LETRAS GALEGAS 2010. ACTIVIDADES PRIMEIRO CICLO 1...Portada de «O cubil do xabarín», un dos tres...

LETRAS GALEGAS 2010. ACTIVIDADES PRIMEIRO CICLO 1


Seminario de Formación Permanente«Uxío Novoneyra»

Rosa María Andrés LosadaEduardo Xosé Cabrera ParadelaM.ª Luísa Domínguez PérezArmando Xosé Herrero MayorM.ª Luísa Mosquera SeijoMario Ramón Suárez Hermida

Seminario de Formación Permanente«Material didáctico sobre Uxío Novoneyra»

Ana Fernández JonteM.ª Isabel Hortas GonzálezPaz Santiso AndradeAna María Seijo LópezM.ª Jesús Souto PereiraM.ª Belén Suárez Carballo

Seminario de Formación Permanente«Uxío Novoneyra na Rede»

Ana María Cernadas GarcíaMaría del Carmen Félix CedeiraVanessa Guimarey CedeiraManuel Paz AnidoJosé Antonio Picado RodríguezM.ª Carmen Valiñas Rivas

Asesoría pedagóxica CEFORE A CoruñaXosé Antón Amil García

Maquetación e deseño gráficoManolo Paz Anido (www.edugaliza.org)

Colexios participantesCEIP Anxo da Garda, da CoruñaCEIP A Solaina, de NarónCEIP Galán, de Oseiro-ArteixoCEIP Eusebio da Garda, da CoruñaCEIP Torrente Ballester, de Sigrás-CambreCEIP Luís Seoane, de Mera-OleirosCEIP Montel Touzet, da CoruñaCEIP Portofaro, do Temple-CambreCEIP Praia de Quenxe, de CorcubiónCEIP Virxe do Mar, de NarónCEIP W. Fernández Flórez, de CambreCPI do Feal, de Narón

Á Real Academia Galega, a Saleta Goy e a Uxío NovoRei pola súa colaboración e xenerosidade.

Edita Seminario Permanente de Formacióndo Profesorado do CEIP de Galán,Oseiro-Arteixo (A Coruña)http://www.seminariogalan.orgISBN 978-84-692-9829-9


Este ano adicámoslle o Día das Letras Galegasao escritor e poeta lugués, Uxío Novoneyra.Uxío naceu en Parada de Moreda, unha peque-na aldea das montañas do Courel, o día 19 dexaneiro de 1930.Os seus pais eran labradores e cando tivo idadefoi estudar a Lugo o bacharelato. Máis tarde con-tinuou os estudos universitarios en MadridComezou a escribir os seus primeiros poemasen castelán, aínda que máis tarde xa os fixo sem-pre en galego.Era moi amigo doutro poeta galego moi impor-tante, Manuel María, co que compartía ideas,charlas e paseos.Escribiu tres libros de contos para os máis pe-quenos: «Gorgorín e Cabezón», «Ilda,o lobo, ocorzo e o xabarín» e «O cubil do xabarín».Ten varios libros de poemas: «Muller pra Lonxe»,«Do Courel a Compostela»... Se cadra o máisimportante é o que recolle as poesías ambienta-das nas montañas do Courel. O libro leva portítulo «Os eidos».

CANTA o cuco cala e cantados castiñeiros do val.Pasa o tempo e non di nadae volta o cuco a cantar.

Casou en 1973, con Elva Rei, á que coñeceudurante a súa estadía en Lugo, e tiveron tresfillos: Branca-Petra, Uxío e Arturo.Uns anos despois da súa voda foi vivir a Santia-go de Compostela e alí elexírono Presidente daAsociación de Escritores en Lingua Galega, car-go que exerceu durante dezasete anos.Durante toda a súa vida Uxío foi un gran defen-sor do noso idioma e da nosa terra.

«Todo o que pasou o meu pobo pasoume a mintodo o que pasou o home pasoume a min.»

Uxío Novoneyra, caricatura deXabier Domínguez

Sinatura de Uxío Novoneyra

Portada de «O cubil do xabarín»,un dos tres contos que escribiuUxío para os máis pequenos.

UXÍO NOVONEYRA


Une e colorea da mesma cor cada unha das parellas.

Lugar de nacemento

Estudos de bacharelato

Estudos na universidade

Viviu despois da voda

Lugo

Madrid

O Courel

Santiago

1.- Cidade na que foi vivir Uxío de maior.2.- Primeiro nome da filla de Uxío Novoneyra.3.- Apelido de Uxío.4.- Nome do seu terceiro fillo.5.- Cidade na que estivo na universidade.6.- Idioma no que escribiu a maioría das súas obras.7.- Cidade na que estudou o bacharelato.

