• ostirala • 1999ko urriaren 29a

Egunkar ia

Bera •Eskulangileak, Bortzirietako produktuak eta karrika animazioa izango dira Lurraren Egunean igandean. Alaiz kolektiboa* «Gizartean parte hartzeko beharrezko baliabideak ematen dizkiegu pertsonei»

Adinekoei laguntzeko bidea Bidelagun boluntario taldea zaharrei etxean lagun egiteko, zahar-egoitzetan aisialdirako iharduerak bultzatzeko eta gaixoen zaindariak ordezkatzeko jaio berri da. lNafarroa geroz eta

zaharragoa da, eta Baztan, Zugarramurdi

eta Urdazubiko zonaldea, zaharretan zaharrena. Anitz dira hango zaharrak, eta

anitz dira euren beharrak ere. Bortz

pertsonek sortu dute Bidelagun eta orain boluntario gehiago hartzeko kanpaina

ireki dute. • J o s u SANTESTEBAN

Mafarkaria

Lizarra Arronitz, Etaiu eta Mirafuentes politenak

Lizarraldeko herri politen eta ederren izendatu berri dituzte Arronitz, Etaiu eta Mirafuentes.

Lizarratdeko Patzuergo Turistikoak herri eta eraikin dotoreak saritzeko lehiaketa antolatu du

aurten aurreneko aldiz, eta hiru herri horiek saritu dKuzte. Arronizek aurreneko saria jaso du

Mendia Ama Birjinaren baselizaren inguruan egindako tanak direla eta. Saria 2.000 euro —

332.772 pezeta— da, eta mendi puntan dagoen baselizara joateko bidexkak eta ingurunea saritu

dituzte hain zuzen ere.

Lekuriberri •

Folkaren laguntzaz amesteko aukera ATZO HASI ETA HILAREN 12A arte, ha inba t toki tako k u l t u r a ezagutzeko a u k e r a eskain tzen du Folk Ametse tan musi -ka z ikloaren se igar ren a ldiak. Sene-ga l , C a s t i l l a , H u e s c a e t a E u s k a l Herriko m u s i k a k bi ldu di tu , a u r t e n , dagoeneko izen handiko b ihur tzen ari d e n z iklo h o r r e k . H a s i e r a b a t e a n , L e k u n b e r r i k e t a B a r a ñ a i n e k soi l ik har tzen zu ten par te folkaren bidezko a m e t s ho r i e t an . Gerora , o rdea , S a n Adrian, Elizondo, I ru r tzun eta Caste-jon gehitu zaizkie. Zizurrek ere par te h a r t u izan du azken u r t ee t an , ba ina au r t en ez da programazioan sar tu .

U d a z k e n a ga ra i egokia d e l a k o a n , u r t e r o k o tradizio b i h u r t u n a h i d u t e herr i horietako ku l tu r etxeek m u s i k a zikloa, e ta b e r o n e n bidez, he r r i a lde desberdinetako ku l tu ra ger tura tu era a s k o t a k o p u b l i k o a r i . H o r r e g a t i k , gurearek in ba te ra , bes te lako m u s i k a adierazpenak ekarri nah i izaten dituz-te mus ika ren zentzurik dibertigarrie-na azalaraziz.

Aur t engo a ld ian , Af r ikako d a n b o r

ho t sak entzun ahal izango dira, adibi-dez. Horretaz a r d u r a t u k o da Yambar Senegalgo ta ldea . La O r q u e s t i n a del Fabirol taldeak, bestalde, Aragoiko as-pa ld iko m u s i k a l a n t z e n d u . I n s t r u -men tu zahar horretaz gain, beste hain-ba t ere erabiltzen dituzte, betiere, pu-blikoa dan tzan jartzeko asmoz. La Ba-zanca taldea — Gaztela Leoitik dator— j u d u t a r m u s i k a zabal tzen ari da, eta, horre tarako, Paco Diez gitarra jole eta gaitariaren laguntza izango dute.

Lehenengo kontzer tua atzo izan zen Barañainen, eta heldu diren bi ostegu-n e t a n ere izango da aukerar ik ber tan . Lekunberr in, gaur eta he ldu den osti-r a l ean izango d i ra emana ld i ak . I rur -tzunen eta Elizondon, berriz, a s teburu b a k a r b a t e a n bi ldu di tuzte h i ru kon-tze r tuak . Elizondon, gaur t ik igandea bi tar tean, eta Irurtzunen, bihart ik ha-si e ta a s t e l e h e n a a r t e . D e n e t a n ere , 20:00eta t ik a u r r e r a izango dira ikus-kizunak.

Urko Aristi

Barañain •

Txotxongilo jaialdiak sei emankizun

aurkeztuko ditu

AZAROAREN IOEAN HASITA ETA 2 1 A BITAR-

te sei txo txongi lo e m a n k i z u n i k u s i ahal izango dira herr ian; au r t en bos-ga r r en aldia izango da . Mari Sorgin, Txitoen istorioak, Kattal in eta Txano

Gorr i txu l a n a k e u s k a r a z i k u s i a h a l izango dira, T a u p a d a , G o r a k a d a e ta T a u n T a u n taldeen eskut ik . Jaialdia-ren b a r r u a n , Asiako hego-ekia ldeko txotxongi lo e r a k u s t e t a k ere m i l a k a

u r t e k o t rad iz ioa e ta i z p i r i t u a l t a s u n sakona duen arte hori jarr iko du ikus-gai.

T x o t x o n g i l o J a i a l d i a N a f a r r o a n 1 9 9 5 e a n a n t o l a t u zen e s t r e i n a k o z , Udalaren Kultura eta E u s k a r a Arloen esku t ik . Eki ta ldiak aza roa ren lOean has iko dira, 18:00etan, T a u p a d a tal-d e a k e s k a i n i k o d u e n M a r i S o r g i n ikuskizunarekin , n o n sorgin zital ba-t en a t z a p a r r e t a n eror i tako d a m a ba -

ten pasadizoak kontatzen diren; h u r a aska tuko duen j a u n a r e n zain dago.

Asiako txotxongiloen e rakuske ta r i dagok ionez , m a s k a r a k , i t za l ak e t a ha r i eta hegaxka txotxongiloak era-k u s t e n dira ber tan , ur tez u r te ha in-b a t h e r r i t a t i k j a s o a k : T h a i l a n d i a , Malaysia, Indones ia , Nepal e ta Bir-maniat ik.

—fi» Alberto Barandiaran

irulegitik

JOJO BIDART

Autopistari ez, lekuko garapenari bai ema horren inguruan hainbat baxenafartar eta auzokide mobilizatu da, joan den larun-batean, Donibane-Garaziko karriketan. Koloreak dantzan, aurpegi alaiak, zerbait

irabazizelaiduri zuen. Bainan zer irabazi izan ote da? Baxenafartar gehiengo handi batek hautatu Mi-

chel Inchauspe deputatuak manifestaldiaren bezpe-ran jokoaren nahasteko egin deklarazioek ez dituzte jendeak lotsarazi: gero eta kopuru handiagoan au-sartzen dira autopista projektuari ez erraitera.

Baxe Nafarroako hautetsi nagusiaren hitza du-dan ezartzea lortua izan da.

