ortadar -...

ortzadar euskal kulturaren kolore guztiak

larunbata, 2017ko irailaren 30a. 514. zenbakia www.noticiasdenavarra.com

MIREN

NARBAIZA

MICE izenpean, laster ikusiko du argia Napoka

Iriako abeslari ohiaren bakarkako lehen diskoak

-- 4-5. orrialdeak --

Zuzendaria: Joseba Santamaria Koordinazioa: Julene Larrañaga Azala: Noticias Taldea

Disenua: Jesus Santamaria Maketazioa: Naroa Etxebarria Lege Gordailua: BI 1720-06

Zeroa Multimedia SA

02 // Ortzadar Larunbata, 2017ko irailaren 30a

LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA

· MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKI-

TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·antzerkia

YYasmina Reza idazle frantzia-rraren Le dieu du carnage obra entzutetsua euskarara ekarri zuen Martin Agirrek,

eta ibilbide arrakastatsua ontzen ari da antzezlana euskal oholtzetan. Due-la urtebete estreinatu zuten euskaraz eta urrian erdarako bertsioa taulara-tuko dute, Getxon. Aitziber Garmen-dia, Mikel Losada, Tessa Andonegi, Andoni Agirregomezkorta eta Mikel Laskurain aktoreak aritu dira prota-gonisten roletan, Begoña Bilbaoren zuzendaritzapean. Eztabaida batean, gaztetxo batek bes-te bat adar batekin jo du eta, ondo-rioz, hortzak apurtu dizkio. Jainko Basatia antzezlana zauritutako gaz-tearen gurasoek beste gurasoak etxe-ra gonbidatzen dituztenean hasiko da. Semeen arteko auziaz hitz eginez, modu zibilizatuan afera konpontzea da helburua. Pixkanaka, ordea, oker-tu egingo da kontua eta hasierako modu lasaiak guztiz aldatuko dira. Horixe Jainko Basatia-ren muina. ALKOHOLAK BEROTUTA Alkohola-ren eragina nabarmentzen denean zuzentasuna alde batera uzten dute pertsonaiek eta bakoitzaren alde basatia azaleratuko da. Taula gainean lau aktore ikusiko ditugu: Ane (Aitzi-ber Garmendia) Alexen emaztea da eta banku baten egiten du lan. Ema-kume lasaia dirudi, baketsua, alkoho-laren aparretan murgiltzen den arte. Alex (Mikel Losada) arrakasta han-diko abokatu gaztea da, zintzoa, bur-latia, zuzena, eta mugikorrik izan ezean, galduta dabilen horietakoa. Manu (Andoni Agirregomezkorta / Mikel Laskurain) Veronikaren sena-rra da. Burdingilea, gizon lasaia eta emaztearen gonapean bizi dena, bile-ran zehar lehertzen den arte; emaz-tearen kontra eginez, bere alderdi ilu-na agertuko du. Azkenik, Veronika (Tessa Andonegi) kultura handiko etxekoandre aurrerakoia da. Trago pare bat hartuz gero, itxural-datu eta bere frustrazio guztiak aza-leraziko ditu Andonegik gorpuzten duen pertsonaiak: “nire pertsonaiak barruan daukana jainko basatia da eta ezin du hori saihestu”, azaldu du aktoreak “Gainera, alkoholak lagun-duta, pertsonaiak berotzen joango dira antzezlanean zehar. Instintu guz-tiak askatuko dituzte. Antzezlan osoa egongela batean gertatzen da, bertan pertsonaien bilakaera oso argi ikusi-ko delarik”, dio Andonegik. Tentsio horren guztiaren artean, bai-na, irri egiteko hamaika une ditu an-tzezlanak, “hau guztia kontaketaren sakonean dago, ikusi nahi duenaren-tzat”, uste du Andonegik. Hori horre-

