Busturiko jasangarritasun diagnostikoa 20130429 local 2012/Busturiko... · bertoko ekosistemak eta...

75
BUSTURIKO TOKIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA 2012

Transcript of Busturiko jasangarritasun diagnostikoa 20130429 local 2012/Busturiko... · bertoko ekosistemak eta...

BUSTURIKO

TOKIKO JASANGARRITASUN

DIAGNOSTIKOA

2012

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 2

BUSTURIKO UDALA

Miren Malaxetxebarria Nebreda(Alkatea) Ziortza Bilbao Agirre (Zinegotzia) Jone Arrasate Urkiaga ( (Zinegotzia) Victor Amparan Alvarez (Idazkaria) Galder de la Fuente (Aparejadorea) Iratxe Garmendia (Euskara Teknikaria)

UDAL CONSULTING, S.L.

Estitxu Arantzamendi Agirreurreta (Jasangarritasun Teknikaria) Ana Arrien Asla (Udal Kudeaketa eta Kalitate Teknikaria) Iraultza Bilbao Uriarte (Zuzenbide eta Hirigintza Teknikaria)

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 3

1.- LABURPEN EXEKUTIBOA ETA SARRERA............................................. 4

2.- LURRALDEA ETA PLANGINTZA......................................................... 10

2.1.- LURRALDEA ETA PLANGINTZA ......................................... 10 2.2.- NATURA ETA BIODIBERTSITATEA .................................... 17 2.3.- MUGIKORTASUNA ETA GARRAIOA.................................... 21

3.- NATUR-BALIABIDEAK, HONDAKINAK ETA INGURUMEN KALITATEA 26

3.1.- URA ............................................................................. 26 3.2.- HONDAKINAK................................................................ 30 3.3.- ENERGIA....................................................................... 35 3.4.- INGURUMENAREN KALITATEA ATMOSFERA, AKUSTIKA ETA LURZORUAK.......................................................................... 39 3.5.- ARRISKUAREN ETA JARDUERA EKONOMIKOEN KUDEAKETA 41 3.6.- UDAL ADMINISTRAZIOAREN EROSKETA PUBLIKOA ETA INGURUMEN KUDEAKETA ....................................................... 44 3.7.- KLIMA ALDAKETA........................................................... 46

4.- SENTSIBILIZAZIOA, PARTAIDETZA ETA BARNE KOORDINAZIOA .... 48

4.1.- KOMUNIKAZIOA, SENTSIBILIZAZIOA ETA HERRITARREN PARTAIDETZA ....................................................................... 48 4.2.- BARNE KOORDINAZIOA ETA TRANSBERTSALITATEA .......... 50

5.- GIZARTE ETA EKONOMI GARAPENA................................................. 52

5.1.- GARAPEN EKONOMIKOA ETA LAN MERKATUA.................... 52 5.2.- ONGIZATEA ETA GIZARTERATZEA.................................... 59 5.3.- HEZKUNTZA, EUSKARA, KULTURA ETA KIROLA.................. 65 5.4.- ETXEBIZITZA ................................................................ 67

6.- EBALUAZIO OROKORRA ETA LEHENTASUNEZ ESKU HARTZEA

ESKATZEN DUTEN EREMUAK................................................................. 70

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 4

1.- LABURPEN EXEKUTIBOA ETA

SARRERA Busturiko Jasangarritasun Diagnostikoa 2012 honek Busturiko II.

Jasangarritasunerako Ekintza Planeko oinarriak finkatuko ditu. Dokumentua honetan hurrengo arloak identifikatu eta aztertu dira: lurraldea, natur baliabideak, hondakinak eta ingurumen kalitatea, sentsibilizazioa, partaidetza, barne koordinazioa, gizarte garapena eta ekonomia.

Hurrengo taulan diagnostikoko ondorioak laburtzen dira, ondorio hauek

Busturiko II. Jasangarritasunerako Ekintza Plana bideratuko duten gakoak dira:

1.- LURRALDEA ETA PLANGINTZA

Busturi landa-herriko lurralde osoa Urdaibaiko Biosfera Erreserba barruan dago eta ibai ertzean paduraz osoturiko lurzorua nabarmendu daiteke, beraz bertoko ekosistemak eta paisaiak balio handikoak dira. Ez dugu ahaztu behar natur balio hauek oso kalte-bera direla ere, horregatik ekosistemak leheneratzeko, mantentzeko eta ezagutarazteko jarduerak burutu beharko dira.

Busturiko paisai nagusia basoz josia dago, baso gehienak pribatuen

eskuetan dauden arren, udaletik basoak era jasangarrian kudeatzeko informazioa zabaldu eta jarduerak aurrera eramateko laguntza eskainiko da. Aldundiarekin harremanak areagotuko dira basoa eta landa lurren kudeaketaren jarraipen egokia egin ahal izateko.

Ondare naturalaz gain, Busturik badu ondare historiko, kultural,

arkeologiko eta arkitektoniko zabala eta anitza. Hala ere, ondare hau leheneratu eta mantendu egin behar da, lan hauek amaitzean turistikoki ezagutarazteko helburuarekin eta herritarren gozamenerako.

Azken urteotan Busturiko biztanle kopurua apur-apurka igotzen joan den

arren, ez da lortu 80ko hamarkadako biztanle kopurua berreskuratzea. Busturin etxebizitza huts asko daude, bigarren etxebizitza anitz atzematen dira eta berrikuntzak behar dituzten etxe eta baserriak ager idira han hemenka. Etxebizitzaren arazoari aurre egiteko, alogerak eta etxebizitza sozialak bultzatu beharko dira.

Mugikortasunari dagokionez, Busturiko ezaugarri nagusia herria bi

aldetan banatzen duen errepidea eta trenbidea dira, bi aspektutan hobekuntza lanak proposatzen dira. Beste ezaugarri nagusia herri bide sarea da, sare zabala delako, hala ere bide askoren egoera nahiko kaxkarra da eta askotan ez dira ondo ezagutzen. Oinezko eta bizikleta bideak sor daitezke herri bide hauek egokituz gero, sare hau arlo turistikoan ezagutarazi daiteke.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 5

BI-2235 errepidean aurkitzen diren zebra bide eta espaloien

berrantolaketa eta eraginkortasuna aztertu, oinezkoen segurtasuna bermatzeko. Busturik duen ezaugarri geografiko eta morfologikoa dela eta oso zaila

egiten da mugikortasun iraunkorra ezartzea, hala ere konpromiso argi bat dago honen inguruan, mugikortasun planak eratzen ari direlako, beraz hauetan ezarritakoa aurrera eramateko lanak egingo dira.

2.- NATUR BALIABIDEAK, HONDAKINAK ETA INGURUMEN KALITATEA

Busturin bertoko ur hartune ezberdinak atzematen dira, hala ere ura berrerabiltzeko sistemak ezarri beharko dira. Busturiko etxebizitza gehienak ur bilketa sisteman barneratuta egon arren, estolderia hobetu eta konektatzeko dauden etxeen hondar uren jarraipena areagotu beharko da. Udalak ur ordenantza eratzea gomendatzen da.

Mape eta Axpe erreken eta hauen errekastoen uren kalitatearen

jarraipenen azterketak kontrolatu eta hauen garbiketa (soilik hondakinak kenduz) bultzatu.

Hondakinei dagokionez, Busturin era ezberdinetako hondakinen bilketa

egiten da, hala ere nekazaritza eta eraikuntza hondakinak kontrolatzea komeni da. Birziklapen datuek ez dute joera argi bat, horregatik hondakinak gutxitzeko, berrerabiltzeko eta birziklatzeko kanpainak egiten jarraitu beharko da.

Busturiko herrian konpostaia egiteko potentzial handia dago eta orain

arte martxan jarri izan diren jarduerak udalerri osora zabaldu daitezke. Energiari dagokionez, Busturi azalera handiko landa-herrien antzera kale

argiteri sare zabala dauka, auzo batzuetan kale argiteria nahiko zaharkitua dago, eraginkorragoak diren sistemengatik aldatzea komeni da.

Busturik badu energia berriztagarriak (batez ere, fotovoltaikoa eta

biomasa) ezartzeko potentziala (bai ekimen pribatu eta publikoaren bidez). Herriko pertzepzio orokorrak Busturiko airearen kalitatea ona dela dio eta

ez da zarata arazo garrantzitsurik atzematen (trafikoak eragindakoa soilik). Busturik duen landa izaera kontutan izanik, berotegi efektuko gasen xurgatzea bermatzeko lanak egin daitezke.

Uholde arriskuak eta eraginak oso kezkatuta du Busturiko biztanleria,

horregatik uholdeen arrisku eta eraginak kontrolatzeko eta gutxitzeko protokoloa edo araudia eratu eta onartu nahi da.

Busturian industri gune txiki bat dago, Trebol izenaz ezaguna. Bertan

ezarrita dauden jarduera ekonomikoen ingurumen jarraipena eta egungo egoera ezagutzeko ikerketak egitea beharrezkotzat jotzen da.

Busturiko udalaren aldetik bertoko produktu eta produktu ekologikoen

ustiapenak sustatzeko konpromiso handia dago.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 6

3.- SENTSIBILIZAZIOA, PARTAIDETZA ETA BARNE KOORDINAZIOA

Orain arte, Busturiko udalak jasangarritasun eta ingurumen arloa behar bezain beste garatu ez duen arren, egungo joerak konpromiso handia islatzen du, adierazle nagusi bezala kontratazio berdea, ingurumen kudeaketa sistema eta Tokiko Agenda 21 prozesua ezartzea jo daiteke. Busturiko udalak ingurumen informazioa zabaltzen jarraituko du.

Udalaren konpromisoarekin jarraituz, Klima Aldaketaren Aurkako udal

jarduerak antolatu eta burutuko dira. Busturiko udalak partaidetza prozesu ugari ditu martxan, are gehiago

udaleko zinegotzi baten ardurapean “informazio, komunikazio eta partaidetza” arloa izanik. 2012an udalak berrikusi eta egokitu egin du, lehenik onartuta zegoen auzotarren informazio, komunikazioa eta partaidetzarako ordenantza.

Busturin eta Busturitik hurbil ingurumen sentsibilizazio eta prestakuntza

zentroak dauden arren (Madariaga Dorretxeko Biodibertsitate Zentroa, Txatxarramendiko Itsasgela), herriko natur espazioak ezagutzeko eta hauez gozatzeko ekimenak hedatu beharko dira.

Busturiko udalak natur baliabideak zaintzeko eta era eraginkorrean

erabiltzeko sentsibilizazio jarduerak edo kanpainak egingo ditu (ura, hondakinak, energia eta mugikortasuna, besteak beste).

Diagnostiko honek Busturiako udalak herriaren egungo egoera zehatza

ezagutzeko balio izan du, orain arte era orokor edo azaleko azterketen emaitzak ezagutzen ziren soilik, orain egungo egoera eta herritarrek eskatzen dutena argi ikusten da.

4.- GIZARTEA ETA EKONOMI GARAPENA

Gaur egun Busturin dauden establezimenduen gehiengoak merkataritza, garraio eta ostalaritza jarduerak dira. 3 sektorea indartsuena da Busturin, bai lan gehien sortzen duelako bai balio erantsi gordin gehiago ematen diolako herriari. Trebol industrigunean 2. sektoreko jarduera gutxi aurkitu daitezke, berriak ezartzekotan, jarduera garbiak izatea eskatuko da..

Lehen sektorea asko galdu da ia jarduerarik ez izatea lortu arte, lantzen

diren lur eta zaintzen diren abereak norbere kontsumorako izanik. Hemendik aurrera lehen sektore hau indartu nahi da, lurren bankua sortuz, produktu ekologikoen ustiapenak indartuz eta bertoko produktuei beharrezko garrantzia eta lehentasuna emanez eta kontsumidoreen kontzientzia landuz bertoko produktuak kontsumitze aldera.

Busturik kementsu bultzatu beharreko jarduerak, jarduera turistikoak

dira, bai egonaldi luzeak erraztuz, bai naturaz gozatzeko lekuak eta oinezkoen bideak egokituz eta ezagutaraziz. Eskualdera turista ugari hurbiltzen den arren,

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 7

inguruko herriek turismo traktore bezala egiten dute, Busturia bisita laburren herri bihurtuz.

Busturik, landa herri izaera duten beste udalerriekin konparatuz, gizarte

zerbitzu nahikoak eta ondo baloratuak eskaintzen ditu, hala ere zerbitzu hauek ezagutzera emateko kanpainak egin beharko dira. Busturiko Udalak gazteria arloa ondo garatzen du, hain zuzen gazteentzako herriko lokal bat eskainiz eta eurekin batera adin horretako egoeraren diagnostikoa egitez. Busturiko Udalak emakume arloko diagnostikoa eta lau urtetarako ekintza plana eratuta dauka, hemendik aurrera hirugarren adineko pertsonen beharrizan eta ongizatea lantzeko ekimenak garatuko ditu.

Orain esan berri dugun bezala, landa herria izateko Busturik kirol eta

kultur azpiegitura nahiko dauzka, arazo txiki bat atzematen den arren, azpiegitura hauek auzo ezberdinetan sakabanatuta daude. Busturiko Udalak erabili gabeko lokalak ditu, hauen erabilera zehazteko lan-mahaiak egin dira eta bertan ateratako ondorioen arabera jarduerak egiten joan beharko da. Gaur egun erabiltzen diren azpiegitura batzuk txiki geratzen hasi dira eta berrikuntza batzuen beharra atzematen da.

Kirol eta kultur azpiegiturekin gertatzen den bezala, hezkuntza eta

osasun zerbitzuak ondo baloratuta dauden arren hobekuntza lanak egitea komeni da. Denborarekin eskola handitzeko aukera aztertu beharko da.

Busturi herri euskalduna den arren, euskararen egungo erabilera galtzen

ari dela atzematen da, horregatik eguneroko gauzetan euskararen erabilera sustatuko da.

Busturiko langabezi tasa eskualde, Bizkaia eta EAEgoko bataz bestekoen

behetik aurkitu arren, Busturiko Udalak telelana eta lana berdea sustatzeko programak eta ekimenak landuko ditu.

Busturiko Udalak Aalborgeko Gutuna 2010 urtean sinatu zuen eta 2006tik aurrera UDALSAREA 21eko (jasangarritasunerako udalerrien euskal sarea) kide da. Jasangarritasunaren alde eginiko jarduerak ugariak izan dira, 2004-2005 udal diagnostikoa eratu zen eta bertatik eratorritako lehentasun edo beharrizanak Busturiko I. Tokiko Ekintza Planean antolatu eta onartu ziren, hau 2006. urtean onartu eta exekutatzen hasi zen.

Planaren betetze epea (lau urte) eta udalerriko beste eragile edo ezaugarri berriak direla eta Tokiko Ekintza Plan berria eratzea erabaki da. Busturiko

lehenengo Tokiko Ekintza Planak 6 lerro estrategiko, 16 kudeaketa programa eta 61 ekintza edo jarduera jasotzen zituen.

Busturiko Tokiko Ekintza Planaren berrikuspen prozesua egiteko Tokiko Agenda 21ean aditua den enpresa batek eratu du eta erabilitako metodologia UDALSAREA 21ak bere AUZOLAN 21 programatik

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 8

ateratako “EAE-ko udalerrietako Tokiko Agenda 21eko Ekintza Planak berrikusteko gida metodologikoa”n ezarritakoan oinarritu da.

Tokiko Ekintza Planaren berrikuspena egiteko lehen pausua edo

dokumentua, aurkezten den Busturiko Jasangarritasun Diagnostikoa (2012) da. Diagnostiko honen helburu nagusiak:

• Datu kualitatibo eta kuantitatiboak kontutan izanik, Busturiko egungo egoera era grafiko eta laburtuan azaltzea.

• Gizarte, ingurumen eta ekonomi arloak dokumentu berean integratu. • Hurrengo Ekintza planaren oinarri izango diren gakoak eta aspektuak

identifikatu ahal izatea. Aurkezten den diagnostikoa egiteko, oinarrizko datu eta informazio

ezberdina kontutan hartu da. Informazio iturri ezberdinak erabili dira; udal teknikari eta politikariekin elkarrizketak egin dira, Euskal Autonomi Erkidegoko adierazleak aztertu eta konparatu dira (EUSTAT, UDALMAP eta UDALPLAN), Urdaibai Biosfera Erreserbako Diagnostikoa, Bizkaiko Foru Aldundi eta Eusko Jaurlaritzako sail ezberdinen informazioa, besteak beste.

Udaleko teknikari eta politikari ezberdinekin 6 bilera egin dira (3 teknikariekin eta beste 3 saio politikariekin), bilera hauetan elkarrizketa bidez jasangarritasunarekin zerikusia duten aspektu guztiak landu dira, bai egungo egoera ezagutzeko zein ekintzen proposamen eta lehentasunak adierazteko.

Herritarren iritzia jasotzeko tresna ezberdinak erabili dira, alde batetik lehentasun inkestak, non herritarrek eta beste interesdunek galdetutako arlo ezberdinen inguruko puntuaketa eman behar zuten. Inkesta hauen emaitzen txostena eratu da. Hurrengoa izan da herritarrei bidalitako inkesta modeloa:

Inkestez gain 2 bilera edo tailer egin ziren, hauek informazioa eta egungo

egoera ezagutzeko parte-hartze tresnak izan zen eta azkenik Diagnostiko honetako emaitzak ezagutarazteko herritarren partehartze foro irekia, non herritarrek

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 9

diagnostikoaren azken diseinuan parte hartuko duten. Jendearen harrera ona izan da, emandako azalpenek adierazten duten gardentasunagatik eta prozesuak duen ikuspegi estrategikoagatik.

Hau izango da hemendik aurrera Busturiko Tokiko Agenda 21ak jarraituko duen prozesua:

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 10

2.- LURRALDEA ETA PLANGINTZA

2.1.- LURRALDEA ETA PLANGINTZA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 5. HIRIGINTZA PLANGINTZA ETA DISEINUA

2.1.1.- LURRALDE EREMUA

Busturik 19,60 km2 ko azalera du, Urdaibaiko Biosfera Erreserban kokatua dagoen landa herria da. Sollube mendiko mazelen eta Urdaibaiko itsasadarraren artean aurkitzen da. Busturik 5 auzune dauzka: Axpe, Altamira, San Bartolome, San Kristobal eta Paresi. Busturiko udalerrian biztanleriaren bost finkapen nagusi nabarmentzen dira, Altamira, San Kristobal, Axpe, San Bartolome eta Artadi guneak. Hezkuntza, kirol eta kultur ekipamenduak San Kristobal, Altamira, San Bartolome eta Axpe auzoetan kokatzen dira. Hurrengo taulan biztanle dentsitatearen konparaketa ageri da

2008 BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

biz/km2 88 161 519 299

Kontutan izan behar da Busturik azalera handia duela eta herritarrak han hemenkako guneetan biltzen direla, horregatik datua askoz bajuagoa da. Busturiako HAPOren Aurrepenean hiri lurzoruak eta landa-guneak murriztea eta lurzoru ez urbanizagarria handitzea proposatzen da. 2.1.2.- UDAL LURZORUAREN EGITURA ORGANIKOA ETA ERABILERAK

Busturi Urdaibaiko itsasadarrean kokatuta dago, Mape eta Axpe ibaiak itsasadarrera ateratzen dira. Mapek Albitu, Oxinbaltzaga eta Apraiz errekastoen urak batzen ditu. Busturiko punturik garaiena Kurtzegana da (436 km), udalerrian ikusi daitezkeen beste tontor batzuk: Iruerreketa (373 km), Vistalegre (316 km), Karikogane (141 km), lapurtagana (201 km), Añetumendi (362 km),Apartola (177 km), Atxa (196 km). Busturin hiru zonalde bereiztu daitezke; goikoa non landazabalak nagusiak diren, behekoa non erreka eta padura eta inguruak nagusitzen diren eta azkenik erdialdea; bertan lautada sedimentarioa nagusi da.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 11

Laidako barran uhinen indarra galduta, estuariora marea eran sartzen da, itsasoko sedimentuak (hondarra) eramanez eta padurak sortuz. Mareak ibaiarekin topo egitean, batak eta besteak daramatzaten materialak eta nutrienteak marearteko guneetan jalkitzen eta sedimentatzen dira lokatza osatuz. Hirigintza garapenaren ondorioaz San Bartolome eta Axpe loturik geratu dira, Altamira eta San Kristobal auzoen antzera. Busturiko landa izaera nagusia duen auzoa Paresi da, San Bartolome eta San Kristobal auzoek ere landa gune ugari dute. Busturiko lurraldearen egituraren beste ezaugarri nabarmen bat, trenbideak eta BI-2235 errepideak suposatzen duen oztopo arkitektonikoa da. Busturiko herritarren ustez errepide hau berrantolatu egin beharko litzateke (espaloi berria diseinatuz, zebra bideak lekuz aldatuz, etab.). 2.1.3.- HIRI EGITURA ETA EHUNDURA

Bost auzok eratzen dute Busturiko udalerria: Axpe, Altamira, San Bartolome, San Kristobal eta Paresi. Goialdeetan Goierrri bezalako baserri-guneak dauden arren, biztanleriarik gehiena behean, haranean, bizi da. Busturian hektareako 15,7 etxebizitza daude, Busturialdeko bataz bestekoa hektareako 28 etxebizitza da, beraz Busturiako ezaugarriak kontutan harturik bataz betsekoaren parean dago. Azken hamarkada arte etxebizitza mota nagusia familia bakarreko etxe sakabanatuak ziren nagusi Busturin. Azken hamarkada honetan has idira eraikuntzak gune ezberdinetan biltzen. Busturiko lurzoruaren erabileraren sailkapena hurrengo irudian ikusi daiteke (Udalplan 2011).

