JosebaApaolaza aktorea,aurrez aurre

Errumaniar txatar-biltzaileak

Toki Alai:euskarazkoirakaskuntzapublikoak 25urte bete dituIrunen.

iruner180. zenbakia. 2010eko martxoa

Tiempo Unión

Aurten primerako futbol profesionala ikusterik izango duguStadium Galen. Gure klubaren inguruko gaurkotasun guztiaren berri emateko, GipuzkoaTelebistaTxingudik Real Union hizpi-de duen programa berezia prestat-zen du astelehenero. Baina informa-zioa hedatzeaz gain, Tiempo Uniónprograman taldeari ezinbestekoduen bere herriaren adorea ereematen zaio.

Ez galdu!!

Astelehenetan,21:30ean, GipuzkoaTelebista Txingudin.

Asteartetan, 16:00etan,errepikapena

Aurkezlea:Manolo Fraile.

Beraketa kalea, 1720302 IRUN

TEL: 943 62 66 84 - Faxa: 943 62 65 85Posta elektronikoa: inmolaizola@euskalnet.net

API 316

OLAIZOLA Immobiliaria agentzia

SalmentaAlokairuak

Promozio berriakAholkularitza

Laguntzaileak

Aldizkari honekGipuzkoako ForuAldundiko Gizarte etaErakundeHarremanetarakoDepartamentuaren laguntza jaso du.

Aldizkari honekEusko JaurlaritzakoKultura Sailarenlaguntza jaso du.

Aurkibidea

4.- Lapikoan:- Errumaniar txatar-biltzaileen bizimodua.8- Aurrez aurre:- Joseba Apaolaza, aktorea.10.- Lapikoan- Irungo Bilgune Feminista.12.- Kirolak: - Eskola Kirola, eraberriturik.15.- Gai Nagusia: - Toki Alai:25 urte, euskaraz irakasten.19.- Bi hitzetan: berri laburrak24.- Kuttun gabinete psikopedagogikoarenaholkuak:- Nerabezaroa (III).26.- Eleak iruten27.- Lerroz lerro Fermin Etxegoien

Autokarabana.28.- Kultur Agenda30.- Gazte Informazio Bulegoko berriak.

Helbidea: Salis hiribidea, 21 - behea. 20304IRUN. Tel: 943 63 18 78. Faxa: 943 63 18 77irunero@infotxingudi.comArgitaratzailea: TB S.L.Koordinazioa eta maketazioa: Ana Grijalba.Kolaboratzailea:

Mikel Asurmendi Zuzentzailea: Xabier Kerexeta.Inprimategia: AntzaTirada: 3.500 aleLege gordailua: SS-230-94ISSN: 1134-0606

i runero 3

Salvadoralvador Etxeandia kalekotxatartegian jo eta ke lane-

an ari da txatar-biltzailea, edu-kiontzi handi batean erruma-niar batek ekarri berri duenmateriala pilatzen. Biei azaldudizkiet idatzi nahi dudan erre-

portajearen nondik no-rakoak.“Alperrikan horiekin hitz egi-tea! -bota du txatartegikojabeak-, ez baitute tutik uler-tzen!”, argitu dit. Zama lanakbukatu ostean, errumaniargaztea, ordea, ez da nire alda-

menetik mugitzen. Gaztelaniatraketsean, Coco Stephanizena duela esan dit. “Egunguztia kalean ematen dutorgatxo batekin txatarra bil-tzen. 10-20 bat euro irabaztenditut”.

Er ruman ia r t xa ta r -b i l t za i l eenE r ruman ia r t xa ta r -b i l t za i l eenb i z imodua I runenb i z imodua I runen

Errumaniarrak dira, Europar Batasuneko pasaportedunak.Kontinente aberatsaren ateak zabalik dituzte, baita lanerako ere.Hona egunero Irungo kaleetan txatarra biltzen ikus ditzakegunerrumaniar horietako biren istorioa, bizimodua eta nahiak.

Errumaniarrek loegiten duten oheestalia.

i runero 4

l a p i k o a n

Negozioaren nagusia edu-kiontzitik jaitsi da nireganainguratuz. “Ez dira jende ona:gezurtiak eta lapurrak dira!”.“Ekartzen duten materialalapurtzen al dute?” -itaundudiot harriduraz-. “Ez! Nirierremintak eta kobrea ohostendizkidate. Erremintak erama-ten dituzte eta kobrea pisuansartzen didate ekarritakoare-kin batera, diru gehiago pol-tsikoratzeko”. Elkarrizketaridarion tentsioa apaldu daazken esaldian: “Tira, bainaulertzekoa da, bizimodua aterabehar dute-eta”. Kiloko 10 zentimo ordaintzenditu nagusiak, gutxi gorabehera. “Bai, burtsako kotiza-zioaren arabera”. Hau mun-dua: kalean bizi diren erruma-niarren diru sarrerak burtsakoespekulatzaileen esku daude,

pentsu dut. “Txatar-biltzailekoadrila hauekin ongi joangozaizu negozioa, ezta?”.Keinuz erantzuten dit mesede-garriak gertatzen zaizkiola.Cocoren etxea Osinbiribilgobiribilgunean dagoen txabolabat da. “Etorri behar baduzu,goizeko 8etan edo iluntzetikaurrera, bestela ez gaituzu hantopatuko”.

Osinbiribilgo txabolanOsinbiribilgo baratzetanzurez, plastikoz, ohialez etaauto-gurpilez eraikitako bisasi-txabola daude, hobe esan-da, estalitako bi ohe dira.Barruan, bi lagunentzako las-taira bat, manta eta lo-zakunahaspila batez jantzita.Orubea, zakarrez beteta, haindago lokaztua ezen hainbatalfonbra zati jarri behar izanbaitute txaboletara irristratu

gabe heldu ahal izateko. Lo-tokien artean, kalean bilduta-ko piezez eginiko orga, meta-lezko materialak pilatuta.Sukalderik ez, berogailurik ez. Egunak argitu berri du. “Egunon!”, hots egiten diet. Gizonbat irten da txabolatik, jantzi-ta. Arestian esnatu dela igar-tzen da. Bere atzetik, CocoStephan. Goizeko kafe etadutxa beroek beste galaxiabateko luxuak ematen dute.Nork bere orgatxoa hartu etatxatartegira abiatzen dira, ilu-

Kalea dute bizito-ki, orube lohitsu

bateko ohe estalia, lo-toki

Orgatxo bete trastetxatartegian.

i runero 5

l a p i k o a n

nabarrean, TxingudikoZerbitzuetako kamioiak zabo-rrontziak hustu baino lehenatzemandakoa saltzera.“Batzuetan polizia etortzen da-dio baratzetan lanean ibili ohiden emakume batek-. Hauekez dira txatxuak! Deitzen die-tenean txaboletan geratzendira, mugitu eta erantzungabe, poliziek alde egitenduten arte”.

