LIMIAR - igualdade.xunta.galigualdade.xunta.gal/sites/default/files/files/documentos/Plan... ·...

LIMIAR

Presentación

I: Introdución

II: Xustificación do Plan de Igualdade no Concello deRibadeo

III: Metodoloxía e áreas de diagnóstico

IV: I Plan de Igualdade Local do Concello de Ribadeo(2009-2011)

1. Fomento de valores igualitarios no ámbito da edu-cación

2. Corrección das desigualdades existentes no mer-cado laboral

3. Conciliación e corresponsabilidade da vida laborale familiar

4. Abordaxe integral da violencia de xénero5. Empoderamento e participación social e política

das mulleres6. Fomento de valores igualitarios na cultura, depor-

te e lecer7. Mellora da saúde e calidade de vida das mulleres

V: Avaliación e seguimento

3

PRESENTACIÓN

Desde o ano 2003 o Concello de Ribadeo conta cunhaConcellaría da Muller que leva desenvolvendo políticasde igualdade dirixidas a avanzar na equiparación nonformal senón real entre mulleres e homes que residenou fan vida neste concello. En setembro de 2004ponse a funcionar o Centro de Información ás Mulleres(CIM), un servizo de apoio, información e asesoramen-to que contribúe a un maior achegamento á poboa-ción feminina. Despois de varios anos poñendo enmarcha accións de discriminación positiva dirixidas ásmulleres e implementando políticas de igualdade dirixi-das á cidadanía, podemos dicir que temos unha baseou uns cimentos construídos, mais para seguir cami-ñando cara a esa sociedade igualitaria e sen violenciatemos que realizar unha análise global e deseñar unhaestratexia a medio e longo prazo que nos permita aca-dar ese fin.Na conxuntura actual para seguir avanzando na liñatrazada é preciso deseñar de forma máis planificada,meditada e tendo en conta as propias circunstanciasou especificidades do concello. Esta necesidade é aforza motivadora que propiciou a elaboración deste IPlan de Igualdade entre Mulleres e Homes no Concellode Ribadeo.

Este plan de igualdade é unha ferramenta que servede marco dende o cal artellar todas as estratexiasencamiñadas a garantir un equilibrio real de participa-ción entre homes e mulleres en todos os ámbitos que,dende o Concello de Ribadeo, poñemos en marchapara acadar a igualdade real e efectiva das mulleres donoso municipio. O primeiro paso para a súa elabora-ción foi coñecer a realidade que enfrontamos. Pese aoslogros acadados polas mulleres nas últimas décadas,é indubidábel que persisten desigualdades que se

4

reflicten, entre outros ámbitos, no relativo aos interesesestratéxicos da muller, tales como as dificultades deacceso ao mercado laboral, a permanencia e a promo-ción profesional, a asunción de responsabilidades fami-liares, o acceso a postos de responsabilidade e depoder, sen esquecer o indicador máis grave da des-igualdade, a violencia de xénero.

Por isto, este plan contempla medidas específicas enmaterias de emprego, saúde e calidade de vida, parti-cipación social, educación, cultura e deporte, concilia-ción da vida laboral e persoal e violencia de xénero, coaincorporación da perspectiva de xénero en todas aspolíticas e actuacións que se poñan en marcha desdeo Concello de Ribadeo.Facer de Ribadeo unha vila onde sexa a premisa bási-ca da actuación das veciñas e veciños a igualdadeentre mulleres e homes e o uso de diálogo para evitarcalquera uso de poder ou de violencia para someter aoutra parte. En fin, un Ribadeo sen violencia e en igual-dade é a nosa meta a alcanzar.

Mariluz Álvarez LastraCONCELLEIRA DA MULLER

5

INTRODUCIÓN

A igualdade entre mulleres e homes é unha dasdemandas principais da nosa sociedade. O conceptode igualdade complétase co concepto de diferenza,mais ser diferentes non implica non posuír os mesmosdereitos, significa polo contrario, recoñecer a diversida-de, que pola súa parte implica poder ser diferentes egozar dos mesmos dereitos e oportunidades.De pouco serven os dereitos se non é posíbel exerci-talos , de pouco serve o dereito da igualdade se napráctica hai uns condicionantes que impiden o seuexercicio, sendo menos favorábeis para unhas perso-as que para outras. O principio de igualdade de opor-tunidades entre mulleres e homes garante na prácticasocial o dereito á igualdade. Na sociedade actual asrelacións entre xéneros seguen a estar marcadas polodesequilibrio e a supremacía do sexo masculino sobreo feminino. Para que as mulleres e os homes poidamosdesenvolvernos como persoas libres e independentes,debemos compartir obrigas e dereitos. Estas desigual-dades non resultan beneficiosas para ninguén xa quedificultan o desenvolvemento das cualidades das per-soas, e polo tanto, manteñen unha situación inxusta efrean o desenvolvemento da sociedade. A igualdade de dereitos entre mulleres e homes estárecoñecida nos textos das constitucións dos países daEuropa occidental, case todos estes países inclúen oprincipio de igualdade como un dereito fundamentaldas persoas que non poden ser discriminadas porrazón de sexo, raza, relixión...Como oposición ao termo igualdade teriamos o termodiscriminación, que ten o significado de separar, distin-guir, diferenciar coa intención de que unha das partesse beneficie máis que a outra. A sociedade leva séculos practicando a desigualdadeentre homes e mulleres, e os usos e costumes tenden

6

a manter esta situación. Aínda que as leis e normaspenalizan a discriminación por razón de sexo, é nece-sario traballar por un cambio profundo nos nosos valo-res e ideas que fan que se manteñan as desigualdades.Para conseguir a igualdade real é preciso traballar porela. Cada persoa, entidade e organización ten a posi-bilidade de cambiar ideas e formas de actuar, de xeitoque poidamos gozar cada vez dunha sociedade mellororganizada e xusta.O interese que as nosas sociedades amosan polaigualdade de dereitos e oportunidades entre mulleres ehomes ten mudado ao longo do tempo, pasouse deconsiderala como un aspecto único que afectaba asmulleres a ser considerada como un aspecto central dedesenvolvemento da vida política, social e económica .Tamén somos conscientes de que non soamente énecesario cambiar e crear leis e normas que regulen asrelacións nestes ámbitos senón que debemos traballarpor conseguir a igualdade na vida diaria, na familia, notraballo...Os beneficios de traballar pola igualdade sonmoi evidentes xa que nunha situación igualitaria, mulle-res e homes poden realizarse intelectual, física e emo-cionalmente, tendo a posibilidade de desenvolver assúas capacidades. Esta situación fai posíbel a transfor-mación e o cambio, non só nas relacións humanas,senón tamén no contorno en que vivimos, en todas assúas facetas: familia, traballo, saúde, medio ambiente...

MARCO XURIDICO EXISTENTEAs reivindicacións polos dereitos das mulleres collenforza a finais do s.XVIII –ppos. do s. XIX, coas chama-das precursoras do feminismo como MaryWollstonecraft que no ano 1758 saca á luz a súa obra“ Reivindicación dos dereitos da muller” denominadaa biblia do feminismo, e Olimpia de Gouges que redac-tou a primeira “Declaración de dereitos da muller e acidadanía en 1791”, como emenda á “Declaración uni-

7

versal dos dereitos home e o cidadán”. O seu final foiun claro exemplo da represión, xa que morre na guillo-tina.O primeiro impulso das políticas de igualdade de opor-tunidades entre mulleres e homes xorde nos forosinternacionais. Foron as Nacións Unidas o primeiroorganismo en iniciar este tipo de políticas situando aigualdade de xénero entre homes e mulleres no centroda política internacional, unificando criterios de actua-ción da comunidade internacional por medio da apro-bación de diversos programas, recomendacións edirectrices, así como a organización das conferenciasmundiais sobre a muller. A primeira conferencia cele-brada en México en 1975, supuxo o comezo dunhanova era de esforzos, dirixidos a promover o avancedas mulleres a nivel mundial. A CEDAW ( Convenciónpara a Eliminación de todas as Formas deDiscriminación contra a Muller) foi aprobada en 1979 eimplica para os gobernos asinantes a adopción de leisencamiñadas a prohibir a discriminación de xénero e oestabelecemento de órganos que garantan o seu cum-primento.Nesta mesma liña, a segunda conferencia enCopenhaguen en 1980, tratou de abolir todo tipo dediscriminacións por motivos de xénero, facendo espe-cial fincapé na eliminación das discrepancias existentesentre os dereitos xurídicos recoñecidos para as mulle-res e as dificultades que atopaban estas para exerce-los.A terceira conferencia en Nairobi no ano 1985, sentaas bases para a formulación do principio de mainstrea-ming de xénero, recoñecéndose a igualdade de xéne-ro (pobreza, educación e formación, saúde, violencia,conflitos armados, economía, toma de decisións,mecanismos institucionais, dereitos humanos, mediosde comunicación, medio ambiente e infancia). Esteenfoque integral implicou un verdadeiro progreso no

8

desenvolvemento do principio do mainstreaming dexénero. E da IV Conferencia Mundial das Mulleres(Beijing, 1995) da que se desprende a creación daPlataforma de Acción de Beijing (1995), que represen-tou un importante referente e un marco de actuacióncomún a partir da definición de doce áreas de traballo. Consciente do papel da muller na sociedade moder-na, a Unión Europea traslada os acordos adoptados nomarco de Nacions Unidas á normativa comunitaria.Para isto, as vías elixidas van ser dúas: por unhabanda, o deseño dos distintos programas de acción,así como da estratexia marco comunitaria que estabe-lecen as liñas de actuación a favor da igualdade deoportunidades entre mulleres e homes e, pola outrabanda, a aprobación de diversas directivas europeasque protexen a medio e longo prazo a muller europeafronte a posíbeis situacións de desigualdade de xéne-ro. En concreto, o avance alcanzado na UniónEuropea en relación coa igualdade efectiva entre mulle-res e homes queda reflectido nos diferentes programasde acción comunitarios. Así, o Primeiro Programa de Acción Comunitario(1982- 1985) estabelece o dereito á igualdade noacceso ao mercado de traballo, o segundo (1986-1991) afonda nas causas da segregación horizontal evertical no ámbito laboral, o terceiro (1991-1995) instaás autoridades nacionais a que impulsen iniciativas emedidas para garantir a plena participación das mulle-res no senso socioeconómico e o cuarto (1996-2000)estabelece a transversalidade das políticas de igualda-de de xénero.Posteriormente, a Estratexia marco comunitaria sobrea igualdade entre homes e mulleres (2001-2005) asen-ta as bases para loitar contra a discriminación porrazón de xénero por medio do denominado “enfoquedual e integral”, que consiste en integrar a igualdade deoportunidades en todas as políticas e áreas públicas,

9

ao mesmo tempo que se poñen en marcha, de formacomplementaria, accions específicas dirixidas a fomen-tar a igualdade de renda feminina, a promoción da con-ciliación da vida laboral e persoal, a capacitación e pre-senza da muller nos procesos de toma de decisións, aloita eficaz contra toda forma de violencia de xénero, ofomento dun cambio de mentalidade na cidadanía pro-clive á eliminación gradual de estereotipos sexistas, asícomo a promoción da igualdade na política de coope-ración ao desenvolvemento.No terreo lexislativo destacan, entre outras moitas,aquelas relativas ao ámbito socioeconómico, comoson: a Directiva 2000/78 CE do Consello de 27 denovembro de 2000, relativa ao estabelecemento dunmarco xeral para a igualdade de trato en emprego eocupación, a Directiva 2002/73/CE do ParlamentoEuropeo e do Consello do 23 de setembro de 2002,relativa á aplicación do principio de igualdade de tratoentre homes e mulleres no que se refire ao acceso aoemprego, a formación, a promoción e as condicións detraballo; e, finalmente, a Directiva 2004/113/CE doConsello do 13 de decembro de 2004, pola que seaplica o principio de igualdade de trato entre homes emulleres no acceso a bens e servizos e o seu submi-nistro.

