• ostirala • 1997ko azaroaren 14a

Egunkaria

Arribe. • Euskualdeko gazte taldeen herri oliripiadak igandean.

Montxo Goikoetxea. • «Herejias vaseo-riavarras» Nafartasuriaren aldeko defentsa.

Iruñeko Artista Gazteak Lehiaketako hiru

irabazleak euren lariak aurkeztu dituzte eta

etorkizunaz mintzatu dira

Mikel Saiz, Eduardo Bobadilla

eta Ana Casas Iruñeako Gotorlean.

.Ambe.inguruko Gazte Asanbladen Olinpiadak

Leitza, Larraun eta Lizar tzako gaz t eak b i lduko dira b e r t a u , Araizkoez gain

Bihar, arratsaldeko 16:00etan, Arribeko enparantza gaztez

beteko da seguruenik. Izan

ere, hantxe ospatuko baitira, lehenengo, Herri

arteko Gazte Olinpiadak.

HERRI KIROLAK, JOKO «KATXON-

doak», koxkol a p u s t u a k , zartagiekin jokatu tako pilota par-t i duak . . . era guz t i e t ako p r o b a k egin beharko dituzte gazteek ira-bazle izan nahi badute .

Irabazten duenak ez du aparte-ko sarir ik izango, jaialdi h a u an-tolatzeko gazteek ez bai tute inon-go dirulaguntzar ikjaso. Beraz, di-r u a r e n eskas iak eragindako h u -t s u n e a k , a s k o t a n ge r ta tzen den m o d u a n , imaj inazioak estal i be-harko ditu.

Dena den, par tehartzai leak ez dira esku huts ik joango Arribetik. P roba guz t i ak b u k a t u e t a gero, pa r t e h a r t u d u t e n guztiek afar i -meriendatxo ba t izango dute Arri-beko Elorri e l ka r t ean . I n d a r r a k be r re skura tzeko a u k e r a parega-bea. Eta ondoren, sabela ongi be-te eta gero, ondoko herrira, Gain-tzara joango dira gazteak , trope-lean, hango festak baitira as tebu-ru honetan . Ainhoa Iriartek dioe-n e z , « a r r a t s a l d e a n ez b a d i r a

e s t u t u , s e g u r u g a u p a s a n e s t u -tzen direla gure harremanak».

Partehartze handia espero dute antolatzai leek. Behintzat , l agun asko etorriko delako kontuak ate-ra d i tuz te , e ta ho r r ega t ik h a r t u du t e e lkar te guzt ia be ra i en tza t . Bertako Gazte Asanbladako kide gehienek behintzat ha r tuko omen dute parte.

Araizko Gazte Asanblada

Olinpiada bitxi h a u e k antolatze-ko ideia Araizko Gazte Asanbla-da rena izan zen. Ondoko herrie-t a k o G a z t e A s a n b l a d e k i n ha r r eman handir ik ez zutela eta, h o r r e l a k o ze rba i t egin b e h a r r a zegoela ikusi zuten. Izan ere, ber-t a k o k idea d e n Ainhoa I r i a r t ek

d i o e n e z , «hor i d a o l i n p i a d a h a u e n he lbu ru baka r ra , gazteen arteko ha r r emanak sendotzea eta elkarren arteko ezagutzea bultza-tzea». Bide batez , noski , aha l ik e ta h o b e k i e n ib i l t zen s a i a t u k o dira.

Araizko G.A.k u r t ebe teko his-t o r i a l a b u r r a b a i n o ez d u , e t a sorreran olinpiaden he lburu bera zu ten : b a i l a r a k o gaz t eak e lkar -tzea. Gazte Asanblada ba ten fun-t z i o n a m e n d u a r i b u r u z ez z u t e n ideia gehiegirik, eta Lar raun edo L iza r t zakoen a d i b i d e a j a r r a i t u z u t e n . H o r r e g a t i k , o r a i n g o a n , esker onez, gonbidapen h a u egin nahi izan diete.

H a i e n a s m o a k a u r r e r a eg in ahal izateko, beha r -beha r rezkoa zu t en egoitza egoki ba t bi latzea.

Hori izan zen beraien lehen ur ra -tsa. Betelu eta Araizko udaletxee-t a r a jo z u t e n loka l b a t e n e s k e . L e h e n a k , h a s i e r a - h a s i e r a t i k ezezkoa e m a n zien, e ta b igar re -n a k b a i e z k o a . D e n a d e n , o s o loka l t x i k i a da n o n b a i t , e t a ez omen dira be r tan kabitzen.

Herri arteko Gazteen Olinpiada izan da Araizko Gazte Asanb la -d a k a n t o l a t u d u e n e k i t a l d i gar ran tz i t suena . Lehendik men-di i r teerak , t x a l a p a r t a ikas ta ro -ak . . . e t a b e s t e h a i n b a t e k i n t z a p res ta tu dituzte. «Denak ere guk f inan tza tuak» , dio Ainhoa Ir iar-tek. «Halere, no rba i t ek l a g u n d u n a h i b a l i g u , g u s t u r a o n a r t u k o genuke laguntza hori».

Urko Aristi

Herri Olinpiadetan egingo diren

probetako bat lokotx

edo soskor biltzea

izango da. •

M A N U

M U J I K A

Lizarra •

V. Aste Mikologikoa

eginen da asteburuan

1 9 9 3 T I K EGITEN DEN BEZALA,

Lizarra Ikastolak onddoen bilketa eta ezagutza helbu-r u d u e n Aste Mikologikoa e g i t e n a r i d a e g u n o t a n . Aurtengoarekin bosgar ren ekitaldia bete tzen du te eta j a rduna ld ien ekintza aipa-ga r r i ena b i h a r eg inen da . F o r u e n E n p a r a n t z a n ziza e r a k u s k e t a zaba lduko da. Ber tan goizean zehar ja to-rri e ta izate ezberdine tako h a i n b a t p e r r e t x i k o i k u s i ahal izanen dira: barrengo-rriak, gibel urd inak, onddo be l t zak e ta zu r i ak . . . E r a -kuske ta , era berean," panel i n f o r m a t i b o e z l a g u n d u a egonen da. Haie tan perre-txikoen sa i lkapena j a soko dute , ha la nola ziza bakoi-t za ren izen zientif ikoa bai euskaraz eta bai erdaraz.

Ur te ro legez, e g u n o t a n i k a s t o l a k o h a i n b a t e t a ha inba t h a u r erruz biltzen a r i d i r a z i z a k n o n - n a h i . Izan ere, azken egune tako euri- jasak oso egokiak izan dira pe r re tx iko tan ibiltze-ko. Los Llanos berdegunea a b i a p u n t u izanik Urbasa , Lokiz eta Lizarra inguruko h a i n b a t p a r a j e t a n i z a n a k d i r a L i z a r r a I k a s t o l a k o u m e koskorrak zein gazte-txoak. Hezkuntza zentroa-ren a r d u r a d u n e n h i tze tan as te mikologikoaren xedea da, ber tzeak bertze euska l k u l t u r a n h a i n s u s t r a i t u t a dagoen zale tasuna ume eta gaz te txoek b e r e g a n a t z e a . «Ikasleei perretxikoen eza-gutza eta bilketa jakinaraz-teko ere oso egokia da».

—i» Kristina Berasain

zubian barna

B I N G E N A M A D O Z Goizaldeko hirurak ziren Alta Verapazeko

putetxe galdu hartan. Puntako erritmoa bela-rritan, rona eta garagardoa eztarritik behera,

giro alaitsua eta dantzagarria, irria ezpainetan. Begiek barne barneraino sartu ziguten bapatean errealitate krudela. Negar zotinkan, laisterkan sartu zen Antonio eta gure emagaldu babesle eta zinez bihotz oneko Giadysen besoetara bota zuen bere burua. Antonio, ile kizkurra, aurpegi borobiltxo, dardara batean zego-en, kontsolaezina.

Gau erdian esnatu, bere bakardadeaz ohartu eta amaren lantokira abiatu zen ziztu bizian, amatxoren ferekak nahi zituen, gureak arrotzak ziren eta bere eskutxo txikiekin erretusatzen zituen. Angel, nire lagu-na eta biok, poza eta algara mozturik, segitu genuen hala ere, aingerutxo haren egonezina hitz goxoekin baretzen, amak magalean kuiunkatzen zuen bitarte-an.