la, pertsonaiak hain patetiko ikusita barregura sortzen zaio ikusleari. Mikel Losadak dioenez, “gizakia bene-tan nolakoa den ikusten denean egin ohi dugu barre. “Izaera batekoak garela uste dugu eta benetan ez gara horrelakoak”. Losadaren pertsonaia abokatu arrakastatsua da: “beraren-tzat garrantzitsuena bere lana da, emakumea ondoan du, baina kasu gutxi egiten dio”, azaldu du aktoreak. Losada eta Garmendiak osatzen duten bikoteak ez du umearekin den-bora gehiegi ematen, ez dute beraiek hezten, eta, noski, beraientzat euren semea munduko onena da. “Baina, funtsean, ez dute ezagutzen”. Losadak eta Andonegik antzezlana emakume batek idatzia dagoela sumatzen dela diote. “Emakumezko pertsonaiek pisu handia dute obra honetan, eta pertsonaia konplexuak dira”, Andonegiren ustez. “Pertso-naiak oso aberatsak dira, alderdi asko erakusten dituzte, aktore batentzat oparia da hori”, gehitu du. Losadak gaineratu du “testua ikasteko erraza eta oso logikoa” dela. Gainera, Yasmi-na Reza zuzendaria bera ere aktorea dela nabaritzen dela dio: “aktoreen-tzat, pertsonaientzat idatzi du”. KOMEDIA GAZI-GOZOA Jainko Basa-tia komedia gazi gozoa da: “Ume batek bestea iraindu ostean, makila hartu eta jo egiten du besteak. Biolentzia dago atzean. Zenbateraino dago jus-tifikatuta biolentzia kasu horretan? Finean, hortaz ere badihardu an-tzezlanak”, hausnartu du Andonegik. Losadaren ustez, umeen liskarraren aitzakian, “pertsonaia bakoitzaren miseriak azalerazten dira. Bikotea ere idealizatuta dute, baina errealitatea da bakoitzak bere bizitza duela”. Ia urtebete daramate han eta hemen obra eskaintzen eta, aktoreek diote-nez, “ikusleak barru-barruraino sar-tzen dira”. Losadaren ustez, “ikusleak bere burua identifikatuta sentituko du pasarteren batekin, ez bakarrik seme-alaben heziketaren gaian, bakoitzak bere bizitzaren nahiak non kokatzen ditugun ere bai”. Bi bikote aurrez aurre: batek babes-tu egiten du semea, eta besteen pos-tura kontrakoa da. “Bikote batek semea jainkotuta du eta besteak basa-ti bezala hartzen du semea, bi postu-rak dira kaltegarriak”, uste du Ando-negik. Antzezlana, baina, ez dago muturrera eramanda aktorearen ustetan, “gaur egun futbolean ikus-ten diren portaera batzuk ere ikara-garriak dira; hortaz, horrek frogatzen du pertsonaia hauek ez daudela hain urrun eramanda. Obra hau ez dago errealitatetik hain urruti”.

Barruko alde basatia agerianUrtebetez Euskal Herriko txoko ezberdinenetan taularatu ostean, gaztelaniaz eskainiko da Txalo produkzioak-en ‘Jainko Basatia’ komedia dramatiko arrakastatsua

Mikel Losada, Aitziber Garmendia, Mikel Laskurain eta Tessa Andonegi aktoreak. TXALO PRODUKZIOAK

ANE ZABALA

Nafarroako Gobernuak lagundua

Ortzadar // 03Larunbata, 2017ko irailaren 30a



TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·saski-naski

ZALDI EROAERAKUSLEIHOA

SALDUENAK

ITURRIA: Elkar.

1. Nola heldu naiz ni... Kattalin Miner. Elkar.

2. Koadernoa zuri Arantxa Iturbe. Elkar.

3. 33 ezkil Miren Gorrotxategi. Elkar.

4. Haizeari begira Jon Ariza De Miguel. Elkar.

5. Politika zikina Iñaki Irasizabal. Elkar.

6. Kristo irakiarra Hassan Blasim. Pasazaite liburuak.

Fikzioa

Ez Fikzioa

1. Erne eta bare, igelaren pare Eline Snel. Kairos.

2. Berriak jaio ginen Jon Maia Soria. Lanku.

3. Pentsamendu hetero... Monique Wittig. Susa.

4. Emakumea, arraza eta klasea Angela Davis. Elkar.

5. King Kong teoria Virginie Despentes. Elkar.

LIBURU OBJEKTUA

‘Udako arrats eternala’

Daniel Aldasoro. Edo! Argitaletxea.

Amonaren oroimenez

“Isidra amonaren eternitateak nabigatzen

du pospolo-kutxa honetan, paperezko txa-

lupatxo bat balitz bezala. Merienda batean

hilezkorturik. Bizitza oso bat bil daiteke

arrats batean; keinu-kate batek isurtzen du

nortasunaren funtsa”. Hitz horiekin aurkez-

ten du Diego Aldasorok ‘Udako arrats eter-

nala’ bere proiektu berria. Mini-erakusketa

bat izateko asmoa du liburu-objektu honek,

zeina bere amonari eskaini dion egileak.

49 irudiko argazki serie bat, 6 postal eta

sarrera testu bat dira proiektu berezi honen

osagaiak, guztiak poxpolo kutxa batean

bilduak. Kutxa bat, bilobaren esker onaren

eta maitasunaren adierazle.

SAIAKERA

‘MisEntropia’

Mitxelko Uranga. Erein (Miguel De Unamuno XVII. Saria). 160 orr. 14 euro.

Irtenbide bila

“Ezintasuna bihurtu da gaur egungo adie-

razle nabarmenena, urduritzen gaituzten

hondamendien arriskuei behar bezala aurre

egiteko ezgai agertu baikara; jada ez dago

desastre ekologikoari aurre egiteko be-

netako bitartekorik, ezta miraririk ere,

beharbada ezta gizateriak bizirauteko

modurik ere. Jada ez dago salbatuko gai-

tuen Jainkoan itxaropena izaterik, zientziala-

riak ezgai agertu dira, baita politikari eta

agintariak elkarren artean zer edo zer

adosteko ere, eta irensle aseezina bilakatu

zaigu ekonomia aspaldi...”. Ezkortasun honen

aurrean, irtenbideak proposatzen ditu

Mitxelko Urangak saiakera honetan.