Kalean lan, txabolan loKafetegi batean gosari beroahartzera gonbidatu ditut. “Ezdugu egun guztian janari bero-rik hartzen”, azaldu didate,esker onez, mahaitxoareninguruan eserita beren istorioakontatzen hasi aurretik. “Hirupertsona bizi gara etxoletan,gizon batek utzitako orube txi-kian. Poliziarekin ez dugu ara-zorik, jartzen diguten baldint-za bakarra da jende gehiago ezbizitzea hemen”. Duela hila-bete bat hartu zutenOsinbirilgo bazter hau bizito-ki. Dagoeneko Errumaniarabueltatzea besterik ez duteburuan. “Gure herrialdeankamiolari geunden, lanik gabegeratu ginenean hona etortzeaerabaki genuen, enpleguatopatuko genuelakoan... Bainabertakoek ere zailtasunakdituzte!”. Dirua bildu bezainlaster, berrehundik gora euro,Transilvaniara abiatuko direladiote, zalantza izpirik gabe.Kafesnea edandakoan, zeinekbere orgatxoari heldu dio, txa-tartegi alderuntz ziztu bizianjoateko. Batek aurreko egune-

an topatutako bi ikuzkailudaramatza, 70 bat kilo guztira.“Hiru bat euro emango dizki-date txatartegian”. Besteakdenetarik darama, ondo lotuta:lapiko-tapak, mikrouhinlabea, metalezko xaflak, gur-piltxoak, pintura-ontziak, zar-

taginak, azpilak... Burtsan orain nikela da kotiza-ziorik altueneko metala:14.914 euro tonako; eztainua:12.276; kobrea: 5.222; gero,zinka, aluminioa, beruna, etaazkenik altzairua. Txatartegiko jabeak zamapisatu ondoren edukiontzihandira jaurtitzen du materia-la. Bizilagun batek txatartegiparean: “Hauek bai lan ekolo-gikoa egiten dutela!”.Dagoeneko iritsi dira beste bierrumaniar, orgatxoak betetraste. Eguna hasi da, bezpera-koa bezala, hasi ere.

l a p i k o a n

i runero 6

Errumaniarren Osinbiribilgo txabola bat.

Txatar kilo batentruke 10 zentimopoltsikoratzen

dituzte

ANAKAANAKAKO KASINOAKUTXA BURDINDEGIA (Kutxaren aldamenean)ANAKAko AUZO ELKARTEA BIDASOAKO OSPITALEA

BELASKOENEA:TXIMISTA TALDEA (Parrokian)BELASKOENEko AUZO ELKARTEA

ARBES eta PALMERA-MON-TEROVICTORIA TABERNA(Altzukaitz)LA AGRICOLAPALMERAKO HAINBATKAFETEGI-TABERNATAN

BEHOBIA eta ARTIAHIZKUNTZA ESKOLA OFIZIA-LA TRINKETE TABERNA(MªJuncal Labandibar kalean)AZKEN PORTU KIROLDEGIAKUTTUNA HAUR ESKOLA(Artiako Caro Baroja plazan)

ERDIALDEAHERRI JAKINTZA (Nafarroahiribidea)BRASIL Gozo-dendaELKAR liburudendaOSKARBI LiburudendaEUSKADIKO KUTXA (Kolon)KUTXA(Kolon)JUBILATUEN ETXEA (LuisMariano)VIRGINIA KafetegiaSIRIMIRI tabernaKUTXA (Gipuzkoa hiribidea)KIOSKO 33 (ArgentinarErrepublika)HAZ-SAC

FOTOKOP (Foruen karrika)GAZTE INFORMAZIO BULE-GOA (Foruen karrika)EUSKARA Arloa (Foruen karri-ka)ACUBI (Foruen karrika)IZOKINAREN KOFRADIA (Kale Nagusia)ARANO TabernaMANOLO TabernaSARGIA TabernaAEK EuskaltegiaARTXIBOA eta LIBURUTEGIAMENDIBILGO MUSIKA KONTSERBATORIOAARTALEKU KIROLDEGIA

DUNBOATOMA PAN Y MOJA (S.Pedro)OSASUN ZENTROAKUTXA (Nafarroa hiribidea)ERKA (Salvador Etxeandia)ALDABE Paper-denda

LAPITZEANBULATORIOAAMAIA KZ eta Pio XIIko kios-koanOGIBERRI (Serapio Mujika)EUSKADIKO KUTXA(S.Mujika)

MEAKAMEAKAko BizilagunenElkartea ERROTAZAR OLA Sagardotegia

OLABERRIAESTEBENEA tabernaLABEKO ETXEA jatetxea

ALDE ZAHARRAUDAL EUSKALTEGIAALDE ZAHARREKO BIZILA-

GUNEN ELKARTEA(Larretxipi)EKT (Larretxipi, 12)KURPIL KIROLAK (Peñakalea)HAZIA taberna (Peña kalea)ESKINA Taberna EUSKADIKO KUTXA(Urdanibia)KULTURA Arloa (Ospitale zaharra)

ANTZARANNEKANE Paper dendaLekaenea

SAN MIGELKOLON burdindegia(Hondarribia kalea)KUTXA (Zubiaurre)EUSKADIKO KUTXA(Zubiaurre)SAN MIGELeko AUZOELKARTEA (Luis de Uranzu,24)ATREZZO (Geltoki kalea)

SANTIAGOAGUIRRE okindegia.(Junkal k.) CANON (Santiago k.)SANTIAGO AUZO ELKARTEABIKOTE (Erromes plaza)

URDANIBIAJAIZUBIA Taberna

KATEAKATEKO AUZO ELKARTEA

LARREAUNDIOKINDEGIA (Eguzkitzaldea k.)AUZO ELKARTEA (Iñigo Loiolako)LARRARTE Harategia(Eguzkitaldea, 17)

irunero aldizkaria non eskura daiteke?

Eta ikasturtean zehar, Irungo ikastetxeetan

Joseba Apaolazak(Urretxu, 1960) Ehunmetro pelikula izanzuen abiapuntu nagusia. Ordutik ehunka pertsonaiarenlarruazalean sartu da,eta milaka dira kama-ra aurrean nahiz eskenatokietan igarotako orduak.Aqui no hay quienviva edo Jaun etaJabe telesailak berelanaren erreferentedira. Orain, pantailatxikian, Acusados-enikus dezakegu, eta antzokietan, sarituaizan den AitarekinBidaian antzezlanean.Bizitzaren joan- etorriak Irun bizitoki izatera ekarri du.

a u r r e z a u r r e

i runero 8

“Gidoia ikastea baino zailagoapertsonaia sortzea da”

Joseba Apaolaza, aktorea

a u r r e z a u r r e

i runero 9

- Jose Ramon Soroizekin interpretatzen

duzun Aitarekin Bidaian obranAlzheimerraren gaia jorratzen da. Langogorra gertatu zaizu?Gogorra, ez. Desafio bat izan zen irakurri nuenunetik. Obra zaila da; batetik, emotibitateaeskatzen duelako, bestetik estiloaren aldetikkirol moduan planteaturik dagoelako: antzokieremua guk sortzen dugu, eta akzioarena,marra batzuen bidez; baina sartu eta ateragabiltza momentu oro, emozioan sartu etaatera. Erronka handia izan da.

- Lana ez da komedia erraza, euskarazantzeztua da eta ez du diru laguntzarikjaso. Nolako harrera izan du?Prozesuan krisialdi bat pasa genuen HikaTaldeak inongo diru laguntzarik jasoko ez zue-lako. Aurrera jarraitu ala ez erabaki behargenuen, kontuan hartuta krisi ekomonikoaaurka genuela. Azkenean jarraitzea erabakigenuen, batez ere Agurtzane Intxaurragazuzendariak, zeinak Arantza Iturberekin bateralana idatzi baitu. Orain oso kontent gaudeharrera ezin hobea izan duelako eta, are gehia-go, Donostia Saria merezi izan duelako.

- Irungo emanaldiaren bukaeran negareta guzti egin zenuen. Gertatu ohi zaizu?Ez zait inoiz gertatu. Saioa bukatutakoanagurtzera atera nintzen negarrez eta pixka batlotsatu nintzen. Ez da erreza batzuetan senti-tzen duzun emozioa administratzea.

- Antzezlan bat ikustean jendeak gidoiaikasteak zaila behar duela izan pentsatuohi du. Hori al da zailena?Ez da horrenbesterako. Zailagoa da pertsonaiasortzea. Metodoak badaude, baina norberakberea egiten du. Azkenean, idatzita dagoena iru-dikatzen duzu.