No ámbito do Estado español, ademais da Consti-tución española (art 10.2, 14, 9.2), e o pronunciamen-to de diversas sentenzas do Tribunal Constitucional (por ex. a Sentenza 49/1982, de 14 de xullo) cabe des-tacar:

• Lei 39/1999, do 5 de novembro, para promover aconciliación da vida familiar e laboral das persoastraballadoras

• Lei 27/2003, do 31 de xullo, reguladora da orde deprotección das vítimas de violencia doméstica.

10

• Lei 30/2003 do 13 de outubro, sobre medidas paraincorporarse á valoración do impacto de xéneronas disposicións normativas que elabore o goberno.

• Lei orgánica 11/2003, do 29 de setembro, de seguridade cidadá, violencia doméstica e integraciónsocial dos estraxeiros.

• Lei orgánica 15/2003, do 25 de novembro, polaque se modifica a Lei orgánica 10/1995, do 23 denovembro, do Código penal, que modifica os arti-gos 33 e 57.

• Real decreto 355/2004, polo que se crea un rexis-tro central para a protección das vítimas da violen-cia doméstica.

• Lei orgánica 1/2004, do 28 de decembro, de medidas de protección integral contra a violencia dexénero.

• Lei orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes.

• Plan Estratéxico de Igualdade de Oportunidades2008-2011

E, no ámbito galego, podemos ter en conta especial-mente para a elaboración deste plan:

• Lei 7/2004, do 16 de xullo, galega para a igualda-de de mulleres e homes.

• Lei 2/2007, do 28 de marzo, do traballo en igual-dade das mulleres de Galiza.

• Lei 11/2007 de 27 de xullo galega para a preven-ción e tratamento integral da violencia de xénero.

• Lei 13/2008, do 3 de decembro de servizos sociaisde Galiza.

• Pacto Galego polo Emprego, asinado no 2007.• Plan de Atención Integral á Saúde da Muller de

Galiza.• V Plan do Goberno galego para a Igualdade entre

Mulleres e Homes 2007-2010.

11

XUSTIFICACIÓN DO PLAN DE IGUALDADE NOCONCELLO DE RIBADEO

Un plan local de igualdade é un plan de traballo, undocumento útil para actuar que trata de incidir nunproblema social: as desigualdades entre mulleres ehomes ( e non en problemas das mulleres). Deber serunha proposta idónea para unha realidade concreta.Un plan concreta nun tempo determinado unha políticalocal de igualdade poñendo en marcha un proceso detraballo, así como recursos económicos e humanos,provocando cambios na realidade. Ten que ser útilpara camiñar cara a un futuro onde o sexo dunha per-soa non predetermine qué pode ou non pode facer,qué pode ou non pode ter, en definitiva, cal é o seupapel social.

Como o punto de partida é que existen desigualdadesporque a homes e mulleres se lles adxudican papeisdiferentes na sociedade, o principal criterio é aplicar aperspectiva de xénero a todo o traballo que se realicexa que os datos confirman a persistencia dunha menorparticipación das mulleres para acceder a un emprego,a precariedade nas súas condicións laborais, a inexis-tencia de corresponsabilidade, as tarefas de incidenciadoméstica e o coidado das persoas dependentes.Todo isto, responde a prácticas sociais moi arraigadasa roles ,valores, actitudes, segundo o modelo socialexistente.

Os datos evidéncianse tamén no concello de Ribadeocon outro punto de partida máis palpábel. un estudode novembro de 2008 realizado polo Centro deInformación da Muller do Concello de Ribadeo. É unhamostra representativa da poboación ribadense e axen-tes sociais que foron entrevistados sobre algunhasdestas cuestións e que deixa uns datos alertadores.Máis do 75% da poboación ribadense afirma que si

12

existe desigualdade entre homes e mulleres, ao mesmotempo que destaca que se dan tanto no ámbito labo-ral e doméstico coma no político e social.

É quizais a evidencia deste estudo o que xera a nece-sidade deste I Plan de Igualdade entre Mulleres eHomes do Concello de Ribadeo, facendose así nece-sario analizar, facer visíbeis, as actuacións en concre-to, neste municipio, sobre as causas da diferenza deroles, as súas consecuencias e como construír unhanova cultura ao tempo que se abordan os problemas einxustizas de todo isto.

Aumentar a conciencia social sobre a necesidade depolíticas de igualdade a través da intervención institu-cional debe ser concibido como un proceso longo eorientado á equiparación dos dereitos reais entremulleres e homes. As primeiras etapas deste percorri-do terán como finalidade sensibilizar e concienciarsobre a igualdade de xénero para posibilitar que sedean pasos cara á transformación desta sociedadedesigualitaria e discriminatoria coa metade da poboa-ción.

Deberán de orientarse a crear condicións e dotarse derecursos, estruturas, tanto no ámbito institucionalcomo na sociedade en xeral, para que a igualdadeentre mulleres e hombres sexa recoñecida como nece-saria.

Partindo desta situación actual, a Concellaría da Muller,a través do CIM, vén de abordar a elaboración do seuI Plan de Igualdade co fin de crear as condicións axei-tadas para a posta en marcha de medidas futuras máisexecutivas que nos permitan conseguir ese Ribadeoigualitario sen violencia.

13

METODOLOXÍA

Para desenvolver o I Plan de Igualdade para Mullerese Homes do Concello de Ribadeo hai que recalcar ouso dunha metodoloxía participativa sobre o traballorealizado. A participación social é un elemento degarantía de calidade e un factor lexitimador no deseñode políticas públicas. Os procesos participativos logranrelevancia e protagonismo na xestión política e son unelemento transversal moi importante das políticaspúblicas.A metodoloxía participativa deste proxecto ademaisten dous enfoques claros; por unha banda, implicartodas as persoas na elaboración do plan e correspon-sabilizalas na posta en marcha deste e, pola outra,garantir a súa difusión entre os principais axentes polí-ticos, económicos e sociais da vida ribadense.

Os obxectivos da metodoloxía defínense da seguinteforma:

OBXECTIVO XERALElaborar o I Plan de Igualdade entre Homes e Mulleresdo Concello de Ribadeo contando coa participacióndos axentes sociais e políticos relevantes. Cun enfoquetransversal, isto é , implicando todas as concellarías, ecun carácter integral, con repercusións en todos osámbitos da vida das mulleres de Ribadeo.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS1. Identificar os ámbitos da vida das mulleres ribaden-ses nos que deberá ter especial incidencia o Plan deIgualdade entre Homes e Mulleres.2. Realizar diagnósticos da situación das mulleres encada un dos ámbitos da vida recoñecidos.3. Estabelecer as áreas de intervención do plan o máispróximas aos ámbitos da vida recoñecidos.

14

4. Priorizar as accións máis relevantes en cada unhadas áreas de intervención.5. Estabelecer indicadores para o seguimento, avalia-ción e, no seu caso, reorientación das accións propos-tas en cada unha das áreas de intervención.6. Crear unha comisión de seguimento do Plan para aIgualdade entre Homes e Mulleres do Concello deRibadeo.7. Implicar as concellarías do Goberno ribadense noproceso de elaboración do plan, especialmente nasfases de diagnóstico e de deseño de propostas.8. Coordinar e dinamizar a participación dos axentessociais relevantes en cada un dos ámbitos de interven-ción, no proceso de elaboración do plan, especialmen-te nas fases de diagnose e deseño de propostas.9. Coordinar e dinamizar a participación das asocia-cións de mulleres a través do Consello Municipal daMuller no proceso de elaboración do plan, especial-mente nas fases de diagnose e deseño de propostas.10. Promover e facilitar a participación, mediantea creación das condicións para que as persoas conresponsabilidade política, técnica, axentes sociais rele-vantes, asociacións de mulleres e mulleres non asocia-das poidan participar con igualdade de oportunidadesao longo do proceso de elaboración do plan.

Calquera proceso participativo das características dasque se utilizaron para a elaboración do plan, requiredun método e dunha planificación con relación a unsobxectivos que se executan a través dunhas canlesconcretas. No caso que nos ocupa deseñouse, porunha banda, a metodoloxía cualitativa onde o instru-mento fundamental foi o grupo de discusión e os gru-pos de traballo; e pola outra banda, a metodoloxíacuantitativa, utilizando a entrevista por cuestionariopechado ou enquisa para poder analizar certas variá-beis individuais e as relacións entre elas que se facíannecesarias para este estudo.

15

O proceso de desenvolvemento da metodoloxía utili-zada resúmese no seguiente esquema:

GRUPOS DE TRABALLONos últimos dous meses realizáronse sesións de traba-llo correspondentes a cada unha das áreas do plan.O número de persoas participantes en cada grupoaxustouse ás condicións óptimas de dinamizaciónfavorecendo así a participación de todas as persoasasistentes.Estas sesións estiveron orientadas á construción dosdiagnósticos para cada unha das áreas identificadas eao deseño de propostas de intervención. As diferentescomisións que forman o Consello Municipal da Mullerde Ribadeo constituíron a meirande parte do traballodesta diagnose. Distribuíronse como se detalla a con-tinuación: 1. COMISIÓN DE FORMACIÓN, EMPREGO E RELA-

CIÓNS LABORAIS2. COMISIÓN DE VIOLENCIA DE XÉNERO E IMAXE

SOCIAL3. COMISIÓN DE SAÚDE E SEXUALIDADE4. COMISIÓN DE ATENCIÓN SOCIAL E REPARTO DE

RESPONSABILIDADE5. COMISIÓN DO PLAN DE IGUALDADE

GRUPOS DE DISCUSIÓNA creación de tres grupos de diferentes característicasconstituíron unha técnica de recollida de datos paracentrármonos na análise dos distintos puntos de deci-sión que definen a súa concreción metodolóxica. Asdiscusións dos grupos como método para a obtenciónde datos sobre opinións, actitudes, sentimentos oucondutas das persoas participantes respecto da reali-dade deste estudo, e a composición destes grupos,foron a outra peza clave para dotar este informe decontido.