J

KRITIKA

IrudimenarentzatIGOR ESTANKONA

JUAN Kruz Igerabidek asko-tan ematen du ez duela txin-tik esaten eta dena esaten du, kondentsatua bidaltzen digu

mundu bat osoa. Literatura txinta bat dela ematen du Adunakoaren aforismo batek, baina ez da txinta bat: asko da! Artaziekin ahalko bagenu soilik bereziena ebaki eta gorde, ahalko bagenu arrosa makurtu petalo baka-rrera, bageneki idazten luzea bezain konpleto hiper-laburra, orduan Ige-rabidek bezala idatziko genuke. Iko-noklastia puntu bat daukate Aduna-koaren lan motz-motzek. Hauek ere bai. Adimena zabaldu egiten duten ariketa estetikoak dira. Paradoxikoa da, baina hasi eta atoan bukatzen zaio esan beharrekoa. Eta hala ere, aho zaporeak eta bigarren irakurke-tek iraun eta iraun egiten dute. Azken aldiko notizien antzera dakartza filo-sofo klasikoen hausnarketak. Bere burutazioekin originaltasunaren eta zorroztasunaren adibide behinenak bihurtzen ditu: “Bada Japonian esae-ra zahar bat: gutxi ikasten da garai-penetik, asko porrotetik. Baina jakin-tsuenak ere garaipena nahiago”. Igerabideren laburrerako joera eta sintesirako gaitasuna ezagutzen

TITULUA: ‘LABUR TXINTAN’ EGILEA: JUAN KRUZ IGERABIDE ARGITALETXEA: PAMIELA, 2017

duzu, irakurle, sobran. Labur txin-tan (Pamiela, 2017) honek ez zaitu beraz bereziki harrituko. Kartsuki gomendatzen dugu dena dela. Gau-za zentzudunak esaten ditu dotorezia ezohiko batez. Egileak aforismoa bihurtzen du sinpletasunaren eta buruargitasunaren artea. Kulturari eta iritzi jantziari egindako keinu asko daude liburuan. Nietzsche, Eins-tein, Garcia Marquez, Parmenides, Blake eta beste hainbat pentsalariri, oraingo zein betikoei… denei atera-tzen baitie punta. Hamabi koaderno laburrez osatua dago Labur txintan: Giza-legearen koaderno ausazkoa, Educatio non petita, Post mortem kaiera, Norabi-deen psikokaiera, Arte-koaderno minimoa, Poetika minimoa, Zizipa-zaren koadernoa, Gezurra apainduz, Zer-nolakoaren koadernoa, Jainko-tiar komediaren koadernoa, Umo-rez gerotik gerora eta Landareen patxada. Irakur daitezke azkar, baina komeni da irakurtzea geldo. Lezio labur sano landuen bilduma trinkoa da Labur txintan, eta sakonera handietara egi-ten du uneka: “Zentaurua harro dago bere alde hipikoaz, baina ez bere alde hipikoan”. Zenbait ideia guztiz boro-

biltzeko irakurlearen laguntza behar da. Esaldien atzean dagoena barrun-tatzeko buelta eman behar zaie ba-tzuetan ideiei: “Esan ez dena auzi-tan jartzeko ere bada aforismoa”. Eta ironia itzela dario askotan: “Etorkizuna gazteena da, zahartzen direnean”. Eta elegantea da inondik estiloa: “Haragi egindako zalantza da artea”. Eta munduaren miste-rioak maitatu eta literatura bihur-tzen dira: “Badirudi badela urruneko kontrolagailuren bat edo”. Eta uneka goia jotzen du bizitza behatzeko gai-tasun itzel batek: “Asko du esketik harrokeriak”. Hori dena eman dezake liburu batek, aberatsa eta inteligentea bada. Eta Labur txintan aberatsa da, inte-ligentea bezain. Igerabideren depurazioaren beste adibide bat izateaz aparte, mundua behatzeko modu bat ere bada obra hau, zer behatu beharko genukeen esaten digutenen kontra idatzia. Askatasunen aldarri bat dago afo-rismo liburu honen funtsean, eta baita kritika amorratua ere, sendoa eta patxadaz egina: “Gobernu ba-tzuek hezkuntza-sistema aldatzen dute hezi ez dezan, bonba bat desa-ktibatuko balute bezala”.

Irakur daitezke azkar, baina komeni da ira-kurtzea geldo. Lezio labur sano landuen bilduma trinkoa da ‘Labur txintan’ eta

sakonera handietara egiten du uneka

04 // Ortzadar



TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·musika

Larunbata, 2017ko irailaren 30a

MIREN NARBAIZA (‘MICE’)MUSIKARIA

“Musika nire bizitza propioaren alde orekatzen nabil”Napoka Iria tandemari agur esan ondoren, Eibarko musikariak aurki argitaratuko du bere bakarkako lehen lana, MICE alter egoaren pean

HHILABETE nahiko “mugituak” bizi izan ditu azkenaldian Miren Narbaizak (Eibar, 1986).