- Baina esperientziak lasaitasuna emangodizu.Esperientziak ez du ezer ematen! Urduritasunaalboan dugun laguna da. Bitxikeria gisa, pasar-te bat kontatuko dut: Acusados-eko protago-nista Blanca Portillok lehenengo grabaketaeguneko lehenengo sekuentzian hitzaldi batbota behar zuen. Bada, goizean goiz esan zidanez zuela lo zipitzik egin eta egunetan bueltakaeduki zuela testua buruan. Interpretatu beharduzun pertsonaiak zerikusi handia du, horrega-tik gidoia idazten duenak interpretazioarengakoaren portzentzaia handia bere esku dauka.

- Zer moduzko esperientzia izan da orainhedatzen ari den Acusados telesaileko lana?Ekipoa, produkzio etxea eta gidoiak oso onakdira. Gainera, lan taldekideen arteko giroa osoona da. Asko ikasten da lehenengo mailako akto-reekin lan egitean.

- Aqui no hay quien viva eta Jaun etaJabe telesailek garai bateko erreferenteizan ziren. Ospea zama izan al da inoiz?Bai, erreferente izan ziren eta jendeak asko gogo-ratzen dit. Maiz jendeak esaten dit ezagutzennauela, telebistarekin lotzen naute, baina ezinzehaztu nondik nora. Ospea ez da inoiz zamaizan, mesederako baizik.

- Lana ez zaizu falta eta hori ez dagutxi garai hauetan. Zein proiektu duzu?Aitarekin Bidaian-en gaztelaniazko bertsioaprestatu behar dugu. Bestalde, Baztan izenbu-ruko Mikel Elizalde nafarraren pelikula erro-datzen ari gara, Carmelo Gomezekin, UnaxUgalderekin eta Txema Blascorekin, besteakbeste. Agoten historia du ardatz, eta nik jaun-txo anker baten papera egiten dut. Egia esan,beti izan dut jakin-mina baztertua izan zenetnia horren inguruan.

l a p i k o a n

i runero 10

2008ko martxoaren 8 huraabiapuntua izan zen, kalekoagerraldi koloretsu bateanparte hartzeko deialdiazabaldu zutenean. “Ekintzaarrakastatsua haren ondo-ren taldeari izaera iraunko-rra ematea erabaki genuen”,azaldu du BilguneFeministako kide MirenLantzek. Urte hura barrukogogoeta egiten eman zuten,mugimendu feministekinharremanetan, nolakoelkartea eratu nahi zutenzehaztu aldera. AzkenikEuskal Herriko BilguneFeminista plataformarekinbat egitera deliberatu zuten,herri bakoitzeko taldeeimodu autonomoan jardute-ko askatasuna ematen dienmugimendua denez geroz.

I r ungo B i lgune Femin i s ta ,I r ungo B i lgune Femin i s ta ,b i u r t eko ja rdunab i u r t eko ja rduna

Duela bi urte martxoaren 8an ospatzen den Emakumearen NazioartekoEguna kari, lagunak ziren neska gazte talde gazte bat bildu zen, Irunenemakumearen eskubide guztiak landuko zituen elkarte bat sortzeko beha-rrak hartaratuta. Gaur egun Bilgune Feminista bidea jorratzen ari da, baierakunde nahiz elkarteekin elkarlanean, bai kalean, baita sarean ere.

l a p i k o a n

i runero 11

“Gure jomuga emakumeenarazo nagusiei erantzutea etakontzientziatzea da, eta bilgu-nearen izaera, irekia”, zehaztudu Mirenek.Kaleko agerraldiakEmakumeren batek erasoapairatzen duen bakoitzeanIrungo Bilgunekoek elkarreta-ratzea deitzen dute. Horra horgizartea arazoaz kontzien-tziatzeko ekintzetako bat.Zoritxarrez, hasieratik deialdikopurua ez da eskasa izan,kontuan hartuta Nagore

Laffageren erailketa salatzekoburutu duten lan ekintzailea.Elkarteratze hauen arrakastaz,interneten bidez eratutakosareak egundoko zeresana du,Bilguneko talde iraunkorrakide gutxik osatua bada ere,Gonekin izeneko bloga mediojende anitz mobilizatzekoabagunea dute-eta.

Erakundeak eta elkarteakBilgunearen izaera eraikitzai-lea hasieratik garbi edukita,Irungo Udalarekin, auzoelkarteekin sindikatuekin eta

abarrekin harremanetandaude, eta elkarlanean dihar-dute. Bilgune FeministakUdalaren BerdintasunBatzordean ordezkariak ditu.“Emakumaren bisibilizazioa”delako jardueraren barruanproposamen bat egin genuen:kaleen izenak erabakitzekoorduan emakumeak aintzathar zitezela. Hartara, Irungoemakume esanguratsueninguruko ikerketa txiki bategin genuen”.

Puntu Beltzak egitasmoa

Irunen emakumeen aurkako eraso dezen-te gertatzen direla kontuan hartuz, IBFkhiriko auzo elkarteekin elkarlanean proiek-tu zehatza burutuko du aurten. Bilgunekopartaideen esaneko, Irunen puntu beltzugari daude, alegia, emakumeak erasoakpairatzeko beldur diren lekuak.“Emakumeek duela urte batzuk baino bel-dur handiagoa sentitzen dute kalean baka-rrik daudenean, eta hori da, hain justu,kezkatzen gaituena eta gertatzea nahi ezduguna.” Puntu beltzen mapa osatu nahidute eta lan hori egiteko auzoz auzo joan-go dira emakumeen iritziak entzuteko.“Behin emakumeekin harremanetan jarrizgero, bide batez, lan prebentiboa ere eginnahi dugu”.

Dagoeneko identifikatua duten puntu beltzbatean, Anakako errepide azpiko pasabi-dean, ekintza bat antolatu zuen IBFk: gra-ffiti lehiaketa bat, kolore biziak puntu ilunaalaitzeko.

irunbf@gmail.com

Eskola Kirola programan 500 haurrek parte hartzen dute

2007. urtera arte Eskola Kirola programa ikastetxe bakoitzak anto-latzen zuen. Jarduera hobetu aldera, handik aitzina Irun IrutenEuskara Elkartea kudeatzen hasi zen, Irungo Udalaren eta ForuAldundiaren diru laguntzaz. Honenbestez, eredu aldaketak emaitzaonak ekarri ditu, arduradunen ustez: jarduera euskaraz egiten da,kirol-hezitzaileen lan egoera erregularra da eta haien formazio ego-kia bermaturik dago.Aurten 8tik 12ra urte bitarteko 500 ikasle parte hartzen ari dira.

irunero 12

k i r o l a k

La Salleko eta Txingudi Ikastolako benjaminen bi talde Artalekun.

i runero 13

k i r o l a k

Eskola orduak bukatu ostean, asteanbitan, ikastetxean beste ordubete

geratzen diren 500 benjamin eta alebinditugu Irunen. Neska-mutikook ikas-turtean zehar kirol mota sorta bat egite-ko parada dute: futbola, eskubaloia,saskibaloia, softbola, errugbia, atletis-moa eta igeriketa. Eskola egunetakosaioez gain, larunbatero izaten dute hi-tzordua, taldeen artean antolatzen direnligaxketako partiduak jokatzeko. Xedeorokorra kirol zaletasuna bultzatzea da,hainbat kiroletako arauak ikasiz, eta,jakina, jokatuz.

