ELIKADURA PRODUKTUENETIKETAK

KONTSUMO ARAZOBATEN AURREAN...

Datu batzukKONTSUMOA ETA NAGUSIAK 2008

2009 URTEA

IBILBIDEA

ELIKADURA PRODUKTUENETIKETAK

ENERGIARENKONTSUMOA ETA AURREZPENA

ENERGIAREN KONTSUMOA ETA AURREZPENA

KONTSUMO ARAZOBATEN AURREAN...

Datu batzukKONTSUMOA ETA NAGUSIAK 2008

IBILBIDEAIKUSITAKO PRODUKZIO ZENTRUETATIK ETAZERBITZUETATIK

ontsumoa eta nagusiakD

. L.:

BI-

3914

-07

ZENBAKIA3

2008ko “kontsumoa eta nagusiak” programari buruzko datu batzukontsumoaeta nagusiak

������

�������

�����

��������

�����

�������

������

��������

�����

���������

�����

�����������

�������

������

��������

KONTSUMOA ETA NAGUSIAK programa, kontsumoaren alorrekoprestakuntza-programa bat da, eta astero garatzen da hori eskatzen dutenEAEko nagusien zentroetan. 2008ko edizioari buruzko datuak ondorengografiko hauetan irudikatuta daude.

������ ��� �����

�

�

�

!

"

#

�

�

$

����%������

��������������������

"& "&

��

$

'

!

#

�

$!

$#

$�

$

'

!

#

�

Guztira, Bizkaiko, Arabako etaGipuzkoako Nagusien 30 Zentrokparte hartu dute 2008.urtean.

jatorria

Segurtasunaren eta osasunaren eremuarekin lotutako gaiak eskatzen dituztegehienbat zentroek: “Elikadura eta nutrizioa”, “Adinduen segurtasuna” eta“Medikazioa eta automedikazioa”.

eskatutako edukiak

59 hitzaldi, beste hainbeste presta-kuntza-gela eta 22 bisita egin dira.

egindako jarduerak

bisitatutako zerbitzueta ekoizpen zentroak

1050

900

750

600

450

300

150

0Hitzaldiak Prestakuntza

ikastaroakBisitak

Emakumeak

Gizonak

Gizonak

Gizonak

Emakumeak

Emakumeak

A.C.O.T.E. Elkartea (Bilbao)Zorrotzako Jubilatuen eta Pentsionisten Elkartea (Bilbao)

Udaberri Jubilatuen eta Pentsionisten Elkartea (Zarautz)Zargazte Elkartea (Barakaldo)

Bego-Oña Jubilatuen Elkartea (Bilbao)Artziniegako Jubilatuen Elkartea (Artziniega)

Gure Etxea (Larrabetzu)Zorrotza BBK Jubilatuen Etxea (Bilbao)Villanueva Zentroa (Portugalete)

Anaitasuna Elkartea (Berriatua)Zurbaran BBK Jubilatuen Etxea (Bilbao)

Berango Jubilatuen Etxea (Berango)Centro Sociocultural de Mayores Landazuri (Vitoria-Gasteiz)

Centro Sociocultural de Mayores El Pilar (Vitoria-Gasteiz)BBK Jubilatuen Etxea (Basauri)

Forum 50-70 (Vitoria-Gasteiz)Goiuriko Ama Jubilatuen eta Pentsionisten Elkartea (Iurreta)Amigos de los Mayores Elkartea (Bilbao)Gure Pakea Zentroa (Portugalete)

“Las Cuatro Torres” Pentsionisten Elkartea (Vitoria-Gasteiz)Orobione (Lazkao)

Etxebarri Bekoa Jubilatuen eta Pentsionisten Elkartea (Etxebarri)Centro Sociocultural de Mayores San Prudencio (Vitoria-Gasteiz)

Toki Argi (Arrasate)BBK Jubilatuen Etxea (Sestao)BBK Jubilatuen Etxea (Bermeo)

Arangoiti BBK Jubilatuen Etxea (Bilbao)BBK Jubilatuen Etxea (Portugalete)Escuela Hogar de la Parroquia de La Sagrada Familia (Bilbao)Virgen de Oro Jubilatuen, Elargunen eta Pentsionisten Elkartea (Murguia)

zentro parte-hartzaileak

parte-hartzaile kopurua3.059 pertsonek parte hartu dute pro-gramako jardueretan, grafiko honetanikusten den bezala:

2 kontsumoa eta nagusiak ‘09

3kontsumoa eta nagusiak ‘09

ibilbidea ikusitako produkzio zentruetatik eta zerbitzuetatik ontsumoaeta nagusiak

Bisita hauen helburua ondasunen eta zerbitzuen zentroetara hurbiltzea da, “in situ” ikus ditzaten han egiten dituzten produktuak, ekoizpen-prozesuaren alderdigarrantzitsuena eta antolakuntza-eredua. Bisitaren helburuak kontsumitzaile direnaldetik dituzten interesak defendatzea eta sustatzea da, eta bertan kalitatea,zerbitzua, banaketa eta kontsumitzailearentzako arreta azpimarratzen dira.“Kontsumoa eta Nagusiak” programaren edizio honetan, ekoizpen eta zerbitzu-zentro hauek bisitatu ditugu.

Metro Bilbao Tunel luzeakikusteaimprezioa sortuzitzaien.

Operazio bulego zentrala bisitatu eta Metroa barru barrutik ikusizuten.

■ BBK Jubilatuen Etxea (Portugalete) ■ Escuela Hogar de la Parroquia de La Sagrada Familia (Bilbao)

Elikagaienetiketatzearentailerragustokoa izanzuten, beraiengailetak etaetiketa sortuzutelako.

Kontsumo Gelak Bilbao, Vitoria-Gasteiz eta Donostia-San Sebastián

■ A.C.O.T.E. Elkartea (Bilbao) ■ Zorrotzako Jubilatuen eta

Pentsionisten Elkartea (Bilbao)■ Bego-Oña Jubilatuen Elkartea

(Bilbao)

■ Centro Sociocultural de MayoresLandazuri (Vitoria-Gasteiz)

■ Centro Sociocultural de MayoresEl Pilari (Vitoria-Gasteiz)

■ Forum 50-70 (Vitoria-Gasteiz)

Kontsumo arduratsuari buruzko hainbat gauza ikasteko eta tailerretan

gogotsu parte hartzeko leku aproposa.

Oizeko Parke EolikoaKontsumoa eta Nagusiak programari esker, haize errotak barrualdetiketa kanpoaldetik ezagutzeko aukera izan zuten.

Hunkitutageratu ziren,haize errotatamainugatiketa zaratagehiagoegiten zutelapentsatzenzutelako.

■ Udaberri Jubilatuen eta Pentsionisten Elkartea (Zarautz)■ Zorrotza BBK Jubilatuen Etxea (Bilbao)■ BBK Jubilatuen Etxea (Bermeo)

Cafés La FortalezaLantegia barrutik eta kafearen produkzioa eta distribuzioa

ezagutu zuten.

Kafearendastapenaasko gustatuzitzaien,beraien iritziakontuan izangozutelako kafeamerkaturatzekoorduan.

■ Toki Argi (Arrasate)■ Centro Sociocultural de Mayores San Prudencio (Vitoria-Gasteiz)

■ Club de Jubilados/as, Viudos/as y Pensionistas Virgen de Oro (Murguia)

Getxoko Ingurugiro AretoaMurriztea, berrerabiltzea eta birziklatze kontzeptuak ezagutu zituzten.

Hainbat zaborsortzen zutela,ez zutenpentsatzen.

■ Zargazte Elkartea (Barakaldo) ■ Artziniegako Jubilatuen Elkartea (Artziniega) ■ Villanueva Zentroa (Portugalete) ■ Amigos de los Mayores Elkartea (Bilbao)■ Gure Pakea Zentroa (Portugalete)■ Etxebarri Bekoa Jubilatuen eta Pentsionisten Elkartea (Etxebarri)

■ BBK Jubilatuen Etxea (Sestao)■ BBK Jubilatuen Etxea (Basauri)

eta zer gustatuzaie gehien?

kontsumo arazo baten aurrean...

4 kontsumoa eta nagusiak ‘09

ontsumoaeta nagusiak

Saltoki edo establezimenduren batean erreklamazio bat jartzeko beharra sentitzendugunean, eman beharreko pausoak zeintzuk diren ez dakigula ohartzen garagehienetan.

Erreklamaziorik egiteko beharra eduki ez dezagun, gatazkak saihesteko modurikonena behar bezalako informazioa lortzea da.

KIUBetan (Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Informaziorako Udal-bulego-etan).

Eusko Jaurlaritzaren Industria, Merkataritza eta Turismo Saileko Lurral-de Bulegoetan.

Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Elkarteetan.

