92. zenb.herri aldizkaria

juan Belmonte, 29 beheatel.: 943 86 15 45faxa: 943 86 17 42email: baleike@topagunea.com

ArgitaratzaileaBALEIKE KULTUR ELKARTEA

Administrazio batzordeaEsther EtxeberriaXabier Azkue

Erredakzioa batzordeaEsther AizpuruaEguzki AgirrezabalagaAntxoka AgirreJuan Luis RomatetJosu WaliñoGorka Zabaleta

KoordinatzaileaJuan Luis Romatet

KazetariakAntxoka AgirreXabier Aizpurua

Oikialdean orriaren arduradunaXabier Aizpurua

MarrazkigileaJon Manzisidor

KolaboratzaileakMiriam Romatet, Xabier Aranguren,Jon Maia, Jon Sudupe, Esti Esteibar,Dani Carballo, Joxe Mari Llavori,Inaxio Tolosa, Inaxio Manterola,Belen Golmaio, Izaga Garzia, HaizeGalarraga, Koldo Landaluze, BeñatFernandez de Arroyabe, Luis MariAizpurua, Ihintz Linazisoro, JoseManuel Gonzalez Aramendi,Ludoteka, Natur Taldea

ArgazkiakBaleike.Azalekoa: Dani Carballo

Diseinua eta maketazioaArgi Aizpurua

Hizkuntz zuzenketaImanol AzkueBanaketaAndoni Ormazuri

Publizitatea943 86 15 45 tel. (Esther)

InprimategiaAntza Inprimategia(Lasarte-Oria)

Tirada1.000 ale

Lege gordailuaSS-405/94

ISSN1136-8594

Baleikek ez du bere gain har-tzen aldizkarian adierazitako esa-nen eta iritzien erantzukizunik.

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

EUSKO JAURLARITZAGOBIERNO VASCO

aurkibidea

32001eko ur r i ak 19/92.zenb .

ze berri?obrak Kultur Etxean8

elkarrizketaAbelin eta Graxian10

kirolakzakila bira 200120

poplitean13oikialdeaneon latai17

naturaAitor Leiza eta paradisua22

Udazkena eta instintu biltzailea

Oinarrizko instintuez hitz egitean beti Sharon Stone datorkigu burura, bainagaurkoan beste batez arituko naiz, instintu biltzaileaz, eta gure gizarte"modernoan" ere gugan duen indarraz, udazkenean batik bat.Ez dut esan nahi instintu harrapatzaileak edo "depredadorea"k indarrik ez duenik,ezta gutxiago ere. Haren indarra ikusteko nahikoa da edozein larunbat gauetangaritu bateko barrara hurbiltzea: nor ez da aritu (edo aritzen) ehizan? Ordutxikietan, batik bat, tragoa aurrean (limoi esprimituarekin faborez). Ehizarenhelburua gehienetan katuaren gisakoa gehiago da ordea: sagua harrapatu, utzi, etajolasean ibili, edo saiatu, behinik behin. Inork esan dezake, zertarako amua jarriarrantzu egin nahi ez bada? Tira, dena hain garbi edukitzea ere...Baina, gaurko gaira itzulita, udazkena da, eta eguna polita zabaldu denez, han goazela mendi itzulitxo bat egitera.Lehenengo aldapa kostata igo ondoren (badaude aldaparik gabeko alternatibak, eskerrak!), sartu gara basoxkabatean, eta hantxe ikusiko ditugu gure mendi irteera zeharo aldatuko duten gonbidatuak: masustak, gaztainak, perre-txikoak...Masusta kontua erreza da: hartu eta jan.Eta gaztainak? Tontokeria dirudi, baina gaztaina artetik pasatzean nor gera daiteke hartu gabe? Eta nahikoa da alebatzuk hartzea gehiago nahi izateko, eta konturatzerako baso osoko azal guztiak zapaldu ditugu, nahiz eta gero zortzikilo gaztainekin zer egin ezin asmatu; beti dugu Erribera kaleko izkinan gaztaina erreak saltzen egoteko aukera.Dena den, okerrena perretxikotan hastea da, zeren bat ikusten badugu gehiago nahi baitugu, eta ibilaldi osoan lepoaoker-oker eginda eramango dugu, tortikoliserako zorian, bat-batean onddo edo kuleto dozena bat ikusiko dugulakoan;gure bidelagunak, nazka-nazka eginda gainera. Baina zoritxarrez guztiok ez gara J.J. eta gehienetan orbela eta harriakbaino ez ditugu ikusten, eta gehienez ere auskaloides otoñalis aleren bat, batek daki jangarria, kutsakorra edo zerarraio izan daitekeen!Hala ere, alderdi onak txarrak baino ugariago direnez, aupa!, hartu otarra eta zorroak eta saiatu.

4 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

E. Gurrutxaga plazan

Erlojueta bitxidenda

iritzia

Miriam Romatet

52001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Desagerpenak

1997an, Zumaiako arteari buruzko hitzaldia eman nuen750. urteurrena ospatzeko antolatu ziren ekintzen barruan.

Bertan, herri txiki baten arte historia kontatzen ahalegindunintzen, ez bakarrik arte ondarearen zerrenda egitekoasmoarekin, Zumaia zer izan den eta nola gorde nahidugun jakiteko ere bai.

XIX. mendera iritsi nintzenean, konturatu nintzen ezzegoela gauza handirik kontatzeko, herriko historiak garaihartan eta XX. mendearen hasieran batez ere bi oinarriizan zituelako: alde batetik, industriaren etorrerak oraindikikus zitezkeen tailer handien aztarnak laga zizkigun; eta,bestetik, udaldien garaiko etxe ederrak gordetzen zirenherriko txoko askotan.

4 urte besterik pasa ez direnean, ezin dira hitzaldi hartanjarritako XIX. eta XX. mendeetako diapositiben adibideinteresgarrienak ikusi. Hausnarketarako gaia dela iruditzenzait zergatik desagertu diren horren denbora gutxianherriari berezitasuna ematen zioten elementuak.

Eraikin industrialen artean bi ikur desagertu dira. Amaiaplazako albo bat ixten zuen Arbilaga zaku fabrika etaArbustaingo arranplan zegoen grua zaharra. Biak utzikeriaeta borondate faltagatik.

Udaldietako etxeen artean, berriz, bi arkitekto famatuenetxeak desagertu dira urte hauetan. Peña garajearenatzean zegoen Yeregitarren etxea, Aladren arkitektoakdiseinatutakoa, eta Gimon arkitekto bizkaitarrak egindakoBidabeazpia etxea.

Beste bat ere desagertu da, nahiz eta kopia itxusi etagustu txarrekoa egin hotelaren eta talasoterapiarenerabilera emateko. Itzunzelai edo Zelaieneko etxea osoegoera kaskarrean zegoen, baina egindako facsimile kistcheta ingurua nola geratu den ikusita, hobeto zegoen ukituaurretik. Inguruko interbentzioa penagarria iruditzen zait,dagoen tokia kontuan hartuta, horretarako baimenaematea ere...

Hemendik gutxira etorriko dira beste suntsiketak. Aldekoa-tarren etxea izan zen Etxe Ona botako dute eta batzokiaegon zen Beheko plazako etxeak ere ez du etorkizun askozere hoberik.

Baina guztia desagertu baino lehen jakin beharko dugu zergorde nahi dugun eta zer ez, zer gauden prest galtzeko etazer ez. Ez dut uste horren zaila denik aztertzea zer dagoeneta baloratzea, gordetzea merezi duen jakiteko edo aldiz,beste erremediorik ez badago, botatzeko. Bitartean, XIX.mendeko lekukoek desagertzen jarraituko dute inorkgarrantzi handirik eman gabe eta gure oroimen historikotikmende osoa ezabatu dugula ikusten dugunean, beranduizango da damutzeko.

ISMAEL MANTEROLA ISPIZUA

bazterrak nahasten Juan luis Romatet

30 urte (buaaaah…!!!)