Berrikuntzak2007 urtean, Irun Iruten elkarteak beregain hartu zuen antolakuntza, baita zer-bitzua hobetzeko erronka ere.Elkarteko kirol teknikari AndoniUrkiolaren esanetan, hiru izan zirenhelburu nagusiak: jarduera euskarazegingo zela ziurtatzea, kirol-hezitzaile-en lan egoera erregulatzea eta haienformakuntza egokia izango zela ber-matzea. “Eredu berri honen bidez,Eskola Kirolari dagokion garrantziaeman nahi izan zitzaion. Aisialdiko jar-duera da; baina hezkuntza arloko jar-duera ere baden heinean, hobetu beha-rra zegoen”, azaldu digu Andonik.“Kirol-hezitzaileei baldintza erregula-rrak eskaintzen zaizkienez, orain for-matuagoak dira; beraz, haurrekin kali-

Goian, Txingudiko 4. eta 3. mailako neskak softboleko partidubat jokatzen ari direla Kateko zelaian. Behean, 3. A taldekoakentrenatzailearekin.

tatezko harreman pedagogi-koa dute”.Eredu berriak emaitza onakeman dituela baieztatzen du.Dagoeneko ziurtatua dago jar-duera euskaraz egiten dela,nahiz eta malgutasunez joka-tzen den, ikastetxearen ezau-garrien arabera. Bestalde, laukoordinatzaile daude, lanataxuz aurrera eramanten aridirela bermatzeko; izan ere,hezitzaileen formazioaz etajarraipenaz arduratzen dira.“Atzean badugu metodologiabat -dio Andoni Urkiolak-.Horren lekuko, esaterako, ari-ketak haurren adinari egoki-tuak direla; baloreak lan-tzeko orduan ere, badugumetodo bat. Lehen boronda-tezko lana zen, inprobisatua-goa”.

ErronkakAurten 130 neska eta 360

mutiko ari dira, 50 taldetanbanatuak. Irun Irutenek eten-gabeko lanean dihardu zerbi-tzua hobetzeko. Partiduetakoepaileen alorra da ere lantzendute. Epaileak klubetakoakdira, borondatezkoak. “Horbada lana egiteko, haien jar-

duera hezitzailea izan dadin.Bai, hori beste urrats bat izan-go da, alegia, epaileak progra-man sartzea”. Bestalde, Andoniren ustez “ezlitzateke ideia txarra EskolaKirola 12 urtetik aurrerakoeiere eskaintzea”.

k i r o l a k

irunero+www.infotxingudi.com

Gure eskualdeko telebistako azken berriaketa Irunero aldizkaria INTERNETen.

www.infotxingudi.comwww.infotxingudi.com

La Salleko mutikoak eskubaloian.

i runero 15

1984-85 ikasturtean, Toki Alai ikas-tetxean 3 urteko haur talde txikibati euskara hutsean eskolak ema-ten hasi zitzaizkien. Guraso etairakasle kementsu batzuei esker,ordura arte ametsa zena egia bila-katu zen, alegia, D eredua lehen-bizikoz ezarri zen Irungo sarepublikoko ikastetxe batean. 25urte betetzen diren honetan esko-lak zedarri hura ospatuko du.

Ainara Torres, Miren Albero, Naiara Amunarriz, Gaizka Anzisar, Unai Aranburuzabala, Vicente Bergara, AgostiElizazu, Ikuska Etxabe, Agurtzane Etxarte, Joseba Izagirre, Unai Juanikorena, Mirian Irastorza, Ane Martinez,Peio Zarco, Asier Blanco, Asier Arretxe, Itziar Rodriguez, Ainara Lopez, Myriam Perez eta Urko Agirrebarrena.

1984-85 ikasturtekolehenengo ikasleak Toki

Alai ikastetxean.

Toki Alai: 25 urte euskaraz irakasten

“Gaur egun Toki Alai ikustendudanean ametsa lortu genue-la pentsatzen dut”, dio samur-ki Lourdes Peñak, Irunen eus-kal eskola publikoa gauzatze-aren alde lan egin zuen hasie-ra haietako gurasoetako batek.Zailtasunak gora behera, ezdu zalantza egiten merezi izanzuela baieztatzeko. Istorio hau orain dela 25 urtesustraitu zen, Arbes auzokoToki Alai eskola zaharrekoguraso eta irakasle talde bateuskara hutsezko irakaskun-tzaren alde apostu egiteradeliberatu zenean.Esperientzia abian jarri etahurrengo urtean Hezkuntzaordezkaritzak D ereduko gela-rekin aurrera jarraitzeko gu-

txienez 10 haur behar zirelajakinarazi zien. “Sei besterikez zeuden”, gogoan duLourdesek. Beste ikastetxebatek bidalitako gutunakuxatu zituen gurasoak:“Euskaraz haurrak eskolatzeaarduragabekeria zela oharta-razten gintuzten. IrakaskuntzaD ereduan bide ziurra ez zelaargudiatuz, beste eskolarenbatean matrikulatzea gomen-datzen ziguten. Gurasoekinbildu behar izan genuen, kon-bentzitzeko, eta, azkenikhamar ikasle lortu genituen”.

Inplikazio handiaProiektua aurrera ateratzekoguraso nahiz irakasleen inpli-kazioa ezinbestekoa izan zen.Ikasle faltarik ez zen, baina

dena zegoen egiteko.“Gurasook eskola pintatu etaguzti egin behar izan genuen.Dirua biltzeko tabernetan egi-ten genuen lan. Gainera bestearazoen artean garraioarenazegoen; hainbat auzotatikhaurrak eraman ahal izatekoautobusak behar genituen,borrokatuta lortu genituenak”.Bide berria urratzeko proze-suan Irungo Udalaren lagun-tza nabarmentzekoa izan zen. Ilusioa eta giro polita, ordea,lanaren ordaina ziren.

Irakasleen demaMertxe Moreno Toki Alaineuskarazko irakaskuntza abia-tu zeneko irakaslea da, etagaur egun oraindik ere bertandihardu. Ordurako ibilia zen

i runero 16

t o k i a l a i k 2 5 u r t e

Goian: Bigarren Hezkuntzako 1. promozioa. 1998-99 ikasturtea. Sarai Irastorza, Nicolas Ramirez-Escudero, IgorHerrero, Haritz Zarco, Amaia Azkona, Edurne Lopez, Maria Txapartegi, Oihana Altube, Larraitz Odriozola, AinhoaCordoba, Leire Etxeberria, Erika Etxabe, Mertxe Canal, Miren Perez, Eneko Gurutzet, June Solis, Iñaki Alzaga,Sergio Yerga, Miren Iridoi (tutorea) eta Haritz Arrieta.Eskuinean: Ikasle talde bat 1995ean.

i runero 17

t o k i a l a i k 2 5 u r t e

Gipuzkoako hainbat herri-tan, euskara irakasle lehe-nengo, euskaraz irakastenondoren. “Nik hasieratikgarbi eduki nuen euskarazaritu nahi nuela”. Horihorrela, Toki Alain oso gus-tora ibili zen Mertxe. “Bai,gutxi ginen, gurasoek lanasko egiten zuten, giroalasaia zen; oso oroitzapenpolitak ditut.” Hastapen guztietan bezala,gauza anitz egiteko eta ikas-teko ere. Esaterako haurhezkuntzan garai hartanzabaltzen hasi zen txokoensistema ezarri nahi izanzuten Toki Alain, hartarasistema berritzaile honenaintzindariak, Amara Berri

ikastetxeko irakasleak,Irunera azalpenak emateraetorri zirela gogoan duMertxek.

Gaur egun 1.074 ikasle Urte gutxitan lau gela beste-rik ez zituen Arbesko eskolahura txiki geratu zen.Orduan eraikina eraitsi etagaur egungo haur hezkun-tzako ikastetxea altxatuzuten. Aurrerago lehen hez-kuntzako eta bigarren hez-kuntzako eskaintza Siutz etaGazteluzarreko zentroekinosatu zen. Egun, guztira,1.074 ikasle matrikulatutadaude eta 107 irakaslek eta35 langilek lanean dihardu-te.

