Salud Pública 21 fileBere berrespen diagnostikoa egin daiteke proba serologikoen bi-tartez (IgM, bi...

Salud PúblicaOsasun Publikoa

Zainketa Epidemiologikoa

Parotiditisa EAEan 2-3

SSttrreeppttooccooccccuuss ppyyooggeenneess-ak 4-5eragindako gaixotasun erasokorra

Jaioberrien listeriosi agerraldia 5-6osasun zentro batean

ABG. 2007ko 1-20 aste 7

Osasun Publikoko Programak

Genetikoki aldaturiko organismoak 8elikagaietan

Kutsadura mikrobiologikoa 9EAEko hiltegietan

Haurtzaroa eta Ingurumena 10-12Proiektua (HAIN)

Nutrizioari buruzko inkesta – 12-14I. Zatia

Populazioak osasunerako kaltegarria denari buruz daukan pertzepzioaulertzen saiatzeko, garrantzitsua da osasunerako kaltegarria eta osasune-rako arriskutsua kontzeptuak bereiztea. Arriskutsua izan daiteke objektubat edo inguruabar multzo bat pertsonaren osasunerako kaltegarri gertalitezkeenak; kaltegarritasuna pertsona bat arrisku jakin baten eraginezkaltetua gertatzeko dagoen probabilitatea da. Badira gure osasuna babes-teko ezarririko arau batzuk elikagaietako aditiboei, urean aurkitzen direnproduktu kimikoen kontzentrazioei edo aireko poluitzaileei dagozkienak.Arau horien existentzia ez da ulertu behar elementu horiek berez osasu-nerako kaltegarriak direlako froga gisa, baizik berme bat kaltegarri izaterairits daitezkeen inguruabarrak gertatzea eragozteko. Imajina daitekeenedozein jarduerak berekin arriskuren bat.

Agente biologiko bat osasunerako arriskutsua izan daitekeelako edozeinpertzepzio sozialen aurrean, jatorriz dela ingurumenekoa, dela fisikoa zeinkimikoa, ezezaguna edo ezohikoa, beti eskatzen zaie Osasun Publikoko zer-bitzuei suposa lezaketen mehatxuari erantzuteko. Erantzun horren eragin-kortasuna hainbat faktoreren konbinazio orekatuaren menpe egongo da:batetik lortu denari bere horretan eusteko, hau da, bere eraginkortasunafrogatu duena ez aldatzeko gogoa eta bestetik aldaketa eta berrikuntzakosena. Planteatzen ditugun aurreneko galderak hauek izaten dira: egiazkiosasun arazoa al da? Zer oinarri daukate gai honi buruz komunikabideetanageri diren albisteek? Behar besteko informazio zientifikoa al dago? Ba aldago eztabaida zientifikorik?

Zientziaren egoera deritzonaren oinarria balorazio bateratua eta une horre-tara arte erabilgarri dauden ebidentzia zientifiko guztien analisia dira, edotaarazo honi buruzko ezjakite eta zalantza zientifikoei erantzunak emango diz-kieten ikerketa arlo berrien esplorazioa. Gainera bereizi beharra dago zien-tziaren aldetik garrantzitsua dena eta giza osasunari aplikagarria izan daite-keena. Ikerketari buruz komunikabideetan egiten den zabalkundeak ez duordezkatu behar eta ez aurrea hartu ere foro zientifikoetan egiten den za-balkundeari: gizarteari helarazten zaizkion konklusioak aurrena onartuakizan behar dute komunitate zientifikoaren aldetik.

Buletin honetan Osasun Publikoan garatzen diharduten lanetako batzukaurkezten dira, gizartean dauden hainbat arazo edo zalantzari erantzutensaiatzeko, hala nola genetikoki aldaturiko organismoak, ingurumenakhaurrengan daukan eragina, nutrizioaren egoera, elikagaien gaineko kon-trola eta beste hainbat galdera, adibidez, gaixotasun berrien emergentziaedo jadanik ahaztuak geneuzkanena, esate baterako parotiditisa, estrep-tokokoak eragindako sepsia, edo listerosiaren agerpena jaioberriengan.

Margarita Viciola GarcíaOsasun Publikoko Zuzendaria

1

Osasun Publikoa. 21. zenbakia; 1. seihilekoa. 2007. urtea

EditorialaEditorialaAurkibidea

a

u

r

k

i

b

i

d

e

a

EHAEko Epidemiologi Aldizkariahttp: //www.osanet.euskadi.net/

OSASUN SAILA

DEPARTAMENTO DE SANIDAD


zenb

akia21

20071. seihilekoa

Salud Publica 21 (E) 2/7/07 10:18 Página 1


2

Parotiditisa EAEan

Zainketa Epidemiologikoa

ParotiditisaListu guruinetako infekzio biriko akutua da. Sintoma ohikoenakhauek dira: sukarra, buruko eta muskuluetako mina, hantura, uki-tzean mina listu guruin batean edo gehiagotan, normalean paro-tidan, eta inoiz mingain azpikoetan eta masail azpikoetan. Ku-tsapena airearen bidez, tantatxoen barreiaduraz eta pertsonainfektatuaren listuarekiko ukipen zuzenaz gertatzen da, eztula edousin egitean, musu ematean, edota parotiditisaren birusaz infek-tatua dagoen pertsonarekin edalontzia partekatzean. Ezohikoabada ere, parotiditisak, inoiz, meningitisa, testikulu zein obarioeta-ko hantura, pankreasaren hantura edo entzumenaren galera ira-gankor zein iraunkorra eragiten ditu.

Bere berrespen diagnostikoa egin daiteke proba serologikoen bi-tartez (IgM, bi laginen arteko IgG-aren igoera), PRC listuan RNAdetektatzeko (sintomak hasi direnetik bi aste geroagora arte)eta/edo birusaren hazkuntzaren bitartez.

ABG sistemaren aurrean deklaratzen diren parotiditis kasuak sus-magarri edo posibletzat hartzen dira, berrespen birologiko edo

serologikorik gabe, kasuaren definizio klinikoarekin bat badatozeta baldin epidemiologikoki kasu susmagarri edo berretsiren ba-tekin erlazionaturik ez badaude. Epidemiologikoki erlazionatuakdauden bi kasu posible berretsitzat hartu behar dira, laborategikoberrespenik ez badago ere.

Kasuen ezaugarriak1992az gero, urte horretan 100 mila biztanleko 60 kasuko tasaerregistratu baitzen, parotiditisa 100 mila biztanleko 5 kasura iristenez ziren tasetan mantentzen zen. 2006an, ordea, 100 mila biztanle-ko 7,7ko tasa erregistratu zen, Ezkerraldea-Enkarterri eskualdean,otsailetik maiatzera bitartean sortutako parotiditis agerraldi bati zorizan zitzaiona. 2006 urtearen amaieran hasi zen 3 Lurralde Histori-koetara 2007ko lehen seihilekoan hedatuko zen kurba epidemiolo-gikoa, bere gailur altuena 6. astean izan zuelarik (1. eta 2. grafikoak).

Eskualdeka, tasa altuena Gipuzkoako Ekialdean erregistratu zen(1. taula). Sexuen araberako banaketan kasu gehiago ageri diragizonezkoen baitan (2. taula).

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 20070

20

40

60

80

100

120

Kasuak asteka. 1990-2007 urteak*1. grafikoa

* 20. astera arte.

1 5 9 13 17 21 25 29 33 37 41 45 49 1 5 9 13 17 21 25 29 33 37 41 45 490

20

40

60

80

100

120

2006 2007

Kasuak

Asteak

Kasuak asteka. 2006-2007 urteak2 grafikoa


nari egozten zaizkionak, geroago Jerryl Lynn txerto anduiaz ordez-katu zena. Rubini osagaia zuen txerto hirukoitz birikoak (THB) aka-tsen agerpenarekin eduki zezakeen zerikusia, garrantzi gabekotzathartu behar da gure Erkidegoan, kohorte gutxitan erabili baitzenEuskadin eta, horrez gain, 2000 urtean txertaketa kanpaina masibobat egin zen «ez Rubini» THB erabiliz aipatu kohorte horiek barnehartzen zituena, txertaketa pauta 4 urtera aurreratzearekin eta el-gorria EAEan erauzteko planaren hasierarekin bat etorriz.

Agerraldi hauek azaltzeko aipatu izan den beste arrazoietako batizan liteke birulentzia gaitasun handiagoko parotiditis anduien zir-kulazioa edota txertoko parotiditis osagaiaren (waning immunity)eraginkortasunaren galera progresiboa txertaketatik 10-12 urtera,THBaren bi dosirekin txertaturiko pertsonengan ere.

Dena dela ere, oraingoz ez dago azalpen behin betikorik parotidi-tisaren kontrako txertoaren eraginkortasun falta hau argitzeko.

