuen eta edukien bitartez.

Baliabide pertsonal eta metodologikoetan. Proposamen globalizatzaileak eta intuizioan, partaidetzan, trukean eta esperimentazioan oinarritutako teknikak erabiltzeari esker (hausnarketarako eta jakin-mina pizteko), gaitasunetan oinarritutako ikusmoldeak bat egiten du gure-gureak diren jarduerekin: biribilekoak, esperimentazioa, bilaketa, kontakizunak, deskribapenak, hizketaldiak, solasaldiak, jolasak eta lankidetza.

Baliabide materialak aukeratzean. Egiazko materialak erabiltzen ditugu (argazkiak, liburuxkak, aldizkariak, kaxak, jarraibideak, ikuskizunetarako sarrera txartelak), eta ikus-entzunezko eta/edo informatika baliabideak, hainbat eduki dituztenak (filmak eta dokumentalak; arreta, oroimena eta arrazoibidea lantzeko jolasak), ikasten ikasteko gaitasuna sustatzea helburu hartuta.

Ingurumen baliabideen plangintzan. “Irtenaldiak” (errealak, alegiazkoak nahiz birtualak) ezinbesteko baliabideak dira hizkuntza, gizarte, kultura, ekimen eta autonomia gaitasunak garatzeko (nora joango garen, irtenaldiak norekin egingo ditugun, noiz, non, zergatik, zer ondorio dituzten).

Haur Hezkuntzako arlo eta gaitasun guztietan landu beharreko zereginak zehaztean. Zereginei esker, elkarrekin uztar daitezke ahozko adierazpena (deskribapenak, azterketak, galderak, izenburuak), logika-matematika (tamainak, posizioak, formak, distantziak), gorputz adierazpena (imitazioak, emozioak adieraztea), musika hizkuntza

9

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 10: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

(soinuak, melodiak, musika akonpainamendua) eta arte sormena (modelatzea eta marraztea).

Zereginen adierazleak identifikatzean. Zereginak behar bezala identifikatuta, unean unean ikasleak aurrera egiten ari diren eta lorpenik erdiesten duten ebaluatu ahal izango dugu. Adierazle horietako batzuk familiei informazioa emateko erregistro tresnaren zati bat izango dira, familiek jakin dezaten beren seme-alabek zer-nolako eboluzioa duten oinarrizko gaitasunen garapenean.

Gaitasunen araberako ikuspegia sistematikoki garatzen laguntzeko, gaitasunak programazioaren elementuetan txertatu behar dira: helburu, eduki, baliabide, zeregin eta ebaluazioetan. Horrela eginez gero, lan antolatua eta zehatza egin ahal izango da, eta aukera emango du ikasleek garatzen dituzten abilezien eta trebetasunen jarraipen eraginkorra egiteko.

10

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 11: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Nubaris Dimentsioaren oinarri metodologikoaHaur Hezkuntzaren helburu nagusia haurren garapen fisikoan, afektiboan, sozialean eta intelektualean laguntzea da, eta horretan, familiekin elkarlanean aritzea, bai eta oinarrizko gaitasunak lortzeko oinarriak finkatzea ere. Helburu hori lortzeko, ezinbestekoa da, gurea haurrei zuzendutako proiektua denez gero, ondo jakitea haurrek unean unean zer-nolako garapen maila duten, koherentzia bat egon dadin lortu nahi diren mailen eta programaturiko eduki eta jardueren artean.

Ildo horretatik, Nubaris Dimentsioan jasotzen diren jardueren proposamenaren oinarrian, funtsean, haurraren garapenaren deskribapena dago (Vigotsky-ren eta haren jarraitzaileen teoria historiko-kulturalean adierazia). Proposamenak honako ikuspegi hauek biltzen ditu:

Haurraren garapena gorabeheratsua da.

Haurren garapenean, hezkuntza da bide erakusle nagusia.

Garapen psikikoa jardueren bitartez eratzen da.

Lehen haurtzaroan, honako hiru jarduera hauek dira nagusi: haurren eta helduen arteko komunikazio emozionala, objektuekin egiten diren jarduerak eta jolasak.

Haurren garapen potentzialak garrantzi handia du irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuan.

Funts teoriko horiek dira, hain zuzen, gure hezkuntza proposamenaren oinarri kontzeptualak. Gure proposamenean, haurra bera da prozesuko ardatz eta oinarri nagusia, eta irakasleek ere berebiziko garrantzia dute, haiek arituko baitira gero orientatzaile eta bitartekari lanetan.

Nubaris Dimentsioa proiektuan, honako xede hau lehenesten dugu: haurrei zenbait lanabes ematea, beren ezaguerak hainbat testuingurutan erabili eta, bizikidetza oinarri hartuta, zenbait helburu pertsonal lor ditzaten. Gure metodologiari jarraituz, eta norberaren ezaguerak eraikitzea helburutzat hartuta, hainbat trebetasun landuko dituzte haurrek ume-umetatik: behaketak egitekoa, ikertzekoa, problemak ebaztekoa, hipotesiak egitekoa, aurretiko ideiak egiaztatzekoa eta ondorioak ateratzekoa, besteak beste. Laburbilduz, honako hauek dira Nubaris Dimentsioaren lan proposamen azpimarragarrienak:

Haurrek aurretiko zer ezaguera dituzten, ikasi beharrekoak ere halakoxeak izango dira. Horrenbestez, beharrezkoa da haurrek eskolara joatean dituzten ezaguerak onartzea, eta horrekin batera, ezinbestekoa da haien motibazioak, ikuspuntuak eta sentimenduak errespetatzea.

Ikaskuntzaren ardatza ikaslea bera da. Horregatik, hain zuzen, beharrezkoa da haurrek, beren ezaguerak abiapuntutzat hartuta, esanahiak eraiki ditzaten saiatzea.

Ikaskuntzari zentzua aurkitu behar zaio. Beharrezkoa da loturak ezartzea, egitura kognitiboak hautsi, eta, ikaskuntzarekin lotutako bizipen

11

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 12: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

berriak izateari esker, haiek atzera ere berregitea eta/edo ordezkatzea; hau da, beharrezkoa da ikaskuntza esanguratsua izatea.

Esanahiak aktiboki eraikitzea, horixe da ikastea. Egin beharreko jarduerei dagokienez, hauxe da garrantzitsuena: jarduera horiek eta haurrak eginak dituen eraikuntzak behar bezala uztartzea. Horrenbestez, beharrezkoa da haurren unean uneko garapen maila kontuan hartu eta errespetatzea, eta horretan, sekuentzia bat ezartzea, haurren eraikuntza prozesuarekin bat etorriko dena.

Testuingurua kontuan hartuta, zenbait kontzeptu, prozedura eta jarrera landu behar dira modu integralean. Horri esker, ikasleek oinarrizko zenbait ezaguera bereganatuko dituzte, eta natura, gizartea eta kultura ulertuko. Nabarmena da haurren garapen eta ikaskuntza prozesua integrala eta dinamikoa dela, eta barneko nahiz kanpoko faktoreen arteko interakzioan oinarritzen dela.

Lan egitean, ikuspuntu orokor bat hartu behar da oinarritzat. Ikaskuntza ez da lortzen ezaguerak batzearen edo metatzearen bitartez, ikasi beharrekoak eta badakizkigun ezaguerak (bizipenen bitartez lortutako ezaguerak) elkarrekin lotzearen bitartez baizik. Beraz, ikaskuntza prozesu orokor bat da, eta ezagutu nahi den errealitatera hurbiltzeko aukera ematen die norbanakoei.

Ikastearekin lotutako bizipenak osatzea eta zabaltzea helburu hartuta, familiarekin batera heldu behar zaio heziketa lanari. Gure programa eraginkorra izango bada, beharrezkoa da hezkuntza irizpide berberei jarraitzea haurren bizitzako aldi guztietan: etxean eta ikastetxean. Hori dela eta, ezinbestekoa da hezitzaileen eta gurasoen arteko komunikazioa eta koordinazioa.

Azalpen horiek guztiak abiapuntutzat hartuta, eta etapa bakoitzeko premiak eta edukiak gogoan ditugularik, hona hemen Nubaris Dimentsioaren xede nagusiak:

Hizkuntza trebetasunak (entzutea, hitz egitea, irakurtzea eta idaztea) sustatzea, ideiak eraikitzeko, sentimenduak eta emozioak adierazteko, eta norberaren jokabidea zein besteekiko harremanak arautzeko.

Pentsamendu logikoa eraikitzeko beharrezkoak diren adimen trebetasunak lantzea, haurrek errealitatea uler eta interpreta dezaten, hipotesiak egin eta ondorioak atera ditzaten, eta eguneroko bizitzako arazoei irtenbideak ematen ikas dezaten.

Ingurumena babesteko konpromisoa hartze aldera hainbat egoera aurkeztea, eta horretan, mundu fisikoa den horretantxe eta gizakiok eragiten diogun neurrian nolakoa den ulertzea.

Ulermena eta adierazpena oinarri dituzten testuinguruak bultzatzea, eta horretan, zenbait komunikazio kode erabiltzea: hitzezkoa, grafikoa, keinuak, plastika, musika, teknologia eta matematika kodeak, besteak beste.

12

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 13: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Norberaren inguruaren ezaguera abiapuntutzat hartuta, eta bizikidetza nagusi dela, errespetuzko trebetasunak ikastea eta sustatzea, gizarte harreman egokiak eraikitzeko.

Munduko kultura ondarearen berri jakitea, eta gaur egungo zenbait kulturak zer ekarpen egiten dizkiguten aintzat hartzea.

Ikaskuntza egoera eraginkor eta autonomoak bultzatzea, informazioa eraginkortasunez aztertzeko, erabiltzeko eta antolatzeko.

Harreman aberasgarriak bultzatzea, konpromisoa oinarri dutenak, eta horretan, autokontzeptua behar bezala eraikitzea eta autoestimua garatzea.

Familiarekiko harremanenak bultzatzea, eta horretan, partaidetza, lankidetza eta informazioa lantzeko estrategiak garatzea.

Gaitasunak behar bezala lantzea, Haur Hezkuntza bukatzean haurrak mailaz maila eta progresiboki igaro daitezen Lehen Hezkuntzara.

13

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 14: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Metodologia printzipioak

Segurtasun eta konfiantza giroa

Harremanak eta afektibitatea oso garrantzitsuak dira hezkuntzako etapa guztietan, baina are garrantzitsuagoak Haur Hezkuntzan.

Haurrak behar-beharrezkoa du maitatzen eta balioesten dutela sentitzea. Horrek asko lagunduko dio ingurunea eta beste haur batzuk pixkanaka ezagutzen dituenean sortuko zaizkion erronkei aurre egiten, eta bizikidetzak dakartzan frustrazio txikiak gainditzen. Haurrek segurtasuna eta konfiantza sentitzen ez badute, ezin dute bizitzaz bete-betean gozatu. Irakasleek hori kontuan hartu eta haurren arteko harremanak sustatu behar dituzte. Jarraibideak eskaini behar dituzte, haurrek aukera izan dezaten, adibidez, ikuspuntu desberdinak alderatzeko eta aldatzeko, interesak bateratzeko, taldeko erabakiak hartzeko, elkarri laguntzeko eta gatazkak hitz eginez gainditzeko.

Haurra zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta irakaslearen behar handiagoa izango du. Zailtasun larriren bat badu, erreferentziazko heldua berehala aurkitzeko aukera izan behar du, hari laguntza eskatzeko, nahiz eta ikastaldea talde autonomoetan aritu. Berehala lagunduz gero, haurra oso gustura sentituko da. Komeni da haurrekin konfiantza harremana sortzea. Horretarako, keinuak, jarrerak, hurbiltze fisikoa, hizketa baliatuko ditugu, haurrek maitatzen, balioesten eta errespetatzen ditugula senti dezaten. Alderdi horiek guztiek asko lagunduko diote haurrari bere autoestimua modu positiboan eraikitzen. Beti animatuko ditugu haurrak ahalegintzera eta aurrera egitera, beren ahalbideetan konfiantza izan dezaten.

Giro afektibo egokia eta segurua sortzeko, beharrezkoa da: Ikastetxeko profesionalen artean koordinazio ona egotea. Guneak eta txokoak haurren premietara egokituta egotea. Ikastetxeko gune guztiak erabiltzea haurren autonomia eta helduekiko

harremanak bultzatzeko. Hezkuntza-komunitate osoaren artean, ikastetxe bizia eta irekia sortzea;

haurrak, familiak eta profesionalak, irakasleak eta irakasle ez direnak, konfiantzaz eta zoriontsu sentitzeko moduko leku bat.

Haur bakoitzaren garapenaren berri jakitea, eta garapenarekiko jarrera positiboa izatea.

Familiek modu sistematikoan eta arautuan esku hartzea seme-alaben irakaskuntzan eta ikasketan.

14

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 15: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Egokitzapeneko aldia

Haurrak eskolan hasten diren garaia berezia izaten da, eta, beraz, arreta handia jarri behar da aldi horretan.

Funtsezkoa da lehen bilera orokor bat egitea, batetik, jakinarazteko zer ezaugarri izango dituen aldi horrek, zer helburu lortu nahi diren eta zer jarduera egingo diren ikasturtearen hasieran eta lehen hiruhilekoan, eta bestetik, familiei laguntza eskatzeko eta azaltzeko jarduera horietan zer material ekarri beharko duten, eta haien zalantzak entzuteko eta argitzeko…

Egokitzeko prozesu horretan, lehentasuna da haurrak gustura senti daitezen lortzea, eta eskolako jarduerez gozatzea. Horretarako, funtsezkoa da segurtasunezko eta konfiantzazko giroa sortzea, eta hori lortzeko bidea da irakaslea haurren babes eta helduleku bihurtzea, hurbileko agertzea eta haien sentimendu, emozio, premia eta abarren adierazpenei adi egotea, eta horiek adieraztea lortzen ez dutenekin erne egotea.

Pazientziaz eta lasaitasunez hartu behar da egokitzapeneko aldi hori, kontuan hartuta atzerapausoak gerta daitezkeela haurren jarreran. Hala, denbora utzi behar zaie umeei beren emozioak eta aurreko ikasturtean ikasitako ezaguerak azaleratzeko. Une hori baliatu behar dugu hasierako ebaluazioa egiteko; hau da, jolas jarduera lasaien bidez, ikasleek aurrez zer ikasi duten jakiteko.

Une egokia da biribileko luzeagoak egiteko, eta saio horiek baliatuz beren esperientzia, zaletasun, interes, bultzada eta abarren berri jakiteko. Era berean, autonomiarako ohiturak eta oinarrizko bizikidetza arauak azaldu eta landuko ditugu biribileko horietan, eguneroko jardunean horiei jarraitzeko eta haurrei autonomoagoak izaten laguntzeko: taldeak eratuko dira; bakoitzari bere eserlekua eta esekitokia zein izango den jakinaraziko zaio; ikasgelako materiala antolatzen lagunduko dute, kartelak eta identifikatzeko etiketak eginez; arauen horma irudiak egingo dituzte… Izan ere, funtsezkoa da ikasgela eta ikastetxea beraiena ere badela sentitzea.

Alderdi horiek guztiak aintzat hartuta, beharrezkoa da denbora tarte bat hartzea, proiektuen araberako lana, unitate didaktiko globalizatuak... abiarazteko. Hori dela eta, Nubaris Dimentsioak Egokitzapen unitate bat sortu du maila bakoitzerako. Aipatutako esparru horiek guztiak lantzea da unitate horien xedea: aurretik zer dakiten aztertzea; aurrez landutako ezaguerak gogora ekartzea; haurren esku-hartzea bultzatzea, materialak antolatzeko kartelak egin ditzaten… Azken batean, unitate horren helburua da, ikasleei zein tutoreei, egokitzapeneko aldi hori ondo gainditzen laguntzea.

Ikaskuntza esanguratsua

Ikaskuntza esanguratsuaren funtsa da ikasleek ikaskuntza berriak aurrez zituztenekin uztartzea. Horrenbestez, esperientzia motibatzaileak jarri behar dizkiegu eskura, eduki argi eta ondo antolatuak dituztenak, ikasleen ezaugarri psikoebolutiboetara eta ikasle bakoitzaren garapen mailara egokitutako edukiak dituztenak.

Ikasleei aurkeztutako materialak ikaskuntza esanguratsu hori bideratu behar du, eta gatazka kognitiboa sortu behar du haurrarengan, mundua irudikatzeko buruan dituen eskemak aldatzeko beharra senti dezan, eta eskema horiek berriro orekatzen lagunduko dioten informazio berria eskura dezan. Helburua da haurrek ikasten ikastea. Haurrak oraindik ere

Page 16: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

bere kabuz egin ezin dituen jardueretan esku hartu behar du irakasleak; laguntza jasoz gero ebatz ditzakeen jardueretan, hain zuzen.

Globalizazioa

Haurrek modu globalean ikasten dute, errealitatea osotasun gisa ulerturik. Horregatik, unitate didaktikoen eta lan proiektuen bidez, ikasiko dutenari buruzko ikuspegi globala ematen diegu, lagundu egiten diegu behatzen eta esperimentatzen, lehenbizi nahieran eta ondoren gure galderen bidez gidatuta, loturak egin ditzaten eta inguruan duten munduak zer propietate eta ezaugarri dituen kontura daitezen.

Jarduerei buruzko proposamenetan dagoen globalizazio horren ahalegina da haurrari edukiak bizitzan bertan aurkituko dituen moduan ematea; hau da, osotasunean. Eta proposatutako jarduera horien ezinbesteko baldintza da haurrak modu aktiboan parte hartzea. Helburuak bi dira funtsean: batetik, gaitasun guztiak (fisikoak, afektiboak, intelektualak eta asozialak) modu globalean garatzea, eta bestetik, jakintza antolatzea, haurraren interesa eta garapen psikologikoa aintzat harturik, haur hori prestatzeko, etorkizuneko egoerei aurre egiteko gai izan dadin. Kontua ez da gaitasunak bereizita eskuratzea, elkarren artean loturarik gabe; aitzitik, “gaitasun multzoak” eskuratzea da kontua.

Ikuspegi globalizatzaileak aukera ematen dio haurrari osotasunetik zatietara joateko, alde praktikotik teorikora, alde esperimentaletik kontzeptuetara, dakienetik ez dakienera, gertukotik urrutikora, zehatzetik abstraktura.

Ikuspegi globalizatzailea gauzatzeko, beharrezkoa da: Errealitatearekin lotura duten esperientziak planteatzea. Ikasle bakoitza bat dela aintzat hartzea. Elkarren arteko harremanak sustatzea. Ardatz beraren inguruan hezurmamitutako jarduerak aurkeztea; elkarren artean

lotura egingo duen hari bat izatea. Hori, gainera, lagungarri izango da ikaskuntza esanguratsurako.

Globalizazio nukleoen edo ardatzen inguruko unitate didaktikoak edo proiektuak programatzea: fantasia, beste leku batzuk ezagutzea (munduan barnako bidaiak) eta beste garai batzuen berri jakitea (denboran bidaiatzea); izan ere, horixe da haurren interesei, ikaskuntza erritmoei eta aniztasunari bide emateko modurik onena.

Page 17: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Jarduera, jolasa eta esperientzia

Haurrek sentipenen bidez jasotzen dute informazioa eta ikasten dute, hainbat objektu eta material erabiliz, manipulatuz eta haiekin esperimentatuz. Jolasaren, ekintzaren eta esperimentazioaren bidez, haurrak bere interesak eta motibazioak adierazten ditu, eta objektuek zer propietate duten ikasten du. Irakasleak ziurtatu behar du haurraren jarduna bera dela haren ikaskuntzaren eta garapenaren iturri nagusietako bat, eta horretarako, haren motibazioa eta parte hartze aktiboa bultzatzeko giroa sortu behar du.

Jolasak jarduera egituratua izan behar du, eta hiru dimentsio ditu: Dimentsio intelektuala: zubi lanak egiten ditu, sentsaziotik pentsamendura

igarotzeko. Jolasa da biderik eraginkorrena saioak egiteko, munduari buruzko ezaguerak eskuratzeko, egiaztatzeko eta kontzientzia hartzeko, eta bide batez, tresna baliagarri izango diren ezaguerak eskuratzeko.

Dimentsio afektiboa: jolasaren bidez irakasleak aukera izan dezake haurraren jarrera eta jokabideez jabetzeko eta horiek ulertzeko, bai eta blokeo psikologikoak eta adierazteko zailtasunak gainditzen laguntzeko ere.

Dimentsio soziala: ingurune egokiena da haurra eguneroko bizimoduan pixkanaka sar dadin lortzeko. Gizarteko eredu sozialekiko eta balioekiko elkarreragina bultzatzea da horretarako bidea.

Ikasteko eta irakasteko jarduerak ikaskuntza lortzeko bitartekotzat hartu behar dira; inoiz ez helburu edo jomugatzat. Jarduera horien bidez garatzen eta zehazten ditugu estrategia metodologikoak.

Estrategia metodologiko bakoitzari (proiektuak, unitate didaktikoak…) bide emateko, hainbat jarduera egin behar dira. Horrenbestez, bi erreferentzia hartuko ditugu kontuan zer jarduera hautatu erabakitzeko:

Zer metodologiari jarraituko diogu, jarritako helburuak lortzeko? Zer jarduera sekuentziari jarraituko diogu, ikaskuntza eraginkorra lortzeko?

Hala, jarduerak eta esperientziak jolas tankerakoak izango dira funtsean, jolasaren elementu globalizatzailean oinarrituak. Orobat, honako printzipio hauek hartuko dira kontuan:

Motibatzaileak eta esanguratsuak izango dira haurrentzat; hau da, beren gaitasun pertsonala frogatzeko erronka.

Helduekiko elkarreragina bideratuko da jarduera horien bidez, giro atseginean, seguruan eta goxoan.

Haurren esperientzia esparru, interes eta premia guztiak hartuko dira aintzat. Haurraren eta testuinguruaren arteko elkarreragina bideratuko da horien bidez,

baita familiaren eta ikastetxeko bertako nahiz kanpoko profesionalen parte hartzea ere.

Kontuan hartuko da zer espaziotan egingo den, zer material beharko den eta zenbat denbora eskainiko zaion.

Page 18: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Aukera izango da horien bidez ebaluazioa egiteko, bai irakaslearena eta bai ikasleena, eta horren ondotik, beharrezkoak diren egokitzapenak egingo dira.

Page 19: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Etapako helburu nagusiak12/2009 DEKRETUAk, urtarrilaren 20koak, Haur Hezkuntzako curriculuma zehaztu, eta Euskal Autonomia Erkidegoan ikaskuntza horiek ezartzen dituenak xedatutakoaren arabera, honako hauek dira etapa horretako helburu nagusiak:

Norberaren gorputza ezagutzea, gorputzak ekiteko ematen dituen aukerak zein diren konturatzeko eta desberdintasunak errespetatzen ikasteko.

Familia, natura eta gizarte inguruneari behatzea eta horiek aztertzea, bai eta horiek ezagutzeko interesa izatea ere, inguruko gizarte eta kultura jardueretan modu aktiboan eta apurka-apurka parte hartzeko.

Ohiko jardueretan, pixkanaka, gero eta autonomia handiagoa hartzea, nork bere buruarekiko konfiantza eta ekimena gara ditzan.

Norberaren gaitasun emozionalak eta afektiboak garatzea, nork bere buruaren irudi positiboa eta benetakoa era dezan.

Ingurukoekin harremana izatea eta bizikidetzarako eta gizarte harremanetarako oinarrizko arauak barneratzea, gatazkak modu baketsuan konpontzen trebatzeko.

Komunikatzeko gaitasunak garatzea, zenbait hizkuntza eta adierazpideren bitartez.

Trebetasun logiko-matematikoak, irakurketa-idazketa eta mugimendua, keinuak eta erritmoa lantzen hastea, norberak inguruan duen mundua ulertu eta interpretatu dezan.

Page 20: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Helburu nagusiak arloka, 3 urteNorberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Pertsonen ezaugarriak identifikatzea eta onartzea. Gorputzeko atal nagusiak eta zentzumen organoak bereiztea eta identifikatzea. Gorputzaren oinarrizko premiak identifikatzea: elikadura. Elikagaiak zaporearen arabera hautematea eta bereiztea: gozoa eta gazia. Sentsazioen arteko aldeak hautematea: hotza/beroa, gogorra/biguna, leuna/zimurra,

lehorra/bustia. Norberaren emozioak eta sentimenduak adieraztea. Zenbait emozio eta aldarte identifikatzeko gai izatea: maitasuna, haserrea, tristura,

beldurra, lotsa, poza. Ikaskideekin eskuzabaltasunez jokatzea. Laguntza eskatzea eta besteei ematea zeinen garrantzitsua den balioestea. Besteak errespetatzea. Adiskidetasunaren garrantzia sustatzea eta balioestea. Egindako aurrerapenak eta ahalegina aintzat hartzea, zer gaitasun dituen kontuan

hartuta. Manipulazio xeherako trebetasuna eskatzen duten jarduerak egitea: trokelak askatzea,

marraztea, margotzea, ebakitzea. Mugimenduen koordinazio orokorra garatzea, zenbait modutan batetik bestera

ibiltzean: azkar, poliki, atzerantz, oztopoak edo pertsonak saihestuz. Ibiltzean, alde batera biratu eta ibiltzen jarraitzean, geldi egon eta mugimenduan

hastean, orekari eustea. Gorputzarekin objektuekiko eta espazioarekiko jarrerak hartzea: barnean/kanpoan,

goian/behean, aurrean/atzean, hurbil/urrun, gainean/azpian, irekita/itxita. Batera edo bestera ibiltzean oreka kontrolatzea. Objektu bat jaurtitzeko eta jasotzeko mugimenduak koordinatzea. Jardueraren eta atsedenaren artean bereiztea. Adeitasunezko arauak ikasten hastea: agurtzea. Autonomiaz jokatzea, eskolan egiten diren jardueretan. Eskolan ordena ohiturak hartzen hastea: berokiak esekitzea eta paperak paperontzira

botatzea. Ikastetxeko garbitasun arauak zein diren jakitea eta balioestea. Mahaian jokabide egokia izatea. Elikadurarekin lotutako higiene ohiturak bereganatzea: eskuak eta hortzak garbitzea. Elikadura orekatua osasunerako zeinen garrantzitsua den jabetzea. Ariketa fisikoa eta kirola balioestea. Eguraldi bakoitzerako zer arropa diren egokiak identifikatzea. Eguneroko jardueretan parte hartzea: jostailuak jasotzea. Objektu arriskutsuak ez ukitzea zeinen garrantzitsua den ulertzea. Segurtasun arau batzuen berri jakitea, istripurik ez izateko: gerrikoa ez askatzea,

aulkian ondo esertzea, espaloian modu egokian ibiltzea, kalea gurutzatzean bi aldeetara begiratzea, zebra bideak errespetatzea.

Garraiobideetan bete beharreko gizalegezko arauak jakitea: erreserbatutako eserlekuak errespetatzea.

Besteei eta inguruko elementu eta izaki bizidunei errespetua izatearen garrantziaz jabetzea.

Zenbait animalia eta landare ukitzean kontuz ibiltzea.

Page 21: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ingurunea zaintzeko ardurak hartzea: paperontziak erabiltzea. Ura aurrezteko ohiturak hartzen hastea: edalontzia kontuz betetzea, gainezka egin ez

dezan. Aire zabaleko jarduerak egitean hidratatzea eta eguzkitik babestea zeinen

garrantzitsua den jabetzea. Lankidetzan lan egiten ikastea, proposatutako tailerren eta jolasen bidez.

Ingurunearen ezaguera

Koloreak identifikatzea eta bereiztea: gorria, urdina, gorria, horia, berdea, laranja, morea. Zenbait zenbatzaile bereiztea eta eguneroko bizitzan erabiltzea: bat/asko; asko/gutxi; dena/ezer ez; denak / batere ez. Tamainak identifikatzea: handia/txikia, handiena/txikiena. Luzera kontzeptuak bereiztea eta erabiltzea: altua/baxua, luzea/laburra. Motel eta azkar ibiltzearen artean bereiztea. Denbora nozioak ongi erabiltzea: eguna/gaua. 1, 2, 3 zenbakien kantitatea bereiztea eta bakoitzaren grafia identifikatzea. Ordinalak identifikatzea eta kokatzea: lehena, azkena. Bi forma edo koloreren segidak egitea. Espazio kokapenak bereiztea: barnean/kanpoan, goian/behean, aurrean/atzean, hurbil/urrun, gainean/azpian, irekita/itxita. Zirkulu, karratu eta triangelu formako objektuak identifikatzea. Irudi lauak bereiztea: zirkulua, karratua eta triangelua. Objektuen ezaugarriak bereiztea: hotza/beroa, gogorra/biguna, leuna/zimurra, lehorra/bustia. Elikagaiak bereiztea: gozoak/gaziak. Urtaro batetik bestera paisaian gertatzen diren aldaketak identifikatzea. Ikastetxeko gelak eta guneak esploratzea eta haietan orientatzea: ikasgela, jolastokia, jangela, komuna, erabilera anitzetarako gela. Ikasgelako objektuak non jarri behar diren jakitea. Ikastetxeko helduak eta ikaskideak ezagutzea. Ikasgelako elementuak bereiztea. Familiako kideak zein diren jakitea, bai eta zein den ere norberaren lekua haien artean: gurasoak, anai-arrebak, aitona-amonak. Familia giroko jarduera batzuk identifikatzea. Familiako kide bakoitzak zer lanbide duen jakitea. Etxeko gelak eta haietako objektuak bereiztea, eta bakoitzean zer jarduera egiten diren jakitea. Etxetresna arriskutsuak bereiztea. Elikagaiak sailkatzea: fruta, barazkiak, haragia, arraina. Elikagaiak animalia edo landare jatorrikoak diren jakitea. Bide segurtasunarekin lotutako kaleko elementu esanguratsuenak identifikatzea: semaforoa, zebra bidea eta zirkulazio agentea. Inguruko saltoki publikoei erreparatzea eta horiek bereiztea: dendak. Parke batean zer jarduera egin daitezkeen jakitea. Etxeko animaliak eta animalia basatiak bereiztea eta sailkatzea. Animalien kanpoko ezaugarriak eta mugitzeko modua identifikatzea. Landare landuen eta basalandareen arteko desberdintasunak jakitea. Garraiobide bakoitza ibiltzen den ingurunearekin lotzea: lehorra, itsasoa edo airea. Bakarkako garraiobideak eta taldekoak bereiztea.