Ainara Torres, lehenengo

ikasleetako bat

Ainarak ez zuen etxeaneuskara jaso. Familiangaztelania nagusi bazenere, bere gurasoak euska-ra bultzatzearen alde kon-tzientziatuak zeuden,zeharo. Aita euskalduntzenhasia zela, haren erakusle.Beraz, alaba D ereduanmatrikulatzeko aukera izanzutenean ez ziren duda-mudatan ibili.“Euskararekin kontaktuanaturala izan zen. Eskolagaraiko oroitzapen osoonak ditut”, nabarmentzendu Ainarak. “Pentsa zernolako harreman estuagenuen, oraindik ere gela-ko lagunak koadrilan ibil-tzen gara eta!” Beren arte-an elebitan komunikatzendira.Ikasketak burutu ondorenAinarak Toki Alain irakasle-praktikak burutu zituen etagaur egun haur hezkuntza-ko beste ikastetxe bateanmaistra dago. OrainAinararen txanda da, beregurasoen ausardiari eskerjaso zuen euskara ondo-rengoratzeko txanda.

Goian, 1992ko inauteriak; ezkerrean, 1989komendi irteera bat.

i runero 18

t o k i a l a i k 2 5 u r t e

Ikastetxeak antolatutako irteera zenbait 1989tik 92ra bitartean.

Toki-Alai, 25 urte lemapean, parte hartunahi dutenentzat irekia egongo da.Espresuki honetarako eratutako epai-mahai batek aukeratuko du irabazleaaurkezten direnen artean. Saritutakokartela 25. urteurrenaren nortasun ezau-garria izango da, eta Irungo denda, era-kusleiho, erakunde eta bestelakoetanezarriko da. Halaber, martxoan ikaste-txeak argitaratuko duen aldizkariarenportada izango da. Lehiaketaren oina-rriak, www.tokialai.org webgunean.

Eduki interesgarri eta deigarriak dituen aldiz-kari bat sortuko da, elebitan. Erreportajeak,elkarrizketak, anekdotak, ikastetxean gerta-tutako istorioak, albisteak, argazkiak, etaabar izango ditu, Toki-Alaiko kide izan dire-nei eta Irungo biztanle guztiei zuzenduta.

Iñigo Muguruza musikari irundarrak, JoxeanSarasolarekin batera, Toki-Alairen omenezkoabesti bat sortu du, eta DVD batean jasokoda. 25 urte hauetan izandako momentugarrantzitsuenak adierazten dituzten irudiakere ekarriko ditu argitalpenak.

Amaierako festaMaiatzaren 29an izango da eta bertara gonbi-datuko dira ikastetxeak euskarazko hezkuntzapublikoan erreferente bilakatzeko lan eginduten pertsona guztiak. Ficoban izango dafesta, eta sari banaketa, emanaldiak eta bestehainbat ekintza burutuko dira. Halaber, maia-tzaren 30ean nahi duten guztientzat irekiaizango den urteurreneko bazkaria egingo daerakustazokan.

Argazki erakusketaMaiatzaren lehengo hamabostaldianerakusketa zabalduko da, EuskadikoKutxaren aretoan. Iragandako 25 urte-tan zehar ateratako argazkiek osatukodute berau.

Kartel lehiaketa

Aldizkari bat argitaratzea

DVD bat eta abestia

i runero 19

b i h i t z e t a n

“Irun Haitirekin” elkartasun egunajai giroan ospatu zen

Irungo Udaleko Kultura arloak jada gutun batbidali die Irungo kultura, hezkuntza eta gizar-te alorreko 200 elkarte baino gehiagori, aur-tengo San Martzial jaietako egitarauan jaso-tzea nahi duten ekintzak aurkezteko aukeraizan dezaten. Bide batez, partikularrak eregonbidatzen ditu, kultur eskaintzak aurkezditzaten. Laster, patronatutik antzeko bidalke-ta bat egingo zaie kirol elkarte eta klubei.

Ekintza hauek aurkezteko, beharrezkoa daeskari-orria, fitxa teknikoa eta fitxa ekonomi-koa betetzea eta Juan de la Cruz kaleko 2.eandagoen HAZ bulegoan (Zabaltza plazatikgertu) entregatzea, apirilaren 7a baino lehen.Argibide gehiago behar izanez gero, Kulturaarlora zuzendu, Urdanibia plaza, 6-behean(Ospitale zaharra) edo, bestela, 943-50.54.11telefono zenbakira deitu

Joan den martxoaren 6an hiriko hainbat elkar-teren lankidetzari esker “Irun Haitirekin”elkartasun eguna antolatu zen. Helburua lurri-kararen suntsiketari aurre egiteko Haitik hainpremiazkoa duen laguntza emateko hiritarreidirua eskatzea izan zen. Hartara, Zabaltza pla-

zan eltzeitsu erraldoia ipini zen, nork bereekarpena egiteko. Bildutakoa Gurutze Gorriarieta Unicefi emango zaie. Plazan egun guztian zehar hainbat jarduera etaekitaldi antolatu ziren jendea festa girora era-kartzeko.

San Martzial jaietako egitaraurako proposamenak egiteko epea, zabalik

Ezkerrean, emakumez osatutako abesbatza baten emanaldia eta eskuinean, diru bilketa egiteko jarri zen eltzeitsua.

b i h i t z e t a n

i runero 20

Martxoaren 19an, larunbatarekin, BIDASOABURNING FESTIVAL-aren laugarren edizioaPsilocybenea aretoan (Hondarribia) burutuko da.Aurreko urteetako edizioetan Sexty Sexers (Bera),Kokein (Eibar), Willis Drumond (Hazparne),Handicraft (Irun) eta beste hainbat talde bildudituen jaialdi hau, dagoeneko, derrigorrezko hi-tzordu bihurtu zaie kalitatezko musika zale direnei.

Gastronomia Kofradien Nazioarteko Federazioak IrungoLa Bacaladera enpresako zuzendari Jose Mari Salvadorohorezko anaikide izendatu du, sukaldaritzaren eta pro-duktuen alde egiten duen lana saritu nahian.15 kofradiatako ordezkariek parte hartu zuten DonostiakoLondres hotelean egindako bileran. La Bacaladerakozuzendariarekin batera, Londres Hoteleko zuzendariRoberto Uriarte eta MRW-ko eskualde arduradun AngelMoreno ere ohorezko kofrade izendatu zituzten.Donostiako Udaletxean burutu zen kofrade berrien tronu-ratze ekitaldian, kofradiek tradizionalki egin duten gastro-nomiaren suspertze lana goraipatu zuen Jose MariSalvadorrek: “Nire lanbidea medio, gastronomiaren iza-rretako batekin harremanetan bizi naiz, bakailaoarekin.Niretzat lanbidea da; baina argi dago gastronomia harre-manak izateko eta gozatzeko oso lagungarria ere badela”.

Jose Mari Salvador, GastronomiaKofradietako ohorezko anaikide

Jose Mari Salvador, ekitaldian jaso zuendiplomarekin.

BIDASOA BURNINGAKOUSTIK FESTIVAL,martxoaren 19anSORKUN + NAPOKA IRIA + JOSEBA IRAZOKI (DO)Martxoak 19. Gaueko 22:00etan. 5euroPsilocybenea. Hondarribia

b i h i t z e t a n

i runero 21

Gabiria kalea, 15 - 179 Katea auzoa - IRUNTel 943 63 16 32 Faxa 943 63 16 02

- SONORIZAZIOA- ARGIZTAPENA- GRABAZIO-ESTUDIOAK- ERREALIZAZIORAKO

PLATOAK

- BIDEO-ZINEMA-PUBLIZITATEA- BIDEO-PROIEKTAGAILUA- PANTAILAK

Eskola-jangeletako langile gehienakberriro greban martxoaren 9tik

Martxoaren 9an eskola-jangeletako Auzolagunenpresako langileek greba mugagabea abiatuzuten, ELA, LAB, CCOO eta UGT sindika-tuek deituta. Irunen grebalarien kopurua osoaltua izan zen: langileen %80tik gora -zerbitzuminimoak bete behar izan dituztenak kanpo-ez ziren lantokietara joan, ELA sindikatuakemandako datuen arabera. Ikasturtean zehar zenbait greba egun burutu

dituzte enplegatu hauek; oraingoan, ordea,astean bitan egingo dute, mugarik gabe. Auzolaguneko enplegatuen eskaerak 3 alornagusi ukitzen ditu: soldata igoera, langilebakoitzak bere ardurapean dituen haur kopu-ruaren ratioa murriztea eta formakuntza. Duelazenbait hilabete, Hezkuntza Sailarekin nego-ziazioari ekin zion Auzolagunek, baina orain-dik ere ez da akordiorik sinatu.

