aurk

ibid

ea

1362003ko iraila

euskararenBERRIPAPERAH I Z K U N T Z A P O L I T I K A R A K O S A I L B U R U O R D E T Z A

Razmik Panossian, armeniarra, diaspora gaietan aditua

“Armeniar diasporan ez dute armenieraz hitz egiten”

1Razmik Panossian

2. PERTSONAJEA:Pierre Loti

LABURRAK:• Literatura

Unibertsalabildumako tituluberriak

• Diasporaren Batzarra

AGENDA:• Abentura Liburuen

Biltzarra azaroan

• Dirulaguntzendeialdiak

• Lehen aldiz, OCRsistemaeuskararentzat

EBPNren udaletakogarapena aztergai

2

3

4

Bost bat milioi lagunek osatzen dute armeniar diaspora.Armenian bertan, bi milioi eta erdi dira. Razmik Panossianarmeniar jatorrikoa da, diasporan sortua. Unibertsitate ira-kasle jardun du Londresen eta Toronton. Armeniar diaspora-ri buruzko gaietan aditua da. Gasteizen izan zen uztailaren14ko astean, Euskal Gizataldeen III. Mundu Biltzarra tartekoeta hantxe erantzun zituen Berripaperaren galderak.

Berripapera: Zertan da armeniera diasporakoen artean?

Razmik Panossian: Zuzen esateko, diasporan askok galduegin du hizkuntza, gazteek bereziki. Ez dute armeniera hitzegiten, tokian tokiko hizkuntzak baizik: Frantzian, frantsesa;AEBetan eta Erresuma Batuan, ingelesa...

B.: Beraz, armenieraz jakiteak ez du garrantzirik diasporan?

R. P.: Duela 30-40 urte jendeak esango zuen oso garrantziz-koa zela; alegia, diasporakoek ere armenieraz jakin beharzutela. Baina soziologiak dio hizkuntza diasporaren ezinbes-teko ezaugarri jartzeak diasporarik gabe utziko gintuzkeela.Beraz, bihurria da kontua.

B.: Estandaraziturik dago armeniera?

R. P.: Armeniera klasikoa bat da denentzat. Armenieramodernoak bi dialekto ditu, mendebaldekoa eta ekialdekoa.Armeniako armeniarrek ekialdeko dialektoa hitz egiten dute

batik bat; diasporakoek, mendebaldekoa. Elkarri ulertzendiote, baina arraro egiten du. Ezberdina dute ortografia etaahoskera, baina bat bera dute alfabetoa, eta hizkuntzarenmuina ere bera da.

B.: Zer diozu erabileraren gainean?

R. P.: Sinboloaren indarra du hizkuntzak. Eguneroko hizkun-tza izateari dagokionez, diasporan ez da hain garrantzitsua.Armenian, jakina baietz, armenieraz hitz egiten dute denek.Armenieraz eta errusieraz.

B.: AEBetan ere euskara eguneroko hizkuntza izan zutenlehen belaunaldiek, baina aspaldi galdu zuen gure hizkun-tzak estatus hori...

R. P.: Guri dagokigunez, posta elektronikoa gure hizkuntzarikalte egiten ari zaio. Ez dago armenierarako teklatu bat ere–teklatu estandarrik esan nahi dut–, eta, ondorioz, jendeaidazten hasten denean zoratu egiten da, eta ingeleserapasatzen da, edo frantsesera. Edo armenieraz idazten dubaina latindar alfabetoaren arabera, hau da, armenierarenberezko alfabetoari uko eginda...

- 1 -

www.euskadi.net/euskara

Zald

i Ero

Zald

i Ero

euskararenBERRIPAPERAeuskararenBERRIPAPERAeuskararenBERRIPAPERA1 3 6 . z e n b • H I Z K U N T Z A P O L I T I K A R A K O S A I L B U R U O R D E T Z A • w w w . e u s k a d i . n e t / e u s k a r a • 2 0 0 3 k o i r a i l a

- 2 -

Literatura Unibertsalabildumako titulu berriakLiteratura Unibertsala bilduman besteliburu bat plazaratu dute: Zertaz arigaren maitasunaz ari garenean, Ray-mond Carverren lana, Koro Navarrokeuskaraturik. Abuztuko Berripaperarenalean bildumako hurrengo liburuakaipatu genituen eta, oraingoan,2003an esleitu direnak jakinaraztekomoduan gara. Besteak beste, Wilkie

Collins-en Moonstone, Nagib Mahfuz-en Zuqaq al-Midaq (Mira-rien karrika) eta Stendhalen La chartreuse de Parme ageri dirazerrendan.