Napoka Iria uzteko erabaki “zaila baina beharrezkoa” hartu zuen Ander Mujikarekin batera, eta udan eman zuten azken kontzertua. Ora-in, bere bakarkako estreinako lana-ri azken ukituak ematen dabil estu-dioan, MICE izenpean. Horrez gain, Joseba B. Lenoir eta Drumkopters taldeekin jotzen jarraitzeko asmoa ere badu, besteak beste. “Dena da berria eta ezaguna aldi berean”, ohartu da. Argi dagoena zera da: aldaketei, irautearen dilemei nahiz egungo beste ezinegonei abesteko erabat prest da. Noiz ikusiko du argia zure bakarkako lehen lanak? Dena ondo badoa, urrian aurkez-teko moduan izango naiz. Abuz-tuan hartu nuen aste bat estudioan grabatzeko, baina motz geratu zela iruditu zitzaidan eta irailean egin ditugu azken ukituak. Ezer aurreratzerik bai? Zortzi kantuz osatutako diskoa izango da, baina oraindik ez du ezta izenbururik ere!. CD forma-tuan argitaratuko dut, binilorako aurrekonturik ez dut eta... Salmen-tak ondo badoaz, ikusiko dut ea binilo-ediziorik plazaratzeko moduan naizenentz. MICE izenaz aurkeztuko duzu diskoa. Nondik dator izen hori? Ez dauka aparteko esangurarik. Burura etorri zitzaidan txikitan ikasitako mice hitza, sagua, inge-lesez. Beti gustuko izan dudan hi-tza da, belarrira oso ondo egiten didana. Azkenean saguekin iden-tifikatzen naiz eta guzti! (barreak). Askok ‘mice’ esango dugu, idaz-ten den bezala, alegia... Ba hori ere guai dago! Euskaraz maiz esaten dugu sarri adieraz-teko; gazteleraz, maíz hitza dago. Bakoitzak nahi duen bezala esan dezala. Saguena ez ezik, zer beste influen-tzia topatu ditzakegu? Nahiko lan heterogeneoa da, hots, denetarik dago: abesti oso lasaiak, pop kantuak, baita erritmo afrika-rrez jantzitako doinuak ere. Nahas-te-borraste bat bezalakoa da, orain-dik ez dut ikusten influentzia argi bat. Goiz da hori zehazteko, nik uste. Musika pilo bat entzuten dut eta diskoan hori islatuko delakoan nago. Aldaketa dezente bizi izan dituzu azkenaldian. Zer sentsazio dituzu orain? Uf! Dena da berria eta ezaguna aldi berean. Une honetan,

diskoa bukatu gabe dagoela eta jada kontzertuak ixten ari naizela, apur bat urduri sentitzen naiz. Bestetik, aurreko urteak bai izan direla nahi-ko mugituak. Napoka Iriarekin bukatzea erabakitzeaz aparte, bes-telako proiektuetan sartu dut burua, eta orain horietako batzuk aparka-tuta utzi ditut, esaterako Perlak tal-dea. Saiatzen ari naiz orekatzen nire musika-bizitza nire bizitza propioa-ren alde. Ostantzean, indarge gera-tuko zara, edo hobe esanda: kontu-ratzen zarenerako lehertuta zaude. Aldaketei aurre egiten nabil, eta

diskoan nabari da, letretan batez ere.

Zer kontatuko diguzu ba?

Esaterako, igartzen da aurrera egin behar hori, irautearen kon-

tzeptua... Nire inguruan ere sumatu dut halakorik. Alegia, ohartzen zara jendeak ez dakiela oso ongi nola egin aurrera edo nola ez... ito. Bai nigan eta inguruan ezinegon moduko bat hauteman dut. Hori bai, egun ona daukazunean, aprobetxatzen duzu gauzak polit-polit jartzeko! (barreak) Irauten duen bitartean, badakizu... Zelan moldatu zara Iñigo Irazoki-ren Berako estudioan? Oso gustura. Disko hau ezagutzen nuen leku eta jendearekin grabatu nahi nuela erabaki nuen. Joseba aurretik ezagutzen nuen, Napoka Iriarekin lan egin baikenuen bera-rekin, gure azken diskoan (Arnas-ten ikasteko berriz, 2013). Gainera, analogikoan grabatu dugu. Atzera egin dugu denboran eta zintan gra-batu dugu, masterra digitalizatuko badugu ere. Nolakoa izan da analogikoan gra-batzearen esperientzia? Erronka handia izan da. Digitalean hainbeste aukera daude –bai graba-tzeko, bai editatzeko–, ezen iparra galtzen duzun apur bat. Analogi-koak, ordea, praktikoa izatera