Santiago-Bide Lagunen Elkarteko Txingudikoordezkaritzak martxoaren 18an irekiko duLucas de Berroa kalean dagoen Erromesenaterpea, eta urriaren 12an itxiko du. 2010eanDone Jakue urtea ospatzen denez, elkarteakIrundik igaroko diren erromesen kopuruangorakada handia handia espero du, 4.000 edo

5.000ra ere irits daitezke eta. Bestalde, martxoaren 24tik aurrera asteazkene-ro eta ostiralero, elkarteak Foruen karrikakoegoitza zabalik izango du, 19:00etatik20:30era, Santiago-Bideen inguruko informa-zioa emateko eta Erromesaren txartela egiteko.

Erromesen aterpea martxoaren 18an irekiko da

Irungo Udalak, EmakumearenNazioarteko Eguna kari, joanden martxoaren 8anEmakumeak Irunen 1931-1992 lanean parte hartu duten38 emakumeak omenduzituen, Ongizate Arloaren eki-menez. Irungo historia 38andreren testigantzen bitartezjasotzea izan du xede MertxeTrantxek, Silvia Lozak etaMaria Ruizek burutu dutenlanak. “Askok ez zutela ezerkontatzeko uste zuten arren,ekimen honekin asko esatekozutela erakutsi dute”, adierazizuen alkateak ekitaldian.

Bidasoa Bizirik-en etorkizunoneko lanbideen Espazioakmartxoan zehar hamairu ikas-taro eskainiko ditu, guztiakere lan bilaketan formatzekoeta sustatzeko. Aurreko edi-zioetan bezala, ekainera artemantentzen dira bi asteanbehin antolatzen diren lanbilaketan orientatzeko ikasta-ro iraunkorrak. Pertsonek lan munduan sar-tzeko dituzten behar nagusiei

erantzun nahian diseinatu diraikastaroak: lanbide orienta-zioa, lan bilaketa, norberarenenpresaren eratzea, trebeziapertsonalen bilakaera eta bila-kaera profesionala. Oraineskaintzen diren tailerretakobatzuk aurretik ere antolatuizan dira, eraginkortasunhandiz antolatu ere. Beste ba-tzuk berriak dira, gaur egungolan merkatuaren eskaera bere-ziari erantzuteko sortuak.

b i h i t z e t a n

i runero 22

Emakumeak Irunen 1931-1992 lanean parte hartu duten andreak, omenduak

Bidasoa Bizirik-ek 13 ikastaro antolatu ditu

Martxoaren 8an Irungo Udaletxean omenduak izan ziren emakumeak alka-tearekin, Maria Eugenia Iparragirre zinegotziarekin eta lanaren egileekin.

b i h i t z e t a n

i runero 23

San Juan Harria, plazako beste kokaleku batera mugitu dute

Joan den martxoaren 9an, SanJuan-Etxeandia plazako obrakdirela eta, San Juan Harria lekuzaldatu zuten. Hain zehatz, etorki-zunean udal bulegoen eraikinberria egingo den orubean koka-tzea eta bertan uztea erabaki zutenIrungo Udalak, Teusa enpresakoteknikariek eta San Juan-IrunUTEko arduradunek. 2007ko maiatzaz geroztik, zutabeaburdinazko egitura baten barruandago, eta zementuzko oinarri bate-an sarturik. Halaber, alde bakoitze-an uhal batez lotuta dago, haizea-ren indarrari aurre egitearren. Zutabea lekuz aldatuz zuten unea.

Agustin Ugartek Irungo Urrezko Domina jasoko du

Behar Bidasoa GKEaren presidenteAgustin Ugartek Irungo Urrezko Dominajasoko duela jakinarazi du Jose AntonioSantano alkateak. Proposamena hirikoGKEek alkateari egin diote eta Udalekobozeramaleen batzordeak onartu du.Erakunde hauen esanetan, “Agustinekerrekonozimendua merezi du besteeiemana bizi delako, egindako lanaren era-ginkortasunagatik, gizon apala eta natura-la delako eta kolaboratzaileak erakartzekodaukan gaitasunagatik”. Domina osoko bilkurak onartu beharkodu. Emate ekitaldia maiatza aldera izangoda.

Agustin Ugartek joan den abenduan Gipuzkoako BoluntarioSaria jaso zuen.

i runero 24

Gazteak aldaketa izugarriak nabaritzen ditu,eta helduok haietaz ohartzeak garrantzihandia du. Aldaketa prozesu horretan zeharlagundu ahal izateko, gazteekin enpatikoakizan behar dugu, haien lekuan ipini eta bizidutena ulertzen saiatu. Beraz, hona hemen laburki gazteak bizidituen ALDAKETA garrantzitsuenak:

Pubertaro garaian gorputzak oso denboragutxian aldaketa handiak ematen ditu: NESKENGAN: gorputz aldaketa edo luzake-

ta ez proportzionalak, bularrak sortu,hilekoa, ilea genital eta gorputzean, aknea...MUTILETAN: gorputz aldaketa edo luzake-ta ez proportzionalak, gaueko hazi-isurke-tak, ahots aldaketa, ilea genital edo gor-putzean, aknea...Auto-irudi berri bat ikusi eta onartu behar du;beraz, aldaketa guzti horien onarpenaprozesu bat da. Ondorioz, auto-estimuangorabeherak eman daitezke, auto-estimuagutxitu eta hauskorrago bilaka daiteke nera-bezaroan.

Nerabezaroa (II)

Aurreko batean nerabezaroaz hitz egiten aritu ginelarik, heldua-ren eta gaztearen arteko harremanaren aldaketaz mintzatu ginen.Oraingoan, aldiz, gazteek nerabezaroan bizitzen dituzten aldake-ta pertsonalez arituko gara.

i runero 25

Csikszentmihalyi eta Lason-en ikerketak(1984) adierazten du nerabeek estresemozional egoera bizi dutela. Emozio batetikbestera maiz aldatzen dira eta emozioakintentsitate handiz bizi dituzte. Gorputzaldaketak emateko gorputzak hormona ko-puru gehiago sortzen ditu garai honetan etahorrek umore aldaketa nabariak sortzen ditugaztearengan.

Helduekiko harremana anbibalentea da,haien beharra dute baina era berean haien-gandik aldentzeko beharra sentitzen dute.Sentimendu hauek gaztearengan bat batekoamorru eta kulpa emozioak sor ditzakete.Taldeak aurreko etapetan baino garrantzihandiagoa hartzen du. Bere identitateagaratzen ari da (nor den, nolakoa, zer nahiduen bizian...) eta talde zehatz batekin iden-tifikatu nahi du. Kideek onartzea eta taldebaten partaide izatea garrantzitsua dagaztearentzat. Taldearen parte izaten ikasibehar du, baina era berean talde presioariaurre egiten ikasi.Sexualitateak eta orientabide sexualek indarhandia hartzen dute. Sexualitatea onartu,esperimentatu eta erregulatzen ikastekoetapa da. Garai honetan maitasunak etamaitasun porrotak azaltzen dira, maita-sunaren eta erakarpen sexualaren artekonahaspilak. Bere iragana, oraina eta etorkizuna baterabildu behar ditu bokazioz zein ideologikokiidentitate bat garatuz. Nerabetasun prozesuhonetan zerbait erabaki eta konpromiso ide-ologiko eta profesionalak hartu behar ditu.