Diasporaren BatzarraEuskal Gizataldeen III .Mundu Batzarra egin zenGasteizen uztailaren 14tik18ra. 150 lagun bildu zirenbertan, 19 herrialderenordezkari. Aurreko lau urteanegindako lanaren balantzeaegin zuten diasporako ardu-

radunek eta hurrengo lau urteetarako egitasmoak bideratu.Diasporan bizi diren gazteen egoera izan zen batzarraren azter-gai nagusietarik, euskal etxeetako arduradunek nahi bainogutxiago jotzen baitute belaunaldi berrietako gazteek bertara.

laburrak pertsonajeaPIERRE LOTI

Ramuntcho, aurtengo pastoralaren gai

Louis Marie Julien Viaud, PierreLoti, Ramuntcho eleberriarenegile izan zen. Hain zuzen, gaihorixe hautatu dute Idauze-Men-diko bizilagunek aurtengo pasto-ralaren egiteko, Pier Paul Berzai-zen egokitzapenaren arabera.Julien Viaud (baina Pierre Loti,askoz ezagunago ezizenez) idazleeta itsas armadako soldadu fran-tziarra 1891n etorri zen lehenbi-ziko aldiz Euskal Herrira, Javelot

itsasontziko agintea hartu zuenean, Bidasoako muga zaintzekolanetan. Ordurako, ibilbide literarioaren gorenean zegoen Loti.Hainbat lan idatzi eta argitaraturik zituen: Aziyadé (1879), Kons-tantinoplan giroturik; Le Mariage de Loti (1880), Tahitin; Pêcheursd’Islande (1886); eta Madame Chrysantème (1887), Japonian. Bis-tan denez, Pierre Lotik urruneko lurraldeetan girotu zituen lan guz-tiak ere, hau da, itsas armadako soldadu bisitatu zituen lekuetan.Paradisu galduaren bila jo zuen idazleak paraje horietara, exotismobila, eta Euskal Herria ere arestian aipatu leku horiek guztiak bezainexotiko begitandu zitzaion.

Azkainen zebilela, Lotik adiskide egin zuen pilotari bat. Honek, arre-baren historia kontatu zion, moja joan baitzen aski egoera ez ohikoatarteko. Pilotariak kontatu zionetik sortu zen Ramuntcho eleberria,Ramuntxo pelotari eta kontrabandozalearen eta Gaxuxa neska gazte-aren maitasunistorioa baita.

Nobelaren arrakas-ta erabatekoa izanzen. Harrezkero,hiru film egingoziren lanaren gai-nean, eta hainbatantzerki lan ereegingo ziren. Tarte-an, Toribio Altza-gak egina. Aurten, berriz, pastoralaren itxura harturik itzuli daRamuntcho, Idauze-Mendiko lagunek bikain antzezturik.

agendaAbentura Liburuen Biltzarra azaroanAbentura Liburuen Biltzarra egingo daazaroaren 13tik 15era Gasteizko Goiu-ria Jauregian. Haur eta Gazte Literatu-raren aldeko Galtzagorri Elkarteakantolatu du eta Emilio Pascual irakas-leak egingo du sarrera hitzaldia. Anto-latzaileek jakinarazi dutenez, PatxiZubizarreta, Teresa Colomer, TeresaDuran, Joanes Urkixo eta beste hainbatlagun ere izango dira hizlari. Informa-zio gehiago, Galtzagorri Elkartean,943.471487 telefonoan.

Euskarazko komunikabideentzako dirulaguntzakKomunikabideetan euskararen erabilera sendotu eta indartzeko eta euskalkomunikabideen egitasmoak bideragarriago egiteko dirulaguntzak emate-ko modua arautzen duen agindua irailean argitaratu da.

Horretarako, guztira, hiru mila zazpiehun eta berrogeita hamasei milahirurehun eta hogeita hamabost (3.787.693,00) euro erabiliko dira.

Dirulaguntza-gaiak multzo hauetan banatu dira:

1. A multzoa: Eguneroko prentsa:

A.1 Multzoa: Euskararen esparru geografiko osoko argitalpenak, hots,tiradaren %25etik gora, gutxienez, argitalpena kaleratzen den lurralde-tik at banatzen dutenak.