1

2

3

4

5

6

7

12345678901123456789011234567890112345678901123456789011234567890112345678901123456789011234567890112345678901

O

C

O

U

R

E

L

QUE SABES DE UXÍO NOVONEYRA?

ENCRUCILLADO

1.-

CO

MP

OS

TE

LA

2.-

BR

AN

CA

3.

- N

OV

ON

EY

RA

4.

- AR

TU

RO

5.

- M

AD

RID

6

.- G

ALE

GO

7

.- L

UG

O


Localiza as portadas dos tres libros de contos que escribiu Uxío Novoneyra,escribe os seus títulos e copia a portada dun deles.

QUE LIBROS ESCRIBIU UXÍO?


Ilda vivía entre os tesos, nun torrepenelo.Unha torre ergueita sobor dunha gran rocha no cabodo mundo.A súa mai morrera daquel único parto e o pai nunca alevou consigo nas súas viaxes á corte nin ós castelose pazos veciños.Así medrou Ilda, illada na torre, sen ver máis mundodo que divisaba da fiestra oeste do castelo, dendeonde olla cruzar as xentes polo camiño real; namen-tres maxina a gran cabalgata en que partirá lonxecando sexa desposada.Roxía o Lor ó fondo do val e planaban as aigas decume a cume co mesmo vagar que pasaban os días.Un día que non está o seu pai -criados e familiaresandaban todos en faenas de fóra- a doncela baixouó patio do castelo ver as gaiolas do lobo, o corzoe o xabarín que lle regalaran vivos os monteirosá volta da derradeira cazata de inverno.Ó pararse diante das gaiolas oíu unha vozrouca.Era o xabarín:-¡Dona Ilda! Se nos devolves ó monte, pro-métoche andar tódalas serras de Galiciae León e pedirlle a tódolos xabariñosque se veñan morar ó Courel encol docastelo de teu pai.Ó verte, moitos prendaranse da túa rarabeleza e ti poderás escoller de entreeles ó mozo máis galán.-¡Outro tanto prometo eu! - dixo o cor-zo, que inda só tiña unha galla na cor-na- e, antes de que teña tres gallas,terás ti amor.O lobo engadiu:- E eu pedireille a tódolos lobos do Courel que partancomigo a outras serras para que corzos e xabariñosincen e se multipliquen.

ILDA, O LOBO, O CORZO E O XABARÍN (Fragmento)

Uxío Novoneyra


DECATÁCHESTE BEN DA LECTURA?

Marca cunha cruz a resposta correcta sobre o texto da lectura. Cópiaa.

Quen é Ilda?

Unha nena.

Unha velliña.

Onde vivía Ilda?

Nunha casa no medio do campo.

Nun castelo, entre os tesos, nun torrepenelo.

Con quen se criou Ilda?

Cuns profesores e profesoras, interna nun colexio.

Co seu pai, nun castelo.

Tiña irmáns?

Tiña oito irmáns cos que xogaba polo xardín.

Non, porque a súa nai morrera no seu único parto.

Quen son os protagonistas do fragmento?

Ilda, o lobo, o corzo e o xabarín.

Ilda, o cuco, a vaca e o xabarín.


Localiza nesta sopa de letras o nome de cinco personaxes do conto.

A SOPA DE LETRAS

S

F

X

Ñ

D

G

N

A

L

N

L

G

B

D

G

F

L

A

H

M

C

O

R

Z

O

N

B

I

D

N

B

O

N

F

T

M

T

C

G

E

I

L

D

A

I

G

S

M

G

R

H

D

H

Ñ

O

F

V

B

D

S

CORZO

XABARÍN

MONTEIROS

ILDA

LOBO

Que lle regalaron os monteiros ao pai de Ilda?

Un lobo, un corzo e un xabarín vivos.

Un lobo, un gato e un xabarín desecados.

Onde estaban gardados estes animais?

Na corte das vacas.

En gaiolas no patio do castelo.

Que imaxinaba Ilda? Cal era o seu maior desexo?

Nunha gran cabalgata na que poidera partir lonxe.

Ir de cacería co seu pai.

En que época do ano sucedía esta historia?

No inverno.

No verán.


Ao conto de Ilda fáltanlle unhas cantas ilustracións. Poderías facer dous de-buxos que teñan que ver co conto e coas frases que figuran en cada recadro?

A CADA UN O SEU

Une cada texto co animal que lle corresponda. Colorea da mesma cor o textoe o animal.

AS ILUSTRACIÓNS

Ilda falaba co lobo.

Ilda vivía nun castelo.