Giadysek esan zigun orduan ez zeukala mutikoa

Antonio gauez norekin uzterik eta batzuetan haiakoak gerta-tzen zirela. Aitortu zigun ere Antonio ez zuela berak sortu. Bost urteko bere altxorra ez zen maitasunaren ondorioa. Hilabete batzuekin kalean utzi zuen, seku-lan gehiago haren bila itzuli ez zen kupidagabe bezain zorigaiztoko izandako bere egiazko amak. Geroztik Gladysen semea zen. Orduantxe izerdirik gabeko kopeta eskuaren keinuz astintzen, emagalduak adie-razi zigun asko kostata ari zela aintzinera ateratzen.

Janaria egunero lortzea horren zaila den herrialde hartan sabela ongi beterik egotearen seinale nabar-mena izan ohi da gizentasuna. Gertu genituen arrisku guztien abertimenduak ematen zizkigun Gladys gure babesleak errepikatzen zuen horrexegatik behin eta berriz: baietz pottolo dagoela, baietz pottolo dagoela. Martineren amak kilo erdi bat pezeta sartzen du etxe-an hilero iiberatan, baita maitale berri bat bere ekipaia osoa bame, bi hilabetetan behin. Gaztea da, enpresa-ria, diruduna, bainan ez daki zer egin bere bizitzarekin

eta are gutxiago bere alabarekin. Maitineren aita batetik bestera dabil goi mailako jendartean, gaur Parisen, bihar Madrilen edo Lisboan, gutxitan Borde-leko bere etxean. Ez du astirik izaten, pasa den aste-buruan zazpi urte bete dituen bere alabarekin solaste-ko ezta gogorik ere. Berarekin egotea dagokionean, asteburuetan, oporretan, Maria emazte berriaren kar-gu uzten du. Maria da hortaz aunitzetan Martineren ardura duena. Ama-ordea eta Martineren artean bada egun xamurtasunik.

Aitatxi-amatxiak etorri dira gaur etxera. Urrun bizi dira. Ez dute biloba sarritan ikusten. Zenbat handitu zara, esaten diote Martineri, opariak ekarri dizkiguzu. Haurrak ez die apreziorik erakusten. Aitatxik erantsi du: Aitaren antza handia ari zara hartzen. Martinek arrapostu egin dio tinko: Nik ez daukat aitaren antzik.

Orduan amarena izanen duzu, Aitatxik. Ezta ere, ni Mariaren tamiliako naiz eta beraz, bera bezalakoa, erantzun du garbi ta segur Martinek.

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Fustiñana •

Peñako

Amabirginaren

festak egunotan

U R T E R O LEGEZ, PEÑAKO AMA-

b i r g i n a r e n omenezko fes-

tak ospatuko dira Fust iña-

n a n a s t e b u r u a n , h i r i k o

festa txikitzat jo daitezkee-

nak . L a r u n b a t e a n , eguer-

diko 12:00etan , festei ha -

s i e r a e m a n e n d ien a l txa -

fueroa iratxekiko da. Arra-

tsaldeko 15:30etan, ber ta-

ko La P e ñ a e t a C a s t e j o n

taldeen arteko futbol parti-

d u a b u r u t u k o d a , e t a

2 0 : 0 0 e t a n b e r r i z , u d a l

a g i n t a r i a k a t e r a k o d i r a

p l aza t ik , h e r r i k o m u s i k a

b a n d a k lagundur ik , Peña-

ko A n d r e D e n a M a r i a r e n

o m e n e z k o S a l b e eg i t e r a .

E l i z k i z u n a k a m a i t u r i k ,

21 .30etan , festen ekitaldi-

r ik g a r r a n t z i t s u e n a r i eki-

nen diote plazan: suak izio-

tzen dituzteno, 800 litro ar-

do bana tuko eta, Udaletxe-

tik, 900 kilo intxaur jaurt i -

k i k o d i r a . O n d o r e a n s u

artifizialak botako dira.

Igande goizeko 9:00etan

k a l e j i r a e g i n e n d a u d a l

bandarekin , eta l l : 3 0 e t a n

m e z a . 1 8 : 3 0 e t a n o r d e a ,

gazteentzako zinea izanen

da e ta 2 0 : 0 0 e t a n bi rgina-

ren bidegurutzeurrena egi-

n e n da. 21 :30e tan , l a run -

ba tean bezala, plazan suak

piztuta, ardoak eta intxau-

r r a k b a n a t u k o d i t u Uda-

lak, segi tuan su artifizialak

bo ta t zeko . As t e l ehenean ,

Udalak auzokideen a r tean

b a n a t u k o d i t u e n 8 0 u n -

txien eta 1.000 kilo patate-

kin herr i bazkar iak eginen

dira, eta as tea r tean , azke-

nik, h a u r r e n t z a k o bazka -

r iarekin eta zinemaldiare-

kin amai tuko dira festak.

—6» Joxe lVliel Bidador

.Bera.Bertso saio nagusia asteburaan

Bidasoako bertsopaper lehiaketaren sari bariaketa eginen da

bihar, eta Euskal Herriko Txapelketako final-aurrekoa etzi

BERTSOLARITZAK LEKU GA-

r r a n t z i t s u a h a r t u k o

d u a s t e b u r u h o n e t a n Be-

ran. Larunbatean , Bidaso-

ako be r t so -pape r lehiake-

tako sari banake ta e ta Na-

farroako bertsolari gaztee-

kin eginen den sa ioa di ra

aur re ikus i t ako ekitaldiak.

I g a n d e a n , ber r iz , E u s k a l

Herriko Bertsolari Txapel-

ketako finalerdia ospatuko

da Eztegara pilotalekuan.

1985ean an to l a tu zuen

Berako Gure Txokoa Elkar-

teak lehen aldiz Bidasoako

b e r t s o - p a p e r l e h i a k e t a .

1993ra ar te u r t e ro -u r t e ro

a n t o l a t u z e n . O r d u t i k

h o n a , b i u r t e t i k b e h i n

an to la tu da sar iketa . Aur-

ten, ordea, Bortzirietako ber t so

eskolarekin e lkar lanean antola-

tu dute. Bertso eskolak udazken

pa r t ean anto la tzen zuen Bertso

Astea, eta be r tan ere egiten zen

be r t so -pape r leh iake ta . Bi e ra -

k u n d e o k e l k a r t u . e t a b e r t s o -

paper lehiaketa b a k a r ba t pres-

ta tu dute, sari hobeekin.

Lau mai la tan par te ha r deza-

k e t e b e r t s o z a l e e k l e h i a k e t a n .

Horrela, hau r rak ez ezik helduak

ere be r t soak idazten j a r tzea du

xede leh iake tak . Sar i b a n a k e t a

b i h a r e g i n e n da I a m o t e n e a k o

egoitzan, arratsaldeko 19.00etan

has iko den ekitaldian. Aurretik,

Nafar roako lau ber t so la r i gazte

k a n t u a n ariko dira. Bortzirietako

Bertso Eskolak antolatuta , Esti-

txu Fernandez , Oska r Es tanga ,

Amets Arzallus eta Ju l en Zelaie-

Estitxu Fernandez, Xabier Silveira bertsolariarekin ez bada ere,

bertsotan ariko da bihar Beran.

J O X E L A C A L L E

ta be ra t a r r a ariko dira k a n t u a n .

I ragan i ra i lean Nafa r roako ber -

tsolari gazteek mar txan jar r i tako

e k i m e n b a t e n p a r t e d a s a i o a .

H e r r i a l d e k o b e r t s o l a r i gaz t eek

u r t e a n z e h a r s a i o g u t t i eg i t en

d i tuz t e l a a i n t z a t h a r t u z , e u r e k

antolatuz, edo antolatzera bultza-

tuz, ha inba t saio egin n a h i dira.

Haietan lehendabizikoa da larun-

batekoa.

Txapelketan a r i tu tako ber tso-

l a r i a k ( E s t i t x u F e r n a n d e z e t a

Oskar Estanga) eta hasi bertzerik

egin ez di renen ar teko uz ta rke ta

i z a n e n da (Amets A r z a l l u s e t a

Ju l en Zelaieta).

