Doa

ko a

lea.

LG

: NA

/547

/97

K A R R I K AIRUÑEKO EUSKALDUNON TOPAGUNEAREN BULETINA

241. zenbakia. 2020ko urtarrila

1K A R R I K A

abenduak 9 - urtarrilak 10 JANTZI ERAKUSKETA«DANÇA JANZTEN»Astelehenetik ostiralera17:00 - 21:00Larunbatetan10:00 - 14:00Burlatako Kultura Etxea

4 larunbataKONTZERTUAZETAK12€ / 15€20:00etanZentral

5 igandeaEUSKAL HERRIKO GAZTE ORKESTRA«MAHLERREN 4. SINFONIA» (KLAUS SIMONEN KONPONKETA)10€20:00etanGayarre Antzokia

10 ostiralaANTZERKI MUSIKALA«GO!AZEN 6.0»18€ / 20€Bi saio:

18:00etan20:00etanBaluarte

15 asteazkena«LURRETIK UNIBERTSORA»IZAR-ESKOLA7€ 10:00etanIruñeko Planetarioa

15 asteazkena«AMAMALUR»IZAR-ESKOLA7€ 12:00etanIruñeko Planetarioa

15 asteazkenaHILBELTZAREN AURKEZPENA19:30eanKarrikiri

15 asteazkenaEUSKADIKO ORKESTRA SINFONIKOA«AINGERUA»ROBERT TREVIÑO10€ / 35€20:00etanBaluarte

19 igandeaIKUSKIZUN MUSIKALA«BALOREAK. MUNDU BERRI BAT!»12€ / 16€18:00etanBaluarte

19 igandeaZINEMA EUSKARAZ«ASTERIX: EDABE MAGIKOAREN SEKRETUA»

Aldez aurretik 2 € / Leihatilan 3 € 18:00etanBurlatako Kultura Etxea

20 astelehenaHAURRENTZAKO ANTZERKIA«ZURGINAREN IPUINAK»TROKOLO TEATRO 18:00etanNoiango Kultura Zentroa

23 ostegunaMUNDUKO POESIA KAIERA BILDUMARENAURKEZPENA+JOXEMIEL BIDADOR POESIA TALDEAREN SAIOA-ERREZITALDIABEÑAT SARASOLA19:30eanKarrikiri

24 ostiralaERREFUXIATUEKIKOELKARTASUN KONTZERTUA (ZAPOREAK)KOMANDU FUNK+MUXUTROCK+ACOUSTIC SOUND MACHINE10€20:30eanZentral

24 ostirala«HARI IZPIA HARTZEN.EUSKAL KULTURAREN ERRONKA NAFARROAN»20:30eanKondestable

24 ostirala«NON DAGO EGUZKILOREA?»IZAR-ESKOLA

7€ 10:00etanIruñeko Planetarioa

25 larunbataKONTZERTUA ZEA MAYS«ATERA TOUR»11€ + gastuak21:30eanZentral

25 larunbataBURLATAKO KONPARTSAREN EGUNA50. URTEURRENAREN OSPAKIZUN BEREZIA3€ Bi saio:17:00etan19:00etanBurlatako Kultura Etxea

28 asteartea«URAREN BILA»IZAR-ESKOLA7€ 12:00etanIruñeko Planetarioa

A G E N D A U R T A R R I L A

Zure jarduera kulturala gure agendan agertzerik nahi baduzu, idatzi mezua helbide honetara:

agenda@karrikiri.eus

2K A R R I K AK A R R I K A

EUSKARA SALBATZEKO TELEZABORRA SORTU?Argia aldizkaria, 2019/10/7Axier LopezElkarrizketa interesgarria argitaratu dugu aurreko ARGIAren zenbakian, Lander Arretxeak Telleria anaiei egindakoa. Euskarazko kazetaritzaren ekosisteman eta euskalgintzaren erronkei buruzko eztabaidetan azkenaldian entzundako ildo bat ahoan bilorik gabe erakusten dutelako egin zait interesgarri: euskara salbatzeko zaborra –eta bereziki telezaborra– sortu behar dugu. Euskarazko zaborra sortzearen eta Espainian funtzionatzen duena kopiatzearen beharra defendatzen dute gordin.