bultzatzen zaitu. Ezin duzu nahi bes-te aukera gorde, hortaz, buru-argita-sun bat eskatzen dizu, nolabait. Gau-za asko zuzenean grabatu ditugu, toma onenaren bila ibili gara. Ezber-dina izan da, baina dudarik gabe esperientzia polita. Iñigo Irazokiz gain, zein beste ‘alia-tu’ izan dituzu? Diskoa ekoizten aritu da Joseba Baleztena (Joseba B. Lenoir). Berak ere gitarrak eta baxua sartu ditu; egia esan, sekulako lana egin du. Pilo bat lagundu dit kantuak janzten eta kanpoko ikuspegi bat ematen guz-tiari. Ilargi Agirrek (Perlak), bestal-de, bateriak sartu ditu. Eta nik, ahotsa eta gitarrak. Hiruron artean egin dugu dena, ez dago kolaborazio gehiagorik. Jada erronka nahikoa da zure bakarkako disko bat kaleratzea, horregatik maite dudan jendeaz inguratu naiz. Zuzeneko taldea egi-teke daukat, hori bai, negoziazioetan nabil... Joseba Baleztena aipatzen duzula, zenbaterainoko eragina (izan) du zure musikan? Garrantzi handia, jakina. Elkar eza-gutu genuenetik berehala konekta-tu genuen musikalki. Biok hala biok gustuko dugu bakoitzak nola bizi eta sortzen duen musika, antzeko hel-buruak ditugu, hau da, bat gatoz abesti batek nola funtzionatu deza-keen ezartzerakoan, esperimenta-tzeko grina hori ere komunean dugu... Bi urtean berarekin jotzea ira-kaspen izugarria izan da: talde berriak deskubritu dizkit, gitarra elektrikoa jotzen eta pedalak era-biltzen ere irakatsi dit... Nire aldetik,

AMAIA SANTANA

“Diskoa nahiko lan

heterogeneoa da; denetarik dago:

abesti oso lasaiak, pop kantuak eta baita doinu afrikarrak

ere”

Urriaren 27an Tolosako Bonberenean aurkeztuko du lan berria eta azaroaren 23an Bartzelonako Euskal Etxean, EH Sona jaialdiaren barruan. MAKÓKI




TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·musika

Miren Narbaizari jarraiki, “ema-

kumea eta musikaria zaren

heinean, berehala ohartzen zara ez

dagoela parekotasunik”. Oraindik

paternalismo handia dagoela dio

eibartarrak, “eta ez bakarrik musi-

karen alorrean baizik eta egunero-

kotasunean”. Oholtzan, faltan duen

alde nagusienetako bat zera da:

“Programatzaileek ez dute arriska-

tzen, batez ere emakumezko

proiektuei dagokienean. Uste dute

betiko pare bat emakumeen pre-

sentzia programatzearekin jada

bete dutela kupoa”.

Oro har, “ausardia” falta delakoan

da Narbaiza. “Programatzaileen

lana da inguruko eszenari errepa-

ratzea eta hori lantzea, talde berriei

aukera emanez”, uste du. “Betiko

zirkuluetan mugitzea erosoa izan

daiteke, baina azkenean zure kon-

tra doa hori”, ondorioztatu du. “Musi-

kari eta ikusle bezala, zu joan behar

zara haien bila, ze betiko jaialdi

erraldoietan aurkitzea espero badi-

tuzu, jai duzu!”.

Emakumezkoa izanagatik trata-

mendu ezberdina jaso du baita

kontzertu batera ikusle joanda ere.

“Orokorrean, kodigoak aldatzen

dira. Nire ustez, mutilak larregi ohi-

tuta daude euren artean egotera,

eta emakume bat agertzen denean,

eskemak zeharo apurtzen zaizkie”.

Bai emakumezkoen eta bai gizo-

nezkoen artean “aliatuak” topatzean

eta batez ere, “giro nazkagarriak ez

elikatzean” datza gakoa, bere ustez.

“Zama hori emakumeok dugu gure

gain gehienetan; gizonezkoek

euren gain hartuko balute, ez

genuke hainbeste lan edukiko”.

Emakumezkoen eredu sendoak

izatea ere ezinbestekoa da. PJ Har-

vey eta Savages zuzenean ikustea

esperientzia izugarri aberasgarriak

izan ziren berarentzat. “Musika mai-

suki egina, kristoren indarra

oholtzan”... Barruak mugiarazi

zizkioten, baita gogotsu lan egiteko

motibazioa piztu ere. “Niretzat oso

garrantzitsua da emakumeak hiltze-

raino jotzen ikustea, eredu horiek

zuzenean ikustea, alegia. Orduan

konturatzen zara ez zaudela baka-

rrik, posible dela eta aurrera egin-

go dugula, noski!”.

bere Eguzkiari begietara so diskoaren letra eta melo-

diekin lagundu nion. Berarekin egotea ikaske-ta etengabea da. Diskoa grabatu bitar-tean, gai izan zara Sumision City Blues

taldearekin kolabora-tzeko, eta Drumkopters

nahiz Joseba B. Lenoirren parte ere bazara. Jarraituko

duzu proiektu hauekin edo ‘standby’n jarriko duzu baten bat? Nire asmoa da MICE-ren diskoa aur-kezteko bira bat egitea, eta nahiko nuke hori izatea nire lehentasuna. Halere, jarraitu nahi dut jotzen bai Joseba B. Lenoir bai Drumkopter-sekin. Gainontzeko kolaborazioei dagokienez, etortzen badira eta gus-tuko baditut, hartuko ditut, noski. Proiektu bakoitzak bere lekua du, ezberdinak dira, eta uste dut ondo datorkidala nire bakarkako proiektuaz aparte bestelako gauzak egitea. Gainera, bizitzeko jo beharra daukat! Gogor egin behar da lan musikaz bizi ahal izateko, ezta? Bai, baina pozik nago, hau baita gus-tatzen zaidana. Zorionez, jotzeko aukera daukat eta badirudi jendeak nahi duela ni jotzen ikusi, beraz, per-fektua da! Momentuz horrek fun-tzionatzen du, boladaka bada ere.