Txapelketa igandean I g a n d e a n j o k a t u k o da h e r r i a n

Euskal Herriko Bertsolari Txapel-

k e t a k o l e h e n f i n a l e r d i a . O r a i n

a r t e inoiz ez d a j o k a t u E u s k a l

H e r r i k o t x a p e l k e t a k o s a i o r i k

Beran.

Se i b e r t s o l a r i b i l d u k o d i r a

Eztegara pi lotalekuan 17:00eta-

t ik a i t z i n e r a . Mikel T a b e r n a

bera ta r ra gai jartzaile dutela ari-

ko d i ra k a n t u a n Andoni E g a ñ a

e g u n g o t x a p e l d u n a , M a i a l e n

Lujanbio, J o n Maia, Unai Iturria-

ga, Loidisaletxe eta Iñaki Zelaia. %

— ^ Jon Abril

herri aldizkariak Edume Elizondo

Udaletako lan poltsak Ttipi-ttapa hamabostekariko azken aleak,

beste hainbat gauzaren artean, udaletako

lan poltsei eskaini dizkie erreportaia nagusi-

ko orrialdeak. «Langabezian dagoenarentzat

nahitaezko baldintza izan ohi da INEMeko

bulegoan izena ematea, lana topatu nahi ba-

du behinik behin. Horrekin batera, batzuk

lantegiz lantegi ibiltzen dira, lanerako prest

daudela erranez. Berriki, lan esker daude-

nentzat bertze aukera berri bat zabaldu da,

momentuz, Bera, Baztan eta Lesakako Herri-

ko Etxeetan: udal lan poltsak. Udaletxe

haue tara joaten den telmikariak egiten du

langabetuaren eta lantegiaren arteko bitarte-

kari lana». Itziar Urbiola da lan horretaz ar-

duratzen dena.

«Lanbide Orientazio Zerbitzua udaberr ian

' jarri zen martxan eta eskualdean bi bulego

zabaldu zituen. Batetik, Leitzaldea, Sakana,

Larraun eta Ultzama biltzen zituena eta Baz-

tan-Bidasoa ingurukoa, bertzea. Baina man-

tso samar zebilela ikusirik, bizkortzeko zer-

bait egitea gogoratu zitzaion Itziar Urbiolari,

Baztan-Bidasoako teknikariari. Hortik sortu

ziren udal lan poltsak. Berako herriko Etxea

izan zen aitzindaria, maiatza bukaerako udal

batzarrean aho batez onartu baitzuen lan

poltsa sortzea. Ondotik, ekaina hasieran

Baztan Balleko Etxean eta uztaila bukaeran

Lesakako Herriko Etxean bertze horrenber-

tze egin zuten». Itziar Urbiolak hauxe dio Tti-pi-ttapako orridaldeetan: «Udal lan poltsen

bidez, Herriko Etxea enpleguaren sorreran

tar tean sartzen da eta, bertzetik, jendeari eta

enpresari. honelako erakunde ba t gibelean

dagoela sumatu ta , konfiantza edo segurta-

s u n handiagoa ematen dio. Hala ere, hemen

inguruan jendeak elkar ezagutzen du eta

ahoz aho egiten dira lan ha r reman gehienak.

Enpresek lan poltsara jotzen dutenean bertze

moduek h u t s egin dietelakoz da, lan baldin-

tzak onenak ez direnaren seinale».

Juan Kruz Lakasta

ker kerrek 25 urte ditu, eta guraso-

n etxean bizi da, Donibane

uzoan. Alta, aurki nobia rekin

izitzera joateko asmoa dauka.

Dena dela, Ikerri ez zaio nobia

itza gustatzen, ez eta emazte-

ai hitza ere. Neska-lagun esa-

moldea ez zaio horren gorrota-

garria iruditzen, baina gustuko

duena, zuzenena iruditzen

zaiona, lagun esamoldea da.

Bikotekidea laguna da, lagun-

asuna baita maitasunaren

oinarria, laguntasuna da-eta

bikotekideen arteko lotura.

Noianahi ere, lotura hitza ere

ez du atsegin. Lanak, diruak,

familiak, poliziak lotzen gaituz-

te, eta berak lotura horiek guz-

tiak hautsi nahi ditu, lotura

horiek guztiak apurtzeko

borrokatzen da. Horrenbestez,

ez du inor lotu nahi, eta are

gutxiago maite duena, laguna.

Halaber, ez du maite duenak,

iagunak, bera lotzerik nahi.

Maitasunean ez dago loturen-

tzako tokirik.

Ikerrek biziki maite du lagu-

na. Neska eder, xarmant, kilika-

garria da, eta, batez ere, lagu-

na, lagun mina, lagunik

minena. Gauza guztietan ados

daude. Esate baterako, lagu-

nak, Ikerrek bezala, maitasune

an loturentzako tokirik ez

dagoela uste du. Hain justu

hori dela kausa, lagunak larun

batean beste mutil batekin

eman zuen gaua.

. Ikerrek eta lagunak igande

arratsaldea -igande arratsalde

guztiak bezala- elkarrekin

eman zuten, eta lagunak bez-

peran gertatutakoa kontatu

zion Ikerri. Ikerrek musua

eman zion, eta «pozten naiz»

esan zuen. Haatik, harrezkero

Iker lur jota dago, leher eginda

zisko eginda. Jeloskortasunak

erraiak erretzen dizkio, minea

mina sentitzen du, eta beldur-

tuta dago, ez baitakusa argi

lagunak bere nobia izaten seg

tuko duenentz. Ordea, Ikerrek

ezin dio lagunari, nobiari, eze

esan, ezin dio inori ezer esan

_ izan ere, nobiari, jende guztia

behin eta berriz errepikatu dio

maitasunean ez dagoela lotu-

rentzako tokirik. Ikerrek, min-

duta eta izututa ez ezik, iotuta

ere sentitzen du bere burua.

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Gazteak eta MJl I. Z d 11 Ccl K

Aurterigo lruñea Artista Gazteak Lehiaketako irabazleek ez dute

eureri burua arteareri zurruribiloan ikusten

Ana Casas pinturan, Eduardo Bobadilla eskultu-

ran eta Mikel Saiz argazkilaritzan izan dira XIII.

Iruñea Artista Gazteak Lehiaketako irabazleak.

Ilusioz hartu dute saria. Sortzea oso gustoko

duten arren, eta horretan jarraitzeko asmoa

badute ere, ez dute uste etorkizuneko lanbide

izanen dutenik.

• i .CIS A z A N Z A

IRUÑEKO UDALAK AZKEN HAMAHIRU URTE-

otan antolatzen duen Iruñea Artista

Gazteak Lehiake ta egun he r r i a ldeko

ar tearen m u n d u a n lekutu diren asko-

r e n h a s i e r a i zan da . Dick R e k a l d e ,

Txaro Fon ta lba , J o s e Jav ie r H u a r t e ,

Mikel Urmene ta e ta Itziar Alforjaren-

tza t be re l a n a k ezagu t ze r a e m a t e k o

lehen ispi lua izan zen. Nolanahi ere,

lehiaketako irabazleak art ista gazteak

z i ren a r r e n , I r u ñ e k o e r a k u s k e t e t a n

gero eta nabar iagoak ziren eta hor rek

e z e z a g u n a k z i renei b idea i rek i tzeko

a u k e r a k e n t z e n zien. Hori dela

eta, 1995ean a d i n a j a i s t e a era-

| baki zen. Aldaketarekin par taide

| k o p u r u a e t a k a l i t a t e a j a i t s i

bazen ere, epa imahaiaren iduri-

ko , j o a n d e n a s t e a n e z a g u t u

z i r e n i r a b a z l e e n l a n e k m a i l a

polita du te e ta au r reko ur tee ta -

ko m a i l a b e r r e s k u r a t u d u t e .

H a r t u t a k o b ide be r r i a r i j a r r a i -

tuz, leh iake tak e raba t ezezagu-

n a k z i r e n a r t i s t a e t a b a l o r e

be r r i ak ezagu tze ra e m a n d i tu e t a h o r r e n

lekuko dira aur tengo hi ru irabazleak. Mikel

Saiz, Ana Casas edo Eduardo Bobadillaren

l a n a k ezezagunak ziren o ra in a r te , b a i n a

orain kazetar ien deientzat ad ina be ta du te

ozta-ozta.