AEBetan azken aldian gertatu diren agerraldien azterketei esker,ziurta daiteke THBak parotiditisa eragozteko daukan eraginkortasunagutxi gorabehera %80koa dela dosi bakarrarekin eta %90 ingurukoabi dosirekin. %100eko eraginkortasunik ez dagoenez, txertaketa es-taldura altuko populazio batek gaixotasunari aurre eman behar dio-nean, normala da kasu gehienak pertsona txertatuengan agertzea.

Nola jokatu parotiditis kasuen eta berauen kontaktuen aurreanKasu susmagarriak Lurralde bakoitzeko Zainketa Epidemiologiko-ko Unitateari jakinarazi behar zaizkio. Parotiditisa daukaten per-tsonak lanera edo ikastetxera ez joatea gomendatzen da, sinto-mak agertu zirenetik 8 egun igaro arte.

Kasuaren kontaktuak: Parotiditis kasuen 40 urtetik beherakokontaktu guztien txertaketa egoera aztertuko da, baldin parotidi-tisa jasan izandako aurrekaririk ez badaukate:

• 26 urtetik 39ra bitartekoak: txertaturik ez dauden kasuan THBdosia emango zaie.

• 5 urtetik 25era bitartekoak: THBko bi dosiak hartuta ez ba-dauzkate, beharrezko dosi gehigarriak emango zaizkie, THBkobi dosiak eduki ditzaten.

• Urtebetetik 4ra bitartekoak: parotiditis kasuren baten kontaktuestua izateko kasuan aurreratu egingo da THBko bigarren do-sia, 4 urteko adinean administratu ohi dena.

• 6 hilabetetik urtebetera bitartekoak: parotiditis kasuren batenkontaktu estua izateko kasuan, TV dosi bat emango da eta ja-rraian txertaketa egutegia beteko da 12 hilabeteko eta lau ur-teko dosiekin.

Miguel Ángel García CalabuigOsasun Publikoko Zuzendaritza

3


Zain

keta

Epi

dem

iolo

giko

a

Kasuen %52a 15etik 24 urtera bitarteko pazienteak dira, gailur al-tuena 19 urtekoetan dela. (3. grafikoa). Erresuma Batuan 2006an4.408 kasu erregistratu ziren eta horien %69a 15etik 24 urterabitarteko pazienteak izan ziren.

Kasuen %27tan diagnostikoa klinikaren gehi laborategiko pro-baren baten bitartez egiten da (birusa isolatzea edo IgM edoantigorputzen tituluaren gehitzea). Gainerako kasuetan elkarteepidemiologikoek egiten dute.

Kasu guztien %60k txertaketa osoa aurkezten dute. 25 urtetikbeherakoak hartzen baditugu txertaketa osoa daukaten kasuenportzentajea %74koa da.

IruzkinaTxerto hirukoitz birikoa sartu izanari eta EAEan lortu diren estalduraaltuei esker (%95 inguru), nabarmenki murriztu dira txertoan barnehartzen diren hiru birusek eragindako gaixotasunen intzidentzia.Halere, parotiditisaren kasuan, sarritan sumatzen dira txertaketaakats sekundarioak, hainbat urtetan Rubini txerto anduia erabili iza-

Kasuak eta tasak 100 mila biztanleko. Eskualdeak

Eskualdea2006 2007*

Kasuak Tasak Kasuak Tasak

Araba 7 2,76 152 59,99Bilbo 14 3,97 89 25,24Barrualdea 20 6,86 205 70,30Ezkerraldea-Enkarterri 82 28,06 47 16,08Uribe 11 5,51 70 35,04Gipuzkoa-Ekialdea 13 3,16 222 54,03Gipuzkoa-Mendebaldea 14 4,96 360 127,65

Guztira 161 7,73 1.145 54,98

* 20. astera arte.

1. taula

Kasuen banaketa sexuaren arabera. EAE 2006-2007*

Kasu kop. Portzentajea

Emakumeak 511 %39,13Gizonezkoak 795 %60,87

Guztira 1.306 %100,00

* 20. astera arte.

2. taula

2 6 10 14 18 22 26 30 34 38 42 46 50 54 58 64 73 86

0

20

40

60

80

100

120

Adina

Kasuak

Kasuak adinaren arabera. 2006-2007 urteak*3. grafikoa

* 20. astera arte.



4

Zain

keta

Epi

dem

iolo

giko

a

SSttrreeppttooccooccccuuss ppyyooggeenneess-ak eragindako gaixotasun erasokorra

Bizkaiko egoera

Aurrekariak

A (AEGE) taldeko Streptococcus pyogenes edo Streptococcus β-he-molitikoak eragindako gaixotasun erasokorra definitzeko zeraesaten da, aipatu mikroorganismoa normalean esterila den lekubatean isolatzearekin elkarturiko infekzioa dela. Aurkezteko for-ma kliniko ohikoenak larruazaleko edo ehun bigunetako infek-zioak, bakteriemia foku septikoarekin edo gabe, eta pneumoniadira. Kasu batzuk faszitis nekrotizante gisa edo shock toxiko es-treptokozikoko sindrome (STES) gisa agertzen dira.

2006ko apirilean STESko 3 kasuko agerraldi bat izan zen Castro Ur-diales (Kantabria) herriko haurtzaindegi batean. Hiruretako bat hilegin zen eta beste biak Gurutzetako Ospitalean Pediatriako ZainketaIntentsiboetan ingresatu behar izan ziren. Hilabete geroago, aipatuospitaleak AEGE kasu bat deklaratu zuen Sestaon bizi 49 urtekoemakume batengan. Alde biko pneumonia, shocka eta frakaso mul-tiorganikoa aurkeztu zituen eta egun batzuen buruan hil egin zen.S. pyogenes identifikatu zen arnas laginetan eta hemokultiboan.2006ko azaroan Gurutzetako Ospitaleak Pediatriako ZIUan 18 hila-beteko haur baten ingresuaren berri eman zuen, hau ere shock sep-tiko eta frakaso multiorganikoaren diagnostikoarekin. S. pyogenesisolatu zen hemokultiboan. Abenduaren 21ean hil zen. Kimioprofi-laxia zefuroximarekin indikatu zen kontaktu estuentzat, horien ar-tean kasua joaten zen haurtzaindegiko haur guztiak eta zaindariak.

Egoera honen aurrean, Bizkaiko mikrobiologiako laborategi guz-tiei eskatu zitzaien era urgentean jakinaraz zezatela lagin esteri-lean S. pyogenes-aren edozein isolatze detektatu bezain laster.Era berean eskatu zen andui hauek bidal zitezela beren tipoa ze-hazteko Majadahondako Karlos III.a Osasun Institutuko Mikrobio-logiako Zentro Nazionalera.

Halaber, lan talde bat eratu zen Bizkaian, epidemiologo, mikro-biologo, pediatra, prebentibista eta infektologoz osatua, egoeraanalizatzeko, zegoen bibliografia aztertzeko eta jokaera protokolobat adosteko AEGE kasu berrien agerraldiei aurre egiteko.

Helburuak

Streptococcus pyogenes-ak eragindako gaixotasun erasokorrarenBizkaiko intzidentzia estimatzea. 2007ko urtarriletik maiatzerabitartean IMSari deklaraturiko kasuak deskribatzea bai eta gauza-turiko interbentzioak ere.

Metodoa

Bizkaiko mikrobiologiako hainbat laborategitan, 2001etik 2006rabitartean, lagin esteriletan eginiko Streptoccocus pyogenes-arenisolatzeak aztertu ziren, eta denboraldi horretan agerturiko gaixo-tasun erasokorreko tasak estimatu ziren. Bizkaiko mikrobiologia-ko laborategi guztiek, 2007ko urtarriletik maiatzera bitartean de-klaratutako isolatzeei buruzko datuak analizatu eta gauzaturikointerbentzioak deskribatu ziren.

Emaitzak

Mikrobiologiako hainbat laborategik, lagin esteriletan eginiko isolat-zeetan oinarrituz, Bizkairako estimatu dituzten gaixotasun erasoko-rreko tasak, 2001 urteko 100.000 biztanleko 0,9 kasutik 2006 urteko1,95era doaz, goranzko joera nabarmena aurkezten dutelarik.

2007ko urtarriletik maiatzera bitartean Bizkaiko Mikrobiologiako la-borategiek Streptococcus pyogenes-aren 19 isolatze deklaratu dituz-te, lagin esteriletan eginak, 9 Gurutzetako Ospitalean, 8 Basurton eta2 Galdakaon. Honek 100.000 biztanleko 1,69 kasuko tasa suposatzendu aipatu denboraldirako. Kasu hauetako lau (%21) larriak izan ziren:48 urteko emakume bat eta 19 urteko mutil bat, inolako arrisku fak-torerik ez zutenak, shock toxiko estreptokozikoaren sindromea diag-nostikatu zitzaien eta biak hil ziren (hilgarritasuna: %10,5). Hiruga-rren kasua faszitis nekrotizante gisa aurkeztu zen eta laugarrenapneumonia gisa; bi hauetan S. pyogenes isolatu zen hemokultiboan.Ginerako formak arinak izan ziren. 19 kasuetako sei 5 hilabetetik5 urtera bitarteko haurrak dira, horietako bik barizela zeukaten arris-ku faktore gisa. Denek ere forma arinak aurkeztu zituzten.