KONTSUMITZAILEAREN ETA ERABILTZAILEAREN ARRETARAKO DOAKO TELEFONO ZENBAKIA:

900 600 500

Non lor dezaket informazioa

kontsumo arazokontsumoarazo

KIUB

baten aurrean...

kontsumo arazo baten aurrean...

5kontsumoa eta nagusiak ‘09

ERREKLAMAZIO ORRIEK 3 KOPIAdituzte:

Kopia Zuria: Orijinala; behar den doku-mentazio guztiarekin batera KIUBera edotaEusko Jaurlaritzaren Industria, Merkataritza

Gure eskubideak jakin ondoren, eta egokia baderitzogu, gure kexa adierazikodugu. Horretarako, honako PAUSO hauek eman behar ditugu:

ontsumoaeta nagusiak

eta Turismo Saileko Lurralde Bulegoetakobatera igorri behar dugu kopia zuria.

Kopia Berdea: Egindako erreklamazioarenfrogagiria izango da guretzat, eta gukgorde beharko dugu.

Kopia Arrosa: Merkatariari edo zerbitzuaeskaini digunari emango diogu.

Horrela, Administrazioaren BITARTEKO-TZAREN bitartez adiskidetasunez-ko akordio bat lortzensaiatuko gara berriz.

Konponbide egokiriklortzen ez bada, KON-TSUMOKO ARBITRAJESISTEMARA joko dugu;auzibidetik kanpokoprozedura bat da siste-ma hori, alderdi guztiaklibreki atxikitzen diraborondatezko prozedu-ra horretara, eta ebazpe-nari lotetsita geratzendira; arbitraje-prozedura-ren epaiari LAUDO deri-tzo, eta aplikatu eginbehar da ezinbestean.

Kontsumo-gatazka bateanenpresarekin akordioriklortu ezin denean (enpresak ez badu onar-tzen Kontsumoko Arbitraje Sistemaren peanjartzea eta Administrazioaren edo elkarteenbitartekotzak ez badu fruiturik ematen),JUSTIZIA AUZITEGIETAN salaketa bataurkezteko aukera geratzen zaigu.

Kasu horietan, Kontsumitzaileen era Era-biltzaileen Elkarte batera jotzea komenida, kasua aztertuko baitu auzibidean auke-rarik egon litekeen ikusteko. Bete beharrekobaldintza bakarra elkartekide izatea izanik,kontsumitzaileak doako aholkularitza etadefentsarako eskubidea eduki ahal izan-go du —betiere 900 -tik beherako zenba-tekoak erreklamatzen diren kasuetan—,erakunde horien eta Eusko Jaurlaritzarenartean lortutako akordio bati esker.

3

4

Establezimenduarekin ADISKIDETASU-NEZKO AKORDIO bat lortzen saiatu.

Akordiorik lortzen ez bada, berriro ERRE-KLAMATU IDATZIZ erreklamazio-orri batenbitartez, erreklamazioa jasota gera dadin;erreklamazio-orriak edukitzeko betebeharradute establezimendu guztiek. Gure etxetikgertuen dugun KIUBera (Kontsumitzaileeneta Erabiltzaileen Informaziorako Udal-Bulegora) edota Eusko JaurlaritzarenIndustria, Merkataritza eta Turismo Saile-ko Lurralde Bulegoetara eraman beharkodugu erreklamazio-orri hori.

ERREKLAMAZIO ORRIA:

1

2

elikadura produktuen etiketak

6 kontsumoa eta nagusiak ‘09

ontsumoaeta nagusiak

Gaur egun, kontsumitzaileok gero eta produktugehiago ditugu eskueran, eta hori horrela, askotan,erosten ditugun produktuei dagokienez, usteduguna ez dator bat errealitatearekin. Horrekgarrantzi handia duenez gero (ez bakarrik izandezakegun kalte ekonomikoagatik, baita horrelakoegoerek gure osasunean eragin ditzaketen kalte-engatik ere), legedia behin eta berriz saiatzen daelikadura-produktuen etiketak arautzen eta beraz,merkatuaren eskakizunetara egokitzen.Araudia oso luzea da, eta beraz, luze joko luke eli-kadura-produktu bakoitzaren etiketak bete behardituen arau guztiak zerrendatzea, baina guztietara-ko kontuan hartu behar diren oinarrizko hainbatarau badaude.Elikagai guztiek, banaka enbasatuak ala ez, etike-ta izan behar dute. Hau da, arraina erostean, esatebaterako, bai gure auzoko arrandegira joatenbagara, eta bai saltoki handi batera joaten bagara,araudi berezia bete behar dute produktuek beti.Arrain-denden kasuan, prezioa adierazten duenkartelean edo oholtxoan azalduko da etiketa, etaazalera handien kasuan, enbaseari itsatsita.Estatu osoan merkaturatzen diren produktuenkasuan, etiketetako informazioa gaztelaniaz adie-razi behar da beti. Horretaz gain, Europar Batasu-neko araudiaren arabera, etiketetan gutxienezkozenbait kontzeptu adierazi behar dira. Honahemen gutxienezko kontzeptu horiek:

Produktuaren izen komertziala. Produktuaren izena, sozietate-izena, eta fabrika-tzailea edo enbasatzailea.Osasun-erregistroa. Azken produktuaren osagaiak eta osagai bakoi-tzaren pisua, handienetik txikienerako hurrenke-ran. Produktuaren iraungitze- edo iraupen-data. Sorta-zenbakia. Pisu garbia, litrotan, kilotan, eta abarretan. Elikagaia nola kontserbatu behar den. Elikagaia nola kontsumitu eta erabili behar den.

Produktuak gehigarririk badu, zerrendaturik adie-razi behar dira; hala ere, bakoitzari dagokion zen-bakiarekin edota izenarekin adieraz daitezke, hauda, “E-954” edo “sakarina”.Produktuaren jatorria Europakoa ez bada, zeinherrialdetik datorren adierazi behar da. Edarien kasuan, % 1,2tik gorako alkohola badute,alkohol-bolumena adieraztea beharrezkoa da. Etiketei buruzko legedian egindako azken ahalegi-nek elikadura-alergiak dituzten pertsonak babestunahi dituzte. Horrela, ezarri denez, produktua fabri-katzean arauan zehaztutako substantzietako baterabili bada (fruitu lehorrak, krustazeoak, arrau-tzak, eta abar, edota horien deribatuak), edo fabri-ka berean produktu horiekin lan egiten bada, etike-tan argi adierazi behar da.

AINHOA MENDIOLA. Kontsumo Teknikaria. Portugaleteko KIUB

elikaduraproduktuen

etiketak

energiaren kontsumoa eta aurrezpena

7kontsumoa eta nagusiak ‘09

ontsumoaeta nagusiak

Munduan kontsumitzen den energia asko,etxean erabiltzen da. Hozkailua,argiztapena eta berogailua dira energiagehien kontsumitzen dutenak.

Energia aurrezteko eta elektrizitateapremiagabe ez erabiltzeko, hemendituzue aholku batzuk:

energiaren kontsumoaeta aurrezpena

ETXETRESNA ELEKTRIKOAK

Horrelako tresnak erostera-koan, aukera itzazu A klaseedo kategoriako energia-etiketa dutenak, prestakun-tza bardinak dute eta ener-gia aurrezten baitute.

Saia zaitez ontzi-garbigailuaerabat beteta dagoenean erabiltzen. Karga erdianerabiltzen duzunean, baliatu programa laburrakedo ekonomikoak. Sartu aurretik, platerak ureta-tik pasa behar badituzu, erabili ur hotza.

Behar duzun baino hozkailu handiagorik ezerosi. Izozkailuan metatzen den izotzak 4-5 mm-ko lodiera izan baino lehenago desizoztu beharduzu. Horrela, %30eraino aurreztu daiteke.

Badira merkatuan karga erdiko programakdituzten garbigailuak. Era honetakoek nabar-men gutxitzen dute kontsumoa. Garbitu garbi-gailuaren iragazkia aldian-aldian, hobeto ibil-tzeaz gain, energia aurreztuko duzu.

BESTE APARATU ELEKTRIKO BATZUK

Aparatu elektrikoetako pilotua ez utzi piztuta,energiaren %15 aurreztuko duzu.

Ekipo ofimatikoak erostera-koan, aurrezpen sistema di-tuztenak aukeratu. Sistemahauei esker, denbora tartejakin bat igarota ekipoak erabili gabe, kontsumogutxiko egoerara pasarazten da ekipoa.

ARGIZTAPENA

Argirik hoberena, eguzki argia da. Naturala,doanik eta gutxien kontaminatzen duena.

Hormak eta sabaiak kolore argiz pintatzeakomeni da, argi naturala hobeto aprobetxatzenbaita, eta, beraz, argi artifiziala gu-txiagotan erabiliko da.

Kontsumo txikiko lanparak erabi-li, denbora luzez erabiltzen direntokietan, energiaren %80a aurrez-ten da.