Hiru kreazio lan Etiketa k o a d r o a k , Rizoma e s k u l t u r a k e ta

Erretratu animatuaren autoerretratua argaz-

«Etiketa aukeratu

nuen emakumea

etiketatua dagoe-

lako pinturan.

Arropa etiketak

nahita aukeratu

nituen, moda eta

irudiari oso lotuak

daudelako eta

emakumearekin

uztartzen direla-

ko»

ki munta iak euren balio kreatzai-

lea e r a k u s t e k o a u k e r a z a b a l d u

die. H i r u r e k p a r t e h a r t u d u t e n

l e h e n e n g o l e h i a k e t a d u t e e t a

emaitza ezin hobea izan da aurre-

neko saria e raman dutelako. Hiru

l a n a k l e h i a k e t a r a a u r k e z t u t a k o

l O l e n a r tean auke ra tu ziren, eta

b e s t e 5 9 r e k i n b a t e r a I r u ñ e k o

Gotorlekuko Mixtos Aretoan jarri-

ko d i t u z t e d a t o r r e n o s t i r a l e a n ,

azaroak 21.

. H i r u r e k h a u s n a r t z e n j o a n

d i r e n i d e i a k g a u z a t u d i t u z t e s a r i -

t u t a k o l a n e t a n e t a h i r u r e k l o r t u -

t a k o e m a i t z a a u r r e t i a z p e n t s a t u a

z u t e n a r e n i s l a d e l a d io t e .

E d u a r d o B o b a d i l l a k , b e r e

kabuz ikasia, espazioarekin joka-

tu du Rizoma-n . «Espazioarekin

arazo ba t du t eta hori konpontzen

sai tu naiz». Duela h i ru ur te pintu-

ra ba t e r tuz has i zen e sku l tu r an .

«Ideiak h i ru d imen t s io tan izaten

h a s i n i n t z e n e a n » , g o g o r a t u d u .

Neurri txikietan h i ru mil imetrotako makil f inak

itsatsiz eta a lanbreak uz tar tuz h u t s a k agertzen

d i ren f o r m a k eg i tura b i h u r t z e a lor tu du . «Rizo-

ma-n ez dago argi zer adierazi nah i den, ikuspegi

baka r ra duelako. Lur azpian dagoen zainak dira,

kaotikoak dira ba ina nik egitura o rdena tuak egin

ditut . Niretzat eskul tura ez da h i ru dimentsiotako

objektua eta garrantz i t suena da espazioaren t ra-

t a m e n d u a . Ma te r i a l en h e t e r o g e n e o t a s u n a e t a

barrokoa errekuperatzen sa ia tu naiz.»

Gilles Deleuc e eta Felix Guattari filosofo

f r a n t s e s e n 1000 mesetas l iburut ik h a r t u

du ideia. Rizoma p e n t s a m e n d u berr i b a t

adierazteko erabili zuten eta Eduardok filo-

sofia erabili du aplikazio es te t ikoetan . Ez

du material nobleekin hitz egiten proiekta-

tzeko zailak direlako. «Hasieran nire eskul-

tu rak zuhurragoak ziren, baina lanean has-

ten zaren heinean menperatzen duzu tekni-

ka eta materiala». Egituretan pentsatzen du

eta hasi baino lehen argi du zer nah i duen.

Materiala ez du a lda tuko eta azken m u t u -

rrera ino eta ondorioetaraino e r a m a n nah i

du. «Nire egiturak gero eta sinpleagoak dira

ba ina egiteko konplexuagoak. Hizkera az-

ken muturrera ino e raman nahi dut emaitza

ba ino areago in teresa tzen za idana sortze

prozesua delako».

Ana Casasek ere argi ditu ideiak, eta ba-

daki zer adierazi nahi izan duen Etiketa: la-

nean . Bilbon Arte Ederre tan Pintura espe-

zial i ta tea egin ber r ia bere l a n a k e m a k u m e a r e n

keinu n a b a r m e n a du. Pop-artearen ildoari jarrai-

tuz kolore biziak eta oso ongi marka tuak agertzen

dira bere lanean. Eskuz t inda tu tako algodoi tela

• Luis A Z A N Z A

* t » i » i f l * M » l

«Espazioarekin

arazo bat dut eta

hori konpontzen

saitzen naiz.

Emaitza baino are-

ago,

sortze prozesua

bera interesatzen

zait»

Mikel Saiz

«Ez nuen ideia

argirik, autoerre-

tratuen inguruko

lana

egin behar nuen

eta hala suertatu

zen»

h a r r a p a t u nau» dio humore t su . Argazki sar ia ren

i rabazleak ez zuen oso argi sar i ra aurkez tea e ta

a u t o r r e t r a t u e n i n g u r u k o l an b a t eg ina zuenez

h u r a e r a m a n zuen . Argazkigintza Bar tze lonako

Grisad eskolan ikasia egun Nafarroako egunkar i

ba tean aritzen da noizbehinka.

Erretratu biziaren autoretratua lanarekin bere

bu rua r i egindako sei erretratuei animazioa eman

die. «Enkuadreak berdinak dira seietan eta alda-

tzen dira argazki-zorroan dauden argazkiak». Au-

torretratoak gus tuko ez izan a r ren «ez n u e n ideia

zehatzik eta egina n u e n lana aurkeztu nuen . Niri

batez ere argazki munta iak egitea gustatzen zait».

Etorkizuna: erakusketa prestatu Hiru irabazleak gustatzen zaizkien ar te lanak egi-

ten ja r ra i tuko duten arren, eguneroko ogia beste

zerbaitetan aurki tu beharko dutela diote argi eta

garbi . Leh iake tako gara i le i za teaga t ik Uda lak

sar ia ren 220 .000 pezeta (88.000 libera) emateaz

gain, Gotor lekuan heldu den u r t e a n e r akuske t a

zabaltzeko aukera eskaintzen die. Aurrerantzean

b u r u belarri horre tan hasiko dira. Mikelek argaz-

ki m u n t a i a k egi teko a s m o a d u . «360 g r a d u k o

argazkiak egin nahi d i t u t . Esaterako, t aberna ba t

e r r e t r a t a t z e n d u d a n e a n , t r i p o d e a j a r t z e n d u t

erdian eta t abernaren argazkia egin nah i dudanez

guztia erretratatzen dut , guztira 24 argazki egiten

ditut eta haietatik bakoitzaren erdia aprobetxatuz

b a t a bes tea ren ondoan

i tsasten ditut eta taber-

na ren ikuspegi subjek-

tiboa ematen dut». Bes-

te la , a r g a z k i - k a z e t a r i

l anean aritzea gus ta tu -

ko l i tzaioke a i s i a ld i an

bes te lan b a t z u k egite-

ko aukera izateko.

« O r a i n g o z n a h i a g o

d u t p r e n t s a n a r i t u ,

a s k o ma i t e du t , mugi -

m e n d u a dago, ikasteko

e t a o i n a r r i a h a r t z e k o

o s o o n a d a e t a b e s t e

gauzetarako beti badu-

zu denbora», ga inera tu

du.

B e s t e b i i r a b a z l e e k

e to rk izuna sar ia ba ino

lehenago ikus ten dute .

E r a k u s k e t a p re s t a t ze -

ko g o g o a d u t e b a i n a

e g u n e r o k o a a h a z t u

g a b e . «Badut toki b a t

ni re l anak ja r tzeko eta

s a i a t u b e h a r d u t ema-

ten didaten espazioare-

k i n l a n eg i t en» , d io

eskultoreak.

Era berean, ez du hone tan ez aritzeak kezka-

tzen. «Prozesu sortzailea da interesatzen zaidana

eta ez du t honetaz bizitzeko asmorik. Ez dut arte-

a r en ikuspegit ik ikus ten nire existentzia, gauza

gehiago naiz ez naizelako artearekin adierazten».

A n a k ere b u r u a n e r a k u s k e t a d u . H a r e n t z a t

«erronka hand ia da». «Lanean jarrai tzeko m o d u a

da eta has i d u d a n lanak gehiagorako eman deza-

ke. E t ike t ak e ta e s t a n p a t u a k egi ten j a r r a i t u k o

dut , formatoak aldatuz joko gehiago e m a n deza-

keelako. Formato handiagoekin lan eginen dut».