Kimioprofilaxia indikatu zen forma larri gisa garatu ziren lau ka-suen kontaktu estuentzat. Gainerako kasu arinentzat kontaktueijakinarazi zitzaien zerbitzu medikoetara jo behar zutela, baldin su-karra, eztarriko mina edo gune jakinen bateko min muskularra be-zalako sintomak garatzen bazituzten, eta arretazko neurri hau hila-bete osoan hartu behar zutela. Bi haurtzaindegitan esku hartu zenhaurren gurasoei orri informatiboak banatuz. Kasu hauetan per-tsonalki hitz egin zen haurtzaindegietako haur guztien pediatrekinegoeraren berri emateko eta jokaera protokoloa azaltzeko.

Ezagutzen dugu 8 anduien tipatuaren emaitza: horietako 2 Cas-troko haurtzaindegiko agerraldian isolatu zirenen berdinak dira(bat STESko kasuetako baten erantzulea). M 11 tipoko 3 anduiberdinen multzoketa bat dago (1. taula).

Bizkaian isolaturiko SS.. ppyyooggeenneess anduien ezaugarriak(Majadahondakoko Mikrobiologiako Zentro Nazionaleko Laborategia)

gen emm T serotipoa GEN spe ERITROA Andui kop.

89 B3264 BFG I 1*11 11 B,C,F,G,H R 3*

4 4 B,C,F,Z,ssa S 2*75 25 B,C,F,G,H S 1*28 28 CFG S 1*

* Castroko agerraldiko anduiaren berdinak.

1. taula


Zain

keta

Epi

dem

iolo

giko

a

SSttrreeppttooccooccccuuss ppyyooggeenneess-ak eragindako gaixotasunerasokorraren agerraldia Vitoria-Gasteizen

2007ko martxoaren 25etik apirilaren 18ra bitartean AEGE lau kasuidentifikatu ziren Gasteizen. Lau kasu hauek 8 hilabetetik 3 urterabitarteko haurrak izan ziren, bi neskato eta bi mutiko. Laurak Gas-teizen bizi ziren, eta hiru hiriaren hegoaldeko auzune berberean.

Kasuetako hirutan forma klinikoa pneumonia izan zen pleura isur-ketarekin, eta batean otitisa. Lehenbiziko kasuak izan ezik, bestehirurek barizela aurkeztu zuten aurreko egunetan (20-7 egun)AEGE sintomen hasieran.

Lau kasuetan A taldeko Streptococcus pyogenes-a isolatu zenleku esteril batean, hirutan pleura likidoan eta batean odolean.Anduia berbera izan zen lau kasuetan: andui erasokor eta toxige-nikoa, M1T1 serotipokoa eta gen spe A,B,C, F,G eta J toxinekin.

Identifikatu ahal izan zen bi kasuren artean zegoen lotura epide-miologikoa, izan ere bien anaiek Gasteizko kolegio bateko ikasge-la berean baitzebiltzan.

Txagorritxuko ospitaleko prebentzio zerbitzuarekin batera etaGurutzetako ospitalearen eta Santiago ospitalearen lankidetzare-kin, Araba eta Bizkaiko Epidemiologiako Unitateetatik kontaktuenazterketa egin zen. Kimioprofilaxia eman zitzaien bizikide guztieieta frotis faringeoak jaso ziren. Informazioa eman zitzaien lehe-nengo kasua joaten zen haurtzaindegiko umeen familiarteko

guztiei eta hirugarren kasua eta bigarren kasuaren anaia joatenziren kolegioko ikasgeletako gurasoei. Era berean informazioaeman zitzaien banaka ikasleen pediatra guztiei.

Bizikideei hartu zitzaizkien 15 frotisetsatik 8ren informazioa dau-kagu: horietako zazpik positibo eman zuten Streptococcus pyo-genes andui bererako eta batek negatibo eman zuen.

Konklusioak

Europako eta munduko herrialde askotan deskribatu da gehi-kuntza bat Streptococcus pyogenes-ak eragindako infekzio era-sokorren intzidentzian; horregatik jokaera ildoak berrikusi dirakasu sekundarioen prebentziorako.

Bizkaian gertatu den egoerak, edota Araban deskribatu denagerraldiak baliteke gure Erkidegorako antzeko errealitate batiragartzea. Gaixotasun hau gure herrialdean derrigor aitortubehar direnetakoa ez bada ere, mikroorganismo hau, 2007kourtarrilaz gero, EAEko Informazio Mikrobiologikoko Sistemako(IMS) deklarazioan sartu izanari esker bere agerraldien ideiazehatzago bat edukiko dugu eta kontrol neurriak ezarri ahalizango dira.

Concha Castells, Larraitz ArriolaBizkaia eta Arabako Osasun Publikoko Zuzendariordetzak

5


Jaioberrien listeriosi agerraldi batosasun zentro batean

SarreraListeriosia bakterio gaixotasuna da eta, normalean, meningoen-zefalitis, septizemia edo bi koadroak batera aurkeztuz agertzenda jaioberriengan eta helduengan, edota haurdunen abortuarenondoren. Baina denen artean gaixotasuna harrapatzeko arriskuhandiena daukatenak jaioberriak, zaharrak, immunitate eskasiadaukaten pertsonak eta emakume haurdunak dira. Deskribatuizan dira elikapenaren bidez kutsaturiko listeriosi agerraldiak etasegur aski kasu esporadikoen portzentaje altu bat ere elikagaienbidezko kutsapenari zor izango zaio. Jaioberrien infekzioetan,mikroorganismoa amagandik fetura kutsatzen da uteroan edo,erditzeko unean, pasabide infektatutik igarotzean. Gutxitan ger-tatu dira sehaska geletan ekipo eta material kutsatuen erabilpe-nari egotzi dakizkiokeen epidemiak. Inkubazio aldia izan daitekeesposizioaren ondorengo 3. egunetik 70.era bitartekoa.

4 eguneko aldi batean jaioberrien listeriosiko hiru kasuren berrieman zitzaion Bizkaiko Zainketa Epidemiologikoko Unitateari.Hiru kasuak osasun zentro berean jaioak ziren ondoz ondoko biegunetan eta ordu gutxitako aldearekin; horregatik, haur listerio-si hura kutsapen nosokomialekoa izan zitekeelako susmoarekin,ikerketa epidemiologiko bati ekin zitzaion. Artikulu honetan, kon-fidentzialtasuna gordetzeko helburuaz, haur hauen jaiotza egu-nei 1. eta 2. eguna deituko diegu.

MetodoaKutsapena gertatu ahal izan zen puntu kritikoak edo kontak-tukoak identifikatzeko helburuaz, epidemiologoek zentroa bisitatuzuten, bertan beharrezko zeritzoten informazio guztia jasotzeko.

1. eguna eta 2. eguna egunetan jaiotako haurren eta berauenamen historia klinikoak aztertu ziren.

Emaginen esplorazio gela, erditze gela, «sehaska beroa», habia etaesplorazio pediatrikoko gelak bisitatu ziren. Zehatz-mehatz anali-zatu ziren haurrei eginiko esplorazio maniobrak, lekuak (erditzegela, pediatriako gela, habia), erabilitako tresnak (zurgagailua,tailumetroa, pisua, etab.) eta bertan lan egiten zuen pertsonal sa-nitarioa (pediatra, erizaina, laguntzailea).

Afektatuen lagin klinikoetatik isolatu ziren Karlos III.a Osasun Ins-titutuko Mikrobiologiako Erreferentziako Laborategira bidali zirenberen ikerketa molekularra egiteko eremu pultsatuko elektrofore-siaren bidez.

Ikerketata gauzatu bitartean hartu ziren neurriak Afektatu gehiago ba ote zeuden jakiteko helburuaz, egun horie-tan jaio ziren edo afektatuen sehaska berean egon ziren haurguztiak identifikatu ziren. Telefono deien bitartez egiaztatu zen2. egunean jaiotako beste bi haurrak, 3. egunean jaiotako hiruraketa 1. eguna baino lehen jaiotako 8 haurrak, 1. egunetik 2. egu-nera bitartean kasu indizearekin sehaska partekatu zutenak,ondo zeudela.

Instalazioak eta botatzekoa ez zen material guztia ohiko meto-doak erabiliz garbitzea eta desinfektatzea gomendatu zen, behinerabili eta botatzeko eskuzorroak erabiltzea eta pertsonalak es-kuak sarri garbitzea. Garbiketa egin ondoren, «sehaska beroaren» ,zurgapen hodiaren eta jaiotze gelako pisuaren zenbait gunetakolaginak hartu ziren listeria hazkuntza egiteko baina denek negati-bo eman zuten.