Datorren hilean, azaroan, 1971. urtean jaiotako zumaiarrek,

aurten 30 urte betetzen dituztenek, ‘kintoen’ bazkaria izango

dute. Ni talde horren barruan sartzen naiz. Aurten, abenduan,

30 urte bete behar ditut. Zaharra izango naiz. 30 urte izango

ditut. Krisia? Sekulakoa. Buaaaah!

Bai, badakit zuetako askok esango duzuela 30 urte izatea ez

dela munduaren akabera. Noski! Ez naiz hain lerdoa! Baina,

ostras, ezin esan gaztetxo bat izango naizenik 30 urterekin.

Ispiluan begiratzean ez naiz oso zaharra ikusten, baina bai, 30

urte izango ditut laster. Hala dio behintzat NANak. Gainera,

aldizkari honen lokalera joaten naizenean depresioa areagotu

egiten da. Antxoka alfer zorri horrek 25 urte ditu, eta Epi kabroi

horrek 19 urte besterik ez. Eskerrak, behintzat, ni baino zahar-

xeagoa den jendea badagoen (ez noa izenik esatera, bale Argi?).

Badut, oraindik, gazte sentitzeko arrazoiren bat. Egunkarian

‘sucesosen’ atala irakurtzen dudanean bihotza zertxobait

alaitzen zait (hau da zinikoa izatea, hau): "44 urteko gazte

batek auto istripu bat izan du". 44 urterekin gaztea? Nik 30

ditut, gaztea naiz! Jaioberri bat!! Baina, ez, gauzak ez dira

horrela… zaharra naiz. 30 urte. Depresioa? Sekulakoa,

kristorena! 30 urte. Buaaaaaah!

gutunak

Isil-isilik, ia ohartu gabe, hasi diraGoiko Plaza inguruan azokarenberritze lanak. Urteko lehen hilabe-teetan dendariek eta Udaleko ordez-kariek hainbat bilera izan zituzten.Udaleko plenotik ere pasatu etaonartu egin zen azokaren berritzeproiektua. Orain, ia dena ahaztutazegoenean, hasi dira lanean Foruenenparantzan kokatutako azokazaharrean. Lanak Alde Zaharraberpizteko mugimenduen barruansartzen dira. Lortuko al da berpiztehori?

Eroskiren izenean Donostiako NTDArkitektoak aurkeztutako proiektuaonartu zuen Udalak. Azoka zaharreanegin beharreko lanen proiektuaRicardo Peña alkatearen kalitateko

botoarekin onartu zen. Bozketanberdinketa izan zen: PNV eta PSOEkosei zinegotziek aldeko botoa emanzuten eta EA eta EHko sei zinegotziekaurkakoa. Berdinketa puskatzeko,alkatea kalitateko botoaz baliatu zen.

Arkitektoek egindako proiektua etalanak amaitu bitartean izango direngastu guztiak Eroskik ordainduko ditu.Enpresa horrek jaso du azokazaharraren funtzionamenduarenesleipena. Azoka barruan supermer-katua jartzeko hainbat baldintza betebehar izan ditu Elorrioko enpresak.Horien artean eraikinaren sanea-mendua eta itxuraldaketa etaarrandun eta baserritarrentzat postuberriak jartzea daude. Bestetik,Eroskik supermerkatu berrian ezingo

du ez arrain ez haragirik saldu,produktu horiek salduz ingurukodendei lehia egingo bailioke.

Proiektuaren arabera, Udaletxe alderadagoen fatxadan hormak bota egingodira eta arkuak hutsik utzi. Fatxadahorretan markesina jarriko da.Eguraldi ona egiten duenean baserri-tarrek beraien salgaiak haren azpiansaltzeko aukera izango dute. Eguralditxarra izanez gero, beren postuakarkupetan jartzeko aukera izangodute, arkuen arteko hutsuneak toldoezestaliz. Toldo horiek, ziur aski, granatekolorekoak izango dira eta azokarenlogotipoa izango dute margotuta.Baserritarrek 12 postu izango dituzteberen jeneroa saltzeko, hamararkupetan eta bi arrandunen postuenalboko beste postu txiki batean.

Arkupetan arrandunentzako bi postueraikiko dira. Hasiera batean hirujartzea pentsatuta zegoen, baina txikisamarrak zirenez, soilik bi postujartzea erabaki da. Orain komunak(eta Udal Artxiboko dokumentu ugari)dauden etxetxoa baserritarrentzakobiltokia bihurtuko da. Komun berriakere jarriko dira bertan.

Baserritar eta arrandunen postuakUdaletxeari begira dagoen fatxadareninguruan jarriko dira. Azokaren besteazalera guztia Eroskiren supermer-katuak hartuko du.

Eraikinaren kanpoaldeari dagokionez,aldaketa handiak izango ditu. Arkuguztiak mantenduko dira, bainaoraingo adreilu edo zementuzkohormen ordez, kristalera batzukjartzeko asmoa dago. Hasiera batean,harri latzezko hormak jartzea pentsatuzen, baina ideia hori ez zen onartuazkenean Egurrezko leihoak izangodituzte kristalerek, eta itsatsita,

6 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

ze berri?

Hasi dira Goiko Plazakolanak

pegatina moduan, herriko zenbait

argazki zahar joango dira. Gauez,

barruko argiarekin, irudi hauek

nabarmen ikusiko dira. Azokak orain

dituen bi sarreretatik bakarra

mantenduko da, Foruen enparantzatik

hurbilago dagoena. Ate hori erabiliko

da Eroskiren supermerkatura

sartzeko.

Eraikinaren teilatuan ere izango dira

zenbait aldaketa. Teilatuan zenbait

loreontzi jarriko dira. Landareen

bitartez bizitasuna eman nahi omen

zaio eraikinari. Hormetan ere zenbait

loreontzi ere zintzilikatuko omen dira

eta baita argi gehiago jarri ere.

Hainbat fase Azokako lanen lehen fasean eraiki-

naren ingurune guztia hesituko da eta

Udaletxearen aurreko fatxada

eraldatzen hasiko dira. Horrek ez du

esan nahi azokaren funtzionamendua

gelditu egingo denik, bertan postua

duten baserritar eta arrandunek

lanean jarraitu ahal izango dute-eta.

Azokara sartzeko, Bonifazio Etxegarai

kaletik hurbilen dagoen atea erabili

beharko dute Goiko Plazako bezeroek.

Adreiluzko horma altxatuko da eta

haren atzean arituko dira arrandun eta

baserritarrak. Bitartean, azokaren

kanpoaldea garbituko dute. Hilabete

batean lehen fase amaitutzat ematea

espero da.

Lehen fasea amaitu eta berehala,

bigarren faseko lanei ekingo diete.

Baserritar eta arrandunek jada beraien

postuak izango dituzte eraikinaren

kanpoaldean. Gauzak horrela,

azokaren barruko lanekin hasiko dira.

Hirugarren fasean Eroskik bere azpie-

gitura jarriko du.

Aparkalekuen aldetik, sekulako

arazoak sortzen dira Foruen

enparantza inguruan. Auto asko eta

leku gutxi. Obrek irauten duten

denboran, gainera, arazoa areagotu

egingo da. Azokaren albo batean

dauden aparkalekuen erdia obra

beraiek hartuko dute, eta beste erdia

saltzaileentzat gordeko da. Hasieran,

bizilagunei han ez aparkatzen uztea

pentsatzen zen, baina badirudi, edo

hala espero da, behintzat, arratsaldez

autoan arkupeen aurrean uztekoaukera izango dela. Dirudienez, azokaordutan, saltzaileek beren auto etafurgonetan Olazabal Idazkaria kaleanaparkatzeko aukera izango dute. Hau,hala ere, ez dago guztiz konfirmatuta.

Ikusi edo nabaritzen da zer nolakoaldaketa eta saltsa izango den GoikoPlaza inguruan. Onerako izango den?Auskalo. Hala ere, ziur obra hauek zeresana emango dutela. Bestela, adiegon…

Alai auzategia, 2

Tel. 943 14 33 24

ze berri?