16

A ENQUISAA necesidade de definir as variábeis das diferentesáreas de estudo e a realidade social de Ribadeo dálugar á creación dunha entrevista onde os entrevista-dos de forma individual foron tratados como fontes deinformación, é dicir, buscáronse persoas que foranrepresentantivas ou informantes privilexiados dun con-xunto da poboación que se quería coñecer. Para istohoubo que decidir cales son as variábeis que se con-sideraron analiticamente relevantes para obter unhatipoloxía dos datos que queriamos estudar.

PERSOAS PARTICIPANTESNo proceso de recompilación de información houbo untotal de 100 personas das cales un 60% foron mulle-res e un 40% foron homes.

ESTRATEXIASComo xa sinalamos anteriormente, a partir dos anos 70comeza a estabelecerse un marco xurídico internacio-nal en materia de igualdade de xénero, con base nelcomezan a crearse políticas específicas –tanto a niveleuropeo como estatal – sobre este aspecto.Mais a pesar dos grandes avances lexislativos a reali-dade continúa impedindo o pleno desenvolvemento damuller en todos os ámbitos así como o seu recoñece-mento social.Esta situación desembocou na necesidade urxente delevar a cabo accións lexislativas ao respecto. OInstituto Nacional de Administración Pública (2006) evi-denciou esta necesidade con base nas continuas dife-renzas entre igualdade legal e real, supoñendo a pri-meira o recoñecemento xurídico da igualdade e asegunda a necesidade para que esa igualdade sexaefectiva, é decir, se leve a cabo nas prácticas sociais.Para este último obxectivo, o Instituto Nacional deAdministración Pública (2006) presenta dous tipos deacción para levar a cabo: as accións positivas e atransversalidade.

17

MAINSTREAMING OU TRANSVERSALIDADE:Nace como resposta á necesidade de integrar a pers-pectiva de xénero no deseño e aplicación de políticas,programas e actuacións públicas, co fin de garantir quea súa execución ofreza as mesmas oportunidades ásmulleres e ós homes e contribúa á construción dunhasociedade máis xusta. Así pois, a transversalidade éindispensábel no desenvolvemento destas polítcas efoi definida por un grupo de especialistas do Consellode Europa en 1999:“O mainstreining de xénero é a (re)organización, amellora, o desenvolvemento, a avaliación dos procesospolíticos, de xeito que a perspectiva de xénero seincorpore en todas as políticas, a todos os niveis e entodas as etapas, polos actores implicados na adopciónde medidas políticas”

ACCIÓN POSITIVAUtilízase para complementar o marco lexislativo e esta-belecer medidas e programas que, levados á práctica(de forma obrigatoria, xa que están respaldadas polalei), contrarresten os efectos negativos das discrimina-cións para erradicalas.O Instituto Vasco da Muller define en 1996 as acciónspositivas como “medidas encamiñadas a combater asdiscriminacións por razón de sexo e aumentar a pre-senza das mulleres en todos os sectores, profesións eniveis de responsabilidade”

Para a elaboración do I Plan Local de Igualdade paraMulleres e Homes no Concello de Ribadeo e implantaras políticas de igualdade no ámbito municipal centraré-monos nestas dúas estratexias, xa que ambas convér-tense en elementos clave na execución de políticas deigualdade. Por unha banda a transversalidade implica aposta en marcha do aspecto teórico; con ela entran enxogo os actores sociais e as ferramentas e estratexias

18

para a súa posta en acción, implementación e avalia-ción. Por outra, a acción positiva implica unha actua-ción de maior rapidez en situacións de desigualdadeespecíficas.

ÁREAS DE DIAGNOSEA problemática da igualdade está presente na maioríados ámbitos da sociedade actual. O marco xurídicointernacional e nacional, así como outras políticas deacción social tamén destes ámbitos, delimitan as áreasonde é máis necesario actuar para chegar a unhasociedade igualitaria. Para a estipulación das áreasconcretas de acción no concello de Ribadeo utilizamosestas políticas e delimitámolas, a través dos grupos deespecialistas e de grupos de discusión nos que partici-pou a cidadanía ribadense para analizar así as deman-das concretas nas que Ribadeo necesita mellorar paraque co esforzo de todos a igualdade sexa unha realida-de e non unha pretensión.

19

1. Fomento de valores igualitarios no ámbito da educación

2. Corrección das desigualdades existentes no me-cado laboral

3. Conciliación e corresponsabilidade da vida laboral efamiliar

4. Abordaxe integral da violencia de xénero5. Empoderamento e participación social e política

das mulleres6. Fomento de valores igualitarios na cultura, deporte

e lecer.7. Mellora da saúde e a calidade de vida das mulleres.

CONTEXTO ACTUAL NO CONCELLO DE RIBADEOA necesidade de crear un plan de igualdade no conce-llo de Ribadeo deriva da propia opinión dos ribadenses.Como indicamos na xustificación deste plan, ennovembro de 2008 realizouse un estudo sobre violen-cia de xénero que diagnosticou a carencia de igualda-de neste municipio. Sinalar, antes de nada, que este estudo vai estar pre-sente en todo o informe para comparar datos e anali-zar máis detalladamente a situación do concello deRibadeo. A nomenclatura que faremos a partir deagora sobre el será como o estudo de novembro2008.Tras este breve inciso, resaltar que este estudo revela-ba que o 78% da cidadanía consideraba a desigualda-de como un problema importante da sociedade actual.

20

Esta opinión faise máis palpábel dentro do municipiovendo as seguintes gráficas. A primeira amósanoscomo os ribadenses ven a desigualdade como algocercano e dentro do seu municipio. Como vemos, ametade da poboación considera que a situación deigualdade en Ribadeo é regular e case un cuarto queé mala.Esta conciencia de desigualdade é patente en ambosos sexos, mais a segunda gráfica revela que a opiniónda existencia de desigualdade é maior nas mulleres.Algo máis do 30% das mulleres consideran que asituación é mala fronte ao 16% dos homes.

Así pois, e coa evidente necesidade de acadar a igual-dade en Ribadeo comezouse coa creación do I Plan deIgualdade do Concello de Ribadeo. Cando se comezou a análise específica da problemáti-ca da desigualdade entre mulleres e homes no seo da

21

poboación ribadense, os primeiros datos corroboraronas necesidades en materia de igualdade que quedaranpatentes no estudo de novembro de 2008. As enquisas realizadas sobre a materia e os grupos dediscusión coincidiron en que Ribadeo estaba lonxe deser unha vila onde imperase a igualdade entre mullerese homes. A seguinte gráfica engade que esta desigual-dade está patente en todos os ámbitos da sociedade,o 65% dos enquisados sinalaron que existe desigual-dade en todos os ámbitos (laboral, dentro do fogar, eno político e social) fronte a un 5% que considera quenon existe ningún tipo de desigualdade, e os grupos dediscusión constátano e incluso sinalan outros ámbitoscomo a educación e a saúde.Así pois, como xa se sinalou ao principio deste estudo,Ribadeo necesita un cambio para acadar un Ribadeoen igualdade en todos os ámbitos. Este estudo dis-gnosticará as necesidades patentes e intentará palialasa través dunhas políticas de actuación concretas(obxectivos) nas áreas en que máis o necesite. O Plan de Igualdade entre Mulleres e Homes é paratoda a poboación de Ribadeo. Mais imos ter en contadous grupos de mulleres que aínda que non están nomesmo contexto poden ter maiores dificultades paraacadar a igualdade que o resto das cidadás.

MULLERES E MEDIO RURALAs mulleres do rural, historicamente, traballaron e tra-ballan nas explotacións agrarias e en empresas familia-res, contribuíndo de forma importante á marcha daeconomía familiar. Porén, este traballo non foi recoñe-cido nin pola sociedade nin polos seus familiares e,incluso, nin por elas mesmas. Esta falta de recoñece-mento, esta invisibilización, conlevou a falta de inde-pendencia económica, ao non obter uns ingresos pro-pios, a falta de dereitos sociais, a falta de identidadecomo profesional,... algunhas delas optaron e optan

22

por emigrar en busca dun emprego, en busca dunhaindependencia económica, dunha vida mellor polaexistencia de infraestruturas... As que quedan nomedio rural, viven unha dobre discriminación á queteñen que facer fronte: ser muller e vivir no medio rural.A problemática das mulleres rurais non é diferente daque viven as mulleres que viven no medio urbano,agora, é maior en tanto que o medio rural limita asoportunidades das que dispoñen as mulleres.As mulleres rurais de Ribadeo atópanse en situación

de desvantaxe respecto ás mulleres do centro polasdificultades engadidas que posúen no acceso aosrecursos, tendo que deprazarse para facer calqueraxestión, para facer as compras, para ir aos centroseducativos, ao centro de saúde, centro de día.... Épreciso dispor de transporte propio para vivir no ruralxa que non existen medios de transporte de carácterpúblico, o que limita enormemente a posibilidade dasmulleres que habitan nos núcleos rurais. Por outrabanda, hai moitas mulleres, sobre todo as de maioridade, que non dispoñen nin de vehículo propio nin delicenza para a condución, facéndoas polo tanto depen-dentes doutras persoas e mermando moito a súaautonomía.