“Euskaraz ere behar dugu zaborra, gero norberak erabakiko du zer ikusiko duen”, dio Julen Telleriak elkarrizketaren hasieran. Euskaldunok telebistan zer aukeratu izango bagenu, agian zentzu apur bat izango luke esaldiak. Espainian arrakasta minimo bat duten saio txatxuen kopia txarra egitera heltzen ez den telebista da dugun kate publiko bakarra. Hizkuntza eta kultura bat duintasunez bizi eta gozatzeko komunitate batek behar dituen tresnetako bat da hedabide publikoa, berez. Herri normal antzerako bat bagina, aurrena komunitatearen beharrak bermatzea luke eginkizun nagusia EiTBk. Eta gero, akaso, agian, apika eta beharbada, zaborra sortu.

Baina hori ez da gure kasua. ETB zerbaitetan bereizi bada, zabor kopiagintza faktoria handi bat bilakatzen izan da. Aurrekontuaren zati nagusia eramaten duen erdarazko katean begi-bistakoa da, baina baita kirolak, mariatxiek eta errepikapenen errepikapenek ETB1en uzten diguten hutsune bakanetan ere, salbuespen duin apurrak salbuespen. Europan telezaborra sortzen, Italiakoekin batera, txapeldunak diren Espainiako kateetan funtzionatzen duena

gurera ekartzeko lotsarik ez izatea da proposamena. Jendeari “hori” gustatzen zaiolako. “Jendeak –bereziki gazteek– kontsumitu eta eskatzen” duena denez, izan gaitezen gu ere zabor, baina euskaraz.

Zaborra bai, baina espainiarra? Bada, “Hego Euskal Herrian oso espainolak garela behingoz aitortu” eta jendea “gertuko sentiarazteko” baliatu behar ditugu Espainiako hedabideek sortutako erreferentzia kulturalak eta hizkuntza bera, diote telleriatarrek. Horregatik, euskara erdarara hurbildu eta haren esamoldeak geure egitea proposatzen dute, edo behintzat horretaz ez lotsatu. Zehatzago, Gaztea irrati publikoan urte luzez Jon Gotzonek gorpuzten duen euskañolari eustea, euskaldunen egiazko “errealitate gordina” hori delako, eta kontrakoa “garbizalekeria” litzatekeelako.

Hau da, ETB gaztelania menperatzen dutenentzako hedabidea dela berresteaz gain, bide horretan sakontzeko beste pausu bat ematea da kontua. Lapurdi, Baxenafarroa eta Zuberoako euskaldunen eta gainerakoen arteko muga harresiago bilakatuz. Haiek, haien zabor frantsesa sor dezatela euskara salbatzeko.

Diskurtso horretan harrigarriena zait, hedabide publikoa ondo ezagutzen dutenez, beraiek onartzen eta kritikatzen dutela ETB1en agerikoa den baliabide falta handia. Eta euskarazko katean bereziki. Beraz, asko jota, kopia txarraren kopia txarra egitera hel gintezke askoz baliabide eta diru gutxiago izanik. Baliabide horiek ukatzen edo murrizten dituzten kultur politiken arduradunez hitz bat bera ere ez dute eskaini. Ea hurrengo batean, Arantxa Tapiarekin tomate gainerreak prestatzen aritzen diren bitartean,

aukera baliatzen duten.

Euskara jende gehiagorengana eraman behar da = jendeari gustatzen zaiona eman behar zaio = jendeak Diario Vasco eta Gran Hermano ditu maite = egin dezagun berdina, baina euskaraz. Hau da, gizakion (eta kazetaritzaren) berezko gaitasun eraldatzailea alboratu, eta zure jarduna egungo egoera betikotzen laguntzera mugatu asmo “handiago” baten mesedetan, kasu honetan, euskara salbatzearen izenean. Gizartea aldatu beharrean norbera “gizartera” moldatuz, aldian-aldian ustez nagusi diren desio, gustu eta nahien arabera. Egunotan “klima ez, sistema aldatu” milioika lagunek dioten bitartean, “aldatu hizkuntza, ez sistema” agertzen zaigu gurean. Akaso, Euskal Erdia izan dadin hizkuntza gutxitu bat putzu sakon eta ilunetik ateraraziko duen herri bakanetakoa munduan, berau menpeko eta bazterreko bihurtu duen sistema ekonomiko eta kulturala ukitu barik. Merkatu kapitalistaren logika geure eginez, audientzia jainkotzat hartuta, sentsazionalismoa eta arinkeria oinarri duen zaborra jarriz gure sormenaren abiapuntu.