Hori baino gehiago ere lortua izan da; belaunaldi ezberdinak elkartzea, ofizio guzietako ordezkarien batzea, abertzale eta naturazale taldeak elgarren la-nean harraraztea, bamekaldeko eta kostaldeko jen-

deen hurbiltzea, bai eta ere mugaz gainetik euskal-dunen uztartzea.

Elgarretaratze nagusi bat izan da beraz, histori-koa antolatzaiieen arabera, lanjerra ekar lezakeen beste nunbaitik etorri projektu bati ez erraiteko el-kartasun berri bat sortu duena.

Azkartzen ari den mugimendu hori ez da ezezko-anmugatzen.

Joan den larunbatean zabaldu diren oihaletan eta antolatzaileen ahotik entzun ahal izan dugu LEIAk bere sortzetik agertzen duen beste helburua: lekuko ekonomia, lekuko biziaren iraupena eta ga-rapenasustatzea.

Gizarteak sortzen ahal dituen sarraskietarik ingu-rarriena zainduz, hemen bizi diren gizon-emazte eta bereziki gazteen geroa prestatzeko konzertazio ide-ki baten beharra sendi da.

Ez erraitetik proposamen egiterat urrats zaila izan da, denek egiteko gogoa ez dutena, eztabaidak ere sortuko dituena, bainan ez gaiten zailtasunaz lo-tsa, kanpotik inposatu nahi dauzkiguten eskemeta-rik ateratzeko eta geroa ahal bezenbat eskuetan ukaiteko bide bakarra baita.

Funtsezko une historikoa izango da baldin ba-daukagu mobilizatu diren jende mulbto guzien ener-gia bateratzen projektu orokor eta iraunkor baten eraikitzen, beharrezkoak diren zubiak luzatuz belau-naldien artean, kosta-barnekalde artean, Ipareta Hegoaren artean.

Bi Nafarretako LEIA elkarteen artean finkatu diren adixkidanzako lokarriak bezalako beste asko sortzeko gaia ditaike projektu amankomun baten inguruan.

Ainitz irabaz dezakegu bkte hortarik.

Egunkaria ostirala, 1999ko irailaren 2 4 a

Mafarkaria

Bera • Lurraren Eguna, hamahirugarrengoz Eskularigileak, Bortzirietako produktuak eta karrika ariimazioa egun osoan

Igandean eginen da,

hamahirugarren

Lurraren Eguna,

Beran, Gure Txokoa

Elkarteak antolaturik.

Egun bakarreko

Euskal Herriko

eskulangintza azoka

handienetakoa da,

eta, eskulangileak ez

ezik, makina bat

ekintza ere antolatu

dituzte.

ORAIN 1 2 U R T E HASITAKO

b e s t a h o r r e k s u s t r a i a k ederk i e r r o t u a k d i tu Be ran . Esku lang in t za eta nekazar i -tza p r o d u k t u e n e r a k u s k e t a du oinarri Lur ra ren Egunak , e ta hor ren a r r imoan m a k i n a ba t ekitaldi antolatzen dira.

Goizeko 10 :00e tan h a s i k o dira ekitaldiak. Tenore horre-tan, Lizuniagako Igoera Kross Herrikoia korr i tuko da. Ordu erd i geroago, e s k u l a n g i l e e n m a h a i a k z a b a l d u k o d i ra Al-t z a t e k a r r i k a o s o a n . Ur te ro m o d u a n , e sku lang in t za mo-

Egun bakarreko artisautza azoka handia egingo da Beran, igandean. • J A G O B A MANTEROLA

du ugari ikusi ahal izanen da: egurra, larrua, pomadak, bei-r a , o i h a l a k , e l i k a g a i a k e t a bertzelako makina ba t gauza. D e n e t a r a 60 e s k u l a n g i l e t i k goiti bilduko dira; beraz, Eus-kal Herr ian egiten di ren azo-ken artean, egun bakarrekoe-t a n bederen , h a n d i e n e t a k o a izanen da, handiena ez bada.

Horrekin batera , 10:30eta-t ik a i t z i n e r a , b e r t z e l a k o

gauza anitz ikusi ahal izanen da . Bor tz i r ie tako b a s e r r i t a -r ren p roduk tuen azoka para-t u k o d a i k u s g a i , b e r e z i k i barazkiena. Gasna eta sagar-do lehiaketei has iera emanen zaie, e ta ka r r ikan b a r n a Be-rako trikitixa taldea, txistula-riak, b a n d a eta akordeoilari-a k a r i k o d i r a . E g u e r d i a n , Gure Txokoa dan tza ta ldeko dantzar iak ariko dira.

Eguerdian, eskulan-g i l e e k b a z k a l t z e n d u t e n b i ta r tean era-k u s k e t a i tx i t a ego-n e n d a . O n d o r e n , berriz ere eskulangi-leen l ana ikus i aha l i z a n e n da , e t a an i -mazioa u g a r i t u egi-n e n da. 15:30eta t ik a i t z i n e r a , Z i z k u i t z t x a r a n g a a r i k o d a . O n d o t i k , b e r t s o l a -rien t x a n d a etorriko da: Jexux Mari Irazu eta Bittor Elizagoien b e r t s o l a r i a k a r i k o dira kan tuan , sagar-do e t a g a s n a l eh ia -ke tako sar iak b a n a -tu aitzinetik. Horren gibelet ik, gaz ta i ra-b a z l e e n e n k a n t e a

eginen da.

Arra tsa lde pa r t ean , ta loak e ta gaz t a in e r r e a k j a n a h a l izanen dira, eta, plazan, Irats t r i k i t i x a t a l d e a r e k i n e t a Maixa ta Ixiarrekin e m a n e n za io a k a b e r a b e s t a r i . 19:-OOetatik a i tz inera , Ez tegara p i l o t a l e k u a n , l a u t ' e r d i k o kanporake ta jokatuko da, eta o n d o t i k Be lok i a n a i e k e t a E r r a n d o n e a a n a i e k p a r t i d a joka tuko dute .

—» Jon Abril

herri iak Edume Elizondo

lkastaroak eta karitu txapelketa Baserri tarremtzat Kudeaketarako Inst i tutu Tek-nikoak antolatu ikastaroak aztertu ditu Ttipi-tta-pa aldizkariak azken zenbakian, Joxemanuel Iri-goien kazetariak idatzi ar t ikuluaren bidez: «ITG Formakuntza atalak ur teak daramazki jendea trebatzen baserriko ekonomian lagunduko duten ha inba t eta ha inbat ekitaldi osagarritan. Base-rrian bizi den familia osoa baliatzen ahal da for-makuntza honetaz, berdin dio laborari edo gana-duzale izan. Ikastaldi hauek praktikoak dira, ba-tez ere, eta i rakaspen teorikoekin batera, iraka-tsitako gaiarekin zerikusia duen bisita edo ateral-dia ere sartzen da normalki».