MULLERES E INMIGRACIÓNGaliza, tradicionalmente país de emigrantes, estase aconverter en receptor da inmigración. Aínda que aolongo da historia a muller tivo unha importante presen-za nos movementos migratorios, tradicionalmente erao home quen os encabezaba: o home emigraba e amuller esperaba noticias no país de orixe. Isto, proba-blemente, tiña que ver coa autoridade de xerarquía tra-dicional. Nos últimos anos hai síntomas de que estatendencia está a mudar dando lugar ao fenómeno quese denominou “a feminización do fluxo migratorio.” Enmoitas ocasións, agora, é a muller que toma a iniciati-

23

va, a que abre camiño e a que toma a responsabilida-de na familia. Así pois, hai que ter en conta este colec-tivo en risco de exclusión social que se ten que enfron-tar ao que se denomina triple risco da muller inmigran-te: a muller vive situacións de discriminación por sermuller e por ser traballadora e ademais engádeselle unfactor máis a estes dous: o feito mesmo de ser inmi-grante.

educación

27

FOMENTO DE VALORES IGUALITARIOS NOÁMBITO DA EDUCACIÓN

A educación é un dereito fundamental, representa unhaoportunidade de integración, de promoción social, unútil para acceder a un éxito fundamentado no mérito. Na actualidade é un dos ámbitos nos que as mulleresconseguiron unha maior presenza xa que se produci-ron cambios significativos nas últimas décadas. Porunha banda, a escolarización na etapa obrigatoria étotal para todas as nenas e nenos, e por outra, asmulleres son maioría no bacharelato (52%) e na univer-sidade (53%).As diferenzas de sexo no ámbito da educación residenprincipalmente nas opcións formativas, obsérvase queas alumnas son aínda a minoría á hora de optar pormaterias relacionadas coa ciencia e a tecnoloxía, tantona educación secundaria como nos ciclos formativose na universidade. Estas eleccións formativas estáncondicionadas pola adxudicación de roles e estereoti-pos ligados ao xénero.A escolarización obrigatoria desenvolve o seu papel detransmisora do saber e da súa función na socializacióndas persoas. Desde este punto de vista pode afirmar-se que un dos obxectivos básicos da educación obri-gatoria debería ser o de preparar as nenas e os nenospara construír unha sociedade na que as diferenzas dexénero non sexan discriminatorias.Na actual escola mixta androcéntrica non se recoñecea diferenza entre os sexos. A diferenza convértese endiscriminación e consolida un modelo masculino domi-nante. Polo tanto, é importante que traballemos paraconseguir unha escola educadora onde se garanta aigualdade e se valore a diferenza. O cambio na prácti-ca escolar debe estar determinado polo paso dun sis-tema cultural de escola mixta a un sistema cultural deescola educativa.Na actualidade, as diferenzas por sexo residen princi-palmente nas opcións formativas dunhas e outros que

28

van determinar en gran medida o acceso ao empregoe a súa posición no mercado laboral. Estas elecciónsformativas e laborais están condicionadas, entre outrascircunstancias, pola adxudicación de roles e estereoti-pos ligados ao sexo das persoas e polos modelos inte-riorizados ao longo da educación. Por outra banda, esta igualdade no acceso non ten unreflexo nas estruturas educativas onde sendo maiorita-ria a presenza das mulleres, os postos de responsabi-lidade seguen a ser ocupados maioritariamente porhomes.

29

• Impulsar a transmisión de valores de igualdade de xénero

• Avanzar cara a unha escola coeducativa

• Promover e apoiar a investigación no ám-bito da igualdade de xénero

OBXECTIVOS XERAIS

30

1. IMPULSAR A TRANSMISIÓN DE VALORES DEIGUALDADE DE XÉNERO ENTRE MULLERES EHOMES.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS1.1.Eliminar os estereotipos vinculados á feminidade emasculinidade

ACCIÓNS• Facilitarlles aos equipos de orientación psicopeda-

góxica material didáctico, módulos formativos e in-formación sobre diversificación de opcións e saídasprofesionais non estereotipadas.

Centros educativos de secundaria do Concello deRibadeo (Porta da Auga, CIFP Porta da Auga, IESDionisio Gamallo Fierros, Colexio Sagrado Corazónde Xesús).

Poboación ou entidade destinataria:

Centros educativos de secundaria do Concello deRibadeo (Porta da Auga, CIFP Porta da Auga, IESDionisio Gamallo Fierros, Colexio Sagrado Corazónde Xesús).


• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Desenvolvemento local• CIM• Desenvolvemento local

Departamentos implicados

• Nº accións informativas realizadas• Nº de orientadores/as implicados.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Realizar talleres formativos dirixidos ao alumnadode secundaria sobre a elección de estudos, de xei-to que esta elección non estea condicionada porestereotipos sexistas.

31

Centros educativos.


Centros educativos.


• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Xuventude• OMIX• CIM• Desenvolvemento Local


• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• OMIX• CIM


• Nº de talleres realizados• Nº de centros educativos implicados• Nº de alumnos/as que participaron• Recursos económicos dedicados

Indicadores

• Nº de obradoiros realizados• Nº de alumnado participante• Recursos económicos dedicados

Indicadores

• Desenvolver obradoiros de habilidades de com-portamento asertivo e de resolución negociada deconflitos.

1.2. Fomentar a igualdade nas relacións entre xéneros

ACCIÓNS• Promover obradoiros de educación afectivo-sexual.

32

• Concellaría da Muller, Educación• OMIX• CIM


• Nº de accións para a súa difusión• Nº de persoas que colaboraron no proxecto• Recursos económicos dedicados

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación• OMIX• CIM


• Nº de accións para a súa difusión• Nº de persoas que colaboraron no proxecto• Recursos económicos dedicados

Indicadores

• Difundir a través da páxina web do Concello osestudos e investigacións que se realicen en ma-teria de igualdade de xénero entre mulleres ehomes.

Centros educativos.


2. AVANZAR CARA A UNHA ESCOLA COEDUCATIVA

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS2.1.Promover accións de sensibilización de educaciónen igualdade contribuíndo con formación para o alum-nado, o profesorado e as nais e pais de cara a facilitaro tránsito da escola mixta á escola coeducativa.

33

• Fomentar a implicación das familias nas actuacións de coeducación que se levan a cabo noscentros escolares mediante o deseño de activi-dades conxuntas en colaboración coas ANPAS,e nas que participen nais e pais, e o alumnado.

ACCIÓNS• Continuar desenvolvendo a campaña de sensibili-zación en igualdade “Un futuro por compartir en igualda-de” dirixida aos centros educativos.

Centros educativos de Secundaria do Concello deRibadeo (Porta da Auga, CIFP Porta da Auga, IESDionisio Gamallo Fierros, CEIP Gregorio Sanz eColexio Sagrado Corazón).


• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Xuventude• OMIX• CIM• Educación Familiar


• Nº accións realizadas dentro do marco da campaña “Un futuro por compartir en igualdade”• Nº de centros educativos implicados.• Nº de profesores/as implicados.• Nº de alumnos/as aos que se chega.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

Asociacións de nais e pais


• Concellaría da Muller, Educación• CIM


34

• Nº actividades desenvoltas• Nº de persoas que participaron (desagregado porsexo)• Recursos económicos dedicados

Indicadores

• Organizar concursos, como o de “A mocidadea debate”, e exposicións que teñan por obxectovalorizar entre o alumnado de ensino secundario ede bacharelato as achegas de figuras femininasrelevantes no ámbito da historia, a política, a eco-nomía, a ciencia, a literatura, etc.

Centros educativos de secundaria do Concello deRibadeo (Porta da Auga, CIFP Porta da Auga, IESDionisio Gamallo Fierros, Colexio SagradoCorazón).


• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Desenvolvemento local• OMIX• CIM• Desenvolvemento Local


• Nº concursos ou exposicións realizadas• Nº de persoas que participaron• Recursos económicos dedicados

Indicadores

ámbito laboral

37

CORRECCIÓN DAS DESIGUALDADESEXISTENTES NO MERCADO LABORAL

A incorporación da muller ao mundo laboral supuxounha das maiores transformacións no último medioséculo. O Tratado de Ámsterdan (1997) modifica algúns aspec-tos do tratado constitutivo da Unión Europea, incluíndoconsideracións explícitas relativas á igualdade de opor-tunidades no acceso ao emprego e á ocupación. Maliaeste precepto e aínda que nos últimos 25 anos se pro-duciu un avance moi importante en terreos como aigualdade legal entre home e muller, a plena incorpo-ración feminina á normalización da presenza das mulle-res na maior parte dos ámbitos laborais (tanto de altacomo baixa cualificación) é algo necesario. Aspectoscomo a segregación vertical e horizontal, a discrimina-ción salarial e outras barreiras profesionais como asoportunidades de ascenso e promoción, selección econtratación,… evidencian as desigualdades de xéne-ro existentes no mercado laboral.A participación económica das mulleres é esencial, nonsó por razóns de equidade e igualdade, senón porcuestións estratéxicas. Os países que non utilizan otalento da metade da súa poboación realizan unhaasignación de recursos pouco eficiente, medranmenos e poñen en risco a súa competitividade.En España, a participación económica das mulleresmellorou substancialmente nas últimas décadas, peroestamos moi lonxe dos países máis avanzados. Esteretraso vén provocado pola adxudicación dos roles tra-dicionais, onde as tarefas domésticas e de coidados seatribúen en exclusiva ás mulleres. Ademais os estereo-tipos de empregos e profesións feminizadas (enferma-ría, profesorado de primaria, traballo administrativo etarefas de coidados) contribúen á desigualdade laboral.Nos últimos anos o emprego feminino aumentou máisque o masculino tanto en España como na Unión

38

Europea. O emprego medra, en boa medida, porqueas mulleres constitúen un grupo da poboación activamáis cualificado e flexíbel. O empresariado aproveitaesta reserva de man de obra cualificada por un salariomáis baixo, en condicións de emprego máis inestábeisque os homes e con menos posibilidade de promocio-narse para postos de responsabilidade.A igualdade entre mulleres e homes no mundo laboralpersegue alcanzar unha participación equilibrada deambos sexos no mercado de traballo, erradicar o trata-mento discriminatorio por razón de xénero e facer efec-tivo o dereito fundamental de toda persoa a ser tratadaen igualdade de condicións.Para a consecución destes obxectivos, que aínda nonse alcanzaron na sociedade, requírese a posta en mar-cha duns cambios nas estruturas sociais e económi-cas, que só será posíbel abordar a través da aplicacióndas medidas lexislativas existentes, a sensibilización detoda a poboación (persoas traballadoras, empresa-rios/as, sindicatos, asociacións empresariais, cámarasde comercio, etc.), así como coa implicación de todasas administracións públicas na xestión de programasinnovadores.

39

OBXECTIVOS XERAIS

1. EQUIPARAR E POTENCIAR A IGUALDADE DASMULLERES NO MERCADO LABORAL

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS1.1. Incrementar a taxa de actividade, ocupación ediminución de taxa de paro das mulleres no mercadolaboral de Ribadeo co obxecto de: diminuír o traballosomerxido nas mulleres e contribuír a fomentar a con-ciliación da vida laboral e familiar.

ACCIÓNS• Campaña de información para a valorización e ca-

racterísticas do traballo doméstico

40

• Mulleres traballadoras do fogar• Poboación en xeral


• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Desenvolvemento Local• Oficina de Inmigración• CIM• Desenvolvemento Local


• Nº de accións realizadas e a súa difusión.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Pequenas e medianas empresas de Ribadeo.