72001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Kultur Etxea Forondan kokatzeak

nahiko arazo eta iskanbila sortu zituen

bere garaian. Ez zela toki egokia,

txikia zela, etab. Herri honek dituen

eskaintza eta eskaera kulturalak

direla-eta, egia da espazio aldetik

txikia geratu dela. Elbarrituek arazoak

dituzte Kultur Etxera joateko, eta zer

esanik ez kultur etxe barruan

mugitzeko, eskailerak direla-eta.

Askotan aipatu da herriko kultur etxea

Oxford eraikinera mugitu beharko

litzatekeela, baina badirudi ez dela

hori Udalaren asmoa, Foronda goitik

behera berritzeko asmoa erakutsibaitu.

Irailaren amaieran onartu ziren aurre-kontuetan 20 milioi inguruko partidaagertzen zen liburutegia berritzeko.Txikia era zaharkituta geratu dahelduen liburutegia. Jasotzen direnliburuak kokatzeko apalak falta dira,eta beste herrietako liburutegiekinparekatuz gero, sekulako hutsuneakditu. Aipatu digutenez, helduenliburutegia zabaldu egingo da, orainhaurren liburutegia dagoen gelara.Liburutegi berrian, oraingo zerbitzuezgain, beste batzuk ere eskainiko dira,

hala nola, bideoteka eta fonoteka.Zerbitzu horien bitartez, liburute-giaren bazkideak pelikula eta diskoakalokatu ahal izango dituzke. Internetzerbitzua jende gehiagorentzat zabal-tzeko terminal gehiago jarriko dira.Badirudi Eusko Jaurlaritzarekin harre-manetan jarri nahi dutela; izan ere,beste herri batzuetako liburutegietanhainbat ordenagailu jarri baititu, etabaita interneti buruzko ezaguerahanditzeko ikastaro batzuk antolatuere. Hori posible izango ez balitz,Udalak berak hartuko luke terminalhoriek erosi eta jartzearen ardura.

Haurren liburutegia beheko solairuankokatuko da obrak egin eta gero.Erakusketa gela txikia eta areto gelahartuko ditu liburutegi berriak. 14urte bitarteko haurrei zuzendutakoliburutegia denez, denei zabaldu nahidiete eskaintza. Txikiek ipuin kontake-tetan parte hartzeko lekua izangodute, eta helduxeagoek liburu erabil-garriak izango dituzte.

Areto gela orain urte batzuk berri-tutako ganbarara mugituko da. Goikosolairura heltzeko jada ez dabeharrezkoa izango eskailera estuhorietatik igotzea, igogailua jartzekoasmoa baitago. Igogailua eraikun-tzaren kanpoan joango da, bainasarrerak barruan egongo dira.

Hau idazteko unean, Forondako lanenproiektua oraindik onartu edo erabakigabe dago. Proiektu horiek presta-tzeko, badirudi arkitekto zumaiarrakgonbidatu dituztela. Lanak noiz hasikodiren oraindik ez da erabaki, bainadirudienez, hemendik gutxira hasikodira. Zailena kultur etxeko ohikofuntzionamendua eta obren zarata etaeragozpenak bateratzea izango da,baina, onerako bada…

8 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Juan Belmonte, 6

ze berri?

Goitik beherako aldaketakForondan

92001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Fatima KaskeroNere ustez ondodago. Herriaren

gainean dago eta neri

gertu-gertu gelditzenzait.

Alex Oliden

Ezin da esan urrutidagoenik. Herri

txikietan gaizki ohituta

gaude dena gertu

edukitzen. Alperkeria

eta aitzakia gehiagodirela uste dut.

Iñaki Arakistain

Urruti behintzat ez

dago. Jendea kojua alda haraino ez

iristeko?. Ibiltzia onada eta sanua.

Nerea Epelde

Neretzat Foronda

jutia mendira jutia

bezela da. Kultur

Etxea bertan ez

ikusteak asko egiten

du. Parean tokatuko

balitz jende gehiago

joango litzateke.

Isabel Urbina, MªKarmen Unanue eta Jesusa Agirre

Ondo dago! Oso toki ona eta ederra! Gazteentzako behintzat

erreza da hareino joatea. Guretzat zailo baina juten gea.

Mari Bego Urkidi

Urruti dago. Askotan

haraino ez juteatik…

Oxforren jarriko nuke

edo Arrangoletan.

Gertuo behintzat!

Foronda leku ona al da

Kultur Etxearentzat

inkesta

?

Once upon atime…

Zineklub bat

Hamabost egunean behin, Aita

Mari Zinemako pantaila ispilu

magiko bihurtzen da eta

barrura sartzera gonbidatzen

gaitu, zeluloideko hainbat

fantasia bizitzeko.

Hamabostean behin,

Ostarrena Zineforumak

fotogrametan harrapatutako

hainbat sentsazio erakusten

dizkigu eta bi ordutan,

behintzat, besterenak izana-

gatik egunen batean gure

bizitzetan txertatuko diren

istorioekin negar egiten dugu,

barre egiten dugu eta konplize

sentitzen gara.

Koldo Landaluze

Jakina, ez ohiko bidai agentzia horrenatzean hainbat lagun daude, emanal-diaren bi-hiru orduak nondik norakoakizango diren erabakiko dutenak.Halaber, bidai agentzia horren atzeanpozez, nekez eta batez ere zinema-rekiko maitasunez betetako historiadago.

Abelin Linazisorok eta GraxianGalarragak Zumaiako zineforumekopasadizoak eta oroitzapenak berres-kuratu dituzte.

ABELIN: -59. urtean Guraso Elkarteakzinema-aretoa egin nahi zuen, eskolakegiteko dirua biltzeko eta kulturaindartzeko. Maitena zinema berritzenari ziren bitartean, gurasoetako batek,Inaxio Alvarezek, ekimen hartan partehartzera gonbidatu ninduen. Elkarteakharremana zeukan DonostiakoNovedades zinema zeraman emakumealargunarekin. Zinema hura apaizekbabesten zuten. Elkarrizketa haiekzirela-eta, Donostiako zine-klubeanparte hartzen zuen abokatu batekinjarri ginen harremanetan, Luis Cristo-balekin.

Nolakoa izan zen lehen esperientzia?A: -Zineklubeko emanaldiakhamabostean behin egitea erabaki

genuen, Maitenan, igandeetan, goizeko11etan. Garai hartan, Inaxio Alvarezeta biok Zumaiako tren geltokirajoaten ginen Luis Cristobalen bila etapelikularekin zerikusia zeukatenzenbait gai eta galdera prestatzengenituen, emanaldiaren ondorenikusleak galderak egitera bultzatzeko.Izugarrizko arrakasta izan zuen.

Zumaian pelikula botatzea esperientziaaitzindaria izan al zen? A: -Ez. Gu hasi aurretik, zaletasunhandia zegoen herrian, eta bi zinemaareto ere bai. Zaletasuna gerra aurre-tikoa da. Zumaia ohituta zegoenzinema ikustera eta zineforumerajoaten zirenak, ohiko emanaldietarajoateaz gain, guk botatzen genituenpelikula berezi haiek ere ikusi nahizituzten eta ikusi ondoren pantailanikusitakoaz eztabaidatu, gainera.

Nolako pelikulak botatzen zenituzten?A: -Romeo, Julieta y las tinieblas,Jiri Weiss-en pelikula txekoslovakiarra,urte hartako (1959) ZinemaldianUrrezko Maskorra irabazi zuena,Ingmar Bergman-en El séptimo sello

eta El manantial de la doncella,Richard Fleischer-en Duelo en el

barro, Blake Edwards-en Días de

vino y rosas. Ia beti pelikula"sakonak" izaten ziren. Ipar Amerike-takoak baztertu gabe, baina betiEkialdeko pelikulei ematen genienlehentasuna, lehen modan baitzeuden.