3%

0%

2%

95%

Egoitza Jarduera ekonomikoak Sistema orokorrak Lurzoru urbanizaezina

Egoitzarako lurzorua; hiri lurzoru (finkatua edo ez finkatua), lurzoru urbanizaezinan eta lurzoru urbanizagarrian banatu daiteke, 45 Ha, 29,32 Ha eta 9,02 Ha, hurrenez hurren.

SISTEMA OROKORRAK

Espazio libreak 10,58 Ha

Ekipamenduak 6,84 Ha

Garraio eta komunikabideen azpiegiturak

22,39 Ha

Trenbide sarea 0,32 Ha

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 12

Oinarrizko azpiegiturak 1,09 Ha

Busturin baso eta nekazaritza-abeltzaintza lurrek garrantzia dute lurzoru urbanizaezinen barruan, atzetik lurrazaleko uren babesa eta babes bereziko lurzoruak eta azkenik landa guneak daude. Herriaren tamaina eta biztanleriaren kopuruaren arabera baso azalera altua da. Jarduera ekonomikoetarako lurzorua “Trebol” izenaz agertzen da, honek 0,44 Hako azalera dauka eta lurzoruaren %100 erabiltzen da. HAPOko Aurrerapenean industri gune hau lekuz aldatzeko aukera aztertzen da. Busturiko egitura dela eta kirol eta kultur ekipamenduak sakabanatuta daude (Axpe, San Kristobal eta Altamiran). Hezkuntza zentroak gune berdinean kokatzen dira, Altamira auzoan. 2.1.4.- HIRIKO ETA HIRI INGURUETAKO BERDEGUNEAK

Hurrengo taulan, Busturiko lurzoru urbanizaezinaren banaketa aztertu daiteke (Udalplan 2011):

SAILKAPENA AZALERA

(Ha)

Babes berezia 375,19

Ingurugiroaren hobekuntza 0

Basoa 548,12

Nekazaritza, abeltzaintza eta landazabala 499,43

Mendiko larreak 0

Lurrazaleko uren babesa 407,34

Erabilera-deiera zehaztu gabe 0

Erauzketa jarduerak 0

Landa-guneak 29,32

Hurrengo taulan Busturiko datua beste bataz bestekoekin alderatzen da, babes bereziko guneen (Udalmap 2011) eta parke, lorategi eta herri berde guneen azaleraren %tan adierazita.

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

Babes berezia 19,14 16,38 19,46 20,66

Parke, lorategi eta berde guneak 59,55 20,80 13,27 14,400

Padura, baso eta berde guneen arteko loturak bultzatu beharko dira, korredore ekologikoen bitartez adibidez. 2.1.5.- HIRI PAISAIA ETA GUNE HONDATUAK

Busturiko padurak balio naturalistiko handia dauka baina kaltebera dira, beraz hauek behar bezala mantentzeko lan egiten jarraitu beharko da. San Antonio inguruak hobetu beharreko guneak dira. Badira beste gune batzuk, non hobekuntza lanak egin daitezkeen, herri bide, jolasleku eta urbanizazio orokorra, adibidez.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 13

2.1.6.- ONDARE ARKITEKTONIKOA ETA KULTURALA

Busturin ondare arkitektonikoa eta kultura duten azpiegitura eta gunea asko daude, balio erlijiosodunak (eliza, ermitak), arkitektonikoduna (baserriak, jauregiak, dorretxeak); historikoak (iturriak, errotak, ogi-labeak, burdinolak); edo arkeologikoak (monolitoak, aztarnak) adibidez. Busturiko Udala Ondarearen Prekatalogoa berrikusten ari da eta antzinako landa bide eta bidebabesa eta hobekuntza lanak egin ditu. Busturiko ondare arkitektoniko eta kultura ugaria eta aberatsa da, gehiena ondo mantentzen den hobekuntza eta ondarearen ezaguntza bultzatuko da. PGOUak Interes arkeologikoa duten guneen babesa proposatzen du. 2.1.7.- HIRI ANTOLAMENDUA Busturiko udalak 1997an Arau subsidiarioen behin betiko onarpena egin zuen, ordutik hona aldaketa asko jaso ditu: “Etxezarre” eta “Kurtxio” eremuen klasifikazio eta ustiapen aldaketak.“Axpe” mugei dagokion aldaketa. Babene herri guneko aldaketa. “Izpillueta”n kirol eraikuntza estaliak egin ahak izateko. Zelaiondo eraikuntzari dagokion aldaketa. Ordenzazioz kanpo daduen eraikuntzaren ingurukoa. Altamirako eremuaren erabileren baimena. Lekosaiz-etik hilerrirako sarrera hobetzeko aldaketa. Axpe errekaren herri tartea berreskuratzeko aldaketa. Etxebizitzetan hotel erabilera edukitzeko aldaketa, Kurtxio, Itsas Busturiko Udalak 2010 urtean Plan Orokorra eratu zuen, Plan Orokor honek lurraldearen egituratze aldaketak proposatzen ditu; herriaren landa izaera mantenduz auzoen garapena bultzatu beti ere era orekatu eta harmonizatuan. Izaera mantentzeko erabili gabeko lurrak okupazio berririk gabe mantendu behar dira eta aldaketak egiten badira, arreta berezia jarri beharko da erreka eta uholde arrisku guneetan. HAPOk San Bartolome auzoan urbanizatzeko geratzen diren lurrak urbanizaezin izatea proposatzen du. Artadi gaur eguneko mugak mantentzen dira eraikigarritasuna eta erabilerak sendotuz. Trenbidea eta itsasadarra (Abiña-San Antonio) artean dauden terrenoen inguruko lursailak eta Santarena baserriaren inguruek babes berezia jasoko dute . Altamiraurbanizagarriak gitxituko dira eta nekazal lursailak areagotzea nahi da. 2.1.8.- ANTOLAMENDUAN ETA ERAIKUNTZAN JASANGARRITASUN IRIZPIDEAK SARTZEA Eraikuntzekin zerikusia duen plangintzan, legeak ezarritako ingurumen irizpideak hartu dira kontutan eta eraikuntza berriak egitean edo zaharrak egokitu eta handitzean, eraikuntza erangikortasun irizpideak

Busturiko Udalak eraikuntzan eraginkortasun energetikoa bultzatzen duten ordenantza edo tresna fiskalik izan ez arren, eraginkortasun energetikoaren auditoretza dauka eta bertan zehaztutakoa jarritzen da.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 14

2.1.6.- ONDARE ARKITEKTONIKOA ETA KULTURALA

Busturin ondare arkitektonikoa eta kultura duten azpiegitura eta gunea asko daude, balio erlijiosodunak (eliza, ermitak), arkitektonikoduna (baserriak, jauregiak, dorretxeak); historikoak (iturriak, errotak, ogi-labeak, burdinolak); edo arkeologikoak (monolitoak, aztarnak) adibidez. Busturiko Udala Ondarearen Prekatalogoa berrikusten ari da eta antzinako landa bide eta bideen babesa eta hobekuntza lanak egin ditu. Busturiko ondare arkitektoniko eta kultura ugaria eta aberatsa da, gehiena ondo mantentzen den hobekuntza eta ondarearen ezagutza bultzatuko da. PGOUak Interes arkeologikoa duten guneen babesa proposatzen du. Busturiko katalogaturiko guneak hurrengoak dira:

SAILKAPENA IZENA

Interes guneak Katillotxuko Arkeologi Multzoa

Kanpo aztarnategiak Sorbituagako Cronlech-a, Parezi Ermita eta ingurua, Busturiko Santa Maria Eleiza eta ingurua.

Interes arkitektonikoa Apraiz-erdikoa Baserria

Protoindistrua instalazioak

Motxiene Errota, Olaerrota, Txarabiola, eta Alarbin-Goikoa Burdindegiak.

2.1.7.- HIRI ANTOLAMENDUA

Busturiko udalak 1997an Arau subsidiarioen behin betiko onarpena egin zuen, ordutik hona aldaketa asko jaso ditu:

• “Etxezarre” eta “Kurtxio” eremuen klasifikazio eta ustiapen aldaketak. • “Axpe” mugei dagokion aldaketa. • Babene herri guneko aldaketa.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 15

• “Izpillueta”n kirol eraikuntza estaliak egin ahal izateko. • Zelaiondo eraikuntzari dagokion aldaketa. • Ordenzazioz kanpo dauden eraikuntzaren ingurukoa. • Altamirako eremuaren erabileren baimena. • Lekosaiz-etik hilerrirako sarrera hobetzeko aldaketa. • Axpe errekaren herri tartea berreskuratzeko aldaketa. • Etxebizitzetan hotel erabilera edukitzeko aldaketa, Kurtxio, Itsas-Adar eta

Ispilueta. Busturiko Udalak 2010 urtean Plan Orokorra eratu zuen, Plan Orokor honek lurraldearen egituratze aldaketak proposatzen ditu; herriaren landa izaera mantenduz auzoen garapena bultzatu beti ere era orekatu eta harmonizatuan. Izaera mantentzeko erabili gabeko lurrak okupazio berririk gabe mantendu behar dira eta aldaketak egiten badira, arreta berezia jarri beharko da erreka eta uholde arrisku guneetan. HAPOk San Bartolome auzoan urbanizatzeko geratzen diren lurrak urbanizaezin izatea proposatzen du. Artadi gaur eguneko mugak mantentzen dira eraikigarritasuna eta erabilerak sendotuz. Trenbidea eta itsasadarra (Abiña-San Antonio) artean dauden terrenoen inguruko lursailak eta Santarena baserriaren inguruek babes berezia jasoko dute . Altamira-San Kristobal lursail urbanizagarriak gutxituko dira eta nekazal lursailak areagotzea nahi da. 2.1.8.- ANTOLAMENDUAN ETA ERAIKUNTZAN JASANGARRITASUN

IRIZPIDEAK SARTZEA

Eraikuntzekin zerikusia duen plangintzan, legeak ezarritako ingurumen irizpideak hartu dira kontutan eta eraikuntza berriak egitean edo zaharrak egokitu eta handitzean, eraikuntza eraginkortasun irizpideak Busturiko Udalak eraikuntzan eraginkortasun energetikoa bultzatzen duten ordenantza edo tresna fiskalik izan ez arren, eraginkortasun energetikoaren auditoretza dauka eta bertan zehaztutakoa jarraitzen da.

AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA:

Lotutako ildoak eta programak LE4. HIRIGINTZA OREKATU BATEN ALDE APUSTU EGITEA, HIRUGUNEEN HOBEKUNTZAREKIN JARRAITUZ ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA BULTZATUZ P4.1. Hirigintza garapenean jasangarritasun irizpideak erabiltzearen sustatzeko programa P4.2. Ondare historiko, kultural eta arkitektonikoaren kontserbazio programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Babes Ofizialeko Etxebizitzen (BOE) eraikuntza erraztu, jabetza erregimenean zein alokairuan.

• Ondare Historikoaren Katalogoa eguneratu (2000 urtean egindakoa). • Udal ondare historikoaren kontserbazio eta birgaitzerako laguntza ekonomikoa. • Gerra Zibilaren tokiko memoria historikoa berreskuratzeko ikerketa eta zabaltzea.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 16

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA Herriko Arau Subsidiarioak Busturiko hiri-lurzoruko eremu finkatuetan dauden eraikinen zatiketa horizontala ordenantza. BFA Markina – Gernika Lurralde Plan Partziala. EAE EAEko lurraldearen antolamendurako jarraibideak Lurralde Plan Partzialak (LPPP.) Lurralde Plan Sektorialak (LPS) Jarduera ekonomikoetarako eta merkataritza ekipamenduetarako lurzoru publikoa sortzeko Lurralde Plan Sektoriala Kostaldea babesteko eta antolatzeko Lurralde Plan Sektoriala Euskal Autonomia Erkidegoko 2007-2013 aldirako Landa Garapen Programa. EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Busturiko ondarearen katalogoa eratu. 2. Busturiko Udalak eraikuntzan eraginkortasun energetikoa bultzatuko duten araudi tresnak

edo tresna fiskalak onartzea.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 17

2.2.- NATURA ETA BIODIBERTSITATEA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 3. ONDASUN NATURAL KOMUNA

2.2.1.- NATURA ETA PAISAIA BALIOAK

Busturiko udalerri eremu guztia Urdaibai Biosfera Erreseban barneratua dago, beraz ekosistema guztien kontrol eta mantenua bermatzea bultzatzen da. Busturiko landare estalkia 3 mailetan banatzen da. Lehena; haran barrua, non padura nagusi den, bigarrena; landazabal atlantiarra, lur emankorrez eratua eta hirugarrena artadi kantauriar, baso atlantiar eta baso ustiapenez betea.

• Padurak naturako biziaren zinezko santutegiak dira eta, koralezko arrezifeekin eta oihan tropikal hezeekin batera, planetako ekosistemarik emankorrenak dira. Padurak, itsasoko eta lehorreko ekosistemen arteko elkargune izateak, habitat biotan eta paduretan euretan bizi diren izaki bizidun askoren arteko elkartzea eta elkarreragina aldezten du.

• Artadi kantauriarra, Busturiko baso naturala da. Baso atlantiko handiak desagertu egin ziren. Hala ere, Urdaibaiko estuarioan 5 artadi multzo daude eta Busturik horietako bi ditu: Atxapunte eta Muruetako Atxa. Multzo bi hauek Altamira-San Bartolomeko lautadan aurki daitezke.

• Beste batzuk: Aingerubide hariztia, Atxapunte haitzaren barrenean kokatua, Axpe auzoan, azalera gutxiko baina interes naturalistiko handiko gunea da.Hariztiaren egokitasun lanek inguru honi bai pasealekurako eta baita ere auzotar eta bisitarientzat gozatzeko lekua izatea ekarri dute. Eta San Pedroko koba Axpe auzoko eliza eta udaletxearen ondoan dago. Bere luzaera 3000mkoa da eta bere ahoak 4mko zabalera eta 2,3mko altuera ditu.

Txoriak dira paduretako faunak duen atalik ikusgarrien eta dotoreena, aldi berean ekosistema horren kontserbazio-mailaren berri ematen diguten bioadirezleak direlarik. Urdaibaiko Biosfera Erresebak 240 txori espezie hartzen ditu bere babespean. Eurotatik 100 espezie ezberdin urte oso baten ikus daitezke paduretan. Urdaibaiko paduretan ikusten ditugun hegaztiak migratzaileak dira genienak. Urdaibaiko itsasadarra eta inguruak negua (azarotik otsailera) pasatzeko babesgunetzat aukeratzen duten milaka hegaztiek. Urdaibai Biosfera Erreserban ugaztunei buruz egindako ikerlanean, bost saguzar-espezie (ferra-saguzar txikia, ferra-saguzar handia, Geoffroy, Schreibers eta mediterraneoa) bizi zirela ondorioztatu zen, hauetatik lau katalogaturik eta bat desagertzeko arriskuan. Hori dela eta, itxidura metalikoa ipintzea erabaki zen eta otsailetik ekainera bisitaldiak debekatzea. 2.2.2.- SISTEMA NATURALEN ETA PAISAIEN KONTSERBAZIO EGOERA Urdaibaiko Biosfera Erreserba Euskadiko hezegunerik garrantzitsuena da, eta ekosistema desberdinak ditu. Fauna eta flora interesgarria bizi da bertan. Biosfera erreserbaren kontserbazio egoera orokorra egokia eta berau arautzen dituen betebeharrak nahikoak dira. Hala ere Udaletik padura eta basoen kudeaketa kontrolatu behar da. Baso eta mendi gehienak pribatuak dira eta basogintza praktika desegokiek erosio tasa handia dakarte.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 18

Erribera aldeko landaredia mantendu beharra dago, honek babes eta ekosistemen mantenua bermatzen duelako. Guzti honekin Busturiko ekosistemen kontserbazio egoera nahiko egokia dela esan daiteke, hala ere arriskuan dauden espezieen jarraipena eta babespena bultzatu behar da, hala nola nekazaritza jardueren berreskuratzea eta padura, ibai eta basoen egoeraren jarraipena egin. Busturiko HAPOaren Aurrerapenean San Kristobal eta trenbidearen arteko paduren gunea berreskuratzea proposatzen da. Busturiko udalak birsorkuntza lan asko egin ditu azken urteotan, Amunategi eta Mape erreka ertzak garbitzen eta berritzea, marismen eta Bekoerrotako istingaren birsorkuntza, besteak beste. Urdaibaiko ekosistemak oso aberatsak dira biodibertsitate aldetik, baina oso kalteberak. Gainera, gizakion jarduerak sortutako hainbat arriskuri egin behar diete aurre; adibidez, gero eta espezie exotiko inbaditzaile gehiagori, iraungaitzak diren baso sail intentsiboen eraginari eta hirigintzaren presioari. Basoko ustiakuntza erregulatu egin behar da. Basotik egurra ateratzea erregulatuta egon beharko litzateke, baita botatako arbolen lekuan berriak landatzeko haztegiak ere. Basogintza praktikek udalerriko erosio tasa igotzea ekarri du, urak eramandako sedimentuen ondorioz lurren galtzea edota paisai eta dibertsitate maila jaistea. 2.2.3.- BABESTUTAKO NATURGUNEAK

Hurrengoak dira Busturiko udalerriko naturgune babestuak: Biosfera Erreserba: UNESCOk 1984an izendatua. bost urte geroago Eusko Legebiltzarrak Urdaibai Biosfera Erreserbaren babesari eta antolamenduari buruzko 5/1989 Legea aho batez onetsi zuen, eta horren bidez, babestutako eremu horrentzat araubide juridiko berezia ezarri zuen. Busturi osoa Urdaibaiko Biosfera Erreserban dago. Natura 2000 Sarean parte har tzea: Kontserbazio Bereziko Eremuek (KBE) eta Hegaztiak Babesteko Zona Bereziek (HBZB) osatzen dute. Urdaibaiko eremuari dagokionez, Europako sare ekologiko honetan artadi kantauriarrak, padurak eta itsasertza eta ibai sarea sartu dituzte. Bestalde, itsasadar osoak eta itsasertzak osatutako eremua Hegaztiak Babesteko Zona Berezi (HBZB) izendatu da. Busturiko %26,5a. Ur-bideak ere, babestutako guneak dira (Plan Hidrológico de las Cuencas Internas del Pais Vasco). Ur-bidetik 5 metrotara ezin dira hazkunde arineko zuhaitzik (Pinus sp. Eucaliptus sp. o Populus sp.) landatu. Babestutako ubideen %40a baso landaketak dira, hauek antolamendutik kanpo daude eta ibai ertzeko bertoko espezien basoen arteko lotura mugatzen dute. 2.2.4.- NATUR INGURUNEAREN ANTOLAMENDUA ETA KUDEAKETA

Busturiko lurzoru osoa Urdaibai barruan dagoenez Biosfera erreserbako irizpideak jarraitu behar dira. HAPOan ere kontutan hartu dira ingurumen irizpideak, adibidez hurrengo irizpideek adierazten

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 19

duten bezala: • Ingurumenaz gozatzeko ekipamendu falta. • Nekazal erabilerarako balio estrategiko handia duten lursailak babestu. • Basogintzak eragiten dituen presio eta kolpeak arintzeko politikak bultzatu. • Padurak berreskuratzeko eta ezagutza indartzeko irizpideak barneratzen ditu. Busturiko Udalak, Lurgaia Fundazioak, Biodibertsitate Zentruak (Madariaga Dorretxea) eta BBK obra soziala ingurumen heziketa jarduerak eskaintzen ditu, bai Busturin, bai Busturialdeko hainbat herrietan.

AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA:

Lotutako ildoak eta programak LE2. UDALERRIAN INTERES EKOLOGIKOA ETA PAISAJISTIKOA DUTEN GUNEAK ETA ELEMENTUAK BABESTEA ETA HOBETZEA P2.1. Interes ekologikoa eta paisajistikoa duten elementuak babestu eta birsortzeko programa. P2.2. Jasangarritasun irizpideen sartzea nekazal inguruan eta ekintza nekazal-abeltzantzetan eta basoetan.

Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak • Bekoerrotako padura eta istingaren birsorkuntzaren proiektua bultzatu.

• Mahatsondo tradizionalen kontserbazioa eta birsorkuntza sustatzea, baita ixte eta hesietan berezko heskaiaren garapena ere.

• Nekazaritza Ekologikoa sustatzeko neurriak ezarri. LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA

Hiri Antolamendurako Plan Orokorra.

Baso aprobetxamenduak ateratzeko eta udal titulartasuneko herri bideen inbentarioa.

Baso sistemen diagnostikoa.

BIZKAIA

3/94 Foru Araua, mendiei eta babestutako naturguneen administrazioari buruzkoa. 3/2007Foru Arauak aldatua

EAE

Euskadiko Ingurumena Babesteko 3/1998 Lege Orokorra.II. titulua: ingurumen baliabideen babesa.I. kapitulua: bioaniztasuna; II. kapitulua uren eta itsasertzearen babesa; III. kapitulua. lurzoruaren babesa.

16/1994 Legea, EAEko naturaren kontserbazioari buruzkoa. 2/1977 Legeak (Gorbeako Parke Naturalari buruzkoa) aldatua.

Otsailaren 27ko 160/2004 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegoko hezeguneetarako Lurralde Plan Sektoriala behin betiko onartu zuena.

Ekainaren 20ko 115/2000 Dekretua, erauzte jarduerek kaltetutako naturguneak leheneratzeari buruzkoa.

23/1997 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegoko aparteko zuhaitzen bigarren aitorpena egin

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 20

zuena.

Otsailaren 27ko 42/1996 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegoko Babestutako Naturgune Sarearen Erregistroaren antolaketari eta funtzionamenduari buruzkoa.

16/1996 Dekretua, Basoko eta Itsasoko Faunako eta Florako Mehatxatutako Espezieen EAEko Katalogoa arautzen duena. 2003ko maiatzaren 20ko Aginduak, 1998ko uztailaren 10eko Aginduak eta 1997ko uztailaren 8ko Aginduak aldatua.

265/1995 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegoko aparteko zuhaitzak izendatu zituena.

Lurralde Antolamendurako Artezpideak: Babes Berezia eta Natura Intereseko Guneak.

Itsasertzaren Antolamendurako Lurralde Plan Sektoriala.

Ibai eta erreketako ertzetarako Lurralde Plan Sektoriala.

EAEko 2008-2015 aldirako Bioaniztasunerako Estrategia (amaitzen).

Euskal Autonomia Erkidegoko 2007 Nekazaritza eta Basogintzako Lurralde Plan Sektoriala.

-2013 aldirako Landa Garapen Programa II. ardatza: ingurumena eta landa ingurunea hobetzea.

Urdaibai Biosfera Erreserbako Artadi Kantauriarren Babes Bereziko Eremuaren eta Artadi Kantauriarren Babes Alderako Lurralde Ekintzarako Egitamua.

URDAIBAIko Biosfera Erreserba Babestu eta Antolatzeari buruzko uztailaren 6ko 5/1989 Legearen.

EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Arriskuan dauden espezieen jarraipena eta babespena bultzatu behar da, hala nola nekazaritza jardueren berreskuratzea.

2. Urdaibain oso deigarria denez ibai-ahoko guneak daukan balioa, hau mantentzeko lanak egin.

3. Basoko ustiakuntza ondo erregulatzeko tresnak ezarri. 4. Ingurumenaz gozatzeko ekipamendu berriak jartzeko aukera aztertu. 5. Nekazal erabilerarako balio estrategiko handia dauzkaten lursailak babestu. 6. Basogintzak eragiten dituen presio eta kolpeak arintzeko politikak bultzatu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 21

2.3.- MUGIKORTASUNA ETA GARRAIOA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 6. MUGIKORTASUNA HOBETZEA ETA ZIRKULAZIOA MURRIZTEA 10. TOKIAN TOKIKO EREMUTIK ESPARRU GLOBALERA

2.3.1.- OHIKO MUGIKORTASUN BEHARRAREN EZAUGARRIAK

16 urte baino gehiagoko ikasleen ia gehiengoak herritik kanpo ikasi behar du (UDALMAP 2001) (%99,39), hurrengo taulan herritik kanpo lan egiten biztanleen %en konparaketa ageri da (UDALMAP 2001). Datu hauek aztertzerakoan eskualdeko herri nagusi eta zerbitzu gehienak batzen dituzten herriak Gernika eta Bermeo direla gogoratu behar da.

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

Jatorrizko udalerritik kanpo lan egiten dutenak

85,71 54,11 60,98 51,37

Ohiko mugikortasuna herri barruko eta Gernika-Lumo eta Bermeora joan etorriak dira, arrazoi nagusiak: lana, aisia eta erosketak izanik. Herri barruko joan etorrien eragile nagusiak industrigunea, eskolak, kultur eta kirol ekipamenduak dira.

Busturiko herri barruko eta herriarteko joan-etorrien datu zehatzik ez dagoen arren eskualdeko datua adierazle bezala erabiliko da:

• Gernika-Bermeo eskualdean garraio publikoan egindako joan-etorriak %24 izan da, Bizkaia eta EAEan baino gehiago (%19 eta %14, 2004 urtean).

• Gernika-Bermeo eskualdean ibilgailu pribatuan egindako joan-etorriak %56 izan da, Bizkaia eta EAEan baino gehiago (%31 eta %35, 2004 urtean).

• Gernika-Bermeo eskualdean oinez egindako joan-etorriak %13 izan da, Bizkaia eta EAEan baino gutxiago (%45 eta %46, 2004 urtean).

• Gernika-Bermeo eskualdean erabiltzaile gehien izan dituen garraio publikoa trena izan da, 2004 urtean garraio publiko guztiaren %83a izanik, autobusa bestalde %17koa izan da.

2.3.2.- MUGIKORTASUNAREN KUDEAKETA ETA ANTOLAKETA

Busturiko mugikortasunaz hitz egiterakoan bi ezaugarri nagusi nabarmendu daitezke, alde batetik trenbidea eta bestetik BI-2235 errepidea (herri bitan zatitzen du). Busturin motorrik gabeko mugikortasuna sustatzeko eta kudeatzeko ekimenak egin dira. Mugikortasun jarduera esanguratsuenak bidegorri, ibiltoki eta ibilbide sarearen egokitzapenak izan dira, hala ere badira egin beharreko beste jarduera batzuk ere. Busturiko udalak trafikoa erregulatzeko jarduerak burutu ditu eta moteltzeko neurri desberdinak hartu ditu. Busturia bezalako herrien autonomia eta erabileren aniztasuna bultzatu behar da.

Azken baten, herri bizigarriagoa eta atseginagoa egiteko helburuarekin. Busturiko Udalak BI-2235 bidea antolatzeko eta mugikortasun iraunkorrerako txostena (IZAI

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 22

2010) dauka. HAPOak ere mugikortasun irizpideak barneratzen ditu, adibidez: Auzoetarako sarrerak hobetu, aparkalekuak egin eta oinezkoen bideak atondu behar dira. Herri bideetatik bide nagusira ateratzeko arriskuak direla eta, biribilgune berriak egitea proposatzen da. Garraio publikoa hobetu beharko litzateke, ekipamenduak, ordutegi eta prezioa. 2.3.3.- LURRALDEKO LOTURAK ETA IRISGARRITASUNA

Hirigintza garapenen ondorioz Altamira eta San Kristobal auzoak eta Axpe eta San Bartolome auzoak lotuta daude. Busturik Gernika-Lumo eta Bermeorekin (eskualdeko hirigune esanguratsuenak) tren eta autobus bideko loturak dauzka. Herrigunea trenbide eta BI2235 errepideak zeharkatzen ditu, trenbidea lurperatzeko aukera eta errepideko abiadura kontrola edo errepidea hobetu beharko litzateke. Kontutan hartu behar da Busturiko landa bide sarea oso hedatua dagoela, ugaria eta ezaugarri ezberdinetako landa-bide eta mendi-bideek eratzen dutela. Bide nagusiaren sareak, gutxienez zazpi bide ditu (1 eta 6 kilometro bitartekoak). Azken urteetan egiten ari den bezala, landa bideen hobekuntza lanak egiten jarraitzea komeni da. 2010 urtean Busturiko Udalak landa bide eta bide publikoen inbentarioa egin zuen. 2.3.4.- GARRAIO PUBLIKOA

Busturin Euskotren trenbide zerbitzua dago, hain zuzen Bilbao-Bermeo linea. Lanegunetan 30 minuturoko maiztasunarekin, Altamira, Axpe eta Itxas Begin geltokiak ditu. Linea honen hobekuntza integrala bultzatu beharko litzateke. Trenbidea erdibitzeko errebindikazioa dago eskualdean. Autobus linea bakarra dago Busturin, A3515 Bilbao-Amorebieta Etxano-Gernika-Bermeo hain zuzen. Ordu erdiroko maiztasuna dauka astegunetan eta ordu bat asteburuetan eta Busturin bost geraleku ditu (San Kristobal, San Bartolome, Axpe, Landaberde eta Itxas Begi). Urdaibaiko garraio publikoa eskualdeko herri guztietara heltzen den arren, auzoak eta baserriak han-hemenka sakabanatuta egoteak zaildu egiten du denei ordu egokian zerbitzua ematea. Horregatik furgoneta zerbitzua, hondartza-autobusa, etab. proposatzen dira. Busturiko herritarren ustez Axpeko errotondako markesina hobetu egin beharko litzateke. 2.3.5.- OINEZKOEN ETA BIZIKLETEN SAREEN EZAUGARRIAK

Oinezkoen ibilbideak: Altamira-Goierri-Axpe, Altamira-Malluku, San Kristobal-Axpe -Txatxarramendi eta Axpe-Larrazabale-San Bartolome. Busturi barruan oinez egiten diren desplazamenduak bultzatu behar dira, horregatik espaloiak zabaldu behar dira eta puntu beltzei irtenbide bat eman. Foruen zin egiteko bidearen hiru tramuk diraute oraindik ikusteko moduan Busturin. Tramuok Madariagako Dorretxea, Etxebarri eta Kurtzigane, Sukarrietako "Ramona" jatetxearen ondoan azken hau, dauden inguruetan aurkitzen dira. Bide hau Erdi Aroan Bizkaiko lehorreko komunikabide nagusienetako bat zen. Errege-bidearen gainean egin zen gaur egungo Gernika-

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 23

Bermeo errepidea, Busturi mutur batetik bestera zeharkatzen. Busturiko Udalean GR ibilbide proiektu bat dago “Vuelta a Urdaibai” (Mendi-Bide Batzordea eta Bizkaiko Mendizale Federakuntzak egina). Ez dago eskualdeko herriak lotzen dituen oinezko edo bizikletazko sarerik. Ia ez dago bizikleta sarerik, nahiz eta Busturiko orografia eta distantziak egokiak diren, trafiko pisutsua eta abiadura arinek ezinezkoa egiten dute bizikleta sare egokia izatea. Bultzatu egin beharko da tren geltokiekin loturak (intermodal) eta udan aisi modura erabili daiteke. Lurorotako bizikleten sarearen barruan Busturialdeko BTT Zentroa aurki daiteke. Busturiko ibilbidearen ezaugarriak hurrengoak dira:

IZENA DISTANTZIA DENBORA DESNIBELA

Busturi (R06) 22,7 km 2o 10’ 1.190 m

BTT ibilbide hau zaldiz ere egin daiteke baina ez da hain ezaguna. Motor gabeko ibilbideak ondo seinaleztatu behar dira eta turismo baliabide bezala ezagutzera eman, monolitoen ibilbidea, antzinako landa-bideak, etab. 2.3.6.- BIDE SAREA ETA SALGAIEN GARRAIOA

Ardatz nagusi bik eratzen dute Urdaibaiko bide sarea, Gernika-Bermeo ardatza eta Gernika-Elantxobe ardatza. Busturi osoa zeharkatzen du BI-2235 errepideak. Komunikabide eta garraio azpiegitura sarea Busturin lurzoruaren %1,16koa da (UDALMAP 2009). BI-2235 errepidea Busturiko mugikortasun arazo nagusietarikoa da, errepide honetatik igarotzen diren gehienak herrikoak edo eskualdekoak izaten dira, gehienbat Bermeo edo Gernika-Lumo bezalako herrietara doazenak aisialdi bila eta erosketak egitera. Errepide honi saihesbide bat egiteko aukera ez litzateke arazoaren irtenbidea izango, bide honen hobetzea eta egokitzeak dauka lehentasuna eta beste alde batetik, herriko autonomia eta auzotarrek herrian geratzeko aukerak ematea da. Salgaien garraioa trenez egitearen aukerak aztertu beharko litzateke, honek errepideak jasandako presioa gutxituko luke. 2.3.7.- LANDA BIDEAK

Nahiz eta Busturiko etxebizitza gehienak itsas adar aldean egon arren, Axpe, Altamira eta San Kristobal auzoetan, badira han hemenka sakabanaturiko baserriak. Hauen arteko lotura landa bideez egiten da. Busturiko Udalak landa bideen inbentario bat dauka. Busturiko Udalak “Landa bide publikoen inbentarioa” dauka (2010), non bideen ibilbideak, planoak, egoera eta hobekuntza proposamenak jasotzen diren. Bideen %40a asfaltatuta daude, beste %40a lurrezko bideak dira era bateko areka edo ura eramateko sistemak dituzte, %20a lurrezko bideak dira baina inongo areka edo ura eramateko sistemarik gabe.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 24

Bideen gehiengoek %60ak zoru gabeko bideak dira eta basogintza lanetarako erabiltzen dira. Landa eta baso bide hauetatik lur orotako ibilgailuak, aisi ibilgailuak (motocross, quad) igaro daitezke, beste batzuetatik ordea oinezkoentzat soilik. Bide hauetako seinaleak, informazio eta kalitatea gutxi gutxika hobetzen joan dira, momentuan hobetu beharreko landa bideak dauden arren. Landa bideen erabilpena altua dela atzematen da, beraz oso garrantzitsua da mantenu eta pabimentazio lanak egitea. 2.3.8.- APARKALEKUA

Busturin egon daitezkeen aparkaleku arazoak, udaroarekin lotura zuzena dute. Bai udatiarrak edota turisten etorreragatik. Anbulatoriorako sarrerak hobetu eta aparkalekua eraiki da. Axpe-San Antonioko antolaketa egiteko dago, lan hauekin mugikortasun eta aparkaleku arazoei irtenbidea emango zaie. 2.3.9.- MOTORIZAZIOA ETA IBILGAILUEN ATALA

Busturiko ibilgailu parkea 0,63 ibilgailu/biztanlekoa (UDALMAP 2010) da, eskualdea, Bizkaia eta EAEn baino altuagoa (0,59 ibilgailu/bizt). Auto kopurua altuak, autoa erabiltzeko ohitura oso barneratua dagoela eta hau erabiltzeko beharra ohitura bihurtu denaren adierazle da. Busturiko ibilgailuen guztizko kopuruaren bilakaera hurrengoa izan da, azken urteetan gutxi gutxika auto kopurua igotzen joan da, datozen urteetako joera berdina jarraituko dela atzeman daiteke:

2006 2007 2008 2009 2010

Busturi 796 840 839 862 863 Busturialdeko motorizazio tasa (1000 biztanleko auto kopurua) 448,1 ekoa izan da (Udalmap 2010) Busturikoa bataz besteko horren parean dagoen arren apur bat altuagoa da, 489,80 izanik. 2.3.10.- ISTRIPUAK ETA BIDE HEZKUNTZA

Busturin mila biztanleko 6,19 istripu egon dira (2010 Udalmap), tasa baxua EAE, Bizkaia eta Eskualdearekin parekatuz (‰8,04, ‰6,96 eta ‰6,06 izanik). Ibilgailuek harrapatutako oinezkoak ordea ‰0 izan dira, beste bataz bestekoak baino baxuagoa (EAE: 4,20, Bizkaia: 3,92 eta 4,36). Busturi erdibitzen duen BI-2235 astiro garraiatzeko beharra jakinarazi behar da, herri guneak erditik banatzen duelako. Gaur arte abiadura moteltzeko lan ezberdinak egin dira. Momentuz ez da bide hezkuntza kanpaina edo mugikortasun arloan jardunbide egokiak sustatzeko kanpainarik egin.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 25

AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA:

Lotutako ildoak eta programak LE4. HIRIGINTZA OREKATU BATEN ALDE APUSTU EGITEA, HIRUGUNEEN HOBEKUNTZAREKIN JARRAITUZ ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA BULTZATUZ P4.3. Mugikortasun iraunkorraren eta irisgarritasuna sustatzeko programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Hirigune eta lokal publikoetara sarbideen mailakako moldaketa, berritze eta birgaitze obrak aprobetxatuz.

• Eraikuntza berrietan eta hirigintza garapenetan legezko arauen betebeharren eskaera zorrotza.

• Interes ekologiko eta paisajistikoa duten ibilbide eta pasealekuen hobekuntza, egokitzea eta mantenamendua.

• Informazio didaktikoaz interesdun udal ibilbide eta pasealekuak seinaleztatu,.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA Udalaren taxiak Ordenantza. Ibilgailu astunekin herri-bideen erabilera arautzeko Udal Ordenantza. BIZKAIA Bizkaiko Errepide Plan Sektoriala. Bizkaiko 2003ko Irisgarritasun Plan Berezia Bizkaiko Foru Aldundiaren Irisgarritasun Iraunkorreko Plana Bizkaiko Landa Bide Plana EAE 4/1990 Legea, EAEko Lurralde Antolamenduari buruzkoa EAEko trenbide sarearen Lurralde Plan Sektoriala Errepideen Plan Sektorial Orokorra. EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Busturin mugikortasun iraunkorrerako udal planaren zirriborroa dagoenez, bertan azaltzen diren jarduerak burutu beharko dira.

2. Industri guneko enpresekin langileen mugikortasun plana eratu. 3. Oinezko eta bizikletentzako bide edo herri lotura berriak diseinatu. 4. BI2235 errepideko hobekuntza lanak egin (abiadura moteltzeko, errepideren egoera

hobetzeko). 5. Anbulatoriorako sarrerak hobetu eta aparkalekua eraiki. Axpe-San Antonioko antolaketa

egin mugikortasun eta aparkaleku arazoei irtenbidea emanez. 6. Ibilgailuek harrapatutako oinezkoen kopurua altua denez, bide hezkuntza jarduerak

antolatzea proposatzen da.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 26

3.- NATUR-BALIABIDEAK, HONDAKINAK

ETA INGURUMEN KALITATEA

3.1.- URA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 3. ONDASUN NATURAL KOMUNAK

3.1.1.- UR HORNIKETA

Busturialdeko Uren Partzuergoak du ur hornidurari dagozkion lanen ardura. Busturialdeko Uren Partzuergoak 7 tratamendu leku dauzka Edateko Urarentzat (E.T.A.P.), horietako bat Busturin dago kokatua (honek Busturi, Sukarrieta eta Mundaka hornitzen ditu). Busturin Oka ibaiko unitate hidrologikoan 21 iturburu daude. URAk egindako mapa hidrologikoan zazpi bilketa puntu nagusi jasotzen ditu. Baliabide hidrikoek uraren aforoa eta emaria barneratzen dute. Bizkaiko Sare Hidrometeorologikoak azaleko uren datuak bildu eta aztertzen ditu. Urdaibain sare honetako hiru estazio kokatzen dira, OK01 Muxikan; OKP1 Ereñon eta OKP2 Mundaka. Beraz ur horniketa egoki eta kaletazko ura hornitzen dela baieztatu daiteke. 3.1.2.- EDATEKO URA BANATZEKO SAREA

Urdaibai Biosfera Erreserbako etxe guztiek ur hornidura publikoa dutela ziurta daiteke (% 97,4 2005ean). Balio hori Bizkaikoa baino apur bat txikiagoa da (% 98,7). Ur estolderiaren mantentze eta berriztatze lanak egiten jarraitzea komeni da. Sare nagusia Partzuergoak kudeatzen du eta bigarren mailako sarea Busturiko Udalak, bi erakundeak mantentze eta berritze lanak egiten dituzte, fasez fase sare osoa berritzen joateko. Busturialdeko ur sareko galerak altuak direnez, hauek atzemateko telemedia eta telekontrol bidezko sistema

berri ezartzea aztertu du Busturialdeko Ur Partzuergoak, momentuz martxan jarri ez duen arren. 2005en Urdaibaiko lau estazioetako uren kalitatea oso ona da. Hurrengo irudian Busturialdeko Ur Partzuergoaren azpiegiturak ikusi daitezke:

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 27

Kontsumorako uren kalitatea altua da orokorrean, 2006 eta 2007 urteetan izan ezik. Bi urte hauetan kalitate indizea 1 izan zen, baxua, 2008 urtetik aurrera kalitate altua berreskuratu da. Busturiko kontsumorako uren kalifikazioa onargarria da (udalmap 2010). Busturiko ur hornidura sistemaren errendimendu-indizea %67,40koa da (Udalmap 2005), nahiko altua da hobetu daitekeen arren. Sarearen mantentze lanak egiten jarraitu beharko da, batez ere ur galerak ekiditeko sarearen berrikuntzak egiten. 3.1.3.- ESKAERA ETA KONTSUMOA

Busturiko ur eskari osoa (litro/biztanle/egun) 173,38koa izan da, eskualde, Bizkaia eta EAEkoa baino baxuagoa, 190,43, 197,69 eta 209,84 hurrenez hurren (Udalmap 2009). Hurrengo grafikoan, 2007 urteko Busturin sektoreen ur kontsumoa laburbiltzen da (Busturialdeko Ur Partzuergoko datua). Busturiko datua Ur Partzuergo osoko bataz bestekoarekin parekatuz, etxebizitzen kontsumoa Busturin altuagoa izan da (Ur Partzuergokoa %89,2), industrial, udala eta nekazaritza kontsumoen %ak baxuagoak dira Busturin (Ur Partzuergokoak %8, %2,6 eta 0,2%), Busturiko ur galerak altua da eta ur banatze sarean legez kanpoko konexioak ere badira.