• Concellaría da Muller• Concellaría de Desenvolvemento local• CIM• Desenvolvemento Local


• Nº de accións.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Campaña de sensibilización nas empresassobre a importancia de favorecer a conciliación davida familiar.

• Realización dun documento dirixido ás empre-sas onde se reflicta unha guiía de boas prácticasneste sentido.

41

• Mulleres entre 16 e 64 anos.


• Concellaría da Muller• Concellaría de Servizos Sociais




• Nº de accións realizadas.• Nº de mulleres emprendedoras.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller• Concellaría de Desenvolvemento Local• CIM• Desenvolvemento Local


• Accións realizadas para publicitar e difundir odocumento entre o empresariado.• Recursos económicos dedicados.• Diversificar as ocupacións das mulleres enRibadeo.

Indicadores

• Fomentar a cultura emprendedora das mulleres

1.2. Diversificar a ocupación das mulleres en Ribadeo.

ACCIÓNS• Realización dun estudo dos diferentes postos exis-tentes no mercado de traballo de Ribadeo.

42



• Concellaría da Muller• Concellaría de Desenvolvemento Local• CIM


• Nº de cursos realizados• Accións realizadas para publicitar e difundir oestudo entre o empresariado.• Nº de mulleres que participaron no curso.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Estudo• Accións realizadas para publicitar e difundir oestudo entre o empresariado.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

1.3. Potenciar a disgregación horizontal das mulleresen Ribadeo

ACCIÓNS• Posta en marcha de cursos profesionais dirixidos amulleres relacionados con sectores con pouca presen-za feminina.

1.4. Favorecer a mellora das condicións laborais dasmulleres: temporalidade, contratos parciais, diferentessalarios,...



43



• Nº accións realizadas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

1.5. Diminuír a representación das mulleres no paro delonga duración

ACCIÓNS• Realización de formación e información personali-zada destinada a mulleres en paro de longa duración.

ACCIÓNS• Campaña de información ao empresariado sobreas medidas de apoio á contratación das mulleres ou amellora das condicións laborais destas.

• Pequenas e medianas empresas de Ribadeo.• Autónomos/as.




• Nº accións informativas realizadas.• Nº de cursos formativos desenvoltos.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Mulleres en paro de longa duración.


corresponsabilidadee conciliacilon

47

CORRESPONSABILIDADE E CONCILIACIÓN DAVIDA LABORAL E FAMILIAR

A Unión Europea ademais de programas de acción enmateria de igualdade de xénero leva a cabo políticassociais neste campo. Un exemplo disto é o Plan deTraballo para a Igualdade entre as Mulleres e osHomes para o período comprendido entre 2006 e2010. Un dos obxectivos primordiais deste plan é a“conciliación do traballo e a vida laboral e familiar”. Esteplan contempla outro precepto moi relacionado, “a eli-minación dos estereotipos sexistas”, xa que son asmulleres maioritariamente as que cargan co conxuntode tarefas de mantemento do fogar e de atención ecoidado de persoas, xa sexan nenos/as ou dependen-tes. Isto supón que unha muller poida estar sometida aunha dobre ou tripla xornada laboral ao ter que conci-liar a vida laboral e familiar unilateralmente.Nos últimos anos, observáronse cambios importantesnos modelos familiares e nas formas de convivencia.As relacións entre as mulleres e os homes no ámbitodoméstico evolucionaron e produciuse unha paulatinaflexibilización dos roles asignados a un e outro sexo,pero as estruturas sociais e as mentalidades actúancomo freo que impide estabelecer un novo modelo derelacións que non implique o sometemento das mulle-res.O problema fundamental é que as mulleres seguensoportando o peso da maior parte das tarefas no fogar,nun esquema familiar que perpetúa a atávica divisiónde tarefas en función do xénero. A problemática vén dada porque a muller se incorpo-rou ao mercado laboral, pero esta inmersión da mullerno ámbito produtivo non se viu correspondido propor-cionalmente coa incorporación dos homes á realiza-ción de tarefas no ámbito do fogar, isto provoca quequen teña que facerse cargo da conciliación sexa a

48

muller tendo que lidar cos atrancos que deriven da súaactividade profesional.Hai que distinguir que os problemas neste ámbitoveñen determinados por dous aspectos, por unhabanda a distribución diferencial das tarefas entre mulle-res e homes e por outra, as posibilidades que ofrece oámbito laboral para a conciliación.Para acadar a igualdade entre mulleres e homes noámbito do fogar é necesario desenvolver estratexias decambio que venzan as resistencias culturais cara aoreparto equitativo do tempo (entendido como recursoprioritario) das tarefas que teñen que ver co mantemen-to do fogar e os coidados das persoas.A incorporación das mulleres ao mercado laboral é unfenómeno de carácter irreversíbel. Nos últimos anos aporcentaxe de mulleres economicamente activasmedrou considerabelmente. E a pesar do progreso enmateria de igualdade laboral, aínda persisten desigual-dades para as mulleres traballadoras. En España,pódese afirmar que as responsabilidades domésticasson un dos principais obstáculos para a plena partici-pación das mulleres no mercado de traballo e, en moi-tos casos, son a causa do seu abandono, sobre todoa determinadas idades, como co nacemento das crian-zas.

50

OBXECTIVOS XERAIS

• Fomentar a corresponsabilidade de mulleres e homesna asunción de tarefas do fogar e coidado e atenciónde persoas dependentes.• Promover actuacións que favorezan a conciliación davida laboral e persoal.• Reforzar e mellorar os servizos para a infancia, os deatención a persoas dependentes e os servizos deapoio comunitario como espazos estratéxicos deactuación a faor da correponsabilidade social.

1. FOMENTAR A CORRESPONSABILIDADE DEMULLERES E HOMES NA ASUNCIÓN DE TAREFASDO FOGAR E COIDADO E ATENCIÓN DE PERSOASDEPENDENTES

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS:1.1.Fomentar a corresponsabilidade de mulleres ehomes na asunción de tarefas do fogar e coidado eatención de persoas dependentes.

51

ACCIÓNS: • Sensibilizar e cambiar as actitudes por medio deactuacións dirixidas a promover, entre a poboación enxeral, unha redistribución dos tempos do traballo remu-nerado e dos coidados, a través de campañas, char-las, xornadas, etc.

• Fomentar a realización de campañas de sensibiliza-ción, dirixidas ao alumnado dos centros educativos doConcello de Ribadeo para promover a corresponsabili-dade no reparto das tarefas.

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Medio Rural, Servizos Sociais• Concellaría de Deportes e Xuventude• OMIX• Oficina de Imigración• CIM• Desenvolvemento Local


• Nº accións realizadas (campañas, charlas...).• Nº de mulleres e homes que participan nas mesmas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Toda a poboación.


• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Deportes e Xuventude• OMIX• CIM


• Alumnado dos centros educativos.


52

• Nº accións realizadas (campañas, charlas...).• Nº de alumnado desgregado por sexo que partici-pan nas mesmas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Nº de obradoiros impartidos.• Nº de persoas ás que se chegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Desenvolver talleres para os homes de adquisiciónde habilidades e coñecementos necesarios para poderasumir a realización das tarefas domésticas e reflexio-nar sobre os roles e estereotipos sociais.

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Medio Rural.• CIM• Desenvolvemento Local


• Homes residentes no concello.


2. PROMOVER ACTUACIÓNS QUE FAVOREZAN ACONCILIACIÓN DA VIDA LABORAL E PERSOAL

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS:2.1.Promover actuacións que favorezan a conciliaciónda vida laboral e persoal.

ACCIÓNS:• Reforzar o acceso e difusión de información sobrea lexislación existente en materia de conciliación davida laboral e persoal a todas as persoas traballadorasdo municipio, prestando especial atención en informar

53

• Nº de accións desenvoltas.• Nº de persoas ás que se chegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores



• Traballadores/as en activo que residen no concello.


• Nº de accións informativas en calquera soporterealizadas. • Nº de persoas (desagregado por sexo) ás que sechegou.• Recursos económicos adicados.

Indicadores



• Pequenas e medianas empresas ubicadas no concello.• Autónomos/as.


sobre os dereitos que estas leis lles recoñecen a travésda realización de talleres, charlas e facilitándolles mate-riais, documentación, guías de recursos, folletos infor-mativos, etc.

• Reforzar o acceso e difusión de información aoempresariado sobre a normativa existente en materiade conciliación da vida laboral e persoal, así como asobrigacións que deben cumprir.

54

• Nº de accións informativas en calquera soporterealizadas. • Nº de persoas (desagregado por sexo) ás que sechegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores



• Pequenas e medianas empresas ubicadas no concello.• Autónomos/as.


• Sensibilizar o empresariado sobre as vantaxes deaplicar medidas de flexibilidade no tempo de traballo:implantar horarios e xornadas flexíbeis, traballar porobxectivos, teletraballo, etc.

• Nº de premios ou recoñecementos feitos. • Nº de empresas ás que se concedeu.• Recursos económicos adicados.

Indicadores



• Pequenas e medianas empresas ubicadas no Concello.• Autónomos/as.


• Concesión de premios e recoñecementos públicosa entidades públicas ou privadas que faciliten a conci-liación da vida laboral e personal do seu cadro de per-soal.

55

• Concellaría de Desenvolvemento Local eServizos Sociais.• Concellaría da Muller e Educación.


• Nº de medidas implementadas.• Nº de beneficiarios/as das medidas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Todos.


• Pequenas e medianas empresas ubicadas no concello.• Autónomos/as.• Administración municipal.


• Poboación con menores de 12 anos ao seu cargo.


• Fomento da reorganización do tempo nas empre-sas e na Administración pública e promover a incorpo-ración de empresas do concello ao proxecto EmpresaFamiliarmente Responsable.

REFORZAR E MELLORAR OS SERVIZOS PARA AINFANCIA, OS DE ATENCIÓN ÁS PERSOAS DEPEN-DENTES E OS SERVIZOS DE APOIO COMUNITARIOCOMO ESPAZOS ESTRATÉXICOS DE ACTUACIÓN AFAVOR DA CORRESPONSABILIDADE SOCIAL.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS3.1. Reforzar e mellorar os servizos para a infancia, osde atención ás persoas dependentes e os servizos deapoio comunitario como espazos estratéxicos deactuación a favor da corresponsabilidade social

ACCIÓNS:• Promover o aumento de servizos de atención á infancia.

56

• Nº de servizos e de prazas creadas. • Nº de beneficiarios das medidas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Nº de servizos e de prazas creadas. • Nº de beneficiarios/as das medidas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Desenvolvemento Local eServizos Sociais.• Concellaría de Medio Rural.