El séptimo sello pelikula aipatu duzu. Ba alzeneukaten inolako zentsurarik?A.: Gogoan dut El manantial de la

doncellak bi muntaia zeuzkala. Bateanbortxaketaren eszena zegoen etabestean ez. Guk Novedades zinematikzetorren bertsioa bota genuen; guriiritsi zitzaigunean, ordea, eszenaospetsu hura aurretik moztuta zegoen,Novedades zinemako emakume onhark bere kontura kentzea erabakizuelako. Geroago ere antzeko zerbaitgertatu zitzaigun Anatomía de un

asesinatorekin, Otto Preminger-enpelikularekin, zati handi bat (ia hiruordu laurdenekoa) falta baitzitzaion.

Denboran aurrera egingo dugu. Aldaketahandiak ekarri zituen garai bateankokatuko gara, zineman ere izugarri eragin

10 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

elkarrizketa

zuen garai batean: 68ko Maiatzean. Nolakoeragina izan zuen zineklubean?A.: Hemen ez zuen eraginik izan.Zumaia benetan astindu zuena euskalmugimendua esnatzea izan zen, 65--66an, eta mugimendu horrek gorantzegin zuen Burgosko epaiketa arte.Egia da, bai, aldaketa handiak izanzirela pelikulen gaietan, baina batzetozen hemen bizitzen ari ginena-rekin.

Oroitzapenen albumaren lehen bobinabukatzen ari da eta horrekin batera amaituzen zineforumaren lehen etapa.A.: 59-60ko denboraldiak 63-64 arteiraun zuen. 64an, ni soldadutzarajoatearekin batera, etenaldia izan zeneta Graxian eta gainontzekoak etorriarte geldirik egon zen.

GRAXIAN: Euskal kulturaren berpiz-kunde garai hartan nik hemezortziurte neuzkan eta Xabier Alvarezek etaXabier Agirrek esan zidaten elkarteberri bat sortzekotan zebiltzala,Zumaiako Herri Batzokia izenekoa,kultur eta kirol kezka batzueninguruan hainbat ekimenekin."Batzokia" izenaz baliatuta, PNVtikgertuko hainbat sektoretan eraginnahi zuten; elkarteak ahalik eta frontegehienetara iritsi nahi zuen. XabierAlvarezek komentatu zidan zinema-rekin zerikusia zeukan frontea eresartzekotan zirela eta, horrela,lauzpabost lagun elkartu ginen. Amaia

zinema hilzorian zegoen eta gurasoelkartearekin harreman batzuenondoren, etapa berriari ekin genion.Etapa horretan baliabide ekonomikourriak izatea oztopo handia izan zen.

Nola gainditu zenituzten oztopo haiek? G.: 73an dirua lortzeko lehenahalegina egin genuen. Nola? AurretikAmaia zineman larunbatean etaigandean botatako pelikula komer-tziala ematen genuen ostegunetan.Lehenengo pelikula hura Frenesí izanzen, Alfred Hitchcock-ena. Arte yEnsayoko zirkuituan zebiltzan filmakezin genituen lortu. Horrela, osopelikula komertzialak lor genitzakeen,baina balio artistiko handikoak.Hainbat film on izan genituen,adibidez Yo vigilo el camino, JohnFrankenheimer-ena.

Garai hartan ere eusten al zenioten zine-forumen dinamika klasikoari?G.:-Bai, filmak Luis Carlos Eizagirreketa biok aurkezten genituen, eta gero,solasaldia baldin bazegoen, luzatuegiten genuen.

Eta jendeak nola erantzuten zuen?G.: -Denetarik zegoen: batzuetan egunzoriontsuak, aretoa beteta zegoelako,eta beste batzuetan ia-ia desastrehutsa. Ikusle gehiago gerturatzekoasmoz zinema asteak antolatzensaiatzen ginen. Pentsa: urte batean,western-en, gerra pelikulen eta

zinema beltzaren zikloak antolatzenere hasi ginen.

Atzera begiratuta, nola ikusten duzuesperientzia hura?G.- Oso positiboa. Orain, hura guztiagogoratzen dudanean, gaur egun, zine-forumean tartean sartuta ez nagoela,agian gehien eskertzen dudana dazinemara joan eta lasai esertzea,zenbat jende etorriko den kezkatubeharrik gabe. Etengabeko sufri-mendua zen, beti pelikula ordaintzekoadina diru aterako genuen ala ezpentsatzen...

Eta une gogoangarri bat?G.:- Francis Ford CoppolarenApocalypse Now bota genuen eguna.Ateak itxi behar izan genituen, ezbaitzen jende gehiago sartzen. Inoiz ezdut horrelakorik ezagutu. Jendeaelkarren gainean zegoen pasilloetan,aretoan ez zegoen-eta lekurik ikusle-entzat. Oso une berezia izan zen.

Halaber, oso berezia izan zenKaiolakoa, gaur egun Aita Maritaberna dagoen lekuan 16 mm-kopelikulak ikusten genituenekoa.Proiektorea atzealdean jartzen genueneta pelikula mordoa ikusten genuen,Frantziako enbaxadatik ekarriak. Filminteresgarriak ziren, baina oso ikuslegutxirentzat. Oso giro atseginazegoen. Haren inguruan, JoxeanAgirrek artikulua idatzi zuen "Egin"en,Zumaian pelikulak taberna bateanikusi behar genituela esanez; orduan,tabernaren jabeak adierazi zigun agiannorbaitek pentsa zezakeela tabernahura iraultzaileen txokoa zela eta ezzigun gehiago utzi. Oso dibertigarriazen. Kafea, kopa, purua eta zinema.

Ba al daukazue zorrik inoiz bota ezin izanduzuen pelikularen batekin?G.: - Zumaian inoiz ez da ikusiJesucristo Superstar. GurasoElkartean zegoen eta eragin handia

zeukan jaun batek esan zuen pelikulahori ez zela botako Zumaian, eta prestzegoen baita alokairua ordaintzekoere, ez botatzearren.

Zinemak oraindik ere magia al dauka?G.:- Hori da ni, behintzat, gehienemozionatzen nauen gauzetako bat.Ohiko zirkuitu komertzialean ikustenez diren filmak pantaila handianikustea. Truffaut-en pelikulak ikustea,adibidez, Los 400 golpes edoFarenheit 451, Kurosawa eta Buñuel.Pelikula horiek gela ilunean ikustenjarraitu nahiko nuke.

Apocalypse Now botagenuenean, ateak itxibehar izan genituen, ezbaitzen jende gehiagosartzen

A.: -Pena da. Badirudi pelikula klasikohoriek Zumaian erakarpen handirik ezdaukatela. Hirugarren etapa honetan,urtean behin, behintzat, film zoragarrihorietakoren bat botatzen saiatu gara,baina El tercer hombre botagenuenean izan ezik, gainerakoetanerantzuna ez da izan guk nahiadinakoa.

Oroitzapenak pilatuz doaz, tituluak,pasadizoak, eskasia ekonomikoak…Material horrekin bigarren zatia ereegitea izango genuke (bigarren zatiakinoiz –?– onak izan ez badira ere).Baina ikuskizunak aurrera darrai etalagun batzuek 59. urtean hasitakolanari eusten diote, hirugarren etapan,hamabost egunean gozatzen dugunemanaldiaren bidez. Baina hori bestehistoria batekoa da. Horregatik,erreportaje honetan, Federico Felli-niren filmetan bezala, ez da azaldukoAMAIERA hitza.

12 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Erribera kalea Tel. 943 861523

Estazioko kalea Tel. 943 86 02 01

Auto-konponketak

elkarrizketa

1951ko uzta,

mende erdi

berriketa gai

Eusebio Gurrutxaga, 6

Tel. 943 14 33 95Itzurun zuhaitzbidea, 2 943861565 - 943143446

172001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Urriaren 6an izan zuten zita. Zita txikibaina berezia. Izan ere, egun horretanbazkalordurako elkartu ziren Oikian1951. urtean jaiotakoak. Guztiek ereaurten mende erdia beteko dute etahorren aitzakian bazkaria egiteabururatu zitzaien, berriro elkartu etakontu batzuk esateko. Herriaridagokion moduko uzta izan zen1951koa, txikia baina aberatsa, zazpilagunek osatua, hain zuzen ere: JoseLuis, Arantxa, Miel, Mª Angeles, JoanJoxe, Inaxio eta Koro.