“Ez gara izugarri harro egongo akaso egindakoarekin, ez da izango guretzat egingo genukeena”. Helburu handi batek sakrifizio dosia behar omen. Eta euskaldunok ohi dugun gisan, ezin bestela izan antza. “Jaten duguna gara”, dio Jakoba Errekondok. Gorputzaz gain gogoa ere osasuntsu elikatzea nahiago dugu beste batzuek. Norbera harro egoteko moduko kazetaritza egiten saiatzea, alegia. Zaborra eta menpekotasuna ikur dituzten hedabide toxikoetatik deskolonizatzeko, adibidez.

https://bit.ly/2ZJO7CH

3K A R R I K A

https://bit.ly/36gvtVy

4K A R R I K A

www.zaldieroa.com

JALGI HADI GEHIAGO, GEHIAGOREKIN, GEHIAGOTAN!Kike Amonarrizek, Topaguneko lehendakaria, Euskararen NazioartekoEgunean:Euskaldunontzako etorkizun hobe baten ilusioak eta nahiak elkartzen gaitu. Baita bizi dugun egoeraren kezkak ere. Kemen handikoa gara euskara jendea; ohituta gaude arranguraz bezainbat itxaropenez eusten, ekiten eta eraikitzen. Baina neke historikoa ere sentitzen dugu bizkar gainean, eta euskaraz bizi ahal izateko garaia dugula ere aldarrikatu nahi dugu. Bidegurutzetik atera eta euskaraz bizitzeko jauzi kualitatiboa emateko unea da.

Beñat Etxeparek idatziz jasotako kontzientzia euskaltzale horren sua eta beroa mendez mende transmititu dira. Bidea egin dute familietan eta herrietan barrena, emakume nahiz gizonen artean, bertan sortutakoen nahiz etorkizuna gurekin eraiki nahi izan duten kanpotik etorritakoen artean. Euskaltzaletasunaren su horrek berotzen eta elkartzen gaitu gaur ere.

Kanpoko indar homogeneizatzaileen azpitik eta bertako askoren utzikeriaren gainetik. Herri honetan beti egon direlako justizia soziala lortzekotan, euskarari eta euskal komunitateari biziraupena eta duintasuna bermatzea ezinbestekotzat jo duten gizon-emakumean: ikasten

ahalegindu direnak, seme-alabek jakin dezaten bermatu nahi izan dutenak eta euskara bizitzeko hautua egin dutenak.

Eta lehen bezala, orain ere, gugan dago etorkizuna irabazteko indarrik handiena. Euskararen aldeko defentsarik onena erabilera da: euskara gehiago, gehiagorekin eta gehiagotan erabiltzea. Euskara jalgi hadi plazara! Eta euskara pozarekin eta atseginarekin lotzea. Euskara jalgi hadi dantzara!

Horixe sentitu zuten aurreko Euskaraldian, beren hizkuntza ohiturak aldatzeko erabakia hartu eta praktikara eraman zuten milaka eta milaka herritarrek: ilusioa, konplizitatea, poza eta komunitate baten parte izatea.

Hasiak gara dagoeneko bigarren Euskaraldia prestatzen; sakonagoa, handiagoa eta zabalagoa izan nahi duen Euskaraldia. Berau euskararen alde inoiz eman den urratsik handiena izan dadila nahi dugu: bere eragina ahalik eta herritar eta entitate gehienetara iritsi eta urteko 365 egunetara zabal dadila. Horretarako, ezinbestekoa izango da euskaltzaleak batzea, antolatzea eta trinkotzea.

Bultza dezagun herriz herri, auzoz auzo euskaltzaleen mugimendua: sortu eta indartu ditzagun euskaltzaleen topaguneak eta Euskaraldiaren herri batzordeak Euskal Herriko txoko guztietan.

Gaur, abenduaren 3an, Nazioarteko Euskararen Egunean, Etxepareren aldarria gogoan, mugimendu euskaltzalea indartzera deitzen zaituztegu: gazteak, helduak eta adinekoak, emakumeak nahiz gizonezkoak, esku-langileak, irakasleak, unibertsitarioak, zaintzaileak, euskara ikasten ari zaretenak, belarriprestak eta ahobiziak… Bakoitzak ahal duen eta egoki ikusten duen konpromiso mailarekin; norbere aukera eta gaitasunaren arabera.

Indarrak elkartzen baditugu eta auzoz auzo, herriz herri euskararen aldeko dinamikak piztu eta sustatzen baditugu. Euskal Herri euskaldunago, biziago, berdinzaleago eta justuago bat eraiki ahal izango dugu. Guretzat eta hurrengo belaunaldientzat. Horixe da guretik munduari egin geniezaiokeen ekarpenik ederrenetako bat. Jalgi hadi plazara. Habil mundu guztira!