• Coidadoras / coidadores.


• Impulso e continuidade dos servizos existentes ecreación doutros novos de atención a persoas depen-dentes ou con necesidades escpecíficas, como por ex,promover a creación dun centro de alzheimer

• Concellaría de Desenvolvemento Local eServizos Sociais.• Concellaría de Medio Rural.• Concellaría de Muller, Educación e Cultura.


• Poboación con maiores dependentes ao seu coidado.• Poboación con menores de 12 anos ao seu cargo.


• Continuar na liña emprendida de apoio e axudas engastos de servizos de atención á infancia e de asisten-cia domicliaria a persoas dependentes, mantendo osprogramas de bonos axuda, e o Servizo de Axuda noFogar.

57

• Nº de bonos axuda concedidos.• Nº de persoas beneficiarias do servizo de axudano fogar.• Recursos económicos adicados.

Indicadores

• Nº de accións realizadas.• Nº de persoas que participaron.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura.• Concellería de Deportes e Xuventude.• OMIX.


• Poboación con menores ao seu cargo.


• Apoiar o desenvolvemento de actividades extraes-colares durante o horario de traballo e en períodosvacacionais.

violencia de xénero

61

ABORDAXE INTEGRAL DA VIOLENCIA DEXÉNERO

A desigualdade cara ás mulleres segue a estar presen-te no conxunto da cidadanía, e un dos ataques máisgraves da mesma é a violencia que se exerce contra asmulleres, en calquera forma: violencia psicolóxica, eco-nómica, sexual, social e a física que vén sendo a máisvisíbel e a recoñecida por todas e todos nós.A orixe da violencia contra ás mulleres está instalada naCULTURA PATRIARCAL, entendendo esta como o sis-tema de poder e de explotación duns sobre as outras.Este sistema patriarcal garante a reprodución de suxei-tos adaptados ás posicións de dominación (os homes)e de subordinación ( as mulleres) que se traduce endesigualdades no exercicio do poder.Estamos ante un problema de carácter transversal queafecta a todos os sectores da sociedade e precisasolucións que incidan na multiplicidade das súas cau-sas e efectos, e os poderes públicos non poden seralleos á violencia de xénero, que constitúe un dos ata-ques máis flagrantes aos dereitos fundamentais, comoa liberdade, a igualdade, a vida, a seguridade e a nondiscriminación, proclamados na nosa Constitución. Segundo a Lei galega para a prevención e tratamentointegral da violencia de xénero: calquera acto de vio-lencia ou agresión baseado nunha situación de des-igualdade, no marco dun sistema de relacións depoder dos homes sobre as mulleres, e de abuso xene-ralizado da violencia como forma de relación entre aspersoas que poida ter como consecuencia un danofísico, sexual ou psicolóxico, incluídas as ameazas detales actos e a coacción ou privación arbitraria da liber-dade, tanto se ocorren no ámbito público coma na vidafamiliar ou privada.Os estereotipos e ideas erróneas sobre a violencia dexénero xustifican en gran medida os homes agresorese responsabilizan as mulleres da violencia que sofren. É

62

moi importante tomar conciencia da súa existencia eda nosa propia interiorización destes mitos.Temos queempeñarnos en acadar un paradigma verdadeiramentetransformador na nosa posición fronte á violencia, unnovo paradigma no que se impliquen os homes, quedeben ser conscientes de que a igualdade favorecetanto homes como mulleres.

63

OBXECTIVOS XERAIS

• Prevención e sensibilización da cidadanía• Intervención integral coas vítimas• Mellorar a coordinación e cooperación entre os axen-tes implicados

64

1.PREVENCIÓN E SENSIBILIZACIÓN DA CIDADANIA

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS:1.1.Información sobre a magnitude do problema daviolencia de xénero, a súa orixe nas relacións desiguaisde xénero, as diferentes tipoloxías, manifestacións e asconsecuencias para as mulleres, para os homes e paraa sociedade en xeral:

ACCIÓNS:• Desenvolver campañas especificas por sectores(hostalaría, comercio, empresas...) para promover unhamaior concienciación e dar a coñecer os recursos exis-tentes.

• Nº de campañas, tipos, medios e soportes paraa divulgación.• Nº de empresas e comercios que participaron.• Nº de persoas ás que se chegou coa campaña.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Desenvolvemento Local.• CIM.


• ACISA, Asociación de Hosteleiros e CentroComercial Aberto.• Cooperativas, pequenas e medianas empresas eautónomos.


• Toda a poboación.• Todas as entidades públicas e privadas.


• Realizar actos no Dia Internacional para aEliminación da Violencia contra as Mulleres, 25 denovembro, que resalten os valores de igualdade entrehomes e mulleres.

65

• Nº de accións realizadas.• Nº de mulleres e homes que participaron.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Nº de accións realizadas.• Nº de persoas beneficiadas das accións.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Medio Rural, Servizos sociais• Concellaría de Deportes e Xuventude• OMIX• Oficina de Imigración• CIM• Desenvolvemento Local


• Concellaría da Muller• Concellaría de Servizos Sociais


• Mulleres xitanas, inmigrantes, mulleres que pade-zan unha discapacidade física ou psíquica...


• Desenvolver campañas específicas dirixidas amulleres situadas nunha posición de maior vulnerabili-dade por pertencer a outra etnia, raza ou por calqueraoutra circunstancia análoga.

1.2.Promover e xerar un cambio profundo no modelode relacións sociais entre mulleres e homes baseándo-nos nas transformacións a longo prazo para avanzar naplenitude do dereito de cidadania das mulleres, cues-tionado pola existencia da violencia de xénero.

66

ACCIÓNS: • Dar continuidade á campaña de sensibilización enigualdade e prevención da violencia de xénero noscentros educativos “ Un futuro por compartir en igual-dade”

• Realizar accións especificas dirixidas á mocidadecomprendida entre os 16-35 anos que facilite:- A identificación e análise das microdesigualdades dexénero.- O cuestionamento dos modelos e valores tradicionaisque se asocian á masculinidade e feminidade. - Fortalecer a autoestima como vía para para prever adesigualdade existente.

• Nº de accións realizadas dentro do marco dacampaña “Un futuro por compartir en igualdade”.• Nº de centros educativos implicados.• Nº de profesores/as implicados.• Nº de alumnos/as aos que se chega.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Xuventude• OMIX• CIM• Educación Familiar


• Centros educativos do Concello de Ribadeo(Gregorio Sanz, Sagrado Corazón, Porta da Auga,CIFP Porta da Auga, IES Dionisio Gamallo Fierros).


• Mocidade.


67

• Promover unha linguaxe non sexista no ámbito daAdmón. municipal tanto a nivel interno como campa-ñas dirixidas á cidadanía para evitar invisibilizar e discri-minar dalgunha forma as mulleres.

• Nº de accións realizadas.• Nº de participantes nas mesmas.• Recursos económicos adicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Xuventude e Deportes• OMIX• CIM• Área de Deportes e Cultura


• Nº de accións realizadas para a promoción.• Nº de documentos sen linguaxe sexista.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores• Todos


• Todos os departamentos municipais.• Poboación en xeral.


2. INTERVENCIÓN INTEGRAL COAS VÍTIMAS DEVIOLENCIAOBXECTIVOS ESPECÍFICOS:2.1. Realizar unha intervención de carácter integralcoas mulleres vítimas de violencia de xénero- e coassúas fillas e fillos, e persoas dependentes delas- procu-rando a recuperación da súa identidade, autonomía e arestauración dos seus proxectos vitais.

ACCIÓNS:• Difundir e divulgar os programas e recursos esta-blecidos pola Xunta de Galicia para as mulleres víti-

68

mas de violencia de xénero, como as axudas en mate-ria de vivenda do programa de aluguer, o programa defomento de inserción laboral, programa de atenciónpsicolóxica, salario de liberdade, RISCA.

• Nº total de mulleres beneficiarias dalgún recursoou programa.• Características sociodemográficas das mulleres.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller• CIM


• Mulleres vítimas de violencia de xénero.


• Nº total de mulleres que realizaron o curso.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller• Concellaría de Deportes• CIM


• Mulleres vítimas de violencia de xénero.


• Cursos de autodefensa persoal para as mulleresvítimas de violencia para propiciar unha maior seguri-dade nas súas capacidades e asemade, no seu empo-deramento.

69

• Profesionais que traballan coas vítimas de violen-cia de xénero, como as FCSE, Policía Local, perso-al sanitario, persoal educativo, persoal dos servizossociais, da área de igualdade, avogados/as,medios de comunicación...




• Nº de accións formativas realizadas.• Total de horas.• Nº de profesionais desagregados por sexo.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Servizos Sociais• CIM• Servizos Sociais


• Elaborar un informe anual desde a comisión inte-rinstitucional sobre a situación actual de violencia dexénero no concello.

3. MELLORAR A COORDINACIÓN ENTRE OS AXENTESIMPLICADOS

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS:3.1. Mellorar a resposta fronte á violencia de xénero (preven-ción primaria) ofertando alternativas máis eficaces e mello-rando a atención ás vitimas da violencia.

ACCIÓNS:• Desenvolver xornadas formativas e de actualización decoñecementos tendendo á especialización maior.- Dar continuidade ás xornadas locais de abordaxe integralda violencia de xénero dende o ámbito local.

70

• Informe anual emitido.• Nº de campañas, tipos, medios e soportes dedivulgación.• Recursos económicos adicados.

Indicadores

• Nivel de colaboración das institucións asinantes.• Nº de campañas, tipo, medios e soportes dedivulgación.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Todos


• Todos


• Consolidar, divulgar e analizar o grao de cumpri-mento do Protocolo de prevención, detección e aten-ción ás vítimas de violencia de xénero, identificando osobstáculos na súa implementación e deseñando pro-postas de actuación.