Egia esan, Oikian ez da ohiturarikhorrelako bazkaririk egiteko, alegia,urte berean jaiotako guztiakmahaiaren bueltan elkartzeko. Izanere, herri handiagoetan urte berekoakkoadrila berean biltzen dira gehie-netan, baina hemen urte bereanjaiotakoak gutxi izatean (hauenkasuan zazpi), jendea beste adinetakojendearekin biltzen da. Horrela,

koadrila berean bost edo sei adinezberdinetako lagunak topa daitezke.

Itzul gaitezen, ordea, bazkarira,beraien garaitik majo aldatu deneskola aurrean argazkia atera ondoren,beraien ume garaiko eta ondorengokontuak errepasatzen hasi ziren.Guztiak ere Oikiako eskolan ikasiakdira, eskola frankista zegoenekogaraian ikasiak, hain zuzen ere.Eskolako Angelita maistra zorrotzamakina bat aldiz ekarriko zutengogora, baita hari tranpa egitekoerabilitako moduak ere. Umetanesatera ausartzen ez ziren gauzakheldutasunak ematen duen patxadazplazaratuaz; mende erdian isilpeanegondako sekretuak aireratuaz…

Pasatako 50 urte hauetan bazkari-tarako elkartzen diren lehenbizikoaldia dela jakinda, ez da harritzekoagaueko ordu txikiak arte elkarrekinberriketan aritzea. Urte askotarako.

Haunditzen, haunditzen

Buruan ditudan ileak adina alditan entzun

izan diot Getariako osaba arrantzaleari

"Oikian etzion ize!" esaldia, adar jotze

ugari ere jasan behar izan ditugu herritik

kanpo ezagutzen joan garen lagun eta

ezagunengandik. Baina azkenaldian

gauzak zeharo aldatzen ari direla esango

nuke: lasaitasun bila ote datoz?, beste

lekuetan baino etxebizitza merkeagoak al

daude gure herrian?, edo entzun ditugun

guztiak entzun arren, gustuko ote dute

gure "herri txiki eta aspergarria"?

Ez dakit arrazoia zein izango den, baina

egia da pixkanaka-pixkanaka guregana

gerturatzen ari direla. Ez nuen sekula

pentsatuko anbulantzia bat herriko plazan

aparkatuta ikusiko nuenik, ez eta

eskolako atsedenaldi garaian beltzaranak

beste umeekin jolasten ikusterik, filipin-

darrak plazako kabinatik deika, bikote

gazteak txakurrarekin paseatzen, etab.

Jada esan daiteke zerbait badagoela

Oikialdean.

Pena da etxe guztiak betetzen ari

zaizkigula eta babes ofizialeko etxebizitza

eske joan behar ote dugun ere pentsatzen

jarri gara. Agian pilotalekua lortzeko

sorturiko herri mugimenduaren bideari

ekin beharko diogu, etorkizunean herri

plangintza egokia izan dezagun.

Oihana Zulaika

Kirol medikuntzaJose Manuel Gonzalez Aramendi. Kirol sendagilea

Ehiztari eta gudariengandik gatozGarbi dago agresibitateak, milaka urtean

zehar, bizirik irauten lagundu digula. Gure

espeziearen existentziatik, ia % 100ean gizon-

emakumeok mendi eta haranetan zehar bidaiatu

dugu, gure familientzat koba zuloak bilatzen,

fruitu eta landareak jasotzen, basurdeak eta

usoak harrapatzen, basapiztiei aurre egiten. Gure

bizitzak potentzia fisikoaren, trebetasunaren eta talde

lanaren menpe egon dira.

Adimena, besteak beste, tresnak egiteko erabili dugu.

Ehizatzeko eta arrantza egiteko, lurra lantzeko eta defen-

datzeko erremintak egiteko. Tresna horiek bizitza erraztu

digute, bizitza seguruagoa eta erosoagoa bihurtu dute.

Orain arte hala izan da, baina gaur egun tresna horiek

mundu guztiaren bizitza arriskuan jartzen dute.

Nerabeek, bereziki mutilek, betidanik beraien indarra eta

adorea erakutsi behar izan dute. Handiekin ehizatzera

joatea edo borroka egitea adore eta gizontasunaren

proba izan dira.

Kirol proba batzuek ahaztutako ehizaldi eta antzinako

gudekin lotura handia daukate. Horregatik, gure agresi-

bitatea deskargatzeko eta gure ehiztari eta gudari

indarra botatzeko erabil ditzakegu. Gogora dezagun,

adibidez, nola egiten zituzten kirol lehiaketak antzinako

Grezian, orain dela 3.500 urte. Hasierako Joko Olinpi-

koetan, Jokoak irauten zuten bitartean, hiri-estatuen

arteko liskarrak bertan behera uzten ziren.

Jokoak gudak baino inportanteagoak ziren.

Beharbada, etorkizun utopiko batean, norgehiagokak eta

liskarrak jokoen bidez erabakiko dira.

18 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

olarro zopaSexualitatea

Ihintz Linazisoro.

ZeloakZeloak sarritan maitasun adieraz-

letzat hartuak izan dira. Baina

zeloak bikotekidearen fideltasun

sexualaren gaineko etengabeko susmoa baino ez dira, eta

horrek bi gauza adierazten dizkigu: alde batetik, gehiegizko

jabetza nahia; bestetik, norbere buruarekiko ziurtasun

pertsonalik eza (beste norbaitek "eramango" duen beldurra

nagusitzen da).

Jabetza nahi horrek bikotekidea, batik bat emakumea

(gizonak jeloskorragoak baitira), objektutzat gorde

daitekeen jabetza balitz bezala ulertzea dakar.

Nekazaritzaren garapenak jabegoa ekarri zuen eta lurra,

tresneria, abereak eta emakumeak gizonezkoen

jabegopeko bihurtu ziren. Horren ondorioz, emakumea

menpean gelditu zen, bai ekonomikoki, bai sexualki. Horre-

gatik esan dugu gizonak jeloskorragoak direla, historikoki

gizarte honetan ezarri zaien rol eta eskema sozialarekin

hertsiki erlazionatuta baitago. Gaur egun, ordea, gero eta

emakume gehiagok lan egin eta gure nahi sexualak

adierazten ditugu. Horrek guztiak orain arte gizonentzat

kontrolagarriagoa zena kontrolaezin bilakatu du.

Zeloek, beraz, norberaren ziurtasun eza uzten dute agerian,

eta bikotekideak uzteko beldurra gehiegizko bihurtzen

dute. Zeloen ondorioz egoera kontrolatu nahi da, eta baita

uneoro bikotekidea non dagoen kontrolatu ere. "Zenbat

ordu lo egin dituen, norberarekin ez dagoenean norekin

dagoen eta zer egiten ari den, lagunekin egoten denean

nola egoten den hain berandu arte, zeri buruz hitz egiten

duten…". Horrek askotan egoera surrealistak sortzen ditu,

eta ez soilik bikoteari eragiten diotenak, baita ingurukoei

ere.

Azkenean beldurra susmo bihurtzen da eta susmoa

ziurtasun, azkenean ziur dago beste norbaitekin dabilela.

Bukaerarako, ordea, jeloskorrari sarritan dena gaizki

ateratzen zaio, izan ere, egoera kontrolatu nahi horrekin

bikotearen elkarbizitza jasangaitz eta itogarri bihurtzen

baita. Hemendik etorriko dira haserreak, eta baita bikote

bananketak ere. Ez beste norbait dagoelako, baizik eta

inork ez dugulako nahi momentu oro kontrolatuak izatea.

Beraz, badakizu, bikotekideari konfiantza guztia eman,

beldurrak eta obsesioak alde batera utzi eta bizi, maitatu

eta gozatu lasai. Bizitza motza da--eta.

192001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Onddo salteatuak, urdaiazpiko eta otarrainxkekin

• Osagaiak (lau lagunentzat):

- Onddoak: 400 gr.