Napoka Iria mahai gainean jarri behar nahitaez. Nola bizi zenuen uztailean eskaini zenu-ten azken kontzertu hori? Oso berezia izan zen. Jendez

lepo zegoen antzokia: bertan bil-du ziren familia, lagunak, zale pila bat, kolaborazioak ere izan geni-tuen... Egia esan, ni oso lasai nen-goen. Harrigarriki lasai. Aurreko hilabeteetan nostalgia kutsua eta halako sentimendu nahasmen izu-garria izan nituen; baina behin hori pasata, sartu zitzaidan hala-ko baretasun bat gorputzean zei-nak kontzertu osoan iraun zidan, zorionez. Jakina, momentazoak egon ziren. Isiltasun une esangu-ratsuak, alegia. Badakizu hori izango dela zure azken aldia. Edo-nola ere, dena joan zen primeran. Une gozoa bizitzen ari zen Napo-ka Iria. Uztea erabaki zaila izan-gozela suposatzen dut. Baina baita zintzoa ere, ze talde askok nola edo hala jarraitzen dute... Hilabete luzeetako erabakia izan da; noski zaila izan dela. Pixka-naka argia ikusten joaten zara eta orduan diozu: Bale, listo. Hemen bukatzen da bidea. Iruditu zitzaigun gu bion (Ander Mujika) arteko elka-rrizketa amaituta zegoela, eta nahiago genuen horre-la uztea tiraka egotea bai-

Emakumezko ereduen garrantziaz

no, izan behar duelako. Musika izan behar du bere kabuz doana. Askotan bultzatu behar zaio, jakina, baina argi duzunean merezi duela. Bestetik, bai Ander eta bai ni beste-lako proiektuetan murgilduta geun-den ordurako, eta erabaki genuen bazela garaia beste proiektu horiei ganoraz ekiteko. Eta horretan gaude!

EIBAR

“Ander Mujika eta bion

arteko elkarrizketa amaituta zegoela

iruditu zaigu; nahiago izan dugu Napoka

Iriari agur esatea”




TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·literatura

Erabakiak hartzearen desafioa‘Haizeari begira’ liburua kaleratu berri du Jon Ariza De Miguelek. Istorio gertagarri batean, ekitea eta ez ekitearen arteko zalantza eta zailtasunez gogoeta egin du

AANAIA bi hiri txiki batera asteburu pasa abiatzen direnean hasten da istorioa. Bietako batek, hoteleko

leihotik at, pertsona baten itzala iku-siko du, kalearen bestaldeko etxe batean. Pertsona ezezagun horri buruz gehiago jakin nahian, hainbat erabaki hartuko ditu; beren ondo-rioak izango dituzten erabakiak. Horixe da Jon Ariza de Miguelek idatzitako Haizeari begira eleberria-ren gakoa. Egileak azaldu legez, “eki-tearen edo ez ekitearen arteko bar-ne borroka” pizten zaio protagonis-tari. “Erabaki eta erabakiok eraka-rritako ondorioen elkarkatetzea da muina istorio honetan”, zehaztu du idazle portugaletetarrak. Debutean bakardadearen inguruan jardun bazen, Haizeari begira nobe-la plazaratu berrian ekintzaren eta kontenplazioaren arteko dileman murgildu da Ariza de Miguel. Ekin-tzaren eta kontenplazioaren arteko dilemak, eta erabakiak hartzerakoan gizakiak izaten dituen zailtasunak islatu nahi izan ditu; erabakiak har-tzeko prozesua bera eta bertan sor-tzen diren zalantzak eta aukera ezberdinak. “Hautua, azken batean: zerbait lortuko dugula sinetsita, eki-tea, nahi ez duguna jasotzeko arriskuarekin; ala ez ekin, eta, errea-litatearen atsegin ez ziur eta balizkoen aurrean, imajinazio ahal-guztidunaren irudietatik atsegina lortzeko gaitasuna aukeratzea”, azal-du du egileak. Aukeratzeko behar hori edonori suertatu dakiokeela uste du idazle bizkaitarrak. “Istorio sinesgarria da,