• Persoal sanitario.• Persoal dos centros educativos.• FCSE• Policía Local• Áreas de servizos sociais, inmigración, drogode-pendencia, desenvolvemento local, educaciónfamiliar e igualdade.• Toda a poboación.


empoderamento eparticipación social

73

EMPODERAMENTO E PARTICIPACIÓN SOCIALE POLÍTICA DAS MULLERES

As mulleres conforman a maioría da poboación mun-dial, pero seguen estando moi pouco representadas noseo dos gobernos, parlamentos ou empresas asícomo nos postos directivos e nos órganos de toma dedecisións.O empoderamento das mulleres supón unha potencia-lización do papel da muller e da súa contribución enprocesos de desenvolvemento e construción da socie-dade. A pesar do avance nos últimos anos a participa-ción da muller aumentou nos ámbito educativo e noemprego, pero non se produciu o mesmo incrementonas estruturas de poder e de toma de decisións. A Plataforma de Acción que se aprobou en Pequín,trala Conferencia, fixa, como un obxectivo estratéxicoobrigatorio para os gobernos que asinaron a declara-ción, “ adoptar medidas para garantirlle á muller (inclu-so, cando proceda, nos sistemas electorais) igualdadede acceso e plena participación nas estruturas depoder e na adopción de decisións”.A finais dos anos 80, a escasa participación das mulle-res vese como unha carencia de igualdade, unha dis-criminación da muller. O termo, e a idea mesma dademocracia paritaria, é moi recente e supón un puntode inflexión fundamental na argumentación a favor daparticipación das mulleres nos procesos de toma dedecisións política e, polo tanto, nas instancias onde setoman estas decisións: parlamentos e gobernos.Nesta área destacaremos a análise da participacióndas mulleres ribadenses na vida pública, revisando asúa presenza nos tres ámbitos principales: político,sindical e asociativo.

75OBXECTIVOS XERAIS

• Sensibilizar a poboación en xeral sobre a importanciada participación das mulleres nos diferentes ámbitos.• Fomentar e dinamizar a participación das mulleres notecido asociativo de Ribadeo.• Promover a participación das mulleres nas estruturasdas organizacións e en postos de decisión.

1. SENSIBILIZAR A POBOACIÓN EN XERAL SOBREA IMPORTANCIA DA PARTICIPACIÓN DAS MULLE-RES NOS DIFERENTES ÁMBITOS

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS:

1.1. Sensibilizar a poboación en xeral sobre a impor-tancia de alcanzar unha participación equilibrada entremulleres e homes no ámbito político, social, económi-co, como factor dinamizador do desenvolvementomunicipal.

76

ACCIÓNS:• Realizar unha análise da presenza de mulleres nosdiferentes ámbitos de participación local.• Promocionar foros de reflexión arredor da igualdadeentre mulleres e homes, dirixidos a toda a poboaciónde Ribadeo e utilizar o marco brindado polos espazose actos públicos para difundir mensaxes proclives aigualdade e a participación feminina nos distintos ámbi-tos da vida social.• Continuar na liña iniciada polo boletín Ribadeo Mullerde visibilizar e dar voz ás mulleres dos diferentes sec-tores.

• Nº de accións realizadas.• Nº de charlas realizadas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Xuventude e Deportes• OMIX• Área de Deportes e de Cultura• CIM




2. FOMENTAR E DINAMIZAR A PARTICIPACIÓN DASMULLERES NO TECIDO ASOCIATIVO DE RIBADEO

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS2.1. Promover a creación de asociacións e o apoio áconsolidación das existentes.

ACCIÓNS:• Asesorar as mulleres que desexen crear asociacións.• Apoiar as asociacións que traballen en temas de

77

• Nº de asociacións creadas.• Nº de charlas realizadas.• Nº de consultas ou asesoramento solicitado.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Todos


• Toda a poboación.• Asociacións.• Consello Municipal das Mulleres


igualdade de xénero ofrecendo asesoramento expertoe colaboración no desenvolvemento de proxectos quecontemplen a igualdade e introduzan a perspectiva dexénero.• Elaborar e poñer en marcha unha campaña de difu-sión sobre o papel do Consello Municipal da Muller, assúas funcións e actividades nos ámbitos social, eco-nómico e político da vida municipal• Impartir seminarios e charlas para as asociacións deRibadeo para dar a coñecer os contidos do I Plan deIgualdade entre Mulleres e Homes.• Difusión da información sobre as convocatorias deaxudas e subvencións para a realización de proxectose actividades dirixidas á promoción da igualdade .• Ofertarlles ás mulleres formación nas novas tecnolo-xías da información e comunicación, como instrumen-to de participación, intercambio, creación de redes efortalecemento das súas estruturas organizativas.

78

3. PROMOVER A PARTICIPACIÓN DAS MULLERESNAS ESTRUTURAS DAS ORGANIZACIÓNS E ENPOSTOS DE DECISIÓN.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS3.1 Promover a participación das mulleres nas estrutu-ras das organizacións e postos de decisión.

ACCIÓNS:• Realizar cursos de liderato, técnicas de comunica-ción, habilidades de intervención en público e empode-ramento co obxectivo de fomentar a participaciónsocial das mulleres.• Realizar campañas de sensibilización dirixidas a pro-mover que os sindicatos, as organizacións empresa-riais e os colexios profesionais faciliten a participaciónactiva das mulleres nas súas organizacions e órganosde decisión.• Visualizar e valorar as mulleres do municipio que ocu-pan posicións de poder nos distintos ámbitos do muni-cipio, mediante a difusión de boas prácticas e expe-riencias positivas relativas á participación das mulleresnos ámbitos políticos, sindicais, laborais ou asociati-vos.

• Nº de accións realizadas.• Nº de charlas realizadas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Xuventude e Deportes• OMIX• Área de Deportes e de Cultura• CIM




cultura, deporte,e lecer

81

FOMENTO DE VALORES IGUALITARIOS ENCULTURA, DEPORTE E LECER

Tradicionalmente os roles e estereotipos de xénerosituaban a muller na casa, dedicada aos labores dofogar e ao coidado da familia, e o home como susten-tador. O acceso á cultura era case exclusivo para oshomes, incluso nas esferas da alta sociedade onde asmulleres non tiñan unha carga de tarefas elevada etiñan maior acceso á educación e á cultura estábanllevetadas áreas ligadas á ciencia e á tecnoloxía. Na actualidade e derivado destes estereotipos e aíndaque a muller ten acceso a este ámbito, existe unha dis-tribución diferencial do tempo entre as mulleres e oshomes. A dobre xornada laboral da muller déixallemenos tempo para gozar de tempo libre para empre-gar na práctica do deporte, do ocio e da cultura.A distribución diferencial do emprego do tempo porparte das mulleres e de homes é unha consecuencia,representativa das diferenzas establecidas segundo osroles. As mulleres tradicionalmente dedicáronse a labo-res de tipo reprodutivo como son o coidado da casa eda familia. As tarefas destinadas aos homes eran as decarácter máis produtivo. Na actualidade, as mulleresincorpóranse ao espazo produtivo pero non fixeron omesmo os homes co reprodutivo. Isto supón quesexan as mulleres as que sigan tendo que facer fronteao traballo doméstico, ao tempo que o compaxinan cotraballo remunerado fóra do fogar. Esta situación vaiter un reflexo directo no reparto, o uso e a disponibili-dade do tempo que fan mulleres e homes.O acceso á cultura, ao deporte e ao lecer das mulleresribadenses aínda segue sendo diferente ao dos homes;este é un indicador de que, a pesar do camiño perco-rrido, a igualdade entre mulleres e homes aínda seatopa pendente de consecución. O elemento transver-sal que impera nesta analise céntrase no acceso e uso

82

diferencial do tempo entre as mulleres e homes enRibadeo.Esta distinción de roles segundo o sexo, en base aunha diferenciación e discriminación de xénero, taménimplica que as actividades que realicen mulleres ehomes no seu tempo libre sexan diferentes. O accesoe o uso do ocio e o tempo libre e dentro deste, o acce-so á cultura, e a actividade deportiva e a outras activi-dades das mulleres riabadense é diferente, máis limi-tado e restrinxido que os dos homes.

83

OBXECTIVOS XERAIS

• Facilitar a visibilidade das mulleres na cultura.• Fomentar a igualdade no deporte.

1. FACILITAR A VISIBILIDADE DAS MULLERES NACULTURA

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS:1.1.Recuperar a memoria histórica das mulleres nanosa vila para facer visíbel a cultura feminina e valorizaro seu papel

ACCIÓNS: • Facer xornadas ou charlas sobre o papel das mulle-res nos difentes campos para poñelo en valor.

84

• Nº de charlas realizadas.• Nº de persoas ás que se chegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Área de Cultura• CIM

Departamentos implicados• Toda a poboación.


• Nº de mulleres incorporadas á base de datos.• Nº de espazos aos que se chegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Urbanismo e Ordenación do Territorio




• Nº de mulleres.• Nº de persoas que participan nas accións.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Educación e Cultura




• Continuar no recoñecemento da xenealoxía femini-na nas rúas e outros espazos da vila.

• Continuar potenciando a celebración do 8 deMarzo. Día Internacional das Mulleres.

85

• Nº de accións de formación desenvoltas nosTelecentros.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría da Muller, Educación• Concellaría de Desenvolvemento Local e Medio rural.


• As mulleres


• Nº de medidas implementadas• Nº de material elaborado• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Todos




1.2.Traballar para garantir o acceso de todas as mulle-res ás novas tecnoloxías

ACCIÓNS: • Desenvolver programas de formación dirixidos ásmulleres que teñen como obxectivo facilitarlles o acce-so ás novas tecnoloxías.

1.3. Impulsar a linguaxe no sexista nas imaxes e noscontidos de toda a documentación do Concello

ACCIÓNS: • Introdución de medidas facilitadoras e de sensibiliza-ción dirixidas a implantar un uso non sexista da lingua-xe e a utilización dunha linguaxe inclusiva.

86

• Nº de sesións realizadas.• Nº de persoas que participaron.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Todos


• Funcionariado, persoal laboral, técnico e político.


• Formación para o persoal do Concello co obxectode impulsar un uso non sexista na linguaxe da docu-mentación oficial e da páxina web.

• Nº de exposicións ou obras presentadas.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura.• Área de Cultura• CIM


• Mulleres afeccionadas a calquera rama artística.


• Promover a creación, produción e difusión de obrasartísticas: fotografía, escultura, pintura, artes plásticas,visuais, teatrais, cinematográficas, literarias, etc, reali-zadas por mulleres, así como facilitar a súa exposiciónen espazos públicos.

2.FOMENTAR A IGUALDADE NO DEPORTE

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS2.1 Impulsar o deporte como hábito saudábel e formade ocio entre as mulleres de Ribadeo de todas as ida-des.

87

• Nº de actividades deportivas ofertadas.• Nº de mulleres que asistiron.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura.• Concellaría de Deportes.• Concellaría de Medio rural.


• Mulleres.


• Nº de actividades.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura.• Concellaría de Deportes.• OMIX


• Poboación en xeral.


ACCIÓNS: • Descentralizar determinadas actividades deportivaspara posibilitar a práctica de deporte entre as mulleresde todas as idades e aquelas que teñan difcultadespara desprazarse, ben sexa por vivir no medio rural oupolas responsabilidades familiares, mediante o mante-mento da ximnasia nas parroquias e unha maior utiliza-ción dos parques para maiores para impartir acciónsao aire libre.