94%

4%

0%

2%

ETXEBIZITZA

INDUSTRIA

NEKAZARITZA

UDALA

3.1.4.- SANEAMENDUA ETA ARAZKETA

Busturialdeko Uren Partzuergoak du ur saneamenduari dagozkion lanen ardura. Urdaibaiko etxebizitza eraikinen artean %76,27k hondakin urak estolderiatik husteko sistemaren bat zuten 2005ean. Aldagai horrek bilakaera positiboa izan du denborarekin, 2001ean estolderia zuten etxebizitzak % 71,18 ziren eta. Bizkaiko ehunekoaren azpitik dago (% 84,08 2001ean eta % 94,31 2005ean) eta Euskal Autonomia Erkidegoko ehunekoaren azpitik ere bai (% 86,24 2001ean). Hondar urak Gernikako araztegian biltzen dira (azken urteotan

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 28

hobekuntzak ezarri zaizkio), uren desinfekzioa egin ostean isurle labur eta luzearen bitartez isuriak izateko. Epe laburrean Bermeoko Lamiaran HAUa jarriko da martxan, araztegi honek Urdaibaiko ezker aldeko ur guztiak garbituko ditu. Irudiko C1, C2, C3, C4 eta C5 puntuak kutsadura handiko guneak dira. Urdaibai saneatzeko Lurralde Jarduera Plana tresna egokia den arren uren kalitatea hobetu daiteke, hainbat isurketa industrialek eragiten dituzten arazoak direla eta. Bestalde saneamendu sistema etxebizitza guztietara zabaltzea eta estolderiaren mantenu lanak egitea beharrezkoa da. Ur-bilketa sistemen egoera hobetzeko jarduerak burutu behar dira, ur-bilketa sarean egokitze eta berriztatze lanak, herri guneetatik hurren dauden etxeetan kolektore orokorrera lotura lanak, san bartolome goierri paresi. Eta ur hartunetan ibaiaren kalitate ekologikoaren egoera zaindu edo arduratu beharko da ur partzuergoa. 3.1.5.- URAREN ZIKLOAREN ARAUDIA ETA KUDEAKETA

Busturialdeko Ur Partzuergoak isurketei buruzko ordenantza bat dauka. Busturin ez da uraren zikloaren inguruko tokiko ordenantzarik onartu eta momentuz Partzuergoak erabilitako aurrezpena sustatzeko araudi tresnak jarraitzen dira. Ur sistemak dira gizakien esku hartzearen ondorioak jasan ditzakeen baliabide zaurkorrena, bere kalitatea era atzeraezinean aldatu edo erabilerarako ezindu daitezkeelako. Ur zikloaren informazioa lortzeko eta jarraipena egiteko Busturialdeko Ur Partzuergoarekin bilerak egiten jarraitu beharko da. 3.1.6.- SENTSIBILIZAZIOA

Busturiko Udalak eta Ur Partzuergoak ura arduraz erabili beharrari buruzko herritarrentzat komunikazio eta sentsibilizazio jarduerak egin dira prentsaren bitartez. Hala ere egiten jarraitu beharko dira herritarrengana zuzenago hurbilduz. 3.1.7.- IBAIETAKO BALIABIDEEN KALITATEA ETA ESKURAGARRITASUNA

Mape ibaia Altamira auzotik igaro da eta itsas adarrera jotzen du, errekaren hegalaren berreskurapena egin nahi da. Busturiko udalak hainbat leheneratze ekologiko ekintza egin ditu adibidez Mape eta Amunategi erreketan. Itsas adarrak eta paduren kalitatea eta kontserbazioa egokia dela esan dezakegu. Balio natural hauen inguruko informazioa zabaldu eta gune hauetaz gozatzeko aukerak martxan jarri behar dira, ibilbideak, berde guneak, paisaia ikuskatzeko lekuak, etab. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE5. NATUR-BALIABIDEEN (URA ETA ENERGIA) KONTSUMOA ZENTZUZKOA IZAN DADILA EGITEA ETA

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 29

HONDAKINEN KUDEAKETA HOBETZEA P5.1. Uraren kudeaketa osoaren hobekuntza programa

Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak • Baserrietako mindazuloen kontrola hobetu (aldikako garbiketa, by-passen kentzea,...)

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

BUSTURIKO UR PARTZUEGORA EAE EAEko akuiferoen kutsadura arriskua handi edota oso handia duten guneak. Ekainaren 23ko 1/2006 Legea, urari buruzkoa. EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Busturiko euri ura aprobetxatzeko sistema ezartzeko aukerak aztertu. 2. Ur estolderiaren mantentze eta berriztatze lanak egiten jarraitu beharko da. 3. Ur-bilketa sistema hobetzeko jarduerak egin behar dira. 4. Ibaiaren kalitatea zaintzeko eta isuriak atzemateko protokoloa sortu. 5. Saneamendu sistema herri guneetatik urrun dauden etxebizitzetara zabaldu. 6. Busturiko uraren zikloaren inguruko tokiko ordenantza eratu eta onartu. 7. Gerta daitezkeen uholde arrisku edo eraginak kontrolatzeko protokolo edo araudia ezarri.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 30

3.2.- HONDAKINAK

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 4. KONTSUMO ETA BIZIMODU ARDURATSUAK 10. TOKIAN TOKITIK ESPARRU GLOBALERA

3.2.1.- HIRI HONDAKINAK SORTZEA

Busturin sortutako guztizko hondakinen kopuru jaitsi egin da azken urte hauetan.

620.000

640.000

660.000

680.000

700.000

720.000

740.000

760.000

780.000

800.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

(kgr Bizkaiko Foru Aldundia) 2009 urtean Busturin sortutako hiri hondakinak 446,97 kg/bizt/urte izan ziren, Eskualde (408,55) Bizkaia (404,33) eta EAEan (399,65) baino gehiago. Kontutan hartu behar da udatiarrak ez dira biztanle bezala kontabilizatzen adierazle honetan eta bai ordea eragindako hondakinak. Hurrengo grafikoan Busturi eta Bizkaiko hondakinen datuen eboluzioa ikusi daiteke (Kgr/bizt/egun Bizkaiko Foru Aldundia). Busturiko datua Bizkaikoa baino altuagoa izan arren, adierazleak joera egokia darama, batez ere azken urteetan.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

2006 2007 2008 2009 2010 2011

BIZKAIA

BUSTURI

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 31

3.2.2.- GAIKAKO BILKETA

Hurrengo grafikoan Busturiko gaikako bilketaren banaketa biltzen da (Bizkaiko Foru Aldundia 2011).

7%

7%

3%

81%

2%

PAPERA

BEIRA

PLASTIKOA

ORGANIKOA

HANDIAK

PAPERA BEIRA

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

50.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

ONTZIAK

20.000

20.500

21.000

21.500

22.000

22.500

23.000

23.500

24.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

2011 urtean banatua jaso zen hondakin mota nagusi beira eta papera izan ziren (%7an bi kasuetan), datua Bizkaikoaren bataz bestekoaren antzerakoa den arren Busturin beira gehiago bereizten da baina paper gutxiago (Bizkaian beira %6a izan zen eta papera %8). Busturin jasotako beira eta paper kopurua mantendu da azken urteotan. Busturin 2011an batutako ontziak, batutako hondakin guztien %3a izan dira, Bizkaiko bataz

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 32

bestekoaren datu berdina. Goiko grafikoan ageri den bezala ontzien bereiztutako bilketak gora behera asko izan ditu, ez du joera orokor bat mantentzen, apurka igotzen joatea litzateke komenigarriena. Hondakinen datuen azterketa egiterakoan, irakurketa bikoitza egin daitekeela kontutan hartu behar da, alde batetik birziklapen tasek gora egin beharko lukete baina bestetik, sortutako hondakinen guztizko kopurua murrizten joan beharko litzateke. Horregatik Busturiko Udalak hondakinen sentsibilizazioa garatzeko momentuan sortutako hondakin kopuruak nola murriztu eta berrerabili indartu beharko du eta azkenik birziklapena nola egin azaldu. 3.2.3.- HIRI HONDAKINEN KUDEAKETA ETA TRATAMENDUA

2004 urtetik aurrera, herri hondakin solidoen kudeaketa Gernikako Transferentzi Zentroa eta Jata Zabortegiaren bitartez egiten dira. Gernikako Transferentzi Zentroa BI-3215 errepidean dago, zentroak 6.000m2ko azalera dauka eta bertan 15.820Tn hondakin bil daitezke. Zentroan kudeatutako bereiztu gabeko hondakinak Jatako Zabortegira eramaten dira. Hiri hondakin organikoak Gernikako Transferentzi Zentrora eramaten dira eta hondakin bereiztuak beira, arropa, olio, plastikoak, etab. tratamendu enpresetara (gehienak administrazioak kudeatuta). Busturin 1996 urtetik beira era bereizian biltzen da, paper-kartoia eta ontziak 2000tik eta tamaina handiko hondakinak 2004 urtetik.

Hurrengo grafikoan hondakin edukiontzi bakoitzak asetzen duen biztanle kopurua azaldu eta konparatzen da (Bizkaiko Foru Aldundia 2011):

7715

247

99

281

178

222 99

BIZKAIA BUSTURIA

ONTZIAK

BEIRA

PAPERA

ORGANIKOA

(biztanle ontziko)

Busturi eta Bizkaiko joerak antzekoak dira, edukiontzi organiko gutxi eta paper, beira eta ontziak nahiko berdinduta, Busturiko kasuan beira edukiontzien kopurua altuagoa da. Busturiri dagokion Garbigunea Bermeoko Landabaso poligonoan dagoena da eta 2003 ireki zen. 1.500 m2 ditu eta 4 udalerri asetzen ditu (20.966 biztanle). Bermeoko erraustegia itxi egin zenetik, lurraldeko Hiri Hondakin Solidoen kudeaketarako azpiegitura garrantzitsuenak garatu dira (Gernikako, Bermeoko eta Gautegiz-Arteagako

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 33

transferentzia-instalazioak) eta eskualdeko hondakinak biltzeko azpiegiturak hobetu dira. Kontrolatu gabeko isurketa puntu txikiak atzeman dira, batez ere erdigunetik aldendutako auzoetan. Puntu hauetan isurtzen diren hondakin gehienak etxebizitzetan egindako obretatik eratorritako hondakinak izaten dira. 3.2.4.- HIRI HONDAKINEI BURUZKO ORDENANTZAK, ZERGAK ETA SENTSIBILIZAZIOA

Busturiko Udalak garbiketa eta hondakinei buruzko Udal Ordenantza 2010 urtean onartu zuen. Hondakin bilketaren fiskalitatean parekatuta dago eta momentuz, ez da isun fiskalik ezartzen. Hondakinen inguruko sentsibilizazio jarduerak egin diren arren, hondakin gutxiago sortzeko beharra eta berrerabilpena bultzatzeko komunikazio edo sentsibilizazio jarduerak antolatzen jarraitzea komeni da. 3.2.5.- BESTE ERATAKO HONDAKINAK

Busturin sortutako hondakin arriskutsuak 7,68 kgr/bizt/urte izan zen 2009an (Udalmap), eskualde, Eskualde eta Bizkaian baino gutxiago (59,38 eta 288,89 kgr/bizt/urte). Azken hamarkada honetan kontrolatu gabeko isuri edo zabortegi 12 puntu bat berreskuratu dira Busturin. Busturin sortutako nekazal-abeltzain eta eraikuntza hondakinak kontrolatzeko prozedurarik ez dago. Komenigarria litzateke era honetako hondakinen sorrera eta kudeaketa ezagutu eta kontrolatzea.

AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE5. NATUR-BALIABIDEEN (URA ETA ENERGIA) KONTSUMOA ZENTZUZKOA IZAN DADILA EGITEA ETA HONDAKINEN KUDEAKETA HOBETZEA P5.3. Hiri-hondakinen kudeaketan jasangarritasun-irizpideak sartzeko programa.

Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA

Garbiketa eta hondakinei buruzko Udal Ordenantza

EAE

Otsailaren 27ko 3/1998 Legea, EAEko ingurumena babesteari buruzkoa III. titulua Ingurumenean eragina duten jardueren antolamendua IV. Kapitulua. Hondakinak

BIZKAIA

Bizkaiko Hiri Hondakinak Kudeatzeko 2005-2016 aldirako II. Plan Integrala

Hondakin arriskutsuen prebentzio eta kudeaketa plana 2008-2011

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 34

EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Kontrolatu gabeko hondakinen isurketa puntuen atzemate eta kudeaketa protokoloa ezarri.

2. Paperaren bilketa tasa baxua denez, birziklatze kanpainak egin beharko dira. 3. Busturin sortutako nekazal-abeltzain eta eraikuntza hondakinak kontrolatzeko jarduerak

egin.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 35

3.3.- ENERGIA AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 3. ONDASUN NATURAL KOMUNAK 4. KONTSUMO ETA BIZIMODU ARDURATSUAK 10. TOKIKO MAILATIK MAILA GLOBALERA

3.3.1.- EGITURA ENERGETIKOA

Busturin erabilitako energia mota nagusia, energia elektrikoa da eta hornitzaile nagusia Iberdrola, energia elektriko hau erregai bidez ateratzen da (petrolio eta eratorriak). Gas hodiak sartzen diren arren momentuz ez da emaririk eman, hala ere kokapen geografikoa dela eta oso zaila izango da leku guztietara heldu ahal izatea. 2010 urtean gas hodia ezarrita zuten etxebizitza kopurua %4,50 izan zen (Udalmap). Urdaibaiko 2005 urteko kanpo energiarekiko mendekotasuna %90a da, altua izan arren EAEgoko datuaren azpitik kokatzen da. Energiaren mendekotasun orokorra ere Urdaibain EAEgoan baino baxuagoa da, %18 eta %73a hurrenez hurren. Hurrengo taulan Busturiko kontsumo elektriko orokorraren bilakaera adierazten da (Udalmap).

0,00

500,00

1000,00

1500,00

2000,00

2500,00

3000,00

2006 2007 2008 2009 2010 2011

kW/h/bizt

Azken urteotako guztizko kontsumo elektrikoaren bilakaerak joera egokia daraman, batez ere 2009 urtetik aurrera. Krisialdia gainditu ondoren eta datua mantentzeko,energiaren inguruko lanak eta kanpainak egin beharko dira. 2000-2005 epealdian Urdaibain energiaren barne kontsumo gordina %10,6 areagotu zen; Euskal Autonomia Erkidegoan, ordea, % 14,6. 3.3.2.- ENERGIA BERRIZTAGARRIEN EKOIZPENA

Urdaibain gehien erabiltzen diren erregaiak petrolioa eta deribatuak dira, %79arekin, gero berriztagarriak (%10) eta gas naturala (%8) (2006).

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 36

Oinarrizko energiaren ekoizpenari dagokionez, 2006ko datuak jaso dira hurrengo taulan. Urdaibain energia berriztagarrien ustiapena %10koa da, EAEko bataz bestekoaren gainetik egonez (%5,2).

URDAIBAI EAE

BIOMASA 10.310 tep

%99,68 286.759 tep

%81,96

EGUZKITIKO ENERGIA 24 tep %0,23

%0,21

HIDRAULIKA TXIKIA 9 tep

%0,09 %11,69

J.M Uzelai eskolan potentzia fotoboltaikoa ezarri da. Hurrengo grafikoan Busturin instalatutako potentzia fotoboltaikoaren garapena adierazten da (kW/10.000 biztanleko Udalmap) datua gutxi gutxika igotzen joatek planak eta kanpainak egin beharko dira.

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

kW/10.000bizt

EEEk eratutako txostenaren arabera, Busturian hurrengo energia berriztagarriak ezarri daitezke:

• Eguzki fotoboltaikoa: Tenis pistan, futbol zelaian eta biltegian. • Eolikoa: Munarri Nagusi eta Sollube mendietako mendebaldeko guneetan baina

ingurumen, baliabide eta ekonomi aspektuak aztertu beharko dira. • Biomasa: Altamirako kultur etxean baina potentzia gutxi dauka, galdaren aldaketa

egitean kontutan hartu daiteke energia mota hau (beti ere leku nahikoa dagoen azpiegitura izan behar).

• Eguzki termikoa, hidraulika txikiak, geotermia: leku aproposak aztertu gabe daude. Busturiko herritarren ustez, biomasa sustatzeko aukera aztertu eta indartu beharko litzateke, biomasa honen erabilerak basogintza sektorea indartzen lagundu dezake. 3.3.3.- TOKIKO ADMINISTRAZIOKO ENERGIAREN KONTSUMOA ETA KUDEAKETA EAEan 90 koogerenazio instalazio daude, gehienak industrialak eta 440 MW-ko potentziadunak. Urdaibain 4 aurkitzen dira, hauek ere industriari lotuta eta 32,9 MW-ko potentziadunak.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 37

Urdaibaiko Biosferaren erreserbako Energia-Ingurumeneko Plan Zuzendarian dauden egintzak hurrengoak dira:

1. Energia plana zabaltzeko kanpaina eta gizarte sentsibilizaziorako kanpainak. 2. Urdaibaiko udalerrietan eguzkitiko energiak dauzkan aukerak ezagutzeko azterketa. 3. Urdaibaiko udaletan argiteria publikoa hobetu eta neurtzea. 4. Kogenerazio sistemak jartzeko azterketa Bermeo eta Gernikako kiroldegietan. 5. Urdaibaiko linea elektrikoak eta hegazti-fauna hobetzea Urdaibain.

EEEk Busturiko Udalarekin batera udal eraikin eta kale argiteriaren energia eraginkortasun txostena eratu du. Aurrezpen eta energia eraginkortasun ekimenak egin dira, kontsumo baxuko kale argiteria, eguzkitiko energia instalazioak, besteak beste. Busturiko udalak gaur arte ez du kontabilitate edo energia kudeaketa sistemarik ezarri.

3.3.4.- KALE ARGITERIA

Busturian mila biztanleko 147,56 argi puntu zeuden 2009an (Udalmap). Azken bost urteotan mila biztanleko 10 kale argiteri puntu gehitu izan dira (Udalmap). Busturik duen landa izaeragatik, badira gune batzuk non kale argiteria ez den ondo heltzen edo ez dena nahikoa. EEEak, Busturiko Udalaren lankidetzarekin energiaren txostena eratu du, bertan udal azpiegituren (kale argiteri eta udal eraikuntzak) egungo egoera eta hobekuntzak jasotzen dira. Txosten honetan, EEEk eta kale argiteriaren inguruan, lanpara eta argien aldaketak, pizteko sistemen hobekuntzak eta erregulazio sistemen ezarpenak proposatzen dituen proposamenak garatzen ari dira. 3.3.5.- ENERGIA KUDEATZEKO ARAUDIA ETA SENTSIBILIZAZIOA

Energia aurreztu beharrari eta energia eraginkortasunari buruz herritarrentzat antolatutako komunikazio eta sentsibilizazio jarduera ezberdinak egin dira, hain zuzen Urdaibai osoko biztanleriaren %42ak murrizpen sentsibilizazioa garatuta dutela uste dute. Busturiko Udalak momentuz, ez du etxebizitza, zerbitzu eta industria sektoreetako eraikuntzan energia eraginkortasunerako ekimenak eta lege edo zerga tresnarik onartu. Busturiko udalak ez du energia aurrezpena, eraginkortasuna edo energia berriztagarrien ekoizpena sustatzeko araudi, zerga edo kudeaketa ekimenik arautu edo onartu. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE5. NATUR-BALIABIDEEN (URA ETA ENERGIA) KONTSUMOA ZENTZUZKOA IZAN DADILA EGITEA ETA HONDAKINEN KUDEAKETA HOBETZEA P5.1. Uraren kudeaketa osoaren hobekuntza programa P5.2. Udal administrazioan energia zentzuz kontsumitzea eta energia eraginkortasuna sustatzeko programa P5.3. Hiri-hondakinen kudeaketan jasangarritasun-irizpideak sartzeko programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 38

• Udal eraikuntza eta instalazioetan kontsumo altuko eta eraginkortasun gutxiko argien mailakako ordezkatzea.

