Uxío Novoneyra. Uxío Novoneyra.

Letras Galegas Letras Galegas 20102010

Uxío Novoneyra nace o 19 de xaneiro de 1930 Uxío Novoneyra nace o 19 de xaneiro de 1930 en Parada de Moreda, unha aldea do Courel, en Parada de Moreda, unha aldea do Courel, preto da impresionante Devesa da Regueira, preto da impresionante Devesa da Regueira, onde pasa a nenez e a mocidade, o que terá onde pasa a nenez e a mocidade, o que terá unha influencia decisiva na súa obra.unha influencia decisiva na súa obra.

DEVESA DE ROGUEIRADEVESA DE ROGUEIRA

Bidueiros cimeiros!Bidueiros cimeiros!Pena das Augas!Pena das Augas!Xardois teixosXardois teixosRebolos tocos faias derrubadas!Rebolos tocos faias derrubadas!

Camiño da Veneira!Camiño da Veneira!Carreiro dos dez regueiros!Carreiro dos dez regueiros!Cereixas de carnabudo! Abrotias Cereixas de carnabudo! Abrotias

abrairasabrairasPincheiras e pincheiras!Pincheiras e pincheiras!

//

Eiquí sempre foi bosque…Eiquí sempre foi bosque…

Ruxir soloRuxir soloDa fonte do corzo!Da fonte do corzo!Barbas de mofoBarbas de mofoPingando dos toros!Pingando dos toros!

Os Eidos 2Os Eidos 2

A nai A nai pertence a pertence a unha unha estirpe estirpe fidalga con fidalga con pazo.pazo.

O pai a O pai a unha unha familia de familia de poderosos poderosos labregos labregos coa casa coa casa máis forte máis forte da aldea.da aldea.

1945-1948: Estuda o bacharelato en Lugo : Estuda o bacharelato en Lugo onde coñece a Manuel María, compañeiro onde coñece a Manuel María, compañeiro de xeración e gran amigo. Traban de xeración e gran amigo. Traban amizade con Anxel fole e Ramón Piñeiro.amizade con Anxel fole e Ramón Piñeiro.

O ambiente represivo dos anos 30-40, O ambiente represivo dos anos 30-40, igual que a paisaxe da infancia, tamén igual que a paisaxe da infancia, tamén deixa fonda pegada na obra.deixa fonda pegada na obra.

CONTEXTO HISTÓRICOEste período literario aparece fondamente marcado pola Guerra Civil e as consecuencias políticas e sociais que dela se derivaron. Encontramos tamén as influencias das correntes estéticas e de pensamento imperantes en Europa

►► Grande represión cultural e lingüística durante a ditadura franquista

►► Imposibilidade de publicar en galego até a década dos 50.

►► Desenvolvemento da literatura comprometida, integrada con co-rrentes máis amplas da época: existencialismo, marxismo, paci- fismo...

►► A partir dos anos 50 e 60 reactívase a actividade literaria,social e política en Galiza

►► Prodúcese un importante movemento de renovación da expresión formal e da temática da narrativa

Xeración das Festas Xeración das Festas Minervais.Minervais.

Nacidos entre 1930-1940.Nacidos entre 1930-1940. Uxío Novoneyra, Xosé Luís Méndez Uxío Novoneyra, Xosé Luís Méndez

Ferrín, Bernardino Graña, Manuel Ferrín, Bernardino Graña, Manuel María.María.

De formación universitaria e De formación universitaria e influídos polas correntes literarias influídos polas correntes literarias europeas, cultivan unha poesía europeas, cultivan unha poesía comprometida onde se mesturan comprometida onde se mesturan socialrealismo e existencialismosocialrealismo e existencialismo

Fostes onte carreiriña para quedarFostes onte carreiriña para quedarmofo na pedra.mofo na pedra.

MARÍA MARIÑO CAROU: A GaliciaMARÍA MARIÑO CAROU: A Galicia ..

Os que así nos teinOs que así nos teinSó tein noso os nosos nomes no censo,Só tein noso os nosos nomes no censo,Que hasta o noso sudor sin alento pérdese na terra.Que hasta o noso sudor sin alento pérdese na terra.

GALICIA, será a miña xeración quen te salve?GALICIA, será a miña xeración quen te salve?Irei un día do Caurel a Compostela por terras Irei un día do Caurel a Compostela por terras

libradas?libradas?

Non, a forza do noso amor non pode ser inútil!Non, a forza do noso amor non pode ser inútil!

Elexías do Courel e outros poemas.Elexías do Courel e outros poemas.

Con Manuel María en Compostela.Con Manuel María en Compostela.

Logo vivirá dous anos en Madrid (1949-1951), cidade na que fará o exame de Estado e na que se matriculará como oínte en Filosofía e Letras.Por estes anos tamén comezará a escribir en castelán, publicará na revista Bengala dous poemas e dará o seu primeiro recital poético.

Volve a Galicia para facer o Volve a Galicia para facer o servizo militar. En Compostela servizo militar. En Compostela entrará en contacto co entrará en contacto co galeguismo (Otero Pedrayo ou o galeguismo (Otero Pedrayo ou o pintor Carlos Maside) e comezará pintor Carlos Maside) e comezará a escribir en galego.a escribir en galego.