«Adin guzietako gizon-emaztekiak animatzen dira ikastaroetan parte hartzera. Eta ageri denez,

bada bat baino gehiago ikastaldi desberdinetan ere a p u n t a t u dena azken ur teotan. Izan ere, iru-di du baserri t ik bizi denak garbi ikusi duela pro-fesionalki formatu behar duela, bere lanari pro-betxu osoa atera nah i baldin badio, bederen. Gaztagintza ikastaroa aki tu berria da. Ikastaro honetara ur tero animatzen da jende franko. Ber-tze ba tzuetan Doneztebeko J u a n s e n e a etxean egin bada ere, au r t en I ruñean egin da, eta han -txe ikusi genuen Maribel Lastiri, Urdazubiko Etxeleku gasnategiko etxekoandrea. 'Aski inte-resgarria' a tzeman omen du ikastaldia Maribe-lek».

«Urte osoan eta Nafarroako herri desberdine-tan antolatzen dira ikastaldiak. Alternatibak

abeltzaintza tradizionalari izenekoa Donezteben emanen da azaroan, eta beste biak -ARCPC Autokontrol s is tema gasnategietan eta Esneki eta gaztagintza-, I ruñean. Ttipi-ttapa-k, bestalde, Nafarroako Euska l Kantu Txapelketaren berri bildu du kul turar i eskainita-ko tar tean. Abenduaren 18an izanen da finala. «Tafalla, Lizarra eta Doneztebe izanen dira aur-tengo Euska l Kantu Txapelketak bisi tatuko di tuen herriak. Kantatzeko ohi tura sus ta tzea eta euskal kantutegia berritzea dira txapelketa honen he lburu nagusiak, eta, horretarako, berri-kuntza gisara, finaleko saioa CD ba tean grabatu-ko da. Txapelketa azaroaren 20an abiatuko da, Tafallako Kultur Etxean».

Bortziriak •

Ekintza ugari astebururako

LURRAREN E G U N A EZ EZIK,

m a k i n a b a t eki ta ldi iza-n e n da a s t e b u r u a n Bor-tzirietako herr ietan. Gaur ber tan, Beran, Gure Txo-koa elkarteak antolatuta , G a s h e r b r u m II Bortzirie-tako espediziokideen dia-p o r a m a e r a k u t s i k o du te 20:00etatik aitzinera, J a -m o t e n e a n . A r a n t z a n , k u l t u r e g u n e n b a i t a n , h i e s a e ta d rogak i zanen d i tuz te min t zaga i z a h a r txokoan, tenore berean.

Bihar , l a r u n b a t a , be-r r i z , G a z t e J o k o e t a k o laugarren proba jokatuko da Beran . Lesakan , ber -tzalde, a r ra t sa ldeko 18:-OOetan , T a n t i r u m a i r u ikastolaren 25. u r teur re -na dela-eta omenaldia es-kainiko zaie lehendabizi-ko i k a s l e e t a g u r a s o e i , horretarako antola tutako ber tso t r aman . Bortzirie-tako ber t so eskolatik pa-s a t u d i r e n g u z t i e n b e r -t s o e k i n e s k e r o n a e m a -n e n diote ikastolar i , eta, ondot ik , Andoni E g a ñ a , J o n S a r a s u a , J o n Maia e t a Igor E l o r t z a b e r t s o t r a m a n ariko dira. Aran-t z a n , a r r a t s a l d e k o 17:-30etan, Marsel magoaren emanaldia izanen da.

A s t e l e h e n e a n , A r a n -tzan Baserr i tarren Eguna o s p a t u k o da , e t a B e r a n kafe-antzerki zikloari ha -siera emanen.dio Goizeko Izarra taldeak.

—S» Jon Abril

ostirala, 1999ko urriaren 2 9 a Egunkaria

Mrfarkaria

laauntzeko biiea

Baztan aldean p^rtsona edadetuei laguntze

Bidelagun boluntario taldea sortu

Bidelagun zaharrei

etxean lagun

egiteko, zahar-

egoitzetan

aisialdirako

iharduerak

bultzatzeko eta

gaixoen zaindariak

ordezkatzeko jaio

da. Nafarroa geroz

eta zaharragoa da,

eta Baztan,

Zugarramurdi eta

Urdazubiko

zonaldea,

zaharretan

zaharrena. Anitz

dira hango

zaharrak, eta anitz

dira euren

beharrak. Bortz

pertsonek sortu

dute Bidelagun eta

orain boluntario

gehiago hartzeko

kanpaina ireki dute.

BIDELAGUN BOLUNTARIADO TALDE BAT DA.

Eta ez du bertzerik». Isidro Hergedas Iruritako apaiza da eta 38 ur te ditu. Berak sor tu du Bidelagun bertze lau lagunekin batera: Javier Azpirotz apaiza, Bernadette Mihura er iza ina , Ana Kar iñena er iza ina eta Maria J e s u s Arregi j ub i l a tua . «Sortu d u g u ta lde h a u l a g u n t z a e m a t e k o gu re z o n a l d e k o z a h a r r e i e t a ez indue i , b a i t a horien zaindariei ere», adierazi du Isidrok. «Honek erran nahi du, adinekoekin egotea, paseotara ateratzea, eta Iruñeraino lagun-tzea ospitaletara joateko. Admistrazioaren a i tz inean egin beha r reko gestio t t ik ie tan laguntzeko ere sortu da Bidelagun, zahar an i tz e r d a r a a lde t ik gaizki ba i tab i l . E ta adinekoen zaindar iak askatzeko ere, beti lotuta bai taude. Lan hori zama handia da ba t zue t an eta ez du te berendako ast ir ik. Orduan, guk eskeintzen dugu gure lagun-tza hori berek denbora ha r dezaten».

Bidelagun ez da sortu inori lana kentze-ko, z a h a r r e n e s p a r r u h o n e t a n d a u d e n h u t s u n e a k b e t e t z e k o ba iz ik . I s i d r o r e n aburuz, errezidentzietan lan ona egiten da eta langile finak daude, ba ina langileak ez dira gauza guzietara ailegatzen. Gainera,

Egunkaria ostirala, 1999ko urriaren 29a

Bidelagun boluntario taldea

zaharrei eta hauen zaindariei gauzak

errazteko sortu da. • JOSU

S A N T E S T E B A N

badira edadetuak zahar-egoitzetan ez dau-denak eta laguntza beha r du tenak .

Datuak datu Boluntario talde h a u sortzea aspaldiko ideia da Is idrok aza ldu d u e n e z : «Otsai lean Ana Kar iñenak , O s a s u n Zen t rokoak er izainak, «erran zidan zahar ren beha r horiei eratzute-ko ta ldea so r tu n a h i zuela . Bazi ren ber tze ba tzuk ere ideia berberarekin eta bortzen ar-tean sor tu genuen Bidelagun». Taldearen le-h e n lana izan zen inguruko errealitatea eza-gutzea. Baztan, Zugar ramurdi eta Urdazubi a l d e a n a d i n e k o e n k o p u r u a izugar r i a l t u a dela ikusi zuten. Nafarroako al tuenetarikoe-na da, %23ra iristen bai ta . 8 .000 biztanlee-tat ik, 1 .900 65 u r t e goit ikoak dira 1996ko erroldaren arabera . Eta 75 ur tet ik goitikoak 900 pasatxo dira. 200 per t sona inguru dau-de etxetik ateratzen ez direnak, uda len etxez etxeko laguntza jasotzen du tenak . 200 per-t sona ezinduen horien ar tean, %30 adineko jendeak zaintzen du. Hortaz, zaindar ia zein za indua zahar rak dira eta zaindari zahar ho-rrek ere laguntza beha r du.