• Argiztapen publikoaren mailakako ordezkatzea, sistema eraginkor eta erregulatutakoengatik (denbora edo/eta intentsitatezkoak), argiaren zarrastelkeria eta kutsadura luminikoa saihesteko.

• Etxebizitza berrien eraikuntzan (batez ere, sustapen publikoetan) energia eraginkortasun eta energia aurrezte irizpideak sartu.

• Hirigune berrietara gas naturalaren sarearen hedapenean neurriak sustatzea.

• Aurreztu eta energia eraginkortasuna herritarren sentsibilizazioa sustatu.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA EAE Maiatzaren 14ko 104/2002 Dekretua, Haize Energiaren Euskal Autonomia Erkidegoko Lurralde Plan Sektoriala behin betiko onartu zuena. 2010erako Euskadiko Energia Estrategia. Energia garapen iraunkorrerantz (Energiaren Euskal Erakundea, 2005) URDAIBAIKO BIOSFERA ERRESERBARAKO ENERGIA-INGURUMEN PLAN GIDARIA 2003-2010 BESTEAK Urdaibaiko 2006-2015 Eperako Energia eta Ingurumen Programa EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Kontabilitate, auditoria edo energia kudeaketa sistemak ezarri. 2. Kontrol zentroetan tentsio finkagailuak jarri. 3. Bola eta farol itxurako kale argiteria aldatu eta eraginkorragoak diren sistemak ezarri. 4. Energia aurrezpena, eraginkortasuna edo energia berriztagarrien ekoizpena sustatzeko

araudi, zerga edo kudeaketa ekimenak onartzea proposatzen da. 5. Energia aurreztu beharrari eta energia eraginkortasunari buruzko herritarrentzako

jarduera edo kanpainak antolatu. 6. Etxebizitza, zerbitzu eta industria sektoreetako eraikuntzan energia eraginkortasunerako

ekimenak eta lege edo zerga tresnak onartu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 39

3.4.- INGURUMENAREN KALITATEA ATMOSFERA, AKUSTIKA ETA LURZORUAK

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): ONDASUN NATURAL KOMUNAK

3.4.1.- ATMOSFERARA EGINDAKO ISURIAK

Busturiko atmosferaren kalitate egoeraren faktore nagusiak hiru dira: industria jarduerak, trafikoa (zarata eta atmosfera igorpenari dagokionez) eta herri argiztapena. 3.4.2.- AIREAREN KALITATEA

Airearen kutsaduraren arduradun izan daitezkeen beste bi eragile ioi irradiazioa eta uhin elektromagnetikoak dira. Ioien irradiazioa ez dago udalen esku baina hauen gaineko kontrol txiki bat egin daiteke (medikuak, industria, zientzia ikerketak) baina Busturin ez da esanguratsua. Bestalde, uhin elektromagnetikoei dagokienez, zehazki jakin ez arren giza eta natur osasunean izan ditzakeen ondorioak, arautegi bat eratu eta onartu daiteke, non tentsio altuko sare elektrikoak eta antenen instalazioak erregulatu daitezkeen. EAEak Airearen Kalitate Kontrolerako Sarearen bitartez airearen kalitatea neurtzen du, neurketa honetan EAEko estazio ezberdinek sufre dioxidoa (SO2), nitrogeno dioxidoa (NO2), karbono monoxidoa (CO), 10 µm-ko partikulak (PM10) eta ozono troposferikoa neurtzen dute. Urdaibai Sare honen barruko “Kostaldea” eremu barruan dago, bertan neurketarako zortzi estazio daude horietariko bat Urdaibain (Mundaka). Mundakako estaziotik jasotako informazioak ez du zertan Busturiko errealitatea adierazi behar. 2006an “Kostaldea” eremuan kalitate oso oneko 212 egun atzeman ziren, 149 egunetan ontzat hartu daitekeen kalitatea eta 4 egunetan erdizkako kalitatea (EAEaren gainetik, oso ona 174 egun, ontzat hartu daitekeen 165 egun eta erdizkakoa 5 egun). Gaur egun Busturik ez du indarrean atmosferaren kalitateari buruzko araudirik eta ez da airearen kalitate txarrarengatik kexa nabarmenik erregistratu., hala ere herritarrek ez diote lehentasunik eman arlo honi, egungo egoera egokia dela uste dutelako. 3.4.3.- KALITATE AKUSTIKOA

Eusko Jaurlaritzak 2000 urtean eratutako EAE Zarata Maparen arabera, Urdaibai barruko N-635 errepideko Bermeo-Gernika tartea 65 y 70 dBA nibelean aurkitzen da. Ez da ezagutzen Busturiko Udalaren datu zehatzik eta ez da Zarata Maparen eguneraketarik egin. Herriko zarata arazo nagusia BI-2235 errepidea eta trenbidea dira.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 40

3.4.4.- LURZORUEN KALITATEA

Hurrengo taulan lurzoru kutsatuaren kopuruaren konparaketa jaso da, datua %tan dago (Udalmap 2008), ikus daitekeenez Urdaibaiko landa izaera duten udalerriekin baino apur bat gehiago baina eskualdekoa Bizkaia eta EAEkoa baino baxuagoa.

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

Lurzoru kutsatuak 0,14 0,34 1,53 1,16

IHOBEk eratutako “Kutsatuta egon daitezkeen lurren inbentarioa”n hiru kokapen ageri dira Busturiko mapan, hiruren artean 6.650m2ko azalera dute. Industri gune bat (2.693 m2) eta bi zabortegi (4.057 m2). Industri gunearen leku aldaketa egiten bada, lurzoruaren egoera eta kalitatea aztertu beharko da, nahiz eta gaur egun arte egon diren jarduera ekonomikoak garbiak izan diren. 3.4.5.- KOMUNIKAZIOA, PRESTAKUNTZA ETA SENTSIBILIZAZIOA

Kutsadura akustikoaren inguruko sentsibilizazioa gehituz doan arren momentuz ez da arazo edo eragile garrantzitsu bezala ikusten, kutsadura mota hau kontrolatzeko kontutan hartu behar dira trafikoa, lurzoruaren erabilerak, eraikuntza berrien betebehar minimoak, besteak beste. Lurzoruen kutsaduraren, airearen kalitatearen eta kalitate akustikoaren arloetako udal teknikarien prestakuntza hobetzea gomendatzen da. Momentuz ez da lurzoruaren kutsadura saihesteko ekintzarik egin, beharrezkoa ez dela uste bait da. Hala ere, lurzoruak berreskuratzearekin, airearen kalitatearekin eta kalitate akustikoarekin lotutako komunikazio kanpainarik egin. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA

EAE Otsailaren 4ko 1/2005 Legea, lurzorua ez kutsatzeari eta kutsatutakoa garbitzeari buruzkoa. Urtarrilaren 14ko 9/2005 Errege Dekretua, lurzorua kutsa dezaketen jardueren zerrenda eta lurzoruak kutsatutzat emateko irizpideak eta estandarrak ezarri zituena (estatuaren legedia da, eta aurreko atalean ere badago). 199/2006 Dekretua, lurzoruaren kalitatea ikertzeko eta hura berreskuratzeko erakundeak egiaztatzeko sistema ezartzen duena, eta erakunde horiek egin beharreko lurzoruaren kalitateari buruzko ikerketen edukia eta norainokoa zehazten dituena. Irailaren 30eko 165/2008 Dekretua, lurzorua kutsa dezaketen jarduerak edo instalazioak

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 41

dituzten edo izan dituzten lurzoruen inbentarioarena. Kutsatutako Lurzoruen 2007-2012 aldirako Euskadiko Plana EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Atmosferaren kalitateari buruzko araudia ezartzeko aukera eta beharrizanak aztertu. 2. Busturiko industri guneko trafikoak eragindako kalte akustikoa gutxitzeko ekimenak

aztertu eta antolatu. 3. Udal teknikariei lurzoruen kutsadura, airearen kalitatea eta kalitate akustikoaren

inguruko prestakuntza eskaini. 4. Lurzoru kutsatu, airearen kalitate eta kalitate akustikoaren inguruko kanpainak egin.

3.5.- ARRISKUAREN ETA JARDUERA EKONOMIKOEN

KUDEAKETA AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 3. ONDASUN NATURAL KOMUNAK.

3.5.1.- ARRISKU NATURALAK ETA TEKNOLOGIKOAK ETA HAUEN KUDEAKETA

Busturik izan ditzakeen arrisku natural nagusiak uholdeak, lurren erosioa eta baso-suteak dira.

2009an uholde arriskua jasan dezaketen lurrak Busturiko azaleraren %7,18a izan ziren eta biztanleriaren gehiengoa uholde arrisku gune hauetan bizi da. Uholde arrisku hau ibai inguruko okupazio eta nahaste hidrologikoen ondorio izan liteke. Uholde arriskua saihesteko ibai eta erreka bazterrak garbitzen dira, hala ere gai honen inguruan lan egiten jarraitu behar da. Busturiko Udalak Axpe eta Mape erreken uriol arriskuaren inguruko ikerketa hidrologiko bi ditu abian, inguru guztia berriztatzeko eta uholdeak eragindako pertsonentzako arriskua gutxitzeko. Herritarren ustez uholdeak dira herriko arrisku natural nagusia, bai gertatzeko dagoen probabilitateagatik bai eragiten dituen ondorioengatik. Presapeko behin betiko antolaketa, ingurunearen birsortze osorako eta San Kristobal

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 42

inguruko uholde arriskua kentzeko egingo diren lanen menpe egongo da. Erosio arrisku handia edo oso handi duten guneak hurrengoak dira: Mape ibaiko hego hegaleko gunea, P6 izenaz ezagutzen den Paisai Babesa duena, Sollubeko azpi-arro batzuk, BI-3123 errepide ingurua eta Errekaetxe (Amunategui) ipar hegalak. Sute arriskua duten gunean artadiak, eukalipto eta pinu gazteek eta indar gutxiko zuhaitz masak dira. Busturik ez dauka Larrialdietarako Udal Planik baina Bizkaiko Foru Aldundiaren 130/2010 FORU DEKRETUA, azaroaren 23koa, Bizkaiko Lurralde Historikoko Larrialdietarako Foru Planean barneratua dago. Arrisku teknologikoak ekiditeko industriguneko eta industrigune kanpoko jarduera ekonomikoen ingurumen kontrola zorroztu egin behar da eta HAPOak kaltegarriak ez diren jarduera ekonomikoak ezartzea arautuko du. 3.5.2.- JARDUERA EKONOMIKOEN INGURUMEN ERAGINAREN ARRISKUA ETA

JARDUEREN KUDEAKETA

Azken urteotan Busturiko administrazioak ez du salatutako jarduera edota zehapen espedienterik, ezta ingurumen kexa garrantzitsurik jaso. Partzuergoak egindako lan batzuen ondorioz betonita isurketaren salaketa bat eman zen. Busturiko enpresa gehienak auzo berdin eta industrigunean aurkitzen dira, beraz hauek eragindako ingurumen eragile eta arriskuak zonifikatuta daude eta era errazean kontrolatu daitezke. Uraildi enpresak ingurumen kudeaketako borondatezko sistema dauka ezarrita. Ez da ezagutzen Busturiko sare ekonomikoan ingurumena babesteko ekimenen garapen eta ezarpen maila. Nekazaritza jardueretan produktu eta metodologia ekologikoen erabilera sustatzen da, hala ere gai honen inguruan lan egiten jarraitu beharko da. Busturiko HAPOaren aurrerakinean herrian ezarriko diren jarduera ekonomikoen ezaugarriak zehazten dira, hain zuzen ez kaltegarriak direnak baimentzen ditu. Busturiko herritarren ustez produktu ekologikoak eta bertoko produktuak bultzatu beharko ziren, hasiera eskolako jantokian ezarriz. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA EAE 1/1996 Legea, apirilaren 3koa, larrialdiak kudeatzekoa.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 43

153/97 Dekretua, ekainaren 24koa, Euskadiko Babes Zibileko Plana onartzen duena Kanpoko Larrialdi Planak onartzea. EAEko Baso Suteetako Larrialdi Plana (1998ko martxoaren 23ko EHAA) EAEko Uholde arrisku egoeretarako Larrialdi Plan Berezia (1999ko abuztuaren 12ko EHAA). EAEko Arrisku Sismikorako Larrialdi Plana (2007ko abenduaren 10eko EHAA). EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Uholde arriskua gutxitzeko eta uholdeek eragin ditzaketen kalteak gutxitzeko lanak aztertu eta burutu.

2. Busturiko jarduera ekonomikoetan ingurumen kudeaketa sistema edo ingurumena babesteko ekimenak egiteko laguntza eman edo elkarlanean aritu.

3. Produktu ekologikoen ustiapenak indartu eta berrien ezarpenak sustatu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 44

3.6.- UDAL ADMINISTRAZIOAREN EROSKETA PUBLIKOA ETA INGURUMEN KUDEAKETA AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 2. JASANGARRITASUNERA BIDERATUTAKO UDAL KUDEAKETA. 3.6.1.- SENTSIBILIZAZIOA ETA EROSKETA/KONTRATAZIO PUBLIKO BERDEA

Busturiko udala ez da oraindik kontratazio publiko berdearen inguruko jarduerak ezartzen, baina prozesuak alkatearen babesa dauka. IHOBEk sortutako plegu modelo estandarizatuekin hasi nahi da lanean. Udaleko langile eta udalaren izenean lan egiten dutenek erosketa publiko berdean trebakuntza jaso beharko lukete eta erosketa eta kontratazio berdearen inguruan lan egiten duten beste erakundeekin harremanak izan beharko dira. 3.6.2.- UDAL ADMINISTRAZIOAREN INGURUMEN KUDEAKETA

Ingurumen eta jasangarritasun lanak eta sentsibilizazioa lantzeko jarduerak egin diren arren, Busturiko udalak ez du borondatezko sistemarik ezarri (ekoscan, EMAS, ISO 14000, adibidez). Ingurumenarekin era zuzen eta ez zuzenean lotura daukaten plan eta txostenak eratu dira (basoen egoera, BI-2235 errepideari irtenbideak, EEEko energia eraginkorra, besteak beste). Busturiko Udala Tokiko Agenda 21aren berreskuratze lanetan ari da, lehen pausua eman duelarik, Tokiko Ekintza Planaren berrikuspena adibidez. 3.6.3.- HEZIKETA, SENTSIBILIZAZIOA ETA KOMUNIKAZIOA INGURUMENAREN

ARLOAN

Udaleko langileei era zuzen eta ez zuzenean sentsibilizatzeko lanak egin diren arren (paper, ur eta energiaren erabilera) komenigarria litzateke ohitura egokien gidaliburu edo argitalpenak banatzea. Udalez gaineko erakunde askok antolatzen dituzte ingurumen ikastaro, jardunaldi eta hitzaldiak, Busturiko udalak hauetan parte hartzea gomendatzen da. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE6. UDAL ADMINISTRAZIOAREN KUDEAKETAN JASANGARRITASUNA ETA PARTE-HARTZEA SUSTATZEA P6.1. Udal kudeaketan Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 45

Ondasun eta produktuen erosketako udal politikan jasangarritasun irizpideak barneratzea. Kanpo zerbitzuen emate eta kontratazioetan jasangarritasun irizpideak barneratzea.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK: � EAE

� Gobernu Kontseiluaren akordioa, Autonomia Erkidegoko eta bere sektore publikoko administrazioaren kontratazioan gizarte eta ingurumen irizpideak zein bestelako politika publikoak sartzeari buruzkoa.

� 2007-2010 Ingurumen Esparru Programa.

� 2006-2010 aldirako Ingurumenaren aldetik Iraunkorra den Euskal Kontsumo Plana.

� Euskal Autonomia Erkidegoko hondakin ez arriskutsuak prebenitzeko eta kudeatzeko 2008-2011 aldirako plana

2008-2012 aldirako Klima Aldaketaren aurkako Euskal Plana.

EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Udalean kontratazio berdea ezarri, IHOBEk sortutako plegu modelo estandarizatuekin lanean hasi.

2. Busturiko udalean ingurumen kudeaketa sistemaren bat ezarri. 3. Udaleko langileen artean ohitura egokien gidaliburu edo argitalpenak banatu. 4. Udalez gaineko erakundeekin harremanak izan, antolatzen diren ingurumen jarduera

edo ikastaroen berri izateko. 5. Ingurumen arloen inguruko informazioa zabaldu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 46

3.7.- KLIMA ALDAKETA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 4. KONTSUMO ETA BIZIMODU ARDURATSUAK 10. TOKIAN TOKITIK ESPARRU GLOBALERA

3.7.1.- KLIMA ALDAKETARI EGITEN ZAION EKARPENA

Aurten egingo du lehen aldiz Busturiko udalak atmosferara isuritako berotegi efektuko gasen zenbaketa eta sektorekako banaketa. 3.7.2.- KLIMA ALDAKETAREN AURKAKO BORROKA PLANIFIKATZEKO BERARIAZKO

TRESNAK

Momentuz Busturiko Udalak ez du klima aldaketaren aurkako borroka planifikatzeko eta kudeatzeko berariazko tresnarik sortu edo onartu, adibidez Klima aldaketaren aurkako udal Ordenantza, Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programa, Energia Iraunkorrerako Ekintza Plana, edo beste batzuk aintzat hartu daitezke. Busturiko udalak zeharkako eran, klima aldaketa murrizteko ekintza ugari egin ditu (energia berriztagarriak ezarri, garraio publikoaren hobekuntza eskatu, konpostaia bultzatu, adibidez). 3.7.3.- HUSTUBIDEEN KUDEAKETARI ETA ISURPEN KONPENTSAZIOEI LOTUTAKO

BERARIAZKO EKIMENAK

Berotegi efektuko gasak ahalik eta gehien murriztera zuzendutako nekazaritza praktikak erabili beharko dira, hala nola CO2 xurgatzea baliatzera zuzendutako baso kudeaketa iraunkorreko praktikak erabiltzea, honekin BEG isurketak konpentsatzea lortuko litzateke. Jarduera ekonomikoen jarraipena eta kontrola areagotu egin beharko litzateke, horretarako Busturiko Udalak jardueren arduradunekin bilerak antolatu ditzake. Isurpen konpentsazioak egiteko bertoko landare eta zuhaitz espezien landaketan bultzatzea proposatzen da. Busturik daukan baso masa ikusirik, klima aldaketari aurre egiteko potentzial handia daukala baieztatu daiteke. Masa honen berreskuratze eta mantentzeak udalerrian “0 isurpena” lor dezake. 3.7.4.- SENTSIBILIZAZIOA ETA PARTE-HARTZEA

Klima aldaketari dagokionez, gaur egun arte ez da jarduera berezirik antolatu Busturin, bai orde era ez zuzenean zerikusi duten jarduera batzuk, nekazaritza ekologiko azoka, zuhaitz eguna, etab.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 47

Busturiko Udalak herriko jarduera ekonomikoak kontrolatzean gain, hauen partaidetza eta sentsibilizazioa garatu beharko du.

AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA EAE Klima Aldaketaren aurkako Euskal Plana (2008-2012). EAEko Berotegi Efektuko Gasen urteko Inbentarioa. Klima aldaketari buruzko udal ordenantza eredua («Udalerria eta Klima II» Ekitaldearen esparruan egina) EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Ingurumen adierazleen kalkulua egiteko momentuan BEG-en isurketa eta bilakaera aztertu.

2. Klima aldaketaren aurkako udal Ordenantza, Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programa, Energia Iraunkorrerako Ekintza Plana, edo antzeko klima aldaketarekin zerikusia duten beste ekimen batzuk egin eta ezarri.