Page 22: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Urak naturan duen garrantziaz jabetzea. Eguraldiaren zenbait fenomenok zer ezaugarri duten identifikatzea: euria, ostadarra, elurra, haizea… Natura inguruneak zaintzea eta ingurune osasungarrietan bizitzea zeinen garrantzitsua den ohartzea. Paisaiako elementuak bereiztea: mendiak, itsasoa, ibaia, haitzuloa. Zenbait langile identifikatzea: eskolarekin, gorputza zaintzearekin, elikadurarekin, segurtasunarekin, saltokiekin, animalien eta landareen zaintzarekin, garraiobideekin lotura dutenak, hain zuzen. Haurren zenbait eskubide ulertzea eta aintzat hartzea. Bake eta gatazka egoerek sortzen dituzten emozioez jabetzea eta horiek ulertzea. Kontzeptu mapen bidez landutako edukiak gogoratzea. Pixkanaka, jokabide trebetasun eta eredu egokiak garatzea, lan proiektuko jardueretan interesez parte hartuz. Kultura erroak dituzten inguruneko jaiak bereiztea eta haien ezaugarriak identifikatzea: Eguberriak, inauteriak. Ikasturtean zehar antolatu ohi diren egun berezietako ospakizunak ulertzea eta haietan parte hartzea.

Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Norberaren izena, ikaskideena eta hurbileko senitartekoena ongi ahoskatzea. Sentimenduak, nahiak, ideiak, lehentasunak eta gustuak ahozko hizkuntzaren bidez

adieraztea, eta horiei buruz hitz egitea. Kontakizunetan, honako aditz denbora hauek zuzen erabiltzea: orainaldia eta

iraganaldia. Nork bere burua deskribatzea, hitzez. Informazioa eskatzeko ahozko hizkuntza erabiltzea, modu argian eta ulergarrian. Ipuinak kontatzea, adierazpen argia eta ulergarria erabiliz. Familia bereko hitzak aipatzea. Unitateekin lotutako hiztegia jakitea, eta esaldi arruntetan erabiltzea. Ahozko hizkuntza egoki erabiltzea, animaliak deskribatzean. Hizkuntza jolasetan modu sortzailean parte hartzea. Hizketaldietan ekimenez parte hartzea. Artikulazio trebetasunak garatzea, soinuak egiteko. Kontzientzia fonologikoa garatzea. Testu euskarrietako eduki eta elementu garrantzitsuenak identifikatzea. Esaldi errazak osatzea, piktogramak eta hiztegi txartelak erabiliz. Begien eta eskuen arteko koordinazioa garatzea, trazuak egitean. Gero eta trazu zehatzagoak egitea, idatzizko hizkuntzarako bidean. Informazio liburuen idatzizko edukiak jasotzeko interesa izatea. Ipuin eta narrazioekin gozatzea. Literatura tradizioko testuak aztertzen eta haiekin gozatzen hastea. Ordenagailuaren sagua eta teklatua erabiltzen hastea. Ordenagailuaren pantaila, teklatua, PUZa eta sagua identifikatzea. Saguaren erabilerarako oinarrizko trebetasunak hartzea: klik egitea, bi klik egitea, eta

klik egin eta arrastatzea. Irudiak eta marrazkiak editatzeko programen berri izatea. Teknologia berriekin lotutako tresnak identifikatzea: kamera digitala eta arbel digitala. Ikasgelan zer ADE mota dauden, zertarako erabiltzen diren eta zer onura dituzten

jakitea.

Page 23: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Zenbait teknika plastiko erabiltzea eta horiekin esperimentatzea. Lan plastikoetan zenbait kolorerekin esperimentatzea: urdina, gorria, horia, berdea,

laranja, morea. Sentsibilitatea eta sormena garatzea. Taldekako jarduera plastikoetan lankidetzan jardutea. Pixkanaka artelanak interpretatzea eta balioestea. Soinuak eta isiltasuna bereiztea. Soinu ozenak/ahulak, luzeak/motzak bereiztea. Inguruneko soinuak identifikatzea. Erritmoak errepikatzea, gorputz elementuen bidez: txaloak, oinak, hankak. Abestiak ikastea eta abestea, erritmoari eta doinuari jarraituz. Entzunaldietan eta musika antzezpenetan interesez parte hartzea.

Page 24: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Helburu nagusiak arloka, 4 urteNorberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Gorputz atalak identifikatzea. Zentzumen organoak eta betetzen dituzten funtzioak elkarrekin lotzea. Norberaren ezaugarri fisikoak identifikatzea. Denborak pertsonen itxura fisikoan duen eraginaz jabetzea. Norberarengan eta besteengan zenbait emoziori antzematea, eta horiek kontrolatzen

hastea: beldurra, poza, etsipena, haserrea, ezustea. Eguneroko jardueretan txandaren zain pazientziaz egotea. Elkarri laguntzeko eta lankidetzarako jarrerak bultzatzea. Norberaren akatsak onartzea eta barkamena eskatzen jakitea. Besteen ezaugarriak onartzea, jarrera toleranteaz. Zenbait lekualdatze egitean, mugimenduaren aukerak baliatzea. Manipulazio xeherako trebetasuna eskatzen duten jarduerak egitea: trokelak askatzea,

tolestea, itsastea, margotzea. Norberaren gorputza koordinatzea eta kontrolatzea: salto egitea, bi oinak elkarrekin

jarrita; gelditzea eta biratzea; aurreranzko eta atzeranzko mugimenduak; gora egitea. Espazio kokapenak hartzea, norberaren gorputzarekiko eta beste objektu batzuekiko:

aurrean/atzean, hurbil/urrun, aurrez aurre / bizkarrez, alde batean / beste aldean, gainean/azpian, barruan/kanpoan, inguruan, eskuinean/ezkerrean.

Lateralitatea finkatzea. Handia eta txikia ezaugarriak bereiztea, norberaren gorputzarekiko. Ikasgelako harreman eta bizikidetza arauak finkatzea: nork bere burua ikaskideei eta

ikastetxeko helduei aurkeztea, eta agurtzea. Taldekako jardueretan parte hartzea, interesa eta laguntzeko jarrera erakutsiz. Elkarren arteko ezagutza, taldearen kohesioa, erabakiak hartzeko gaitasuna, estimua,

lasaitasuna eta lankidetza sustatzea, lankidetza jolasetan parte hartuz. Ikasgelako eguneroko jarduerekin loturiko norberaren gustuak eta lehentasunak

adieraztea. Ikasgelako materiala zaintzea. Norberak etxean nola lagundu dezakeen ohartzea eta elkarbizitza arauen berri jakitea. Natura ingurunea zaintzeko jarrerak garatzea: naturan zakarrik ez botatzea. Eremu publikoen garbiketa eta zaintza ohiturak hartzen aurrerapausoak ematea:

birziklatzea eta edukiontziak erabiltzea. Garraiobide publikoetan behar bezala jokatzea. Maskotak erantzukizunez zaintzeko gaitasuna lantzea. Bizikidetza egokia lortzeko arauak zeinen garrantzitsuak diren ohartzea. Taldekako jarduerak lankidetzan egitea, eta zeregin osagarriak egitearen garrantzia

aintzat hartuz. Elikadura osasungarria, askotarikoa eta orekatua izan dadin zer elikagai mota hartu

behar diren ulertzea. Gorputza zaintzeko ohitura osasungarriak balioestea: eguraldiaren arabera arropa

egokia aukeratzea, ariketa fisikoa egitea. Etxetresna arriskutsuekin kontuz ibiltzea. Kalean ibiltzean sor daitezkeen arriskuak identifikatzea eta halakorik ez gertatzeko

neurriak hartzea. Garraiobide publikoetako oinarrizko segurtasun ohiturak garatzea. Animaliak ukitzean kontuan hartu beharreko higiene ohiturak identifikatzea. Ohitura osasungarriak sustatzea: eguzkitik babestea eta hidratatzea.

Page 25: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ingurunearen ezaguera

Koloreak identifikatzea eta bereiztea: urdina, gorria, horia, berdea, marroia, zuria, arrosa, beltza eta grisa, eta berde eta urdinaren tonu argiak eta ilunak. Honako zenbatzaile hauek identifikatzea eta erabiltzea: denak / baten bat / batere ez; beteta/hutsik; berdina/desberdina; ...baino gehiago / ...baino gutxiago; bezainbeste. Neurri nozioak bereiztea eta erabiltzea, alderaketak eginez: altuena/baxuena; handia/ertaina/txikia; ...baino handiagoa / ...baino txikiagoa; lodia/mehea; motzena/luzeena; arina/astuna; lodiena/meheena; zabala/estua. Kokapenak identifikatzea: aurrean/atzean; hurbil/urruti; aurrez aurre / bizkarrez; alde batean / beste aldean; inguruan; ezkerrean/eskuinean. Denbora nozioak ongi erabiltzea: eguna/gaua; atzo/gaur/bihar. Objektuen ezaugarriak bereiztea: leuna/latza. 1, 2, 3, 4, 5 eta 6 zenbakiak identifikatzea, eta objektu multzoetan erabiltzea. Seira arteko zenbakien konposizioa eta deskonposizioa egitea. Batuketak modu grafikoan eta sinbolikoan egiten hastea. Batuketetan (=) eta (+) ikurrak zuzen erabiltzea. Ordinalak identifikatzea eta haien espazio kokapena bereiztea: lehena, bigarrena, hirugarrena eta azkena. Segida batek zer irizpideri jarraitzen dion jabetzea eta osatzea. Bi sarrerako (forma eta kolorea) taulak interpretatzea eta osatzea. Lerroak bereiztea: kurbatuak/zuzenak, irekiak/itxiak. Irudi geometrikoak bereiztea: zirkulua, karratua, triangelua, laukizuzena eta obaloa. Urtaro batetik bestera inguruneko elementuetan gertatzen diren aldaketei antzematea: udazkena, negua, udaberria, uda. Animaliak sailkatzea, kontuan hartuta zer ingurunetan bizi diren. Zenbait animaliaren ezaugarri nagusiak ikertzea eta zehaztea. Animalien eta landareen bizi zikloa bereiztea eta nolakoa den azaltzea. Zenbait landareren berri jakitea: atalak, beharrak eta bizitzarako duten balioa. Ingurumena errespetatzeko, zaintzeko eta kontserbatzeko jarrera agertzea. Uraren erabilera nagusien berri jakitea eta izaki bizidunentzat zeinen garrantzitsua den ohartzea. Naturan ura zer egoeratan dagoen jakitea: ibaiak, itsasoak, ozeanoak, izotza. Zenbait paisaia motaren ezaugarriak ura egotearekin edo ez egotearekin lotzea. Lur planetako zenbait paisaia mota ezagutzea. Ingurumena zaintzea zeinen garrantzitsua den ulertzea. Ikastetxeko eremuak identifikatzea eta ezagutzea. Ikasgelako txokoak edo jardueren guneak eta haietako elementuak bereiztea. Ikasgelako objektuen ezaugarriak identifikatzea. Familiako kideak zein diren eta zer ahaidetasun harreman dituzten jakitea. Etxeko gelak eta haietako objektuak eta altzariak identifikatzea. Elikagai motak ezagutzea eta jatorriaren arabera sailkatzea: fruta, barazkiak, haragia, arraina, esnekiak, zerealak, lekaleak eta olioak. Kaleko elementu bereizgarriak identifikatzea. Denda motak bereiztea, eta sailkatzea, zer produktu saltzen dituzten aintzat hartuta. Auzoko zerbitzu publikoak ezagutzea: parkea, suhiltzaileen etxea, ospitalea eta polizia etxea. Zenbait garraiobideren ezaugarriak eta zerbitzuak bereiztea.

Page 26: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Garraiobide kutsatzaileak eta ez-kutsatzaileak bereiztea. Garraiobideekin lotutako teknologiak bereiztea. Zenbait langile identifikatzea: eskolarekin, gorputza zaintzearekin, elikadurarekin, etxeko konponketekin eta mantentze lanekin, segurtasunarekin, saltokiekin, animalien zaintzarekin eta garraiobideekin lotura dutenak, hain zuzen. Tresnak, lanabesak eta kokaguneak erabili ohi diren lanbidearekin lotzea. Landutako edukiak gogoratzea eta horiek antolatzen hastea, kontzeptu mapen bidez. Beste herrialde batzuetako bizimoduen berri jakitea eta beste kultura batzuk ezagutzen hastea, norberaren ingurunea aztertzeko bide den aldetik. Pixkanaka, jokabide trebetasun eta eredu egokiak garatzea, lan proiektuko jardueretan interesez parte hartuz. Kultura erroak dituzten inguruneko jaiak bereiztea eta haien ezaugarriak identifikatzea: Eguberriak, inauteriak. Ikasturtean zehar antolatu ohi diren egun berezietako ospakizunak ulertzea eta haietan parte hartzea.

Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Norberaren izena, ikaskideena eta ikastetxeko helduena jakitea, eta esatea. Ikaskideak eta ikastetxeko helduak hitzez agurtzea. Ahozko hizkuntza erabiltzea, norberaren bizipenak kontatzeko. Emozioak eta sentsazioak ahozko hizkuntzaren bitartez adieraztea, modu argian. Ahozko adierazpena lantzea, deskribapenen bidez. Ahozko hizkuntza zuzen erabiltzea, elkarrizketetan arauak betez. Erantzutean, baiezko eta ezezko esaldiak behar bezala egitea. Galderazko esaldiak egoki egitea. Esaldiak egitean, aditz denborak zuzen erabiltzea: orainaldia, iraganaldia eta

geroaldia. Ahozko hizkuntza zuzen erabiltzea, zenbait testuingururi egokituz, eta komunztadura

behar bezala eginez. Ahozko hizkuntza zuzen erabiltzea, zenbait testuingururi egokituz, eta numero

komunztadura behar bezala eginez. Ahozko hizkuntza lantzea, ipuinak eta istorioak kontatuz. Ekintzen arteko denbora erlazioak adieraztea. Ikasturtean landutako edukiekin lotutako hiztegia aberastea eta esaldietan erabiltzea. Soinuak egitean artikulazio trebetasunak garatzea, zuzen ahoskatzeko. Kontzientzia fonologikoa garatzea: ikur grafiko bati loturiko esaldiak zatikatzea, hitz

desberdinak identifikatzea ia berdinak diren bi esalditan, errimak, hitzetan silabak zenbatzea, hitz baten amaieran silabak gehitzea, hitz batean fonemen soinuak identifikatzea.

Idazkeraren gizarte erabileran trebatzen hastea, haren funtzionamendua aztertuz. Nork bere izena idaztea, ahal duen neurrian, norberaren gaitasunen arabera. Zenbait testu euskarritako informazioa identifikatzea eta bereiztea: postontziko plaka,

zereginen zerrenda, jatetxe bateko karta, errezeta, dendetako kartelak, erosketen zerrenda, landareen izenen kartelak, ordutegien eta prezioen kartelak, garraio txartelak, kartelak eta postalak.

Egunkaria komunikabide bat dela eta informazio euskarri bat dela jakitea. Piktogramak eta hiztegi txartelak erabiliz esaldiak irakurtzea, ulertzea eta osatzea. Begien eta eskuen arteko koordinazioa hobetzea, honako trazu hauek gainmarratzeko:

+ eta x formako trazuak, trazu inklinatu konbinatu etenak eta jarraituak, luzera bereko eta desberdineko trazu erradialak, trazu erdizirkular etenak eta jarraituak, hainbat

Page 27: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

neurritako trazu zirkularrak, kiribilak, goranzko eta beheranzko trazu kiribil etenak eta jarraituak.

Informazio idatziarekiko interesa agertzea. Ipuinak, olerkiak eta igarkizunak entzutea eta ulertzea, ikasteko eta gozatzeko iturri

diren aldetik. Ordenagailuaren atalak identifikatzea. Sagua erabiltzeko oinarrizko trebetasunak hartzea: seinalatzea, klik egitea, bi klik

egitea, eta klik egin eta arrastatzea. On line tresnak erabiltzea, irudiei efektuak gehitzeko. Marrazkiak sortzea, formatu digitalean, TuxPaint erabiliz. Ikasgelako esperientzia bati buruzko bideo bat egitea. Audioa grabatzeko hardwarea zer den jakitea eta erabiltzea: mikrofonoa. Lan plastikoetan esperimentatzea honako kolore hauek erabiliz: urdina, gorria, horia,

berdea, marroia, zuria, arrosa, berde argia, berde iluna, beltza, grisa, urdin argia eta urdin iluna.

Honako teknika plastiko hauek garatzea: papera urratzea, ebakitzea, itsastea, collagea, marraztea, bolumena duten eraikuntzak egitea, objektuak erabiliz estanpatzea, irudi geometrikoekin konposizioak egitea eta aerografia.

Lan plastikoak eginez gozatzea. Sentsibilitatea eta sormena garatzea. Taldekako jardueretan parte hartzeko interesa agertzea. Artelan bati arretaz behatzea eta haren xehetasunak ahoz deskribatzea. Artelanak balioestea eta sorkuntza teknikekin esperimentatzea. Abesti bat ikastea, keinuz eta mugimenduz lagunduta. Abestiekin gozatzea. Musika, zarata eta isiltasuna bereiztea, eguneroko objektuak oinarritzat hartuta. Gorputz atalekin egindako soinuak bereiztea eta elkarrekin lotzea. Erritmoak errepikatzea, gorputz perkusioaren bidez. Soinuaren iraupena bereiztea: luzea/laburra. Kaleko soinuak bereiztea. Erritmo motelak eta azkarrak errepikatzea eta bereiztea. Zenbait hari eta perkusio instrumentu bereiztea. Naturako soinuak bereiztea, intentsitatea oinarri hartuta: soinu ozenak/ahulak. Abestiak abestea, erritmoari eta doinuari jarraituz. Entzunaldietan eta musika antzezpenetan interesez parte hartzea. Taldeko antzezpenetan, dantzetan eta koreografietan gustura parte hartzea.

Page 28: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Helburu nagusiak arloka, 5 urteNorberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Gorputz atalak identifikatzea eta bereiztea: segmentuak eta giltzadurak. Giza gorputza kanpotik eta barrutik nolakoa den behatzea. Zaporeak bereiztea: gozoa, gazia eta garratza. Norberaren sentimenduak eta emozioak bereiztea, adieraztea eta kontrolatzea. Honako emozio hauek bereiztea: damua, tristura, ezustea, urduritasuna, poza eta

inbidia. Norberaren kontzientzia hartzea eta norberaren izena jakitea. Besteak balioestea. Egoera jakinetan ez esaten jakitea zeinen garrantzitsua den ohartzea. Jarraitutasunez ekitea zeinen garrantzitsua den jabetzea. Ikaskideen artean eskuzabaltasuna balioestea eta sustatzea. Entzuten jakitearen balioa barneratzea. Gorputz atal nagusien mugimendua lantzea: burua, besoak eta hankak. Nork bere gorputza koordinatzea eta kontrolatzea, hainbat modutara ibiltzean:

objektuak eskuetan hartuta lerro baten gainean, lau hankan patroi gurutzatuari jarraituz, herrestan, eserita, jauzika…

Norberaren gorputzarekin norabidea lantzea. Espazioan objektu batekiko kokatzea. Lateralitate nagusia identifikatzea. Punparazteko, jaurtitzeko eta hartzeko mugimendu koordinazioa garatzea. Mahai tresnak ongi erabiltzeko behar diren manipulazio trebetasunak hobetzea. Kirol jakinekin lotutako gorputz jarrerak hartzea: txirrindularitza, futbola eta gimnastika

erritmikoa. Erlaxazio jardueretan arnasketa kontrolatzea. Jolasetan arauak errespetatzea. Lankidetza jolasetan parte hartzea, estimua, bizikidetza eta norberaren nahiz besteen

ongizatea hobetzeko. Ikasgelako antolamendu arauen berri jakitea. Etxean laguntzea zeinen garrantzitsua den ohartzea. Jokabide eta bizikidetza arauak errespetatzea eta betetzea: agurtu, eskua altxatu,

gauzak mesedez eskatu, eskerrak eman. Garraiobideetan izan beharreko gizalegezko jokabidea balioestea. Hiri altzariak egoki erabiltzea eta zaintzea. Leku publikoetan bete beharreko jokabide arauen berri jakitea, erabiltzea eta arau

horiek errespetatzea. Kalean arriskutsuak izan daitezkeen egoerak identifikatzea eta halakorik ez gertatzeko

neurriak hartzea. Autobusean zer jokabide arau bete behar diren jakitea eta aintzat hartzea. Animaliak eta landareak zaintzeko erantzukizuna sustatzea. Natura ingurunea zaintzeko ohiturak hartzea. Planeta zaintzeko ekintza egokien berri jakitea. Energia aurrezteko ohiturak barneratzen aurrerapausoak ematea: argia itzaltzea eta

iturria ixtea, halakorik behar ez denean. Lankidetzan lan egiten ikastea, proposatutako tailerren bidez. Osasun, ongizate eta antolaketa aldetik ohitura egokiak hartzen aurrera egitea. Norberaren higienerako arauak barneratzea. Osasuntsu egoteko ariketa fisikoa eta atsedena zeinen garrantzitsuak diren balioestea.

Page 29: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Gaixotasun arrunt batzuen aurkako prebentzio ekintzen berri jakitea. Menu osasungarria nolakoa den jakitea. Animaliekin ibiltzean higiene ohiturak hartzea eta kontuz aritzea. Eguzkiaren eragin kaltegarriak prebenitzeko neurrien berri jakitea.

Ingurunearen ezaguera

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 eta 10 zenbakiak identifikatzea eta erabiltzea. Hamarrera arteko batuketak egitea. Kenkizuna gehienez 9 duten kenketak egitea. Batuketak eta kenketak egitea, horizontalean eta bertikalean. Ordinalak identifikatzea eta kokatzea: 1.a, 2.a, 3.a, 4.a, 5.a, 6.a, 7.a, 8.a, 9.a, 10.a. Zenbait zenbatzaile bereiztea: parea, bikotea. Zenbait neurri izenondo bereiztea:...baino altuagoa / ...baino baxuagoa; ...bezain

altua / ...bezain baxua; ...baino luzeagoa / ...baino laburragoa; ...bezain luzea / ...bezain laburra; luzea, baina ez luzeena / laburra, baina ez laburrena; …baino zabalagoa / …baino estuagoa.

Neurri unitate naturalak bereiztea eta erabiltzea. Neurtzeko tresnak identifikatzea eta erabiltzea: erregela. Zenbait zenbatzaile bereiztea: asko/gutxi, baten bat / batere ez, bat gehiago / bat

gutxiago, bezainbeste, bikoitza, erdia/osoa. Tamainak alderatzea: …baino handiagoa / …baino txikiagoa; ...bezain handia / …

bezain txikia; mehea, baina ez meheena / lodia, baina ez lodiena; …bezain lodia / …bezain mehea.

Pisua adierazten duten izenondoak bereiztea: …baino astunagoa / …baino arinagoa. Denbora nozioak bereiztea: goiza/arratsaldea/gaua, lehen/orain/gero, atzo/gaur/bihar,

asteko egunak, hilabeteak. Erlojuan zer ordu den jakitea. Erlojua denbora neurtzeko tresna bat dela jakitea. Kolore hauen tonuak bereiztea: gorria, horia, urdina eta berdea. Kolore nahasketak nola egiten diren jakitea. Forma eta gorputz geometrikoak identifikatzea: zirkulua, karratua, triangelua,

laukizuzena, obaloa, erronboa, esfera, kuboa, zilindroa eta prisma angeluzuzena. Forma simetrikoak identifikatzea. Espazio kokapenak bereiztea: eskuina; ezkerra; hurbil, baina ez hurbilen; urruti, baina

ez urrutien; artean; eskuinerantz; ezkerrerantz eta erdian. Zenbait ezaugarriren segidak identifikatzea eta osatzea. Urtaro batetik bestera naturan gertatzen diren aldaketei behatzea eta horiek

identifikatzea, bai eta urtaroekin loturiko jarduerak ere. Ikastetxeko langileak errespetatzea eta zer funtzio dituzten jakitea. Ikastetxeko eremuetan orientatzea eta modu autonomoan moldatzea. Familiako kideen funtzioak eta lanbideak identifikatzea eta haien artean zer

ahaidetasun harreman dagoen jakitea. Familia egiturak bereiztea. Etxe bat eraikitzeko prozesua zein den jakitea eta prozesu horretan esku hartzen duten

zenbait langile, tresna eta material identifikatzea. Historian izan diren bizitoki mota batzuk identifikatzea. Elikagai landuak eta naturalak bereiztea. Elikagaiak zaporearen arabera sailkatzea. Elikagaiak prestatzeko prozesua zein den jakitea. Kaleko eraikinak eta zerbitzu publikoak identifikatzea. Aisialdirako eta denbora librerako lekuak identifikatzea.

Page 30: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Denda motak bereiztea. Hiriak eta herriak bereiztea. Izaki bizidunen zenbait ezaugarri eta funtzio jakitea: animaliak eta landareak. Izaki bizidunak eta bizigabeak bereiztea. Animaliak elikadura motaren arabera sailkatzea: belarjaleak eta haragijaleak. Animaliak ugaltzeko moduaren arabera sailkatzea: bibiparoak eta obiparoak. Landareen erabilera batzuen berri jakitea eta zer onura dakartzaten jabetzea. Garraiobideekin lotutako lekuak eta elementuak identifikatzea: portua, aireportua. Garraiobideen bilakaeraren berri jakitea. Garraiobide motak bereiztea eta non ibiltzen diren jakitea. Lur planetaren zenbait ezaugarriren berri jakitea. Egunen eta gauen segida zergatik gertatzen den azaltzea. Eguzkia, Ilargia eta izarrak Eguzki Sistemako astroak direla jakitea eta identifikatzea. Zeruari behatzeko tresnak bereiztea: teleskopioa. Zenbait lanbide identifikatzea eta balioestea: osasunarekin eta elikadurarekin lotutako

lanbideak; zerbitzu publikoekin lotutakoak; animalien zaintzarakoak; garraiobideekin loturikoak; espazio bidaiekin loturikoak.

Beste garai batzuetako bizimoduak eta ohiturak gaur egungoekin alderatzea. Teknologia asmakizunen garrantzia balioestea. Espazioaren esplorazioarekin eta espazio teknologiaren garapenarekin lotutako

zenbait ezaugarri, mugarri eta une garrantzitsuren berri jakitea. Eguberrietako eta inauterietako zenbait ezaugarri identifikatzea. Eskolan antolatutako ekitaldi berezi batzuen ospakizunetan parte hartzea. Proposatutako lan proiektuetan interesez parte hartzea.

Page 31: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Norberaren izen-abizenak zuzen adieraztea, eta ikaskideen aurrean nork bere burua aurkeztea.

Ikaskideen eta ikastetxeko langileen izenak zuzen ahoskatzea eta erabiltzea. Ikastetxearen izena jakitea. Ahozko hizkuntza erabiltzea, gertaerak kontatzeko, ideiak eta desirak adierazteko,

irudiak interpretatzeko, irudi batean oinarrituta istorioak asmatzeko eta pertsonak deskribatzeko.

Esaldiak egitea, zenbait aditz denbora erabiliz: orainaldia, iraganaldia, geroaldia. Baiezko, ezezko eta galderazko esaldiak zuzen egitea. Esaldiak zuzen egitea, komunztadura egoki erabiliz. Landutako unitateekin eta gaiekin lotutako hiztegia lantzea eta aberastea. Kausa-efektu erlazioak ahoz azaltzea. Elkarrizketetan bete beharreko arauen berri jakitea, betetzea eta errespetatzea. Soinuak egitean artikulazio trebetasunak garatzea, zuzen ahoskatzeko. Kontzientzia fonologikoa garatzea. Testu euskarrietako eduki eta elementu garrantzitsuenak identifikatzea. Esaldiak irakurtzea eta interpretatzea, ekintzen piktogramak eta hiztegi txartelak

erabiliz. Mezuak sortzeko interesa sustatzea, gero eta trazu zehatzagoak eginez. Idazketaren gizarte erabileran trebatzen hastea, haren funtzionamendua aztertuz: nork

bere izen-abizenak idaztea, ahal duen neurrian, norberaren gaitasunen arabera. Ipuinak, olerkiak eta igarkizunak entzutea eta ulertzea, ikasteko eta gozatzeko iturri

diren aldetik. Ipuinekin, olerkiekin eta igarkizunekin gozatzea. Irakurketaren gizarte erabileran trebatzen hastea, informazioa jasotzeko eta

komunikatzeko bitartekoa den aldetik. Ordenagailuaren atalak identifikatzea: elementuak eta osagarriak. Ordenagailu motak bereiztea: eramangarria eta mahai gainekoa. Kamera digitala irudiak hartzeko erabiltzea. Diapositiba aurkezpenak sortzen parte hartzea. Interneteko bilatzaileak erabiltzea, informazioa lortzeko. Eskanerra eta inprimagailua ezagutzea eta erabiltzea, eta irudiak kapturatzeko eta

erreproduzitzeko gailuak direla jakitea. Liburu digital bat egiten parte hartzea. Irudiak sortzea, marrazketa programa bat erabiliz. Wikiak erabiltzea, informazioa trukatzeko eta biltzeko. Multimedia horma irudiak erabiltzea, informazioa lortzeko. Web kamera bideoak grabatzeko nola erabiltzen den jakitea. Hondakinak erabiltzea lan plastikoak egiteko, eta haiekin esperimentatzea. Zenbait teknika plastiko erabiltzea eta horiekin esperimentatzea. Norberaren lan plastikoekiko eta besteenekiko interesa izatea, bakarka nahiz taldeka

egin. Lan plastikoetan gorrien, horien, urdinen eta berdeen tonuekin esperimentatzea. Kolore nahasteekin esperimentatzea. Lan plastikoak eginez gozatzea. Margolan bat aztertzea, arrazoituz, eta hari buruzko galderak eginez. Zarata, isiltasuna eta musika bereiztea. Ahotsa eta aho soinuak bereiztea. Erritmo azkarrak eta motelak bereiztea eta egitea. Soinu baxuak eta altuak bereiztea.

Page 32: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Musika tresnen familiak bereiztea: harizkoak, haizezkoak eta perkusiozkoak. Musika eskala ezagutzea. Goranzko eta beherazko eskaletako soinuak errepikatzea. Abestiak ikastea eta dagokien koreografiarekin laguntzea. Abestiekin gozatzea. Musika konposizioen entzunaldietan eta antzezpenetan modu aktiboan parte hartzea. Pertsonaiak, inguruko bizipenak eta animaliak adieraztea, antzezpenaren bidez. Taldekako antzezpenetan gustura parte hartzea.

