BIOGRAFÍA DE UXÍO NOVONEYRA

(1) NACEU O 19 DE XANEIRO DE 1930 EN PARADA DE MOREDA,

1

UNHA ALDEA DO COUREL. O COUREL É UNHA ZONA MONTAÑOSA DA PROVINCIA DE LUGO.PUXÉRONLLE DE NOME EUGENIO NOVO NEIRA.

(2) OS SEUS PRIMEIROS ANOS PÁSAOS NO SEU LUGAR DE NACEMENTO, NA ALDEA; EN CONTACTO COS TRADICIONAIS MODOS DE VIDA DA GALICIA E SUFRINDO AS CONSECUENCIAS DA GUERRA CIVIL (OCORRIDA ENTRE 1936 E 1939).

2

(3) AOS QUINCE ANOS UXÍO TRASLÁDASE, A LUGO PARA SEGUIR OS ESTUDOS DE BACHARELATO, ESTUDOS QUE REMATARÁ TRES ANOS DESPOIS.EN LUGO COINCIDE POR VEZ PRIMEIRA CON MANUEL MARÍA E AMBOS FRECUENTARÁN AS TERTULIAS E AS ACTIVIDADESCULTURAIS PROMOVIDAS E PROTAGONIZADAS POR LUÍS PIMENTEL, ÁNXEL FOLE, RAMÓN PIÑEIRO...

(4) NO ANO 1949, Á IDADE DE DEZANOVE ANOS, TRASLÁDASE A MADRID PARA COMEZAR NA UNIVERSIDADE COMPLUTENSE A CARREIRA DE FILOSOFÍA E LETRAS.

(5) EN MADRID COMEZA A ESCRIBIR E PUBLICAR. AREVISTA «BENGALA», DEPENDENTE DA UNIVERSIDADE MADRILEÑA, PUBLÍCALLE DOUS POEMAS EN CASTELÁN.

3

(6) EN MADRID TAMÉN COMEZA A SÚA INCLUSIÓN NA VIDA POLÍTICA E CULTURAL, DANDO O SEU PRIMEIRO RECITAL POÉTICO.

(7) EN 1952 VOLVE A GALICIA PARA FACER O SERVIZO MILITAR OBRIGATORIO ONDE COINCIDE DE NOVO CON MANUEL MARÍA.(8) ESTIVO UNHA TEMPADA FACENDO A MILI EN SANTIAGO ONDE TOMA CONCIENCIA GALEGUISTA GRAZAS AO CONTACTO CON DIFERENTES INTELECTUAIS GALEGOS, PRINCIPALMENTE O PINTOR CARLOS MASIDE, O ENSAÍSTA RAMÓN PIÑEIRO E O CATEDRÁTICO RAMÓN OTERO PEDRAYO. DECIDE CONVERTERSE NUN AUTOR MONOLINGÜE EN IDIOMA GALEGO.(9) UNHA GRAVE ENFERMIDADE, UNHA PLEURESÍA, OBRÍGAO A GARDAR REPOUSO POLO QUE SE TRASLADA DE NOVO Á SÚA CASA NATAL DE PARADA DE MOREDA. (10) NO COUREL PASARÁ NOVE ANOS E INICIARÁ O SEU CICLO DE POEMAS

4

COURELÁNS. UXÍO ERA POETA E ESCRIBIU MOITOS POEMAS SOBRE A SÚA TERRA, O COUREL E OS ANIMAIS QUE VIVEN NELA.

(11) A SÚA PRIMEIRA PUBLICACIÓN, «OS EIDOS», ESCRÍBEA DURANTE OS ANOS 1952 E 1954

(12) EN 1962 VOLTA DE NOVO A MADRID, (13) EN MADRID TRABALLA EN DIFERENTES PROGRAMAS DE RADIO E TELEVISIÓN, CON TEMÁTICA DE POESÍA, TANTO GALEGA COMO ESPAÑOLA OU UNIVERSAL.(14)DURANTE OS ANOS QUE ESTÁ EN MADRID, DE 1962 AO 1965, ESCRIBE UNHA SERIE POÉTICA QUE LEVA POR TÍTULO «ELEGÍAS DE MADRID». ESTAS POESÍAS SERÁN PUBLICADAS NUNHA VERSIÓN BILINGÜE GALEGO-CASTELÁN

5

(15) EN 1966 VOLTA DE NOVO AO COUREL POLA ENFERMIDADE DOS SEUS PAIS E XA SE QUEDARÁ DEFINITIVAMENTE EN GALICIA.

(16) EN 1968 COÑECE A ELVA REI EN LUGO. E SERÁ A SÚA NOIVA…(17) COA QUE CASARÁ EN 1973,

(18) DA SÚA UNIÓN CON ELVA REI, TERÁ TRES FILLOS: BRANCA-PETRA, UXÍO E ARTURO.

6

Eu estudaba Maxisterio en Lugo cando o coñecín. Considérome luguesa e caurelá. Agora quérolle moito a Compostela. Eu namorábame das miradas, dunha voz. Era unha nena moi encantadora. Lía moita filosofía. No verán de segundo de Maxisterio fun veranear a Vicedo. Unha tarde de verán, cando eu tiña 17 anos, fun pasear coa miña amiga Ana María. Iamos a tascas ás que só ían homes. Entramos no bar Juma, que era moi bonito. Había unha exposición de pintura. Colliamos notas da exposición porque estabamos artellando unha revista. Xusto entón entrou un home deslumbrante que viña de Madrid. Era Uxío. Era completamente distinto aos outros homes. Levaba bolso, vaqueiros, sandalias e unha cazadora tan bonita que lla trouxeran de Canadá, que era vermella e negra. Vin que era un home distinto, e observeino.

(19) NESTA ÉPOCA DA SÚA VIDA ALTERNARÁ A SÚA RESIDENCIA ENTRE LUGO E O COUREL,

7

(20) EN 1983 SE ESTABLECERÁ DEFINITIVAMANTE EN SANTIAGO DE COMPOSTELA, PERO ONDE MÁIS LLE GUSTABA VIVIR ERA NO COUREL, AÍNDA QUE NESTE SITIO, DURANTE O INVERNO VAI MOITO, MOITO FRÍO.(21)CHEGOU FACER TRADUCIÓNS DE MOITOS IDIOMAS, MESMO DO CHINÉS. FOI PRESIDENTE DA ASOCIACIÓN DE ESCRITORES E ESCRITORAS EN LINGUA GALEGA.

8

(22) EN 1991 INTRODÚCESE NO MUNDO DA NARRATIVA INFANTIL COA PUBLICACIÓN DE DOUS CONTOS: «O CUBIL DO XABARÍN» E «GORGORÍN E CABEZÓN». UN NOVO LIBRO, ANOS MÁIS TARDE, TITULADO «ILDA, O LOBO, O CORZO E O XABARIN», COMPLETA A SÚA TRILOXÍA DE LITERATURA INFANTIL.

(23) UN TRINTA DE OUTUBRO DE MIL NOVECENTOSNOVENTA E NOVE MORRE UXÍO NOVONEYRA NA CIDADE DE COMPOSTELA E É ENTERRADO NA DE

LUGO.

(24) EN PONTEVEDRA DEDÍCASELLE UNHA RÚA COMO HOMENAXE.

(25) A REAL ACADEMIA GALEGA DECIDE DEDICARLLE O DÍA DAS LETRAS GALEGAS DE 2010.

9