3. Klima aldaketaren eraginak gutxitzeko jarduerak burutu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 48

4.- SENTSIBILIZAZIOA, PARTAIDETZA

ETA BARNE KOORDINAZIOA

4.1.- KOMUNIKAZIOA, SENTSIBILIZAZIOA ETA

HERRITARREN PARTAIDETZA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 1. GOBERNATZEKO MODUAK 4. KONTSUMO ETA BIZIMODU ARDURATSUAK

� 4.1.1.- KOMUNIKAZIOA ETA SENTSIBILIZAZIOA

Busturiko udalak komunikazio bide ezberdinak erabiltzen ditu, webgunea (eguneratu berria), herriko aldizkaria (6 hilabetero), parte-hartze foroak, inkestak, iragarki taulak (15 lekutan herrian zehar) besteak beste. Kanpaina eta komunikazio gehienen hartzaile nagusiak Busturiko biztanleak izaten dira. Busturiko Madariaga Dorretxean Euskadiko Biodibertsitate Zentroa dago. Alde batetik erakusketa gune bat dauka eta bestetik biodibertsitate behategi bat. Bertako lorategitik pasai ikuskarriez gozatu daiteke. Busturi eta Sukarrietan Txatxarramendiko Itsaskitegiko Itsasgela dago, ingurumen-heziketarako ekipamendu hau, baita BBK-ko Begoñako Andra Mari egoitzan dagoen ingurumen heziketa esperimentalaren zentroa. Busturiko J. M. Ucelay eskolak Eskolako Agenda 21 kudeatzen du. Busturiko Axpe auzoan nekazal azoka ekologikoa ospatzen da urtero eta Euskal Artzain Txakurraren erakusketa monografikoa Ispillueta zelaian. 4.1.2.- PARTE HARTZEKO TRESNAK ETA BIDEAK

Busturiko Udalak herritarren partaidetzarekin konpromiso handia dauka, horregatik jarduera ezberdinak planifikatzean parte-hartze prozesuak antolatzen dira (aurrekontu partehartzaileak, HAPOko aurrerakina, TA21eko planaren berrikuspena, herriko jaien antolakuntza, udal lokalen erabilera, besteak beste). Busturiko Udalak herritarren informazioa eta partaidetzarako araudia dauka. Parte-hartze tresnak jarri, antolatu eta ezarri arren oraindik ere jendearen partehartze ohitura areagotu egin behar da.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 49

4.1.3.- ELKARTEEN SAREA

Busturin izaera desberdineko elkarteak daude, kirol, kultura eta hezkuntza elkartea. Elkarte hauekin elkarlana oso garrantzitsua eta aberasgarri izaten da. Udalak antolatutako hainbat jardueren antolakuntzan eta garapenean parte-hartzen dute herri elkarteek. Udalak elkarteei dirulaguntzak emateko araudia tramitatzen dago. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE6. UDAL ADMINISTRAZIOAREN KUDEAKETAN JASANGARRITASUNA ETA PARTE-HARTZEA SUSTATZEA P6.1. Udal kudeaketan jasangarritasun-irizpideak eta hobekuntzak barneratzeko programa P 6.2. Herritar sentsibilizazio eta partehartze publikoen programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Udal jasangarritasunezko sentsibilizazio ekimenetan herriko eta eskualdeko erakundeekin lankidetza

• Aste Berdearen urtaroko antolaketa.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA Busturiko Udalaren herri partaidetza eta informazioari buruzko araudi organikoa. EAE 3/1998 Legea, otsailaren 27koa, Euskal Autonomia Erkidegoko ingurumena babesteari buruzkoa 2/2006 Legea, ekainaren 30ekoa, lurzoruari eta hirigintzari buruzkoa (III. titulua, IV. kapitulua, VII. atala Herritarren parte-hartzea plangintzaren formulazioan, izapideetan eta onarpenean) EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Herritarren parte-hartze prozesuetan partaidetza gehitzeko jarduera edo irizpideak ezarri.

2. Busturin elkarteekin elkarlanean jarraitu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 50

4.2.- BARNE KOORDINAZIOA ETA

TRANSBERTSALITATEA AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 1. GOBERNATZEKO MODUAK

DIAGNOSTIKOA

4.2.1.- BARNEKO KOORDINAZIOA, KOMUNIKAZIOA ETA TOKIKO AGENDA 21

KUDEATZEKO EREDUA EZARTZEA

Busturiko Udalak Batzorde irekian ditu, bertan herritar eta elkarteek parte hartu dezakete, deialdi publikoa egiten delako. Busturiko lehen Tokiko Ekintza Plana onartu zenetik ez da ekintza plana ebaluatu ezta programatu ere. Ingurumen adierazleak ere kalkulatzeko daude. 2012 urtean zehar Udalsarea 21ek antolatutako VII programan barneratu da, beraz lehen aldiz ekintza plana ebaluatu eta ingurumen adierazleak kalkulatuko dira. Busturiko Udalak Tokiko Agenda 21aren kudeaketa Lanbide Ekimenak-aren bitartez egiten du. Kudeaketa egokia den arren udalak Tokiko Agenda 21a indartu nahi da eta alkatearen babesa dauka. Tokiko Agenda 21n lanen aurrerakuntzen arren, 2005 urtean egindako inkesta baten “Estado de opinión de la población que habita la Reserva de la Biosfera de Urdaibai” izenburupean, inkestaturiko biztanleriaren %17k soilik Tokiko Agenda 21 ezagutzen du. 4.2.2.- BALIABIDE TEKNIKOAK, BURUZAGITZA POLITIKOA ETA UDAL KUDEAKETA

PLANIFIKATZEA ETA PROGRAMATZEA

Tokiko Agenda 21 berria kudeatzeko baliabide ekonomiko eta teknikoak eman dira, eta Tokiko Agenda 21 prozesua berreskuratu eta indartu nahi da, alkate zein zinegotzigoek babes politikoa eman diote. Busturiko Udala tamaina txikikoa denez eta sail ezberdinek harreman zuzena dutenez bata bestearekin, aukera honetaz baliatzen da zeharkakotasuna ondo garatu eta ezartzeko. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE6. UDAL ADMINISTRAZIOAREN KUDEAKETAN JASANGARRITASUNA ETA PARTE-HARTZEA SUSTATZEA P6.1. Udal kudeaketan jasangarritasun-irizpideak eta hobekuntzak barneratzeko programa P 6.2. Herritar sentsibilizazio eta partehartze publikoen programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Ekintzaren baten edo udal instalazioren baten EKOSCAN esperientzia sustatzea.

• Udalsarea 21n parte hartze aktiboa.

• Tokiko Agenda 21 foroen jarraitasuna eta dinamizazioa.

• Tokiko Agenda 21 eta beste udal gai interesgarrientzako proposamen bilketa mekanismoak

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 51

sortu.

• Tokiko Agenda 21 zabaltzea.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Busturiko Tokiko Agenda 21 kudeatzeko baliabideak zuzendu. 2. Busturiko Tokiko Ekintza Plan berriaren ebaluazioa, programazioa eta ingurumen

adierazleen kalkulua urtero egin.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 52

5.- GIZARTE ETA EKONOMI GARAPENA

5.1.- GARAPEN EKONOMIKOA ETA LAN MERKATUA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 8. TOKIKO EKONOMIA BIZIA ETA IRAUNKORRA 9. GIZARTEKO BERDINTASUNA ETA JUSTIZIA

5.1.1.- JARDUERA EKONOMIKOAREN EGITURA ETA MAILA

Busturin 2011an (Udalmap) hurrengo establezimenduak zeuden:

SAILKAPENA KOPURUA

Industria eta energia 6

Eraikuntza 14

Merkataritza, garraioa eta ostalaritza 39

Informazio eta komunikazioak 1

Finantza eta aseguruak 2

Lanbide jarduerak 10

Administrazio publikoa 15

Bestelako zerbitzuak 3

Batez ere langile autonomoak dira, eskulanekin lotuta batez ere, iturgin, pintore eta igeltsero antzeko jarduerak apur apurka galtzen doaz. Telelan jarduera pare bat ere badira Busturin. Azken urteotako egoera ekonomikoa dela eta jarduera ezberdinen beherakada nabari da, hain zuzen industria eta energia, eraikuntza, merkataritza, garraio eta ostalaritza eta informazio eta komunikazioak arloetan batez ere. Hurrengo grafiko Busturiko jarduera kopuruen garapena jaso da.

84

86

88

90

92

94

96

98

100

102

104

2008 2009 2010 2011

Hurrengo taulan Eskualde eta Lurralde mailaKO establezimendu kopuruen konparaketa jaso da (Udalmap 2011):

ESKUALDE BIZKAIA

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 53

Industria %7,53a %6,58

Eraikuntza %18,09a %14,06

Zerbitzuak %74,36a %79,35

Hurrengo irudian Busturiko sektoreen balio erantsi gordinaren araberako banaketa irudikatzen da (Udalmap 2009).

6,9110,91

9,9

72,27

Abelurra Industria Eraikintza Zerbitzuak

Busturiko Udala Gernika-Lumoko Behargintzan parte-hartzen du, zerbitzu honek enplegua sustatu eta enpresen sorrera bultzatzen du. Alde batetik, informazio jarduerak eta enplegu eskaintza eskaerak kudeatzen ditu eta bestetik, jarduera ekonomikoen sorrerarako aholkularitza eta sortuta daudenei laguntza eskaintzen die. LANBIDE-Euskal Enplegu Zerbitzuak baimendutako Enplegatze Agentzia da. Busturiko herritarrek jarduera ekonomikoen egungo egoerari eta hauek bultzatzeko beharrizanari lehentasuna ematen diote. LEHEN SEKTOREA

Lehen sektoreak abelur, baso-ustiapen eta arrantza jarduerak biltzen ditu. 2011ean (Udalmap) Busturin lehen sektorean lan egiten zuen biztanleria %1,18 izan zen, adierazle hau asko jaitsi da azken hamarkadan, ia erdira. Sektore honen balio erantsi gordina hurrengo taulan ehunekotan adierazten da (Udalmap 2008)

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

1. sektoreko BEG 6,91 6,87 50,58 50,71

Nekazaritza ustiapen gehienak norbere kontsumorako dira eta abeltzaintza ustiapen gehienak okel eta esnerako dira. Azken hamarkadetan landutako lurren azalera nabari jaitsi da, belarki gehien galdu diren arren fruta-arbola azalera igo egin da, behar bada txakolina egiteko landu diren mahastiengatik. Lehen sektorea indartzea oso garrantzitsua da, lurren mantenu jasangarria bermatzen duelako, batez ere paisaia eta biodibertsitateari dagokionez. Busturin laborantza ekologikoko ziurtagiria duen ustiapen bat dago (Lurkoi Baserria). Badago besteren bat baina ziurtagirik gabe. Nekazaritza eta abeltzaintza bultzatu eta indartu egin behar dira, batez ere ekoizpen ekologikoa, partikularrekin elkarlan, elkarrizketa, bilerak eta foroak antolatuz.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 54

Urdaibaiko basoaren ezaugarri nagusietariko bat bere jabetasuna da, azaleraren %92a jabego pribatua eta gaitasun askekoa da, bestalde %8a herri onura eta ondare. 2001 urtean Busturiko basodia lurzoruaren %67,70akoa izan da. BIGARREN SEKTOREA

Bigarren sektorean industria eta orokorrean produktuen manufakturaz edo lehengaien eraldatzeaz arduratzen dena da. 2011ean (Udalmap) Busturin bigarren sektorean lan egiten zuen biztanleria %22,11 izan zen, adierazle hau nahiko jaitsi da arren ondo mantentzen ari da azken urteotan. Sektore honen balio erantsi gordina hurrengo taulan ehunekotan adierazten da (Udalmap 2008)

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

2. sektoreko BEG 10,91 23,10 22,98 27,86

Busturin bigarren sektoreko enpresa batzuk daude, gehienak zentralizatuta edo toki berean aurkitzen dira. Busturian, eskualdeko udalerrien antzera, bigarren sektoreko jarduerek oso presentzia gutxi dute, hala ere ingurumenean eta jasangarritasunean ondorio latzenak eragin ditzaketenez jarduera hauen kontrola eta jarraipena bermatu beharko da. HIRUGARREN SEKTOREA

Hirugarren sektore materialak ekoizten ez dituen jarduerak hartzen ditu barne, zerbitzuak eta eraikuntza (nahiz eta azken hau gaur egun aparteko sektore bezala hartzen den). 2011ean (Udalmap) Busturin hirugarren sektorean lan egiten zuen biztanleria %69,21 izan zen, adierazle hau nahiko jaitsi da arren ondo mantentzen ari da azken urteotan. Lan gehien eragiten duen sektorea da. Sektore honen balio erantsi gordina hurrengo taulan ehunekotan adierazten da (Udalmap 2008)

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

3. sektoreko BEG 72,27 52,58 65,83 62,22

Busturin, eskualdeko herri gehienetan bezala, pisu gehien daukan sektore da. Batez ere turismo eta ostalaritzarekin zerikusia duten jarduera ekonomikoen garapena bultzatu beharko da, dendak, aterpetxeak, jatetxeak, etab. Turismo berdea eta kalitatezkoa eskaini nahi delako. 2011ean (Udalmap) Busturin eraikuntza sektorean lan egiten zuen biztanleria %7,50 izan zen, adierazle hau nahiko jaitsi da. Sektore honen balio erantsi gordina hurrengo taulan ehunekotan adierazten da (Udalmap 2008)

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

3. sektoreko (eraikuntza) BEG 9,90 17,45 10,61 9,21

Busturialdeko txikizkako merkataritza establezimenduen bilakaera 2001etik 2009ra %8,1a gehitu da, Busturian %125. Busturian askoz nabarmenagoa izan da kopurua baxuagoak direlako (2001ean 4 izanik eta 2009an 9) (datua: Busturialdea eskualdearen enplegu plana).

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 55

Busturiko herritarren ustez 3. sektorea birgaintzea eta garatzea garrantzitsua da, batez ere turismoarekin lotura duten jarduerak. 5.1.2.- FAMILIAREN ONGIZATE EKONOMIKO MAILA

Hurrengo taulan Busturi, Eskualde, Bizkaia eta EAEko biztanleriaren baliabide ekonomikoak laburbiltzen dira (EUSTAT).

KONTZEPTUA (€) 2001 2003 2006 2009

Bataz beste errenta pertsonala 11.726 12.139 16.823 18.681

Bataz beste errenta pertsonala gizonezkoak

16.095 16.517 21.958 23.399

Bataz beste errenta pertsonala emakumezkoak

7.368 7.717 11.482 13.999

Bataz beste famili errenta 29.553 30.057 38.367 40.320

5.1.3.- TURISMO ETA OSTALARITZA

Busturin turismoari zuzendutako ostalaritza jarduera ezberdina daude, ostatua Begoñako Andra Mari Egoitza, Hotel rural Angiz, Iturbe landa-turismoa, Larrago Apartamentu Rurala, Ontxene landa-turismoa eta Paresiko Basetxea, adibidez. Jatetxe eta tabernak San Kristobal eta Axpeko auzoetan kokatzen dira gehien bat. Berazi kusi daitekeenez Busturian nekazal eta landa etxe itxurako ostalaritza nagusi da. 2010ean Busturiko turismo ostatu lekuak ‰37,73a izan dira eta 2011an ostalaritza jarduerak ‰9,01 (Udalmap), azken urteetan zehar datua mantendu den arren adierazle honen emaitzak epe ertainean gehitzea espero da. Gaur egun ostalaritza jarduera gehienak zahar geratu dira eta arduradunek ez dute dinamizatzeko edo berriztatzeko asmorik. Nekazaritza produktu batzuek beren izendapen propioa dute kalitate labelarekin: Gernikako babarrunak eta piperrak, esaterako, eskualde eta autonomi mailan oso ezagunak. Busturin bertoko tomatearen espezie ezberdinak landatzen dira (pikoluzea adibidez, Udalak dastaketa azokak antolatzen ditu). Produktu hauen ezarpena eta publizitatea areagotzea komeni da (horrela lehen sektorea ere bultzatuko litzateke). Eskualdeko turismoaren eragina oso garrantzitsua da Busturin, batez ere kostaldeko herri eta Urdaibai turismo traktore nagusiak direlako, hala ere Busturin egun askoz geratzeko ohiturarik ez dago (turistek lau bost puntu ikusten dituzte eta beste herri edo leku batzuetara doaz). Ostalaritza arloko eskaintza handitzearen beharrizana planteatzen da eta naturaz gozatzeko ekipamenduak jartzea eta ezagutzera ematea: behatokiak, bide egokitzeak, bidezidorrak, bide berdeak… Busturiko Udalak 2011an turismoaren diagnostikoa egin du. Turdaibai Elkarteak Urbaibaiko turismoa dinamizatzen du, elkarteak kudeatutako jardueren helburu nagusia egungo turismo eskaerara egokitzea da, beti ere eskualdeko ezaugarri jasangarri eta kulturalak sustatuz. HAPOaren aurrerakinak turismo berdea eta kalitatezkoa bultzatu nahi du, inguru fisiko eta

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 56

naturalarekin errespetagarria, Busturiarentzat erakargarria izango dena. Zentzu honetan, ostalaritza arloko eskaintza handitzearen beharrizana planteatzen du eta naturaz gozatzeko ekipamenduak jartzea: behatokiak, bide egokitzeak, bidezidorrak, bide berdeak… ezarpena jasotzen du. Busturiko herritarren ustez turismoa bultzatu beharreko arlo garrantzitsua da, batez ere herriari ekarri ahal dion aberastasunagatik. 5.1.4.- ENPLEGUA ETA LAN MERKATUA

Busturiko biztanleriaren %85,71ak udalerritik kanpo lan egiten du (UDALMAP 2001), datu altua dirudien arren izaera berdineko Urdaibaiko beste udalerrien %baino baxuagoa da. Busturi landa izaera duen herria da, beraz izaera bereko udalerrien antzera, tokian lana aurkitzeko aukera gutxi dago. Busturiko biztanleria aktibo gehienak zerbitzu sektorean egiten du lan, bai Bizkaia bai EAEn bezala. Industria sektoreak beste lurraldeen bataz bestekoarekin konparatuz % altuagoa dauka, baita lehen sektorean lan egiten dutenak ere. Eraikuntza sektorean beste datuen bataz bestekoaren gainetik dago. Egungo langabezi egoera larria da, bai Busturin bai EAE osoa ere, hurrengo taulan 2011ko langabezi tasa datua ageri da (Udalmap).

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

Langabezi tasa(%) 8,07 9 10,68 10,04

Hurrengo grafikoan gizonen eta emakumeen langabezi bilakaera jasotzen da (EUSTAT). 2010 urtean erregistraturiko langabezia ondo mantendu zen arren 2011an beherakada nabari da. Emakumezkoen langabezia gizonezkoena baino gehiago igo da.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Gizonezkoak Emakumezkoak

Egoera berezian dauden edo laneratzeko zailtasunak dituzten giza talde nagusiak, emakumezkoak, gazteak eta etorkinak dira. ENPLEGU ETA PRESTAKUNTZA POLITIKAK 2010ean Busturiako jarduera tasak jaso dira hurrengo taulan (Udalmap). Aurreko puntuan ikusitako langabezi tasaren araberako datuak eta joerak jarraitzen dira.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 57

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

Emakumezkoen jarduera tasa

39,41 41,42 41,35 41,55

Gizonezkoen jarduera tasa

54,76 50,77 53,07 53,52

Busturian 152,06 kontratu/ mila biztanle egin ziren (2010 Udalmap) Eskualde, Bizkaia eta EAE baino askoz gutxiago (204,94, 361,24 eta 357,94). Datu honek herrian lana lortzeko zailtasuna adierazten du, tokiko jarduera ekonomikoen bultzada egin nahi da, esaterako turismo azpiegiturak/zerbitzuak, nekazaritza, jarduera industrial garbiak. Busturiko Udala Gernika-Lumoko Lanbide Zentroan barneratuta dago, zerbitzu honek enplegua sustatu eta enpresen sorrera bultzatzen du. Alde batetik, informazio jarduerak eta enplegu eskaintza eskaerak kudeatzen ditu eta bestetik, jarduera ekonomikoen sorrerarako aholkularitza eta sortuta daudenei laguntza eskaintzen die. Busturiko enplegu eta prestakuntza Lanbide Ekimenak erakundeak kudeatzen du (adi onartu berri diren konpetentziak). Bere zereginak tokiko sustapen sozio ekonomikoa lagundu eta enplegua sortzera zuzenduta daude, hauen bitartez:

- Laneratze-hobekuntzara zuzendutako politikak hezkuntza eta lan bitartekaritza erabilita; beti ere, enpresa egituraren beharretara egokitzen den lan eskaria bilatuz. - Enpresen garapena eta lehiakortasuna hobetzeko ekintzak garatu. - Gutxietsitako taldeei zuzendutako programak haien laneratzea eta gizarteratzea errazteko. Bereziki hezkuntza programak, DBH gainditu barik hezkuntza mundutik irten diren gazteei zuzenduak. - Eskualderako estrategikoak diren programak sustatu eta martxan jarri.