6

Zain

keta

Epi

dem

iolo

giko

a

EmaitzakLehenengo kasua 1. egunean jaio zen zesarea bidez. Amak haur-dunaldiko azken bi asteetan gripe koadroa eduki zuen eta erdi-tzekoan sukar gailurrak izan zituen; horregatik, segur aski amatikfeturako kutsapen kasu bat izan zen. Haurra, 28 ordu zituela, Ba-surtoko Ospitalera eraman zuten arnas distresagatik. Sepsiapneumoniarekin diagnostikatu zitzaion eta hemokultiboan 1 se-rotipoko Listeria monocytogenes isolatu zen.

Ondorengo beste bi kasuak 18 eta 23 ordu geroago jaio ziren. Baihaurdunaldiak (37 aste) eta bai erditzeak (baginatik) normalakizan ziren eta inolako arazorik gabe eman zitzaien alta zentroan.Gero ordea, 12 eta 18 egun zituztela, Gurutzetako Ospitalean in-gresatu zituzten meningitisarekin, eta LZRan Listeria monocyto-genes isolatu zen.

Ikerketan jasotako informazioa analizatu ondoren, hainbat puntukritiko detektatu ziren listeriaren kutsapenerako bide eman ahalizan zutenak. Kasu guztietarako leku komunen artean azpimarra-tu beharra dago kutsapenaren iturri posible gisa «sehaska beroa»eta habia.

«Sehaska beroan», erditze gelaren ondoan kokatua, esploratu zi-tuzten hiru haurrak jaio eta berehalaxe; tresna berberak erabilizpisatu eta neurtu zituzten eta zurgatu zizkieten jariakinak hiruhaurrei.

Haurrek habian igarotzen dute gaua 22:00etatik 08:00ak artegutxi gorabehera. Gela honetan, laguntzaile batek, haurrei bibe-roiak eman eta garbitzeaz gain, gauero pisatzen ditu eta zilbo-rrestearen sendaketa egiten die.

Esposizioan egondako populaziotzat harturik aurreneko kasua-ren ondoren, 1. eguna eta 2. eguna egunetan jaiotako haurrenkohortea, Eraso Tasa %50ekoa da (2/4). Kohorte honek kasu in-dizearekin partekatu zituen materialak, pertsonal sanitarioa etamaniobra komunak bai «sehaska beroan» eta bai habian 2. egu-neko gauean. Zehazki, kohorte honetan lau haurretako hiruri ja-riakinak zurgatu zizkieten «sehaska beroan» (Zurgapena egin zi-tzaien haurrentzako Eraso Tasa %75). 1. eguna eta 2. egunaegunetan habia (pertsonala, maniobrak eta materialak) parteka-tu zuen haur taldeari dagozkion Eraso Tasak, %0 eta %33 izanziren hurrenez hurren.

Erreferentziako laborategiak berretsi zuen hiru kasuetako anduiakberdinak zirela.

Konklusioak eta gomendioak Jaioberrien listeriosi agerraldia amatik feturako kutsapeneko le-hen kasu batekin eta ondorengo jaioberrien meningitis berantia-rreko bi kasu segur aski kutsapen nosokomialekoak..

Listeriaren kutsapena baliteke gertatu izana pertsonalaren eskue-tatik, tresna komunen erabilpenetik edo listeriaz kutsaturiko gai-nazaletatik. Inkubazio aldiak (9 eta 12 egun), amengan sintomarik

ez egoteak eta jaiotzen artean igarotako denborak: aurreneko ka-sutik 18 eta 23 ordu, hurrenez hurren, hipotesi hau bermatzen du.

Nahiz eta ezin daitekeen ziurtasunez ezarri ez kutsapenaren me-kanismoa eta ez noiz gertatu zen, 1. eguna eta 2. eguna egune-tan jaiotakoen eraso tasa %50ekoa izateak pentsarazten du ara-zoaren sorburua maniobrak, pertsonala eta/edo materialak izanzirela jaioberri hauek 2. egunean «sehaska beroan» egotean, bere-ziki jariakinen zurgapena, edo habian 2. eguneko gauean.

Bibliografian badira antzeko agerraldi nosokomialen deskribape-nak. Kasu honetan bezala, ezin azarri daiteke zehaztasunez zeinizan den kutsapenaren mekanismoa, baina beti dago kasu guztiekpartekatu dituzten pertsonala, tresnak eta gainazalak, eta horrekpentsarazten du betiere mantendu behar diren higiene neurriekmomenturen batean huts egin dutela.

Honelako agerraldi baten aurrean eman daitezkeen gomendioakez dira berriak, jadanik ezagunak ditugun arreta-neurriak man-tendu behar dira, bereziki arretazko neurri estandar batzuk azpi-marratuz, horien artean honako hauek:

• Haur bakoitzarekin behin erabili eta botatzeko materiala era-biltzea.

• Eskuan sarri garbitzea, beti haur bakoitza esploratu edo mani-pulatu aurretik eta ondoren.

• Eskuzorroak eta beste langa neurri batzuk erabiltzea.

• Azalerak garbitu eta desinfektatzea erabilpen bakoitzaren on-doren.

Azkenik, kontuan eduki behar da, erditze guztietan, dela bagina-tik dela zesarea bidez, amak sukarra izan badu, arretazko neurriakareagotu egin behar direla, infekzioak kutsatzeko arriskua han-diagoa izan daitekeelako.

Bibliografia1. Listeria monocytogenes cross-contamination in a nursery. R. Colodner,

PhD, W. Sakran, MD, D. Miron, MD, N. Teider, MA,RN, E. Khvalevsky,MSc, and J. Kopelowitz, PhD Afula Jerusalen, and Haifa, Israel. Am Jour-nal Infec. Control AJIC clinical case study. 2003. 324 Vol. 31 N.º 5.

2. Neonatal cross-infection with Listeria monocytogenes Pejaver RK,Watson AH, Mucklow ES. J Infect 1993 May; 26(3): 301-3.

3. Listeria monocytogenes nosocomial infection in the maternity ward.Jean D, Croize J, Hirtz P, Legais C, Pelloux I, Favier M, Mallaret Mr, LeNoc P, Rambaud P. Arch Fr Pediatr 1991 Jun-Jul; 48(6): 419-22.

4. Epidemiology of human listeriosis. Anne Schuchat, Bala Swamina-than, and Calire V. Broome. Clinical Microbology Reviews, Apr. 1991,pp. 169-183.

Visitación de Castro, Nerea MuniozgurenBizkaiko Osasun Publikoko Zuzendariordetza

Jaioberrien listeriosi kasuen kronologia

Jaiotza data Adina ingresatzean Forma klinikoa

1. kasua 1. Eguna 20:00 28 ordu Sepsia . Hemokultiboa (+)2. kasua 2. Eguna 20:00 9 egun Meningitisa. LZR (+)3. kasua 2. Eguna 20:00 12 egun Meningitisa. LZR (+)

(+) 1 tipoko Listeria monocytogenes.

1. taula


7


Zain

keta

Epi

dem

iolo

giko

a

(*) Behin-behineko datuak. (**) I. E. 1 (1 Indize epidemikoa) aipaturiko denboraldian gaixotasun baterako aurkezturiko kasuen eta aurreko urteko (2006) denboraldi berean gaixotasun horretara-ko aurkezturiko kasuen arteko arrazoia da. I. E. 2 (2 Indize epidemikoa) aipaturiko denboraldian gaixotasun baterako aurkezturiko kasuen eta aurreko bosturteko (2002-2006) denboraldi berean gaixotasun ho-rretarako aurkezturiko kasuen arteko arrazoia da.