Feminitatearen afera azaleratu eta gero irudia-

rek in joka tzeko gogoa o m e n du . D e n a l e r r o t u a

uztea, ka lku la tua eta zehatza. Ja r r i arte ez dakit

zer gertatuko den ba ina horri heldu nah i nioke».

Sor tze l a n a a m o d i o a e ta g o r r o t o a r e n a r t e k o

m u g a n izaten da askotan , eta muga hori gaindi-

tzen sa i a tu dira h i ru rak . Sar iak u s t e k a b e a n eta

ho tz h a r t u d i tu . Ber r i ak d i r a h e r r i a l d e k o a r t e

giroan eta ez du te e tork izuna h o r r e t a n ikus ten .

Are g u t x i a g o e r a k u n d e e t a t i k j a s o t z e n d u t e n

l a g u n t z a e s k a s a a in t za t h a r t z e n b a d a . Ez d i ra

e rakundeen politika kritikatzera sartzen, ez dute-

lako interesik ere izan, ba ina e rakuske ta pres ta-

tzeko sar iaren dirua ez dela nahikoa esan dute.

—6» lrene Arrizurieta

Kalitate handikoinak Aurtengo Iruñea Artista Gazteak Lehiake-

tara aurkeztutako lanak kalitate handiko-

ak direla deliberatu zuen Javier Muro es-

kultoreak, Emilio Matute margolariak,

Jorge Nagore argazkilariak, Jose Luis Ma-

yor arte kritikariak eta galeristak, Javier

Manzanos Iruñeko Udaleko ku l tu ra tekni-

kariak eta Joaquin Pascal Ekintza Kultu-

raletako Zinegotziak osatutako epaima-

haiak. 1995az geroztik aldaketa bat izan

da lehiaketan. Lehiaketako irabazleak ar-

tista gazteak ziren arren, Iruñeko erakus-

ketetan gero eta nabariagoak ziren eta adi-

na j a i s t ea erabaki zen. Aldaketarekin par-

taide kopurua jaitsi zen eta ez hori baka-

rrik, kalitatea ere bare tu egin zen. Javier

Manzanos epaimahaikideak eta Iruñeko

Udaleko Ekintza Kulturaletako a rduradu-

naren arabera onurarik ere ekarri zuen.

«Partehartzaileak eta kalitatea gutxitu ba-

zen ere ekarri zuen onurarik. Lortu ge-

n u e n erabat ezezagunak ziren art is tak ate-

ratzea eta talentu berriak ezagutzera eman

genituen. Hori gertatu da azken urteotan».

Lehiaketak azken ur teotan artista be-

rrien lanak azaleratzeaz gain izan du beste

eboluziorik. Hasierako ur tee tan aurkezten

zirenak oso Iruñean -Arte eta Lanbide Es-

kolan, tailerretan- edo bere kabuz ikasita-

koak ziren. 90eko h a m a r k a d a n aldaketa

b a t s u m a t z e n d a e t a i koArte E d e r r e -

tako ikasleen eragif irniena da. No-

l a n a h i e re , Manzanoi benez, e g u n p r o -

p o s a m e n a k ge ro eta%> eta e z b e r d i -

n a g o a k d i r a . «Aurteoften h i z k e r a g u z -

t i a k t o p a t u ditugu.H ' aurkez ten di-

r e n l a n a k gazteakdf ideiak d u

g a r r a n t z i a . Artistarf lak e ta p r o i e k -

t u a k d a k a r r e n a . Teto tre g a r r a n t z i

h a n d i a d u . Obrako11 k i t u a e g o n b e -

h a r d u b a i n a lehenH du l a n a r e n

p r o i e k t u a k e t a intenl teta eg i t en d u e n

a p u s t u a » . Teknikob t i o n a k a u r k e z -

t e n d i r a b a i n a bes i f*n joe rak j a r r a i -

t z e n d i t u z t e n a k . Ber-toago i n t e r e s a -

tzen zaigu teknika eta lanaren aurkezpen

egokia baino askoz gehiago interesatzen

zaizkigu ideiak eta proposamenak. Ez du-

gu formato handiko lanik topatuko ez eta

material noblerik ere. Eskultore horrek

eman dezakeena baloratzen dugu».

Jose Luis Mayor Pintzel Galeriako ardu-

radunaren ustez kalitatea oso ona izan da.

«Partehartzaileek oso lan zainduak eta on-

gi eginak aurkeztu dituzte. Dena den, par-

taidetza ez da handia izan». Galerista ba-

ten ikuspegitik, artistok dituzten egonezi-

nak eta gogoetak islatzen dituztela dio Ma-

yorrek, joera jakin bat jarrai tu baino

gehiago.

auke ra tu du eta oihal bakoitzari arrazoi ezberdi- i

n a k e s t a n p a t u dizkio. Koloreak ez ezik, l ana ren i

izenak eta prozesuak ere garrantzi handia du Ana-

rengan. Berak bat-bateko kolpe bisuala lortu nah i

izan du kolore kontras teen eta irudi aglomerazio-

en bidez, lanak argia eta garbia izan behar zuela-

ko. «Horrek guztiak l ana egitera e r a m a n n a u t e n

ideiak islatzeko balio izan dit. Emakumear i p intu-

ran ema ten zaion papera e ta a r t i s au t zak plas t i -

kan har tzen duen papera , eskuz eginak emaitza

ezin h o b e a e ta n e u r t u a lor dezakee la e r a k u t s i

dut». Lanaren edukiaz gain obra ren i z e n b u r u a k

ere garrantzia du Anaren lanean. «Arropa etiketa

aukera tu nuen emakumeak plast ikan duen pape-

ragatik. Emakumeen lana beti esa ten da femeni-

noa dela, baina zentzu ezkorrean. Indarrik gabea

eta delikatua. Oso inportantea deritzot gure femi-

ni tatea erabiltzeari, ba ina ind'argabea izan gabe.

Egin daiteke lan sendoa ideia horre ta t ik ab ia tu -

rik. Etiketa aukera tu nuen emakumea et iketatua

dagoelako pinturan. Beste etiketaren ba t aukera-

tu nezakeen baina arropa etiketak nahi ta aukera-

tu ni tuen, moda eta irudiari oso lotuak daudelako

eta emakumearekin uztartzen direlako».

Hiru sortzaile berr ien a r tean ideiak oso argi

ezdituen bakar ra izanen da Kike Saiz. «Ni bir j ina

naiz ar tearen zurrunbiloan eta horrek ba t -ba tean

K l a s i k o b i t x i • a r r o r i t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Elbarrendik euskaraz, Erribera euskaldun! (11)

60. urteetako hamarkadan geratu ginen. Ordurako euskaitzain

urgazle izendatua zen Garde jauna, 1964.az geroztik hain zuzen ere.

C 3

Uskaldunok uskaraz elerran

behar dugu / Zomaiten ezpainetan, apeza, non sortu? / Neurk ere bere amaz eztu bear alketu / Ene hiri moitia zutut, Kargaztulu / Erriberan sorturik, korrengatik naparra / Beino zaine-tan daukat odol ziibe-rotarra / Kanko artzai-nek moite Bardearen belarra / Ta kuek biho-tzen sartu iparreko beharra».

Aurreko astean buka tu gabe laga genuen gaiari hel-duko diogu segituan, Marzeli-no Garde Villafranca Zarra-kazteluko semeak euskalgintzan egindako ekar-pena zertan izan zen, eta bide-nabar, Nafarroako Erriberak Euskal Herriko proiektuan bere duen lekua aise ahanz-ten dutenei oroitaraztearren. 60. urteetako hamarkadan geratu ginen. Ordurako eus-kaltzain urgazle izendatua zen Gardejauna, 1964.azgeroztik hain zuzen ere, eta 1966. urtetik bederen, Agur-en eta Principe de Viana erakundea-ren aipatu euskarazko argital-penean agertarazi zituen bere idazkiak. Erronkari zazpirak bat olerkia adibide: «Erronka-riko zazpi hirier, bihotz guzia-reki:

Zazpi hiri / -Mendi, saldo, lerdoi- / Erronkari / Zrei ana-xi / Mintzoz, begitartez / Uskal hazi / Alkar betik! / Xinkoak egin ziona / Zeren

;autsi? . . . • -

... Aurridiak xoan / -Eskie-tarik artruk- / Karriketan / Zeurietan / Zazpi urzo hega-lez / Saldo batean / Txek bor-tian / Ardia barriatruk / Otsoak xan / Eder, andi / Kainbat egin bear / Erronka-ri?...