• Impulsar a compatibilidade de horarios entre asactividades deportivas das e dos menores cos da súasnais e pais para facilitar o acceso ao deporte, en con-dicións de igualdade de todas as persoas que confor-man a unidade familiar.

88

• Potenciar o deporte entre as mulleres como prácti-ca de actividades físicas para o tempo de lecer, espa-zo de participación social e carreira profesional, promo-vendo a formación e funcionamento de equipos, clu-bes,... prestando especial atención ás mulleres decolectivos subrepresentados e aos deportes en que asmulleres estean subrepresentadas.

• Deporte e deportistas postos en funcionamentoou que foron apoiados.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura.• Concellaría de Deportes.• OMIX


• Todas as mulleres• Axentes deportivos implicados (asociaciónsdeportivas, clubs e ligas deportivas)


saúde

91

MELL0RA DA SAÚDE E CALIDADE DE VIDADAS MULLERES

O ámbito da saúde conforma unha área de interven-ción onde a muller ocupou e ocupa un segundo plano.A Organización Mundial da Saúde define a saúde como“o estado de completo benestar físico, mental e social,e non meramente como a ausencia de enfermidadesou doenzas”. A saúde e o benestar da muller –benestar emocional,social e físico- está determinado polo contexto sociale económico así como polas características biolóxicas.A saúde é un factor importantísimo para a calidade devida e o benestar social tanto das mulleres coma doshomes, pero é evidente que o proceso de saúde estáinfluenciado, entre outros, polo contexto social, polosprocesos biolóxicos e pola maneira subxectiva con quecada persoa afronta os acontecementos da vida.Homes e mulleres nacemos bioloxicamente diferentes,a diferenza é o sexo. A problemática vén dada candoas diferenzas biolóxicas se malinterpretan. Exemplodisto é que na nosa sociedade até hai pouco non só seestabelecía que a muller e o home eran bioloxicamen-te diferentes senón que elas eran inferiores o que sus-tentou normas de comportamento que supuxeronunha importante limitación do coñecemento e uso dopropio corpo.O ciclo vital é diferente segundo o sexo. Así, o estadode saúde das mulleres, a súa forma de vivir e enfermar,debe relacionarse, entre otros factores, coas condi-cións ás que se expoñen en cada momento do ciclovital .Como consecuencia das diferenzas biolóxicas e dodiferente ciclo vital, hai enfermidades que só afectan amuller e outras que afectan maioritariamente ou teñenespecial incidencia nas mulleres: o cancro de mama, ocancro de cérvix, enfermidades de tipo cardiovascular,

92

artrose, artrite, reuma, fibromialxia, osteoporose e tras-tornos psicolóxicos que tamén se acentúan en maiormedida na muller, como a depresión, o estrés ou aansiedade.Ademais, para as mulleres os factores que proveñendo contexto social aféctanlle negativamente o seuestado de saúde. As presións derivadas da dobre xor-nada laboral, do coidado familiar, a discriminación e aspresións dos estereotipos sociais constitúen unhasobrecarga psicolóxica e física que contribúe a que asúa saúde se debilite considerabelmente e consecuen-temente non gocen dun completo benestar social.A saúde feminina é o resultado da alimentación, o tra-ballo e o descanso; da ausencia ou a persistencia desosego e violencia; dos coidados que lle son prodiga-dos social, institucional e persoalmente a cada muller edos que se prodiga a si mesma. A índole de experien-cias sexuais e reprodutivas é fundamental na confor-mación do estado de saúde das mulleres.

93OBXECTIVOS XERAIS

• Fomentar e promover a formación en materia deafectividade e sexualidade.• Promover accións específicas dirixidas ás mullerescoidadoras.• Promover a saúde integral das mulleres desde unhaperspectiva de xénero.

1. FOMENTAR E PROMOVER A FORMACIÓN ENMATERIA DE AFECTIVIDADE E SEXUALIDADE

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS 1.1 Establecer medidas encamiñadas a aumentar a for-mación das mulleres en relación á saúde reprodutiva eafectivo sexual.

ACCIÓNS• Promover información especifica entre a mocidadesobre afectividade e sexualidade e utilización dos dife-rentes métodos anticonceptivos.

94

• Nº de accións desenvoltas.• Nº de mozas e mozos que participaron nasaccións.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura.• OMIX• CIM


• Mocidade


• Nº de programas executados.• Nº de mulleres beneficiarias.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura• Oficina de Inmigración• CIM


• Mulleres inmigrantes


• Desenvolver programas dirixidos ás mulleres inmi-grantes tendo en conta a cultura do país de orixe parao tratamento da sexualidade.

2. PROMOVER ACCIÓNS ESPECÍFICAS DIRIXIDASÁS MULLERES COIDADORAS.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS2.1. Propoñer mecanismos que axuden a acadar aparidade no coidado das persoas dependentes.

ACCIÓNS:• Promover accións formativas dirixidas á poboaciónpara mellorar as técnicas de coidado das persoasdependentes e ao seu cargo.

95

• Nº de talleres realizados.• Nº de mulleres e homes que asistiron.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Medio Rural, Servizos Sociais• CIM


• Coidadores e coidadoras


• Nº de accións desenvoltas.• Nº de mulleres e homes aos que se chegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores



• Poboación en xeral


• Fomentar mediante campañas e accións o coida-do de persoas dependentes por parte dos dous sexos.

3. PROMOVER A SAÚDE INTEGRAL DAS MULLE-RES DESDE UNHA PERSPECTIVA DE XÉNERO.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS3.1. Desenvolver acción de sensibilización de cara aprevir as enfermidade fomentando hábitos de vida sau-dábeis para atallar e recoñecer a tempo as diferentesdoenzas.

ACCIÓNS:• Difundir información sobre os riscos de accidentese enfermidades derivadas da realización de traballosdomésticos, sobre a automedicación, ...

96

• Nº de accións informativas realizadas.• Nº de mulleres e homes que asistiron ás sesións.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores



• Toda a poboación


• Nº de accións realizadas.• Nº de mulleres ás que se chegou.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura• Concellaría de Medio Rural, Servizos Sociais• Oficina de Imigración• CIM


• As mulleres


• Promover hábitos e estilos de vida saudábeis nasmulleres, prestando especial atención ás patoloxíasasociadas ás distintas etapas vitais destas e fomentarmedidas preventivas que melloren a súa saúde integral.

• Seguir desenvolvendo os Foros Permanentes paraas Mulleres tratando específicamente a súa saúde edesenvolvéndoos en talleres de autoestima, na adqui-sición de ferramentas para a resolución de conflitos, nainformación sobre os trastornos de alimentación eenfermidades especificas das mulleres, como a endo-metriose, fibromialxia, osteoporose...

97

• Nº de foros realizados.• Nº de persoas desagregadas por sexo que asis-tiron aos Foros.• Recursos económicos dedicados.

Indicadores

• Concellaría de Muller, Educación e Cultura• CIM


• As mulleres


avaliación eseguimento

101

AVALIACIÓN E SEGUIMENTO

Para garantir o éxito do I Plan de Igualdade de Xénerono Concello de Ribadeo é fundamental asegurar a ava-liación e seguimento permanente das accións que serealicen, valorando así a consecución de obxectivosformulados en cada unha das áreas de actuación.Entendemos a avaliación como a actividade sistemáti-ca para valorar o impacto deste plan. O proceso deavaliación iníciase en paralelo á súa concepción e debeter en conta tanto as áreas de actuación, como as per-soas e institucións implicadas no mesmo. A avaliaciónpermítenos coñecer, mellorar e dar a coñecer o impac-to producido pola execución do plan. Esta avaliación precisa do estabelecemento dunhaserie de medidas rigorosas, así como do compromisoformal dos/as distintos/as axentes que interveñenneste Plan de Igualdade e que se articularán a travésda creación dunha comisión de seguimento. Estacomisión estará composta polas coordinadoras das 4comisións (emprego e relacións laborais, saúde esexualidade, xénero e imaxe social, e atención social ereparto de responsabilidades) do Consello Municipaldas Mulleres e será presidida pola persoa responsábelda Concellaría da Muller.Esta comisión levará o seguimento do plan dende oseu inicio, para controlar a posta en marcha e analizara súa implantación; avaliará o proceso, cousa que nosvai axudar a coñecer en que medida as nosas actua-cións perseguen o obxectivo inicial ou se é necesariorealizar modificacións, e ademais fará unha avaliaciónde resultados, máis enfocada a coñecer as repercu-sións que as nosas accións tiveron sobre a poboaciónobxecto ribadense.

102

O grao de cumprimento de cada obxectivo do plandeducirase do cumprimento de cada obxectivo que odesenvolve. Isto ofrecerá a oportunidade de ir avalian-do e , no seu caso, de axustar o plan, especialmenterespecto á aplicación do principio de mainstreaming entodas as políticas. Estabelecéronse unha serie de indi-cadores para todas as áreas do plan, deste xeito infor-marase sistematicamente e sinteticamente do grao deexecución de cada actuación.

103

Federación española de Municipios e Provincias. Guíapara elaborar Planes Locales de Igualdad.

Xunta de Galicia. Secretaria Xeral de Igualdade.V Plando goberno galego para a Igualdade entre mulleres ehomes ( 2007-2010)

Estudo sobre violencia de xénero no concello deRibadeo de novembro de 2008.

Consejo General del Poder Judicial “Algunas cues-tiones prácticas y teóricas de la Ley Orgánica1/2004”. Cuadernos de Derecho Judicial.Madrid.2007.

Plan de Fomento da corresponsabilidade.SecretariaXeral de Igualdade. 2007.

Instituto de la Mujer

Outras fontes:IGE. (Instituto galego de estadística)INE. (Instituto nacional de estadística)Estadisticas do Servizo Galego de Igualdade

BIBLIOGRAFÍA

EditaConcellaría de Muller - Concello de Ribadeo

ConcelleiraMariluz Álvarez Lastra

Coordinación e redacciónLuísa González Rodríguez

Colaboracións das diferentes áreasElsa Álvarez Piñeiro, Mónica Barcia Paredes, Dolores García Docobo,

María del Mar González Méndez, Begoña Sanjurjo Santar, Noelia Estévez

Corrección lingüísticaNeves Paz Vilar

ImpresiónGráficas Ribadeo

LIMIAR - igualdade.xunta.galigualdade.xunta.gal/sites/default/files/files/documentos/Plan... ·...

Documents

Transcript of LIMIAR - igualdade.xunta.galigualdade.xunta.gal/sites/default/files/files/documentos/Plan... ·...