Page 33: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Eduki nagusiak arloka, 3 urteNorberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Gorputzaren ezaugarri bereizgarriak: ilearen kolorea, sexua, tamaina. Gorputza: elementu nagusiak, aurpegiko atalak eta zentzumen organoak. Zentzumen organoen funtzioak. Gorputza: oinarrizko premiak. Sentsazioak eta pertzepzioak: gozoa/gazia, hotza/beroa, gogorra/biguna,

leuna/zimurra, lehorra/bustia. Sentimenduak eta emozioak identifikatzea eta adieraztea. Sentimenduak eta emozioak: maitasuna, haserrea, tristura, beldurra, lotsa, poza. Balioak: autoestimua, eskuzabaltasuna, laguntzea, errespetua, adiskidetasuna,

helburu bat lortzeko lankidetza. Norberak dituen gaitasunez ohartzea eta horiek modu egokian balioestea. Pixkanaka, manipulazio trebetasunak kontrolatzea. Mugimenduak kontrolatzea: azkar, motel, atzerantz, oztopoak edo pertsonak saihestuz

ibiltzea. Gorputz jarrerak eta mugimendua: geldialdia, abiatzea, oreka noranzko aldaketetan eta

biraketetan. Gorputzaren orientazioa: barnean/kanpoan, goian/behean, aurrean/atzean,

hurbil/urruti, gainean/azpian, irekita/itxita. Mugimendua eta oreka batetik bestera ibiltzean. Koordinazioa: jaurtitzea eta hartzea. Gorputzaren kontrola: jarduera eta atsedena. Adeitasunezko arauak onartzea: agurrak. Autonomia, ohiko jarduerak egitean. Ordena ohiturak: berokiak esekitzea eta paperak paperontzira botatzea. Higiene arauak ikastetxean. Mahaian izan beharreko jokabidea egokitzea. Higienea, otorduen aurretik eta ondoren. Ariketa fisikoa eta elikadura orekatua osasunerako zeinen garrantzitsuak diren

ohartzea. Osasuna: askotariko elikagaiak onartzea. Eguraldiaren arabera egokiak diren arropak. Eguneroko bizitzako jarduerak: jostailuak jasotzea. Kontuz ibiltzea tresna arriskutsuekin. Autoan jokabide egokia izatea: behar bezala esertzea, segurtasun uhala erabiltzea. Bide segurtasuneko neurriak: kalea kontuz zeharkatzea, zebra bideak errespetatzea. Istripurik ez gertatzeko ekintzak: espaloian behar bezala ibiltzea. Bide segurtasuneko arauak. Jokabide egokia garraiobide publikoetan: erreserbatutako eserlekuak errespetatzea. Harreman eta bizikidetza arauak: animaliak eta landareak errespetatzea eta zaintzea. Zenbait animalia eta landare ukitzean kontuz ibiltzea. Denon guneak zaintzea: paperontziak erabiltzea. Ura aurreztea: edalontzia kontuz betetzea, gainezka egin ez dezan. Eguzkitik babestea eta hidratatzea. Lankidetza jolasak, lankidetza tailerrak.

Ingurunearen ezaguera

Page 34: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Koloreak: gorria, urdina, gorria, horia, berdea, laranja, morea. Zenbatzaileak: bat/asko; asko/gutxi; dena / ezer ez; denak / batere ez. Tamaina izenondoak: handia/txikia, handiena/txikiena. Luzera nozioak: altua/baxua, luzea/laburra. Denbora kontzeptuak: motela/azkarra; eguna/gaua. 1, 2 eta 3 zenbakien kantitatea eta grafia. Ordinalak: lehena/azkena. Bi ezaugarriren segidak: forma eta kolorea. Espazio egoerak: barnean/kanpoan, goian/behean, aurrean/atzean, hurbil/urruti, gainean/azpian, irekita/itxita. Zirkulu, lauki eta triangelu formako objektuak. Irudi lauak: zirkulua, karratua eta triangelua. Objektuen ezaugarriak: hotza/beroa, gogorra/biguna, leuna/zimurra, lehorra/bustia. Elikagaiak bereiztea: gozoak/gaziak. Urtaro batetik bestera ingurunean gertatzen diren aldaketak: udazkena, negua, udaberria, uda. Ikastetxea: haurrak, helduak, ikasgela, jolastokia, jangela, erabilera anitzetarako gela… Ikasgelako objektuak. Familia: aita, ama, anai-arrebak, aitona-amonak. Familian bakoitzak duen lekua. Jarduerak familian. Familiako kideen lanbideak identifikatzea. Etxeko gelak: egongela, logela, komuna, bainugela, sukaldea. Etxeko gela bakoitzeko objektuak. Etxeko objektu arriskutsuak. Elikagai motak: fruta, barazkiak, haragia, arraina. Animalia jatorriko eta landare jatorriko elikagaiak. Kaleko elementuak. Bide segurtasuneko oinarrizko arauak. Auzoko zerbitzuak eta dendak. Parkea. Animalia basatiak eta etxeko animaliak. Animalien kanpoko ezaugarri fisikoak. Animalien eta landareen zaintza, eta dakartzaten onurak. Landare landuak eta basalandareak. Garraiobideak eta haien ezaugarriak. Garraiobideen ibiltzeko moduak. Garraiobide motak: bakarkakoak eta taldekoak. Uraren garrantzia naturan. Eguraldiaren fenomenoak: euria, ostadarra, zeru lainotua, zeru eguzkitsua, egun haizetsua. Natura ingurunea errespetatzeko jokabideak. Balio ekologikoak: naturaguneak errespetatzea eta zaintzea. Paisaia motak eta haien elementu bereizgarriak: mendiak, itsasoa, ibaiak eta haitzuloak. Lanbideak identifikatzea jardueraren eta ingurunearen arabera: sukaldaria, medikua, kale garbitzailea, lorezaina, polizia, saltzailea, abeltzaina, nekazaria, pilotua, marinela, gidaria, txirrindularia, soroslea eta kirolariak. Kontzeptuen mapak.

Page 35: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Egun bereziak: Hirugarren Adinekoen Eguna, Haurren Eskubideen Eguna, Konstituzio Eguna, Bakearen Eguna, Maitasunaren eta Adiskidetasunaren Eguna, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, Liburuaren Eguna. Inguruan ospatzen diren jaiak: Eguberriak, inauteriak, autonomia erkidegoaren jaieguna. Taldeko proiektuetan parte hartzeko prest egotea.

Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Norberaren izena eta ikaskideenak. Sentimenduak eta nahiak adieraztea. Gustu eta lehentasunei buruz hitz egitea. Aditz denborak: orainaldia eta iraganaldia. Ahozko hizkuntzaren bidez norberaren ezaugarri fisikoak deskribatzea. Ahozko hizkuntza gero eta gehiago erabiltzea eta balioestea. Kontakizunak. Hiztegia: hitz familiak. Ikastetxearekin eta ikasgelarekin loturiko askotariko hiztegia erabiltzea. Animalien deskribapena. Hizketaldietan parte hartzea. Hizkuntza aurreko jarduerak egitea. Kontzientzia fonologikoa: hitzen soinua dagokien irudiarekin lotzea; esaldi bateko

hitzak; esaldi batean lehen hitza, ekintza edo azken hitza isiltzea; silabak kontatzea, keinu bati lotuta; silaba bakarreko eta bi silabako hitzak; eta hitzen hasierako eta amaierako hots fonetikoak.

Testu euskarriak: postontziko plaka, menuak, kaleko plakak, ipuinen azalak, garraiobide txartelak eta informazio kartelak.

Esaldiak irakurtzea eta sortzea, piktogramak eta hiztegi txartelak erabiliz. Ibilbideak egitea: bertikalak, horizontalak, bertikal eta horizontal konbinatuak,

inklinatuak, erdizirkular jarraituak eta etenak, goranzko eta beheranzko trazu kurbatuak, eta trazu zirkularrak.

Ipuinak, olerkiak eta igarkizunak entzutea eta ulertzea, gozatzeko eta ikasteko iturri diren aldetik.

Liburuak balioestea, informazio iturri diren aldetik. Ordenagailuaren elementuak: pantaila, teklatua, PUZa eta sagua. Teklatua eta saguaren botoiak erabiltzen hastea. Saguaren mugimenduak: klik egitea, bi klik egitea, klik egin eta arrastatzea. Marrazketa eta irudi programak. Teknologia berriak: kamera digitala, arbel digitala. ADE erabiltzea. Teknika plastikoak: zirriborratzea, estanpatzea, papera zimurtzea, papera itsastea,

horma irudiak puntuz estaltzea, zanpatzea, gune zabaletan zulatzea, urratzea, adierazitako lekuan zulatzea, zeta paperezko bolatxoak egitea, collagea, guraizeak erabiltzea, nahi bezala moztea, hondakinak erabiltzea, irudi soilak moztea, lerro artean zulatzea, modelatzea eta pintzelez margotzea.

Konposizioak egitea, zenbait testura erabiliz. Lan plastikoak egitean jarrera positiboa izatea. Plastikako tailerrak egitea taldeko eta bakarkako helburuekin. Interes unibertsaleko lan artistikoei buruzko ezaguerak izatea. Inguruneko soinuak bereiztea. Soinu luzeak eta laburrak. Soinu ozenak eta ahulak.

Page 36: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Soinuak bereiztea: etxeko objektuen soinuak, gorputzarekin egindako soinuak, kaleko soinuak, animalien soinuak, garraiobideen soinuak.

Gorputzarekin erritmoei jarraitzea. Erritmoak gorputzaren bidez: txaloak, oinak, txistuak. Abestiak abestea, ahotsaren soinu ezaugarriak aztertuz eta erritmoari eta doinuari

jarraituz. Musika entzunaldietan eta antzezpenetan modu aktiboan parte hartzea. Mugimendu eta erlaxazio egoerak esperimentatzea eta kontrolatzea. Eguneroko familia bizitzako egoerak imitatzea, jolas sinbolikoen bidez. Imitatzea: eguneroko bizimoduko keinuak, sentimenduak eta egoerak; ipuinetako

pertsonaiak; ipuinetako egoerak; salerosketako jarduerak; animalien ekintzak; eta garraiobideen batetik besterako ibiliak.

Page 37: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Eduki nagusiak arloka, 4 urteNorberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Gorputzaren atalak: segmentuak eta zentzumen organoak. Zentzumen organoak eta haien funtzioak: sentsazioak zer organori dagozkion lotzea. Norberaren ezaugarri fisikoak deskribatzea eta besteenak identifikatzea. Denboraren ondorioz gertatutako aldaketa fisikoak identifikatzea. Emozioak kontrolatzea: beldurra, haserrea, poza, etsipena, ezustea. Balioak: pazientzia, tolerantzia, barkamena eskatzea. Laguntzeko eta lankidetzarako jarrera. Parte hartze aktiboa, mugimendu trebetasunak eskatzen dituzten jardueretan. Pixkanaka manipulazio trebetasunak kontrolatzea. Mugimendu kontrolatuak: biraketak eta geldialdiak, aurrerantz/atzerantz. Norberaren gorputza kontrolatzea jarduerak egitean: bi oinak elkarrekin jarrita jauzi

egitea, gora igotzeko mugimenduak. Orientazioa norberaren gorputzarekiko: aurrean/atzean; hurbil/urruti; aurrez aurre /

bizkarrez; alde batean / beste aldean; gainean/azpian; barruan/kanpoan; inguruan; eskuinean/ezkerrean.

Lateralitatea finkatzea. Norberaren gorputzarekiko erreferentziak: handia/txikia. Adeitasun arauak onartzea eta erabiltzea: nork bere burua aurkeztea eta agurtzea. Harreman eta bizikidetza arauak: besteen lana errespetatzea. Lankidetza jolasak. Denon guneak eta materialak zaintzea. Familiako jardueretan parte hartzea: mahaia jartzea eta jasotzea. Zereginak egitean besteekin lankidetzan jardutea. Eremu publikoak ongi zaintzeko arauak eta ohiturak: birziklatzea eta edukiontziak

erabiltzea. Etxeko maskotak zaintzeko ohitura arduratsuak. Jokabide egokia garraiobide publikoetan. Hurbileko natura ingurunea zaintzea: zaborrik ez botatzea. Bizikidetza egokia lortzeko arauak eta ohiturak. Lankidetza tailerrak. Tresna arriskutsuekin kontuz ibiltzea. Otorduetan higiene arauak. Ariketa fisikoa osasunerako zeinen garrantzitsua den balioestea. Osasuna: elikagaiak eta elikatzeko ohiturak. Bide segurtasuneko oinarrizko arauak: kalea kontuz zeharkatzea. Animaliak ukitu ondorengo higiene ohiturak: eskuak garbitzea. Bizikletak, patinak eta abar erabiltzean babesteko zer elementu behar diren jakitea. Eguzkitik babestea eta hidratatzea.

Ingurunearen ezaguera

Koloreak: urdina, gorria, horia, berdea, marroia, zuria, arrosa, berde argia eta iluna, beltza, grisa, urdin argia eta iluna. Izenondoak: denak / baten bat / batere ez; beteta/hutsik; berdina/desberdina; ...baino gehiago / ...baino gutxiago; bezainbeste.

Page 38: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Neurri nozioak: altuena/baxuena; handia/ertaina/txikia; ...baino handiagoa / ...baino txikiagoa; lodia/mehea; motzena/luzeena; arina/astuna; lodiena/finena; zabala/estua. Espazio egoerak: aurrean/atzean, hurbil/urruti, aurrez aurre / bizkarrez, alde batean / beste aldean, inguruan, ezkerrean/eskuinean. Denbora kontzeptuak: eguna/gaua, atzo/gaur/bihar. Ezaugarriak eta testurak: leuna/latza. 1, 2, 3, 4, 5 eta 6 zenbakien kantitatea eta grafia. Seira arteko zenbakien konposizioa eta deskonposizioa. Batuketak modu grafikoan eta sinbolikoan egitea. Matematika ikurrak: (=) eta (+). Ordinalak: lehena, bigarrena, hirugarrena, azkena. Bi aldagairen segidak. Bi sarrerako taulak: forma eta kolorea. Lerroak: kurbatuak/zuzenak, irekiak/itxiak. Irudi geometrikoak: zirkulua, karratua, triangelua, laukizuzena eta obaloa.

Urtaro batetik bestera ingurunean gertatutako aldaketak: udazkena, negua, udaberria, uda.

Jantzien erabilera eguraldiaren arabera. Animaliak: kanpoko ezaugarriak. Zer ingurunetan bizi diren animaliak: uretako ingurunea, lehorrekoa eta airekoa. Animalien eta landareen bizi zikloa. Landareen atalak: sustraia, hostoak, enborra, adarrak… Ingurumena errespetatzea eta zaintzea. Ura: bizi iturria eta izaki bizidunen ongizaterako funtsezko elementua. Uraren zikloa. Uraren erabilera nagusiak eta egoerak. Uraren garrantzia izaki bizidunentzat.

Ikastetxeko eremuak eta haietako elementuak. Ikasgelako txokoak edo jardueren guneak, eta haietako elementuak. Kaleko elementuak: denda, espaloia, galtzada, zebra bidea, monumentuak… Auzoko zerbitzu publikoak: parkea, suhiltzaileen etxea, ospitalea eta polizia etxea. Saltoki motak. Garraiobideak. Garraiobideetan erabiltzen den teknologia. Zenbait langile: eskolarekin, gorputza zaintzearekin, elikadurarekin, etxeko konponketekin eta mantentze lanekin, segurtasunarekin, saltokiekin, animalien zaintzarekin eta garraiobideekin lotura dutenak. Kontzeptuen mapak. Norberaren inguruneko bizimodua beste ingurune batzuetakoarekin alderatzea. Lan proiektuak. Inguruneko festak: Eguberriak, inauteriak. Egun bereziak: Hirugarren Adinekoen Eguna, Haurren Eskubideen Eguna, Konstituzio Eguna, Bakearen Eguna, Maitasunaren eta Adiskidetasunaren Eguna, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, Liburuaren Eguna.

Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Ahozko hizkuntza gero eta gehiago erabiltzea eta balioestea: norberaren kontakizunak eta bizipenak, emozioak eta sentipenak adieraztea, elkarrizketak eta kontakizunak.

Esaldiak egitea, aditz denborak eta komunztadura zuzen erabiliz.

Page 39: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Baiezko, ezezko eta galderazko esaldiak zuzen egitea. Norberaren ezaugarri fisikoak deskribatzea. Hizketaldietarako arauak. Gertaerak kontatzea, ekintzen arteko denbora erlazioak adieraziz: aurretik, ondoren. Lan unitateekin lotutako askotariko hiztegia erabiltzea eta pixkanaka barneratzea. Artikulazio zuzena lortzeko jarduerak egitea. Kontzientzia fonologikoa: esaldiak zatikatzea, hitz desberdinak esaldietan, errimak

identifikatzea, hitz batek zenbat silaba dituen zenbatzea, hitzen bukaeran silabak eranstea eta hitz bateko fonemen hotsak.

Testu euskarriak: zereginen zerrenda, postontziko plaka, menua, errezeta, dendetako kartelak, erosketen zerrenda, landareen karteletako idazkunak, kartelak, garraio txartelak, informazio kartelak eta postalak.

Esaldiak irakurtzea eta sortzea, piktogramak eta hiztegi txartelak erabiliz. Trazuak egitea: + eta x formako trazuak, trazu inklinatu konbinatu etenak eta jarraituak,

luzera bereko eta desberdineko trazu erradialak, trazu erdizirkular etenak eta jarraituak, hainbat neurritako trazu zirkularrak, kiribilak, goranzko eta beheranzko trazu kiribil etenak eta jarraituak.

Ipuinak, olerkiak eta igarkizunak entzutea eta ulertzea, gozatzeko eta ikasteko iturri diren aldetik.

Ordenagailua: atalak eta elementuak. Saguaren erabilera: seinalatzea, klik egitea, bi klik egitea, eta klik egin eta arrastatzea. Irudi digitala ikasgelan. Marrazketa programak: TuxPaint. Kamera digitala: bideoak egitea. Ordenagailuaren irakurgailua: audioa. Mikrofonoa. Hainbat teknika plastikorekin esperimentatzea: papera urratzea, papera moztea,

papera itsastea, collagea, bolumena duten eraikuntzak egitea, objektuen estanpazioa eta aerografia.

Konposizioak irudi geometrikoekin. Lan plastikoetan koloreak erabiltzea eta esperimentatzea: urdina, gorria, horia, berdea,

marroia, zuria, arrosa, berde argia, berde iluna, beltza, grisa, urdin argia eta urdin iluna.

Lan plastikoak egitean jarrera positiboa agertzea. Plastikako tailerrak egitea, taldeka eta bakarka. Balio unibertsaleko artelanen balioa onartzea. Soinuak bereiztea: zarata, musika eta isiltasuna. Abestiak abestea, ahotsaren soinu ezaugarriak aztertuz eta erritmoari eta doinuari

jarraituz. Abestiak eta entzunaldiak. Arretaz entzutea. Soinuen iraupena: luzea/laburra. Erritmo motelak eta azkarrak bereiztea eta errepikatzea. Soinuak entzutea eta bereiztea: txaloak, ostikoak, kolpeak hanketan, kriskitinak,

zaldiak trostan, gitarra, biolina, txindatak, tinbala. Hari eta perkusio instrumentuak. Soinu intentsitatea: ozena/ahula. Naturako soinuak entzutea eta bereiztea: ur-jauzia, zaparrada, luizia, euri arina, olatu

txikiak hondartzan. Gorputz perkusioa: txaloak, kriskitinak, ostikoak, kolpeak hanketan. Familiarteko egoerak adieraztea, jolas sinbolikoaren bidez. Antzezpenetan parte hartzeko interesa. Taldekako antzezpenetan, dantzetan eta koreografietan lankidetzan jardutea.

Page 40: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Eduki nagusiak arloka, 5 urteNorberaren ezaguera eta autonomia pertsonala

Gorputza: segmentuak eta giltzadurak. Gorputzaren kanpoko eta barruko atalak identifikatzea eta non dauden jakitea. Zaporeak: gozoa, gazia eta garratza. Sentimenduak eta emozioak: damua, inbidia, ezustea, tristura, urduritasuna, poza. Norberaren ezaugarriak eta besteenak balioestea. Egoera jakinetan gogoeta egitea: ez esaten jakitea. Balioak: jarraitutasuna, eskuzabaltasuna, entzutea, natura zaintzea. Mugimenduen koordinazio orokorra. Mugimendu kontrolatuak buruarekin, besoekin eta hankekin. Lekualdatzeak, orekari eutsiz. Lekualdatzeko moduak: objektuak eskuetan hartuta lerro baten gainean, lau hankan

patroi gurutzatuari jarraituz, herrestan, eserita eta jauzika. Gorputzaren orientazioa: eskuinean; ezkerrean; goian; behean; gainean; azpian;

barnean; kanpoan; hurbil, baina ez hurbilen; urruti, baina ez urrutien; artean; eta erdian.

Lateralitate nagusia: ezkerra/eskuina. Mugimenduak kontrolatzea eta koordinatzea: jaurtitzea, punparaztea, hartzea. Eguneroko bizitzako jarduerak: mahai tresnak erabiltzea. Mugimenduak eta kirolak: txirrindularitza, futbola eta gimnastika erritmikoa. Arnasketaren kontrola: arnasa hartzea, arnasa botatzea. Lankidetza jolasak. Ikasgelako eginkizunak eta ardurak. Etxea txukun eta garbi edukitzea: norberaren arropak eta gauzak biltzea. Eguneroko bizitza arautzeko arauak: zereginak banatzea. Bizikidetza arauak: gizalegezko jokabideak balioestea. Hiri altzariak zaintzea. Segurtasun jarrerak eta jokabideak bide publikoan. Bide segurtasuneko arauak. Egoera arriskutsuak identifikatzea, egoera horiei aurrea hartzen ikaste aldera. Bizikidetza arauen berri jakitea eta aintzat hartzea: autobusean behar bezala jokatzea. Animaliak eta landareak zaintzeko erantzukizuna hartzea. Natura ingurunea zaintzea: hondakinak bereiztea eta dagokien edukiontzira botatzea. Ingurumena zaintzea: pilak dagokien edukiontzira botatzea. Energia aurreztea. Lankidetza tailerrak. Higiene eta garbitasun arauak onartzea. Higiene arauak: eskuak garbitzea, azazkalak moztea, eta otorduen ondoren hortzak

garbitzea. Norberaren eta besteen ongizatea dakarten ekintza eta egoera osasungarriak: ariketa

fisikoa eta atsedena. Gaixotasun batzuen sintomak eta prebentzioa. Elikatzeko menu egokia aukeratzea. Animaliak tratatzean eta zaintzean kontu izatea. Eguzkitik babestea eta hidratatzea.

Ingurunearen ezaguera

Page 41: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 eta 10 zenbakien kantitatea eta grafia. Batuketak eta kenketak modu grafikoan eta sinbolikoan egitea. Ordinalak: 1.a, 2.a, 3.a, 4.a, 5.a, 6.a, 7.a, 8.a, 9.a, 10.a. Nozioak: parea, bikotea. Tamaina kontzeptuak:...baino altuagoa / ...baino baxuagoa; ...bezain altua / ...bezain

baxua; ...baino luzeagoa / ...baino laburragoa; ...bezain luzea / ...bezain laburra; luzea, baina ez luzeena / laburra, baina ez laburrena; …baino zabalagoa / …baino estuagoa.

Neurri unitate naturalak: oinak, pausoak. Neurtzeko tresnak: erregela. Zenbatzaileak: asko/gutxi, baten bat / batere ez, bat gehiago / bat gutxiago,

bezainbeste, bikoitza, erdia/osoa. Neurriak alderatzea: …baino handiagoa / …baino txikiagoa; ...bezain handia/ …bezain

txikia; mehea, baina ez meheena / lodia, baina ez lodiena; …bezain lodia / …bezain mehea.

Pisu nozioak: …baino astunagoa / …baino arinagoa. Denbora kontzeptuak: goiza/arratsaldea/gaua, lehen/orain/gero, atzo/gaur/bihar,

asteko egunak, hilabeteak. Denbora neurtzeko tresna: erlojua. Koloreak: gorrien, horien, urdinen eta berdeen tonuak eta kolore nahasteak. Forma eta gorputz geometrikoak: zirkulua, karratua, triangelua, laukizuzena, obaloa,

erronboa, esfera, kuboa, zilindroa eta prisma angeluzuzena. Forma simetrikoak. Espazio egoerak: eskuinean/ezkerrean; hurbil, baina ez hurbilen / urruti, baina ez

urrutien; artean; eskuinerantz/ezkerrerantz; erdian. Segidak. Urtaro batetik bestera igarotzean ingurunean gertatutako aldaketak: udazkena, negua,

udaberria eta uda. Ikastetxeko langileak eta haien funtzioak. Ikastetxeko eremuak. Familia: funtzioak, zereginak eta ahaidetasun harremanak. Familia egiturak. Etxe bat eraikitzeko prozesua: profesionalak, tresnak eta materiala. Etxebizitza motak. Historian izan diren bizitoki motak. Elikagai landuak eta naturalak. Elikagaiak sailkatzea: gozoak, gaziak eta garratzak. Elikagaiak lantzeko prozesua. Eraikin publikoak eta haien funtzioak. Aisialdirako lekuak. Denda motak. Biztanleguneak: herria eta hiria. Izaki bizidunen zenbait ezaugarri eta funtzio. Animalien elikadura eta ugalketa. Landareen erabilerak eta onurak. Garraiobideekin lotutako lekuak. Garraiobideak: motak, bilakaera. Lur planeta. Natura inguruneko fenomenoei behatzea: eguna eta gaua. Eguzki Sistema: Eguzkia, Ilargia, izarrak eta planetak. Unibertsoa ezagutzeko tresnak. Lanbideak eta langileak.

Page 42: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Historiako zenbait garaitako bizimoduak eta ohiturak identifikatzea: Historiaurrea, Antzinako Egipto, Erdi Aroa, Ipar Amerikako indiarrak.

XIX. eta XX. mendeetako asmakizunak eta balentriak. Espazio bidaiak. Teknologia espaziala. Inguruneko festak: Eguberriak eta inauteriak. Egun bereziak: Hirugarren Adinekoen Eguna, Haurren Eskubideen Eguna, Konstituzio

Eguna, Bakearen Eguna, Maitasunaren eta Adiskidetasunaren Eguna, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, Liburuaren Eguna, Ingurumenaren Eguna, Autonomia Erkidegoaren Eguna.

Lan proiektuak egitea.

Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena

Norberaren izena eta abizenak zuzen ahoskatzea. Ikaskideen, ikastetxearen eta ikastetxeko langileen izenak. Ahozko hizkuntza gero eta gehiago erabiltzea eta balioestea. Esaldiak egitea, aditz denborak zuzen erabiliz: orainaldia, iraganaldia eta geroaldia. Baiezko, ezezko eta galderazko esaldiak zuzen egitea. numero komunztadura esaldietan. Askotariko hiztegia erabiltzea. Kausa-efektu erlazioa ahoz azaltzea. Hizketan aritzeko arauak. Hizkuntza aurreko jarduerak. Kontzientzia fonologikoa: esaldiak segmentatzea, izena eta ekintza bereiziz;

esaldietako hitz funtzionalak identifikatzea; hitzen silabak zenbatzea; hitz batean bokalak non dauden zehaztea; hasiera bera duten hitzen hotsa; eta hitz ezagun batzuk fonematan segmentatzea.

Testu euskarriak: zereginen zerrenda, ipuinen azalak, erosketen zerrenda, menua, dendetako kartelak, iragarkiak, animalien identifikazio txartelak, zoorako sarrera, pasaportea, autobus ibilbideen planoak, albisteak, hitz gurutzatuak.

Esaldiak irakurtzea eta sortzea, piktogramak eta hiztegi txartelak erabiliz. Trazuak egitea: horizontalak; bertikalak; inklinatu konbinatuak; kiribilak; beheranzko eta

goranzko kurbatu etenak eta jarraituak; eskuineranzko eta ezkerreranzko kurbatu jarraituak; trazu kurbatu eta horizontal konbinatuak; U formako trazuak; trazu kurbatuak, honako letra hauek idazten ikasteko: a, d, g, s; bi tamainatako begizta jarraituak; eta goi eta behe begiztak.

Idazketaren gizarte erabilera, haren funtzionamendua aztertuz: nork bere izen-abizenak idaztea, ahal duen neurrian, norberaren gaitasunen arabera.

Ipuinak, olerkiak eta igarkizunak entzutea eta ulertzea, gozatzeko eta ikasteko iturri diren aldetik.

Literatura testuak: ipuinak, olerkiak, igarkizunak. Azalpen testuak: informazio liburuak. Ordenagailuaren atalak eta osagarriak. Ordenagailu motak. Kamera digitala. Diapositiben aurkezpenetan laguntzea. Interneteko haurrentzako bilatzaileak erabiltzea. Inprimagailua eta eskanerra erabiltzea. Liburu digitalak. Marrazketa programak. Lankidetza softwarea: wikiak. Multimedia horma irudiak.

Page 43: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Web kamera: erabilerak eta aukerak. Teknika plastikoak eta materialak: marrazkiak ebakitzea eta itsastea, papera tolestea,

urratzea, ebakitzea, paper masa, hiru dimentsioko irudiak, esgrafiatzea, argizariak, higikariak.

Plastikako tailerrak egitea, taldekakoak nahiz bakarkakoak. Gorriaren, horiaren, urdinaren eta berdearen gamekin esperimentatzea. Koloreak nahasiz beste kolore batzuk lortzea. Sormen plastikoekiko jarrera positiboa. Artelanak pixkanaka gero eta gehiago interpretatzea eta balioestea. Zarata, isiltasuna eta musika bereiztea. Soinuak bereiztea: zarata, estalgarriak erabiliz; gitarraz jotako musika pasarte bat;

arrautzak irabiatzea. Ahoz eta ahotsaz egindako soinuak bereiztea: garrasia, ahapeko kantua, mingain

klaska, txistua. Soinuak bereiztea: musika pasarte motelak eta azkarrak. Animalien soinu baxuak eta altuak entzutea eta bereiztea. Musika tresnak: harizkoak, haizezkoak eta perkusiozkoak. Soinuak bereiztea: flauta, gitarra elektrikoa, xilofonoa, tronpeta, biolina, marakak. Goranzko eta beheranzko musika eskalak errepikatzea eta bereiztea. Abestiak abestea. Mugitzeko eta erlaxatzeko entzunaldiak. Musika klasikoa. Animalien eta pertsonaien antzezpena. Keinu bidezko adierazpena erabiltzea, berez sortu bezala eta iradokita.

Page 44: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

ERABAKI METODOLOGIKOAK

Page 45: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Espazioaren antolaketa Haurrari hainbat mezu iristen zaizkio bere ingurunetik, etengabe elkarreraginean dagoen ingurune horretatik; mezu horiek hainbat ekintzatan parte hartzera bultzatzen dute, edota zenbait jarrera eta jokabide jartzen dizkiote eskura.

Horrenbestez, hezkuntza planteamenduaren oinarrian eta irakaslearen lanaren oinarrian egon behar du ingurune horren azterketak; hau da, ingurune horri eta eskaintzen dituen aukera eta mugei buruzko gogoetak eta analisiak.

Ingurunea inoiz ez da neutroa. Ingurune horren egituraketak eta eratzen duten elementuek mezu bat helarazten diote ikasleari, eta mezu hori bat etor daiteke edo ez irakasleak helarazi nahi duenarekin.

Hori dela eta, irakasleak ez du konforme geratu behar ingurunearekin, bere horretan: konpromisoa hartu behar du ingurune horrekin, eragin egin behar du, aldatu, pertsonalizatu egin behar du lan egiten duen espazioa, eta leku egokia bihurtu behar du, haurrak bere garapenerako behar duen giroa aurki dezan bertan.