Lanbide Ekimenak Zentroa 1989. urtean eratu zen Busturiko Udalaren ekimenez. Gerora lan-hitzarmenak sinatu dira Busturialdeko 16 udalerrirekin: Morga, Muxika, Forua, Murueta, Busturi, Arratzu, Busturi, Ereño, Nabarniz, Mendata, Kortezubi, Gautegiz Arteaga, Ibarrangelu, Elantxobe, Ea eta Errigoiti. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA:

Lotutako ildoak eta programak LE1. GARAPEN EKONOMIKO OREKATU, DIBERTSIFIKATU ETA IRAUNKORRERANTZ AURRERA EGITEA P1.1. Egoera txarrean dauden sektoreentzako (emakumezkoak, gazteak,…) enplegua sustatzeko programa. P1.2. Ekonomia-jasangarritasuna eta –dibertsifikazioa sustatzeko programa P1.3. Ingurumen-izpideetan oinarritutako turismoa bultzatzeko programa. Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Langabezian dauden sektoreei Gernika-Lumoko Behargintzako eta beste instituzio batzuen (trebakuntza ikastaroak, enplegu eta bere funtzioekin erlazionatutako zerbitzuak, beste ekimen batzuk...) jardueren eta laguntzen gaineko informazioa hobetzea eta helbideratzea.

• Gernika-Lumoko Ekimen Profesional Zentroko ekintza eta laguntzen informazioa zabaltzea eta herritar sentsibilizazio kanpainak.

• Udal laguntza giza zerbitzu, kultura eta tokiko merkataritzagaz erlazionaturiko jarduera ekonomiko berrien instalazioan.

• Udal laguntza herrian dauden Hirugarren adineko Egoitzetan.

• Jasangarritasun Turismoaren Eskualde Plana zabaltzea.

• Udalerrian jasangarritasun turismoarekin erlazionaturiko ekimenei laguntza.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 58

• Udal ondare kultural, arkitektoniko eta naturalaren zabaltzea.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA Urdaibaiko Jarduera Sozioekonomikoen Egokitzapen eta Garapenerako Egitaraua. EAE Merkataritza jardueraren legea Merkataritzako ekipamenduen Lurralde Plan Sektoriala Martxoaren 16ko 6/1994 Legea, turismoa antolatzeari buruzkoa Euskadiko turismoaren lehiakortasun plana 2006-2009 Enpresen lehiakortasunerako eta gizarte berrikuntzarako 2006-2009 aldirako planak. 2007-2013 aldirako EAEko Landa Garapen Plan Iraunkorra EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Lurrak lantzeko jarduera edo ekimena antolatu. 2. Laborantza ekologikoa sustatzeko ustiapenak dituzten partikularrekin elkarlanean aritu. 3. Ostalaritza arloko eskaintza handitzearen beharrizana herritarrei helarazi eta ostalaritza

aktibitate berriak ezartzeko laguntza edo elkarlana bultzatu. 4. Naturaz gozatzeko ekipamenduak ezarri, behatokiak, landa-bide egokitzeak, bidezidorrak

edo ibilbide ekologikoak, besteak beste. 5. Egoera ahulean dauden edo laneratzeko zailtasunak dituzten giza taldeei laguntza eta

zerbitzuak eskaini. 6. Basoko ustiakuntzen erregulazioaren betepenaren jarraipena egin, egurra ateratzeak

kontrolatu eta botatako arbolen lekuan berriak landatzeko haztegien ezartzeak egiaztatu. 7. Busturiko basoen jabeekin bilerak mantendu hauen kudeaketa eta jaso ditzaketen

laguntzen inguruko arloak lantzeko.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 59

5.2.- ONGIZATEA ETA GIZARTERATZEA

AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 7. OSASUNERAKO TOKIKO EKINTZA 9. GIZARTE BERDINTASUNA ETA JUSTIZIA

5.2.1.- GIZARTE ZERBITZUAK ETA BERDINTASUNA

Busturialdeko Gizarte-Zerbitzu Mankomunitateak 16 udalerri biltzen ditu (Arratzu, Busturi, Ea, Elantxobe, Errigoiti, Forua, Gautegiz-Arteaga, Gernika-Lumo, Ibarrangelu, Kortezubi, Mendata, Morga, Mundaka, Murueta, Muxika eta Sukarrieta). Busturialdeko Gizarte zerbitzuak eskaintzen dituen zerbitzuak hurrengoak dira:

• Inmigrazio zerbitzua (teknikari bat) • Oinarrizko Gizarte zerbitzuak: Oinarrizko gizarte unitatea (5 gizarte langile), psikologi

eta gizarte heziketa (2 hezitzaile eta 1 jardunaldi erdian, psikologo eta psikomotrizista bat jardunaldi erdian).

• Gizarte Zerbitzu espezializatuak: lege aholkularitza zerbitzua (astean abokatu bat 5 orduz) eta larrialdietarako harrera zerbitzua.

• Beste arlo batzuk: adinekoak eta landa gunea, haurtzaroa nerabezaroa eta familia eta emakumea.

Busturialdeko Oinarrizko Gizarte Zerbitzuak Busturiako biztanleen %13,3 hitzordu izan zituen 2010 urtean zehar, Busturialde osoko %10,02a. Hitzordua izandako portzentaia nahiko altua da, soilik Elantxobe eta Errigoitik gainditu zuten ehuneko hori (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria). Hirugarren adinari dagokionez, dependentzia baloraziorako 25 eskaera egon ziren Busturian 2010 urtean, Busturiako datua eskualde guztiko %21,47a izan dira. Eskaera hauek herritarren %1,4 izan dira, eskualdeko bataz bestekoa baino pixka bat altuagoa (%1,3a) (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria). Dependentzia hori onartu zaien herritarren %4,6a izan dira, Eskualdeko bataz bestekoa baino altuago (%3,65), beraz Busturiako dependetzi egoera altuagoa izan da (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria). Etxebizitza Laguntza Zerbitzua erabiltzen dutenak 18 pertsona izan dira, eskualdeko bataz bestekoa 8,77 izanik, Busturiako erabiltzaileak %12,09a izan dira 2010ean, hauetatik %70a emakumeak izan dira eta %39a bakarrik bizi dira. Haurtzaroa eta familia zerbitzuan Busturiako 3 espediente ireki ziren, 5 adin txikikoak eta 2 nagusienak. Lege aholkularitza zerbitzuak hartutako kontsulta kopurua Busturialdean 196 izan ziren 158 emakumeena eta 38 gizonena. (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria). Hurrengo grafikoetan Busturiko mila biztanleko Oinarrizko Errenta eta Gizarte Larrialdi Laguntzak jasotzen dituzten bizikidetza-unitatea kopuruaren eboluzioa adierazten dira (Udalmap). Ikusten dugunez egungo egoera ekonomikoak errenta eta laguntzen igoera

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 60

ekarri du. Oinarrizko errenta familia kopurua Gizarte Larrialdi Laguntza familia kopurua

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2003 2004 2005 2006 2007 2008

0

2

4

6

8

10

12

2003 2004 2005 2006 2007

Egungo egoera ekonomikoak giza arazoak larritzen eta gehitzen ditu (depresioa, indarkeria, alkoholismoa, drogamenpekotasuna, besteak beste). Busturian gero eta jende nagusi gehiago dago, nagusi asko dependienteak dira eta gehienen etxebizitzak egokitu gabe daude. Busturin nagusien egoitza bi daude (Arrotegi, Axpe auzoan eta publikoa eta Zelaiondo, San Kristobal auzoan). Hurrengo irudian migrazio tasaren bilakaera azaltzen da (EUSTAT).

BUSTURIAKO BIZTANLEGO MUGIMENDUA

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

2006 2007 2008 2009 2010

EMIGRAZIOA

INMIGRAZIOA

2010 urtean inmigrazio eta emigrazio tasak proportzio berean igo dira eta 2011 eta 2012 urteetan ere horrela izan dela uste da. Busturiako udal erroldaren arabera:

• 2012ko urtarrilaren 1ean 53 atzerritar zeuden, biztanleriaren %3. 2011ko erroldan baino 9 gutxiago.

• Busturialdeko biztanleriaren bataz bestekoaren arabera %7,5a atzerritarrak dira. • Busturialde guztiko atzerritarren %7,5a Busturian bizi dira. • 2011 urtean Bizkaiko atzerritarrak biztanleriaren %6,2 izan dira eta Euskal Autonomi

Erkidegoan %6,6a izanik, beraz Busturikoa bataz bestekoen azpitik dago. (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria).

Busturialdeko heldu berrien artean erdiak Bizkaiko beste herri batzuetatik datoz, Bermeo eta Bilbotik bereziki. Atzerriko biztanleriaren %43,7 Europako Batasunetik kanpoko herrialdetik

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 61

etorri da eta Europako Batasunetik %56,3, %86,6 Errumaniatik. (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria). Eskualdeko etorkin guztien %54a emakumeak izan dira eta %55,4a 18-39 urte bitarteko etorkinak eta %18a adin txikikoak. (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria). Hurrengo grafikoan Busturiako etorkinen nazionalitatea ikus daiteke (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko Memoria).

ETORKINAK NAZIONALITATEAREN ARABERA (2012)

Errumania Argentina Maroko Bolivia Italia Kuba

AEB Aljeria Brasil Portugal Erresuma Batua Ekuador

Ghana Paraguai Seychelleak Senegal

Baina Busturiako gabeziarik nagusiena, landa herriko zerbitzuen eskari zehatzei era orokorrean eta berdintasunez erantzuteko zailtasuna da. Busturiko Udalak irisgarritasun plana eguneratu gabe dauka (azken edizioa 2004koa da) eta ez dago Gazteria planik martxan. Busturian hirugarren adineko zentroa dago eta bertan nagusientzako ikastaroak egiten dira. Busturiko gazteriak uste dut gazte lokalaren beharra dagoela eta erabili gabe dauden lokalei erabilera bat eman beharko zitzaiela. 5.2.2.- GENERO BERDINTASUNA

Busturiko Udalak berdintasun diagnostiko bat dauka egina, momentuan Berdintasun Plana eratzen ari da. 2007tik 2011ko garapena ikusita emakumeen langabezia baxuagoa izan da Busturian (Eustat), 2011an ordea parekatua egon ziren gizon eta emakumeen langabezi tasa. Busturiako %69ak zerbitzu sektorean lan egiten du, sektore honek emakume askori ematen dienez lana eta krisialdiak ez duenez asko jo, emakumeen langabezi tasa ondo mantendu da.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 62

Busturian Bizkaiko Foru Aldundiak erabiltzen duen Equal X Index adierazlea aplikatuz 54,43koa izan zen 2010ean, datua ateratzeko ordaindutako lana, hezkuntza maila altua, sektore banaketa, lan bilatzea eta udalerrietako zinegotzigoen datuen arteko formula bat erabili da. Busturialdeko bataz bestekoa 55,37koa izan zen, Busturikoa baino apur bat altuagoa, beste udalerriekin konparatuz Busturiako datuan ahiko ona da (Busturiako Berdintasun Diagnostikoa). Busturialdeko Mankomunitatean 2010 urtean jasotako tratu txarren biktimak 14 izan ziren (erdia etorkinak) eta 2011n 13 (8 etorkinak), beraz egoera hobetzera joan dela esan dezakegu, hala ere etorkinen arteko tratu txarrak gehitu egin dira. 2011ko biktima horien artean 2 Busturiarrak ziren eta 2012 ez da Busturian tratu txarrik salatu. ((Busturiako Berdintasun Diagnostikoa). Busturiako Berdintasun Diagnostikoa eratzeko egindako elkarrizketen arabera hurrengoa esan dezakegu:

• Elkarrizketatutakoen %87,5ak emakume eta gizonezkoen arteko lan egoera ezberdinak direla uste zuten.

• Elkarrizketatutakoen %37,5ak emakumeen garapen pertsonala asko hobetu dela uste zuten.

• Elkarrizketatutakoen %75ak rol eta estereotipo sexistak ematen direla uste zuten. Egunerarte berdintasun jarduera ezberdinak antolatu ditu Busturiko Udalak, batez ere baserri emakumearen inguruan. Busturiko Udalbatzan Berdintasun Zinegotzi bat dago. Busturiko herritarren artean sortutako elkarteetan emakumearen partaidetza eta presentzia nagusia da, hala ere elkarteetako lehendakaritzak gizonezkoen eskuetan daude. Elkarte askotan emakumeak nagusi diren arren ez dago berdintasunaren alde lan zehatzik egiten duen elkarterik. Guzti honekin, Busturiko Udala berdintasun arloa garatzen hasi dela baieztatu dezakegu. 5.2.3.- BIZIKIDETZA

2011ko delituen indizea Busturin ‰32,65koa izan da, Eskualdeko indizea 38,08, Bizkaikoa 42,32 eta EAEkoa 39,26 baino baxuagoa (Udalmap). Hala ere herritarren iritziz, segurtasunak txarrera egin du, lapurreta gehiago atzematen direlako. Busturiko herritarrengan auzotasun izaera oso barneratuta dagoela nabari da. Busturiko herritar izatea baino auzotar sentimendua indartsuagoa da. Urdaibaik bizi kalitate handia du. Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Antolamendu sailak egindako bost urteko inkesta prozesuaren arabera –«Urdaibai Biosfera Erreserban bizi

diren biztanleen iritzia» izenekoa–, 2005ean inkestatutakoen % 97 pozik dago bizilekuarekin. 5.2.4.- GIZA ETA OSASUN ZERBITZUAK

Zerbitzu sozio-sanitario nagusiak Bermeon eta Gernika-Lumon kokatuta daude, nahiz eta zerbitzua eskualde osoari eman. Gernika-Lumo eta Bermeon aurkitzen dira Urdaibaiko

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 63

osasun eta ongizate ekipamendu gehienak, herri hauek ekipamenduen %73 eta %55a biltzen dituzte, hurrenez hurren. Erresoluzio Altuko Zentro berriak laster irekiko ditu ateak, Gernika-Lumoko Lorategieta auzoan kokatzen dena hain zuzen. Ospitale honek 40 areto inguru izango du, honela banatuta: errekonozimendua, tratamendua, errehabilitazioa eta kirurgia nagusiko anbulatorioa. Busturin medikua eta farmazia bat aurkitu daitezke, San Bartolome auzoan. Mediku orokorreko zerbitzuak astelehenetik ostiralera ematen dira, pediatra astean bi aldiz dago eta era jarraian praktikante bat. Farmazia zerbitzua hobetzeko aukerak aztertzea proposatzen da. Busturiko herritarrek anbulatorioko medikua era egonkorrean egoteko indar egin behar dela uste dute. 5.2.5.- TELEKOMUNIKAZIOAK ETA IKTETARA IRISMENA

IKTen erabilera maila altua dela uste da, hala ere Busturiko goialdeko etxebizitza gutxitan internet instalakuntza hobetu beharko litzateke. Bada nagusien generazio bat teknologi berriak erabiltzen ez dakiena, beraz udal zerbitzua pertsonalki edo telefono zegiten jarraitzea komeni da. Hurrengo grafikoetan KZgunearen erabileraren inguruko datuak biltzen dira.

5.2.6.- BESTE ZERBITZU BATZUK (POSTA ETA BANKUAK) Posta eta banku zerbitzuak, landa izaerako edozein herritan bezala nahiko eskasak edo hobetu beharrekoak dira. Era berean, BBK-ko (Kutxabank) bulego bat aste guztian zehar irekita zegoen, gaur egun astean bitan soilik irekitzen da. Honek ere herritarren artean ez adostasunak ekarri ditu.

AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 64

LE.3 UDAL BIZIA DINAMIZATU, GARAPEN KULTURALA BULTZATU ETA GIZA JUSTIZIA SUSTATU P3.1. Kohesio eta giza justizia sustatzeko programa P3.2. Udalerrian giza biziaren dinamizazio programa P3.3. Hizkuntza-normalkuntzaren bultzada eta ekintza kulturalaren programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Hirugarren adinekoen Zentroaren dinamizazioa. Giza erlazioen hobekuntzen proposamenak aztertu: esperientzia eskola, nagusien hartzea,...

• Udaletxeak nazioarteko solidaritatera zuzentzen duen aurrekontuaren mantentzea, % 0,7ra iritziz.

• Bizitza eta giza elkartzeak duen oinarrizko zerbitzuen ezarpena erraztu: haurtzaindegiak, haur-eskolak; ostalaritza eta elikadura; osasun zerbitzuak,...

• Nagusien euskaratzea bultzatu. • Nekazal guneetan telekomunikabideen zabaltzea erraztu.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA Busturiko Udalerriaren Babes Zibileko Bolondres Taldea Arautzen duen Ordenantza. Jubilatu edo pentsionistei eta langabezian dauden pertsonei Udal dirulaguntzak emateko araudia. EAE Emakumeen eta gizonen arteko berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legea Gizarte Zerbitzuen Legea (proiektua) Abenduaren 27ko 10/2000 Legea, Gizarte eskubideen gutuna (Eusko Jaurlaritza) IV. Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunerako IV. Plana Gizarteratzeko II. Euskal Plana (Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila) Euskadi Informazioaren Gizartean 2010 Plana: Euskadiko Agenda Digitala Enpresen lehiakortasunerako eta gizarte berrikuntzarako 2006-2009 aldirako planak. 2007-2013 aldirako EAEko Landa Garapen Plan Iraunkorra. II. Immigrazio Plana (2008-2011) EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Busturiko auzo guztietan azpiegitura eta beharrezko zerbitzuak era parekatuan ezartzen saiatu.

2. Berdintasun diagnostiko eta planean jasotako jarduerak ezarri.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 65

5.3.- HEZKUNTZA, EUSKARA, KULTURA ETA KIROLA AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 5. HIRIAREN PLANGINTZA ETA DISEINUA 9. GIZARTE BERDINTASUNA ETA JUSTIZIA

5.3.1.- HEZKUNTZA ESKAINTZA-ESKAERA ETA HEZIKETA MAILA

Busturin hezkuntza zentro bi daude:

• Busturiko Haurreskola 2004ko urrian jarri zen martxan Altamira Auzoan. Ikasle kopurua gehituz doanez eskola egokitzen joan beharko da.

• Jose Maria Uzelai Ikastetxea, Haur eta Lehen Hezkuntzako eskola da. Eskola hau hemendik urte gutxira handitzeko beharra atzematen da.

Zehaztutako hezkuntza zerbitzuak egon arren, hobekuntza lanak egiten joan beharko da, adibidez haurreskola eta eskolak handitu edo lekuz aldatu, jantoki zerbitzua dagoen arren azpiegitura ez da guztiz egokia. Ikastetxeak autobus zerbitzua eduki arren autoaren erabilera altua da. 5.3.2.- EUSKARA

Busturin, udalerri gehienetan bezala, adin batetik aurrera euskararen erabilera gutxitu egiten dela atzeman daiteke. Hala ere, euskara bermatzeko hainbat jarduera burutzen dira, bai udal erakunde mailan, bai udalerri mailan ere. Euskara teknikaria astena bi aldiz hurbiltzen da udaletxera, teknikari honek jarduera ezberdinak antolatzen ditu, ostalari, herritar, langile eta politikariekin. EBPN garapena burutzen du ere (bertoko euskara ezagutarazteko liburu eta DVD, bertsolaritza ikastaroak, euskara eskolak, etab.). Busturiko Udala UEMAko (udalerri euskaldunen mankomunitatea) partaide da eta Bai Euskarari ziurtagiria dauka, honekin euskararen barne erabilera indartzen ari dela esan daiteke. Busturik. 2006 urtean (EUSTAT) Busturin 1.103 euskaldun bizi dira eta 235 erdaldun.

URDAIBAI BIZKAIA EAE

Euskaldunak (%) 75,10 20,10 32,30

5.3.3.- KULTURA ETA KIROLA

Busturiko Udaletxeak Gernika Lumo eta Bermeoko Kirol Patronatuekin hitzarmen bat sinatu du (herritarrek baldintza berdinetan erabiltzeko). Busturiko kirol ekipamenduak hurrengoak dira:

• Aingerubideko erabilera anitzeko sala (Axpe auzoan, kultur etxea). • Herriak hiru frontoi ditu, bi Axpe auzoan hauetatik bat estalia eta beste bat Altamira

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 66

auzoan. • Itsas-Adar belar naturaleko futbol zelaia (Axpe auzoan, 1982an zen eta 2005ean

berrikuntzak egin ziren). HAPOaren Aurrerapenena futbol zelaiaren ingurua hobetu eta berregituratzeko nahia jasotzen da.

• Tenis pista estaliak (Altamira auzoan). Altamira auzoan Kultur Etxea dago, bertan KZgunea eta Udal Liburutegia daude, non ikastaro eta uda eta neguko jarduera ezberdinak antolatzen diren. “Matadero” izenez ezagututako kultur azpiegitura honek hobekuntza lanak behar ditu (batez ere ikasteko gelak). Kultur azpiegiturak txiki geratzen hasi dira, instalazioen berrantolaketa edo lekuz aldatze proposatzen da, udalak baditu hainbat lokal jarduera kulturalak burutu ahal izateko. Kirol eta kultur egitarau egokia eduki arren, herritarren partaidetza gehitzeko jarduerak bultzatu beharko dira. Busturiko herritarren ustez kultur, kirol eta ingurumen zerbitzuak indartu behar dira (batez ere turismoa sustatu dezaketenak). AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak

LE.3 UDAL BIZIA DINAMIZATU, GARAPEN KULTURALA BULTZATU ETA GIZA JUSTIZIA SUSTATU P3.1. Kohesio eta giza justizia sustatzeko programa P3.2. Udalerrian giza biziaren dinamizazio programa P3.3. Hizkuntza-normalkuntzaren bultzada eta ekintza kulturalaren programa

Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Udalerri batzuen artean dinamizatzaile soziokulturalak ezartzeko aukera aztertu eta bere jarduera bermatu.