1953-19621953-1962:: Unha pleuresía terao recluído varios anos na súa casa do Unha pleuresía terao recluído varios anos na súa casa do

Courel, aínda que participa nalgúns actos culturais como o Courel, aínda que participa nalgúns actos culturais como o recital celebrado en Compostela dentro do ciclo “recital celebrado en Compostela dentro do ciclo “Homenaje Homenaje a la poesía gallegaa la poesía gallega” (algunhas verbas en galego).” (algunhas verbas en galego).

Nesta época Galaxia publica Nesta época Galaxia publica Os Eidos Os Eidos (1955) cun prólogo de (1955) cun prólogo de Ramón Piñeiro.Ramón Piñeiro.

1955.1955.

Panos brancosPanos brancos esfiañadosesfiañados da nebrada nebraouveando polos valesouveando polos vales polos soutospolos soutos i as devesas marelasi as devesas marelasen busca dun cavorcoen busca dun cavorco ou dunha valiña outaou dunha valiña outa que os acollaque os acollai os faga acougar!i os faga acougar!

Fiañas da nebraFiañas da nebra rubindorubindo e baixandoe baixando á gaiola do aireá gaiola do airePolas serras érmedasPolas serras érmedas e polos soutos despidose polos soutos despidos do Nadal!do Nadal! Os EidosOs Eidos

Volve de novo a Madrid durante catro anos (1962-66).

radio e TV: programas relacionados coa poesía

contacto cos artistas e escritores que vivían daquela na capital do Estado, entre eles os integrantes do Grupo Brais Pinto (Bernardino Graña ou Xosé Luís Méndez Ferrín)

No 1966:

publica Elegías del Caurel y otros poemas, libro bilingüe castelán-galego que será editado posteriormente no ano 1991, só en galego, co título de Tempo de Elexía

regresa definitivamente a Galicia para coidar os seus pais

1968: coñece a Elba Rei.

Casan en 1973. Teñen tres fillos:

Branca, Uxío e Arturo.

Viven entre o Courel e Lugo.

Novoneyra permanecerá no Courel ata o ano 1983.

Durante estes anos publicará Os Eidos 2 (1974), ilustrado por Laxeiro, e Poemas Caligráficos (1979) e tamén traducirá ao galego varios poemas de Mao Zedong.

- - Década dos oitenta:considerado xa un clásico das Letras Galegas.

Intensifica actividade pública. Múltiples recitais en asociacións e centros

de ensino. Gran compromiso co seu pobo, coa

paisaxe e coa lingua galega. El prefire que lle chamen “dicidor”

(recitador).

Desde 1983 ata a súa morte vivirá en Compostela, onde se fará cargo da presidencia da Asociación de Escritores en Lingua Galega.

Morre en Santiago de Compostela o 30 de Outubro de 1999.

A súa obraA súa obra

Os Eidos, 1955, con prólogo de Ramón Piñeiro. Elexías do Courel e outros poemas, 1966.

Reeditado como Tempo de elexía, 1991. Os Eidos 2, 1974. Inclúe o seu poema máis

famoso: “Letanía de Galicia” Poemas Caligráficos, 1999. Manuscritos polo autor. Os Eidos. Libro do Courel, 1981. Resume os dos

primeiros e inclúe algúns poemas novos. Muller pra lonxe, 1986. Poemas de amor ilustrados

con caligrafías do autor.

Do Courel a CompostelaDo Courel a Compostela, 1988. Poesía , 1988. Poesía cívica.cívica.

Arrodeos e desvíos do camiño de Arrodeos e desvíos do camiño de Santiago e outras rotasSantiago e outras rotas, 1988., 1988.

Narrativa para nenos:Narrativa para nenos:O cubil do xabarilO cubil do xabaril, 1990., 1990.Gorgorín e o cabezónGorgorín e o cabezón, 1992., 1992. Ilda, o lobo, o corzo e o xabarínIlda, o lobo, o corzo e o xabarín, , 1997.1997.

Significado da súa obraSignificado da súa obraConverteu o Courel nun espazo mítico.

A súa poesía expresa: emoción e compromiso coa terra e coa lingua galega

emoción de sermos parte dun gran pobo.

“Todo o que pasou o meu pobo pasoume a min

Todo o que pasou o home pasoume a min”

““É xa hora de que señas É xa hora de que señas toda patria dos teus,toda patria dos teus,dos que gardaron a fala dos que gardaron a fala en que máis se dixo adeusen que máis se dixo adeuse señas dona de ti e e señas dona de ti e señora de falarseñora de falarseñora de decidir e señora de decidir e

dona de se negardona de se negar.”.”

““A fala é o A fala é o único sitio único sitio onde seguen onde seguen vivos os vivos os nosos nosos antepasados”antepasados”..

““A nosa lingua é a A nosa lingua é a nosa patria, nosa patria, aínda máis que o aínda máis que o propio territorio”.propio territorio”.

“ “ Moitas grazas e .....”Moitas grazas e .....”

““Mil primaveras Mil primaveras máis para a nosa máis para a nosa lingua”lingua”

(Álvaro Cunqueiro)(Álvaro Cunqueiro)