Ingurunearen gaineko eragina ahalik eta zuzenena izan dadin, garrantzitsua da irakasleak nahiz ikastetxeko hezitzaile guztiek ingurune horren errealitatea aztertzea. Analisi horrek aukera emango die jarduteko edo hobetzeko plan bat prestatzeko, horretarako dauden aukeren arabera betiere.

Ikastetxeak gai hauei buruz egin behar du gogoeta: Guztionak diren zer eremu aprobetxa daiteke hobeto? Zergatik? Nola egin daiteke? Ba al dago nahikoa gune, hezkuntza proiektuan jarritako helburuak lortzeko?

Ikasgelan, ikasleen begien parean jarri behar da begirada, hainbat galderari erantzuteko: Ikusten al dira hemendik laneko gune guztiak? Ikusten al dira ikaskideak? Garbi al daude materialera iristeko “bideak”? Ikasgelako azalera osoa baliatzen al da? Zein ez? Zergatik? Nola balia ditzakegu

erabili gabeko eremuak? Zergatik dago elementu bakoitza dagoen lekuan? Arrazoi jakinen batengatik jarri

dugu horrela, edo beti egon da hor? Ba al dago beste aukerarik?

Analisia egiteko beste modu bat da ikasgela hutsik irudikatzea, eta hor jartzea altzari eta elementu guztiak, bakoitzarentzat lekurik egokiena bilatuta. Ariketa hori egiteko, ikasgelaren plano txiki bat egin dezakegu paperean, eskalan ebaki ditzakegu gelako elementuak, eta espazioak ematen dituen aukera guztiak aurkitzeko jolasean aritu gaitezke. Honako hauek dira ariketa hori egiten lagundu dezaketen zenbait galdera:

Zer sentipen sortzen dit giro honek? Nola hobetu dezaket? Haurrek elkarri enbarazu egiten diote, lan eremu batetik bestera joaten direnean? Ba al dago eremu zaratatsurik eremu lasaien ondoan? Zer egin dezakegu

interferentziarik ez sortzeko? Ba al dago txoko bat, haurren premia bakoitzerako? Gustukoa dut ikasgela? Abegitsua da eta gustura sentitzen naiz bertan?

Ikasgelako elementuak antolatzean, zenbait gune sortu behar ditugu, jarduerak egiten hastera bultzatzeko modukoak eta haurrak beren artean nahiz irakaslearekin erraz elkartzeko aukera ematen dutenak.

Page 46: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Era berean, guneak antolatzean, kontuan hartu behar dugu zein den ikasleen egoera globala eta zer premia dituzten, horrek aukera emango duelako beren ahalmen guztiak garatzen laguntzeko.

Premia fisiologikoak. Higienea, loa, elikadura, segurtasuna eta erosotasuna oinarrizko premiak dira haurraren bizitzan, eta eskolak erantzun egokia eman behar die premia horiei. Horretarako, honako gune hauek izan behar ditu:

- Pixoihalak eta arropa aldatzeko leku atsegina eta goxoa.- Komun erosoak, garbiak, haurrentzako egokituak eta hurbilak.- Otorduetarako gune lasaia, erosoa eta garbia, bai ikasgelan bertan eta bai guztientzako guneetan.- Atsedenerako lekua, kontuan harturik atsedenaren iraupena ikasleen adinaren araberakoa izango dela.

Horrez gain, eskolak beharrezko baliabideak eta tresnak eduki behar ditu tenperatura, argiztapen eta aireztapen egokiak izateko eta, era horretara, giro atsegina sortzeko. Orobat, segurtasun neurriak ere izan behar ditu.

Premia afektiboak. Espazioak lagundu egin behar du irakaslea ikasleen eskura egoten, haien premiei erantzuteko. Hala, leku zehatzak behar dira haurren eta helduen hartu-emanerako; adibidez, txoko eroso bat hizketaldi laburretarako, banku bat lorategian, mahaitxo bat eta aulkiak ikasgelako txoko batean… Azken batean, elkarreraginari, hartu-emanari, intimitateari eta konfiantzari bide emango dioten lekuak.

Autonomia premia. Etapa honetan, erabat mendeko izatetik autonomia maila nabarmena eskuratzera igarotzen dira haurrak. Prozesu horretan etengabe aurrera eta atzera ibiltzen dira, eta eskolak behar duten laguntza guztia eman behar die.

Autonomia premia horri erantzute aldera, espazioa antolatzean zenbait gune edo txoko sortuko dira jarduera esparru bakoitzerako, eta laneko materiala erraz eskuratzeko moduan egokituko da. Hala, kendu egin behar dira haurrei materialetara eta guneetara beren kabuz iristea galaraziko dieten oztopoak.

Gizarteratzeko premia. Haurrak gizarteratzeko leku nagusietakoa da eskola, beste asko baino nabarmenagoa. Hori dela eta, topaketarako, elkarrekin lan egiteko, bestea ezagutzeko, taldeko elkarrizketak bideratzeko guneak egokitu behar ditugu.Alabaina, besteekin partekatzeko ohitura hartzeak berekin dakar tartean-tartean bakarrik egotea ere, eta, horrenbestez, taldekako guneak eta bakarkako guneak antolatu behar dira kontu handiz; partekatzeko guneak eta bakarrik egoteko guneak.

Mugitzeko premia. Mugimendua funtsezkoa da ikasleentzat, eta mugitzeko, beharrezkoa da espazio librea izatea. Txikienek txoko bat izan behar dute ikasgelan helburu horretara bideratuta, koltxoneta, aldapa, ispilu eta abarrekin. Haur helduagoek ere behar dituzte eremu libreak ikastetxe barruan; adibidez, korridoreak, galeriak, sarrerako guneak eta abar.

Jolasteko premia. Jolasaren bidez, haurrek ikasi egiten dute, heldutasuna hartzen dute, eta pentsamendu formal eta logikoaren bideari ekiten diote. Hori dela eta,

Page 47: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

garrantzitsua da espazioa antolatzean jolaserako guneak ere kontuan hartzea, bakoitza bere material zehatzekin: manipulazio jolasak, imitaziokoak, sinbolikoak… harik eta arauak dituzten jolasetara iritsi arte.

Adierazteko premia. Iritzien trukea, ahozko adierazpena eta pentsamendu, ideia eta bizipenen komunikazioa sustatzeko, hainbat gune sortuko dira: hizkuntza jolasetarako, ipuin eta abestietarako guneak. Bestalde, beharrezkoa da sormen plastikorako gune bat prestatzea.

Esperimentaziorako eta aurkikuntzarako premiak. Haurrak aberastu egiten dira beren ingurunetik jasotzen dutenarekin: ikasi egiten dute, esperimentatu, ezagutu, aldatu… ingurune horretatik jasotakoarekin. Hori dela eta, funtsezkoa da estimulutan aberatsak diren inguruneak jartzea haien eskura, eta ingurune horietan, kantitatea baino gehiago kalitatea bilatzea. Esplorazioa eta aurkikuntza bultzatuko duten guneak, eta haietan, mota askotako objektu eta materialak: landareak, animaliak, ura, hondarra, lurra, egurra, imanak, hondakinak…

Ez dago eredutzat har genezakeen espazioaren antolaketarik. Hezitzaile bakoitzak bilatu behar ditu bere taldearen ezaugarrietara eta baldintza materialetara ongien egokituko diren ereduak.Bestalde, espazioaren banaketa zerbait dinamikoa da, eta, beraz, aldatu egingo da taldeak antolaketa hori bereganatu eta aldaketa beharrezkotzat jotzen duen neurrian. Haurrek espazioan eragin ahal izatea oso garrantzitsua da, eta kontuan hartu beharrekoa ikastetxe batean.

Baldintza horiek betetze aldera, espazioa, espazio horren banaketa eta gelak egokitu egin behar dira ikasleen premia askotariko eta aldakorretara. Orobat, lekuak egokitzerakoan, aintzat hartu behar dira honako baldintza hauek:

Haurren ezaugarri psikoebolutiboak kontuan hartuta prestatu behar dira. Garbiak, atseginak eta egokituak izan behar dute, eta behar bezala ordenatuta egon

behar dute. Erabilgarri izan behar dute hainbat jarduera mota egiteko. Autonomia eta aniztasunaren trataera sustatu behar dute. Ahalik eta gehien lagundu behar dute ikasleen eta irakaslearen arteko elkarreragina.

Page 48: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Denboraren antolaketaDenborei buruz eta, ondorioz, ordutegiei buruz hitz egiteko, “haurraren denbora” esaten dioguna hartu behar dugu oinarritzat.

Txikiak mugimendu erreflexuetatik mugimenduen koordinaziora igarotzen dira, ekintzatik pentsamendu logikora, erabateko mendekotasunetik autonomia maila nabarmena izatera, etab. Garapen fisiko, emozional eta kognitibo hori guztia probak eginez, saiatuz, huts eginez eta errepikatuz gauzatzen da. Haur bakoitzak bere buruko egiturak eraikitzeko, bere gatazka emozionalak lantzeko eta gainditzeko, bere ingurunearekin bat egin eta integratzeko behar duen denborari esaten zaio haurraren denbora. Horrenbestez, oso-oso garrantzitsua da jakitea zer mekanismo eta prozesuren bidez sortzen den giza garapena; izan ere, jakintza horren bidez baino ezin dugu ulertu eta balioetsi zenbateko garrantzia duen denborak haurraren hazkundean.

Egituratze emozionala, kognitiboa eta soziala lortzeko denboraz gain, haur bakoitzak bere denbora behar du komunikazioa eratzeko, taldean parte hartzen hasteko, jardueren aldaketa barneratzeko, egoera batetik bestera igarotzeko...

Denboraren egituraketa eskolan

Haurraren premia biologikoen araberakoak dira, hasiera batean, denboran orientatzeko behar dituen erritmoak eta maiztasunak: elikadura, aldaketak, loak dira haurraren lehen jarraibideak eta lehen erreferentziak. Aurreneko jarraibide organiko horien ondoren, pixkanaka bestelako jarraibide sozialetara igarotzen da haurra (guk ezarritakoetara), baina biak ala biak erritmo egonkor batean bizi beharrekoak dira; izan ere, egonkortasun horri esker hasten da haurra egunaren une bakoitza bereizten eta gero zer etorriko den gogoratzen, aurreikusten eta horri aurre hartzen.

Nolanahi ere, egonkortasun hori ez da nahasi behar zurruntasunarekin eta denboraren gehiegizko banaketarekin, ez eta haurrak uneoro nahi duena egitearekin ere.

Eskolan, haurrekin lanean egin beharreko denbora alderdi garrantzitsua da, eta zehaztu egin behar da bai garapenaren dimentsio bakoitza estimulatzeko zenbat denbora hartu behar den, bai haurren organismoak estimulazio hori barneratzeko zer erresistentzia maila duen.

Txikitan, haurren nerbio sistema oso ahula da, haien goi mailako nerbio jarduera oso ezegonkorra da, eta kortex zerebralaren jarduera analitiko-sintetikoan askoz ugariagoak dira eszitazio prozesuak inhibizio prozesuak baino. Hori dela eta, adin horretako haurrak errazago nekatzen dira, haien neuronek ez dutelako oraindik gaitasun handirik lanerako, eta arrazoizko denbora behar dutelako beren funtzionaltasuna berreskuratzeko. Horrenbestez, estimulazioa neurtzea oso garrantzitsua da haurren osasunerako.

Azkena egindako ikerketen arabera, honako hauek dira pedagogia jardueretan eman beharreko denbora tarte egokiak, haurren adina aintzat hartuta:

Pedagogia jardueretan eman beharreko batez besteko denbora Adin tartea (bizitza urteak) Batez besteko denboraBizitzako laugarren urtea (3-4 urte) 15 minutu arteBizitzako bosgarren urtea (4-5 urte) 20 minutu arte

Page 49: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Bizitzako seigarren urtea (5-6 urte) 25 minutu arte

Hori baino denbora gehiago emateak ez dakar emaitza positiborik eta eragin kaltegarria izan dezake haurrarentzat, gehiegizko eszitazioa eragiten zaiolako, eta eszitazio horrek haurraren neuronen gaitasun funtzionala gainditzen duelako.

Horrek ez du esan nahi haurrekin 15 minutuz baino ezin daitekeenik lan egin. Estimulazio unitate bakoitzeko egin beharreko denbora da hori; hau da, unean-unean jarduera estimulatzaile bakoitzak gainditu beharko ez lukeen denbora. Ondoren, nerbio sistemak gaitasun funtzionala berreskuratzeko tarte bat utzi behar da (jolas librea), eta gero, beste estimulazio unitate bat egin, atsedenaldiaren une positiboak baliatuz. Garrantzitsuena kalitatea da, ez estimulazio kantitatea. Eta kalitatea lortzeko, unean-unean egiaz landu beharrekora bideratu behar dira edukiak, eta behar beste denboraz.

Gogoan izan behar dugu haurren denbora antolatzeko oinarrizko premisa haurren erritmoa bera dela eta, horrenbestez, horri jarraituz antolatuko dugu ikastetxearen ordutegia. Ordutegi hori elementu garrantzitsua da eskola antolaketan, hor zehazten baita jarduera guztien garapen praktikoa. Ordutegia egiterakoan, kontuan hartu behar dira honako alderdi hauek:

Denbora librea utzi behar da, haurrek esperimentatzeko, komunikatzeko eta beren kabuz erlazionatzeko aukera izan dezaten.

Ohiturak hartzeko denbora utzi behar da, haurrek eskolako gertaeren segida egituratzeko aukera izan dezaten.

Denbora utzi behar da curriculumeko izaera eta funtzio desberdineko jarduerak egiteko, baina ez daitezela izan esperientziaren interesgunearekin lotuak soilik.

Ohiturak eta ordutegia

Haur Hezkuntzak hartzen duen adin tartean, garrantzitsua da haurren ohiturazko aldiak kontuan hartzea. Ohiko jardueratzat hartzen dira “haurrek egunero errepikatzen dituzten ekintzak, eta ohitura eta jokabide jakin batzuk hartzera bideratutakoak”. Alabaina, segida zurrunak edo malgutasunik gabeak ez ditugu ohiko jardueratzat hartzen, nahiz eta denboralizazio prozesua beti errespetatu beharrekoa izan.

Ohitura bat hartzeko, gogoan izan behar ditugu honako alderdi hauek: Beti ordena berari jarraitzea. Aldaketak jardueraren hasieran eta bukaeran egitea. Gakoak sortzea haurrei aldaketak gogorarazteko.

Horrenbestez, ohitura bat hartzeko, ezinbestekoa da ordutegia ondo antolatzea. Hain zuzen, denboralizazio prozesuan aldaketetara egokitzea da ordutegiaren antolaketa horren xedea.

Antolaketa une hauetan oinarritu daiteke: Sartzeko denbora Biribilekoa egiteko unea, egin beharreko lan baten egitaraua zehazteko. Lanerako denbora, edo hautatutako lana egiteko denbora. Jarduera aldaketa. Erabilitako materiala jasotzeko eta ordenatzeko tarteak. Talde txikitan ordura artekoa gogoratzeko denbora. Egindako lana beste ikaskideekin

banatzeko unea izaten da. Helburua da parte hartzeko, lankidetzarako eta egoera barneratzeko giroa sortzea.

Page 50: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Aire libreko jarduerak. Horietan helburua da haurrengan zenbait jarduera egiteko ohitura sortzea, batez ere jarduera fisikoak.

Bateratzea. Zeregin horretan talde osoak hartzen du parte, horretarako prestatutako lekuan.

Ikasgelako denboraren banaketa oinarri garrantzitsua eta erreferentzia lagungarria da gero zer egingo dugun erabakitzeko, edo jarduera bat egiteko zenbat denbora dugun jakiteko. Behin haurrak gustura sentitzen diren ordutegia aurkituta, malguago egin dezakegu: esaterako, luzatu egin ditzakegu ondo sentiarazten gaituzten jarduerak, edota aldatu egin ditzakegu programatuta zeuden hurrengo jarduerak, eta haurren interesekoak izan daitezkeen beste proposamen batzuk jarri haien ordez, nahiz eta egitarauan jasota ez egon.

Garrantzitsua da haurrek ordutegia ulertzea, erreferentzia puntu argiak izatea, denboran galduta ez ibiltzeko. Horretarako, honako jarraibide hauek har ditzakegu aintzat:

Ordutegi segmentuak ordena berean mantentzea. Haurrekin izandako hizketaldietan egunean zehar egindakoak, astean zehar izandako

gertakari garrantzitsuenak eta abar gogora ekartzea. Jarduera edo aldi bakoitzerako sinboloak ezartzea, baita jardueren hasiera eta

amaiera adierazteko seinaleak ere. Haurrei ohartaraztea zenbat denbora falta zaien jarduera bat bukatzeko edo beste bat

hasteko, jarduera bat egiteko asmotan direnak jarduera hori bukatu gabe gera ez daitezen.

Page 51: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Materialak hautatzeaIkasgelan hezkuntza helburuarekin erabil daitezkeen baliabide guztiak hartzen ditugu materialtzat, eta hor sartzen dira jolaserako helburua dutenak ere, jolasa hezkuntzaren baliabide eta helburu baita aldi berean.

Oso garrantzitsua da Haur Hezkuntzako ikastetxean erabiltzen diren materialen azterketa psikopedagogikoa egitea, eta jakitea material hori sartzean zer helburu dugun, materialak berez zer helburu duen, zer eginkizun betearazten dioten irakasleari, material hori erabiliz haurrek zer autonomia eta gizarteratze maila lortzea nahi dugun, eta jakintza sortzeko prozesuak nola sustatzen dituen.

Ikasgelan gehien edo usuen egoten diren materialak honela sailka ditzakegu:

1. Pentsamendu logikoa garatzen duten materialak

Material horiek aukera emango digute hainbat motatako jarduerak egiteko: alderatzea, loturak egitea, ordenatzea, sailkatzea, segidak egitea, neurtzea eta zenbatzea, besteak beste.

Ordenatzeko, pixkanaka gero eta neurri txikiagoa, kolore tonu ahulagoa, pisu txikiagoa eta abar duten objektuak erabiliko ditugu, bata bestearen barnean sartzeko kaxak, katiluak, edalontziak, edukiera neurriak, etab.

Segidak egiteko, hainbat forma, neurri, kolore… dituzten objektuak erabiliko ditugu txandaka; adibidez, botoiak, jostailuak, poltsak, hari txirrikak…

Garapenaren arlo honetarako, badira saltokietan erosten diren beste material batzuk ere. Material horiek bestelako osagai eta elementu batzuk eskaintzen dituzte jarduera horiek egiteko. Honako hauek dira material horietako batzuk: domino jokoak, mahai jokoak, puzzleak, logikako blokeak, erregeletak, abakoak, mahai kartak, gezurretako dirua, gorputz geometrikoak, pisu eta edukiera neurrien jolasak, neurtzeko zinta, etab.

2. Adierazpena garatzeko materialak

Haurrek, pixkanaka, beren neurrira moldatzen dute errealitatea, inguruan duten munduaren simulazio eta adierazpenaren bidez, eta hala, makila zaldi bihurtzen dute, egur puska bat etxe, kuxina itsasontzi…

Garrantzitsua da, beraz, ikastetxean jolas sinbolikorako eta jolas dramatikorako materialak izatea. Honako hauek dira material horietako batzuk:

Material ez egituratuak: botoiak, egurrak, kortxoak, poltsak, makilak, pinaburuak, sokak…

Komunitatean jasotako materialak (familiak ekarritakoak edo auzoan emandakoak): platerak eta ontziak, sukaldeko tresnak, pintzak, erruloak, imitaziozko bitxiak, helduen zapatak, helduen arropa, poltsak, jaioberrien arropa, kapelak…

Saltokietan erositako materialak: jostailuzko sukaldeak, garajeak, azokak, panpinen etxeak, panpina artikulatuak, plastikozko animaliak, medikuen edo arotzen maletatxoak, telefonoak, argazki makinak… Txotxongiloak oso jostailu bereziak eta interesgarriak dira, hizkuntza garatzeko elementu garrantzitsuak baitira.

Page 52: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

3. Ahozko adierazpena garatzeko materialak

Komunikazioaren bidez hizkuntza garatzea lan esparru zabala da, eta ikastetxeko gune guztietan egiten da, material guztiekin eta uneoro. Honako hauek dira zehazki eginkizun hori duten materialetako batzuk:

Irudien bildumak. Izan daitezke erositakoak edo ikastetxean bertan egindakoak; aldizkarietako argazkiekin, postalekin, egutegiekin edo gurasoek nahiz irakasleek ateratako argazkiekin osatutakoak, hain zuzen. Irakasleak hainbat jarduera proposa ditzake material horrekin: esaterako, irudi jakin bat bilatzea, irudietatik abiatuta istorioak asmatzea, hiztegia aberastea, etab.

Horma irudiak. Normalean dendetan erosten dira. Komeni da irakasleak arreta handiz hautatzea horma irudi horiek, aukera didaktikoak eta ezaugarri estetikoak kontuan hartuta.

Grabagailuak. Askotariko jarduerak egin daitezke tresna horrekin. Laburbilduz, oinarrizko bi jarduera mota daude:

Entzutea: Horretarako, haurrek, nork bere erara, ikasgelako toki lasai batean hartu behar dute lekua, eta aurrez irakasleak edo beraiek grabatutako ipuin, igarkizun, olerki edo abesti bat hautatu, eta grabagailua piztu. Etxe komertzialen bateko grabazioren bat ere aukera dezakete. Komeni da jarduera hori talde txikitan egitea, lauzpabost laguneko taldetan; izan ere, talde handiagotan soinua galdu egiten da eta entzunaldiak ez ditu haurrak gogobetetzen.

Grabatzea: Aurrez iradokitako jarduerak, hizketaldiak eta elkarrizketak, normalean irakasleak gidatutakoak, graba daitezke. Haurrentzat pozgarria izaten da gero beren ahotsa entzutea. Horrez gainera, material hori oso egokia da irakaslearentzat, haurren hizkuntzaren garapenari erreparatzeko.

Ikusteko eta kontatzeko liburuak. Ikasgelan txoko bat egon behar du haurrek liburuak ikusi eta irakurri ahal izateko, bai erositakoak bai beraiek edo heldu batek egindakoak. Komeni da irakasleak behar bezala hautatzea liburu horiek, eta ikasgelan pixkanaka uztea. Honako irizpide hauek hartu behar dira kontuan material hori hautatzean:

a) Gaiek askotarikoak izan behar dute, eta haurraren eguneroko bizimoduko gertaerak jorratu behar dituzte, baita gai fantastikoak, naturarekin zerikusia dutenak eta abar ere.

b) Ez da beharrezkoa idatzizko testuak izatea, baina ez da eragozpena ere. Liburuek testua badute, komeni da laburra izatea, aberatsa eta iradokitzailea, irudia azaltzen edo aberasten lagunduko duena, eta irakasleak ipuinak kontatzeko balia dezakeena. Komenigarria litzateke testuek letra tipo desberdinak izatea.

c) Irudiek ere askotarikoak izan behar dute. Ez estereotipatuak, ez eskematikoak, baizik eta adierazkorrak, koloretsuak eta errealitatea desitxuratzen ez dutenak. Interesgarria da marrazkien eta argazkien konbinazioa izatea.

d) Liburuen materialek iraunkorrak eta kalitate handikoak izan behar dute.

Page 53: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

4. Adierazpen plastikoa garatzeko materialak

Haurren adierazkortasuna garatzeko, material hori oso garrantzitsua da, eta aintzat hartu beharrekoa, bai ikuspegi bateratu eta globalizatzailea kontuan hartuta, bai material horren berezko ezaugarri espezifikoengatik. Material horiek oso estu lotuta daude hizkuntza lantzeko materialekin; izan ere, haurren arteko komunikazio eta trukearen zerbitzura daude.

Material horiek erabiliz, haurrek nahasi, zulatu, moztu, itsatsi, tolestu, zimurtu eta manipulatu egiten dute, eta hala, ikusi egiten dute zer aldaketa gertatzen den eta esperimentatu egiten dute zer egin dezaketen. Horrenbestez, hezkuntzaren ikuspegitik interesgarriagoa da lan prozesua bera, lortutako emaitzak baino. Eskuzko trebetasunak garatzen ere laguntzen dute, haurrek material horien koloreei, formei, erresistentziari eta abarri antzematen dieten neurrian.

Marrazki, collage, modelatze eta abarren adierazpen plastikorako, gutxien-gutxienez honako material hauek beharko genituzke:

Hainbat motatako paperak: aldizkariak, egunkariak, paper jarraitua edo biltzeko papera, kartoi meheak, zetazkoa, pinotxo papera…

Hainbat motatako margoak: hatz margoak, tenperak, akuarelak, argizari bigunak, argizari finak, koloretako arkatzak, errotuladoreak…

Lotzeko tresnak: kola zuria, zelo papera, grapagailua, klipak, gomak, zintak, sokak…

Margotzeko tresnak: pintzelak, nahasketak egiteko edalontziak, astoak, margoak gordetzeko flaskoak, belakiak, hortzetako eskuilak, lastoak, hodi hutsak…

Modelatzeko materialak: buztina, plastilina, paper pasta, irin masa… Collageak eta eraikuntzak egiteko materialak: kaxak, kartoiak, komuneko

paperaren tutuak, oihal zatiak, lumak, hostoak, botoiak, tapoiak, hari txirrika hutsak, aldizkariak, lekaleak, pintzak…

5. Musika eta gorputz garapenerako materialak

Honako hauek dira musika eta erritmo garapenerako haurrak hurbilen dituen materialak: Lehenik eta behin, bere gorputza: eskuak, oinak, izterrak, ahoa… Bigarrenik, inguruan dituen objektuak, eta bakoitzak soinu aldetik dituen aukerak. Hirugarrenik, musika tresnak, erritmo eta doinu aldetik hainbat erregistro lantzeko.

Erabilienak perkusio instrumentuak dira, hala nola kaxa txinatarra, triangelua, kriskitinak, panderoa, pandereta, etab.

Gorputz eta erritmo hezkuntzarako honako hauek ditugu: Gorputza bera: eskuak, zangoak, oinak, etab. Gorputzarekin, zentzumenekin, espazioan… hainbat jarduera egiteko aukera ematen

duten osagarriak, hala nola: oihal zatiak, uztaiak, pilotak, zintak, ispilua (ahal dela haurren gorputz osoa hartzen duena)…

6. Ikus-entzunezko materialak

Besteak beste, honako hauek izan ditzakegu: Ordenagailua eta horri loturiko elementuak: inprimagailua, proiektatzeko kanoia,

ADEa, web kamera, CD irakurgailua, informatika programak… Argazki kamera digitala, bideo kamera, DVD filmak…

Page 54: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

7. Inprimatutako materialak

Hartzailea nor den, bi material mota ditugu: Irakaslearentzat: argitalpen proiektuen materiala; Haur Hezkuntzako curriculumak;

ikastetxeko dokumentuak; programazioak; Haur Hezkuntzari buruzko nazioarteko txostenak; biltzar, mintegi eta abarretako dokumentuak…

Haurrentzat: argitalpen proiektuko lan koadernoak eta proiektuko gainerako materialak (adibidez, arte laminak, hiztegi laminak, adimen bit-ak); irudien horma irudiak; ikastetxean sortutako laminak; ipuinak; komikiak; irudien liburuak; argazkiak; naturari, zibilizazioei, beste herrialde eta ingurune batzuei buruzko liburuak; haur literatura…

Materialaren eskuragarritasuna, erabilera eta zaintza

Ikastetxeko hezitzaileek, aurrez azaldutako material guztiak modu egokian manipulatzeko, zenbait orientabide bereganatu behar dituzte, material horiek nola aurkeztu, erabili eta zaindu jakiteko, era horretara, errentagarriago eta eraginkorrago izan daitezen eta gehiago iraun dezaten.

Komeniko litzateke materialak honela egotea:

1. Eskuragarri eta agerian. Saiatu behar dugu materialak haurren eskura eta agerian egon daitezen, arriskuren bat dutenak edo hauskorrak direnak izan ezik. Hala ez bada, haurrak ez badu aukerarik bere autonomia garatzeko eta egin beharreko jarduerari begira erabakiak hartzeko, ikasgelan batera eta bestera dabilela, ezin horrek eragindako ideiak eta planak barneratuko ditu jarduera hori egitean.

Materiala agerian egoteko, komeni da ontzi gardenetan gordetzea edo irekigune bat egitea, barnean zer dagoen ikus dadin. Ezinbestekoa da materialak haurren eskura izatea, lurrean nahiz apal eta mahai baxuetan.

2. Sailkatuta eta etiketatuta. Material guztiek etiketatuta eta sailkatuta egon behar dute, haurrek, behin erabili ondoren, berriro ere bere lekuan uzteko aukera izan dezaten. Horrela, ordena ohiturak bultzatzen dira, sailkatzeko etengabeko ariketak eginarazten zaizkie haurrei, eta errazagoa da taldeak zein helduak materiala zer egoeratan dagoen jakitea eta kontrolatzea. Gainera, sailkatuta egoteak aukera ematen du aldian-aldian material hori aztertzeko eta taldean erabakiak hartzeko, zereginen antolaketa eta banaketa hobetze aldera.

3. Edukiontzietan bilduta. Garrantzitsua da material mota bakoitzaren arabera edukiontzi egokiak aukeratzea. Hala, edukiontziak izan daitezke: azpilak, kaxak, plastikozko ontziak, saskiak, etab. Edukiontzi on batek nabarmendu egiten du materiala eta errazago ikusarazten du.

4. Gune edo txokoetan banatuta. Behar dutenean, haurrek eskura eduki behar dute materiala, eta, beraz, banatu ere horrela banatu behar da material hori. Horretarako, aurrez adierazitako objektuak sailkatu eta antolatu, eta ikasgelako hainbat gunetan banatu behar dira. Lan esparru edo txoko bakoitzean, jarduerak egiteko behar den materiala jarri behar dugu, eta beste txokoetan ere material bera erabili behar bada, txoko horietatik hurbil jarriko dugu.

Page 55: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

5. Ondo zainduta. Taldearekin zenbait arau ezarri behar dira materiala zaintzeko. Kontuan hartu beharreko beste hezkuntza elementu bat izango dira arau horiek. Honako hauek dira arauak:

Ikasturtean zehar pixkanaka aterako ditugu materialak, eta atera ahala, zer ezaugarri duten, zer aukera ematen duten, eta nola erabili eta zaindu behar diren azalduko diegu haurrei.

Kartel, marrazki edo sinboloen bidez gogoratuko dugu zein diren materiala zaintzeko arauak. Aldian-aldian berrikusi egingo ditugu arau horiek.

Arduradun bat izendatuko dugu. Txandan-txandan, irakaslea bera edo haur bat izan daiteke aldian behin materiala berrikusteko lanaren arduraduna.