gertagarria, denok ezagutzen dugu baldintza antzekoetan modu parekoan jardungo zukeen norbait, gu geu horrelakoak ez bagara, behintzat”. IZENIK GABEKOAK Bigarren elebe-rri honetan, lehenengoan bezalaxe, protagonistek ez dute izenik, horre-tarako beharrik ez baitu ikusi De Miguelek. Izan ere, bere iritziz, kanpoko itxura bezala, “norberak aukeratzen ez duen zerbait” dira ize-nak. “Liburu honek barne-gertakizu-nak ditu ardatz nagusi, nahiz eta barne-gertakizun hauek kanpo-ger-takizunek eragindakoak diren. Pro-tagonisten kanpo-ezaugarriek ez dute zereginik hemen, istorioa bal-dintzatzen ez dutelako”, azaldu du. Gainera, pertsonaien izenak edota ezaugarri fisikoak ezagutzeak ira-kurlearen arreta “desbideratu” deza-ketela uste du egileak. “Pertsonaia Josu bada, irakurleak agian Josu den lagun bat dauka eta, bere gogoan, irudi horrekin nahas dezake prota-gonista”, azaldu du De Miguelek. Hala ere, irakurlea pertsonaiarekin identifikatzeak ez duela horrenbes-teko garrantzia ere azpimarratu du. “Pertsonaiak interesgarria behar du izan, eta gu bezalakoa izan gabe ere interesgarria izan daiteke”. Leihoan agertuko den emakumea-ren itzala ez da liburuko pertsonaia bat, baizik eta emakumearen eta gizonaren arteko lotunea, egilearen esanetan. “Pertsonaien zeregina isto-rio baten garapenean elkarrekin era-gitea da, billarreko bolak bailiran, nolabait. Eragile hauetako batek itzala izatea dauka, jakina, itzala bes-

Bigarren eleberria du Portugaleteko idazleak, iaz argitaratutako ‘Ohe hotzak’ lanaren ostean. RUBEN PLAZA

MARTA MORALES

Urte bakoitzeko liburu bat

Bi urtean bi liburu idatzi ditu

Jon Ariza De Miguelek, bai-

na datu horri ez dio garrantzia

handirik ematen. Batetik, “azken

hogei urteetan ere liburu kopuru

bera” idatzi duelako, umoretsu

azaldu duenez. Eta, bestetik, ez

dakielako gehiago idatziko duen.

“Proiektuak izan badauzkat bai-

na, idatzita ere, ez dago jakiterik

inoiz argia ikusiko duten”.

teengan eragiteko ahalmena duen heinean, erreakzioak sorraraziz. Bai-na ez da protagonista bat, bi prota-gonisten artean argibideak elkar-trukatzeko bideetako bat baizik”, argitu du egile bizkaitarrak. KONTATZEKO ASMOZ Ariza De Miguelek orain arte idatzi dituen bi liburuen sorkuntza prozesuaren aldetik ezberdintasun ikaragarria dago. Alde batetik, iaz argitaratuta-ko Ohe hotzak eleberria berarentzat idatzita zegoelako, ez besteentzako. “Kasualitate hutsa izan zen gerora lagun baten bitartez argitaletxe bate-rainoko bidea topatu izana zirribo-rro hark”, gogoratu du. Aldiz, Hai-zeari begira liburua istorio bat kon-tatzeko asmo argiarekin idatzi du, bukaerako formak eta istorioaren beraren egitura zelakoak izango ziren ezagututa. Lehenengo liburuko

argazkiak jasotzen jardun nuen ziga-rro kaxa batean, apaingarri-aleak edo perlak bailiran. Beteta zegoe-nean, iduneko bat egitea otu zitzai-dan, harritxo horiek guztiak lotuko zituen hari bat asmatuz”, gogorara-zi du idazleak. Hortaz, berezko sorkuntza prozesua ez duela uste du De Miguelek. “Pentsatzen dut idaz-tea beti ez ote den esperimentatzea”, gaineratu du, zalantzati. Idatzitakoa argitaratua izateak ema-ten dion plazera ez du ukatzen De Miguelek, baina ez da ezinbesteko plazera berarentzat, beste plazer iturburu asko ere badu bizitzan. “Plazer-autarkia ez da oso komeni-garria. Idaztea, ezer baino lehen, nire barruan hazi eta garatzen diren pentsamenduei irteera emateko baliabidea da, baita ekoizteko grina-ri emandako erantzuna ere”.

informazioa jasotzen hasi zenean, ostera, De Miguelek oraindik ez zeukan idazteko asmorik. “Denbo-ra epe batez gertakizunak, elka-rrizketak, anekdotak, uneak eta

PORTUGALETE




TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·

eguneko ekitaldi nagusia izango da: 10 minutu ize-neko saioa. Hainbat artis-tak hartuko dute parte eta hamar minutuz sortzen eta

sormenaren ingu-ruan hausnartzen

arituko dira. Eki-men horretan

parte hartuko dute Jon Mayak, Gior-gio Bass-m a t t i k , Miren Amu-rizak, Ander Lipusek, Igor

DDIZIPLINA anitzak batzen dituen jaialdia da Onda-rroan ospatzen den Mara-billi; hain zuzen ere, Aitzol

