JOSÉ ORTEGA Y GASSET

HASIERAKO ZENBAIT GALDERA

• Bizi zaren kulturak errealitateari buruzko ikuskera ematen dizu?

• Adibiderik?• Ikuskera hori gainditu

ahal da? Nola?• Dena da erlatiboa?

Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y de

un descompresor .

Pentsamenduaren aldiak

Objetibismoa Perspektibismoa Raziobitalismoa

Objektibismoa• Gauzek dute azkeneko hitza; ez,

ordea, beraien gaineko gure hizketek edo hipotesiek.

• Gure ahalmen teorikoari esker, gizakiok gauzak berreraiki behar ditugu pentsamenaren bitartez

• Gizartearen gainbehera dator gizakien bikaintasun zaletasunik ez dagoenean. Herrialde bat desegiten da masak ez

duenean masa izan nahi

• Herrialde bat halakoa izateko masa antolatua izan behar da gutxiengo aukeratu batek zuzenduta

Perspektibismoa

• Errealitateari «so egiten dion bakoitzak» bere ikuspuntutik begiratzen dio

• Norberaren ikuspuntua edo perspektiba errealitatearen beharrezko osagaia da.

• Perspektibismoaren teoria horrek, hortaz, errealitatearen gaineko ikuspuntuen aniztasuna aldarrikatzen du.

• Egia, letra larriez, hortaz, arian-arian erdietsiko da, ikuspuntuetatiko irudiak bateratu ahala

• Bestearen ikuspuntuak onartzeko behar den jarrera tolerantea azpimarratzen du Ortegak

Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y de

un descompresor .

Raziobitalismoa

Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y de

un descompresor .

Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y de

un descompresor .

• Bitalismoa gainditzea

• Razionalismoa gainditzea

Bitalismoa gainditu

• Ortegaren doktrinaren araberako filosofia-bitalismoak bizitzaren lehentasunari ekin behar dio, baina, irrazionalismo arinegi bati eusteagatik, ez ditu ahaztu behar arrazoimenaren laguntzaz sustatutako behin betiko lorpenak.

• Ortegak sustraizko errealitatea edo «errealitate erradikala» erabateko, funtsezko errealitateari deitzen dio, zeinetan beste gainerako errealitate guztiak baitautza, azkeneko hauei funtsapena, justifikazioa ematen dietelarik: giza bizitza

• Giza bizitza etengabeko aritze hutsa da, zeregin hutsa• Giza bizitza, hortaz, ni bakoitza den proiektua betetzean —zertzean,

gauzatzean— datza, zirkunstantziari begira• Lehendabizi jardutea da, eta ondoren, gogoetatzea

Nia

• Gizaki bakoitzaren nia proiektu bat da, izatea irrikatzen duen zerbait, baina oraindik ere ez dena. Gizakiaren izana oraindik ez den hori (irrikatzen duena) izatean datza, izateko nahia edo lehia da

• Aukeratzen duena aukeratzen duela ere, bere hautaketa justifikatu egin behar du.

• Giza izaera ez da ez gorputza ez arima. Horiek biak gizakiaren zirkunstantziaren osagai dira.

Zirkunstantziak

• «Zirkunstantzia» hitzak nia ez den beste guztia ematen du aditzera, hots, inguruko mundu fisikoa, kultura, historia, gizartea

• Ez daukagu zirkunstantzia aukeratzerik

NIAREN ETA ZIRKUNSTANTZIAREN ARTEKO

ELKARREKINTZA:«ERREALISMOA-IDEALISMOA» ANTINOMIAREN GAINDITZEA

• Niaren eta zirkunstantziaren elkarrekintzaren emaitza den bizitza indibiduala, alegia—, gainditzen du «errealismo» eta «idealismoaren» arteko ohiko kontrajartzea.

• Ez niak ez gauzek ez dute bizitzatik aparteko errealitaterik

Razionalismoa gainditu

Ortegaren iritziz, ostera, halako arrazoimen abstraktuak -denboraz gaindikoa- ezin atzeman dezake bizitzari darion errealitate konkretua, berau, izatez, ezegonkorra, denborazkoa eta

historikoa baita. Hortaz, Ortegak bizi arrazoimena proposatzen du eta jarraiko ezaugarriak ditu:

Historikoa Belaunaldikoa Eduki zehatzez osaturikoa Egiazkotasuna:

Moral arloan: benetako bizitzaZientzia arloan: behin behineko egiak

Ideiak-sinesmenak eta zalantzak

• “Ideiak” gizakiak munduan nora jo behar duen jakiteko baliatzen dituen koordenadak dira.

• Sinesteak gure ondoan berez aurkitzen ditugun usteak dira

• Zalantzak eta sineskerak berdinak dira zentzu batean: bietan egoten gara

• Zalantzan egon bagaude, baina ziurtasun faltarekin. Sineskeretan, aldiz, ziurtasunarekin