Hondatutako materiala erretiratu egin behar da. Garrantzitsua da taldea konturatzea materiala zenbateraino dagoen hondatuta; izan ere, horretaz konturatu ahala, neurriak hartu ahal izango ditu material hori gutxiago hondatzeko.

Eguneroko jardueren ordutegian denbora jakin bat hartuko dugu materiala jasotzeko eta banatzeko.

Gogora dezagun nolakoa izan behar duen materialak: Higienikoa. Ez toxikoa. Ez arriskutsua. Gauza askotarako baliagarria. Haurren ezaugarri psikoebolutiboetara moldagarria. Sormena sustatzeko egokia.

Page 56: Eduki nagusiak arloka, 5 urte
Page 57: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Aniztasunaren trataerarako neurriakZer da Aniztasunaren Trataerarako Plana? Bada, ikasle bakoitzaren premia orokor eta banakakoei erantzutearren ikastetxe batek diseinatzen dituen jardueren, curriculum egokitzapenen, antolaketa neurrien, laguntzen eta indargarrien multzoa. Plan hori honako gai hauek jorratzen dituen dokumentuan zehazten da:

1. Ikastetxeko errealitatearen analisia

Aniztasunaren trataerarako plana egiteko, ikastetxearen inguruneko hezkuntza ezaugarrien analisia eta hausnarketa egingo da. Horretarako, ikastetxeak berak dauzkan baliabideen balorazioa egingo da, eta familien gizarte errealitatea eta ikasleen premia garrantzitsuenak aztertuko dira.

2. Lortu nahi diren helburuak

Analisia eta premien balorazioa oinarri hartuta, lortu nahi diren helburuak zehaztuko dira.

Helburuetako batzuk honako hauek izan daitezke: Ikasle bakoitzari egokitutako estrategia metodologikoen plangintza egitea. Ezaugarri bereziak dituzten ikasleak integratzeko jarduerak garatzea. Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleekin esku hartzen duten profesionalen

arteko koordinazioa bideratzea. Familiek seme-alaben hezkuntza prozesuan parte har dezaten sustatzea. Familiek zonaldeko gizarte eta laguntza zerbitzuak eskura ditzaten erraztea.

3. Aniztasuna tratatzeko abian jarriko diren jarduerak

Hartuko diren neurrien xedea izango da ikasleen gaitasun, interes, kultura, osasun arazo eta ikasteko erritmo askotarikoei egokitutako hezkuntza ematea. Horretarako, antolaketa neurriak hartuko dira, tutoreak errazago gauzatu dezan ikasle bakoitzari hobeto egokitutako esku-hartzea. Halaber, neurri horietan kontuan hartuko da gurasoei orientabidea ematea, eskolaren eta familiaren arteko premiazko lankidetza bideratzeko.

4. Baliabide pertsonalen antolaketa

Talde berarekin esku hartzen duten profesional guztien artean hezkuntzaren alorreko koherentziari eustea funtsezkoa da.

Irakasle tutorea honako zeregin hauetaz arduratuko da: Ikasleei nahikoa segurtasun afektibo ematea, beste haurrekin jolasteko eta

harremanak izateko gai izan daitezen. Ikasleek ikaskuntza prozesuan aurrera egitea bideratuko duten erronkak

planteatzea. Prestutasun fisiko eta afektiboa adieraztea, haurrek segurtasuna senti dezaten. Haur bakoitzaren autoestimua sustatzea, haurrari bere irudiaren ikuspegi positiboa

itzuliz. Mugak jartzea eta haurren jokaera bideratzea, nora ezean senti ez daitezen.

Page 58: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ikasle talde berarekin esku hartzen duten profesionalen koherentzia bermatzeko, honako zeregin hauetaz arduratuko gara:

Helduen arteko koordinazioa, bai helburuei, bai haurrekiko harremanen estiloari, bai arauak eta mugak jartzeari dagokionez.

Ikasgelan heldu bat baino gehiago egoteari (espezialista eta tutorea...) etekina ateratzea, honako aukera hauek baliatuta: talde txikitan lan eginez, heldu bakoitza txoko batetik bestera ibil daiteke, era antolatuan, ikasleei banakako arreta emateko; edo heldu batek talde orokorraren ardura har dezake, bestea haur bakar batez arduratzen den bitartean; edo heldu batek jarduera bat amaitzen duen bitartean, besteak hurrengoa has dezake...

5. Ohiko neurriak

Ikastetxe bakoitzak aniztasuna tratatu ahal izateko egin behar dituen antolaketa estrategiak dira: espazioen, materialen, denboren, taldeen, jardueren, ebaluazioen eta abarren antolaketarako estrategiak. Neurri horien helburua da arazo txikiak prebenitzea edo konpentsatzea, curriculumaren funtsezko elementuak –helburuak, edukiak eta ebaluazio irizpideak– aldatu gabe.

6. Espazioen, materialen, denboren eta taldeen antolaketa

Espazioa “txokoetan” antolatzeak ikasteko erritmo, interes eta motibazio askotarikoak bideratzen ditu, eta aldi berean, irakaslearentzat errazagoa da egokiago esku hartzea.

Materialak askotarikoak, adierazgarriak eta hainbat erabilera dutenak izango dira, eta ikasleen jatorri kulturala kontuan hartuko dute. Esate baterako: zenbait arrazatako eta bi sexuetako panpinak, hainbat kulturatako ipuinak, hainbat kulturatako eta lanbidetako mozorroak.

Denborak eguneroko jardueren inguruan antolatuko dira, eta erreferentzia puntu egonkorrak izango dira. Ordutegia malgua izatea komeni da, ustekabeko gertaerei edo jaialdiekin lotura dutenei aukera emateko.

Jarduerak askotarikoak izango dira, ikasleentzat adierazgarriak, globalizazioaren alde egiten dutenak eta motibagarriak. Halaber, proposatutako helburuak garatuko dituzte, ikaskuntza esanguratsuak egiteko aukera emango dute, eta askotariko taldekatzeak bideratuko dituzte.

Familiei helarazteko ebaluazio txostenak era positiboan idatziko dira, ikaslearen bilakaera adieraziz. Txosten horietan, erraz ulertzeko moduko hizkuntza erabiliko da, garapenaren hainbat eremuri buruzko informazioa emateko.

Familiekiko lanari dagokionez, bilera orokorrak eta eguneroko informazio zehatzak ez ezik, tutoretzak ere azpimarratu behar dira, aurrez programatutako bilera horiek aukera ematen baitute tutorearen eta familia bakoitzaren artean informazioa lasai trukatzeko. Gurasoek ikastetxean parte hartzea sustatzea garrantzitsua da.

7. Hezkuntza arretarako estrategiak

Ikasleen ezaugarriekin bat datozen jarduerak egingo dira.

Page 59: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ikasketa erritmo geldoa duten ikasleak Laguntzeko eta finkatzeko jarduerak programatuko dira unitate didaktikoen edo

lanerako proiektuen esparruan. Intuiziozko lagungarrien erabilera areagotuko da hobeto ulertzeko (irudiak,

erreprodukzioak, argazkiak...). Egiten den lana hitzez adieraziko da. Haurrei jardueren plangintza egiten lagunduko zaie. Egindakoa gogoan izatea bultzatuko da. Talde heterogeneoak egingo dira. Zeregin bakoitzaren alderdi garrantzitsuenak azalduko dira, bigarren mailakoak alde

batera utzita. Denboraren plangintza egokia egingo da jarduerak bukatzea bideratzeko, eta

egindakoari buruz hitz egiteko denbora emango da.

Ikasketa erritmo azkarra duten ikasleak Zabaltzeko eta sakontzeko jarduerak programatuko dira. Haurren ekoizpenak zabalduko dira, elementu berri batzuekin aberastuta. Jarduera mekaniko eta errepikakorrik ez egiten saiatuko gara. Haurrek galderak egitea eta askotariko azalpenak pentsatzea bultzatuko da.

Beste herrialde batzuetatik etorritako ikasleak Ikastetxeko harrera plan orokorraren esparruan, gure herriko hezkuntza sistemaren

oinarrizko ezaugarriei buruz ematen den informazioa areagotu egingo da, bai eta ikastetxearen funtzionamenduari, antolaketari eta hezkuntza proiektuari buruzko informazioa ere, eta hori guztia ondo ulertzen dela egiaztatu behar da.

Bertako hizkuntzak ez dakizkiten familiei begira, harrera dokumentuen eta informazioa emateko beste dokumentu batzuen itzulpena bideratu behar da, eta aldez aurretik prest egon behar da itzulpen horiek abian jartzeko. Halaber, elkarrizketak egiteko garaian itzultzaileak edo kultura bitartekariak bertan egotea aurreikusi behar da.

Ikasgelako kulturak ezagutzea bultzatzen duten eduki eta jarduerak txertatu behar dira programazioan.

Ikastetxeko eta ikasgelako apaingarrietan, erabiltzen diren materialetan, ipuinen edukietan eta abarretan, beste kultura batzuen ekarpenak aintzat hartu behar dira.

Gurasoen inplikazioa bultzatu behar da: tailerretan eta lan batzordeetan parte hartzea, bakoitzaren kulturako materialak ekartzea eta abar.

Talde txikiak edo bikoteak egitean arduraz jokatu behar da, eta integrazioa bideratuko duten ikaskideekin batera jarri behar dira haurrak.

Komunikazio hizkuntza ez dakiten ikasleak

Haurrek hizkuntza berria era naturalean bereganatzen dutenez, besteei entzuteko aukera ugari emango zaie.

Haur batzuek “isilaldi” bat izaten dute; alegia, adierazten dutena baino gehiago ulertzen duten aldia. Ez da hitzezko adierazpenik behartuko.

Ikaskideen taldean txertatzeko prozesua zaindu egingo da, elkarrizketetan ez parte hartzeagatik, galderei ez erantzuteagatik eta antzekoengatik haurra baztertu ez dezaten.

Zeregin orokorretarako haurraren txanda errespetatuko da, eta hizkuntzaren hutsunea betetzeko, beste baliabide batzuk erabiliko ditu (keinuak, irudiak, onomatopeiak...).

Page 60: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ez ditugu aurrez erabakiko haurraren premiak, denbora eman ondoren ikusiko dugu laguntza behar ote duen, eta behar izanez gero, zenbateko laguntza eman behar zaion.

Ikasleari aurrez aurre hitz egingo diogu, gure aurpegia, keinuak eta jarrera ikus ditzan, hartara komunikazio kanala argia dela bermatuko dugu.

Haurraren jatorrizko izena erabiliko dugu haurraren arreta erakartzeko, eta guri begiratu arte itxarongo dugu. Begirada ere komunikaziorako elementu gisa erabiliko dugu.

Irudien hiztegi bat sortuko dugu, informazioa errazago trukatzeko eta ikaslearen autonomia bideratzeko.

Heltze prozesu geldoa duten ikasleak

Heltze prozesu geldoa duen ikasle bati eman behar diogun hezkuntza arretan kontuan hartu behar da aniztasunaren trataerarako ohiko neurriak sistematikoki abian jartzea; hezkuntza ingurune pizgarria sustatuko dugu, Haur Hezkuntzaren prebentzio xedea areagotzeko.

Ikaskuntza funtzionaletan jarri behar da arreta. Bakarka, bikotetan eta talde txikitan lan egiteari lehentasuna eman behar zaio. Zailtasun gutxiagoko materialak erabili behar dituzte. Intuiziozko lagungarriak erabili behar dira, horrenbestez mezuak, jarraibideak,

ipuinak eta abar errazago ulertzeko. Zailtasun handiko edukiak jorratzeko jarduerak errepikatu egin behar dira. Ikasteko prozesuak urrats txikitan banatu behar dira, eta jarraibideak banaka eman. Gehiegi ez babesten saiatu behar da, eta ikasleari bere ahalmenen araberako

jarduerak egiteko eskatu. Familiarekin koordinatu behar da informazioa trukatzeko, hezkuntza ildoak

adosteko, eta etxean egin beharreko jarduerei buruz aholku emateko.

8. Aniztasunaren trataerarako ohiz kanpoko neurriak

Eskolako orduetan ohiko neurriak sistematikoki abian jartzeaz gain, honako ohiz kanpoko neurri hauek ere kontuan hartuko ditugu, hezkuntzaren alorrean esku hartzean:

Norbanakoari Egokitutako Curriculuma (NEC) egingo da, ikasle bakoitzak behar dituen curriculum egokitzapenak zehazteko. Curriculum egokitzapenen bidez, ikaslearen premiei erantzuteko beharrezkoak diren aldaketak egingo dira curriculumeko elementuetan. Curriculumeko gaitasunen hasierako maila oinarri hartuta, ikasle bakoitzarentzako curriculum egokitzapenean planteatutako helburuak hartuko dira ebaluaziorako erreferentziatzat. Curriculum egokitzapena egiteko, garatzeko eta ebaluatzeko, Pedagogia Terapeutikoko (PT) irakaslearen laguntza izango dugu, bai eta Entzumen eta Hizkuntzako (EHI) espezialistarena, eta Laguntza Goitztiarrerako Taldeko (LGT) orientatzailearena.

Bai PTko bai EHIko espezialistekiko lankidetza zehaztuko da, premia duten ikasleekin zuzenean esku hartzeko. Ahal dela, esku-hartze hori ikasgelan egingo da. Ikaslearentzat oso zailak diren jarduerak une horietarako uztea komeni da.

9. Familiekiko jarduerak

Page 61: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Ikasle bakoitzarekin esku hartzeko planean, kontuan hartu beharko dira, batez ere, familiak. Izan ere, edozer ikas daiteke era naturalean eta testuinguruaren arabera, eguneroko edozein egoera baliatuta, hala etxean nola eskolan.

Familiekiko jardueran, gero eta handiagoa den aniztasunari erantzuna eman behar diogu: familia unitateen askotariko osaerak, hainbat hezkuntza estilo, askotariko jatorri kulturalak, hezkuntzari buruzko itxaropenak, etab.

Honako jarduera hauek egin daitezke, besteak beste: Hartu-eman informalak, gertaera zehatz batzuei buruzko informazioa emateko edo

jasotzeko. Tutoretza elkarrizketak, informazioa modu lasai eta programatuan trukatzeko. Bilerak taldeko guraso guztiekin, ikasgelako lanaren eta ikasle taldearen berri

emateko, eta bilakaera azaltzeko. Ikastetxearen antolaketari buruzko zirkular, liburuxka, gutun eta informazio

orrialdeak bidaltzea, bai eta bileretarako deialdiak egitea, materialak ekartzeko eskatzea eta abar.

Inplikazio zuzen eta planifikatua ikasgelako eta ikastetxeko jardueretan, egokitzapeneko aldian, jaialdietan, irteeretan, tailerretan, unitate didaktikoekin lotura duten jardueretan (ipuinak irakurtzea edo kontatzea, norberaren herrialdeko edo haurtzaroko bizipenen berri ematea, lanbideak azaltzea...).

Ebaluazioa

Ebaluazioaren xedea da aniztasunaren trataerarako planaren egokitasuna aztertzea, ikastetxeko errealitatea kontuan hartuta, eta hurrengo ikasturterako egin beharreko aldaketak diseinatzea, ikasleei, giza baliabideei eta baliabide materialei dagokienez.

Aniztasuna tratatzeko eta prozesu hori ebaluatzeko esparruan, honako alderdi garrantzitsu hauek azpimarratuko dira:

Ikasleek talde gisa izan duten bilakaera kontuan hartuko da ebaluazioan, bai eta haur bakoitzaren garapena ere. Hartara, irakaskuntza prozesua taldearen berezitasunen eta ikasle bakoitzaren ezaugarrien arabera doitzeko aukera izango dugu.

Banakako ebaluazioak informazio kuantitatiboa jasoko du, baina batez ere, garrantzi handiagoa baitu, informazio kualitatiboa hartuko du aintzat, betiere haur bakoitzaren berezitasunak ardatz hartuta.

Norbanakoari Egokitutako Curriculumean proposatutako helburuen lorpena ebaluatuko da etengabe, eta bilakaera positiborik ez baldin badago, zuzentzeko neurri egokiak hartuko dira.

Familiari emango zaion informazioan, honako alderdi hauek hartuko dira aintzat, besteak beste:

Bilakaera modu positiboan azalduko da. Erraz ulertzeko moduko hizkera erabiliko da. Informazio kualitatiboa emango da. Garapenaren arloei buruzko informazioa jakinaraziko da (kognitiboa, soziala...). Ikaslearen interes eta zaletasunei buruzko informazioa emango da. Haurrarentzat egokiak diren hezkuntza estrategiak adieraziko dira.

Page 62: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Urteko Programazio Orokorrean zehaztutako koordinazio eta ebaluazio saioetan inplikatutako irakasle guztiek egin behar dute ebaluazioa. Ikasturte bakoitzaren hasieran, aniztasunaren trataerarako plana berrikusiko da, aurreko ikasturteko memorian hobetzeko jasotako proposamenak aintzat hartuta.

Page 63: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuaren ebaluazioaHonela definitzen dugu ebaluazioa: etengabeko prozesu sistematiko eta malgua, haurren garapen prozesuen bilakaeren jarraipena egiten duena, erabakiak hartu ahal izan ditzagun, gure hezkuntza jarduera aldatu eta ikaskuntza prozesuetan detektatutako premietara eta lorpenetara egokitzeko. Ebaluazio jarduera hori lagungarria da hezitzaileon jarduera hobetzeko; izan ere, irakaskuntza prozesuak egokitzeko aukera ematen du, garapen-ikaskuntza prozesuen arabera.

Hezkuntzari buruzko ikuspegi hori oinarri hartuta, ebaluazio prozesua xede zehatz batetik abiatzen bada ere, elementu eta prozesu guztiak barne hartuko ditu beti. Horrenbestez, ikasle bat ebaluatzea lagungarria da haren errendimendua hobetzeko, eta ebaluazio horrek eragina izango du hezitzaileengan, ikastetxearen antolaketan, metodoetan eta hezkuntza prozesuan.

Dena dela, helburu zehatz batzuk jartzen ez badira, ikus daitezkeen jokaeretan adierazita, zaila da aurrera egitea eta emaitzak ebaluatzea. Izan ere, helburuek, egin behar den bidea argitzeaz gain, eta lor daitezkeen emaitzak iragartzeaz gain, ebaluazio objektibo eta koherente baten oinarriak ezartzen dituzte.

Hortaz: Ebaluazioa garrantzi handiko faktorea da hezkuntza prozesuan; izan ere,

hezkuntzaren alorreko aldagaiak aztertzen ditu une oro, eta emaitzen balioztapen zehatza egiten du.

Irakasteko prozesuaren atal guztiak barne hartu behar ditu: ikasleak, hezitzaileak eta programa.

Etengabea izan behar du. Prozesuak norabide egokia duela eta azken emaitzak onak izango direla bermatzeko, ebaluazioak etengabea eta iraunkorra izan behar du.

Feedbackaren bidez, eragiteko gaitasun handia du; horrenbestez, “hezkuntzaren elementu eta prozesuetan eragin dezake, bai eta helburuetan ere, emaitzak ikusita horiek guztiak aldatzeko eta hobetzeko”.

Ebaluazioa aplikatzeko ardura duten profesionalei ez ezik, benetako erabiltzaileei (haurrei, alegia) eragiten die ebaluazioak.

Horrenbestez, ikasgelako eta oro har ikastetxeko hezkuntza jarduerari dagozkion elementuen berrikuspena da ebaluazioa.

Ebaluazioaren definiziotik ateratzen ditugu haren izaera mugatzen duten oinarrizko printzipio hauek: jarraitutasuna, sistematikotasuna eta malgutasuna.

Jarraitutasunaren printzipioak adierazten du ebaluazioa prozesu gisa ulertu behar dela, eta prozesu horretan hiru une bereizten dira: hasiera, garapen prozesua eta amaiera.

Sistematikotasunaren printzipioak adierazten du aldez aurretik diseinatutako

Page 64: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

plan baten arabera egin behar dela jarraipena, eta plan hori zorrotz bete beharko da.

Malgutasunaren printzipioa lotuta dago ebaluazio prozesuan datuak erregistratzeko hainbat teknika eta baliabide erabiltzeko aukerarekin, betiere ezarritako helburuen arabera.

Indarrean dagoen legedian xedatutakoaren arabera, ikaskuntza prozesuaren ebaluazioak honako ezaugarri hauek izan behar ditu Haur Hezkuntzako etapan:

Globala. Helburu orokorretan adierazitako ahalmenei buruzkoa. Ebaluazio horren bidez, haur bakoitzak lortu behar dituen helburuak ezar daitezke, haren hasierako egoera oinarri hartuta.

Ebaluazioa helburuetan oinarrituta egingo da; hain zuzen ere, helburuetan adierazten da curriculum arloetan haurrek zer oinarrizko gaitasun garatu behar dituzten, eta ebaluazio irizpideek horiek jasotzen dituzte.

Helburu orokorretan adierazitako gaitasunen lorpena ebaluatzeko funtsezko erreferenteak curriculum arlo bakoitzeko irizpideak izan arren, mailako helburuetara jo beharko da berriro ebaluazioaren amaieran, haurrak lortutako aurrerabide globala aztertzeko, jokaera zehatzen ebaluazioen batura hutsetik harago.

Banakako ebaluazioa eta ebaluazio globala egiteko, zenbait prozedura, baliabide eta egoera erabili behar dira; hartara, haurren ezaugarrietara eta hezkuntzaren edukietara hobeto egokitzeko aukera izango dugu.

Etengabea. Hezkuntza jardueraren beste elementu bat izan behar du ebaluazioak; horrenbestez, hezkuntza prozesua era sistematikoan erregulatzeko, bideratzeko eta zuzentzeko aukera emango du. Hezkuntza prozesuaren hastapenetan ekiten zaio etengabeko ebaluazioari. Hortaz, haurraren hasierako ebaluazioa egin behar da, irakatsi eta ikasteko prozesua haur bakoitzaren ahalbideen arabera egokitzeko, eta prozesuaren amaieran ere ebaluazio bat egin behar da.

Hezigarria. Prozesu didaktikoan lagungarriak edo nahasgarriak diren aldagai guztiak aintzat hartu behar dira, eta prozesu hori berrikusteko eta zuzentzeko aukera emango duen informazioa bildu behar da, prozesu osoan zehar. Xedea da haurrei helburuak lortzeko bidea errazten edo zailtzen dieten faktoreak zehaztea; hartara, aldaketa egokiak egiteko aukera izango dugu.

Prebentziozkoa. Jardunean ari garela zenbait aldaketa edo egokitzapen egiteko aukera ematen digu, nahi ez dugun egoerarik ez gertatzeko.

Zer ebaluatu erabakitzean, alderdi garrantzitsuena da ziklo bakoitzerako ezarritako helburu orokorrak kontzeptu ebaluagarri bihurtzea. Kontzeptu ebaluagarri horiek aukera eman behar dute egiaztatzeko haurrak ahalik eta ondoen ari direla garatzen lortu nahi diren gaitasunak, norberaren ezaugarrien arabera. Funtsezkoa zer den erabaki ondoren, prozedurak zehaztu behar dira, ikasteko prozesuari buruzko informazioa lortzea helburu hartuta.

Nortasunaren eta gaitasunaren alorreko faktoreen garapena ebaluatu nahi badugu, zenbait teknika erabili beharko ditugu, bai eta datuak erregistratzeko askotariko

Page 65: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

baliabideak ere. Haur Hezkuntzan ebaluazioa erregulatzen duen arauak azpimarratzen du irakasleei dagokiela ebaluatzeko teknika eta baliabide egokienak zein diren erabakitzea, bai eta ikasleen ikaskuntza prozesuari buruzko iritziak ematea ere.

Ebaluatzeko teknikak

Haur Hezkuntzan, haur talde berarekin etengabeko harremana izaten denez, egokiena da haurrei zuzenean behatzea –bai ikasgelan, bai ikasgelatik kanpo–, eta banakako nahiz taldekako lanak eta elkarrizketak aztertuz zeharka behatzea:

Behaketa. Modu sistematikoan behatuz gero, ebaluazio objektiboagoa lortzen da, ikaskuntza prozesuen jarraipena egiteko aukera ematen baitu. Behaketa egiteko, lanerako plan batean antolatutako jardueren jarraipena egin daiteke, ikasgelan nahiz ikasgelatik kanpo (plastikako eta musikako jarduerak, logika eta antzezpena lantzeko jolasak, etab.).

Elkarrizketa. Elkarrizketak xede bat duela esan daiteke. Oso teknika baliagarria da haurren eta familien iritzi, jarrera, arazo, motibazio eta abarri buruzko informazioa lortzeko. Elkarrizketari probetxu ateratzeko, honako zeregin hauek ezinbestekoak dira: helburuak definitzea, lortu nahi den informazioa zehaztea, eta eskuratutako oinarrizko datuak erregistratzea. Bi mota hauetakoa izan daiteke:

Formala edo elkarrizketatzaileak prestatua. Informala edo prestatu gabea.

Jasotako datuak aztertzeko erabiltzen den teknika triangelaketa da. Datuak aztertzeko teknika horrek irakaskuntza eta ikaskuntza prozesua ebaluatzeko aukera ematen du, ikuspegi eta informazio iturri askotarikoen bidez. Honako mota hauek erabiltzen dira, batez ere:

Iturrien triangelaketa: zenbait iturritako informazioak biltzea. Denboren triangelaketa: azterketa zenbait une eta egoeratan egitea. Triangelaketa espaziala: azterketa zenbait eremu edo lekutan egitea. Metodoen eta tekniken triangelaketa: zenbait estrategia metodologiko erabiltzea. Ebaluatzaileen triangelaketa: azterketa zenbait subjektuk egitea.

Page 66: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Tutoretza planaTutoretza planean (TP) adierazten dira ikastetxeko tutoretzak antolatzeko irizpideak eta funtzionamendurako lehentasunezko ildoak. Tutoretza plana prestatzeko lanetan barne araudia eta ikastetxearen heziketa proiektua kontuan hartuko dira, eta ikastetxeko irakasle guztiek hartuko dute parte prestaketan.

Tutoretza plana oinarrizko tresna izango da ikastetxeetako prozesu pedagogiko eta didaktikoak dinamizatzeko ahaleginean, eta ikasgeletako benetako premiei erantzungo die.

Tutoretza jarduera hezigarria den aldetik, egoki da haren ardura eta koordinazio lana taldearen tutoreari ematea. Dena dela, ez da ahaztu behar hezkuntzan parte hartzen duten profesional guztien ardura dela ikasleari laguntza ematea hainbat alorretan (garapenean, heltzeko prozesuan, orientabidean eta ikaskuntzan), irakasle bakoitzari dagokion ardura mailaren arabera. Guztiek lagundu behar dute, hezkuntza integrala eta pertsonalizatua izan dadin; izan ere, irakaslea gizalegezko jokaeraren eredu eta balioen transmititzaile izango da haurrentzat.

Tutoretzaren bidez, hezkuntza jarduerak etengabe eta eraginkortasunez koordinatu nahi dira. Zeregin horretan irakasleek, familiek eta ikasleek esku hartzen dute, banaka nahiz taldean. Tutoretzaren helburu nagusia honako hau da: ikaslearen garapen integrala sustatzea eta sendotzea, eta haur bakoitzak bere ahalmen eta trebetasunak garapenerako erabil ditzan orientabidea ematea.

Tutoretza planaren helburuak honako hauek dira: Familiaren eta ikastetxearen arteko lankidetza sustatzea hezkuntza jardueretan. Tutoretzaren aldeko jarrera sustatzea irakasle taldean. Tutorearen irudia indartzea. Ikasleen heziketa integralean tutoretzak duen garrantziaz hausnarketa egitea. Balioetan eta arauetan heztea. Ikasleari laguntzea, bere irudi egokia eraiki dezan. Ikasleen interesak, ahalmenak eta taldean zenbateraino integratu diren jakitea, eta

haien kezkei erantzutea. Taldean esku hartzen duten irakasleen jarduerak koordinatzea, programazioan eta

ebaluazioan.

Irakasle taldearen jarduerak honako hauek dira: Testuinguru zehatz bakoitzean aurkitutako premien analisia egitea. Tutoretzaren aldeko jarrera sustatzea, eta tutoretzak ikasleen heziketa integralean

duen garrantziaz hausnarketa egitea denon artean. Egungo hezkuntza sisteman tutoreak bete beharreko eginkizunak argitzea. Tutoretza plana prestatzea. Egingo diren jarduerak programatzea eta diseinatzea, maila bereko eta ziklo bereko

tutoreekin lankidetzan: Egokitzapen aldirako dinamika eta familiekin egingo diren elkarrizketak

diseinatzea. Maila bakoitzean landuko diren unitate didaktikoak erabakitzea. Elkarrekin egiten diren tailerren (psikomotrizitatea, liburutegia, musika...)

denbora eta tokia zehaztea. Irakasleek norberaren lana egiteko denborak antolatzea. Jolastokia zaintzeko txanden plangintza egitea.

Page 67: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Familiekin egingo diren bilerak antolatzea. Banakako tutoretzak programatzea. Ebaluazio txostenak egitea. Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleentzako neurriak ezartzea, eta

ikasle horien irisgarritasunaren alde egitea. Gizarte elkarreragina sustatzea. Datu garrantzitsuak aplikazio informatikoren batean jasotzea, ahal izanez

gero. Taldearekin lan egiteko beharko den material didaktikoa prestatzea, maila bereko

tutoreekin batera. Familientzat diseinatutako jardueretan zuzenean parte hartzea. Mailetako tutoreen arteko koordinazioa sustatzea. Tutoretza planean adierazitako ekintzen jarraipen eta ebaluazio sistematikoagoa

egitea.

Ebaluazioa eta jarraipenaTutoretza planaren ebaluazioa egiteko, parte hartzen duten profesional guztiek emandako informazioa bilduko da hiruhileko bakoitzean edo ikasturtearen amaieran.

Irakasle taldeak ebaluaziorako tresnak (galdera sortak) prestatuko ditu, proposatutako helburuen arabera, eta hobetzeko proposamenak egingo ditu, eskuratutako datuak oinarri hartuta.

Ebaluazioan aintzat hartu beharreko alderdiak honako hauek dira: Programatutako helburuak zenbateraino lortu diren.Maila eta/edo ikasle talde bakoitzarentzat diseinatutako jardueren programa bete ote

den. Esku-hartzea taldeen ezaugarri eta premietara egokitu ote den.Jarduerak egokiak izan ote diren proposatutako helburuetarako. Jardueren segida egokia izan ote den.Jarduerekin lortutako motibazioa zenbaterainokoa izan den.Baliabideen egokitasuna.Tutoreen parte hartzea.