- Otarrainxka zurituak: 300 gr.

- Jabugo urdaiazpikoa (zerrendetan moztuta): 100 gr.

- 2 baratxuri ale.

- Koilarakada 1 perrexil txikitu.

- 3 koilarakada haragi zuku.

- 3 koilarakada olio.

- Gatza.

• Nola egin:

Jarri su ertainean paela. Bota olioa eta baratxuri txikituak. Gorritutakoan,

bota onddoak, orritan moztuta eta utzi lau minutu. Denbora hori pasatutakoan,

bota otarrainxka zurituak eta urdaiazpiko zerrendak. Bota behar adina gatz,

eta gehitu haragi zukua eta bota gainetik perrexila. Utzi beste hiru minutu

sutan.

On egin.

Donostiako enpresa batek delineatzailea behar du(61797/1 eskaintza).

• Baldintzak:

AutoCadaren ezaguera handiak.

Photoshop eta CorelDraw programen ezaguera

ertainak.

Planoak interpretatzen jakitea

A1, A2 edo B1 gidabaimena.

Urtebeteko esperientzia.

18 eta 50 urte bitartekoa.

• Eskaintzen da:

2 urteko lan kontratua

3.300.000 pezetako ordainsari gordina.

Azpeitia eta Azkoitian Eusko Jaurlaritzarentzatazterketa soziologikoa egiteko inkestatzaileabehar da (61239/3 eskaintza).

• Baldintzak:

25 urtetik beherako izatea.

• Eskaintzen da:

Hilabeteko lan kontratua.

50.000 pezetako ordainsaria gehi joan-etorrie-

tarako dirua.

Azkoitiko enpresa batek delineatzaileen buruabehar du (56779/4 eskaintza).

• Baldintzak:

3 urteko esperientzia.

25 eta 55 urte bitartekoa.

Beharrezkoa da bulego proiektuetan arduradun

lanetan esperientzia.

Urola Kosta eskualdean bizitzea.

B1 gida baimena.

• Eskaintzen da:

Lan kontratu mugagabea.

4.400.000 pezetako ordainsari gordina.

Eskaintza hauetako bat interesgarri gertatzen bazaizu eta

lortzeko aukera egin nahi baduzu, gogoan hartu eskaintzaren

erreferentzia eta hautagai moduan sartua izatea eskatu

Zumaiako Institutoko Langaiko arduradunari (943-860809

edo 943-860810)

SukaldaritzaBeñat Fernandez de Arroyabe. Sukaldaria

Lanpostuak

20 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Amaiako plaza

kirola

Jaime Osa kirolari zumaiarra izan da

aurtengo Zakila Bira kros herrikoian

zumaiar onena. Ez da saria etxera

eramaten duen lehen aldia, aurreko

urtean ere bera izan baitzen helmuga

puntuan lehen zumaiarra. Badirudi,

hala ere, konpetentzia areagotu egingo

dela, bigarren zumaiar postuan heldu

zen Paulo Agirrezabalagarekiko

abantaila nahiko txikia izan baita

aurtengoan, 24 segundo besterik ez.

Baliteke, gauzak orain bezala joan

izanez gero, lehia handitzea

zumaiarren artean.

Hilaren 6an korritu zen bosgarren

Zakila Bira. Partaidetza handia izan da

aurtengoan. Aurrekoan baino ia ehun

korrikalari gehiagok hartu dute parte.

Jakina denez, Zakila Birak 20 kilome-

troko ditu. Zumaiatik irten eta

Zumaian amaitzen da. Tartean,

Narrondo, Arroa, Iraeta, Aizarnazabal,

Muniosoro, Oikia eta Bedua.

Eguraldi iluna, lainotua izan zuten

parte hartzaileek. Lasterka egiteko

aproposa. Proba hasteko ordu erdi

falta zela sekulako euri zaparrada bota

zuen. Ikustekoak ziren antolatzaileen

aurpegiak. Hala ere, tanta batzuk izan

ezik, eguraldia lagun izan zuten korri-kalariek probak iraun zuen bitartean.

Xalbador Agirrezabalaga atletabeteranoak eman zion irteera krosari.Bera izan da aurtengo honetanomendua. Bere esanetan, formanaurkitzen denez, probari hasieraemateaz gain, lasterketan parte hartunahi izan zuen. MuniosorotikZumaiarako bidea egin zuen soinean 1zenbakia zuela.

Irabazleei dagokionez, gizonezkoenproban, Pedro Muñoz azkoitiarra izanzen aurtengo Zakila Biraren irabazlea,1:07:30 denborarekin. Bigarrenpostuan aurreko urtean irabazle izanzen Gontzal Cuadrado sailkatu zen etahirugarren Ricardo Veleda. Emaku-mezkoen lasterketan, berriz, JosuneTercero donostiarra izan zenhelmugara heltzen lehena, 1:21:21denborarekin. Bigarren, Maria JesusSilvano donostiarra sailkatu zen, etahirugarren, Ixiar Urdangarin herna-niarra. Beteranoetan, berriz, lehenakJokin Arrinda abadiñoarra eta Aizarna-zabalgo Begoña Salaberria izan ziren.

Zumaiarren artean Jaime Osa izan zenlehena 1:10:59 denborarekin. BigarrenPaulo Agirrezabalaga eta hirugarrenJesus Mari Alvaro. Beterano mailanJesus Mari Arrona izan zen lehenzumaiarra, eta bigarren Julian Igual.Emakumezko zumaiarrik ez zen izanlasterketan.

Elbarrituek ere hartu zuten parteZakila Biran. Hiru izan ziren gurpil-aulkietan atera ziren atletak. Horie-tatik bi, Iparraldeko Pette Noblia etaPier Miura, elkarrekin heldu zirenhelmugara, baina lehenak eramanetxera irabazlearen txapela 1:07:40denborarekin. Hirugarren LontxoEsnaola oriotarra sailkatu zen.

Jaime Osa zumaiar onenaZakila Biran

kirola

212001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Gizonezkoa1 Pedro Muñoz 1:07:302 Gontzal Cuadrado 1:07:373 Ricardo Veleda 1:07:434 Xabin Aranaga 1:08:105 Xabier Iturralde 1:09:446 Anartz Etxeberria 1:09:547 Alberto Suarez 1:10:158 Ion Aranzabal 1:10:199 Jaime Osa 1:10:5910 Paulo Agirrezabalaga 1:10:19

Zumaiarrak1 Jaime Osa 1:10:592 Paulo Agirrezabalaga 1:10:193 Jesus Mari Alvaro 1:15:384 Felipe Agirre 1:15:485 Jesus Mari Arrona 1:16:056 Jon Sasiain 1:16:307 Alberto Gorritiberea 1:19:508 Julian Igual 1:20:319 Martxelo Santamaria 1:22:0310 Peio Santamaria 1:22:0311 Iñigo Etxaniz 1:22:1412 Xabier Laskibar 1:23:0613 Xabier Ureta 1:23:4814 Juan Ignacio Alkorta 1:23:5915 Jon Ulazia 1:26:2716 Vicente Villar 1:26:5317 Karlos del Pilar 1:27:4118 Aser Martin 1:29:3919 Juan Ignacio Zarrabeitia 1:35:2420 Alberto Martikorena 1:37:3921 Jose Luis Alberdi 1:38:0922 Jose Agustin Zumeaga 1:40:2123 Jon Manterola 1:43:5724 Garikoitz 1:43:58

Emakumezkoa1 Josune Tercero 1:21:212 Maria Jesus Silvano 1:26:033 Ixiar Urdangarin 1:26:054 Maria Pilar Arriola 1:29:185 Agurtzane Auzmendi 1:33:286 Sonia Muñoz 1:35:017 Belen Dominguez 1:35:548 Begoña Salaberria 1:36:169 Itziar Gomez 1:44:0010 Olatz Gabarain 1:50:4311 Izaskun Etxeberria 1:53:37

Ezinduak1 Pette Noblia 1:07:402 Pier Miura 1:07:403 Lontxo Esnaola 1:20:19

Goitik behera:

Jaime Osa, lehen zumaiarra.Xalbador Agirrezabalaga, aurtengoatleta omendua eta Fran Aizpurua.Pedro Muñoz gizonezkoen mailanirabazlea.