«Jan eta paseatu» E r e m u h o r r e t a n bi zahar -ego i tza daude , biak Elizondon: Benito Menni ospitale zen-t r o a e t a F r a n c i s c o J o a q u i n de I r i a r t e

zahar-egoitza. Inmaculada Ur tasun zahar -egoitza h o r r e n zuzenda r i a da . Hiru a s t e be r t ze r ik ez d a r a m a t z a k a r g u a n . B e r a k azaldu duenez, egoitzan 150 zahar daude e ta h o r i e n d a k o b e h a r r e z k o langi leak 50 dira. «Hiru bikote eta h a m a r zahar sartze-ko esperoan daude. Erra tea gordina bada ere norbai t hiltzeko esperoan daude». Eli-zondoko zaha r - ego i t ze t an ez dago j e n d e gehiagorendako lekurik.

Irene Larramendi 87 ur teko arraioztarra a r ras ongi dago Francisco Joaqu in de Iriar-te egoitzan. Ongi t ratatzen dute bertako.ek, gauza ar raroak dioen zahar ba t izan ezik, ba ina berak ez dio kasur ik egiten. Egunero j a n eta pasea tu egiten du Irenek. Esku lan g in tzar ik ez du egiten i k u s m e n a n e k a t u nah i ez duelako. Esku lanak egiten hogei-ren ba t emakume daude. Ehoziri lana, josi eta ma r r az tu egiten du te Xorroxin irrat ia e n t z u t e n d u t e n b i t a r t e a n . Z u z e n d a r i a k dioenez, gizonek ez du te eskulanik egiten «nahiko burugogorrak» direlako.

Plazido Aleman , 79 u r t e k o i r u r i t a r r a , saso ian dagoen a r ren egoitzako medikua-rengana joan da belaunaldean mina duela-ko. I reneren an tzera , Plazido hagitz ongi dago egoitzan egunero «jan eta paseatuz». Plazidok egunero egiten du ibilbide be ra Elizondotik.

H Zahar-egoi tzetan g u s t u r a d a u d e a d i n e k o a k , b a i n a e g o i t z e n a r d u r a d u n e n a b u r u z a r r e t a g e h i a g o behar dute. Hori dela-eta, Bidelagunekoek eurenga-n a jo zu t enean egoitzako a r d u r a d u n e k a r g i u t z i z u t e n z e r t a r a k o b e h a r z i t u z t e n b o l u n t a r i o a k : zaharrei lagun egiteko eta euren solasaldia entzute-ko, paseo ta ra eramateko, o s p i t a l e t a r a l agun tzeko , a i s i a l d i k o i h a r d u e r a k antolatzeko, gogoratze ari-k e t e t a r a k o e ta e s k u l a n -ginza tailerretan laguntze-ko.

Boluntario gehiagoren bila

« B i d e l a g u n s o r t u d a e s -ke in tza b a t bezela», e r r a n du Is idrok. «Guk ez d u g u s a r t u b e h a r i n o r e n e txe-tan, berek ez badigute guri eskatzen. Ez diegu inolako l agun tza r ik eskeiniko za-harre i berek ere ez b a d u t e bere ba imena ematen. Gu-re lehenbiziko lana da, be-rek eskatzen badute, fami-l iarekin egotea, edo zaha r h o r r e k i n egotea e t a a d o s jartzea».

E r r a n b e z a l a , B i d e l a g u n b o r t z p e r t s o n e k o s a t z e n d u t e b a i n a b o l u n t a r i o gehiago nah i dituzte. Aza-roaren 20a arte boluntario-ak biltzeko kanpaia eginen dute. «Epe horretan jendea animatu nahi dugu, bai ju -bilatuak, bai etxekoandre-ak, ba i ta gazteak ere, bere i z e n a e m a n d e z a t e n e t a parte ha r dezaten platafor-ma berri honetan», dio Isi-d r o k . «Ez d a k i g u z e n b a t

jende behar dugun. Esperientzia h a u baka-rrik egiten da hirietan. Herri ttikietan eta ne-kazaritza gunee tan ez da horrelakorik egin. Uste d u t hone t an ai tzindariak garela. Bide berria egiten ari gara. Eta dena berria da gu-retako ere». Taldea sortu baino lehen infor-mazioa biltzen ibili ziren Gipuzkoan eta Iru-ñean.

J e n d e a r e n a r t ean halako prest egote ba t somatu dute Bidelagunekoek. Isirdrok dioe-nez, j endea pres t dago ba ina jauzia ematea falta zaio. «Bakoitzak erabaki behar du zen-bat denbora eskeini nahi duen eskein deza-kenaren ar tean. Horretan ere gu ez gara sar-tzen aha l . Bolun ta r ioa bo lun ta r ioa da eta bere gogoz laguntzen du». Bidelagun taldean boluntario izatea ez da soilik zaharrekin ego-teko. Bertzelako laguntza motak ere e m a n daitezke. Er ra te rako , adineko ba t I ruñeko ospi ta lera e r a m a n b e h a r b a d a h a n hitzor-d u a duelako medikuren batekin, inork ko-txea utz dezake hara ino heltzeko. Izan ere, ospitale kontu guziak I ruñean zentralizatu-rik egoteak ez die sobe ra lagutzen h i r ibu-ruaz kanpoko zaharrei.

Bidelagunek hiru mailatan eginen du lan, familian, zahar-egoitzetan eta boluntarioen a r t e a n . «Izan ere», e s p l i k a t u d u I s id rok , «ikastaroa e m a n e n diegu boluntar ioei for-makun tza gisa jakin dezaten zer den bolun-

fUafarkaria 5

Boluntarioak behar dira Nafarroan edadetuen %80 bere familiarekin bizi da. Hori dela-eta, zahar-egoitzen lana ezinbertzekoa eda-detuak zaintzeko. Nafarroa hego Euska l Herriko probintzietan ar tean zahar gehien duena da. 90.500 nafar 65 ur te goitikoak dira eta horietakoen %43k 75 ur te baino gehiago du. Zahar hauek , gainera, ur te askoz bizko dira, bizi esperantza 80 ur te ren inguruan baitago. Horrek ondorio ekonomiko zehatzak ditu. Nafarro-ako zahar-egoitzetan 1.500 bat plaza dago eta 2000 urteko Plan Gerontologikoak plaza horiek %2an handi-tzea aur re ikus ten du, batez ere, alzheimerrak jota edo desoreka psikikoak dituztenendako. 80 urtetik au-rrerakoen ar tean % 10 horrelako gaitzak ditu.

Kontuak horrela, atzo inaugura tu zen Nafarroako Geriatria eta Gerontologia Elkartearen lehen biltzarre-an agerian utzi dutenez, zaindarien lana hagitz garrantzi tsua da. Eta h a u e n ar tean, boluntarioek berebizk-ko garrantzia dute.