Page 68: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

ALDERDI METODOLOGIKOAK NUBARIS DIMENTSIOAN

Page 69: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Biribilekoa Haur Hezkuntzan

Haurrek, beren bizitzako lehenbiziko urteetan, sekulako jakin-mina izaten dute, eta gauza oro interesatzen zaie. Komeni da, beraz, ikasleek haurren harritzeko gaitasun horri eustea, ikasle bakoitzaren garapen eta ikaskuntza erritmoak errespetatuz betiere. Horiek horrela, haurren ikasteko irrika pizteko gune aproposa da biribilekoa. Gainera, goizeko lehen jarduera hura izaten denez gero, haren arabera antolatuko dira (neurri batean, bederen) eguneko gainerako jarduerak. Horregatik, hain zuzen, komeni da biribilekoa egiteko gune apropos bat aurkitzea, eta jarduerei ekin baino lehen erritu moduko batekin hastea, irakasleak egoki irizten dion moduan: abesti batekin, mugimendu jakin batzuekin edo hitz magiko batzuekin, esaterako.

Haur Hezkuntzan, biribilekoa garrantzi handiko jarduera da, haurrei beren bizipen, iritzi, ideia eta kezkak adierazteko aukera ematen baitie. Eta, gainera, pertsonen arteko harremanak ere sustatzen ditu, haur askok osatutako taldetan egiten baita. Beste alde batetik, biribilekoak irauten duen bitartean sortzen diren dinamikei esker, ikasgelan bere tokia izatea lortzen du haur bakoitzak, eta ikasleen autoestimua nabarmen hobetzen du horrek.

Ikasleen hizkuntza garapena bultzatzen du gainera, ikaskide guztien ekarpenek norberak transmititutako mezuak aberasten baitituzte. Horrez gain, norberaren iritzien berri ematen eta besteenak entzuten ere ikasiko dute haurrek, eta beren lexikoa ere zabalduko dute, ahoskera zuzentzeaz, beren premien eta sentimenduen berri emateaz, hitz egiteko txanda errespetatzeaz eta beste hainbat trebetasun hobetzeaz batera. Laburbilduz: biribilekoa garrantzi handiko tartea dugu, elkarrekin hitz egitean nagusi diren arauen berri jakiteko.

Batik bat, biribilekoari esker, oinarrizko gaitasunak garatuko dituzte haurrek; eta alde horretatik, ezin hobea gertatuko zaie beste gaitasun hauek lantzeko: hizkuntza komunikaziorako gaitasuna, gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna, matematikarako gaitasuna, ikasten ikasteko gaitasuna, giza eta arte kulturarako gaitasuna, eta norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

Irakasleek hemen aurkezten diren jarduerak hartu behar dituzte oinarritzat, baina, betiere, lehenesten dituzten premietara egokituta. Alde horretatik, ikasleek zer adin, garapen maila eta ezaugarri dituzten, jarduerek modu batekoak edo bestekoak izan beharko dute.

1. Agurra. Berriz elkarrekin biltzeko garaia da. Irakasleak ikasleen izenak irakurriko ditu, eta hori dela tarteko, norbait eskolara etorri ez den jakingo dugu. Errutina horri esker, ikasgelan zenbat haur dauden zenbatu ahal izango dute ikasleek, eta horrenbestez, matematika landuko dute. Bestalde, norberaren eta ikaskideen izena ezagutzea lagungarria da irakurtzen eta idazten ikasten hasteko.

2. Egutegiko erregistroak. Zer egun den jakin beharra oso aproposa gertatuko zaie, asteko egunak, urteko hilabeteak edo zenbakiak –haurren garapen maila zein den– berrikusteko. Datarekin lotutako garrantzi handiko zenbait gertaera (urtebetetzeak, egun bereziak, jaiegunak, urtaro hasierak) ere aipatuko dituztenez gero, gizartearekin eta kulturarekin lotutako hainbat alderdi lantzeko aukera ere izango dute haurrek.

Page 70: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

3. Eguraldia. Haurrek egunero-egunero ikusi beharko dute zer eguraldi egiten duen, eta ikasleen mailaren arabera, interes handiko estatistikak egiten jarduteko aukera emango die horrek, eta beraz, baita matematikarako gaitasuna lantzekoa ere.

4. Arduradunak aukeratzea. Biribilekoan, txandaka aukeratuko dira arduradunak, zenbait funtzio bete ditzaten, eta estrategia bikain horri esker, ardurak hartzen ikasiko dute ikasleek.

5. Ipuin bat kontatzea. Biribilekoan, unitateko ipuin motibatzailea nahiz beste edozein ipuin kontatzen emango dute tartetxo bat haurrek.

6. Unitate didaktikoko edo proiektuko jardueren aurkezpena. Haurren jakin-mina pizteari begira, hainbat estrategia landu daitezke: egunean zehar egin behar izango dituzten jarduerekiko interesa piztea, zenbait proposamen eta saiakuntza aurkeztea, objektuak eta materialak erakustea...

7. Proiektuaren aurkezpena. Proiektuka lan egiten ari bagara, biribilekoa izan liteke gunerik egokiena landu nahi den gaiari buruzko informazioa azaltzeko, batetik, eta ikasitakoari buruz labur-labur hitz egiteko, bestetik.

Biribilekoa Nubaris Dimentsioan Haur Hezkuntzako dinamiketan biribilekoak zer-nolako garrantzia duen ikusirik, Nubaris Dimentsioan hainbat material prestatu ditugu, gune horretan eta beste batzuetan irakasleek nahi bezala erabil ditzaten. Hona hemen material horietako batzuk:

Asistentzien horma irudia. Egokitzapen unitateko laminetako bati esker, denon artean eraiki ahal izango da horma irudi erabilgarri hau.

Bizikidetzarako horma irudia eta laminak. Material honi esker, bizikidetza harmoniatsua erdiesteko beharrezkoak diren irizpideak landuko dira biribilekoan.

Horma irudi motibatzaileak. Formatu handiko lamina hauek unitate didaktikoekin lotutako egoerak adierazten dituzte. Xehetasun handikoak direnez, lexikoa zabalduko dute haurrek, ahozko hizkuntza sendotzeaz batera, eta horrez gain, hizketarako erabiltzen diren arau nagusiak lantzeko aukera ere izango dute.

Urtaroetako eta festetako laminak. Urtaroak joan urtaroak etorri, norberaren inguruan gertatu ohi diren aldaketei erreparatzeko aukera izango dute haurrek, bai eta beren inguruko jairik adierazgarrienen ezaugarriak aintzat hartzekoa ere. Material hauek aktiboki landu beharko dituzte haurrek, eta horrek nabarmen lagunduko die beren heltze prozesuan eta prozesu kognitiboan aurrera egiten.

Liburu ibiltaria. Etxekoekin sortzen aritzean bizi izandakoen berri emango die haur protagonistak bere ikaskideei, eta hori oso motibatzailea gertatuko zaie, ezbairik gabe, gure haurrei.

Txotxongiloa. Pertsonaia motibatzaile baten parekoa dugu txotxongiloa, eta irakasle bakoitzak hura nola aurkezten duen, haurrek oso gertukotzat sentituko dute, ziur asko. Baliabide honi esker, biribilekoan sortzen diren egoera asko eta asko dinamizatu ahal izango dira, hala nola jardueren gida, ipuin kontalaria, zenbait jokabideri buruz gogoeta egitea eta abar.

Page 71: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Askotariko adimenak eta oinarrizko gaitasunak “Ingurunea ulertzeko ahalmena da adimena, eta ezagutza hori helburu jakin batzuk lortzeko modu egokian erabiltzekoa”. Askotariko adimenen kontzeptuaren sortzaileak emandako definizio horretan laburbiltzen da ahalmen hori historian zehar zer izan den: ingurunera egokitzeko ahalmena.

Definizio horrekin, adimenari buruzko kontzeptu bat gainditu zuen Gardner-ek, adimena adimen kozienteari lotuta dagoelako kontzeptua, eta giza ahalmenak hartu zituen aztergai.

Adimen bat zer den definitzeko gertatu behar duten faktoreak honako hauek dira:Berezko trebetasun bat izatea.Garuneko zati batean egotea (zati horrek kalteak pairatuz gero, trebetasuna galtzen

da).Gizarte funtzioa izatea.Ezagutza guztiak sistematizatzeko eta dokumentatzeko modukoa izatea.Talde sozialaren arazoak konpontzea, edo taldeak estimatzen dituen produktuak

izatea.

Gardner-ek azaltzen du adimen ugari daudela:

Adimen linguistikoa: hitzak eraginkortasunez erabiltzeko ahalmena, hizkuntzaren egitura edo sintaxia, fonetika, semantika eta hizkuntzaren dimentsio praktikoak egoki erabiliz.

Adimen zinestesiko-korporala: ideiak eta sentimenduak adieraztearren norberaren gorputza erabiltzeko trebetasuna, zenbait ezaugarrirekin: koordinazioa, oreka, trebetasuna, indarra, malgutasuna eta abiadura, bai eta ezaugarri propiozeptiboak, ukimenezkoak eta haptikoak ere.

Adimen logiko-matematikoa: zenbakiak, erlazioak eta logika ereduak eraginkortasunez erabiltzeko ahalmena, bai eta antzeko beste funtzio eta abstrakzio batzuk ere.

Adimen espaziala: ikus irudia eta irudi espaziala zehazki hautemateko eta ideiak grafikoki adierazteko trebetasuna, bai eta koloreekiko, lerroekiko, formekiko, irudiekiko, espazioarekiko eta elementu horien artean dauden erlazioekiko sentikortasuna ere.

Adimen musikala: musika soinuen erritmoa, tinbrea eta tonua hautemateko, bereizteko, eraldatzeko eta adierazteko ahalmena.

Pertsona arteko adimena: besteen egoera emozionalak eta pertsona arteko joerak bereizteko eta hautemateko ahalmena, eta ekintza horiei eraginkortasunez eta praktikotasunez erantzutekoa.

Pertsonaren baitako adimena: norberaren barne azterketarako trebetasuna, eta ezagutza hori oinarri hartuta koherentziaz jardutekoa; norberaren irudi zuzena izatekoa; eta autodiziplinarako, ulermenerako eta amodio propiorako ahalmena. Adimen honek eta pertsona arteko adimenak, biak elkarturik, adimen emozionala esaten zaiona osatzen dute.

Page 72: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Adimen naturalista: zenbait espezieren artean edo objektu multzoen eta pertsonen artean dauden erlazioak hautemateko trebetasuna, eta haien artean dauden desberdintasunak eta antzekotasunak ezagutzeko eta adieraztekoa.

Ikuskera horren alderdi garrantzitsuena da honako gai hauek aintzat hartzen dituela: Pertsona bakoitzak hainbat adimen mota ditu, baina ez daude denak maila berean

garatuta. Gizaki gehienek adimen horietako bakoitza gara dezakete, maila egoki bat lortu

arte. Adimen horiek elkartuta funtzionatzen dute, era konplexuan. Adimendun izateko hainbat modu daude.

Guztiok adimendunak garela eta gutako bakoitzean hainbat adimen daudela planteatzean, teoria horrek ikuspegi humanista hartzen du aintzat, eta guztiontzako hezkuntza bermatzen du.

Ikusmolde hori garrantzi handikoa da, eta Howard Gardner-en askotariko adimenen teoria berez eredu pedagogiko bat ez den arren, planteamendu horietan oinarrituta eraikitzen ari dira egungo hezkuntza ereduak.

Askotariko adimenen teoria eredu pedagogikoa ez dela diogunean, adierazi nahi duguna da hezkuntza alorreko hainbat alderdi ez direla ageri; esaterako: ohituren eraketa, sozializazioa, hizkuntzaren erregulazioa, balioak, eta hezkuntza lanaren antolaketa.

Gardner-ek proposatzen dituen adimenak berrikustean egiaztatu dugu gizakia osatzen duten alderdi oro barne hartzen dutela adimen horiek, eta hezkuntza alorreko jardunean sendotu beharrekoak direla.

Horrenbestez, hezkuntza programek edukiak hornitu behar dituzte adimen horietako bakoitza garatzeko; izan ere, azken finean, eduki horiek haurraren garapen integrala sendotzen dute.

Gaitasunen eta adimenen arteko lotura bistakoa da. Gaitasuna da egiten jakitea; hau da, hainbat testuingurutara egokituta aplika daitekeen jakintza da, izaera integratzailea du, eta ezagutzak, prozedurak eta jarrerak barne hartzen ditu. Gardner-ek ematen duen adimenaren definizioak ere pertsonek "egiten dakitena" eta eguneroko arazoak konpontzeko ahalmena ditu ardatz.

Gaitasunak eta askotariko adimenenak Nubaris Dimentsioan

Nubaris Dimentsioak ikasleen ahalmenak ahalik eta gehien garatzeko baliabideak ematen ditu, irakaskuntza neurrira egitea eta bakoitzaren berezitasunak errespetatzea aintzat hartuta. Hortaz, ikasle bakoitzaren indargunea landuko da, gaitasunak sendotzea eragingo duten ikaskuntzak sustatzeko, ahalmenen garapenaren bidez.

Askotariko adimenen teorian oinarritutako ikuspegi psikologikoa da abiapuntua, eta gaitasunen araberako curriculumaren hezkuntza ikuspegiaren bidez gauzatzen da. Hau da, ikasle bakoitzaren berezitasunei egokitzeko moduko baliabideak aurkezten ditugu. Baliabide horiek ahalmenen garapena indartzen dute hainbat testuingurutan, oinarrizko gaitasunen alorreko prestakuntza sendotzeko eta sustatzeko.

Page 73: Eduki nagusiak arloka, 5 urte
Page 74: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Adimen moten eta Nubaris Dimentsioko oinarrizko gaitasunen arteko erlazioak

Adimena Atsegin du... Ikasten du... Ahalmenak Gaitasunak Nubaris Dimentsiokobaliabideak

Espaziala

Diseinatzea, marraztea, eraikitzea, sortzea, esna amets egitea, marrazkiei begiratzea.

Irudiekin eta koloreekin lan eginez.Irudikatuz.Begirada mentala erabiliz.Marrazkiak eginez.

Behatzea.Espazioan kokatzea.Ikus oroimena garatzea.Espazioan orientatzea.Espazioan aurkitzea.Grafikoki adieraztea.Sormena garatzea.

Matematikarako gaitasunaGiza eta arte kulturarako gaitasuna

Eskuekin pentsatzeaIrudimenArteaKontzeptuen mapakIKTen tailerrakPlastika tailerrakHorma irudiakInguruneari buruzko laminakUnitate didaktikoakProiektuakNub@rijolasak CDa

Zinestesiko-korporala

Mugitzea, ukitzea, eta gorputz hizkuntzaren bidez adieraztea.

Ukituz.Mugituz.Gorputzaren bidez adieraziz.

Motrizitate xehea.Motrizitate larria.Gorputz adierazpena.Begien eta eskuen arteko koordinazioa eta ukimen koordinazioa.Erritmoa.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

PsikomotrizitateaEskuekin pentsatzeaIKTen tailerraNub@rijolasak CDaGorputz eta musika adierazpenaLankidetza jolasakUnitate didaktikoakProiektuak

Linguistikoa

Irakurtzea, idaztea, ipuinak kontatzea, hitz egitea, buruz ikastea, buruhausgarriak egitea.

Istorioak kontatuz.Hitz eginez.Azalpenak emanez.Irakurriz.Idatziz.

Lexikoaren garapenaAhozko eta idatzizko adierazpena.Ahozko eta idatzizko ulermena.Fonetika eta artikulazioa.Kontzientzia fonologikoa.

Hizkuntza komunikaziorako gaitasunaGizarterako eta herritartasunerako gaitasunaInformazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasunaIkasten ikasteko gaitasuna

IpuinakOlerkiakIgarkizunakInformazio liburuakIrakurketa programaLiburu ibiltariaUnitate didaktikoakProiektuak Kontzeptuen mapakHorma irudiak Nub@rijolasak CDa

Abestea, kanta- Abestuz. Erritmoa. Matematikarako gaitasuna Gorputz eta musika adierazpena

74Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 75: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Musikalamarmarrean aritzea, instrumentu bat jotzea, musika entzutea.

Erritmoak errepikatuz.Doinuak entzunez.Musika entzunez edo sortuz.

Entzumen pertzepzioa.Tonuan kantatzea.Soinuak bereiztea.

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasunaGiza eta arte kulturarako gaitasuna

Audioak Abestiak

Logiko-matematikoa

Problemak ebaztea, zalantzan jartzea, zenbakiekin lan egitea, esperimentatzea.

Jarraibideak eta erlazioak erabiliz.Sailkatuz.Kontzeptu abstraktuak landuz.

Problemak ebaztea.Sailkatzea.Alderatzea.Segidak osatzea.Multzokatzea.Eragiketak eta zenbaki multzoak.

Matematikarako gaitasunaZientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasunaGizarterako eta herritartasunerako gaitasunaInformazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasunaIkasten ikasteko gaitasuna

Eskuekin pentsatzea.Nub@rijolasak CDaUnitate didaktikoakProiektuak

Pertsona artekoa

Lagunak izatea, gainerakoekin hitz egitea, jendearekin kezkei buruz jardutea.

Partekatuz.Alderatuz.Erlazionatuz.Hizketan arituz.Elkarrizketatuz.

Lankidetza.Komunikazioa.Elkartasuna. Besteekiko errespetua.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasunaIkasten ikasteko gaitasunaNorberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

Lankidetza tailer eta jolasakIpuinakBizikidetzarako horma irudi eta laminakLiburu ibiltaria

Pertsonaren baitakoa

Bakarka lan egitea, hausnartzea, norberaren zaletasunei jarraitzea.

Bakarka lan eginez.Proiektuak norberaren erritmoan eginez. Nahikoa toki izanez.Hausnarketa eginez.

Autodiziplina.Amodio propioa.Emozioak kontrolatzea.Nork bere buruarengan segurtasuna izatea.Ardura.Adierazpena.Autokritika.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasunaIkasten ikasteko gaitasunaNorberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

Ardatz motibatzaileakIpuinakPsikomotrizitate tailerrakLiburu ibiltaria

Naturalista

Naturarekin harremanak izatea.Naturako fenomenoei begiratzea.Inguruneari buruzko hipotesiak

Natura ingurunean lan eginez.Izaki bizidunei eta naturako elementuei begiratuz.

Behaketa.Jakin-mina.Esplorazioa. Elkarreragina.Aurkitzea.

Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasunaGizarterako eta herritartasunerako gaitasunaIkasten ikasteko gaitasuna

Unitate didaktikoakProiektuakInformazio liburuakHorma irudiakIrudien galeriaIKTen tailerrak

75Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 76: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

egitea.

76Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 77: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

IKTen tratamendua

Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak (IKTak), Internetekin batera, gaur egungo gizartearen ardatzetako bat dira. Horregatik, hain zuzen, haurrak umetatik IKTak erabiltzen hastearen aldeko apustu argia da gurea, ikasleak teknologia baliabideak arduraz erabil ditzaten hezteko eta kontzientzia harrarazteko, eta horrenbestez, ikasitakoak funtzionalak izan daitezen errazteko.

IKTek geure bizitzan duten garrantzia eta hezkuntzarako duten ahalmen itzelekoaren adibidetzat har daiteke Hezkuntzaren Lege Organikoak (HLO) jasotzen duen oinarrizko gaitasunetako bat: informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna, hain zuzen.

IKTak Haur Hezkuntzako ikasgeletara eramanda, honako hau lortuko dugu: Umetatik teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna garatzeko erraztasunak

ematea gure ikasleei. Multimedia baliabideek hezkuntza asmoetarako eman ditzaketen aukerez

baliatzea ikasgelan. Curriculum edukiez jabetze aldera teknologia baliabideak erabiltzeko

erraztasunak ematea. Ikasleen alfabetatze teknologikoa lantzea, gainerako esparruetan alfabetatzen

jarraitzeaz batera. Ikasleen arteko komunikazioa eta lankidetza sustatzea.

Dinamismoa, trukea, zer edo zer ikusteak daukan eragina eta motibazioa, horiek ditugu IKTen ezaugarriak, den-denak haurrei berezkoak zaizkien premiei erantzuteko guztiz aproposak. Baina, edonola ere, Hezkuntzaren Teknologiako katedradun Manuel Areak dioenez, “IKTek ez dute efektu magikorik ez irakaskuntzan ez ikaskuntzan. Zer plangintza didaktiko dugun eta teknologiaz baliaturik ikasleek zer-nolako jarduerak garatzen dituzten, halakoxe efektu pedagogikoak izango dituzte IKTek”.

Ikasgelan zer baliabide ditugun, ikasleak nolakoak diren eta irakasleek zer ezaguera dituzten, gure plangintza didaktikoa ere halakoxea izango da. Eskura ditugun gainerako baliabideen antzera erabil litezke IKTak, edukiak modu orokorrean lantzea helburu hartuta.

Ikasgelan IKTak erabiltzeko hainbat gune daude, eta horietako bi ditugu ordenagailuaren txokoa eta arbel digital elkarreragilearen txokoa. Hainbat motatako jardueratan erabil ditzakegu; adibidez:

Diapositibak, argazkiak eta bideoak ikusteko. Musika nahiz audioipuinak entzute aldera ordenagailuaren audio

erreproduzitzailea erabiltzeko. Hezkuntza programekin jolasteko. Testu prozesadorea erabiltzeko. Audioak, bideoak eta irudiak grabatzeko eta editatzeko. Informazioa eta baliabideak bilatze aldera sarean nabigatzeko.

IKTak Nubaris Dimentsioan

77Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 78: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Zenbaitetan, irakasleek, ezaguera faltagatik, hainbat oztopo aurkitu ohi dute IKTak erabiltzeko, eta horrek eragotzi egiten du teknologia baliabide horiek hezkuntzarako duten ahalmena erabat baliatzea.

Premia horiei aurre egin nahirik, irakasleak eta ikasleak trebatzeko zenbait tailerren proposamenak dakartza Nubaris Dimentsioak.

a) Nubaris Dimentsioko irakasleentzako tailerrek hauxe dute helburu: ikasgelan teknologia erabiltzeko beharrezkoak diren ezaguerak ematea irakasleei.

Era berean, teknologia baliabideen gaineko ezaguerez gain, beharrezkoa da irakasleek beste ezaguera batzuk izatea, dela pedagogiari buruzkoak, dela beste esparru batzuei buruzkoak, ikasleen ahalmenekin bat datozen jarduerak sortzeko eta ikasgelan landutako curriculum edukiei erantzuteko.

b) Ikasleentzako tailerretan, hiru ezaguera mota (teknologia, pedagogia eta diziplinen gainekoa) konbinatzen dira elkarrekin, eta zenbait jarduera proposatzen dira, ikasleek ikasitakoak praktikan jartzeko.

Zenbait tailerretan ezinbestekoa izango da Sarean eskuragarri dauden baliabideak erabiltzea, eta beste zenbaitetan, berriz, ikasleen irudiak erabiltzea. Jarduera horiek guztiak egiten hastean, kontu handiz ibili beharra dago, honako alderdi hauek aintzat hartuta:

Egile eskubideak errespetatzea. Interneteko irudi guztiak ez dira eskubiderik gabekoak. Zenbait irudi banku doakoak dira, hala nola Hezkuntzaren Teknologien Institutuak dituenak.

Sareko nabigazioa segurtasunez egiten dela ziurtatzea. Komeni da ikasleek geroago ikusiko dituzten web orriak aldez aurretik gainbegiratzea, eta nabigatzaileen edukietan beharrezkoak diren iragazkiak aktibatzea.

Adingabeen babeserako legea errespetatzea. Gurasoen baimena beharko dugu ikasleen irudiak hartzeko edo irudi horiek hezkuntza asmoekin erabiltzeko.

Tailer horien osagarri modura, Nubaris Dimentsioak badakar CD elkarreragile bat, hainbat multimedia jarduera dituena, proiektuko curriculum edukiak garatzeko. Hartan barrena erraztasunez nabigatzeko, CDko edukiak lau jarduera bloketan antolatuta daude: horietako batek teklatua eta sagua erabiltzen trebatzea du helburu, eta beste hirurak, berriz, ikasturteko hiruhilekoekin daude lotuta.

Hiruhilekoko jarduera elkarreragileak sekuentziatuta daude, eta horri esker, ikasturteak aurrera egin ahala gero eta zailtasun gehiago izateaz batera, ikasleek progresiboki landuko dituzte saguaren mugimenduak.

78Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 79: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Kontzeptuen mapak

Joseph Novak-ek asmatu zituen kontzeptuen mapak, ikaskuntza esanguratsuko prozesuak errazteko; hain zuzen, Ausubel-ek proposatu zituen prozesu horiek. Kontzeptuen mapak ezagueren adierazpen bisualak dira, eta estrategia pedagogiko bikaina ere bai, aurretiko kontzeptuak eta kontzeptu ikasi berriak elkarrekin lotzeko aukera ematen digutenez gero. Ebaluazio baliabidetzat ere erabil ditzakegu, gainera: batetik, haurraren aurretiko ezaguerak ebaluatzeko, eta bestetik, ikaskuntza prozesuan aurrera egin ahala haurrek zer ikasi duten ebaluatzeko.

Ausubel-ek ikaskuntza esanguratsua oinarritzeko erabili zituen funts teoriko berberei jarraitu zien Novak-ek. Kontzeptu mapen funtzioa argia da, oso: irakasten zaizkien edukiak ulertzeko erraztasunak ematea haurrei, eta hartara, unean unean lantzen ari diren gaiari buruz haurrek izan ditzaketen aurretiko ezaguerak lotzea irakasten zaizkien eduki berriekin. Eduki horiek modu grafiko eta eskematikoan lotzen dira, eta hierarkia baten arabera antolatzen: kontzeptuen arteko lotura esanguratsua izateko moduan, alegia.

Nolanahi ere, kontzeptuen hierarkizazioa hainbat mailatakoa da: kontzepturik orokorrenak maparen goiko aldean jarri behar dira; kontzepturik espezifikoenak, berriz, beheko aldean. Kontzeptuen arteko loturak esanguratsuak izan daitezen, lokailuak, juntagailuak, aditzondoak, aditzak eta beste hainbat elementu erabiltzen dira.

Lokailuak erabiltzeari esker, perpausak egin ahal izango dituzte haurrek, zentzu logikoa duten kontzeptuen bitartez, bai eta esaldiak ere, bi kontzeptu edo gehiago elkarrekin lotuta.

Haur Hezkuntzan, kontzeptu mapek egitura soil-soila izaten dute, eta garrantzi handikoak izaten dira, ikasleen garapen kognitiboaren jarraipena egiteko, batetik, eta ikaskuntza esanguratsua garatzeko estrategia didaktikoak lantzeko, bestetik. Ahozko hizkuntza hobetzeko ere balio dute, eta alde horretatik, motibatzailea gerta dakieke haurrei, adimena egituratzeko lagungarria izango zaienez gero. Kontzeptu mapei dagokienez, garrantzi handiko beste ekarpen bat ere aipatu behar da: ikasleei unean-unean ikasitakoa autoebaluatzeko aukera ematea, hain zuzen.

Novak-en arabera, kontzeptuen mapak bakarka egin daitezke, bai eta taldeka ere; talde horiek txikiak izan daitezke, baina ikasgela osoak ere har dezake parte horretan. Kontzeptuen mapa taldeka egiten bada, gainera, zenbait alderdi garrantzitsu lantzeko aukera izango dute haurrek: norberaren bizipenen berri ematekoa, elkarrekin hizketan nahiz eztabaidan aritzekoa, besteekin harremanak izatekoa eta abar. Lehenbizi, beraz, kontzeptuen mapa nola egingo den erabaki behar da, eta gero, urrats hauei jarraitu behar zaie:

a) Irakasleak proposa dezala lanerako gai bat, eta haurrek esan dezatela ideia jasaren bitartez ea zer dakiten gai horri buruz.

b) Ideia jasan proposatutako kontzeptuekin (hamar, gehienez) egin dezatela zerrenda bat.

c) Jar ditzatela ordenan kontzeptuak, orokorrenetatik hasi eta zehatzenetaraino.

79Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 80: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

d) Lot ditzatela kontzeptuak gezien, lerroen eta lokailu egokienen bitartez, esaldiak behar bezala irakur daitezen.

e) Irakur dezatela mapa, eta ikus dezatela ea kontzeptuen artean lotura esanguratsuak dauden.

Kontzeptuen mapak Nubaris DimentsioanNubaris Dimentsioan, kontzeptuen mapak honela antolatu dira: euskarri digitalean, Nub@riklik baliabideak CDan, PowerPoint formatuan; eta paperezko euskarrian, unitate didaktiko bakoitzaren amaieran. Kontzeptu mapek hainbat xede izan ohi dituzte, zein unetan erabiltzen ditugun. Horrela, adibidez, lantzen ari garen gairako sarrera modura erabil litezke, haurrek aurretiko zer ezaguera dituzten ikusteko, adin bakoitzaren arabera ardatz globalizatzailean landutako edukiak gogora ekarri eta egituratzeko, eta ikaskuntza esanguratsua garatzeko. Hiru urteko haurrentzako kontzeptu mapek oso egitura soila dute, baina apurka-apurka korapilatuz joaten dira, haurrek lau edo bost urte dituztenean.

Hiru urteko haurrentzat, kontzeptu nagusi bat eta lau kontzeptu espezifiko ageri dira. Jarduera amaitzean, haurrek kontzeptuen mapa margotu beharko dute.

Lau urteko haurrentzat, kontzeptu nagusi bat eta lau kontzeptu espezifiko ageri dira. Elipse bakoitzak zenbait hitz edukiko ditu idatzita, bai eta irudi batzuk ere. Jarduera amaitzean, haurrek kontzeptu guztiak lotu beharko dituzte, eranskailuen bitartez.

Bost urteko haurrentzat, lokailuak ageri dira idatzita, eta zenbait kasutan, hirugarren kontzeptu bat ere bai, esaldi batean edo bitan, eta gainerakoak hutsik daude, haurrek osa ditzaten. Jarduera osatze aldera, zenbait marrazki gehitzen dira, eta ahal dela, baita haurrek idatzitako hitzak ere.

Unitate bakoitzeko proposamen didaktikoetan, kontzeptu mapen bitartez landu beharrekoei buruzko orientabide zehatzak ageri dira.

80Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 81: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Proiektukako lana

Proiektukako lana eredu pedagogiko bat da, curriculuma taldean ebatzi beharreko problema interesgarrien inguruan antolatzea oinarri duena. Funtsean, haurren premientzako eta interesentzako konponbideren bat bilatzean datza, eta hainbat alorren arteko lotura bultzatzea du helburu.

Denboraren eta jardueren antolaketa ez da zurruna; aitzitik, talde guztiek egin ditzakete proposamenak, eta beharrezkoa da irakasleak koordinatzea eta orientatzea ikasleen lana. Protagonistek zer aukera eta muga dituzten (beren adin, garapen maila, bizileku eta abarrekin lotuta, zehatz esatera), proiektu bakoitzaren iraupen, konplexutasun eta garrantzia ere halakoxeak izango dira.