22 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Trenbide kalea, 1 Tel. 943143505

natura

"Euskal Herrian desagertzeko zoriandauden bi ekosistema dauzkaguhemen", dio Aitorrek. "Batetik,padura. Kostaldeko herri gehienakpaduren gainean eraiki dira (Donostia,Pasaia, Zarautz, Zumaia bera eta abar)

eta azken urteotako kirol portuenzabalkundearekin gelditzen zirenazken erreserbak ere estali dituzte.Bestetik, dunak. GipuzkoanZarauzkoak eta Zumaiakoak bakarrikdauzkagu", jarraitu du. "Artadia penin-tsulan ekialdera aurki daitekeen

azkenekoa da, eta Beduan dagoenpagadia hemen inguruan itsas

mailan aurki daitekeenbakarra da", dio.

Itsasertza, itsas labarra, ibaia, padura,dunak, basoak, mendiak... Europanbatetik bestera distantzia luzeetaraaurkitzen diren ekosistema ugarihemen elkarren ondoan aurkiditzakegu bertako ezaugarrigeografiko eta klimatikoei esker."Jendea ez dakit oso kontzientea den,baina zorte handia daukagu, zer ikusieta zer ikasi asko dago hemeninguruetan", dio Aitorrek.

Eskopeta sorbaldan zeramala ezagutuzituen bazter hauek, duela hamar baturte, ‘instrumentua’ aldatzea erabakizuen arte. "70*210 bat sartu zenetxean, eta haretxekin hasi nintzenfroga batzuk egiten. Gero duplika-dorea erosi nuen, teleskopioa... etaeskopeta alde batera utzi nuen"kontatzen du.

Ehiztari garai haiek oinarrizkoezagutza eman zioten eta hegaztien-ganako zaletasuna markatu. "Urtarobakoitzak bere fruituak eskaintzenditu. Udaran, esaterako, itsasorajoaten naiz asko, eta udaberrian landa-

rediari ateratzen dizkiot argazkiak,baina gehiena hegaztiak

gustatzen zaizkit", dio.

Zumaian ehunetikgora espezie

Zumaia, paradisua

Aspaldi batean eskopeta utzi eta argazki kamara hartu

zuenetik, Zumaiako bazter eta txori gehienak bildu ahal izan

ditu bere zorrora Aitor Leizak. Material horrekin hitzaldia

eskaini zuen Hegaztien Nazioarteko Egunean, eta Zumaiako

Natur Taldeak irteera ere antolatu zuen. Naturaz gozatzen

dakienarentzat Zumaia paradisua dela dio Aitorrek eta guk

gustura entzun diogu.

natura

232001eko ur r i ak 19/92.zenb .

omen daude eta gehienak ereharrapatu ditu bere kamerarekin."Irteten dudan bakoitzean eramatendut kamera, baina naturaz gozatzeragarrantzitsuagoa da niretzat argazkiaateratzea baino. Parean tokatuaz gerobakarrik ateratzen ditut argazkiak etagordelekuan tapatuta itxaroten orduakpasatzea, apeua (erreklamo)erabiltzea eta horrelakoak burugogor-keria puntualetan bakarrik egin izanditut", dio.

Europan batetik besteradistantzia luzeetaraaurkitzen direnekosistema ugari hemenelkarren ondoan aurkiditzakegu

Martin arrantzalea, arrano arrantzaleaeta belatza iruditzen zaizkio hemeninguruan ikus daitezkeen politenak."Martin arrantzalea oso luzitua da,kolore bizi-biziekin. Arrano arrantzaleaBeduan dabil egun hauetan, eta osoikusgarria da buruz sartzen baitaarrantzara. Belatzak ere bi bikotedaude hemen inguruan...", komentatudigu.

Bitxikeria bat baino gehiago eretopatu ahal izan du urte hauetanguztietan. "Joan den urtean txirritxodoratu txiki bat azaldu zen herrian,Kantauri itsasoan lehenengo aldiz, etabaita pelikano bat ere", dio. "Horre-lakoak azaltzen direnean SEOren(Sociedad Española de Ornitologia)Bitxikeria Komisiora bidaltzen dugumateriala eta haiek homologatu egitendute" kontatzen du.

Berak ere badauka informatzailesarea. "Jendeak badaki txorieiargazkiak ateratzen dizkiedala eta

zerbait ikusten duenak komentatu

egiten dit kalean", dio. Eta berak ere,

SEOak bezala, filtroa pasa behar

izaten du. "Esaten badidate kolibri bat

ikusi dutela, badakit esfinge tximeleta

batekin nahastu dutela, edo

hondartzan pinguino bat dabilela

komentatzen badidate badakit

pottorra izango dela... nork eta zer

esaten didan kontuan hartu behar

izaten dut kasu egin aurretik", kontatu

digu.

Urte hauetan guztietan argazki

mordoa atera du, ehunka batzuk,

Zumaian, Euskal Herrian zehar, eta

baita Euskal Herritik kanpo ere. Eta

ez du bat bera ere bota. "Argazki

bakoitzak bere historia dauka. Noiz,

non, nola eta abar. Eta batik bat lehen

urtetakoak kalitatez txarragoak badira

ere, pena ematen dit botatzeak", dio

Aitorrek.

Hegaztiak nola bereiziIzenburu hori ezarri zion urriaren 4aniluntzeko 10etan Ihintza tabernaneman zuen hitzaldiari. "AsteburuanTxorien Nazioarteko Eguna zenEuropa osoan. Joan den urtean NaturTaldekook ekintza bat antolatu genuenegun honetarako eta aurten erejarraipena eman nahi izan diogu",kontatu digu Aitorrek.

Hitzaldian hegaztien migrazioarieskaini zion lehen zatia eta hegaztiakidentifikatzeko gida praktiko modukobat azaldu zuen ondoren. Guztia ereordubetean eta 115 diapositibarekinlagunduta.

Migrazioarena orain garaia delakoaukeratu zuen, eta hegaztien identifi-kazioarena, berriz, jendeak gaia osogutxi kontrolatzen duela iruditzenzaiolako. "Jende gehienari hegaztiguztiak antzekoak edo berdinakiruditzen zaizkio. Izenez bospasei

espezie ezagutzen dira, baina bistazusoa, eperra, galeperra eta oilaskoa...platerean ikusten dituenak", kexatuda. Bere ustez, lehen oinarria osatzekoparametro batzuk (adibidez, tamaina)eta erreferentziazko espezie batzuk(adibidez, patxizaharra, zozoa, usoa)ikasi behar dira, horietatik abiatutaespezie gehiago identifikatzeko (patxi-zaharra baino handiagoa eta zozoabaino txikiagoa, mokoa...). Lanhorretan merkatuan dauden gidak osopraktikoak direla dio. "Guztiekantolaketa berdina dute eta oso erraztopatzen da identifikatu nahi dugunhegaztia", ziurtatu du Aitorrek.

Ihintzako hitzaldia arrakastatsua izanzen, bai entzuleen kopuru aldetik etabaita parte hartzeagatik ere, bainaNatur Taldeak larunbat goizean IrungoPlaiaundi parke ornitologikora antola-turiko irteerara lau lagun baino ezziren azaldu. "Egia da urte batzuetatikhona horrelako irteeratara etortzenden jende kopuruak behera eginduela. Garai batean 30 bat lagunbaginen, egun batean batzuk, besteanbesteak, etxetik propio hegaztiak

ikustera irteten ginenak, eta orain

erdiak ere ez gara izango", aitortu du.