• Udal giza-, kultural- eta kirol taldeen jarduerak bermatu. • Herri Jaien antolakuntzan jasangarritasun irizpideak sartu. Komisio eta Jai

antolatzaileen artean IHOBEren Gida banatzea. • Altamirako KZgunea erabiltzea bultzatu eta zerbitzuaren kudeaketa hobetu. • Nekazal guneetan telekomunikabideen zabaltzea erraztu.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA Busturiko kirol-instalazio estalien erabilera arautzen duen Ordenantza. Paresiko Basoetxearen barne araudia EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUAK:

1. Jose Maria Uzelai Ikastetxea handitzeko beharra aztertu eta beharrezkoa izanez gero handitze lanak egin.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 67

5.4.- ETXEBIZITZA AALBORGEKO KONPROMISOA(K): 9. GIZARTEKO BERDINTASUNA ETA JUSTIZIA

DIAGNOSTIKOA

5.4.1.- ETXEBIZITZA-PARKEAREN EZAUGARRIAK

Etxebizitza erosotasuna, etxeko instalazio eta zerbitzuei dagozkio, hurrengo taulan ikusi ditzakegu Busturiko 2006 urteko datuak:

BUSTURI BIZKAIA EAE

Ur beroa (%) 100 100 100 Bainua (%) 100 199 100 Berokuntza (%) 61 63 68 Telefonoa (%) 97 99 99 Tutu bidezko gasa (%) 0 64 69 Erosotasun indizea (%) 62 71 72

Busturiko etxebizitzen erosotasun indizea 62,42koa izan zen (100 puntu da lortu daitekeen altuena), Eskualde, Bizkaia eta EAEkoa baino baxuagoa (70,53, 70,82 eta 72,23) (Udalmap 2006). Gernika-Markinako Eremu Funtzionalean alokairuan dauden etxebizitzen indizea %6,5 da, Euskal Autonomia Erkidegoko batez bestekoaren gainetik (%5,4). 5.4.2.- ETXEBIZITZA HUTSA, ANTZINATASUNA ETA ZAHARBERRITZEA

Busturiko bigarren egoitza diren etxebizitza kopurua altua, aroaren araberako biztanleria dela eta. 2006 urtean 1.236 famili etxebizitzetatik 658 lehen egoitza ziren, hau da etxebizitzen %53,23a bigarren egoitza edo okupatu gabe dauden etxebizitzak dira (Udalmap). Hurrengo taulan 2001 urteko etxebizitza hutsen kopuruak jaso dira (Udalmap):

BUSTURI ESKUALDE BIZKAIA EAE

Etxebizitza hutsak (%) 11,62 10,69 9,42 9,52

Busturiako etxebizitzen %37,9 bigarren etxebizitza dira eta herri osoko etxebizitzen %11,6a hutsik egon dira 2011 urtean (Eustat). Portzentaia biak Busturialdeko datua baino altuagoak dira, %16,3 eta %10,8 hurrenez hurren. 2010an Busturiko etxebizitzen %24,31 50 urte edo gehiagokoak izan dira. Udalaren lehentasuna momentuko etxebizitzen eraberritze eta erabilera neurriak bultzatzea da, horregatik eraikinen banaketa horizontala baimentzen duen ordenantza eratu da baina egoera berrira egokitu nahi da.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 68

5.4.3.- ETXEBIZITZA BEHARRA ETA ESKAERA

Hurrengo taulan 2011ko etxebizitza eskatzaileak adierazten dira (Udalmap).

BUSTURI BIZKAIA EAE

Etxebizitza eskatzaile (‰)

38,85 40,50 40,64

Momentuz Busturiko Udalak ez du beharrezkoa ikusten etxebizitza eraikuntza masiborik egitea, landa itxura mantendu nahi da, horregatik auzoak indartu nahi dira eta herri guneak erabili etxebizitzak egiteko, berreskuratzeko eta alogerak bultzatu. Herritarren ustez alogerezko etxebizitza falta handia dago. Gazteei zuzenduta batez ere, etxebizitza duinak eta ekonomikoak bultzatu beharko dira beti ere hazkunde orekatu bat bermatuz. Etxeen alokairu soziala bultzatuko da. Busturiko HAPOren Aurrerapenak aipatutako lehentasun eta irizpideak babesten ditu. AURREKO TOKIKO EKINTZA PLANA: Lotutako ildoak eta programak LE1. HIRIGINTZA OREKATU BATEN ALDE APOSTU EGITEA P1.1. Etxebizitza programa Indarrean baina garatzeko dauden ekintza garrantzitsuak

• Etxebizitza sozialak egiterako garaian neurriak hartu herriko gazteei lehentasuna emateko.

LOTUTAKO PLANAK ETA ARAUDIAK:

UDALA EAE � Etxebizitza Legearen aurreproiektua

� Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Sailaren 2006-2009 aldirako Etxebizitza Gida Plana

� Babes ofizialeko etxebizitza erregimena: Martxoaren 4ko 39/2008 Dekretua, babes ofizialeko etxebizitzen araubide juridikoari eta etxebizitza eta lurzoru arloko finantza neurriei buruzkoa (2008ko martxoaren 28ko 59. EHAA)

� Etxebizitza beharra: Etxebizitza eta Gizarte Gaietako sailburuaren 2002ko abenduaren 30eko Agindua, etxebizitza beharraren zirkunstantziei buruzkoa (abenduaren 31ko 249 zenbakidun EHAA) eta maiatzaren 17ko 111/2005 Dekretua

� Alokairuaren sustapena: 2002ko abenduaren 30eko Agindua, babes ofizialeko etxebizitzen sustapenerako laguntzei eta alokairua bultzatzeko neurriei buruzkoa.

� Bizigune, hutsik dauden etxebizitzei buruzko programa: 316/2002 Dekretua, abenduaren 30ekoa, "hutsik dauden etxebizitzei buruzko programa" sustatzen eta bultzatzen duena; programaren erregimen juridikoa ezartzen du eta "Vivienda y Suelo de Euskadi S.A./ Euskadiko Etxebizitza eta Lurra, E.A." (Visesa) sozietate publikoaren esku uzten du haren kudeaketa. Eta 2003ko apirilaren 22ko Agindua, hutsik dauden etxebizitzei buruzko programa lagatzeko baldintzei eta esleitzeko prozedurari buruzkoa

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 69

� Udalentzako neurriak: babes ofizialeko etxebizitzak egiteari begira ondare publikoa osatzeko, lurzoruak kostu bidez eskuratzeari buruzko finantza neurriak

EKINTZAK EGITEKO LEHENTASUN EREMUA

1. Etxebizitza hutsei erabilera edo hauena lokera bultzatu. 2. Landa auzoak mantendu eta herri guneetako etxebizitzak berreskuratu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 70

6.- EBALUAZIO OROKORRA ETA

LEHENTASUNEZ ESKU HARTZEA ESKATZEN

DUTEN EREMUAK.

2.- LURRALDEAREKIN LOTURIKO ALDERDIAK

2.1.- LURRALDEA ETA PLANGINTZA

2.1.1.- Lurralde eremua -

2.1.2.- Udal lurzoruaren egitura eta erabilera

2.1.3.- Hiri egitura eta ehundura

2.1.4.- Hiriko eta hiri inguruetako berdeguneak

2.1.5.- Hiri paisaia eta gune hondatuak

2.1.6.- Ondare arkitektonikoa eta kulturala

2.1.7.- Hiri antolamendua

2.1.8.- Antolamenduan eta eraikuntzan jasangarritasun irizpideak sartzea

Lehentasun Eremuak:

• Busturiko ondarearen aurrekatalogotik hasita behin betiko katalogoa eratu.

• Busturiko Udalak eraikuntzan eraginkortasun energetikoa bultzatuko duten araudi tresnak edo tresna fiskalak onartzea.

2.2.- NATURA ETA BIODIBERTSITATEA

2.2.1.- Natura eta paisaia balioak

2.2.2.- Sistema naturalen eta paisaien kontserbazioa egoera

2.2.3.- Jardueren eragina eta arriskua nekazaritzan zein natur ingurunean

2.2.4.- Babestutako guneak

2.2.5.- Natur ingurunearen antolamendu eta kudeaketa

Lehentasun Eremuak:

• Arriskuan dauden espezieen jarraipena eta babespena bultzatu behar da, hala nola nekazaritza jardueren berreskuratzea.

• Urdaibain oso deigarria denez ibai-ahoko guneak daukan balioa, hau mantentzeko lanak egin.

• Basoko ustiakuntza era jasangarrian kudeatzeko proiektuak garatu.

• Ingurumenaz gozatzeko ekipamendu berriak jartzeko aukera aztertu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 71

• Nekazal erabilerarako balio estrategiko handia dauzkaten lursailak nekazaritzarako berreskuratu.

2.3.- MUGIKORTASUNA ETA GARRAIOA

2.3.1.- Ohiko mugikortasun beharraren ezaugarriak

2.3.2.- Mugikortasun kudeaketa eta antolaketa

2.3.3.- Lurralde loturak eta irisgarritasuna

2.3.4- Garraio publikoa

2.3.5.- Oinezko eta bizikleta sarren ezaugarriak

2.3.6.- Bide sarea eta salgaien garraioa

2.3.7.- Aparkalekua

2.3.8.- Motorizazio eta ibilgailuak

2.3.9.- Istripuak eta bide hezkuntza

Lehentasun Eremuak:

• Busturin mugikortasun iraunkorrerako udal planaren zirriborroan jasotzen diren jarduerak burutu.

• Oinezko eta bizikletentzako bide edo herri lotura berriak diseinatu HAPOn jasoz.

• Axpe-San Antonioko antolaketa egin mugikortasun eta aparkaleku arazoei irtenbidea emanez.

• Ibilgailuek harrapatutako oinezkoen kopurua altua denez, bide hezkuntza jarduerak antolatu

3.- BALIABIDE NATURALAK, HONDAKINAK ETA INGURUMEN KALITATEA

3.1.- URA

3.1.1.- Ur horniketa

3.1.2.- Edateko ura banatzeko sarea

3.1.3.- Eskaera eta kontsumoa

3.1.4.- Saneamendua eta arazketa

3.1.5.- Uraren zikloaren araudi eta kudeaketa

3.1.6.- Sentsibilizazio

3.1.7.- Ibaietako baliabideen kalitate eta eskuragarritasuna

Lehentasun Eremuak:

• Busturiko euri ura aprobetxatzeko sistema ezartzeko aukerak aztertu.

• Ur estolderiaren mantentze eta berriztatze lanak egiten jarraitu.

• Ur galerak saihesteko kontrol sistemak ezarri.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 72

• Ibaiaren kalitatea zaintzeko eta isuriak atzemateko protokoloa sortu.

• Saneamendu sistema herri guneetatik urrun dauden etxebizitzetara zabaldu.

• Busturiko uraren zikloaren inguruko tokiko ordenantza eratu eta onartu.

• Gerta daitezkeen uholde arrisku edo eraginak kontrolatzeko protokolo edo araudia ezarri.

3.2.- HONDAKINAK

3.2.1.- Hiri hondakinen sortzea

3.2.2.- Gaikako bilketa

3.2.3.- Hiri hondakinen kudeaketa eta tratamendua

3.2.4.- Hiri hondakinei buruzko ordenantza, zergak eta sentsibilizazioa

3.2.5.- Beste erako hondakinak

Lehentasun Eremuak:

• Kontrolatu gabeko hondakinen isurketa puntuen atzemate eta kudeaketa protokoloa ezarri.

• Hondakinen balorazioa sustatzeko kanpainak eta ekimenak martxan jarri.

• Busturin sortutako nekazal-abeltzain eta eraikuntza hondakinak kontrolatzeko jarduerak egin.

3.3.- ENERGIA

3.3.1.- Egitura energetikoa

3.3.2.- Energia berriztagarrien ekoizpena

3.3.3.- Toki administrazioko energiaren kontsumo eta kudeaketa

3.3.4.- Kale argiteria

3.3.5.- Energia kudeatzeko araudi eta sentsibilizazioa

Lehentasun Eremuak:

• Eraginkortasun energetikoa ziurtatzeko protokoloa habian jarri udal eraikinetan .

• Kale argiteria aldatu eta eraginkorragoak diren sistemak ezarri.

• Energia aurrezpena, eraginkortasuna edo energia berriztagarrien ekoizpena sustatzeko araudi, zerga edo kudeaketa ekimenak onartzea proposatzen da.

• Energia aurreztu beharrari eta energia eraginkortasunari buruzko herritarrentzako jarduera edo kanpainak antolatu.

• Etxebizitza, zerbitzu eta industria sektoreetako eraikuntzan energia eraginkortasunerako ekimenak eta lege edo zerga tresnak onartu.

3.4.- INGURUMENAREN KALITATEA ATMOSFERA, AKUSTIKA ETA LURZORUAK

3.4.1.- Atmosferara egindako isuriak

3.4.2.- Airearen kalitatea

3.4.3.- Kalitate akustikoa

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 73

3.4.4.- Lurzoruen kalitatea

3.4.5.- Komunikazioa, prestakuntza eta sentsibilizazioa

Lehentasun Eremuak:

• Busturiko industri guneko trafikoak eragindako kalte akustikoa gutxitzeko ekimenak aztertu eta antolatu.

• Udal teknikariei lurzoruen kutsadura, airearen kalitatea eta kalitate akustikoaren inguruko prestakuntza eskaini.

• Lurzoru kutsatu, airearen kalitate eta kalitate akustikoaren inguruko kanpainak egin.

3.5.- ARRISKUAREN ETA JARDUERA EKONOMIKOEN KUDEAKETA

3.5.1.- Arrisku naturalak eta teknologikoak eta hauen kudeaketa

3.5.2.- Jarduera ekonomikoan ingurumen eraginaren arriskua eta jardueren kudeaketa

Lehentasun Eremuak:

• Uholde arriskua gutxitzeko eta uholdeek eragin ditzaketen kalteak gutxitzeko ekimenak aztertu eta burutu.

• Busturin garatuko diren jarduera ekonomikoak ingurumen talka minimoa eragiten dutenak izatea.

• Produktu ekologiko eta bertoko produktuen ustiapenak indartu eta berrien ezarpenak sustatu.

3.6.- UDAL ADMINISTRAZIOAREN EROSKETA PUBLIKOA ETA INGURUMEN KUDEAKETA

3.6.1.- Sentsibilizazio eta erosketa / kontratazio publiko berdea

3.6.2.- Udal administrazioaren ingurumen kudeaketa

3.6.3.- Heziketa, sentsibilizazio eta komunikazioa ingurumen arloan

Lehentasun Eremuak:

• Udalean kontratazio berdea ezarri, IHOBEk sortutako plegu modelo estandarizatuekin lanean hasi.

• Busturiko udalean ingurumen zertifikazio bat lortu (Ekoscan).

• Udaleko langileen artean ohitura jasangarrien aldeko sentsibilizazioa lortu.

• Udalez gaineko erakundeekin harremanak izan, antolatzen diren ingurumen jarduera edo ikastaroen berri izateko.

3.7.- KLIMA ALDAKETA

3.7.1.- Klima aldaketari egiten zaion ekarpena

3.7.2.- Klima aldaketaren aurkako borroka planifikatzeko berariazko tresnak

3.7.3.- Hustubideen kudeaketari eta isurpen konpentsazioei lotutako berariazko ekimenak

3.7.4.- Sentsibilizazioa eta parte-hartzea

Lehentasun Eremuak:

• Ingurumen adierazleen kalkulua egiteko momentuan BEG-en isurketa eta bilakaera aztertu.

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 74

• Klima aldaketaren aurkako udal Ordenantza, Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programa, Energia Iraunkorrerako Ekintza Plana, edo antzeko klima aldaketarekin zerikusia duten beste ekimen batzuk egin eta ezarri.

• Klima aldaketaren eraginak gutxitzeko jarduerak burutu.

4.- SENTSIBILIZAZIOA, HERRITARREN PARTAIDETZA ETA BARNE KOORDINAZIOA

4.1.- KOMUNIKAZIOA, SENTSIBILIZAZIOA ETA HERRITARREN PARTAIDETZA

4.1.1.- Komunikazioa eta sentsibilizazioa

4.1.2.- Parte-hartzeko tresnak eta bideak

4.1.3.- Elkarteen sarea

Lehentasun Eremuak:

• Herritarren parte-hartze prozesuetan partaidetza gehitzeko plangintzak ezarri.

• Busturin elkarteekin elkarlanean jarraitu.

• Herritarrekiko informazioa gardentasuna eta partaidetza sustatu.

4.2.- BARNE KOORDINAZIOA ETA TRANSBERTSALITATEA

4.2.1.- Barne koordinazioa, komunikazioa eta Tokiko Agenda 21 kudeatzeko eredua ezartzea

4.2.2.- Baliabide teknikoak, buruzagitza politikoa eta udal kudeaketa planifikatzea eta programatzea

Lehentasun Eremuak:

• Busturiko Tokiko Agenda 21 kudeatzeko baliabideak zuzendu.

• Busturiko Tokiko Ekintza Plan berriaren ebaluazioa, programazioa eta ingurumen adierazleen kalkulua urtero egin.

5.- GIZARTE ETA EKONOMIAREN GARAPENA

5.1.- GARAPEN EKONOMIKOA ETA LAN MERKATUA

5.1.1.- Jarduera ekonomikoen egitura eta maila

5.1.2.- Familia ongizate maila ekonomikoa

5.1.3.- Turismoa eta ostalaritza

5.1.4.- Enplegua eta lan merkatua

Lehentasun Eremuak:

• Erabili gabeko nekazal lurrak lantzeko jarduera edo ekimena antolatu.

• Laborantza ekologikoa sustatzeko ustiapenak dituzten partikularrekin elkarlanean aritu.

• Ostalaritza arloko eskaintza handitzearen beharrizana herritarrei helarazi eta ostalaritza aktibitate berriak ezartzeko laguntza edo elkarlana bultzatu.

• Naturaz gozatzeko ekipamenduak ezarri, behatokiak, landa-bide egokitzeak, bidezidorrak edo ibilbide ekologikoak, besteak beste.

• Egoera ahulean dauden edo laneratzeko zailtasunak dituzten giza taldeei laguntza eta

BUSTURIKO JASANGARRITASUN DIAGNOSTIKOA (2012)

75tik 75

zerbitzuak eskaini.

• Basoko ustiakuntza jasangarria garapen ekonomikorako aukera bezala sustatu.

5.2.- ONGIZATEA ETA GIZARTERATZEA

5.2.1.- Gizarte zerbitzuak

5.2.2.- Genero berdintasuna

5.2.3.- Bizikidetza

5.2.4.- Osasuna eta osasun zerbitzuak

5.2.5.- Telekomunikazioak eta IKTetara irismena

Lehentasun Eremuak:

• Busturiko auzo guztietan azpiegitura eta beharrezko zerbitzuak era parekatuan ezartzen saiatu.

• Berdintasun diagnostiko eta planean jasotako jarduerak ezarri.

5.3.- HEZKUNTZA, EUSKARA, KULTURA ETA KIROLA

5.3.1.- Hezkuntza eskaintza-eskaera eta heziketa maila

5.3.2.- Euskara

5.3.3.- Kultura eta Kirola

Lehentasun Eremuak:

• Jose Maria Uzelai Ikastetxea handitzeko beharra aztertu eta beharrezkoa izanez gero handitze lanak egin.

• Haurreskola hobetzeko aukerak aztertu eta garatu.

• UEMAko kide izanik, ezarritako irizpideak betetzen direla bermatu.

5.4.- ETXEBIZITZA

5.4.1.- Etxebizitza-parkearen ezaugarriak

5.4.2.- Etxebizitza hutsa, antzinatasuna eta zaharberritzea

5.4.3.- Etxebizitza beharra eta eskaera

Lehentasun Eremuak:

• Etxebizitza hutsen erabilera eta hauen lokera bultzatu.

• Zaharkituta (konfortabilidade eta irisgarritasun aspektutan) geratu diren etxeen birgaitzeko politika bat ezarri.

• Gazteen etxebizitzarako duten eskubidea bermatzeko, gaur egun dauden erosketa eta alokairutik aparteko ereduak aztertu eta eskaini.