Eredu honetan, talde lanak aparteko interesa du, denek parte hartzeko pentsatuta baitago, eta alde horretatik, hura egiteko, talde txikien ekarpenak gogoan hartu beharko dira, bai eta talde osoarenak ere, zenbaitetan. Honako hauek dira planteamendu honen oinarrizko ezaugarriak:

Globalizazio printzipioarekin bat dator. Haurren bizipenak hartzen ditu oinarri. Jolasa eta sormena haurraren adierazpentzat jotzen eta sustatzen ditu. Elkarlana errazten du, denen artean helburu bera lortzeko. Natura eta gizarte inguruneak uztartzen ditu. Jolasak eta jarduerak modu koherentean antolatzeko aukera ematen du. Haurren jarduerak hainbat modutan antolatzea bideratzen du (bilaketak,

ikerketak, behaketak, alderaketak). Irakasleek programaren garapenean parte har dezatela eta sormenez eta

malgutasunez joka dezatela bultzatzen du.

Honako hauek ere proiektuko ezaugarri garrantzitsuak dira:1. Haurrak bilaketak, gogoetak eta saiakuntzak egiten ari direneko uneak.2. Irakasleak jardueren garapenean parte hartzen duenekoa.3. Jolas eta jarduera blokeek proiektuarekin duten lotura.4. Familien parte hartzea, aurkezten den proposamenari buruzko ikerketan eta informazioan.

Lan proiektu bakoitzak elkarrekin lotutako ekintzak eta jarduerak behar ditu, eta horiek zentzua izango badute, haurren interes eta ezaugarriekin uztartu beharko dira. Haurrek galderak egitea, konponbideak bilatzea eta bidera irteten zaizkien gertaerak edo proposamenak ikertzea: horixe da lan hauen xedea. Metodologia honek aukera bikaina ematen du indibidualismoa apurtzeko eta denon artean lankidetzan arazoei konponbideak bilatzeko.

Kilpatrick-en iritziz, lau proiektu mota bereiz daitezke:

Sormenezko proiektuak, ideia edo plan bat gauzatzea oinarri dutenak. Esate baterako: hiri baten maketa eraikitzea, ospakizun txartelak egitea eta dramatizazio bat antzeztea.

Artelanak hautemateko eta birsortzeko proiektuak, adierazpen estetikoez gozatzea oinarri dutenak, hala nola narrazio bat entzutea eta artelan bati begira egotea.

81Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 82: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Problemak ebazteko proiektuak, auzi intelektualen bati erantzutea helburu dutenak; objektu astunak zergatik hondoratzen diren edo eguraldi aldaketen kausa zein den, esaterako.

Ikaskuntza espezifikoa erdiesteko proiektuak, edo trebetasun jakin bat lantzekoak, hala nola hitzen soinua aztertzea, zenbakiak eta kantitateak lotzea eta problemak ebazteko baliabideak erabiltzea.

Proiektuen egitura Nubaris Dimentsioan

Nubaris Dimentsioko unitate bakoitzean proiektuka lan egiteko metodologia bati jarraitzeko aukera ematen da, hala nahi duten irakasleentzat. Hauxe da egitura:

Hezkuntza asmoa. Epigrafe horrek tartean dauden asmoen berri ematen du. Proiektuaren helburu orokorraren berri ematen du.

Helburuak eta oinarrizko gaitasunak. Atal bikoitz honetan, helburu espezifikoak jasotzen dira, bai eta egindako lanaren bidez sendotzen eta garatzen diren oinarrizko gaitasunak ere.

Hasierako motibazioa eta aurretiko lana. Hainbat jarduera garatzen dira, landuko diren edukiekin lotuta haurrek dituzten ideiei eta bizipenei buruzko informazioa jasotze aldera. Gogoratu beharra dago metodo honek irauten duen etapa guztietan irakasleak adiskidetasunez eta errespetuz parte hartzera bultzatu behar dituela ikasleak. Jarduerak lau bloketan antolatzen dira: hizketan aritu, informazioa bilatu, bildu eta behatu, eta adierazi.

Garapena. Jarduera adierazgarrien bitartez prestatutakoa praktikan jartzeko garaia da. Irakasleen egitekoa izango da ikasleak akuilatzea, aurkezten zaizkien problemak ebazteko modu berriak arretaz azter ditzaten, eta errealitatearen hainbat alderdirekiko interesa piztea, beren bizipenak ikaskuntza adierazgarri bihur daitezen. Haurrek beren ezaguerak zabaldu eta beren ahalmenak garatu ditzaten, hainbat jarduera proposatuko dira, honako hauek oinarritzat hartuta: hizketan aritu, behatu, planifikatu, egin, antzeztu, aplikatu.

Ondorioa. Azterketarako eta gogoetarako garaia da, eta horri esker, irakasleek, egindakoa berrikusteaz batera, ikaskuntza eta irakaskuntza prozedurak hobetuko dituzte taldean. Fase honetan, planifikatutakoa egindakoarekin alderatzen dute haurrek, beren bizipenak kontatzen dizkiete elkarri, beste aukera batzuk aintzat hartzen dituzte, biribilekoan parte hartu eta elkarri entzuten diote; irakasleak, berriz, denen parte hartzea bultzatzen du, ideien trukea koordinatzen du, beharrezko irizten dionean esku hartzen du, eta emaitzei buruzko hausnarketa bultzatzen.

Nubaris Dimentsioan, ikasitakoa aplikatzeko, elkarbanatzeko eta identifikatzeko jarduerak proposatzen dira. Ikerketaren emaitzak alderatu ondoren, ondorioak ateratzen dira, erakusketak antolatzen dira, eta abar. Irakasleak egokitzat duen euskarri eta formatuan, fisiko nahiz digitalean, jaso liteke gaiari buruz bildutako informazio guztia: horma irudi handi batean, informazio liburu batean, gloster batean, aurkezpen multimedia batean... Horiek guztiak eskura izan behar dituzte haurrek, beren lana berrikusi eta gogora ekartzeko.

82Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 83: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Irakurtzen eta idazten hastea

Hizkuntza da, inolako zalantzarik gabe, komunikatzeko gizakiak darabilen baliabide nagusia, bai eta konplexuena ere. Hizkuntzaz jabetzeak hura ikasteko mekanismo formalak ikastea eta komunikazio tresnatzat erabiltzea esan nahi du.

Dela hizkuntza arazoak prebenitzeko, dela hizkuntza mekanismo formalak irakasteko, beharrezkoa da ondo jakitea adin goiztiar horietan hizkuntzaren garapenak zer etapa ebolutibo dituen. Eta are beharrezkoagoa da hizkuntzaren garapena errazteko estrategien eta jardueren berri jakitea, eta irakurtzen eta idazten hasteko prozesua bertatik bertara ezagutzea. Horixe da, hain zuzen, Nubaris Dimentsioaren helburu nagusia: hizkuntza garapena, nola ahozkoa hala idatzizkoa, sustatzeko jardueren ereduak ematea.

Carlos Gallegoren arabera: “Eskarmentuak, irakasle lanetan jardun izanak eta zentzu komunak dioskute irakurketarekin lotutako trebetasunak ikasiko badira aurretiko zenbait baldintza beharrezkoak direla, eta baldintza horiek adinaren araberakoak izaten direla, eta beraz, haurren heltze neurologikoaren araberakoak. Eskarmentuak eta ikerketen datuek garbi erakusten digute umeek haur eskolan bertan hasi behar dutela irakurtzen. Azken urtea izan liteke egokiena zentzu hertsian irakurtzen ikasten hasteko, baina aurreko urtean ere hasi liteke horretan. Hala eta guztiz ere, aurreneko urteetan hasiak behar lukete haurrek irakurtzen ikasteko beharrezkoak diren trebetasunak entrenatzen: entzundakoa hautematea eta bereiztea, ahozkoa ulertzea, objektu nahiz irudiak izendatzea, hizkuntza elementuen segidak buruz ikastea, arreta, entzutezko lexikoa, ikusten direnak identifikatzea eta bereiztea, idazketarako begiak eta eskuak koordinatzea, idatzizko hizkuntza ezagutzen hastea, eta zeregin bakoitzerako jarrera izatea”.

Irakurketa eta idazketa Nubaris Dimentsioan

Irakurketari eta idazketari buruz Nubaris Dimentsioan egiten den proposamena hainbat alderditatik eginda dago, ikaskuntza adierazgarri eta orokor bat emateko. Haur bakoitzak bere bideari jarraituz urratu beharreko barne prozesu bat da irakurtzen eta idazten ikastea, eta horixe hartuko dugu abiapuntutzat. Horretarako, behin eta berriz saiatzeko eta huts egiteko aukera eman behar zaie, irakurketarekin eta idazketarekin lotutako alderdi guztietan jardutekoa, hutsegite guztiak hutsegite, jardunik gabe ikasterik ez dagoela gogoan hartuta.

Ahozko hizkuntzaIrakurtzen eta idazten ikasten hasteko oinarria dugu ahozko hizkuntza. Ikasgelan haurrak hizketan eta eztabaidan aritzen dira elkarrekin, eta hizkuntzazko nahiz ahozko elkar eragina asko garatzen da bertan; izan ere, haurrek gogor saiatu behar izaten dute eskolan zer edo zer aditzera emateko, etxekoaz bestelako giro bat delako eskolakoa, bai eta lexikoari dagokionez ere.

Nubaris Dimentsioan, ahozko hizkuntzaren erabilera eta funtzio askotarikoak garatzearen alde egingo dugu lan, eta horretan, ahozko hizkuntzarekin lotuta proposamen didaktikoetan ageri den jardueren atala baliatuko dugu. Atal horretan hainbat iradokizun proposatzen dira, onomatopeiekin, motrizitate artikulazioekin (ezpainak, mingaina eta masailak) eta arnasketarekin eta putz egitearekin lotutako jardueren bidez

83Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 84: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

erraz hitz egiten ikasteko. Lexikoa irakurketa programaren eta unitate bakoitzeko horma irudiekin lotutako jardueren bitartez landu daiteke, haurrek gero eta lexiko aberatsagoa izan dezaten, gero eta esaldi konplexuagoak eraikitzea helburu hartuta. Pentsamenduaren trebetasunen programan, hizkuntza eta hitz egiteko gaitasuna lantzeko jarduerak ageri dira, eta horretan, elkarrizketak, besteei entzutea eta definizio nahiz esanahiak kontuz erabiltzea hartzen dira oinarri.

UlermenaPertsona batek entzun edo irakurritakoa interpretatzeko duen ahalmena da ulermena. Ulermenik gabe ez legoke esanahirik, eta beraz, ez eta komunikazio edo ikaskuntzarik ere.

Arrazoi horrexegatik, hain zuzen, Nubaris Dimentsioan hainbat baliabide eta ikaskuntza egoera aurkezten ditugu, ahozko nahiz idatzizko ulermena bultzatze eta lantze aldera.

Unitate bakoitzerako prestatuta dauden ipuin motibatzaileei esker, irakurketa landu, irakaslearen kontakizunari jarraitu, irudiak interpretatu, irakurketa hipotesiak proposatu eta ipuina etxekoekin landu daiteke. Ipuinetako testuetan badaude zenbait hitz irudiek ordezkatzen dituztenak, ipuina hobeto interpretatze eta ulertze aldera.

Informazio liburuak ere baliabide garrantzitsuak dira. Horien bitartez, unitateko ardatz motibatzailearekin lotutako informazioa sakonago ulertuko dute haurrek.

Irakurketa programa bat ere badu, gainera, Nubaris Dimentsioak. Material horrek guztiak esaldiak irakurtzea eta ulertzea erraztuko die, eta horrela, pixkana-pixkana, haurrek hizkuntzaren egiturak barneratuko dituzte.

Kontzientzia fonologikoaKontzientzia fonologikoa dela tarteko, haurrek zenbait trebetasun landuko dituzte, hala nola hitzen ezaugarri formalei eta hitzek osatzen dituzten elementuei erreparatzekoa, hitzen aldaera semantikoak edo esanahia gorabehera.

Berritasun modura, Nubaris Dimentsioan kontzientzia fonologikoari buruzko atal bat nabarmendu dugu, adinaren arabera sekuentziatua, irakasleari zenbait proposamen eman eta haurrengan irakurtzen eta idazten ikasteko gaitasuna garatzen eta lantzen duen trebetasun hori progresiboki zabaltzeko.

Irakurketa eta idazketa egoera esanguratsuetanIrakurtzen ikasten hasten direnean, haurrek irudiei esker aurreratzen dute testuko edukia, bai eta euskarriaren (egunkari, liburu, ontzi, eskuorri eta abar) ezaugarri materialei esker ere, edukiari buruzko arrastoak ematen baitituzte. Gizarte erabilerarako testuak esanahiz beteta egon ohi dira haurrentzat, haien bitartez idatzizko hizkuntza ikas eta irakats baitaiteke.

Horregatik, Nubaris Dimentsioko unitate bakoitzean behin eta berriz azpimarratzen dira testu euskarriak. Testu bakoitzak berariazko ezaugarri eta prozedurak dauzka, eta horien berri izan behar da, eta irakatsi, ikaskuntzarako edukiak diren aldetik.

Honako hauek dira gure proiektuan lantzen diren euskarrietako batzuk:84

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 85: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Testu motak Funtzioa Aplikazioazerrendatzeko testuak

datu zehatzak, unean uneko informazioa eta abar gogora ekartzea, erregistratzea, kokatzea, erabiltzea, ordenatzea...

izen bereziak, zerrendak

informazio testuak

gai orokorrei, gertaerei eta abarri buruz informatzea

egunkariak, aldizkariak, albisteak

azalpen testuak

ezaguerak aztertzea, ikastea, irakastea, frogatzea, ideiak eztabaidatzea, eta abar

testuliburuak, kontsulta liburuak, informazio liburuak

aginduzko testuak

gauzak egiten irakastea eta ikastea, jarraibideak ematea, jokabidea arautzea

errezetak, jarraibideak

literatura testuak

gozatzea, nork bere buruaren berri ematea, tarte on bat pasatzea, sentiberatasun artistikoa lantzea eta abar

ipuinak, kontakizunak, olerkiak, abestiak, igarkizunak

85Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 86: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Matematika Haur Hezkuntzan

Haurrek ume-umetatik inguruan izaten dituzte matematikaren oinarriak. Haurrek egunero egiten dituzten jarduerak matematikaz blai egoten dira, eta haiei aurre egiten dietelarik, haurrek ezaguera horiek erabiltzen dituzte inplizituki, haietaz baliatzen dira, eta hobetu ere hobetzen dituzte.

Matematikak dibertigarria, interesgarria eta probetxukoa izan behar du, haurren garapen integralerako baliagarria izango bada; horrela, haurrek beren eskolaldian aurrera egin ahala, kultura matematiko onuragarri eta eraikitzaile bat eraiki behar dute, beren bizitzako problemak matematika erabiliz ebazteko motibazioa emango diena.

Ikasgelan, irakasleek haurrak motibatu behar dituzte, beren natura, gizarte eta kultura inguruneko bizipenetatik abiatuta jolasak eta jarduerak egin ditzaten, eta horietan berez sor daitezen zenbatzearekin, materialak nahiz jostailuak adiskideen artean banatzearekin, objektuak bereiztearekin eta abarrekin lotutako ikaskuntza egoerak.

Prozesu horretan, garrantzi handikoa da orobat haurrak eguneroko bizitzan zenbakiak erabiltzen hastea, eta horrela, esate baterako, ohartzea zenbakiek, zenbatzeko ez ezik, beste hainbat gauzatarako ere balio dutela: telefono zenbakien kode izateko, autoen matrikulazio plakan ipintzeko, elementu bati segida batean zer leku dagokion jakiteko, eta abar.

Arrazoibideak egiteko ahalmenean aurrera egin ahala, objektuekiko eta objektuen arteko espazio erlazioak zehazten dituzte haurrek, zer distantzia egin dezaketen kalkulatzen dute, eta beraiengandik gertueneko munduko objektuak eta haien propietate eta ezaugarri geometrikoak (irudia, forma, tamaina) bereizten eta izendatzen dituzte. Bizipen horietarako baliabide apartak dira, ezbairik gabe, marrazketa, hiru dimentsioko eraikuntza plastikoak eta neurri unitate ez konbentzionalak (edalontzi bat edukierarako, oin bat luzerarako).

Matematika Nubaris Dimentsioan

Nubaris Dimentsioak hainbat material eta iradokizun ditu, modu autonomoan eta sormenez pentsamendu matematikoa progresiboki garatzeko programa baterako jarduerak presta ditzaten irakasleek.

Unitate didaktikoetan jarduera espezifikoak lantzen dira, zenbakiak eta eragiketak (zenbakien kopurua eta grafia; eguneroko bizitzarekin lotutako zenbakiak; zenbatzaileak, eragiketak, segidak eta ordinalak), neurriak (tamaina, edukiera, luzera, denbora) eta forma, orientazioa eta espazioaren adierazpena (formak eta lerroak, kolorea, testura eta nolakotasunak) lantzea helburu hartuta.

Esan beharra dago, halaber, irakasleek ikasgelan egiten dituzten eguneroko lan askok dutela zerikusia matematikarekin lotutako hainbat egoerarekin, eta beharrezkoa dela, beraz, haurrei egoera horiek garbi ikusaraztea, haietaz ahalik eta probetxurik handiena atera dezaten. Adibidez:

Asistentzien horma irudian: nor etorri den eta nor falta den aipatzean, haurrek zenbatzearekin lotutako jarduerak egiten dituzte, bai eta multzoak eratzearekin lotutakoak ere, eta gertaeren erregistroarekin lotutakoak ere bai.

86Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 87: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Psikomotrizitate saioan: saio hauetan haurrak mugitu egiten dira, beren gorputzaren eta inguruan dituztenen ahalbideak ezagutzen dituzte, eta zuzen-zuzenean ikasten dituzte espazioarekin eta geometriarekin lotutako kontzeptuak.

Ipuinetan: ipuinekin lanean aritzean, matematika edukiak dituzten jarduera proposamenak egiten dira: gertaera saila, zenbatzaileak erabiltzea pertsonaien eta lekuen ezaugarriak deskribatzeko, eta abar.

IrudimenArtean: aukera paregabea dugu artelan jakin baten formetan eta koloreetan, elementuen eta pertsonaien kokapenean eta abarretan sakontzeko.

Musikan: musikak eta matematikak ezin ukatuzko dualtasun bat osatzen dute. Horrekin lotuta, proposamen didaktikoan hainbat jarduera ageri dira: erritmo bati jarraitze aldera eman beharreko txaloak zenbatzea, musika instrumentuak zein bere motaren arabera sailkatzea, eta abar.

Egutegian: horri esker, zenbakietan aurrekoa eta ondokoa lantzen dute, multzoak eratzen dituzte, eta zenbaki sistemak identifikatzen.

Klimaren erregistroan: horrela, haurrek gertaerak aurreikus ditzakete, beren eguneroko bizipenak oinarri hartuta, eta neurri unitateak kontuan har ditzakete.

Eta horrez gain, Nubaris Dimentsioak material berritzaile bat dakar: Eskuekin pentsatu. Material horren helburua da zenbait kontzeptu matematiko lantzea, berariazko material batzuen bitartez, jolasa abiapuntutzat hartuta, arrazoibideetara eta adierazpenetara iristeko. Hiru koaderno dira, hiruhileko bakoitzeko bat. Adin bakoitzerako, eskuekin lantzeko materiala proposatzen da, eta horixe izango da, hain zuzen, koaderno bakoitzaren ardatza. Hiru urteko haurrentzat, Nubaren piezak; lau urtekoentzat, bloke logikoak; eta bost urtekoentzat, erregeletak.

87Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 88: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Pentsamenduaren trebetasunak

Pentsamenduaren trebetasunak ahalmen mentalak dira, norbanakoari bere ezaguera eraikitzeko eta antolatzeko aukera ematen diotenak, eraginkortasunik handienaz hainbat egoeratan aplikatzeko. Ahalmen horiek modu kontziente nahiz inkontzientean garatzen dira, pentsatzearekin lotuta daude eta gizaki guztiok ditugu.

Gaur egun inork ez du zalantzan jartzen zein den hezkuntzaren xede funtsezkoenetako bat: haurrei pentsatzen irakastea, hain zuzen. Eta bistan denez, pentsamendua piztu eta hobetzeko ezinbestekoa da hizkuntza sustatzea eta arrazoitze prozesuetan aurrera egitea.

Haurren pentsamendua hobetu behar izateak ezinbestez dakar haien hizkuntza eta ahalmen diskurtsiboa zabaldu behar izatea. Izan ere, hizkuntza da pentsamenduaren iturburua, eta ondo antolatutako pentsamenduak arrazoibidean du jatorria. Irakasle askok garbi adierazi dute hitz egiten, pentsatzen eta arrazoitzen ikastea elkarri estu-estu lotuta daudela. Elkarrekin hizketan aritzean, pentsatzean, iritziak ematean, zer edo zer aztertzean, solaskideek arreta kontzentratzen dute, alternatibak kontuan hartzen dituzte, elkarri entzuten diote, eta arretaz erabiltzen dituzte definizioak eta esanahiak.

Pentsamenduaren trebetasunak Nubaris Dimentsioan

Ikasgelan pentsamenduaren trebetasunak garatzeko, horretarakoxe eginda dago lan programa hau. Hemen aurkezten diren jarduerak ikasgeletan oso ohikoak badira ere, jarduerak zer ikuspegitatik proposatzen diren berria da, eta batez ere, haietako bakoitzak berekin dakarren gogoeta da berria. Gure ustez, ez genioke ihes egiten utzi beharko harridura, galderak egitea eta jakin-nahia izatea oinarri duen ezein aukerari. Garrantzi handikoa da haurren galderez eta jakin-minaz baliatzea, bilatzen, ikertzen eta arrazoitzen laguntzeko: hezten laguntzeko, azken batean.

Hemen proposatutako jarduerei esker, hezitzaileak aholkulari eta gidatzaile jardungo du, eta horretan, haurren jakin-mina, ikertu beharra eta sormena sustatuko ditu; eta batez ere, beren kasa parte hartu, ikertu eta aurkitu dezaten lagunduko die haurrei.

Gure programak hiru ardatz nagusi ditu:

1) Elkarrizketa sustatzea. Haurrak beren bizipen eta sentimenduak deskribatzen, kontatzen eta azaltzen hastera bultzatuz, keinuen, doinuaren eta abarren laguntzaz.

2) Hainbat metodologia praktikan jartzea. Jarduera berritzaileen bitartez haurrak harrituz, haien arreta ezustean harrapatuz, eta ikasgela ikerketa elkarte bihur dadin saiatuz, eta horretan, hainbat jarduera mota proposatuz, hala nola biribilekoan parte hartzea, banan-banan hitz egitea, elkarri entzutea, gai ildo bati jarraitzea, norberaren ezaguerei buruzko azterketak egitea eta abar.

3) Trebetasunak lantzea. Progresiboki, jolasen bitartez, haurren bizitzan, eskolakoan nahiz oro har beren bizitza intelektualean, beharrezkoak izango diren trebetasunak lantzen hasiz: behaketa, sailkapena, zehaztasun kontzeptuala, hipotesiak egitea...

Nubaris Dimentsioan, pentsamenduaren trebetasunak lantzeko programa hainbat proposamenen bitartez jarriko da praktikan; baina, edonola ere, haiek sistematizatzea helburutzat hartuta, honako bi material hauek erabiliko dira: batetik, unitate didaktiko

88Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 89: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

bakoitzari lotuta doakion horma irudi motibatzailea; eta bestetik, berriz, IrudimenArtea programa. Programa horretan hainbat artelan hautatu biltzen dira, unitate didaktikoetan jorratzen den ingurunearen ezaguera alorreko edukiekin loturaren bat dutenak.

Bi material horietako jarduera proposamenetan oinarritzen dira haurren oinarrizko adimen trebetasunak, eta horiek, era berean, bost bloke handi hauetan hezurmamitzen dira:

Ikerketarako trebetasunak. Ikasgelako haur guztien artean behaketa, hipotesiak egitea, alternatibak bilatzea eta aukera posibleen aurreikuspena sustatzea dute helburu. Haurrek, zenbait ideiaren eta daturen berri emateaz gain, ikaskideei entzuten diete, eta horrela, bestelako ikuspuntuak eskura dituztelarik, elkarren arteko komunikazioa bultzatzen da.

Kontzeptualizaziorako eta analisirako trebetasunak. Informazioa antolatzeko trebetasunak landuko dira. Atal honetan kontzeptuak zorrotz formulatzearen alde egingo da lan, eta deskribapenak doitu eta ikusten dituzten gauzei izena jarriko diete haurrek. Horrekin batera, aurkezten zaizkien artelan eta horma irudietako elementuen arteko antzekotasun eta desberdintasunak asmatzera ere bultzatuko dira haurrak, bai eta aurrean duten irudiarekin lot litezkeen zenbait egoera, pertsonaia eta leku bilatzera ere.

Arrazoibideetarako trebetasunak. Haurrek beste ezaguera batzuk lor ditzaten, eta horretan, dagoeneko baduten informazio guztia (batetik, ikerketen bitartez lortutakoa, eta bestetik, oroimenean gordea dutena) uztar dezaten landuko dira trebetasun horiek. Atal honetan, nork bere iritzien aldeko arrazoiak eman eta argudia ditzan egingo dugu lan, eta berez inplizituak diren auziak esplizituki adierazteko balio duten galderen bitartez arrazoibideak egiteko ere bai, bai eta kausak eta ondorioak elkarrekin uztartzeko ere.

Itzulpenerako eta adierazpenerako trebetasunak. Haurrek hainbat adierazpen modu izan ditzaten landuko dira; batez ere itzulpena, ikusizko hizkuntzatik ahozkora igarotzeko, marrazketatik mimikara igarotzeko, eta abar.

Sormenerako jarduerak. Sormena garatzeko proposamenak iradokitzen dituztenak dira; honako hauek, esaterako: artelan bat bere elementuetako bat oinarri hartuta erreproduzitzea; lamina oinarri hartuta zer edo zer sortzea, eta abar.

89Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 90: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Emozioetan eta balioetan heztea

Emozioak esperientzia subjektiboak dira, ikaragarri konplexuak eta osagai asko dituztenak. Haur bakoitza izaki bakan bat da, eta alde horretatik, haurren ezaugarri fisiko, neurologiko, intelektual eta sozialak ere desberdinak dira. Printzipio horiek ezinbesteko oinarritzat hartu behar dira, haurrek behar bezala garatuko badituzte emozioak; eta beren gizarte inguruneko pertsonekin kalitatezko hartu-emanak izatea ere gehitu behar zaio horri: etxekoekin, auzoekin, hezitzaileekin, lagunekin...

Haurtzaroan, norbera badela jabetzen da haurra, bai eta inguruan duen mundua badela ere, eta hori aldatuz joaten da, eboluzio etapetan aurrera egin ahala. Emozioetan nahasita dauden elementuek elkarri nola eragiten dioten deskubritu behar du irakasleak, haur bakoitzari bere proiektu pertsonala eraikitzen laguntzeko.

Emozionalki pentsatzeko gaitasuna ez da bat-batean sortzen; aitzitik, eboluzionatu egiten du, pixkanaka-pixkanaka, denborarekin. Bi urte dituztela, sentimenduei buruzko ideia emozionalak bereiz sortzen dira, errealitatearen eta logikaren printzipioekin batere koherentziarik gabe. Hiruzpalau urte dituztela, emozioekin lotutako ideiak uztartu eta zenbait ereduren arabera antolatzen dira, eta prozesu horrek hurrengo urteetan jarraitzen du.

Hiru urtetik sei urtera bitartean, sofistikatu egiten dira mundu erreala eta alegiazko mundua (peluxezko katua eta egiazko katua) bereizten dituzten ezaugarrien antolaketa eta kategorizazioa. Ezaguerekin lotutako beste alderdi batzuek ere, hala nola espazioaren eta denboraren zentzuek, azkar eboluzionatzen dute. Bilakaera hori lagungarria da ideia emozionalak antolaketa prozesu goren batean multzokatzeko ahalmena sendotzeko. Horri esker, norberaren eta ingurukoen emozioen arteko kausa-efektu erlazioak gauzatzen dira. Beren jokabideak besteengan zenbait erreakzio eragiten dituela ohartzen direlarik, haurrek beren bulkadak kontrolatzeko oinarriak eskuratzen dituzte, eta horrek egonkortasun emozionalean aurrera egiteko modua emateaz gain, jokabide morala garatzeko aukera ere ematen die.

Garapen emozionalaren alde egiteko, honako urrats hauek egin daitezke: Amultsutasunez eta enpatiaz entzun. Kausa-efektu erlazioak uztartzen lagundu. Mezuei modu koherentean erantzuteko ahozko hizkuntza erabili. Ideia emozionalek pertsonekin, animaliekin eta objektuekin zer-nolako lotura duten

erakutsi. Haurrei beren alegiazko eraikuntzak eta sorkuntzak ulertzen lagundu. Jolasten ari direla, emozioekin lotutako zenbait alderdi aurkeztu. Haurrak deseroso zerk sentiarazten dituen ikusi. Norberaren sentimenduei buruz hitz egitera animatu. Segurtasuna, konfiantza, enpatia eta mugak modu eraginkorrean eman. Sentimendu bortitzenak (amorrua, oldarkortasuna, jeloskortasuna eta haserrea)

modu positiboan bideratu. Geroago berriz elkartzen direnean dena ondo doala ziurtatu, eta horretan, balio

sozial eta moral egokien hierarkia bat oinarri hartu.

90Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 91: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Zenbait faktorek (norbera maite ez dutela sentitzeak, neurriz gaineko babesak, autoritarismoak, autoritaterik eta diziplinarik ezak) atzerakorik ez duten kalteak eragin diezazkiokete haurren adimen emozionalari, bizitzako lehen urteetan, batik bat.

Emozioetan eta balioetan heztea Nubaris Dimentsioan

Emozioetan eta balioetan hezteko, bi alderdi hartzen dira aintzat Nubaris Dimentsioan: alde batetik, maila guztietan ekiten zaio balioen eta emozioen plangintzari, eta material guztian aintzat hartzen da; eta bestetik, berariazko lan baten bidezko hausnarketa bideratzen dugu, kontzientzia hartzea eta autoanalisia egiteko aukera bermatzeko.

Emozioetan eta balioetan hezteko, eta hori sustatu eta lantzeko, Nubaris Dimentsioak zenbait material jartzen ditu eskura; honako hauek, hain zuzen:

Ipuinak. Unitate didaktiko bakoitzeko ipuin motibatzaileetan ardatz globalizatzaileari buruzko istorioak kontatzen dira, balio eta emozio jakinekin lotuta. Horrela, gogoeta egin dezakegu hainbat baliori buruz: autoestimua, eskuzabaltasuna, laguntza eskatzea eta ematea, tolerantzia; bai eta zenbait emoziori buruz ere: maitasuna, haserrea, tristezia, beldurra eta ezustea.

Unitate didaktikoak. Material hauetan lantzen diren gaiek beti izan ohi dute loturaren bat mundu afektibo-sozialarekin, eta ingurumenarekin, ekologiarekin eta gizartearekin lotutako balioen alde egiten dute.