EHAE guztiko aitorpenen portzentajea = %81,30

E.H.A.E. Kasu kop. Tasa I. E.** 1 I. E.** 2

Botulismoa 0 0,00 — —Kolera 0 0,00 — —Disenteria 5 0,24 1,25 2,50Sukar tifo-paratifikoa 3 0,14 0,75 1,50Trikinosia 3 0,14 — —

Gaixotasun meningokozikoa 27 1,30 0,71 0,48Gripea 27.526 1.321,72 1,23 0,93Legionelosia 15 0,72 0,45 0,60Meningitis tuberkulosoa 2 0,10 2,00 0,67Tuberkulosia 147 7,06 0,70 0,73Barizela 9.487 455,54 1,79 1,57

Infekzio gonokozikoa 35 1,68 1,46 2,33Sifilisa 30 1,44 1,30 3,75

Difteria 0 0,00 — —Parotiditisa 1.145 54,98 14,31 63,61Poliomielitisa 0 0,00 — —Errubeola 1 0,05 1,00 1,00Elgorria 0 0,00 — —Tetanoa 3 0,14 3,00 0,00Kukutxeztula 6 0,29 0,86 1,50

A Hepatitisa 16 0,77 0,23 0,59B Hepatitisa 13 0,62 1,18 1,18C Hepatitisa 3 0,14 0,38 0,50Bestelako hepatitis birikoak 0 0,00 — —

Bruzelosia 0 0,00 — —Amorrua 0 0,00 — —

Sukar horia 0 0,00 — —Paludismoa 3 0,14 0,30 0,43Izurria 0 0,00 — —Tifus exantematikoa 0 0,00 — —

Lepra 0 0,00 — —Errubeola kongenitoa 0 0,00 — —Sifilis kongenitoa 0 0,00 — —Jaioberrien tetanosa 0 0,00 — —

Derrigorrez Aitortu Beharreko Gaixotasunak. 2007 urteko 1-20 asteei dagozkien datuak*

2007ko aurreneko 20 asteetan parotiditis kasuen gehikuntza (au-rrerago deskribatzen dena) nabarmentzen da, eta barizelarengehikuntza ere bai. Bestalde, aipatzekoa da gutxiagotu egin direla

gaixotasun meningokozikoa, tuberkulosia, kukutxeztula eta A etaC hepatitisa.



8

Euskal Herriko Autonomia Erkidegoan saltzen diren elikagaietan genetikoki aldaturikoorganismoen presentziari eta kuantifikazioari buruzko azterketa baten emaitzak

Osasun Publikoko Programak

1. Sarrera

Genetikoki aldaturiko elikagaiak beren aldeko eta aurkarien arte-ko eztabaida gogorren gai izaten ari dira azken urte hauetan.Elikagaiei dagokienez, araudiak onartzen du genetikoki aldaturi-ko organismo (GAO) baimenduak edukitzea, baldin beren eti-ketatuan hala adierazten badute, edo %0,9raino, adierazten ezbadute, maila horretaraino istripuzko kutsadurari zor izan dakio-keela ulertzen baita, hau da, elikagaiekin diharduten arduradu-nen borondate edo kontrolarekin zerikusirik ez daukala. EuskoJaurlaritzako Osasun Sailetik kontrol plan bat gauzatu da kon-tsumitzailearen eskura dauden elikagaietako GAOen presentziarieta kantitateri buruzko Europako Elkarteko araudiaren betetzeabermatzeko.

Ahalik eta ongien gidaturiko plangintza bat egiteko, kontuaneduki dira aurreko laginketetako datuak eta emaitzak bai eta Es-tatu mailako erakundeek emaniko orientabideak ere. Aurretiazkoinformazio horrekin, laginak hartzeko produktuen plangintzazehatz bat egin zen honako helburu eta laginketa irizpide hauekkontuan hartuta:

• GAOen kontsumoaren egoera benetako eta eguneratua eza-gutzea EAEko elikagaien bitartez.

• Estatuko eta Europako Araudietatik eratorritako GAOen kon-trol obligazioak betetzea (Elikadura Produktuen Kontrol Ofizia-la, GAOen Etiketatua eta Trazagarritasuna, GA Pentsuak etaElikagaiak...).

• ENSEA -eko GAOen Laginketa Programa Koordinatuan partehartzea.

• Merkatu egoera aztertzea elikapen alerten gai diren produk-tuei dagokienez (LLRICE601 arroza, Bt10 artoa) edo EEan bai-menduak ez direnei dagokienez (GA21 artoak, 809x810Starlinkedo MON)

• Legearen arabera jokatzea araudia betetzen ez deneko kasuakdetektatzen direnean.

2. Materiala eta metodoak

Guztira 92 elikagairen laginak jaso ziren azken kontsumitzaileeisaltzeko establezimenduetan, Araban, 2006ko azaroan.

Lagintzeko produktuak 9 elikagai taldetan banatu ziren: 1) Hara-giak, 2) Jaki prestatuak, 3) haurrentzako esneak, 4) Haurrentzakoahiak, 5) Arto fekula eta irina, 6) Soja, 7) Soja edo artozko dieteti-koak, 8) Gailetak eta opilak, eta 9) Arroza.

Laginak ofizialki eta bakoitzetik hiru ale jaso zituen Arabako Osa-sun Publikoko Zuzendariordetzako pertsonalak elikagaien sal-menta txikizkarizko establezimenduetan. Identifikatu, prezintatu

eta egokitu egin ziren aipatu Zuzendariordetzara eramateko etahandik Laborategira bidali ziren analisiak egiteko.

Analisiak gauzatu ziren Laborategiak KEN-en kreditazioa daukaISO 17025 Arauari jarraiki, eta kreditazio horren arabera gaituadago GAOen detekzioa eta kuantifikazioa egiteko.

Honako GAO hauen presentzia ikertu zen (eta kuantifikatu zenzegokion kasuan):

• Artoa: Bt176, Bt11, Bt10, T25, MON810, MON863, MON809x810,GA21, NK603, Starlink, 1507 (Herculex).

• Soja: RR (Roundup Ready).

• Arroza: LLRICE601.

3. Emaitzak

5 laginetan detektatu zen GAOen presentzia (guztizkoaren %5,4):

• Produktuetako 3 haragien laginketa taldeari zegozkion. 3 ka-suetan RR soja detektatu zen (horietako bitan %0,9 baino gu-txiago eta hirugarrenean maila horren gainetik).

• Beste 2 produktuak arto fekula eta irinaren laginketa taldearizegozkion eta, hurrenez hurren, RR soja eta MON810 artoa de-tektatu ziren, bi kasuetan legalki ezarritako mailak gaindituz.

• Ez zen detektatu ezein GAOren presentziarik, ezein mailatan,jaki prestatu, haurrentzako esne, haurrentzako ahi, soja, sojazein artozko dietetiko, gaileta eta opil eta arroz laginketa tal-deetako ezein produktutan.

• Produktu bakar batek ere ez zeukan Europako Elkartean bai-mendua ez dagoen GAOrik.

4. Konklusioak

1. Esan daiteke salmenta puntuan elikagaiei buruz egin den la-ginketa GAOak edukitzeko probabilitate handiena daukatenelikagai mota guztiak barne hartzeko behar bezain zabala etaadierazgarria izan dela.

2. Laginen %5,4an detektatu zen GAOen presentzia.

3. Laginen %3,2ak urratzen zuen GAOen etiketatu eta trazaga-rritasunaren araudia, %0,9 baino gehiago edukirik, bere etike-tan adierazten ez zuelako.

4. Ezein produktuk ez zeukan Europako Elkartean baimendua ezdagoen GAOrik.

Santiago ValcárcelBizkaiko Osasun Publikoko Zuzendariordetza


9


Osa

sun

Publ

ikok

o Pr

ogra

mak

Kutsadura mikrobiologikoa Euskadiko hiltegietan

Sarrera Giza kontsumorako hornidura animaliak hiltzea derrigor horreta-rako baimena daukaten hiltegietan egin beharra dago baldintzasanitario egokiak bermatzeko. Establezimendu hauek, araudiarenarabera, etengabeki osasun publikoko albaitarien kontrolpeanegon behar dute.

Europako araudiak exijitzen du ezen hiltegiek eurek egin behardituztela kanalen eta instalazioen eta haragiaren ukipeneko gai-nerako tresnen kontrol biologikoak. Osasun Sailak, kontrol horiekbehar bezala egiten direla egiaztatzeko, ikuskapen bat egin zuenlagin ofizialak jasoz.

Laginketa hauek egiteko, araudian adierazten diren material, me-todo eta jokabideak baliatu ziren. Kanaletan enterobakterioei da-gokienez emaitza positiboa irten zen kasuetan, ikerketa mikrobio-logikoa E. Coli. eta Salmonella-ra gehitu zen, haragian patogenohauen presentzia aztertzeko helburuaz.

86 laginketa egin ziren, 316 kanal aztertuz, behi, ardi eta txerrieizegozkienak, eta 544 lagin jaso ziren gainazalen kontrola egiteko.Laginketak EAEko zazpi hiltegitan egin ziren (bost espezie han-dienak eta bi hegaztienak).

EmaitzakKanaletan lorturiko emaitzek oso maila baxuak adierazten dituzteaerobioengatiko kutsadurari dagokionez, ardi laginen %2a ba-karrik baitira onartezinak, eta gainerako espezieetan berriz laginbakar batek ere ez du aurkeztu emaitza onartezinik.

Enterobakterioei dagokienez, behi eta txerrietan lorturiko emai-tzek (%6 eta %9 hurrenez hurren) balio onartezinen portzentajebaxuak aurkezten dituzte, balio horiek altuagoak direlarik ardie-tan (%37), segur aski espezie honetan erabiltzen den hiltze siste-magatik.

Ezein kanaletan ez da detektatu ez Salmonella-rik eta ez E. coli-rik.