Maria Iñarra Nafarroako Gobernuaren Hirugarren Adinekoentzako Programen Bulegoaren a r d u r a d u n a da. Berak informatu duenez, Bidelagunen antzeko bi talde bertzerik ez dago Foru Erkidegoan. I ruñean Bo-luntario Geriatriko Frantziskotarra dago eta Urantzian, Melgar izeneko taldea. Bertzetik, Indar Armatuen Beteranoen Ermandadea izeneko bat dago adineko militarrei laguntza emateko. Eta Iñarrak dioenez, Avante deituriko Iruñeko taldek batek errenta ttikiko edadetuen etxeetan konponketa lanak egiten ditu do-hainik. Gainera, edozein motatako elkarte eta klub anitzek boluntario taldeak dituzte zaharrei laguntzeko. «Jubilatuen elkarteetan badago adin haue ta rako gaztea den jendea, 65 ur teko jubi la tuak, fisikoki oso ego-era onean daudenak eta bertze edadetuak lagun ditzaketenak», e r ran du Iñarrak. «Asko zabaltzen ari den lana da hau . Batak bertzeari laguntza ematen ez badio h a u desas t rea da». Baztan, Zugarramurdi eta Urda-zubi bezalako nekazaritza e remuan lan eginen duen Bidelagun bezalako talderik ez dago. Bidelagun talde-an lagundu nahi duenak 948 58 00 94 edo 670 40 69 19 telefonoetara dei dezake.

irene Larramendi hagitz gustura dago Francisco Joaquin de Iriarte zahar-egoitzan, egunero «jan eta paseatuz». • J O S U S A N T E S T E B A N

tario izatea, nor den zaharra , nola hurbi ldu behar den zaharrarengana, eta nola solastu behar den zaharrerekin».

Bidelagunekoek boluntarioei laguntzeko b o r o n d a t e a b e r t z e r i k ez diete e ska tuko . «Eta per-t s o n a e s k u z a b a l a e t a xa loa izatea», g a i n e r a t u d u I s i d r o k . « Z a h a r r a k b e h a r d u e n t z u n e n d ion p e r t s o n a b a t . B e r a r e k i n egon behar da eta entzun. E t a m a i t a s u n h a n d i a e m a n . Berek b e h a r d u t e n o r b a i t o n d o a n s e g u r t a -s u n a sentitzeko, bakarr ik ez d a u d e l a s e n t i t z e k o . Zaha r r a pe r t sona ba t da, ez da h a u r bat . Anitzetan t r a t a t z e n d i t u g u h a u r r a b a l i r a b e z a l a , e t a ez d a h a l a . Z e n b a t g a u z a bizi d i tuen zaha r ba tek . Iduri du bere bai tan itxia dago-ela, b a i n a ez da hor re la , pert^ona bat da, anitz bizi i z a n d u d u e t a e r r e s p e t u handiarekin t ra ta tu behar dugU». I s i d r o r e n ir i tz iz , egungo g iza r t eak so'oera begira tzen dio gaz te tasu-n a r i e t a z a h a r t a s u n a gauza txar ba t dela dirudi. «Eta ne re tako z a h a r t a s u -n e a n d a g o b i z i t z a r e n j a k i n d u r i a e t a g e h i a g o begira tu beha rko genieke j a k i n t s u haue i . Zaha r r ak dira adinean, ba ina biho-

I tza geroz eta j a k i n t s u a g o e t a g a z t e a g o d u t e . Be t i i r e k i t a e g o t e n d e l a k o z . K o n t r a e r r a n a i d u r i d u b a i n a esper ientz iak h a n -

L—ditzen du bihotza». Espe-rientzia hand iko j a k i n t s u haue i laguntzeko sor tu da

I Bidelagun.

—» Asier Azpilikueta

ostirala, 1999ko urriaren 29a Egunkaria

Mafarkaria.

X l a s i k o b i t x i • a r r o r i t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Klasiko riafar baten 250. urteurrenean

Milurtekoa ahitzera doan honetan, XVIII. mendean hegoaldean garatu euskal letren errenazimenduan

berebiziko garrantzia izan zuen egile nafar batek idatziriko lanak 250. urteurrena betetzen du, eta bere garaian hainbat

edizio izanik benetako best seller izan bazen ere, egun ezezagun bezain eskuraezin darraikigu.

f l utxi izan dira Mikeiestore-VJT naz arduratu diren euska-lariak, halazguztiz, eta Altzola Gerediagak harturiko ardurari esker bereziki, nahikoa dateke euskal idazle honen gainean du-gun berri andana Mikelestorena nor zen eta bere lana zein mun-takoa genuen jakiteko. Jose An-tonio Mikeiestorena Endara bor-tziritarra genuen saihets guzie-tarik ere, Pedro Maria aita eta Etxalarkoa eta Josefa ama Lesa-kakoa baitzituen, berau 1710. urteko azaroaren 7an sortu eta 1785. urteko urriaren 27an zen-du zelarik amaren ber herrian. Gazte zeneko Migel Obiria erre-toreak eragindua edo, eliz ikas-ketak Iruñean hasi zituen, 1729.eko abuztuaren abuz-tuaren 28an lehenbiziko ton-tsura egin zioten, 1730.eko ekainaren 2an gradu txike-rrakjasozituen, 1733.ekoirai-laren 2an epistolakoan ordena-tuzen, eta, azkenik, 1734.eko martxoaren lOean ebanjelio-koan, segituan Irungo kapelau joateko. Geroxeago, eta Do-nostiako moja oinutsien bikari eta kapelau aritu ostean, Lesa-kako erretoretza erdietsi zuen, baita bertako moja agustinda-rren zuzendaritza izpirituala 1768.azgeroz.

Garaikona garaiko, Mikeles-torena ez zen misiolari apostoli-ko eleder horiengandik hain urruti, ez ekintzetan ez muinean ere. Hegoaldeko euskal literatu-rak XVIII. mendean pairatu zuen piztearen egile nagusienetakoak ziren Larramendi eta Mendiburu lagunak zituen Mikelestorenak, eta dantzen gaia zela eta bien ar-tean zegoen lehian ere sartua ze-goen hala edo nola gure egile na-farra, Mendibururen herstura ideologikora lerratzen zelarik. Oiartzuarrak bere Christau do-trin edo catecismo lucea 1764.ean bukatu zuenean, orde-na buruek Larramendiri eskatu zioten liburuaz zuen iritzia atera zezan; Andoaingoak zentsura ezezkorra egin zuen, eta honi erantzuteko Mendiburuk des-karguzko gutuna igorri zion pro-blntziako nagusiari 1765.eko

abenduaren lOean. Eskutitzean Mikelestorenaren testigantza ja-sotzen zuen Mendiburuk, bere buruaren defentsarako, dantzen inguruan lesakarrak zuen abu-rua argikiro utzirik: «No son me-jor tratadas por los curas las danzas en muchos lugares de Navarra (...) Aunque hay tambo-ril que convide todos los dias de fiesta en Lesaca, se puede decir que no ha habido alli danzas es-tos 28 años por la oposici6n que les hace don Joseph Antonio Mi-quelestorena, bien conocido del

censor, siendo asi * » que Lesaca es pue-

blo desparramado, y de cosa de

dos mil al-mas de co-munt6n, y

al mis-mo tiempo

es pue-blo,

don-dehay

tan-ta pie-

dad, devoci6n y frecuencia de sacramentos, como en el lugar mejor arreglado de todo el vas-cuence».