... Yi, goart adi / Zazpi ana-xe zreila / Kortik asi / Zomat argi! / Zazpiak alkar artio / Ez indarrik».

1973.etik aurrera nafar

gobernuak ateratako paper horren zuzendari ihardun zuen, Erriberak bereganatu zuen agerpenarengatik nabar-men geratuko zena. 1974.eko martxoan jalgi zenbakiak aza-lean zekarkigun gai nagusiak, Euskara eta txistua izenekoak hain zuzen, hainbatetan larre-gi azpimarraturiko ideia fol-klorikoarekin batera -»Txistua ikasten, txistuajotzen, txistua zabaltzen dugula, gure barre-nean gure izkuntzak dauzka oñarriak zuzpertzen eta indar-tzen ditugu. Txistua joaz, eus-karak irabazten du»-, honako aipamen hau irakur dezake-gu: «Naparroako Erriberan, Bardenetako ertzean, Kargaz-tulu errian, Olibako monaste-gi zar zarra dugu. Atari nagusi gaiñean, Euskalerriko txistu-lari zarrena». Ez gaitezen harri Gardek bere sorterriari eman zion izenaz, izan ere, egun hobetsia sobera ezagun bai-tzuen, 1976.eko agorrilaniko zenbakian aitortu zigunez: «Nondik atera ote dute Zarra-kaztelu itsusi hori? Erronkari-ko uskaldun artzai zaarrek beti Kargaztulu erraten zuten, orrela, obeki dagokio erroma-tarrek entzun eta idatzi zute-nari».

1974.eko apirilean Principe de Vianakoek karrikara atera zuten 100. zenbakiak Erribera beraxe zuen azalaren gai nagusi, Tuterako Ebro gaine-ko zubiaren argazkiarekin eta guzti: «Muskariako zubi luze

eder ori, ain maitagarria I Erriberako seme geranon tzat». Bertan zizkioenak i / ziren epelak ere: «Garai batean, or, euskeraz egiten | zan. Naparroa len orobat § euskalduna genuen. Azke-neko gizaldi auetan aldatu

s dituzte bazterrak. Ortxen dago toponimia. Lurraren millaka izenak euskaldu- 1 nak dira. Naiz orko gizase-meak gure izkuntza ez min- 1 tzatu, landa ta soro oietan | euskal toponimiak iraun du. Euskara eskatzen

badute, berea dan gauza bat eskuratu naian dabiltz. Eus-kara Naparroako izkuntza da». Toponimiaz horren segur-ki baieztatzen zuena eztabai-dagarri askoa agi badaiteke ere -hortaz, eta ditugun datuen arabera, eztabaida itxi bide du Mikel Belaskok, ikus bestenaz Merindad de Tudela aldizkarian plazaratu zigun artikulua-, ezin da uka Erri-bera eta euskara organ berari uztartzeko egindako saioa hagitzez aurrerakoiagoa dela egungo hamaika abertzalek Nafarroako hegoaldeaz dagi-ten ele aspertu hutsala baino, baita euskaltasunak eskatzen duenarekiko koherentzia sen-doagoa erakutsi zuela gaurko hainbat euskal ideologok Eus-kal Herriko lurraldetasun kar-tografikoaren haruntzekikoa erakus dezakeena baino. Hor-taz dudarik ez izan, alabade-re, lurra sekularenean ordez-katu ezin duen mapari garrantzi itzela ematen ohi baitzaio gurean, apika, iku-rren azpitik dauden jendakiei baino handiagoa.

Ahitzeko, gogora ekar ditza-gun Akullu suspergarri izen-buruko olerkian lau haizeeta-ra Garde jaunak garraxi ixilez iragartzen ziguna: «Euskarak ezik / Iñungo izkuntzak ez du guretako / Ez indarrik / Ez eta eztirik ere». Martxelino Garde Villafranca, Erriberako olerkari euskalduna, 1990.ean hil zen.

P a t z i b u P e r u r e n a

Ehiztari beltza ADA E U S K A L D U N O N

ahotan gizaldiz gi-zaldi zabaldu den leienda, nik nero-nek etxean askotan

aditua: «Salumon apezak, meza matten ai zela, zakur saunkak aittu mezerdin ta, denak bertan utzita aldeiñ men tzula, bere es-kopeta artuta zakurran atzetik eizari segin. Geroztik herejen modun bizi men dela munduz mundu gordeka; ta t rumoika asitzen dunen: ara! moittu ttuk Salumonen zakurrak!». Halatsu esanen dizu oraindik, Goizueta-ko xaharren batek edo bestek.

Ongi erreparatzen badiogu, apaizak beti, konsagrazio ga-raian ihes egiten du, hain juxtu mundutarron izpiritua kristau-tzeko uner ik saga ra tuenean . Beraz, sinbologia garbia du, jux-tu une horretantxe meza eten eta apeza ihesi abiatzeak: here-jia, krtstautasunari uko egitea... Horrez gainera, apezaren zirika-tzaile, zakurren saunka izanen da, zorigaitzerako deabruaren deia sinbolizatuz.

Horik guzik horrela, ordea, honatx nere galdea. Zergatik ageri dira euskal usarioan, Ehiz-tari beltza, Mateo Txistu, Joaniko Txistularia, Saiomonjudutarren errege, eta antzeko pertsonaiak? Uste dut badutela gure historia etnologiko ilunean beren leku kriptikoa: juduak, moroak.jito-ak... Eta gai honen inguruan zerbait esatearren, esan deza-ket, gure artean eraginik frango izandako arabiarrek ere, galera-zirik zutela sagarako o rduan ehizan egitea.

Baina, hori aski ez, izenak eta izenondoak gailentzen dira eus-kal usario horretan. IJuan, Jua-niko, PiztiJuan). Azkeneko hau, leienda berbera izendatzeko Do-nostia aldean erabiltzen omen dutena, eta Fausto Arozenaren ustez, kastillanozko Preste Juan sona tua ren euskal b ihur rera baizik ez li tzatekeena. Baina, prestea aparte, Juan izenak (edo sainduak), gurean hainen uga-ria denak, izan bide du halako debozio kriptiko zabal bat.

Eta txixtu edo txistuiari kontu

hori ere, Juan bezalaxe, halabe-har hu tsa ote da? Nik ez nuke hala denik esanen. Musikero herritarrak, alderraiak izan dira betidanik, eta elizako kontu sa-garatuetan gaizki ikusiak. Kon-parazio batera, inkisizio garaian gure alderdiotan epaitutako sor-ginik geh ienak , b a z u t e n zer ikustekorik zilibitu, firulin edo danbolinarekin, eta esan deza-ket, beren izen deiturak bazituz-ten sorgin horiek, orohar jito kas takoak zirela, edo hobeki esan, orotariko jendaje kripti-koa.

Beste izenondoa Beltza dugu: gure artean parte gaiztoko guzia adierazten zuena, erlijio sineste-tarik hasi eta jende kasta bereiz-tuak sinalatzerainokoan. Ñola-bait esan, Ehiztari Beltza, kris-tandadetik bazter gelditzen de-na genuke, edo sotana beltzaren azpian gordetako hereje, moro, jitojudio edo dena delako jenda-je iluna.

Beste aldetik, ordea, preste-ak, fraileak, apezak eta antzeko-ak, itzal haundiko gizon dirudi-ten arren egun, historian zehar, batez ere Trentoko Kontziliora arteinokoan, eta oraintsu arte ere bai gure herriska askotan, hagitz jendaje populatxeroak, makurrak eta ilunak izandu di-ra. Egin ere, so tanapean egin izandu baita azpilan eta hilketa ilun asko. Horregatik «el habito no hace al...» delako hura ere. Eta hor rega t ik , beha r bada , le ienda h o n e t a k o apa i za ren kontestua ere, joera beltz haien bildurgarri edo zuzengarri.