Hiltze linea desberdinetan, gainazalen kutsadurari buruz egin denazterketak erakusten duenez, kanaletan ez bezala, maila altu batdago legeriak «onartezintzat» ematen dituen balioetan. Aerobioek

eragindako kutsadura %30era hurbiltzen da aztertu diren behieidagozkien guneetako gainazaletan eta areagotu egiten da ardieiburuz lortu diren datuetan.

Lortu diren datu guztiak aztertuz, ikusten da ez dagoela korrela-ziorik kanaletan aurkituriko kutsaduraren eta ukipeneko gainaza-letan aurkitutakoaren artean. Kutsadura altueneko datuak ente-robakterioei dagozkie, eta gainazaletan berriz alderantzizkoagertatzen da eta, dena dela ere, lortu diren datuak gainazaletannabarmenki altuagoak dira kanaletan baino.

KonklusioakOro har, behi eta txerrien kanaletako laginketen emaitzak onar-garriak dira eta horrek praktika higieniko zuzenak adieraztenditu. Ardietan kanaletako kutsadura emaitzak altuagoak era; be-raz, neurri higienikoak areagotu beharra dago.

Hiltze linea guztietako garbitasun eta desinfekzio baldintzak za-lantza gabe hobetu daitezke, gainazaletako kutsaduran lortu di-ren datuen arabera. Horregatik, enpresei beren garbitasun etadesinfekzio prozedurak azter ditzaten exijitu zaie, une honetanbehar bezala funtzionatzen ez dutelako.

Ez dago patogeno larriagoen presentziarik (E coli y Salmonella)ezein laginetan.

Hiltegiek egiten dituzten kontrolak balekoak dira, egiaztapen la-ginketa honetan lortu diren datuen arabera eta, eta ez dituzte«makillatzen» beren datuak ikuskaritzan aurkezteko.

Parametro batzuetarako hartu diren laginen kopurua esangarri-tasun urriegikoa izan da eta hori zuzendu beharra dago hurrengolaginketetarako.

Hiltegietako dokumentuen azterketak eta egin diren kontrolekargi erakusten dute enpresek ez dituztela ezartzen neurri zuzen-tzaileak, emaitza onartezinak jasotzen diren kasu guztietan, hauda, beren autokontrol sistemek ez dutela funtzionatzen neurrizuzentzaile egokiak hartzeari dagokionez.

Javier García, Lucía Díaz de LezanaOsasun Publikoko Zuzendaritza

0

10

20

30

40

50

Behiak Ardiak Txerriak Hegaztiak

Aerobioak Enterobakterioak

Kana

lak

Gai

naza

lak

Kana

lak

Gai

naza

lak

Kana

lak

Gai

naza

lak

Gai

naza

lak

Balio onartezinen % 1. grafikoa



10

Osa

sun

Publ

ikok

o Pr

ogra

mak

HAIN kohorte zentroanitza da eta bertan hainbat Autonomia Er-kidegotako Zentrok parte hartzen dute. Helburutzat dauka ingu-rumeneko esposizio arrunten (airea, ura, dieta...) efektu goiztia-rrek (haurdunaldian eta lehen haurtzaroan) haurren garapeneaneta osasun fisiko zein mentalean daukaten eragina aztertzea.Gure asmoa Gipuzkoa aldean beste kohorte bat gehitzea da, izanere, dauzkan ingurumen ezaugarriengatik (edateko ura desinfek-ziotik eratorritako produktuen kontzentrazio baxua duena, jatorriindustrialeko partikulez poluituriko atmosfera metal eta hidro-karburo aromatiko poliziklikozko –HAP– karga handia duena,arrain ugariko dieta, hipotiroidismo endemikoko maila aukeranaltua) esposizioarekiko aldagarritasuna ekarriko bailuke eta, on-dorioz, HAIN azterketaren analisiaren gaitasuna areagotiko.

Metodologia

Gipuzkoako kohortearen azterketan Goierriko eta Urola Garai etaErdiko populazio orokorreko 600 emakume haurdunen segimen-dua egingo da, haurdunaldiko lehen hiruhilekotik erditzera arte,eta haurrena, jaiotzen diren unetik lau urte betetzen dituzteneraarte. Jaiotza aurreko etapan hiru hilabetean behin egingo da bisi-ta ginekologia zerbitzura, ekografien bidez aldagai biometrikoakneurtzeko; gainera, lehenbiziko bisitan galde-sorta orokor etadietari buruzko bat beteko da, eta odol, gernu eta azkazal laginakhartuko dira poluitzaile kimikoen, antioxidatzaileen, gantz-azidopolisaturatuen eta tiroide hormonen mailak zehazteko. Hiruga-rren hiruhilekoko bisitan ingurumeneko eta laneko gorabeherekinerlazionaturiko galde-sortak beteko dira. Erditzean zilborrestekoodol lagina hartuko da gantz-azidoak eta xenobiotikoak neurtze-ko. Ama esnearen lagin bat hartuko da gantz-azido polisatura-tuak neurtzeko eta garapen neurologiko eta sexuala neurtuko dajaiotzean, lehen urtea betetzean eta lau urte betetzean.

Haurdunaldian ingurumenaren azterketa egingo da etxe barru etakanporako kaptadore pasiboak erabiliz; gainera kaptadore pertso-nalak erabiliko dira konposatu organiko lurrunkorrak, ozonoa etanitrogeno dioxidoa (NO2) neurtzeko. Horiez gain, bolumen altukokaptadoreak deritzenak erabiliko dira ingurumeneko airean egondaitezkeen PM2.5, metal astun (Pb, Cr, Cd, Hg, Mn, Fe, Ni, As, Cu) etahidrokarburo aromatiko poliziklikoen partikulak determinatzeko.Edateko urean eta igerileku estali zein estali gabekoetako bainatze-ko uretan trihalometanoak eta azido haloazetikoak (uraren desin-fekzio eta tratamendu prozesuan eratzen diren konposatu kimi-koak) eta nitratoak, beruna eta artsenikoa neurtuko dira.

Azterketaren eremu geografikoak Goierri eta Urola Garaia eta Er-dikoa barne hartzen ditu. Eskualde honen ingurune berezitasune-tako bat zera da, bertako 90.000 biztanleen %89a industria side-rometalurgikoren batetik (altzairutegi-galdategi) hurbil bizi direla,populazioaren gainerakoa baserritar giroan bizi delarik. Bestekutsadura iturri garrantzitsuenetako batzuk hauek dira: N-1 erre-pide nazionala, Beasain-Zumarraga errepidea eta Azkoitia-Legaz-pia errepidea, denak ere trafiko dentsitate handikoak. Aipatu beha-rreko zehaztasun interesgarri bat da Gipuzkoako herri asko arroestuetan kokatuak daudela ibaien ertzetan. Eraikiak dauden espa-zio urrietan etxebizitzen ondo-ondoan aurkitzen dira industri etaerrepide azpiegiturak ere.

Azterketan barne hartzen den eremu geografikoko populazioarentamainak bide ematen du bi urtetan gutxienez 600 emakume

haurdun erreklutatu ahal izateko, erreferentzia gisa antzeko azter-ketetako partaidetza tasa hartuz eta kontuan edukiz ZumarragakoOspitalean 2004/05 urteetan batez beste 750 erditze atenditu zire-la. Egitura sanitarioaren integrazioari esker, Lehen Mailako Aten-tzioko eskualdeko Osasun Zentroetara joaten diren emakumehaurdun guztiak Zumarragako Ospitalera joaten dira segimenduaegitera (ekografiak 12, 20 eta 34. asteetan), eskualdeko ospitale ba-karra baita eta, beraz, erditze gehienak atenditzen dituena.

Poluzio atmosferikoaren azterketa

3 partikula kaptadore daude, horietako bat finkoa Beasainen dago-ena eta besteak txandaka kokatzen direnak azterketa eremuko he-rri jendetsuenetan. Horrez gain kontuan hartzen da EAEko poluzioatmosferikoaren sareak hornitzen duen informazioa, Azpeitia etaBeasain herriak barne hartzen dituena. Bolumen altuko kaptado-reak (DIGITEL) erabiliko dira diametro txikiko partikulen kuantifi-kaziorako (24 orduko filtroak) eta ondoren metal elkartuen etaHAPen determinazioak egingo dira. Determinazio analitikoak Biz-kaiko Osasun Publikoko Laborategian egingo dira, baliabide hauekerabiliz: (PM2.5) grabimetriako prozedurak, emisio atomikoko espek-troskopia argon plasma induzituarekin eta (ICP-MS) masa espek-trometria metalentzat eta gasen kromatografia eta (CG-MS) ma-sen detektorea HAPentzat. Nitrogeno oxidoen, konposatu organikolurrunkorren eta ozonoaren balorazioa bi kanpainen bitartez gau-zatuko da (bata 2007ko neguan eta bestea udan). Kasu honetan«radielo» motako kaptadore pasiboak erabiltzen dira, sarean adarforman kokatzen direnak batetik bestera 500-1.000 metroko tar-teak utziz. Lortzen diren datuek interesgunean prozedura honenbidez aztertzen diren poluitzaileen banaketa geografikoa ezagu-tzea ahalbidetzen dute. Zehaztapen analitikoak, kasu honetan, In-gurumen Sanitateko Institutu Nazionalean egiten dira (Karlos III.aOsasun Institutua). Helburua aztertzen diren emakume haurduneta haur bakoitzari denbora unitate bakoitzeko poluitzaile mailabat esleitzea da.