Kike Amonarriz Gorria

5K A R R I K A

K A R R I K I R I R E N G O M E N D I O A K

EmakumeakEduardo Galeano

Eduardo Galeanoren literaturan ohikoak dira bazterreko pertsonaiak, pertsona anonimoak, pobreak, nekazariak, ahotsa gabekoak. Zendu baino lehen apailatu zuen antologia hau, bere azken liburuan ahotsa eman zien emakumeei. Gehienak emakume ezezagunak, gutxi batzuk, jardun publikoan aritu ziren eta haien jarduerak aski ezagunak ditugu, baina ahots guztiak, txikiak ala handiak, beharrezkoak dira gizarte matxista hau eraldatzeko. Eduardo Galeanoren prosa poetikoa oso aberatsa da, ñabarduraz beterikoa, eta ez da erraza euskaratzea. Hala ere, Mikel Vilchesek goitik behera asmatu du bai tonuarekin, bai poetikarekin. Itzulpen bikaina egin du eta guk, Galeanoren zaleok, eskertzen dugu.

IturriaUnai Elorriaga

Zer da liburu hau? Nobela? Narrazio liburua? Ipuin bilduma? Ideiarik ez, denetatik bait dauka. Esan dezagun literatura dela, literatura ona eta kalitate handikoa. UnaiElorriaga idazle gisa asko hazi da eta liburu hau idazten anitz gozatu duela nabaritzen zaio.Zerbait azpimarratzekotan, nik humorea aipatuko nuke.Alde guztietatik isurtzen den humoreakbidea emango digu hausnartzeko, humorea eta seriotasuna lotzen duen lana ez da makala, etaUnaik erronka gainditu du nota onean. Bere ohiko gaiak (obsesioak?) aurkituko ditugu istorioanzehar: adineko pertsonak, belarra, hilea… Istorioa Europako hainbat estatuetan gertatzen da etahorrek, une batzuetan, bidai literarioa egiteko aukera eskeintzen digu ere.

ZugzwangWillis Drummond

Zugzwang, bere seigarren diskoa aurkeztu du Willis Drummond talde Baionarrak. Lanari izena eman dion alemanezko hitz horrek, xake jokoan ematen den egoera bat adierazten du, zeinean jokalari batek ezinbestean fitxa mugitu behar duen, nahiz eta jakin edozein mugimenduk bere kaltea ekarriko duela. Modu honetan ikusten du taldeak gaur egun bizi dugun larrialdi sozial eta ekologikoa.Urtea hastearekin batera hasiko dira zuzenekoak eskaintzen, bira hasi eta berehala Japonia eta Australiako publikoa izanen dute zain, ordurako Bilboko Kafe Antzokia eta Biarritz izanen dituzte jomuga.Energia darion lana da taldearen azken lana, rock indartsua eta sasoian topatuko dugun taldea dugu Willis Drummond.

AteraZea Mays

Atera da Zea Mays taldearen azken lana, hamargarren diskoa haien ibilbidean. Honezkero zutabe sendoak dituen lagun taldea da bilbotarrek osatzen dutena."[...]bada, hemen dugu helduleku fidagarri bat, euskal musikaren itsasoa zeharkatzen bi hamarkadatik gora daramazkien akorazatu bat. ZEA MAYS da. Eta hala bueltatu dira: sortuz, algoritmoaren kontra." Hala idatzi du Gorka Urbizu musikariak diskoaren aurkezpen orrian.Rockaren munduan igeri egiten jarraitzen duen taldea da Zea Mays, nahiz eta zenbaitetan elktronikak bustiak diren hainbat eta hainbat kantu. Kea izeneko kantua esaterako biribila da, baita Atera poperoa ere. Joseba Sarrionandiaren hitzak lagun izan dituzte Zintzilik izeneko kantuan.Bikain eta eroso sumatu dugu taldea bere azken proiektuan.Andoaingo Garate estudioan grabatu dute, eta produkzio lana berriz Garden Records etxeak hartu zu bere gain.

Karrikiri. Iruñeko Euskaldunon Topaguneawww.karrikiri.eusXabier Karrika, 4. 31001 IruñeaTel. 948 225 845 // 695 905 607 // bulegoa@karrikiri.eus

urtarrila, 241. zenbakiaLG: NA/547/97Iruñeko Udalaren, Eusko Jaurlaritzaren Kultur Sailaren (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza) eta Euskarabidearen dirulaguntzaz.

Bila itzazu gomendio guztiak gure online dendan!denda.karrikiri.eus

https://bit.ly/34uXKH6 https://bit.ly/2SJzcabhttps://bit.ly/34lQygp