Aramaiori bere herrian egitea buru-ratu zitzaiona, hil baino lehen. Zine-magile bizkaitarra 2011n zendu zen eta hari gorazarre egiteko asmoz, urtebete beranduago, dantza, an-tzerkia, bertsoa, zinema, artea eta musika uztartzen dituen jaialdia sor-tu zuten bere lagun eta senideek. Marabilli “sormenezko jaialdia” dela diote Aramaioren lagunek, festiba-

lerako propio sortu duten webgu-nean, batez ere, “hainbat alorretako jendea biltzea dibertigarriagoa” zela iruditu zitzaielako. Baina, aitortzen dute dena aitzakia bat izan zela Ara-maiori eta eurei gehien gustatzen zaiena egiteko: “Manuel eta banda-ren atzetik joan, buruhandien aurre-tik ibili eta parranda egin. Gero, biha-ramunarekin, sortuko dugu zerbait akaso”, diote antolatzaileek. Aramaiok askotan esaten zuen Bixitxi marabilli re eta hortik dator hain zuzen, jaialdiaren izena. Hitza herri hizkeratik hartu dute antola-tzaileek, gaztelaniako mailegua, herrikoitasuna eta mestizajea azpi-

Euskal sortzaileen topaguneaMarabilli jaialdiaren laugarren edizioa ospatuko dute urriaren 5etik 8ra, Ondarroan. Aitzol Aramaio zinegile zenduaren omenez, aurten ere ekitaldi ugari antolatu dituzte: antzerkia, musika, hitzaldiak edota bertso desafioak, besteak beste

AINHOA LORES

Goian, ‘10 minutu’ ekimenean parte hartuko duten sortzaileak. Behean, Asier Altuna zinegilea. Ondarroan izango dira guztiak. MARABILLI

Zalakainek eta Iratxe Fresnedak. Ostean, Kukai Dantza Taldearen emanaldia izango da. Ostiralerako ere ekimen ugari prestatu dituzte; nabarmentzekoak dira, besteak bes-te, Nire Sekuentzia Kuttunak solasal-dia, Asier Altuna zuzendariarekin, Joseba Irazoki eta Antxon Uskolaren eskutik Margo musikatuak ikuskizu-na eta El Gancho Sonidero eta Ampa-ranoia taldeen kontzertuak. OMENALDI ETA GUZTI Hirugarren egunari Zapato gorrixe izena jarri diote. Kasu honetan, Jose Mari Argoi-tia bere hasieratik Marabilliko kide izan zenari omenaldia egingo zaio. Horretarako, Itoiz taldean bere lagun izan ziren Juan Carlos Perez eta Jose Garate Foisis jaialdian izango dira eta belaunaldi hartako erreferente nagusi den Bernardo Atxagak beren-beregi idatzitako hitzaldia emango du. Antolatzaileek adierazi dutenez, musika eskolako umeek Argoitiaren letrekin egindako Marea gora eta Lo egin kantatzen dituztenean etorriko da “unerik hunkigarriena”. Omenaldi honekin batera, larunba-terako ere asko dira prestatu dituz-ten ekimenak: Horien artean daude Zea Mays eta Los Zopilotes Txirriaos taldeen kontzertuak, elektrotxaran-ga, erraldoi eta buruhandien kaleji-ra. “Sari bitxi” bat ere emango dute antolatzaileek egun horretan: I. Euskal Herriko Sormen Saria. Sor-menaren alor zabalean nabarmen-du den pertsona bati emango diote, eta honek bere itxurarekin egindako buruhandi bat jasoko du. Igandea izango da Marabilli jaialdia-ren azken eguna. Oskar Alegriaren Eman bakia eta Dabide Cabaleoiro-ren Sitio Distinto filmak eta Josu Goi-koetxearen Aterabidetik dispertsio-metraia proiektatuko dituzte. Onda-rroa eta Lekeitioren arteko bertso desafioa ere egingo da egun horre-tan, eta Oier Ituarte argazkilariaren Aztarnak erakusketa ere egongo da ikusgai. Aurtengo jaialdiari amaiera emateko, iluntzeko 19:30ean, Arte-drama konpainiak Hozkailua an-tzezlana eramango du oholtzara.

marratzeko. “Zinez, artearekiko mai-tasuna, baikortasuna, bizizaletasuna adierazten ditu gure ustez berba honek, horixe da jaialdiaren bera-ren filosofia”. EGITARAU ANITZA Dato-rren ostegunean, urria-ren 5ean, emango dio-te hasiera lau egu-neko egitarau opa-roari. Goizetik iraga-rri dituzte ekime-nak, baina hasiera ekitaldia 19:50ean izango da zinta m o z k e t a r e k i n . 20:00etan berriz,

ONDARROA




TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·



TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA

Begirada

Ikus: www.elexpephotoart.com

Sitio, añoBego Elexpe

Datorren astean...

Unai Endemaño



TEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA

Begirada

Ikus: www.kahlomedia.com/azkonafotografia

Iñigo Azkona Gernika, 1975

Datorren astean...

Paula Odriozola

ortadar -...

Documents

Transcript of ortadar -...