-Prometo pedirlle a todosos xabariños que veñanmorar ó Courel.

-Antes de que teña tresgallas, terás ti amor.

-Pedireille a todos os lo-bos do Caurel que partancomigo.


Ordena estas frases relacionadas coa lectura.

Resolve este encrucillado con palabras da lectura.

1.- Ósos que teñen na cabeza os corzos e outros animais.2.- Animal do conto que tiña unha galla na corna.3.- Parte máis alta dunha montaña.4.- Animal salvaxe moi parecido ao porco.5.- Edificio onde vivía Ilda.6.- Animal carnívoro moi parecido ao can e que vive nas montañas.

POÑENDO UN POUCO DE ORDE

ENCRUCILLADO

1

2

3

4

1.- CORNAS 2.- CORZO 3.- CUME 4.- XABARÍN 5.- CASTELO 6.- LOBO

O pai nunca a levara consigo nas súasviaxes.

A doncela baixou ao patio docastelo.

Parouse diante dasgaiolas.

Os tres animais faláronlle a Ilda.

COUREL

1

2

3

4

5

6


Relaciona cada nome coa súa característica. Escribe as parellas.

Inventa un final para o conto de Ilda.

Escolle e colorea o significado da expresión «CABO DO MUNDO». Cópiaa.

XABARÍNCORZOLOBOILDACASTELO

TORREPELUDOCORNOSDENTES AFIADOSILLADA

COMO É CADA COUSA?

12345123451234512345123451234512345

123456123456123456123456123456123456

123451234512345123451234512345

123456123456123456123456123456123456

123451234512345123451234512345

VIVIR NO CABO DO MUNDO

Vivir nun sitio moi lonxe.

Vivir á beira do mar.

Vivir no alto do monte.

Vivir rodeado de animais.

COMO REMATA O CONTO?


Saberías poñerlle o nome a estes animais? Coloréaos e escribe un contiñono que aparezan algún deles xogando polos montes do Courel.

CADA ANIMAL CO SEU NOME

XABARÍNCORZOLOBO

CÓBREGACOELLOAGUIA


PACEN as vacasna nabarega.Treme a pequenaque vai coélas.Febreiro chovefebreiro xeafebreiro nevaneve lixeira...

Uxío Novoneyra

Utilizando as palabras do recadro completa os refráns.

En febreiro sae o oso do

En febreiro sete capas e un

Febreiro quente trae o demo no

Febreiro, xeada na leira e cachopo na

PACEN AS VACAS

DECATÁCHESTE DA POESÍA?

Que animais pacen na nabarega?

Quen treme?

Quen vai coas vacas?

Que tres cousas pasan en febreiro?

Por que cres que pode tremer a pequena?

APRENDENDO REFRÁNS

oseiro sombreiro ventre lareira


Saberías colocar os meses do ano na estación que lle corresponde?

Resolve este encrucillado relacionado con palabras do poema.

1.- Palabra que indicapouco peso, livián.2.- Caer auga das nubes enforma de pingas.3.- Mamífero rumiante fe-mia. Dá leite.4.- Segundo mes do ano.

1 X2 E

3 A4 R

VERÁN

AS CATRO ESTACIÓNS

INVERNO

PRIMAVERA

OUTONO

AS CATRO ESTACIÓNS

XANEIRO FEBREIRO MARZO ABRIL MAIO XUÑO XULLOAGOSTO SETEMBRO OUTUBRO NOVEMBRO DECEMBRO

1.- LIXEIRA 2.- CHOVER 3.- VACA 4.- FEBREIRO


CHEGA a hora de irse á cama.O lume xa non dá fumenin chama.Tras tantas cousas contadasvan indo acabadasas ganas de falar.O ollo do lumexunta nunha as miradas..........................................................Queda a brasa das ragoadasamontoada no lar.

Cando sucede a historia?

Que era o que xa non daba o lume?

Que van acabadas?

Uxío Novoneyra

CHEGA A HORA DE IRSE Á CAMA

COMPRENDES O POEMA?

Todos miran ao lume.

A xente queda en silenc

io.

O lume está apagado.

Xa é ta

rde.

O lume xa non dá fume nin chama.

O ollo do lume xunta nunha as miradas.

Chega a hora de irse á cama.

Van indo acabadas as ganas de falar.

Une cada un dos versos co seu significado e colorea as parellas.

LETRAS GALEGAS 2010. ACTIVIDADES PRIMEIRO CICLO 1...Portada de «O cubil do xabarín», un dos tres...

Documents

Transcript of LETRAS GALEGAS 2010. ACTIVIDADES PRIMEIRO CICLO 1...Portada de «O cubil do xabarín», un dos tres...