Hala ere, ba omen dago baikortasu-

nerako daturik. "Jendearen ezagutza

mailak ez du gora egin baina, oro har,

sentsibilitate handiagoa nabari da

azken aldian", dio. Eskoletan egiten

den lana ezinbestekotzat jotzen du

alor honetan. "Herrian eskuera-

eskueran dago ikasteko materiala eta

nik uste hasi direla gauzak egiten. Izanere, ingurunea babesteko modueraginkorrena jendeari ingurune horiezagutzera ematea da. Ezagutzenduzuna hondatzeak min gehiagoegiten du ezagutzen ez duzuna honda-tzeak baino", dio.

Natur Taldea ere saiatzen da hitzaldi,irteera eta abarren bidez jendeari bereingurunearen berri ematen, bainabestelako neurriak ere eskatzendituzte. "Udalari behin eta berriroeskatu diogu Zuloaga atzeko bideajendeari ixteko. Kirol Portuarekinespezie askok alde egin behar izandute Zumaiatik, ez dira Beduaraaldatu, gainera, eta utzi duten pusketahori babesten ez baldin bada lasterbatere gabe geldi gaitezke. Jendeapaseatzen, txakurrekin eta abar hortikibiltzen bada hegaztiak alde egingodute", dio Aitorrek.

Ea, bada, herrian dauzkagun paradisutxiki hauei eusteko gai garen.

24 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

natura

kultura

252001eko ur r i ak 19/92.zenb .

Urriak 25, ostegunaMemento

Zuz: C h r i s t o p h e rNolanAkt: Guy Pearce,Carrie-Anne Moss

Denboraldiari pelikula dramatiko batekin hasera emanondoren, thriller txundigarri baten txanda izango daurriaren 25ean Aita Mari zinean. Aurrez egindako ezerenantzik ez duen pelikula da Memento. Zine guztia bezalaimajinazio aldetik krisi larrian dagoen jenero honek,thrillerrak, ba zuen bai halako filma baten beharra.Memento, bai itxura bai kontatzen duen istorioaren aldetikpelikula berezia baita.

Christopher Nolan zuzendari eta gidoilariak zuri-beltz etakolorezko irudiak erabiltzen ditu arazo larri batean biziden gizon baten gertakizunak kontatzeko. Gizon haumendeku bila dabil, norbaitek bere emaztea bortxatu etaerail baitu. Kontua da buruan kolpe gogor bat jaso zuelaeta bere memoriak 15 minutuko iraupena besterik ezduela. Hori dela-eta, dituen pentsakizun guztiak papereanidatzi behar ditu edo tatuaien bitartez gorputzean itsatsi.

Hainbat zinemalditan saritua izan den pelikula honetanantzezle nagusiak L.A. Confidential eta Las aventuras de

Priscilla bezalako filmetan buru izan den Guy Pearceaustraliarra eta Matrix arrakastatsuan neska sentsualarenpapera betetzen zuen Carrie-Anne Moss modelo ohia dira.

Etengabeko flash-backen bitartez ikusleak istorioarenberri izango du. Gomendagarria da kontatzen denari adiegotea, informazio txikiena galduz gero, posible baita hariaguztiz galtzea. Kontuak kontu, esan bezala, pelikulatxundigarria eta harrigarria.

Fitxa-teknikoa

Izenburua: Jack Lemmon nunca cenó

aquí

Idazlea: Diego Galán

Argitaletxea: Plaza y Janés

Urtea: 2001

Zinemaldikokronikak

Donostiako Zinemaldia jarraitu duen edonork badaki

zenbateko zorra dion Diego Galani. Bera izan zen erdi

hilda zegoen zinemaldia hartu eta oraingo egoera

osasuntsura eraman zuena. 2000. urteko ekitaldiaren

ondoren agur esan zion Galanek Donostiako Zinemal-

diari. Dimisioa gauzatu eta berehala zinemaldiari

buruzko liburua idatziko zuela agindu zuen. Hitza bete

du Galanek eta jada eskutan dugu liburua. Aurkezpena

orain gutxi amaitu den Zinemaldiko 49. ekitaldian egin

zuen, eta emaitza benetan bikaina da.

Mila eta bat anekdota, gertakizun kontatzen dizkigu

Galanek. Zinema kritiko zen garaian hasten du konta-

kizuna Donostia bihotz-bihotzean duen zinemazale

honek. Zaharkituta zegoen jaialdia berri eta dinamikoa

bihurtu nahia, politikoekin izandako liskarrak, aktore

eta zuzendarien kapritxoak, kazetariek esandako

gezurrak, donostiar burgesiak monopolizatutako

jaialdia izatetik oraingo zinemaldi arrakastatsua

izatera pasa zenekoa. Tarte berezia egin dio Galanek

Bette Davis aktore mitikoari. Hilzorian zela sekulako

indarra eta duintasuna erakutsi zuen Davisek eta hori

ezin izan du ahaztu Galanek.

13 urteko kronika idatzi du Diego Galanek. Jaialdiaren

barrunbean sartzen gaitu estilo irakurterraz batekin.

Barre egiteko aukera ematen digu, eta baita hunki-

tzeko ere. Zinema maite duen pertsona orok irakur

beharko lukeen liburua.

A! liburuaren izenburuarekin Galanek zer esan nahi

duen galdetzen baduzue, erantzuna oso erraza da:

Diego Galanek behin eta berriro gonbidatu zuen Jack

Lemmon Donostiako Zinemaldira, eta horrek, gonbi-

teari ezezkoa eman zion, beti ere erantzun berbera

emanaz, "agian datorren urtean". Jack Lemmon hil

zen, ez du inoiz Donostian afalduko.

26 2001eko ur r i ak 19/92.zenb .

LABEA: Santixo auzoa, 36Tel. 860000

Erribera, 2 Tel.143001

urria

ARGAZKI AUKERAKETA 2001Udal Kultur eta Turismo Batzordeakdeialdia egiten die herriko argazki-zaleei, kultur eta turismo argitalpe-netan erabili ahal izateko argazkiakeskuratzeko asmoa dela-eta. Gauregungo argazkiak izan beharko duteeta herriko nahiz auzoetako paisaiak,ekitaldiak, txokoak, une bereziak,etab. jaso beharko dituzte. Zaletubakoitzak gehienez 20 argazki aurkezditzake, koloretako diapositibarenformatuan. Argazki bakoitzarengatik5.000 pezeta ordainduko dira.Argazkiak Foronda kultur etxeanaurkeztuko dira, abenduaren 11baino lehen.

20larunbata

19:30etan

Aita Marin

BEHEKO PLAZA eta CORAL POLA DESIERO abesbatzenkontzertua

URRIAK 26TIK28RA, ASTEBURUMIKOLOGIKOA.Aurtengoan ere

Zumaiako Natur Taldeak asteburumikologikoa antolatu du. Urriaren26an, 19:00etan, Oxforden eskainikoden hitzaldi baten bidez emango zaiohasera aurtengo asteburuari. InaxioManterolak jorratuko duen gaiamikozazioa izango da. Jarraian,hitzaldian izan direnek herriko taber-nariek prestatutako pintxoakdastatuko dituzte. Larunbatean,goizeko 8etan, perretxikoak biltzerajoateko irteera izango da, etaarratsaldeko 16:00etan bildutakoperretxikoak sailkatuko dira, Odietapilotalekuan. Asteburu mikologikoariamaiera emateko, igandean, hilak28, erakusketa izango da pilota-lekuan.

2626-28

TXOKOLARTEELKARTEARENMARGULAMARGOTUUrriaren 30etikazaroaren 4raTxokolarte elkar-tearen "Margula

Margotu" proposamena izango duguOxford aretoan. Erakusketa honekIzaera parte hartzaile eta jostaria du.Nork ez du izan bere eskuetanmargotzeko liburuxka bat? Lan hauideia horretan oinarritzen da eta bidebatez hiru oinarrizko helburubetetzen dira: grafika zer den ezagu-tarazi, artistaren irudia eta artela-naren autoria desmitifikatu etanorberaren sormena garatu.Erakusketa esperimentazio tailerraizango da: artelan seriatuaeraldatu/margotuko da eta artelanbakar bihurtuko da.

30urriak 30-azaroak 4

Oxforden

agenda

Erribera kalea, 6Tel. 861155