A.2 Multzoa: Euskal Autonomia Erkidegoko tokiko prentsa. Hots: herri,udalerri edota eskualdeko prentsa, tiradaren %75 edo gehiago argitara-tzen den lurraldean bertan banatzen dutenak.

A.3 Multzoa: Euskararen presentzia esanguratsua ziurtatzen duten erdalegunkariak.

2. B multzoa: Bestelako maiztasuna duten argitalpenak:

B.1 Multzoa: Informazio orokorreko aldizkariak. Euskararen esparrugeografiko osoko argitalpenak, hots, tiradaren %25 gutxienez argitalpe-na kaleratzen den lurraldetik at banatzen dutenak.

B.2 Multzoa: Euskal Autonomia Erkidegoko tokiko argitalpenak. Hots:herri, udalerri edota eskualdeko prentsa, tiradaren %75 edo gehiagoargitaratzen den lurraldean bertan banatzen duena.

B.3. Multzoa: zientzia arloko, pentsamendu- eta zabalkunde-aldizka-riak, Euskal Autonomia Erkidegoaz kanpoko euskal komunitateei zuzen-dutako euskarazko argitalpenak.

B.4. Multzoa: haur eta gazte aldizkariak

3. C Multzoa: Euskarazko irratiak.

4. D Multzoa: Euskarazko toki-telebistak .

5. E Multzoa: Euskarazko on-line argitalpenak.

Deialdian parte hartzeko bete beharreko baldintzak eta dirulaguntzakesleitzeko kontuan hartuko diren irizpideak deialdian bertan azaltzen dira.Informazio gehiago nahi izanez gero, Hizkuntza Politikarako Sailburuorde-tzara deitu ahal da. Euskara Sustatzeko Zuzendaritza 945 01 81 11

Euskararen sustapena teknologia berrietanAgindu honen xedea euskararen erabilera eta presentzia informazio etakomunikazioaren teknologia berrietan sendotzeko dirulaguntzak ematekomodua arautzen duen agindua irailean argitaratu da.

Horretarako, guztira, 900.000,00 euroko zenbatekoa jarri da:

Indarrean dagoen legediaren arabera eraturiko eta dagokion erroldan ins-kribaturiko informazioaren eta komunikazioaren teknologia berrien arloandiharduten pertsona juridiko pribatuek eskatu eta eskura ditzakete aginduhonetan ezarritako dirulaguntzak.

Dirulaguntza-gaiak honako hauek izango dira:

1.- Euskararen ondarearen informazioa digitalizatu eta zabaltzeko egitasmoak.

2.- Aisialdirako ekoizkinak: euskarazko CD-Romak, bideo-jokoak, ordena-gailu bidezko jokoak,….

3.- Internet-en bidez euskarazko zerbitzuak, baliabideak etaproduktuak eta edukiak gizarterazabaltzeko egitasmoak.

4.- Hizkuntzen teknologie-tan euskara integratze-ko proiektuak.

5.- SOFTWAREA euskararalokalizatzea edota euskarazsortzea.

Agindu honetan ezarritako dirulaguntzaklehiaketa bidez emango dira.

Informazio gehiago nahi izanez gero Hizkuntza Politi-karako Sailburuordetzara jo. 945 01 81 11

euskararenBERRIPAPERAeuskararenBERRIPAPERAeuskararenBERRIPAPERA1 3 6 . z e n b • H I Z K U N T Z A P O L I T I K A R A K O S A I L B U R U O R D E T Z A • w w w . e u s k a d i . n e t / e u s k a r a • 2 0 0 3 k o i r a i l a

- 3 -

Abian da euskararentzako lehenbiziko OCR sistema Eusko Jaurlaritza-ko Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren ekimenari esker. Lanabesinformatiko honek karaktereen ezagumendu optikoa egiten laguntzendu, hau da, gaur gero posible da euskarazko testua eskaneatzea, etasorturiko irudia ohiko testu prozesatzaileek ezagutzea.

OCR sistemek (Optical Character Recognition) punturik puntu ezagu-tzen dituzte karaktereak eta, ondoren, barneko algoritmoen bidez, era-baki, banaka-banaka, zein karaktere den. Jarraian, zuzenak direnkaraktere-multzoak osatzen dituzte eta aldiro-aldiro egiaztatzendituzte. Azkenik, probabilitate handienak oinarri hartuz eta barne-hiz-tegiarekin konparatuz, hitzak proposatzen dituzte.

Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren enkarguz, Elekak, hizkuntzaingenieritzari emana dagoen etxeak, garatu duen programa Omnipage-ren 11 eta 12 bertsioaren barruan integratzen da, bai eta Windows Word2000/2002 eta Mac Word 2001 sistemetan ere. Horrez gain, OpenOffi-ce.org-erako bertsioa ere, Windows zein Linuxerako, eskuragarri dago.

Orain artean, euskaldunek OCR softwarea erabili dute, baina gaztela-nia hiztegidunak eta, ondorioz, ezagumendu oker ugari gertatzen zen.Adibidez, "energia" hitza euskaraz erabili arren, "energía", azentu etaguzti, zuzentzen zuen sistemak.

OCR bertsio hauek guz-tiak doan jaitsi daitezkehonako url honetatik:www.euskadi.net/euska-ra_soft

Omnipage-ri buruzkoinformazio gehiago nahiizanez gero, berriz:www.scansoft.com/omni-page helbidean.

Lehenbiziko OCR sistema euskararentzat

DIRULAGUNTZEN DEIALDIAK 2003

euskararenBERRIPAPERAeuskararenBERRIPAPERAeuskararenBERRIPAPERA1 3 6 . z e n b • H I Z K U N T Z A P O L I T I K A R A K O S A I L B U R U O R D E T Z A • w w w . e u s k a d i . n e t / e u s k a r a • 2 0 0 3 k o i r a i l a

Guztira 40 herri-erakunde dira (udalak nahiz mankomunitateak), jadanik,Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia garatzen ari direnak. Orotara, EBPNk85 udaletan izango du eragina. Biztanleriari dagokionez, EBPN hedatukoden udalerrietan 904.206 biztanle bizi dira eta horietatik 275.739 euskal-dun dira. Hau da, EAEko biztanleen %43,1era iritsiko da EBPN eta EAEkoeuskaldunen %44,3rengan izango du eragina Plan Nagusiak.

Eremu geografikoa kontuan izanik, EBPN Gipuzkoan, Bizkaian eta neurri txi-kiagoan Araban ere zabaldu da. Laburbilduz, EBPN garatuko dituzten era-kundeak EAEko hiru lurraldeetan, 15 eskualdetan eta 85 udaletan kokatzendira. Geografikoki EBPNren hedapena nabaria ezin uka daiteke, izan ere,Euskal Autonomia Erkidegoan 20 eskualde eta 250 udalerri dira guztira.

EBPN garatzen ari diren erakundeak prozesuaren urrats desberdinetandaude. Hamahiru erakundek (12 udalek eta mankomunitate batek) urte

anitzeko plan estrategikoa eta lehen urteko kudeaketa plana onartuta etaabian dute jada. Beste hogeita zazpi erakundek, aldiz, (21 udalek eta seimankomunitatek edota udal-elkartek) urtea bukatu baino lehen planaonartzeko konpromisoa hartu dute eta hortaz, 2004an EBPN martxan jar-tzeko eman beharreko urrats desberdinak ematen ari dira, bakoitza bereneurrira. Hori horrela, 13 dira EBPN martxan dituzten erakundeak, bestehamahiru prozesua hasi eta lanean ari direnak eta 14 erakundek, aldiz,eskaera egina dute irailean lanean hasteko.

Horiexek dira Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako EBPNren Jarraipe-nerako teknikariek plazaratutako ondorio nagusiak Euskararen AholkuBatzordearen Erabileraren Batzorde-atalak, uztailaren 23an, egindakobileran.

Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren garapenaren nondik norakoak izanziren bileraren abiapuntua eta ardatza.

Euskararen Aholku Batzordean EBPNren udaletakogarapena aztergai

- 4 -Lege-gordailua: VI-572-1992ISSN: 1138-3038

Euskararen Berripapera zure etxean doan jaso edo ezagunenbati bidaltzea nahi baduzu, idatzi helbide honetara:

Hizkuntza Politikarako SailburuordetzaDonostia-San Sebastián, 1

01010 Vitoria-Gasteiz (Araba)Tel.: 945 01 81 16

e-posta: I-Sosoaga@ej-gv.es

Euskara Gaztelania

Izen-deiturak: ....................................................................................................................

................................................................................................................................................

Helbidea: ..............................................................................................................................

................................................................................................................................................

Herria: ..................................................................................................................................

kodea: ..............................Lurraldea:..................................................................................

Tel.: ........................................................................................................................................

e-posta: ................................................................................................................................

✁