Guri interesatzen zaigun la-naz aparte, Mikelestorenak Her-naniko mojek argitara eman zu-ten bere erregelaren edlzioaren sarrera idatzi zigun 1768.ean. Langintza honetan, hau da mo-jen bizimoduaren erreformatzai-le lanetan, Larramendi bera ibili zitzaigun, eta ez da dudarik ho-nen karietara biak elkarren on-doan izan zirela. Hernaniko mo-ja agustindarren etxean Larra-mendik bi lehengusina eta bi ilo-ba bazituen, eta harakotu zen batean barruko ohiturek asalda-turik, erregelaren erreforma egi-teko proposamen luzatu zien, baita argitara eman 1750.ean. Honen ostean, Larramendiri beste tokietako mojen erregelak gaurkotzeko eskaerak iritsi zi-tzaizkion, hala nola, Donostiako, Mendaroko, Mutrikuko eta So-raluzeko moja agustindarren-gandik, eta Zumaiako moja kar-meldarrengatik.

Atxek gakizkien orain Mike-lestorenaren liburuaren gaine-koei. Zerura nai duenak ar deza- 1 keen bide erraza eskuliburuak bost edizio izan zuen, bostak Iruñean agertu zirelarik. Lehen-dabizikoa, Martinez liburugilea-ren ondorengoen etxean ageri zen 1749. urtean, marrazki uga- ... riz hornitu 114 orrialdeko ale txikerra; bertan Jesusen biho-tzaren bederatziurrena dakar, baita zenbait eliz kantu ere: «Gu-re gusto, gure atseguin, gure Je-sus Maytea, cere biotceco suan, erre zazu gure». Altzolak ezagu-tzen zuen ale bakarra Aranako Kontrastako abatea zen Eusebio ;;

Larramendiri erosi zion Astiga-rragako apeza genuen Feliz Agi-rrek 1933. urtean, eta azken ho-ni Jesus Zilbeti Azparren botika-ri iruindarrak berrerosi zion 5.000 pezetatan.

Bigarren edizioa 1751. urte-koa dugu, eta Geronimo An-chuela liburugilearenean atera zen; honen berri Vinsonek eman zigun: Trespet. In 8,104 p. Titre encandredepetitsjleurons. Ti-tre, p. 1 -2;prieres du matin, du soir, dujour, du mois, 3-13; de la conjession et de la communion, 13-36; maniere d'entendre la messe, 37-60; chemtn de la croix, 61 -79; neuvaine hau coeur de J'-sesus, 80-102; table, 103-104. Je n'aijamais vu d'autre exemplaire que celui, tres mediocre, queje possdde. Alabaina, egun ez omen da honen arrastorik ere geratzen. Hirugarren edizioa Jo-seph Radaren etxean inprimatu zen 1754. urtean; Altzolak eza-gutzen zuen ale osagabe bakarra Zildozko Perutxenan agertu zen, j Mendizabalen desamortizazioa zela eta Ezkabarteko herrian apez ziharduen Isidoro Diez de Ultzurrun anai kaputxinotarrak ] erabiltzen zuena alegia. Azkenik, Altzolak datarik gabeko beste edizio biren berri eman zigurs: bata Jose Radaren irarkoian moldetutakoa dugu, etabestea, berriz, Longas etxean. Azken hau Perez Goienak deskribatu ziguna da, eta aurreko edizioe-kin erkaturik, zertxobait labu-rragoa dugu.

T^a t z i k u P e r u r e n a

Liztorrak ME UMETATIK EZAGU-

tu ditut liztorra eta lizarra elkarrekin, borda atariko lizar zuloan eta lurpean

ere liztor kabiak ikusia nago, eta askotan egondu haien ibile-rari adi, baina ez nintzen ohar-tu Ogaitoloko Laxarok lehengo-an esan zidan arte:«Liztorrak azala yaten zek lizarrari». Zer-gatik? Zertarako?... Oroit Itun Zaharreko Manaren Lizarraz-, oroit Fraxinus ornusek isurtzen duen mana sustantziaz Lakoiz-ketak dionaz; etorki berbera lukete. Horra zergatik zuritzen dituen liztorrak ere lizar adas-ka hezeak: mana delako sus-tantzia sakarinoso horren bila. Gehiago esanen nuke: haren izenaren etimologiak berak lizarrean lituzkela bere erro ezkutuak. Halabaina, Jrene> Jrelon edo lizar liztor bezalako lokerak zentzuzkoak direnez erabakitzeko aztarren biologi-ko eta hiztegi etimologiko zaha-rrik ez dut eskura.

Ezak eza, jakin nahiko nuke, halere, OEHk zergatik hobetsi duen listor inolako arrazoirik eman gabe. Atreben-tzia eta alferkeria aparte, ez ote UZEIkoek hobetsia zuten liztor hori ukatze hutsagatik izan? Ez nitzake batere harrituko, filologoak maiz berezko izaten duen espa xikin hori ezagutu-rik. Deustako balio baleza, bizitua dut Liztorri baserria Aranon.

Egia da, UZEIk presakako kirtenkeria asko asmatu du euskal lexikoa zehaztekoan, baina, Biologia Izendegian behiala ikusi nuen liztor hura ez zitzaidan batere arrotz egin; bai ordea, haren erabilera taxo-nomikoa. Honatx izen batzuk, elkarren orpoz orpo latinez, frantsesez, gazteleraz eta eus-karaz: ».Polistes Gallicus, polis-te, avispa campestre, landa liz-tor. Vespa Crabro,Jrelon, avis-pon, liztortzar; Vespula Vulga-ris, guepe vulgaire, avispa co-mun, liztorarrunt».

Euskararen usarioa isilduz, eta gazteleraren kalko huts egi-nez asmatuak daude zerrenda

horretan, gutxienez landa liztor, liztortzar, eta liztorarrunt ize-nak. Izendegi hori moldatu duenak, bistan da, gaztelerako avispa hartu du ointzat, eta ho-rren ariora asmatu gero euska-razko simetria. Ez da ordea, hizkuntzen zentzua gure filolo-goena bezain simetrikoa izandu sekula santan. Euskal usario-an ointzat hartzekoa eta marka bariko izena liztor da, gaztele-razko avispdn markadunari da-gokiona hain zuzen; eta gazte-lerazko avispa marka gabeari, euskal usarioan liztame edo liz-tafm izen markaduna dagokio. Beraz, liztortzar eta liztor arrunt, euskarari bere arima ukatzeaz gain inolako zehazta-sun zientifiko berririk ez dakar-kioten erderakeria nahasga-rriak besterik ez dira.

Hara orain bi mila urtetik goitiko Bergiliren Georgikon euskaratzean Andima Ibiñaga-beitiak diona: «Bada Silari eta Alburno-ko basoen inguruan, li-zarrak ostutsu diran tokian, el-txo egalari bat erromatarrek asi-lus esaten diotena greziarrek berriz aestros (listorra) latza.Ju-rrundari garratza, oianetatik ar-talde osoak ikaraz uxatzen di-tuena (...). Xomorro ortatik abere ernariak aldenduko dituzu, eguerdiz batez ere, orduan baiti-ra beroarekin kaltegarrien».

Lizar kontu hori nere alde dator, baina izen horiek ongi bi-deratzeko, berriro ere hizkuntz iturri zaharrak falta ditut. Nere latinezko hiztegi txar honek or-dea asilus horren pareko taba-no dakar gazteleraz, eta hori nik dakidala ez da gure liztorra, baizik eta ezpada, ezpara edo gisako aldaeretan latineko ues-pam hartatik etxekotu genuen hura, tabanus izena lekutuz; iteulia (idi eulia) erabili dugu berriz tabanus bobinus izenda-tzeko.