Baina, hori guzia aski ez, si-nodoe t an maiz ema ten zaie apaizei eskopeta eta ehizakurra elizan ez sartzeko agindua, eta usario luze baten azken aztar-natzat, apaiz ehiztari amorratua izan zen Berastegiko Txomin apaiza datorkit burura.

Dena den, g u r e a n ezezik, Europako beste lekuetan ere hagitz ezagunak dira leienda honen ahaidekoak: Lo Mal Cas-zador, Ehiztari Herratua, Ehizta-ri Basatia, Lakeden, Buttadeo, Asheverus, Judu Herratua, eta antzeko izenekin.

Motxorrosolo #

Non dago Alad ino

GANBARAK HAINBAT PRENTSA TITULAR EMAN DITU AZKEN URTEOTAN.

Oraingo honetan Comptoseko ondorengo titularra dugu hiz-

pide. Muñozen hautagai tza Alfredorekin lotu nahi izan da. Alkate

ohiari ez zaio arrazoirik falta, betiere, Aladinoren parte hartzea ez da

baztertu behar. Inoiz mesederen bat egina baitio Muñozi, prentsa

handiko mesedea.

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Mont/y Qyiho3t{3a Kazetaria

«Mazionalismo nafarra • 9

esnatu nahi dut» Montxo Goikoetxea kazetari tuterarrak Herejias vasco-navarras

liburua kaleratu du. 64 artikuluk eta 60 erronda jotak osatu dute lana.

Kazetariak euskalduntasunaren aurrean nafartasuna aldarrikatzen du.

Haren iritziz, «euskaro hitza da hobekien islatzen gaituena».

IRUÑEKO KAFETEGI BATEAN PATXI

Zabale taren laguntzarekin aurkeztu zuen l iburua Montxo Goikoetxeak. Agerraldia, libu-ruan egin moduan, jota batekin bukatu zuen, «taldeka kantatzen direnez ez dutelako gozakaizten». • Herejias vasco-navarras argi-

taratu duzu. Zer dakar libu-ruak? Horrela titulatu dut egun eus-

kal-nafarrez mintzatzea abertza-leen a r t e a n h e r e s i a de lako . Denok euskaldunak garela arau-tu da eta ez da horrela, gauza bat da euskalduna izatea eta bestea nafarra. Guztiok euskaroak gara eta horregatik jarri diot izen hori. L i b u r u a n d e f e n d i t z e n d u d a n ideia da Nafarroak ez duela zer-tan Bascongadetan ba rne ra tu . E u s k a l d u n a k dira Nafa r roa ra etorri behar du tenak , izan den euskal estatu bakarra Nafarroa-ko Erresuma izan delako. Libu-rua nire testamentu politikoa da e ta n i re p e n t s a k e r a pol i t ikoa laburtu dut. Nafarren gehiengoak ez du onartzen euskaldun izatea-rena, eta ez da arrazoi ideologiko, antropologiko edo etnografikoen-gatik, geografikoengatik baizik. Beti egon dira batetik Baskonga-dak eta bes te t ik Nafarroa, eta, a zken ik , F r a n t z i a k o E u s k a l Herria. EAEn badago euskaldun diren adostasuna baina Nafarro-an ez. Gutxiengo bat euskaldun kontsideratzen gara eta gainon-tzekoek, lehenik eta behin, nafar-tzat dute euren burua , eta gero gehienek espainiarrak direla dio-te. • Beraz, ze in da zure asmoa

liburua argitaratzean? B a r r u a n d u d a n guztia a te ra

nahi izan dut. Presa nuen esate-ko, eta modu egi tura tu ba t ean esan nahi nuen, sakelan emateko liburu batean. Liburuarekin pole-mika eta ez taba ida so r tu nah i dut, eta ez arazoa estali. Nafarrez e t a e u s k a l d u n e z m i n t z a t z e a a r b u i a t z e n d u t e , ez b a k a r r i k ezker a b e r t z a l e a k , ba iz ik e ta EAJk eta EAk, eta horr i a u r r e egin behar zaio.

® "

«Espainia izan da Nafarroa inbaditu eta bereganatu

duen bakarra. Euskaldunek ez dute bein ere

Nafarroa bereganatu. Badirudi euskaldunak direla

etsaiak, eta ez da hori. Niretzat euskaldunak anaiak

dira eta guztiak gara euskaroak»

-

Montxo Goikoetxea 61 urteko

kazetari tuterarra bere lehen

artikuluak idazten Diario de

Navarra egunkarian tiasi bazen

ere, Parisko erbestetik bueltan eta

Paris Irratian aritu eta gero, hogei

urte eman ditu

prentsa

abertzalean

lanean; Puntoy

Hora, Deia eta

Egin-en, hain

zuzen ere.

Tumore bat dela

eta azken urtea

gaixorik izan den

arren, gutxienez

beste hamar-

hamabost urte

bizitzeko asmoa

omen du.

«Oraindik ere

idazten jarraitu

nahi dut, baina ez

prentsan. Orain

Arturo Kanpionen

inguruan ikertu eta

idatzi nahi dut».

Ezker

Abertzaleko

sektore batzuen

dogma arbuiatzen

badu ere, ezkertiar

eta abertzale

izaten jarraitzen

du. Idazteaz gain,

Elkarri-rekin

lanean dabil,

euskal gaztazka

konpontzeko eta

atakatik ateratzeko

irtenbideak

eskaintzen dituen taide bakarra

deritzolako.

• Zer esanen zenioke liburua e s k u ar tean h a r t z e n duen e u s k a l d u n a s e n t i t z e n den nafar bati? E u s k a l d u n a sent i dadila eta

bozka diezaiola bere ideiak isla-tzen d i t u e n a r i . No lanah i ere ,

EAJren irakurketa Nafarroan dei-garria da. Bada mende bat sortu zela, eta alderdi katolikoa izanik Nafarroako zonalde euskaldune-tan paktuak egin zitzakeen arren, deus gutxi lor tu du. J o a n den urteko Legegintzaldirako eginda-ko hauteskundeetan 65 boto iza-tea hain da esangura t sua! Argi dago ildo hor i ez dagok igu la . EAJk be t i e s a n du N a f a r r o a k Euskadin sar tu behar duela eta hor i ez da bidezkoa. Besta lde , hemengo nabar r i s t ek beti ama Espainiaren gonetara zintzilika-tuak egon direnez, ez diote horri alternatibarik eskaini.

• Eta espainiarra sentitzen den nafar bati? Nik n a z i o n a l i s m o n a f a r r a

esnatu nahi dut. Espainia izan da Nafarroa inbaditu eta bereganatu duen bakar ra . Euska ldunek ez dute bein ere Nafarroa beregana-tu, ez eta Jesus Aizpunek eta Jai-me Ignacio Del Burgok dio ten Euskadik ere. Badirudi euskal-dunak direla etsaiak, eta ez da hor i . Ni re tza t e u s k a l d u n a k anaiak dira eta guztiak gara eus-karoak.

• Nazionalismo nafarraz hitz eg i tean, Arturo Kanpionen ideiak defendi tu nahi ditu-zu? Jakina! Eta duela mende bat

baino gehiago sortu zen Nafarroa-ko Euskara Elkartearen inguru-ko m u g i m e n d u a . K a n p i o n e k mila buelta ematen dizkio Sabino Aranari eta bide onetik zihoan. Hark esaten zuen Euskal Herria deitu behar zitzaiola, hori delako izen historikoa Leizarragak Biblia itzuli zuenez geroztik, 1571tik. Euskadi Sabino Aranak asmatu zuen Euskal Herria kentzeko eta EAJk inposatu du.

• Zein l i t z a t e k e n a f a r t a s u n horren oinarria? L i b u r u a n argi diot : ez d u t e

nafarrak EAEn sar tu behar bai-zik eta alderantziz, etor daitezela gipuzkoarrak, arabarrak eta biz-kaitarrak hona, eta Iparraldeko-ak aurreragorako utziko ditugu. Independente eta euskal herrial-de hor iek guzt iak bi ldu z i tuen euskal es ta tu bakar ra Nafarroa izan da. Dena den, kontuz!, ez du t inor nahas tu nahi, euskaro hitza da hobekien islatzen gaitue-na. Kanpionek esaten zuen hiz-kuntza dela batzen gaituena, eta ez Aranaren zortzi abizenak.