Argi handiagoa behar duten etadenbora luzez piztuta egoten diren tokietan, adibi-dez, sukaldean, lanpara fluoreszenteak erabil-tzea komeni da.

BEROGAILUA

Berokuntza-sistemak ez dira era-bili behar bero izateko, hotz ezizateko baizik.

Termostatoa 20-21 °C-ko tenpe-raturan erregulatzea komeni da;horixe baita tenperaturarik egokie-na etxebizitzan. Gauean, berogai-lua itzaltzea edo termostatoa 17-19°C-ko tenpe-raturan erregulatzea komeni da.

10 minutu nahikoa da gela bat aireztatzeko.Gogoratu, aire hotza berotzea oso garestia dela.

Ez estali, ezta oztopatu ere, erradiadoreak,modu egokian funtzionatzeko aireak libreki zirku-latu behar baitu.

A++<30%

30 - 42%

42 - 55%

55 - 75%

75 - 90%

90 - 100%

100 - 110%

110 - 125%

>125%

A+

A

B

C

D

E

F

G

Informazio gehiagorako: www.eve.es ENTE VASCO DE LA ENERGIA

energiaren kontsumoaeta aurrezpena

8 kontsumoa eta nagusiak ‘09

Aldizkari hau urtekaria da, eta diseinua adinekoen zentro parte-hartzaileguzrien eta “Kontsumoa eta Nagusiak” programako laguntzaile guztienemaitza izando da. Beraz, bertan parte hartu nahi baduzue, zuen esperientziakposta-kutxa hinetara bidali besterik ez duzue: 3035 posta-kutxa, 48080Bilbao (Bizkaia)

ontsumoaeta nagusiak

Kontsumoko prestakuntza-jarduerak eskatu ahal izango diraKONTSUMO GELAK zentroetan, Eusko Jaurlaritzaren Kontsu-mo eta Industria Segurtasuneko Zuzendaritzaren PrestakuntzaZentroetan. Informazio gehiago: Gasteiz: 945016600, Bilbo:944032220 eta Donostia-San Sebastián 943022590.

kontsumo gelak

Gure jardueretan partehartu duten NagusienZentroei.

Zekitenaren berri emandiguten laguntzaileei.

Bisitak egiten uzten digutenekoizpen eta zerbitzuzentroei.

eskerrak

MERKEALDIAK: ALDE ONAK ETA ALDE TXARRAKMerkealdien garaia une egokia izan daiteke behar duzu hori erosteko.

Dena den, ez ezazu pentsatu gabe erosi; begira iezaiezu zure benetako premiei eta zure baliabide ekonomikoei.

KONTUZ IBILI PUBLIZITATE FINANTZARIOAREKINEz zaitzala engaina publizitate erakargarriak. Ondo informa zaitez, galdetu zer baldintza

eta komisio duten, eta batez ere, galdetu interes-tipoei buruz. Ez ezazu kontratatu kreditu azkarrik, ez eta finantza-bitartekarien bidezkorik ere; zor gehiago pilatzeko arriskua baitakar.

TELEFONO BIDEZKO ESKAINTZAK, IDATZIZKO KONTRATUANTelefonoz eskaintza bat jasotzen baduzu, eskatu beti idatziz bidaltzeko.

Interesik ez baduzu, ez ezazu baietz erantzun zerbait galdetzen dizutenean edoproposamenak entzutean; izan ere, kontratuari baietz esaten ari zarela uler dezakete.

ESKUKO TELEFONOAREN FAKTURA, INFORMAZIO BALIAGARRIAAzter ezazu telefono-faktura. Ez ezazu alferrik hitz egin, eta, batez ere, saia zaitez ordu-tarte

merkeenean deitzen. Beharrezkoa bada, alda ezazu kontratu-mota. Gogoratu telefono finkotikegindako deiak merkeagoak direla.

GURE DATUAK BABESTUTA, ESKUBIDE BATZerbait erostean, edo kontratu bat sinatzean, behar-beharrezkoak diren datuak bakarrik eman itzazu.

Ez zaitez fida, eskaintzen dizuten zerbitzua ikusita, gehiegizkoak diren datuak edo beharrezkoak ez direnak eskatzen badizkizute.

JOSTAILU SEGURUA, JOSTETA EGOKIAJostailu bat erostean, aukeratu jostailu segurua, erraz apurtzen ez direnak, dudako jatorria ez duena

eta material toxikorik ez dituena; CE markadun etiketak esango dizu produktu horrek segurtasun-baldintza guztiak betetzen dituela.

KONTSUMO ARDURATSUA,gure esku