Dena den, liztorrak, erleak bezalatsu, zirikatu edo amorra-tu ezkero, zizta lezake ganadua, baina nekez ezpada eta iteuliak bezala senez odol bila zuzenean ganadua eraso. Horregatik diot Andimaren itzulpen horretan baflela nahasterik.

# Motxorrosolo *

Batzordeburuaren labela

ARDURA DUEN HIZKUNTZAN ZUZENDU ZITZAIZKION. E Z OMEN

z u e n d e u s ere en te lega tu , ezta b e h a r ere, Bilboko labela aski da normalizaziorako ba t zo rdebu rua izateko. E s a n ere egin zuten . Uniber ts i ta tean , hamaikagar renez jarr i dute galga.

Egunkaria ostirala, 1999ko urriaren 29a

JO'Jlli)?), lilslil'Jsl r l3 l9 i )s) Alaiz ko lekt iboko kideak

Alaiz izeneko koiektiboko kideak dira Josune Perez, Bianca Agirre eta Heiena

Urdaniz. Aiaizek ia berrogei urte egin ditu helduen formakuntza aktiboa iantzen.

Euren lana, zabaia izanagatik ere, isiia da eta ez sobera ezaguna.

Tk LAIZ LOTURA ERLIJIOSO EDO

Jr\ politikorik gabeko ko-lektibo independentea

da. Pertsoneran oinarrituriko hezkuntzak batzen ditu tal-dea osatzen duten langile eta boluntario guziak. • Noiz sortu zen Alaiz?

HELENA: 1962 edo 1963 u r t e e n i g u r u a n s o r t u zen. Hastapenetan Accion Catoli-caren barnean zegoen. «Cen-tros de culttira y accion feme-ninas» izena zuen. Gero, urte-ak pasa tu ahala, kolektiboa aldatuz joan zen eta Madrile-kin eta Elizarekin zituen lotu-retat ik a ska tu zen. 1983an, Alaiz e lkar te i ndependen te bezala errejistratu zen Nafa-rroako Gobernuaren errejis-t r o a n . Ora in 50 b a t l a g u n gaude lanean Alaizen, eta gu-re arteko lotura bakar^a for-makuntzaren helburua da.

• Zer da Alaiz? JOSUNE: Irabazi nah i r ik

gabeko elkartea da. Ia 40 urte eman ditugu lanean helduen hezkun tza r en eta animazio soziokulturalaren alde. Oro-korrean, helduei zuzentzen gatzaizkie; gure zentroetara batez ere emakumeak heltzen dira. Alor ezberdinetako 50 profesional inguru ari dira la-n e a n g u r e a n . E ta g u t a k o gehienak gure lanaren eta gu-re denbora librearen zati han-di bat eskaintzen diogu Alaizi.

HELENA: Guk ulertzen du-gu pertsonen hezkuntza mo-du b a t e a n egin b e h a r dela. Uste dugu abiatu behar du-gula pe r t sonak dakienet ik , bere erritmoari jarraitu behar d iogu la e ta be re b e h a r r a k kontuan har tu behar ditugu-la. Uste dugu metodologia ak-

tibo eta partizipatibo baten bitartez gehiago ikasten dela betiko erretolikarekin baino. Ez ditugu edukiak soilik ira-kasten. Gai tasunak lantzen laguntzen dugu, baita trebe-t a s u n a k ere. Hortaz , edu -kiak, gaitasunak eta trebeta-sunak. Horri animazio sozio-kulturala erraten zaio, peda-dogia aktiboa eta partizipati-boa. Gure zent roetan mota horre tako fo rmakun tza es-ka in t zen dugu , p e r t s o n a k kritiko izan daitezen, erreali-tatea hobeki uler dezaten.

BLANCA: Pertsonak hezi-tzen ditugu bizi diren gizarte egituran par te har dezaten. Hau zaila da guziendako, bai-na batez ere, hezkuntza siste-matik at geratu direnendako. Pertsonei eman nahi dizkiegu gizartean parte hartzeko be-h a r d i t u z t e n b a l i a b i d e a k . Guk beharrezko baliabideak, ga i tasunak eta ezagupenak ematen dizkiegu gero eurak bere kabuz ibil daitezen. Iza-tez, hainbat emakume talde sortu dira kolektibotik pasa-tu diren emakumeen artean.

• Zergatik etortzen dira ba-tez ere emakumeak? HELENA: Nik uste dut kon-

tu soziologikoa dela. Forma-kuntza helburuak, hobetzea, gehiago ikastea eta antzeko-ak batez ere emakumeei inte-resatzen zaizkien gauzak di-ra. Pertsonaren formakuntza integralaren kontuetan ema-kumeak gehiengo dira. Gizo-nak lan munduan integratu-rik daude eta aisialdia ez dio-te formakuntzari eskaintzen. • Hortaz, Alaiz ez da ema-

kumeei zuzenduriko ko-lektiboa?

Josune Perez zentroetako koordinatzailea da, psikologoa, eta

kolektiboak eskaintzen zuen ikastaro baten bidez sartu zen Alaizen. Blanca Agirrek kanpo proiektuak koordinatzen ditu,

pedagogoa eta psikologoa da, eta ezagun batzuen bitartez heldu zen

Alaizera. Helena Urdaniz koordinatzaile nagusia da,

pedagogoa, eta kurrikuluma bidali eta gero lortu zuen Alaizen lan

egitea. •

Alaizen kultur zentroetan hiru urteko formakuntza ikastaroak ematen dituzte. Lehen urtean,

norbere burua ezagutzera bideratzen dira gaiak. Bigarren urtean bakoitzaren inguruan dagoena ezagutzen da, eta inguruarekin harremanetan

jartzeko jarduerak lantzen dira. Eta hirugarrenean partehartze soziala lantzen da. Ikastaroak diruz lagunduta daude. 8.000 pezeta kostatzen da matrikuia.

#

«Beti aurkezten gara gabeziak edo zailtasunak dituzten pertsonei laguntzeko programetara», erran

du Helenak. «Ez dugu edozer gauza egiten diruaren truke. Ez

gara enpresa bat».

BLANCA: Ez, kolektiboa ez zaie emakumeei soilik zuzen-tzen. Baina , h i s tor iaga t ik , tradizioagatik eta lantzen di-tugun gaiengatik, batez ere emakumeak etortzen zaizki-gu. Psikologia, soziologia, hezkuntza, historia, literatu-ra emakumeei in teresatzen zaizkien gauzak d i ra . E ta , bestetik, gizartean berdinta-sunean partehartzea bilatzen dugunez, normala da emaku-meekin aritzea, kontu horre-t an egoera txa r ragoan bai-taude emakumeak. Emaku-mearena gai garrantzitsua da Alaizen, eta errazago iristen gara emakumeengana, inte-resatzen zaizkien gaietan adi-tuak baikara.