Aldaketa fisikoen aurrean NOLA LAGUNDU:Aldaketa berriak normaltzat adierazten,lasaitzen eta irudi berria onartzen lagunduz.Sentimenduak entzun epaitu gabe.

Baloratu bere irudi fisiko berria, bai eta berenortasun eta izaera ere.Gizarteak bideratzen dituen estereotipolortezinen kontzientzia hartzen lagundu. Iritzikritikoa bultzatu, pertsona guztiak gara ede-rrak bakarrak eta errepika ezinak.Aldaketa emozionalen aurrean NOLALAGUNDU:Sentimendu eta emozioak epaitu gabeentzun.Bere sentimenduak eta pentsamenduaklaburki hitzetan adierazi ispilu moduan.Emozioak adimentsuki erabiltzen lagundu.Kontzientzia hartu, onartu, ulertu eta erregu-latu (jokaera egokia bilatzen lagundu).Identitate eta soziabilizazioaren aurreanNOLA LAGUNDU:Kondiziorik gabeko maitasuna adierazi.Kezkak eta sentimenduak entzun lasaita-sunez Mundura eta harreman berrietara ateratzenutzi, elkarrekin arriskuak aztertu eta ba-liabideak ipiniz. Arduratsua izateko hezi eta,arduratsua ez bada, mugak argi ipini. Bere identitate propioa onartu eta bere iden-titate bidean lagundu.Pertsona sexual bezala ikusi. Esperientziakkonpartitu, hauei garrantzia eman eta bizitu-takoaren ardurak hartzen lagundu.Ez dago errezeta magikorik, baina bai he-zitzaileentzat lagungarriak izan daitezkeenlorratz edo pistak. Nerabeekin bizitzea zailaomen da, baina badu bere alde ederra ere.Gazteek indar izugarria dute eta bere bideanlaguntzea oso aberatsa eta ederra izandaiteke helduarentzat, zorion iturri. Besterik gabe, izan zoriontsu eta gozatueguneroko momentu eder guzti horietaz.Gazte baten ondoan bada… hobe!

MAPI URRESTI ORTIZ

kuttun@kuttun.net

i runero 26

e l e a k i r u t e n

Lagunen artean sarritan esaten duguna gogo-ratuko dut hasteko: “Gida-baimena atera

beharko bagenu, berriz ikasi ezean, lehen azter-ketan suspentso borobila jasoko genuke. Zeropatatero”. Egia biribila, autoko bolantearenbezain biribila.

Karneta atera nuen garaian ez zegoen erroton-darik. Lehen biribilguneak Bidasoaz ipar aldeanezagutu nituen. Trafikoa arintzeko aldaketa izanzen, ia guztiok laudatua. Gaur egun, hiri barneandena da borobila, biribil eta borobilegia.

Ni zorabiaturik nago hainbeste errotonda etaerrotonda ondorekin. Errotondan sartu zara, etaberau uzteko unean, sast: Zebrabidea. Galgasakatu duzu bat-batean, eta zure atzean biribil-gunean ziztu bizian sartu denak ez zaitu ikusi etaia-ia zapart! Talka egin gabe ere, oihuak etahaserre aurpegiak.

Zebrabidea aipatu dut. Eta kasu, ni oinezkoenalde egiten dut. Edo saiatzen naiz behintzat.Autoaren aurrean eta aurretik, oinezkoak izanbehar du lehentasuna. Baina, hara, zebrabideansartzean autorik datorren begiratu gabe aurreraegiten duten oinezkoek asaldatzen naute benetan.Areago, hala edo nola galga sakatzen duzu, min-gaina kanpora ateratzeraino, eta sustoa barruanduzula oinezkoek herra begirada luzatzen dizute-nean. Imajinatzen duzue, errotonda erraldoi horietan,lau sarrera-irteera eta beste hainbeste zebrabidedituzten horiek? Horreur! Bereziki arratsaldekozazpietan, jendea hirian barrena paseatzera ateraden orduan. Esan dut arestian, gida-baimena ezgenuen aterako, azterketa egingo bagenu,egunero gidatzen dugun bezala. Ados. Baina,irakurle horrek, nirekin bat egingo duzu, “arauek

ez dutela errealitatearekin bat egiten” esatenbadut. Nire usterako, adibidez, gidariok abiaduraaraua –eta azaltzea luze joko lidakeen hamaikaadibide– errespetatuko bagenu, hiria kolapsatualitzateke. Hau da, bidean ibiltzeko –bizitzako beste espa-

rruetan bezala– arauak beharrezkoak dira. Nago,baina, eraikitzen ari garen gizarteari aplikatzenzaizkion/dizkiogun arauak ez datozela bat gizarteosatzen dugun pertsonon ezaugarriekin.

Eraiki dugun mundua ehuneko berrogeiak(%40 diot, bat-bateko kalkulua) habitatua balego,agian, arau suerte horiek betegarriak lirateke.Gaur gaurkoz, gizarte superaurreratu honek bereburuari ezarri dizkion arauak gutxiengo batekbete ditzakeen arauak baino ez direla uste dut.

Sistema nahi dut aipatu azkenik. Sistema denokosatzen dugu, baina boterean daudenen erantzu-kizuna handiagoa da. Arauak jartzen dituztenenkontraesan bat emanen dut adibide gisa.Autobidean %120 baino arinagoa joatea zigortuabadago, zertarako fabrikatzen dira %180an joandoazen autoak?

MIKEL ASURMENDI

Euskalextriko errotondak

Irakurle lagun hori, autoaren bolanteari atxikia jarraitzen dut,Euskalextrik-en eta errotondatan barrena. Bideko kontuak haiza-tzera nator berriz ere, autoaren barne-barnetik.

Ez naiz –irakurtzen dudanean–oharrak hartzen ohituta. Hilabeteluzea da Autokarabana irakurrinuela. Gustura irakurri ere, tra-barik gabe. Zenbaitetan, na-rrazioan, iragana eta orainarenarteko sinkronia eza edota hainbatesaldietan ukitu baten beharra fal-tan hartu nuen. Idazteko modulibre baten emaitza jo daitekenobela, perfomance gisara idaztenduenaren lana. Horiek horrelaizanda ere, merezi duen nobelada.

Ez dut Fermin Etxegoienezagutzen. Txantxiku nafarrabegitandu zait bere kazetari lanenbitartez. Neurona eta Zeuronasaioan hauteman nuen idazlea aurkitu dutfikzioan. Irakurketan, sarritan, izenik gogoratzenez dudan protagonistaren aurpegia Ferminenabegitandu zait.

Oso geure-geurea da nobela hau. Gurea diot,istorioak euskararen munduan eta euskaraz bizidugunon keinu, esaldi, zirta eta txantxak barne-ratu baititu. Menditarra da nobela, baita hiritarraere. Iraganaren zantzuak dauzka, baita orainareneta geroaren zantzuak ere. Aldiak aipatu ditut,Autokarabana belaunaldi baten erretratua da.Mugikortasunaren eta denboraren metafora danobela, geure gurasoak eta arbasoak ez bezala,inon finkatu ez den belaunaldi baten erretratua.

Erretratuan familia, kooperatiba, aberria edotakoadrila agertzen dira. Hori baino euskalerri-

anorik ez dago. Modernoa da,halere. Alta bada, mundu horidatorrenetik dator. Erran nahibaita, pertsonaia modernoenbizipenak kontatzeagatik ere,geure iraganeko jendartearenzantzuak agerikoak dira istorioan.Tradizioari muzin eginik ere, fedebatek gidaturik bizi gara.