• Presaka a t e r a t a k o l iburu honen ostean, baduzu beste-rik buruan? A u r r e r a n t z e a n , o s a s u n a k

laguntzen badit behintzat , nire eg inaha lak idaz tean erabi l iko di tu t . P ren t san ez, ba ina libu-ruak izkiriatu nahi ditut. Jadanik badut bat buruan eta nik deitzen d u d a n nazionalismo najarra esnatzen saiatuko naiz. Hori gau-zatzeko ezinbestekoa irudi tzen zait Arturo Kanpionen inguruan idaztea eta aritzea. Horri eutsiko diot orain.

— » l r e n e Arrizurieta

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Egunkaria

i ostirala • 1997ko azaroaren 14a

Kike Diez de Ultzurrun

Tuñori 'hilda' ere, zakuak errotara?

T L I AFARROAKO HIRUGARRENA DA

f w e r a k u n d e e n s a i l k a p e n e a n

eta b u r u a r i Txit goren t r a tamen-

dua dagokio, oraintsu arte Dipu-

tazioko kontsei lar iei ez zegokie-

na . Fo ru E r k i d e g o a r e n e r ro tze

b i d e a n b e r t z e u r r a t s b a t i z a n

zen. Aro b e r r i a r e n h a s m e n t a n ,

d e u s gu tx i egin z u e n k a r l i s t e n

bu ruzag i i zandakoak . Duela sei

urtetik honat , ordea, jende auni-

tzen aho mihi tan ibili da plazara-

t u t a k o t x o s t e n a k direla medio.

Tuñon bozketa bitxi ba ten ondo-

rioz i r i ts i zen k a r g u r a e ta u r t e

sail honetan zuzenean gobernatu

du e rakundea , eskuluze lekeda-

tsueta t ik bazter. Ganbarak lege-

tan agintzen zaion lana bete du,

e ta hori, zoritxarrez, albiste da,

joera nagus ia ber tzelakoa bai ta .

Azpitik zenbat eta zolda handia-

goa atera, zenbaitek ha inba t eta

tr ipako mina handiagoa izan du.

G u r e E r k i d e g o a n d e n o k b e h a r

d u g u p a s a h a i e k e z a r r i t a k o

m a z e l a r r i a , e t a o r a i n e r a b a k i

d u t e T u ñ o n e k egina zuela be re

aldia. Alfer rakoak e r a k u t s i t a k o

z u z e n t a s u n a , l a n b i d e z k o a ,

gehiegi zir ikatu du nonba i t , e ta

ordea iritsi zaio.

E r r a n z a h a r b a t e k d io «gu

hilda ere zakuak errotara» joaten

d i re la : h a u da , be r t ze b a t z u e k

e r amanen dituztela gariz beteta-

ko z a k u a k e r r o t a r a , edo m u n -

duak, bizitzak, aintzinera segitu-

ko d u e l a . Ez g a r e l a o r d e z k a -

ezinak, alegia. Oraiko h o n e t a n ,

o rdea , l i t ekeena da ba i z a k u a k

e r r o t a r a a i lega tzea , b a i n a e ra -

m a n ondoren , pikor h a u s t e g i a n

errotarriekin egin behar den eho-

tze lana egoki eginen al du Kon-

t u e n G a n b a r a k o e r r o t a z a i n

b e r r i a k ? B a i e t z s e i u r t e r e n

b u r u a n karguari eutsi .

KONTZERTUAK

I Ipur i ta: E s k u a l d e k o I x a k a

elkarte berriaren sorrera dela

e t a , a u r k e z p e n k o n t z e r t u

mundiala duzu bihar herriko

k o n t z e r t u a r e t o a n . T h e Smugglers , Purr e ta Bad f-L i n e t a l d e e k j o k o d u t e

23:30etatik aurrera .

I Ipuñea: Tedium t a ldeak kon-

t z e r t u a e s k a i n i k o d u g a u r ,

22:00etan Reverendos disko-

tekan.

I Ipuñea: La Pamplonesak kon-

tzer tu berezia eskainiko du,

e tz i , C a r l o s III a r e t o a n ,

12:30etan. Emana ld ian Kol-

do Pas to r ren Eguzkilore e ta

Vicente Egea ren S a n f e r m i n

poema estreinatuko dira.

ANTZERKIA

I Atarrabia: Baby boom en el

paraiso aurkeztuko du Pasa-

das las cua t ro ta ldeak gaur,

20:00etan, Kultur Etxean.

I Berriozar: Aurrean a ipa tu tal-

deak antzezlan bera taulara-

t u k o d u e tz i , 1 9 : 0 0 e t a n ,

M e n d i a l d e E s k o l a n . B i h a r

berriz, Azkona ta ldeak h a u r

an tzerk ia eskainiko du Kul-

tur Etxean, 12:00etan.

ZINEMA

I Ipuñea: Nafarroako Unibertsi-

ta te Publikoko O s a s u n Iker-

ke ta rako Eskolan El Hombre

elejante eskainiko dute dato-

r r e n o s t e g u n e a n , h i l ak 20,

20:00etan.

ERAKUSKETAK

» Zangoza: M u g a r i k G a b e k o

Medikuen e r a k u s k e t a zaba-

lik dago heldu den azaroaren

23ra arte, udaletxean.

> Iruñea: Patxi Idoateren l a n a k "

ikusteko aukera dago Lacava

tabernan , heldu den azaroa-

ren 23ra arte.

BESTELAKOAK

I Doneztebe: Azoka dela eta ber-

t s o l a r i e k k a n t a t u k o d u t e

gau r her r iko p lazan . Sebas -

t i a n L izaso e t a An je l M a r i

Peñagarikano ariko dira ber-

tsotan, 12:00etan.

I flrribe: Bertso afaria eginen da

g a u r 2 1 : 0 0 e t a n E g a ñ a e t a

Lizaso bertsolariekin.

I Zangoza: Herriko Kul tur Etxe-

ko adierazgar r ia l i tzetekeen

i k u r r a au rk i t zeko l eh iake ta

a n t o l a t u du k u l t u r a ba tzor-

deak. Lanak a b e n d u a r e n l a

baino lehen igorri beha r dira

Z a n g o z a k o Uda leko K u l t u r

Etxera . Mediavilla kalea 20.

31400.

I Iruñea: Felipe Ilaren Mendeu-

r rena dela eta, Nafar Ateneo-

ak bi hitzaldi antola tu ditu.

Lehena datorren os tegunean

i zanen da, I ruñeko Kutxak

Armadaren Etorbidean duen

egoi tzan. Valent in Vazquez

de Prada historialaria Felipe

Ilaz mintzatuko da. Ostirale-

an, hilak 21, Alfredo Floris-

t an his tor ia lar iak Felipe Ila

e ta Nafa r roan m o n a r k i a r e n

be r rezapena izanen du hiz-

pide . Hi tza ld iak 2 0 : 0 0 e t a n

izanen dira.

> Ipuñea: Ikea kirol taldeak bizi-

k l e t a i b i l a l d i a a n t o l a t u du

Izko mendizerrara etzi. Parte-

hartzaileak bi txanda tan ate-

r a k o d i r a , 9 : 0 0 e t a n e t a

10:00etan. Informazio gehia-

go 17-43-58 telefonoan.

t Cascante: Udalak VII Ziza Ja r -

d u n a l d i a k a n t o l a t u d i t u .

Gaur 20:00etan Daniel Pala-

c ios m i k o l o g o a k h i t z a l d i a

e s k a i n i k o d u J u b i l a t u e n

E t x e a n , e t a b i h a r , o r d u

be rean , Franc isco Ser rano ,

Z a n g o z a k o Ziza E l k a r t e k o

kidea mintzatuko da. J a r d u -

nald iak igandean b u k a t u k o

d i r a , l l : 3 0 e t a t i k a u r r e r a

Foruen Enparan tzan zabal-

duko den ziza erakusketare-

k in . O r d u b a t b e r a n d u a g o

ziza eta ardo das take ta iza-

nen da.