Kontsumo uren poluzioaren zainketa

Kontsumo ureko poluitzaileen monitorizazioa bi edo hiru hilabe-tean behin egingo da trihalometano eta metal astunen kasuanedota azido haloazetikoen kasuan, hurrenez hurren. Parametroguztiak Gipuzkoako Osasun Publikoko laborategian analizatukodira gasen kromatografiaz elektroien kapturako detektorearekineta zurgapen atomikoaren espektrofotometriaz.

Dieta

Haurdunaldiko lehen hiruhilekotik hasita amaren dietaren segi-mendua egiten da; gero edoskitzaroa eta elikagai solidoetarakotrantsizioa aztertzen da haurtzaroko dietan. Haurdunaldiko etahaurtzaroko dieta patroiari esker ezagutu ahal izango da zer mai-latako lotura dagoen nutrienteen eta antioxidatzaileen ekarpena-ren, edota substantzia toxikoen, eta haurraren garapen fisiko etaneurokonduktualaren artean.

Garapeneko efektuak eta neurokonduktualak

Asko dira proiektu honetan ikertuko ditugun efektuak. Horien ar-tean sartzen dira ingurumen esposizioaren mailen eta esposizioa-

Haurtzaroa eta Ingurumena Proiektua (HAIN). HAIN-Gipuzkoa Kohortea


11


Osa

sun

Publ

ikok

o Pr

ogra

mak

1. taula

Jaiotza aurreko Aldia Jaiotza osteko Aldia

12 aste 20 aste 32 aste Jaiotza 1 urte 4 urte

Exposiciones

PAH, VOC. PMeta NO2 Kanpoa

Barrua (azpilagina)Galde-sorta

Galde-sorta Galde-sorta

Trihalometanoak Kanpoa Barrua

(azpilagina)Galde-sorta

Galde-sorta Galde-sorta

Amaren Lanbidea Galde-sorta

OC/Polikromatuak PBDD eta ftalatoak Amaren Seruma Zilborresteko

Seruma Haurraren Seruma

Disruptoreendokrinoak Plazenta

Beruna Zilborresteko odola Haurraren Seruma

Artsenikoa Amaren Azkazala Haurraren Azkazala

Metil-merkurioa Jaioberriaren ilea Haurraren Ilea

Hidroxipirenoa Amaren Gernua Haurraren Gernua

Dieta Galde-sorta Galde-sorta Galde-sorta Galde-sorta

Antioxid. Lipodisolbagarriak

Az. AskorbikoaCAT Folatoak

Amaren Seruma

Gantz-Azidoak Amaren Seruma Amaren Esnea

Efektuak

Estres oxidatzailea Amaren Seruma Amaren Gernua Haurraren Seruma Haurraren Gernua

Utero barneko Hazkuntza Ekografi a Ekografi a Ekografi a

Garapen sexuala Azterketa fi sikoa Azterketa fi sikoa Azterketa fi sikoa

Jaio osteko Hazkuntza Azterketa fi sikoa Azterketa fi sikoa Azterketa fi sikoa

Neurogarapena Dubowitz Testa Bayley TestaMcCarthy TestaHiperaktibitatea

Lehiakortasun Soziala

Inmunitatea Amaren Seruma Galde-sorta Haurraren SerumaHormonaTiroideoak Amaren Seruma TSH screening Haurraren Seruma

Bestelakoak

Azterkerta genetikoa Amaren Odola Zilborresteko Odola

Gurasoen Psikoafektibitatea

Itaun. Atxikimendua

eta Osasun Mentala



12

Osa

sun

Publ

ikok

o Pr

ogra

mak

ren biomarkadore edo hormona, antioxidatzaile edo inmunoglobi-nen mailen artean egon daitezkeen loturak; era berean aztertukoda zer lotura eduki dezaketen poluitzaile mota batzuek gaixotasunjakin batzuekin, adibidez, asmarekin, edo haurraren garapen se-xualarekin edo garapen neurokonduktualarekin. Efektu hauenguztien segimendua ekografien bidez egiten da haurdunaldianeta azterketa pediatrikoen bitartez erditzearen ondoren, haurrakurtebete duenean eta 4 urte betetzean. Garapeneko alderdi psi-kologikoak hainbat testen bitartez neurtzen dira (Dubowitz, Bay-ley y McCarthy).

Konklusioak

Azterketaren zuzendaritza Gipuzkoako Lurralde Osasuneko Zu-zendariordetzako Epidemiologia eta Ingurumen Sanitateko zer-

bitzuetatik egingo da ikerketa eremuko emaginekin eta Zumarra-gako Ospitaleko ginekologia eta pediatriako ekipoekin koordina-turik. Proiektuan partaidetza aktiboa edukiko dute Arabako, Biz-kaiko eta Gipuzkoako Osasun Publikoko laborategiek. Era berean,lankidetza akordio bat lortu da Eusko Jaurlaritzako IngurumenSailarekin poluzio atmosferikoaren zainketari dagokin arloan.Proiektuaren finantzaketaz arduratuko diren erakundeak honakohauek dira: Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila, Sanitate eta Kon-tsumoko Ministerioko Ikerketa Sanitariorako Fondoa, GipuzkoakoForu Aldundia eta eskualdeko Udalak (Azpeitia, Azkoitia, Zuma-rraga eta Urretxu). Gainera, aktiboki laguntzen eta parte hartzendu proiektuaren gestioan BIO Fundazioak.

HAIN-Gipuzkoa Taldea

Osasun Publikoko Zuzendaritzatik EAEko 4 urtetik 18ra bitartekopopulazioari Nutrizioaren gaineko Inkesta bat egitea bultzatu zennutrizio osasunaren egoera eta beronen determinatzaileak eza-gutzeko eta arrisku talde garrantzitsuenak identifikatzeko, etahorrela, behar den informazio guztia lorturik, aipaturiko popula-zioarentzat nutrizio eta elikapen segurtasuneko politika egokie-nak garatu ahal izateko.

Kanpoko lana 2004ko martxoaren 1ean hasi eta 2005eko otsaila-ren 28an amaitu zen. 1.187 elkarrizketa egin ziren etxebizitzetaneta erantzun tasa %76,7koa izan zen.

Lehenbiziko aldiz hainbat datu lortu ziren EAEko 4 urtetik 18rabitarteko populazioaren nutrizioaren egoerari eta elikagaienkontsumoari buruz, bai eta osasun orokorraren faktore erabaki-tzaile batzuei eta, bereziki, arrisku kardiobaskularrari, iodurieneboluzioari eta etxeetan kontsumitzen den gatz motari buruz.Bestalde, jasotako informaziori esker, datu base zabal bat edukiahal izango da dietaren segurtasun kimikoa monitorizatzeko, nu-trizio programa berriak garatzeko eta jadanik martxan jarriakdauden programen eboluzioa ezagutzeko.

Lehen zati honetan inkestaren lehenbiziko emaitzak aurkeztendira. Datu garrantzitsuenak ateratzen saiatu gara honako arlohauetan: elikapen ohiturak, elikagaien kontsumo patroia, dieta-ren ezaugarri nutrizionalak, ezagutzak eta jarrerak. Bigarren zatibatean gainerako emaitzak aurkeztuko dira, honako arlo haueiburuzkoak: sumatzen den osasun egoera, obesitatea, gorputz iru-diaren pertzepzioa, tentsio arteriala, kolesterola, bizi ohiturak etaiodo programa. Ikerketaren diseinua eta kanpoko lana jadanikdeskribatuak daUDE Osasun Publikoko Buletinetan 16. zk - 2003eta 18. zk - 2005.

Elikagaien kontsumo patroia

Eguneko otordu garrantzitsuenak etxebizitzan egiten dira. 4 ur-tetik 18ra bitarteko populazioaren %28,7ak eguerdiko otordua

ikastetxeko jantokian egiten du. Ikastetxeko jantokia gehienerabiltzen dutenak 7 urtetik 10era bitarteko adin tarteko tal-dea da (%32,5). %4,2k diote ez dutela ezer gosaltzen, %53,9kzer edo zer hartzen dute goizean, gosaltzeko, eta portzentajehau %64,9ra igotzen da astean zehar, hau da, astelehenetikostiralera. Ikerketan barne hartzen den populazioaren por-tzentaje altu batek, %88k, zerbait jaten du arratsaldean, as-kaltzeko.