Protagonista da, pertsonaienkontrastean, “fede” horrekinhausten duena, edo nagusikihausten duena behinik behin.Libre antzo eta aurreiritzirikgabekoa da protagonista. Bereingurukoen baino aurreiritziedota konplexu gutxiagokoa. Autofikzioa aipatzen da azkenal-

dion geure literaturaren mintzalekuetan.Errealista da nobela, oso erreala, fikzioaren bidezgaratua. Protagonista erreala ote den? Orain delaberrogeita hamar urte pentsatua eta irakurria,euskaldun arraroa liteke. Gaur egun, oraindik ere,euskaldun bitxi baten profila du protagonistak.

Osatze bidean ari den euskalduna izan daitekeprotagonista, nortasun partikularra duena etaunibertsala aldi berean. Fikzio izanagatik, prota-gonistarekin identifikatu gaitezke. Autokarabanabaten antzera dabil bera. Autonomoa da, bainajomuga finko gabea. Protagonista jendarte osobateko kidea da –joan den mendearen erdian hezieta hazi garen guretako inor izan liteke–, bainasustraiak errotu gabea.

MIKEL ASURMENDI

l e r r o z l e r r o

i runero 27

Autokarabana edo sustraiak errotu gabea

Fermin Etxegoien oñatiar nafar kazetariaren nobela dugu hizpide.Hainbeste adjektibo tarteko, idazlea ere badela gehitu behardugu, prefosta. Gatazka txikiak kontatzen dituen nobela gotorra.

Liburua: AutokarabanaEgilea: Fermin EtxegoienArgitaletxea: Pamiela

- Amaia KZn, 19:30ean,“Zure Abenturaren bila”programaren barnea,Turkia furgonetan ikus-en-tzunezkoa proiektatuko da.

- Amaian, 20:00etan, ZineKluba. Vacaciones en ferra-gosto pelikularen proiek-zioa. Sarrera: 4,40 euro.

- Cambridgeko azterketaofizialak, Lacunza akade-miak eta Intenational Housek antolatuta.

- Euskadiko Kutxaren areto-

an, Irungo ArgazkilaritzaElkartearen erakusketa

- Amaia Kzn, ”Egile-argaz-kilaritza” izenburuko argaz-ki erakusketa kolektiboa.

- Argoiak Elkartean,17:00etan, “Hiri debekatua”izenburuko hitzaldi-deba-tea.

- Amaian, eguerdian,Aperitibo Musikala, Irungomusika kontserbatoriokoGanbera Laukotearen esku-tik.

- Menchu Gal erakusgelan,19:30ean, Menchu Gal etabere obra hitzaldia, MariaJose Aranzasti ArteHistorialariaren eskutik

- Amaia KZn 18.00etan,Adaxka Dantza Taldearenagerraldia.

- Euskadiko Kutxan, PrentsaErrepublika garaian gaiariburuzko erakusketa.

irunero 28

a g e n d a

k u l t u r a g e n d a

Martxoak 17

Martxoak 21

Martxoak 23

Apirilak 13-14

Martxoak 12-Apirilak 25

Martxoak 26

Martxoak 13

Martxoak 15-28

Martxoak 27

Martxoak 29 -Apirilak 11

Martxoak 25

- Amaia KZn, 19:00etan, ElCaballero de la Rosa ope-raren proiekzioa, LuisMariano Lirika Elkarteakantolatuta.

a g e n d a

i runero 29

Jabier Muguruzarenkontzertua

Antzerkia euskaraz

Noiz: Martxoak 20.

Non: Amaia KZ.

Ordua: 20:00.

Sarrera: 6,50 euro.

Jabier Muguruza artistairundarrak bere azken lanaaurkeztuko du, hamarga-rrena: Taxirik ez!Kontzertuan, ohi bezalaAngel Unzu eta TxemaGarces laguntzaile izangoditu.

- Martxoaren 28an,17:00etan, Circ Déjà Vu an-tzezlana, LA BALDUFA kon-painiaren eskutik.Umore eta txotxongilo an-tzerki-ikuskizuna. 5 urtetikaurrerakoentzat.l

Santiago-bide Lagunen txangoak

Martxoaren 21ean,Deba-Markina etapa(22 km). Irundik auto-bus bat abiatuko dagoizeko 6:30ean.Izena emateko telefo-noa: 943 624185.

- Martxoaren17an, 17:30ean,haurrentzako ipuinkontalariak euska-raz. - Martxoaren18an, 17:00etan,Carlos deAgustinen mintegia. Gaia: Amelia Valcarcel-enDel miedo a la igualdad.- Martxoaren 22an, 19:00etan, Libroforum tai-lerra. Gaia: Herta Müller-en En tierras bajas.- Martxoaren 24an, 17:30ean, haurrentzakoipuin kontalariak gaztelaniaz.- Martxoaren 25ean, 19:30ean, helduentzakoipuin kontalariak. - Martxoaren 29an, 17:30ean, poesia taldea.Idazlea: Jon Juaristi.- Martxoaren 30ean, 19:00etan, IrakurketaKluba. Jaime Rodriguez Salis-en El niño repu-blicano de Beraun.

Ikust- Alaia liburutegiko ekintzak

- IRUN IRUTEN EUSKARA ELKAR-TEAK udaleku irekiak egitas-moa aurrera eramatekohezitzaileak behar ditu.Baldintzak: 18 urte izateaeta euskara maila ona.Epea: Martxoak 26. Non:Irun Irutenen Elkartean (Foruen karrika, 4), edo aisikudeaketa@iruniruten.com helbidean.

- ERIZAINTZA IKASLEAK BEHARDIRA udan Britainia Handianlan egiteko. Epea:Martxoak 21.

-

EUSKAL HERRIKO BERTSOZALEElkarteak, BERTSO UDA-LEKUAK kanpainerako,begirale, zuzendari, etasukaldari deialdia. Izenemateko epea: Martxoak13. Informazioa:943 694129 / 685734085 transmisioa@bertsozale.com- 40 IKASTARO BAINO gehiago-tarako epea irekita dago.Informatika, ingelesa, fran-

tsesa, elektronika, webdiseinua... Kontsulta itzazuwww.irun.org/igazte orrian.

HezkuntzaLana

Orrialde hauetako informazio guztia zabalago, www.irun.org/igazte webgunean.

ADI

!!!!!

Gaztezulo aldizkariaGIBan irakur dezakezu.

i runero 30

Udako jardueren esku-orria Gazte txartela

- BIDASOA BIZIRIK-EK 2010EANZEHAR burutuko diren auto-enpleguaren inguruko hain-bat ikastaro txiki prestatuditu.

- DANTZA HIRIAN JAIALDIAKartista egoiliar programara-ko deialdia zabaldu du. Hautatutako bi proiektuenegileek Miarritzeko ZentroKoreografikoan etaDonostiako Artelekun ego-naldia irabaziko dute, baitaBaiona-Donostia eurohirikohainbat herritan 2010ekoirailean burutuko denJaialdian euren lana ager-tzeko aukera ere. Lanakaurkezteko epea: Martxoak15.www.dantzahirian.com

- MAKETA LEHIAKETA. EuskadiGaztearen MaketaLehiaketan parte hartzeko

bi bide daude:

Gaztea atarian Interneterabideoak igo edo CDakMiramonera bidali. Animazaitez! zure aukera izan dai-teke!

www.eitb.com

- LAN BILA NABILEN NESKA GAZ-TEA NAIZ. Umeak zaintzekoedo garbiketak egitekoprest nago. 687 255 222(Ana).

Zure txokoa

Irungo Udalak2010eko udan haureta gazteentzat antolatuko diren jardueren eskaintzakesku-orri batera ekarri ditu. Ez alduzu oraindik esku-ratu?

Zatoz GazteInformazioBulegora zure aleahartzera!

Gazte-txarteldunabaldin bazara,2010eko packa lasterhelduko zaizu etxera,eta aurten nobeda-dez betea, gainera

Lehiaketak