HELENA: Gure h e l b u r u a gizartea hobetzea da, eta ho-rretarako emakumea gizarte-ratu egin behar da. Dena de-la, geroz eta gizon gehiago etor tzen dira gurera . Aldez a u r r e k o jub i l az ioak direla eta, 55 urteko gizonek denbo-

•Josu SANTESTEBAN

ra librea dute eta aisialdia eu-ren formakuntzarako profita-tu nahi dute. • Zuen irakasleak bolunta-

rioak dira. HELEkA: Bai. Beren espa-

r ruan profesionalak dira, eta hemen gai zehatzak irakasten dituzte. Baina kon tua ez da gaia irakastea soilik. Alaizen metodologia aktiboa da. Hezi-tzaileak taldearen ardura du, bere erritmoa kontrolatu be-har du, bere beharrak, zailta-sunak. Hezitzaileak praktika izan b e h a r du metodologia horretan. Ez dira kolektiboan sartzen eta berehala irteten, denbora luze batez egon be-har dute metodologia lantzen.

BLANCA: E to r t z en d i r en profesionalak, badakite talde-ekin lan egiten, pertsonak a-biapuntu bezala hartuta. He-zitzaileak sortzaile izan behar du. Metodologia hori da gure kolektiboaren ezaugarria.

—s* Asier Azpilikueta

ostirala, 1999ko urriaren 1 5a Egunkaria

Egunkaria

• o s t i r a l a • 1 9 9 9 k o u r r i a r e n 2 9 a

Pello Argifiarena

Arranz, ale-hop!

URTENGO ASTE SANTUAN EGIN ZiO-

ten proposamena. Emazteare-kin luze eta zabal hitz egin on-

doren, politikaren uretara berriro jauzi egitea erabaki zuen. Ekainaren 13an noaindarrek Julian Arranz aukeratu zuten herriko alkate, UPNren izenean. Gure protagonistak pozez gainezka heldu zion bere kargu berriarl. Hasie-ratik harreman ona nagusitu zen He-rriko Etxeko kideen artean. Are gehia-go, alkateak udal ardurak talde ororen artean banatzea erabaki zuenetik. Udaleko kudeantzan norbaitekin lan egitekotan sozialistektn soilik jardute-ko agindu zioten, ordea, Diputaziotik. Herriko agintari nagusia bakarrik eta bidegurutzean zegoen: noaindar guz-tien neurrira edo alderdiko buruen be-harretara egokitzea eguneroko politl-ka. Ausardiaz beteta, bereari eustea eta aurrera egitea erabaki zuen.

Aurreko goizean, bonbona batek ez-tanda egin zuen bere etxetik gertu. Gertaera horiek aztertu behar zituen plenoaren bezperan, Francisco Javier Ansuategi, gazte susmagarrien izen ze-rrenda besapean hartuta, nerbioak jo-ta zegoen Arranztarren etxera abiatu zen. Biharamunean osoko bilkurak eraisoa gaitzetsi egin zuen eta goberna-dorea.bi gazte atxllotuz itxura egiten saiatu zen. Gazteon errugabetasunaz jabetu ondoren, Noaingo alkateak Mi-guel Sanz presidenteari egunero kaie-an gurutzatzen dituen atxllotuen seni-tartekoak hartzea eskatu zion. Eran-tzuna Corellarraren neurrikoa i-zan zen. Biiaru-an udalkide batzuk zinego-tzi kargua utzi dutc egunotan.

Julian Arranzek ez du goserik, ezin du lorik egin. Ez du alderdiaren lagun-tzartk izan. Herrtko gazte errugabeek atxiloketa jasan behar izan dute. Tal-dekideek bakarrlk utzi dute. Batzuek salataritzatjotzen dute. Besteek norta-sunik gabeko alkatea dela diot.e. Politi-karen bonbonak eskuetan egin dio ez-tanda alkateari, Jullan Arranzi. Zau-riak etxean sendatzea erabaki du azke-nean. Periodikoak ere ez dituela eros-ten entzun dut.

KONTZERTUAK

> Tatalla: Abesbatzen Nazioarteko V. Erakustaldiaren barnean, honakoak ariko dira eguno-tan: Portugalgo Olisipo (gaur), Frantziako La Maitrise de Sei-ne-Maritime taldea (bihar) eta Erruslako Vesna (etzi). Kon-tzertu guziak San Pedro elizan izanen dira, 20:00etan.

lElizondo: Gaur, 20:00etan, Bide Ertzean taldea izanen da Kul-tur Etxean.

I Etxarpi-Apanatz: Gaur, Alema-niako Studio Vocale Karls-ruhe abesbatzak kantaldia eskainiko du Kultur Etxean, arratsaldeko zortzietan.

I Iruñea: Bihar, 23:00etan, Co-que Malla izanen da Artsaian.

I ErronkaPi: Igandean, Anje Duhalderen kantaldia tzanen da 20:30etan, Erronkariko ki-roldegian. Sarrera doakoa da.

BERTSOLARIAK

> Arantza: Etzi, igandearekin, Jexux Mari Irazu eta Bittor Elizagoien izanen dira herriko plazan, 17:00etan.

I Iruñea: Bertsoaroa 99ren bar-nean, asteartean, Jexux Mart Irazuk eta Sebastian Lizasok bertso saio berezia egingo du-te Erraldoien Txokoan, 20:00etan. Gero, 01:00ean, Uztarrozeko frontoian gaupa-sa izanen da, Kebenko euska-ra taldeak antolaturik.

ANTZERKIA

I Iruñea: Bihar, Elmer elejantea haurrendako antzezlanajoka-tuko du La Luna taldeak 12:00etan, Gaiarre antzokian.

I Ororbia: Bihar, 20:00etan, Tru-ke taldeak Kontu kontari ikus-kizuna taularatuko du Kon-tzejuaren Etxean.

I Igantzi: Igandean, Kollins Clown taldeak Kiriko oilarra eta Hiru txerrikumeak antzez-lanak jokatuko ditu frontoi estaltan, 12:30etan.

I Iruñea: Mofa e Befa taldeak Pa-ra ser exactos lana eskainiko du igandean, 20:00etan, Na-farroako Antzerki Eskolan.

> Ituren: Kollins Clown taldeak Txitxirio txiki eta Txanogorñ-txu lanak oholtzaratuko ditu Aurti tz auzoko f ron to ian astelehenean, 18:00etan.

I Iruñea: Esteve y Ponce bikote-ak Los hermanos pirrakas en Nemequitepa antzezlana aur-keztuko dute astelehenean,

20 :00e tan , Nafarroako Antzerki Eskolan.

HITZALDIAK

I Urzainki: Gaur, 21 :00etan , Euskal Herriko joko tradizio-nalen inguruan solastatuko dira udaletxean, diapositiben laguntza izanen duen Jola-sen Altxorra i zenburuko

•<• hltzaldiaren barnean. I Izaba: Bihar, larunbatarekin,

Nafarroan euskarak duen egoerari buruzko mahai-ingurua eginen dute Izabako museoan, 20:00etan.

DANTZALDIAK

> Donamaria: Igandean, 1 l:45e-tan, Larratz taldea izanen da herriko plazan.

I Auritz: Harizti taldea izanen da, igandean f ronto ian , 12:45etan.

A r e s t i r e n l i b u r u t e g i a - V ' "

A eega que canta para mantei-os filloa,

Haurrak mantentzeagat ik kantatzen duen itsua.