Elikagaien batez besteko irenstea EAEko 4 urtetik 18ra bitartekopopulazioaren multzorako 1.504,3 gramokoa da, mutikoek1.607,4 g/e eta neskatoek 1.390,8 g/e. Mutikoen eta neskatoenarteko aldeak nabarmenagoak dira kantitate handian hartzen di-ren elikagaietan. Hala, mutikoek esne, zereal eta okela gehiagokontsumitzen dute neskatoek baino, eta neskatoek, berriz, frutagehiago kontsumitzen dute eta zuku gutxiago.

Zerealen, okelaren, berduren eta batez ere edari alkohol gabeenkontsumoa gehitu egiten da adinarekin. Elikagai talde guz-tien kontsumoa energia premia gehitzen den era berean gehi-tzen da hazkuntza aldian zehar. Halere, esnekien taldea kon-tsumoa (esnea eta esnekiak) murriztuz joaten da adinarekin.Edari alkoholdunen kontsumoa praktikan 14 urtetik gorakoeta-ra mugatzen da.

Okela gorrien kontsumoa handiagoa da maila sozioekonomikobaxueneko taldean; frutak eta arraina, berriz, gehiago kontsumi-tzen da maila sozioekonomiko altuagoko taldeetan. Esnekien tal-dean esne kontsumo handiagoko eta beste esnekien kontsumourriagoko portaera nabaritzen da maila sozioekonomiko altuago-ko gisa definitu den taldean maila baxuagoko taldearekin alde-ratzen bada.

Esneki gehi zerealen batura, %45arekin eta fruta, okela eta ber-durak, %30arekin, dira EAEko 4 urtetik 18 urtera bitarteko popu-lazioaren eguneroko batez besteko irenstean (g/e) gehien kontsu-mitzen diren elikagaiak.

Nutrizioari buruzko inkesta – I. Zatia


13


Osa

sun

Publ

ikok

o Pr

ogra

mak

helburua). Gantz-azidoen ekarpen energetikoa %13,1ekoa da,monoinsaturatuena, %16,6koa eta poliinsaturatuena %6,6koa.Proteinek guztizko ekarpen energetikoaren %17a suposatzendute. Karbono hidratoen, lipidoen eta proteinen banaketa por-tzentuala oso antzekoa da bi sexuetan eta bereizi diren kasuguztietan.

4-6 urteko neskato-mutikoengan karbono hidratoek hornitzendute eguneko energia guztiaren %45,6a, adinean aurrera egin

Dietaren nutrizio ezaugarriak

EAEko 4 urtetik 18 urtera bitarteko populazioak egunero batezbeste irensten duen energia kantitatea 2.002 kilokaloria dira.Karbono hidratoek hornitzen dute kcal horien guztien %44a,Osasun Planean (OP) 2010erako planteaturik dagoen gutxiene-ko helburua (%45) baino zertxobait gutxiago. Lipidoek kontsu-mo energetikorako egiten duten ekarpenak, berriz, (%39), gain-ditu egiten du desiragarria litzatekeen maximoa (%35, OParen

0 50 100 150 200 250 300

EsneaEsnekiak

OgiaBestelako zerealak

BerdurakHestekiak

Okela gorriak

Okela zuriakPatatak

GozokiakEdari alkohol gabeak

ArraultzakKoipeak

OlioakEdari alkoholdunak

gr/e

4-6 urte

7-10 urte

11-14 urte

15-18 urte

Elikagaien batez besteko kontsumoa (g/e) adin taldeen arabera1. grafikoa

Eguneroko batez besteko irenstean (g/e)elikagai taldeei dagozkien portzentajeak

Patata 3%

Berdurak 6%

Lekaleak 2%

Frutak 14%

Esnekiak 32%

Zerealak 13%Okela 10%

Arraina 3%

Arrautzak 2%

Koipeak 2%

Azukrea eta Kakaoa 2%

Gozokiak 3%

Edari alkohol gabeak 6%

Nahastea 2%

2. grafikoaLipidoen eta karbono hidratoen ekarpenaadin taldeen arabera

Gluzidoak Lipidoak

Osasun Planaren 2010erakohelburua

Lipidoak

Gluzidoak

4 a 6 7 a 10 11 a 14 15 a 180

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50%

3. grafikoa

Eguneroko kontsumo energetikoa eta nutriente nagusiak eta sexuen araberako banaketa portzentuala

Populazioa guztira Mutikoak Neskatoak

Batez bes. Std Batez bes. Std Batez bes. Std

Energia (kcal) 2.002,0 487,8 2.155,0 525,8 1.833,0 376,6Proteínak (g) 83,3 22,9 90,1 24,6 75,7 18,1Energia % 16,7 2,7 16,8 2,7 16,6 2,8Karbono Hidratoak (g) 218,8 57,1 236,0 59,6 199,9 47,5Energia % 44,0 6,0 44,1 5,6 43,8 6,4Lipidoak (g) 87,7 27.0 93,9 28,8 81,0 23,2Energia % 39,2 5,6 38,9 5,1 39,4 6,0

Alkoholetik datorren energia portzentajea sartu gabe.

1. taula



14


E rredakzioaSalud PúblicaOsasun Publikoa

Eusko Jaurlaritza.Osasun Saila.Donostia-San Sebastián, 201010 Vitoria-GasteizTel.: 945 01 92 03Fax: 945 01 91 92e-mail: [email protected]

Erredakzio-batzordea:

José María ArteagoitiaJavier GarcíaMiguel Ángel García CalabuigMikel BasterretxeaNerea MuniozgurenEnrique PeiróMargarita ViciolaLarraitz Arriola

Edizioa:

Miguel Ángel García Calabuig

Fotokonposaketa IPAR, S. Coop.Inpresioa: Grafo, S.A.1. seihilekoa.21. zenbakia; 2007. urteaISSN: 1697-2430Lege gordailua: BI-2874-98

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia

Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco

ahala gutxituz doan proportzioa. Lipidoen ekarpena berriz gehituegiten da adinarekin %38 vs %40.

Eguneroko irenste energetikora energia gehien dakarten elika-gaiak zerealak dira %22arekin, eta ondoren esnekiak eta okela.

Elikadura eta nutrizioari buruzko ezagutzak eta iritziak

Gazteek uste dute nolabaiteko ezagutzak badauzkatela elika-durari eta osasunari buruz eta hori argi ikusten da beren osa-sunerako mesedegarriak diren eta kaltegarriak diren elikagaieiburuz ematen dituzten erantzunetan. Inkestaturiko %91k diotezerbait badakitela elikadurari eta nutrizioari buruz. 12 urtetik18ra bitarteko inkestatuen %90 baino gehiagok deritzote ura,jogurta, zerealak, berdurak, zopa, frutak, pasta, arraina eta es-nea onak direla osasunerako. Gozokiei, pastelei eta gaseosariosasunerako kaltegarri iritzi zieten %90 baino gehiagok; azpi-marratzekoa da, halaber, nerabeek pastak eta arroza nahiago

dituztela frutak eta berdurak baino, eta okela nahiago arrainabaino.

Inkestaturiko nerabeen %90 ados dago ariketa fisikoa osasunera-ko elikadura bezain faktore garrantzitsua delako baieztapenare-kin, bai eta esnea hezurrak formatzeko garrantzitsua delakoarekinere. Proportzio berean desados agertzen dira otordu azkarrakeguneroko kontsumorako elikapen sistema ona delakoarekin. Eraberean, mutiko eta neskatoen portzentaje altu batek dio eurenustez txokolatea ez dela elikagai ona egunero jateko, eta gozo-kiak eta izozkiak kaltegarriak direla gehiegi jaten badira.

Familia da gazte inkestatuen %95 baino gehiagok bere ezagutzaklortzen dituen lekua; ondoren, hurbiletik, eskolak jarraitzen dio.Bestalde, aipatzekoa da inkestatuen erdiak baino gehiagok tele-bista aipatzen dutela beren ezagutzen iturrietako gisa.

Pilar Amiano, Nerea LarrañagaGipuzkoako Osasun Publikoko Zuzendariordetza

Banaketa energetikoa elikagai taldeen arabera

Patata %2

Berdurak %2

Lekaleak %2

Frutak %6

Esnekiak %18

Zerealak %22

Okela %14

Arraina %2

Arrautzak %2Koipeak %10

Azukrea eta Kakaoa %5

Gozokiak %10

Edari alkoholgabeak %2

Nahastea %2

4. grafikoa Informazio iturriak

Beste batzuk

Aldizkariak

Eskola

Telebista

Lagunartea

Familia

0 20 40 60 80 100

5. grafikoa

Osa

sun

Publ

ikok

o Pr

ogra

mak


Salud Pública 21 fileBere berrespen diagnostikoa egin daiteke proba serologikoen bi-tartez (IgM, bi...

Documents

Transcript of Salud Pública 21 fileBere berrespen diagnostikoa egin daiteke proba serologikoen bi-tartez (IgM, bi...