Bizikidetzarako horma irudia eta laminak. Horma irudietako irudiak direla tarteko, ikaskide eta lagunekin ondo bizitzeko jokabide egokienak identifikatzeko eta ulertzeko ahalmenak garatzen lagunduko zaie haurrei. Ikasturtez ikasturte, haurrak beren eboluzioko zer unetan dauden, halaxe egiten da lan modu sekuentziatuan, eta azken ikasturtean, horma irudiak bi sarrerako taula bat dauka, eskubideak eta haien betebehar nahiz ondorioak adierazten dituena.

Lankidetza jarduera eta jolasak. Proiektu honek proposamen eta jolas asko eta asko eskaintzen ditu, haien bitartez balioak, elkarrekin erlazionatzeko moduak, sentimenduak eta abar transmititzeko. Haurrek beren garapen pertsonal eta sozialerako eta ikaskuntza positiboa erdiesteko berezko baliabideak dituzte lankidetza jolasak. Erronkei elkarrekin aurre egiteko aukera ere ematen zaie haurrei, taldeko jarduerekin gozatzekoa, eta besteak aintzat gehiago hartzekoa, denen hobebeharra bilatzea helburu hartuta.

Azken batean, Nubaris Dimentsioan adimen emozionala eta balio moral eta sozialak estu-estu lotuta daude etorkizuneko gizartea hobetuko duten gizon-emakumeak heztearekin. Amaitzeko, Lawrence E. Shapiro irakaslearen hitz batzuk aipatuko ditugu: “Moralaren aldetik haurrek garapen egokirik ez izateak —kontzientzia erabat ez garatzeak, nolabait esateko— gure gizarteko maila guztietan eragiten du: gure etxeetako harmonian, gure eskoletan behar bezala irakasteko gaitasunean, gure kaleetako segurtasunean nahiz gure gizarteko balioetan. Garapen moral ona erdiesteak berekin dakar besteekiko ardura adierazten duten emozio eta jokabideak izatea: besteekin

91Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 92: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

banatzea, besteei laguntzea eta akuilatzea, jokabide altruista izatea, tolerantziaz jokatzea eta gizarte arauak errespetatzea”.

92Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 93: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Lankidetza ikaskuntza Haur HezkuntzanLankidetza ikaskuntza: elkarrekin lan egiten ikasteko lankidetzan aritzea

Haur Hezkuntzako ikasgeletan, haurrak oso sarri esertzen dira batera 4, 5 edo 6 ikasleko mahaietan. Mahai horietan margoz eta arkatzez betetako erretilu bat egoten da, denek erabil eta bana ditzaten. Horretaz baliatuta, batzuetan talde txikitan egiteko zenbait jarduera proposatuko zaizkie; baina, edonola ere, etapa honetan hiru urtez jardun ostean, egia ere bada ezin esan dezakegula ikasleak talde lanean hasiak direnik.

Lankidetza ikaskuntzarako sarrerarako tailerrek programa bat dute abiapuntutzat: Vic-eko Unibertsitateko Aniztasunaren Trataerarako Ikerketa Taldeak (GRAD) eta CIFEko eta Vic-eko Unibertsitateko Hezkuntza Inklusiborako Taldeak prestatutako “Cooperar para Aprender – Aprender a Cooperar” (CA/AC) programa, hain zuzen.1

Lankidetza ikaskuntza garatuko badugu, komeni da helburu didaktikoak gogoan hartuta talde txikiak osatzea (lau ikaslekoak, sarrienik), lan egitura baten bitartez aldez aurretik planifikatutako jarduera bat egin dezaten, elkarrekin lanean aritzea eta denek parte hartzea helburu hartuta (Johnson, Johnson eta Holubec, 1999; Kagan, 1999; Pujolàs, 2008). Oinarrizko talde esaten zaien talde horiek heterogeneoak izan behar dute. Hau da, eskolan ondo dabiltzan haurrek eta ondo ez dabiltzanek hartu behar dute parte bertan, oso motibatuta daudenek eta ez daudenek; baina, batez ere, bestelakoa behar du talde horietako heterogeneotasunak: ikaskideei laguntzeko ahalmen eta gaitasuna duten ikaslez eta besteen laguntza behar dutenez osatuta egon behar dute taldeek.

Lankidetza ikaskuntzako talde bateko kideek bi ardura dauzkate: batetik, irakasleak irakasten diena ikastea, eta bestetik, beren taldekideek ere ikas dezaten laguntzea. Eta, horretaz gainera, bi helburu ere badituzte: esparru bakoitzeko curriculum eduki espezifikoak ikastea, batetik, eta taldean lan egiten ikastea, bestetik, denek ikasi beharreko eskolako eduki bat den aldetik, alor guztiak zeharkatzen dituena. Hau da, “lankidetzan jardutea, ikasteko; eta lankidetzan jarduten ikastea” (Pujolàs, 2008).

Horregatik, tailerrak lotuta daude, alde batetik, unitate didaktiko bateko ikaskuntzekin, eta bestetik, arlo jakin bateko edukiekin. Baina lankidetza tailerraren garapenerako ezinbestekoa da berdintasunezko parte hartzea, bai eta aldi bereko elkarreragina ere. Horregatik, hain zuzen, berariazko orientabide zabalagoak ematen dira tailer bakoitzaren amaieran.

Lankidetza dinamikak eta egiturak oinarri hartuta, modu planifikatu eta sistematikoan zenbat eta taldekako jarduera gehiago egin, orduan eta lankidetza egitura handiagoa erdiesten dute ikasgelako jarduerek, eta horretan, irakaslearen lanean ere zenbait aldaketa izaten dira. Lankidetza ikaskuntzan irakasleak duen zereginaren funtsezko ezaugarriak honako hauek dira: a) esku-hartzearen objektua ez da ikasle bakar bat, baizik eta ikasleek, besteren bati laguntzen ari direla, elkarrekin jardun dezaten saiatzea; b) esku-hartzearen helburua, berriz, bikoitza da: lantzen ari den arloarekin lotutako curriculum eduki espezifikoa nahiz ikasle eta talde bakoitzaren lankidetza ikaskuntzarekin

1 José Ramon Lagok (GRADeko kidea), Merce Juan, Patricia Pi eta Natalia Calduch-ekin batera prestatu ditu Haur Hezkuntzako lankidetza ikaskuntzaren hastapenei buruzko tailerrak. Horiek guztiek, GRADeko beste kide batzuek, eta Haur Hezkuntzako, Lehen Hezkuntzako eta Bigarren Hezkuntzako irakasleek osatzen dute CIFE-Uvic erakundeko hezkuntza inklusiborako lantaldea.

93Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 94: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

lotutako helburuak; eta c) zailtasun handienak dituzten ikasleei orientabidea eta laguntza ematea. Horiek guztiak dira, hain zuzen, ikasle guztiek jardueran parte hartzea lortzeko funtsezko estrategiak.

Taldean elkarrekin lan eginez ikasteak gizarterako eta herritartasunerako gaitasunaren oinarri-oinarrizko alderdi bat eskuratzeko modua ematen du; alegia, “taldean erlazionatzeko, lankidetzan aritzeko eta lan egiteko gizarte trebetasunak”, gaur egungo curriculumak dioenez; eta horretaz gainera, baita funtsezko bitarteko bat ere, hizkuntza komunikaziorako gaitasuna, ikasten ikastekoa eta norberaren autonomiarakoa eta ekimenerakoa erdiesteko.

Lankidetza ikaskuntzako hiru esparruak

Lankidetza ikaskuntza ezartzen laguntze aldera, CA/AC programak hiru esparru oinarri hartuta esku hartzea proposatzen du. Jarduera proposamenak orokorrak dira, etapa eta esparru bakoitzean zehaztu beharrekoak, eta horixe egin dugu tailer hauetan. Batzuetan, erreferentziatzat hartutako programaren izena zehazten dugu, irakasleek bibliografia kontsultatzeko aukera izan dezaten (Pujolàs, 2008).

A esparrua. Talde kohesioarekin lotutako dinamikak eta taldeakIkastaldearen eta taldeen kohesioaren aldeko proposamenak dira, lankidetzan aritzeko baldintza ezinbestekoak, eta helburu garbi bat dutenak: nork bere burua ezagutzea, besteak ezagutzea, eta elkarrekin zer edo zer eraikitze aldera, elkarri egin diezazkioketen ekarpenez ohartzea. Horrek zuzendu beharko luke irakaslearen esku-hartzea tailerrak lantzen ari dela, haurrei garbi ikusarazteko zer lotura dagoen beren artean, eta elkarri laguntzen diotelarik, horrek beren ikaskuntzarako zer hobekuntza dakartzan ohartzeko. Tailerretako edukiak ez daude atal zehatz batekin lotuta, unitate didaktikoan landutako edukiekin baizik. Tailer horietan lantzen diren eduki eta erlazioei esker, arlo jakin bateko zereginei aurre egitean lankidetzan aritzeko prestakuntza jasotzen da. Gainera, zenbait ataletan tailer horiek egiteko iradokizunak daude, eta hainbat aldaera proposatzen dira, ikasleak edo zereginaren edukia antolatzeko. Horrenbestez, unitate bakoitzean tailer bat baino gehiago egiteko aukera dago.

B esparrua. Lankidetza egitura sinpleakProposamen hauek adierazten dute nola antolatu behar den taldekideek jardueretan izan beharreko parte hartzea, arloetako curriculum eduki espezifikoak behar bezala ikasteko. Antolaketa horrek bi helburu ditu: denek jardueretan parte hartzen dutela eta taldekide guztiek elkarri laguntzen diotela bermatzea. Hau da, ikasle bakoitzak irakasleak irakatsitako edukiak ikasteko eginak dira, bai eta eduki horiek taldeko beste kideei ikasten laguntzeko ere. Hiru urteko haurrentzako jardueretan, zereginak binaka egiteko egokituta daude. Etapa horretako lehentasunezko egiturak Bi eta bi dira, eta pixkanaka-pixkanaka aurrera egiten da, Bi eta bi: lau egitura sartu arte. Lau urteko haurrentzako jardueretan, berriz, bi motatako jarduerak daude: binaka egitekoak eta lauko taldetan egitekoak. Eta bost urteko haurrentzako jardueretan, azkenik, lau ikasleko taldetan egiten dira jarduerak egitura guztietan.

C esparrua. Taldeko koadernoa eta taldearen planak CA/AC programak proposatutako bi baliabide didaktiko hauei esker, taldean lan egiten ikas daiteke, bai lanean eta ikasten nola dihardugun, bai talde lana denontzat onuragarria

94Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 95: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

izan dadin zer hobekuntza egin beharko genituzkeen hausnartzea oinarri hartuta. Baliabide horiek erabiltzen hasitakoan esan dezakegu, esan, taldean lan egiten modu esplizitu eta sistematikoan ikasten ari garela.Hiru urteko haurrentzako tailerretatik orientabideak ematen zaizkie ikasleei, elkarri nola lagundu dioten ebaluatzeko, bai eta elkarrekin lankidetzan jarduteko zertan hobetu behar duten ebaluatzeko ere. Bost urtetik aurrera, berriz, oinarrizko taldeak izango dira, gure ustez komeni baita tailerrek dirauten bitartean taldeek bere horretan segitzea.

Lankidetza ikaskuntza ikastetxera eta ikasgelara eramatea

Lankidetza ikaskuntza martxan jartzeko prozesuei esker, ikasgeletan lankidetza ikaskuntza garatzeak hiru etapa dituela identifikatu dugu:

Hasierako etapa. Ikasgelan lankidetza ikaskuntza lantzen ari diren lehen ikasturteko talde eta ikasleak daude etapa honetan. Kontua da unitate bakoitzeko alorren batean jarduerak egitea, ikasturte amaieran hiru esparruak abiapuntutzat hartuta lankidetza ikaskuntza ezar dadin lortzeko.

Orokortze etapa. Hiruhilekoan zehar zenbait dinamika modu sistematikoan gauzatuko dira, eta gutxienez alor batean hainbat lankidetza egitura ezarriko, unitate didaktiko bakoitzean gutxienez bi edo hiru egitura landu daitezen. Helburu hori gogoan hartuta, tailerretan, nola zenbait dinamika lantzen dituztenetan hala zenbait egiturarekin lotutakoetan, hainbat orientabide ematen ditugu, proposamenak bi irizpide hauetara egokitzeko: batetik, talde bateko ikasleen arteko zereginen banaketa aldatzea, eta jardueraren curriculum edukia aldatzea. Irakasle bakoitzaren esku egongo da orokortze honen erritmo eta garapena nola landu.

Finkatze etapa. Arlo guztietan ikasgelako lankidetza ikaskuntzarekin lotutako proiekturen bat izateari, eta horretan dinamiken, arlo bakoitzaren egituren eta talde koaderno nahiz planaren garapenaren sekuentzia kontuan hartzeari deritzogu finkatze etapa. Baldintza horietan, alorretako baten garapena ebaluatzeko eta aztertzeko baliabideak eskura izateari esker, lankidetza ikaskuntza etengabe hobetzeko prozesu bati ekingo diogu, eta horrek hura finkatzea eta ikasleen ikaskuntza hobetzea ekarriko du.

Lankidetza ikaskuntza Haur Hezkuntzan

Komeni da hiru alderdi garrantzitsu nabarmentzea, lankidetza ikaskuntza Haur Hezkuntzan ezartzearekin lotuta:

Lankidetza eraikitzeko hizkuntza egiturak. Tailer guztietan kontu handiz zehaztuko da zer hizkuntza formula erabiliko dituzten ikasleek, bai eta beren taldeko kideekin zer-nolako hartu-emanak izango dituzten ere. Horien garrantzia azpimarratu nahi dugu, berebiziko ekarpena egin baitezakete haurrek lankidetzarako gaitasunak eskura ditzaten beharrezkoak diren baliabide kognitibo eta jarrerazkoak eraikitzeko.

Jarduera eredua. Talde batek jarduera bat egingo du eredutzat, eta bitartean, gainerako ikaskideek, inguruan jarrita, talde horretako kide bakoitzak zer egiten

95Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 96: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

duen ikusiko du. Gure ustez, estrategia bikaina da hori, ikasleei hainbat bitarteko erabilita orientabideak helarazi eta imitazioa bideratzeko. Izan ere, horrek modu erabakigarrian eragiten du etapa honetan haurrek ikasitakoan.

Atarikotik orokortzera. Ezinbestekotzat dugu bai lau urteko bai bost urteko haurrek lankidetza ikaskuntzarekin lotutako hiru esparruak garatzea, eta orokortzearen estrategiaz baliatuta, lankidetza ikaskuntza beste arlo eta unitate batzuetara zabaltzea. Lankidetza ikaskuntzarekin lotutako gaitasunen ikaskuntza erritmoek, desberdinak izanagatik, ez lituzkete orokortze prozesuak geldiarazi behar; aitzitik, sustatu eta bultzatu egin beharko lituzkete.

Lankidetza tailerrak Nubaris Dimentsioan

Tailer hauek unitate didaktikoekin lotuta daude, eta haien garapena proposamen didaktikoetan jasotzen da.

Unitatea 3 urte 4 urte 5 urteEgokitzapena Pilota Izen kateak Armiarma sarea1 Esaldiak piktograma

bidez irakurtzen eta egiten

Errezeta gurpila: pintxoak

Arkatzak, erdira!

2 Aurpegiko eta gorputzeko atalak

Orri birakaria: zenbakiak berrikusten

Orri birakaria

3 Ikaskideen argazkien memoria jolasa

Maleta Nor hartuko zenituzke bizilaguntzat?

4 Onomatopeiak erreproduzitzea

Horma irudi birakaria: estanpazioa

Bi eta bi: lau

tailerra

5 Errepide bat egitea Lau tresna lauko multzotan

Orri birakaria

6 Elkarrizketa: abestirik gustukoena

Elkarrizketa: ipuinik gustukoena

Elkarrizketa

Honako atal hauek biltzen dira tailerretako egituran: Helburuak. Tailerra dinamika bat baldin bada (hiruhileko bakoitzeko lehenengoa),

lankidetzan aritzeko beharrezkoak diren ikaskuntzak soilik aipatzen dira; eta egiturak baldin badira (hiruhilekoko bigarrenak), mota honetako helburuak eta curriculum edukietakoak uztartzen ditu.

Gaitasunak. Tailerrean landu nahi diren helburuekin lotuak. Sarritan oso antzekoak dira tailer guztietan, baina bakoitzeko lehentasunen arabera antolatuta daude.

Lankidetza tailerra gauzatzeari dagokionez, honako alderdi hauek zehazten dira: Taldeak eta lekua prestatzea. Hasteko, tailerra garatzeko lekurik egokiena zein

den eta taldeko ikasleak nola antolatu behar diren iradokitzen da.96

Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 97: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Jardueraren deskribapena. Irakasleek egin beharreko zereginik garrantzitsuenak azaltzen dira, bai eta ikasleek banaka, binaka nahiz taldean egin beharrekoak ere, eta jarduerak zer ordenatan egin behar diren ere bai.

Azalpena. Oso zehatz azaltzen da irakasleek tailerra nola aurkeztu beharko luketen, garrantzi handikoa baita ondo jakitea zer urrats egin behar diren ikasle bakoitzak parte hartu eta denek elkar eragiteko.

Materialak. Material motak eta haien ezaugarriak zehazten dira, eta horrez gainera, beharrezkoa bada, zenbat behar diren ere azaltzen da.

Tailerra erregulatzeko esku-hartzeak. Zenbait orientabide ematen dira, tailerra lantzean bidera irteten diren zailtasunei aurre egiteko.

Ikasleek ikasitakoaren ebaluazioa. Ikasitakoak ebaluatzeko zenbait irizpide aurkezten dira, eta taula batean jasotzen, informazioari erraz behatzeko, biltzeko eta sistematizatzeko.

Tailerraren ebaluazioa. Ikasleekin aintzat hartu beharreko alderdiei buruzko orientabideak ematen dira, tailerraren funtzionamenduari eta ikasleei aurkezteko moduari buruz.

Zabaltzea eta orokortzea. Hainbat iradokizun ematen dira, tailerrean beste jarduera batzuk egiteko, atzera ere tailerra egitean beste eduki batzuk lantzeko, eta berriz egitean nola egokitu jakiteko.

97Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 98: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Lankidetza jolasak

Lankidetza jolasak pertsona guztiek parte hartzeko moduko jarduera ludikoak dira. Inor ez da kanpoan gelditzen. Denek irabazten dute, inork ez du galtzen, eta horrenbestez, inori ez zaio zigorrik edo prendarik ipintzen. Ez gara elkarren kontra jolasten; aitzitik, partaide guztiek elkarri laguntzen diote, denek batera helburu berbera lortzeko.

Lankidetza jolasek interes handiko funtzioak egiten dituzte: Jarduera jostagarriak dira. Hezkuntza helburuetarako ezin aproposagoak dira, eta talde dinamiken antzera

landu daitezke. Haiei esker, jolasean ari diren pertsonek ohitura onak ikas ditzakete; honako hauek,

adibidez: norberaren izena erabiliz komunikatzea, besteak ezagutzen ikastea, tirabirarik eza bultzatzea, elkarrenganako konfiantza bilatzea, autoestimua lantzea, elkarren arteko hartu-emana piztea, besteekiko eta norberarekiko maitasuna areagotzea, eta erlaxazio eta masaje aurreko trebetasunak ikastea.

Bizikidetzarekin lotutako balioei garrantzi handia ematen diete, eta beraz, indarkeriak ez du lekurik izaten gizarte harremanetan. Lankidetza jolasen metodologiari esker, pertsonek garrantzia ematen diote lankidetzazko hartu-emanak izateari, eta horrek gizarte eraikitzaile eta solidario baten alde aurrera egitea dakar.

Metodo sozio-afektiboaMetodo sozio-afektiboa dela tarteko erabiltzen dira lankidetza jolasak eskolan. Honako hiru fase hauek ditu:

1. Jolasak bizipen bihurtuta, bizitza dinamika edo egoera bat SENTITZEA.2. Bizi izandakoei buruz GOGOETA EGITEA. Jolas bakoitza amaitu ostean, garrantzi handikoa da eskolan bertan tarte batez gogoeta egitea, egin berri den jarduerari eta horrek gure egiazko bizitzarekin dituen loturei buruz.

3. JARDUTEA. Ikasleak ikasi berri duena bere bizitzan erabiltzen duenean, orduantxe amaitzen da hezkuntza prozesua. Irakasleen lanari dagokionez, berriz, ikaskuntza prozesuan parte hartzen duten pertsona guztiek jarduera bakoitzaren bitartez lortu nahi ziren helburu eta jokabideak erdiestean, orduantxe lortzen dira helburuak.

Lankidetza jolasetan, garrantzi handikoa da ondo gogoan hartzea honako bi alderdi hauek:

a) Gogoeta Gogoeta egiteko oinarri-oinarrizko baliabidea dugu galderak egitea. Gogoeta bideratze aldera, haurrei galdera irekiak egin dakizkieke: Ba al duzue ezer esateko? Zer iruditu zaizue jarduera? Nola sentitu zarete?

Gero, jolasaren helburu orokor eta espezifikoei buruzko galderak egingo zaizkie: Zer zailtasun izan dituzue? Zer eragozpen izan dituzue? Zer ikasi duzue?

Azkenik, beste galdera batzuk ere egin daitezke, haurrek emandako erantzunetan sakontzeko.

98Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 99: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

b) JarraipenaGogoetetan oinarrituta, gure eguneroko bizitzarako zenbait ondorio atera ditzakegu. Esate baterako: jarduera bat amaitutakoan, baten bat kexatzen bada sorbaldan gogorregi jo diotela, hurrengo batean bizkarreko bat ematean kontuz ibili beharko da, batzuetan haurrek gogorregi jo eta ikaskideek min har baitezakete.

Aldian behin, berretsi nahi diren ondorio praktikoak berrikusiko ditu irakasleak, eta haiei buruzko gogoeta bultzatuko du.

Lankidetza jolasak Nubaris DimentsioanNubaris Dimentsioan, lankidetza jolasek hauxe hartzen dute oinarri: Haur Hezkuntzako bigarren zikloko hiru ikasturteetan lantzen den unitate didaktiko bakoitzarekin lotutako zenbait jarduera jartzea irakasle-ikasleen eskuetan.

Bi astez behin lankidetza jolasetan aritzeko saio bat egitea proposatzen dugu. Jolas horiek baliagarriak izango dira oinarrizko gizarterako gaitasunen garapenari ekiteko, programatutako ezagutzen testuinguruan.

Aurkezpena eta garapena Jolasa bera azaltzen hasi baino lehen, norberaren bizitzako egoerak balira bezala aurkeztuko dira lankidetza jolasak, taldean giro berezi bat sortze aldera.

Ahal dela, arauak banan-banan azalduko dira, eta adibide baten bitartez erakutsiko da nola garatu behar den. Komeni liteke jardueraren adibide bat ematea taldeak hari ekin aurretik.

Zenbaitetan, gerta liteke jolasa erraza izatea, edo taldeek dinamiketan nahikoa eskarmentu dutela-eta, aski izatea jolasean hasi eta horretan ari direla azalpen bat edo beste ematea. Halakoetan, askoz ere hobeto bereganatzen dute.

Jolasa erraza denean ez da komeni boluntariorik eskatzea; izan ere, haur askok eskainiko dute bere burua, eta irakasleak baten bat aukeratu beharko du. Eskatzen zaiena zailxeagoa (edo lotsagarrixeagoa) bada (taldekide guztien aurrean dantza egitea, esaterako), garrantzi handikoa da behar bezala nabarmentzea egin beharrekoa borondatez egin behar dela, eta denak horretara animatzea. Ziur asko, haurren bat eskatzen zaion horretan hasitakoan, gainerako ikaskideek ere parte hartu nahiko dute. Inork bere burua boluntario eskaintzen ez badu, irakasleak ekin diezaioke jolasari.

Garrantzitsua da aurreikusitako helburuak lortzen diren ikustea. Hala ez balitz, jarduera bertan behera utzi beharko litzateke, elkarrekin gogoeta egin, eta erabaki ea jolasari berrekin dakiokeen edo helburu horiek berak jolas errazago baten bitartez landu litezkeen.

99Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 100: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Familia eta eskola

Norbanakoen garapenean berebiziko garrantzia du familiak, hartan ikasten baitira gizartean modu autonomoan jokatzera iristeko egin beharreko urratsak. Familiak hasitako bide hori urratu behar du eskolak, eta alde horretatik, denen arteko erlazioak sustatu behar ditu, hainbat partaidetza bide proposatuz.

Umeak Haur Hezkuntzako ikastetxeetara joaten direnean, haiek hezteko lana etxekoekin konpartitzea, horixe izaten da helburua, beren garapeneko prestakuntza bizipenak osatuz eta zabalduz. Lan hori ondo egingo bada, beharrezkoa da familien eta irakasleen arteko komunikazio eta koordinazioa bikaina izatea. Horregatik, hain zuzen, hezitzaileen zereginetako bat da familiek ikastetxean parte hartzeko bideak ondo zehaztea.

Alde horretatik, familiek eta ikastetxeak zalantzan jar ez daitekeen helburu bat dute: haurra modu integral eta harmonikoan heztea, hain zuzen. Bi jardunbide horiek bide beretik joan behar dute, egonkortasuna eta oreka bermatuko badira, bi horiek ezinbesteko faktoreak baitira haurren garapen egokia erdiesteko.

Familia eta ikastetxea elkarri uztartuta egote hori bitan proiektatzen da:

Ikastetxeak familiarengana jo behar du, haren bizi aukeren, premien eta baldintzen berri jakin, eta harik eta etxean ikastetxeko lanekiko jarraipena lortu arte gurasoak orientatzeko.

Familiak informazioa eta babesa eman eta jarduera proposamenak egin behar dizkio ikastetxeari, hezkuntza bera indartu eta haurren ikaskuntza hobetzeko.

Familiaren orientabideek hainbat ezaguera jartzen ditu haurren eskura, beren iritzien aldeko argudioak ematen laguntzen die, jokabide nahiz sinesmenak garatzen dituzte, interesak pizten ditu eta motibazioak sendotzen. Familientzako orientabide eta laguntza programa eraginkor batek bere autogarapenerako prestatu beharko luke haurra.

Beharrezkoa da familiek erakundea beren eskolatzat hartzea, eta hori oso lagungarria gertatuko zaie familiei beren eguneroko bizitzako arazoak konpontzeko: beren familiarteko harremanetan, beren eguneroko bizikidetzan, beren seme-alaben heziketan eta haurren prestakuntzarekin lotutako beste alderdi batzuetan; horrela, etorkizuneko herritarrak hezteak dakartzan ardura pertsonal eta soziala arrakastaz betetzea lortuko dute.

Hartu-eman positiboago, koherenteago, aktiboago eta gogoetatsuagoak eraginkortasunez abian jartzeko prozedurek irakasleen eta familiaren arteko koordinazioa, lankidetza eta partaidetza izan behar dituzte oinarri; horrek komunikazio eredu jakin bat ekarriko du, modu programatuan esku hartzeko estrategien garapena sustatuko duena, gizarte testuinguruarekin bat etorrita.

Horrez gain, familiekiko lanak hezitzaileen eta haurren arteko harremanen alde egin dezakete, familia bera nola osatzen den, haurrak nola hezten dituzten, zer balio, ohitura, arau, sentimendu dituzten, etxeko arazoei zer konponbide ematen zaien eta abar jakiteari begira.

100Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 101: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

Laburbilduz, eskolak lagun diezaien eta beren heziketa lana hobeto betetzeko presta ditzan espero dute familiek. Eskolak, berriz, bere lan, helburu eta ikusmoldeei jarraitasuna eman diezaieten espero du familiengandik.

Familiekiko harremanak Nubaris Dimentsioan

Nubaris Dimentsioko helburuen artean dago gurasoen parte hartzearen eta haiei informazioa ematearen aldeko estrategiak ezartzekoa. Helburu hori gogoan dugula, gure proiektuan hainbat baliabide eta material ematen dira, familien parte hartzea, kolaborazioa eta informazioa bultzatzeko.

Familiak hezkuntza prozesuan inplikatzeak berak dakar ezinbestez familiei informazioa eman behar izatea haurren ikaskuntza zehatzei buruz. Unitate didaktikoetako aurretiko jardueretan hainbat bizipenen berri ematen da, familiekin konpartitzeko; eta adierazitako proiektuetako batzuk egin nahi dituzten irakasleei helarazteko, berriz, jarduerak jasotzen dira, hainbat materialen bitartez familien parte hartzea lortzea helburu hartuta. Ildo berean, haur bakoitzak ipuin bat eta informazio liburu bat ditu eskura, familiarekin konpartitu eta elkarrekin irakurtzeko.

Horrez gain, Nubaris Dimentsioak ere baditu familientzako beste baliabide batzuk:

Familiari informazioa emateko txostena. Interes handiko hainbat auziri buruzko informazioa ematea du helburu material honek, eta horretarako, irakurketa atseginagoa izateko, aldizkari modura bidaltzen da. Horrela, izan ere, familiek gero eta konpromiso handiagoa hartzen dute beren seme-alaben eboluzio etapa eta prozesuekiko, bai eta adin horretan berezkoak diren jokabideekiko ere. Taula bat ere helarazten zaie, haurrek etxean egin ditzaketen zenbait lan jasotzen dituena, eguneroko lanetan ari direla beren autonomia sustatzea helburu hartuta bizikidetzarako hainbat ohitura eta arau eskura ditzaten.

Hiruhilekoko informazio txostena. Haurren eskolako bizimoduarekin lotutako hainbat alderdiri buruzko informazioa eskatzen dute familiek, eta helburu hori ardatz hartuta, hainbat esparrutan haurrek lortutakoen berri ematea xedetzat duen materiala jartzen du eskura Nubaris Dimentsioak.

Liburu ibiltaria. Liburu ibiltariaren proposamen hau ikasgelako haurrekin eta familiekin batera egiten da ikasturtean zehar. Ikasleen eta haien familien arteko desberdintasun eta antzekotasunak ezagutzea, konpartitzea, ulertzea eta aintzat hartzea, horixe da helburua. Egunero haur batek liburua bere etxera eraman, eta etxeko baten laguntzarekin, zerbait adierazgarria idatziko du, eta zenbait testu mota idatziko, hala nola ipuin laburrak, olerkiak, igarkizunak, zotz egiteko kantak eta abar. Horrez gain, haurrak idatzi, marraztu, apaindu eta irudi edo argazki bat itsatsi beharko du, ahal duen neurrian. Ikastetxera itzultzean, beren bizipenen berri emango diote elkarri haurrek. Jarduera horrek haurren autoestimua indartzen du, beren sentipenen berri ematearen bitartez, eta familiaren eta ikastetxearen arteko

101Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal

Page 102: Eduki nagusiak arloka, 5 urte

loturak sendotzen dira.

102Nubaris Dimentsioa – Bigarren zikloa © Ibaizabal