Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza...

69
2009 I. Concurso de Cuentos Ambientales de Cristina Enea Cristina Eneako I. Ingurumen Ipuin Lehiaketa

Transcript of Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza...

Page 1: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

20

09

I. Concurso de Cuentos Ambientales de Cristina Enea

Cristina Eneako I. Ingurumen Ipuin Lehiaketa

Page 2: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Haixe adina = La edad del pavo. - Donostia-San Sebastián : Fundación Cristina Enea Fundazioa, 200968 p. ; 22 cmLege-gordailua/Depósito legal: SS-1120-20091. Medio ambiente. I. La edad del pavo

087.05:504

La edad del pavo.indd 2 29/9/09 12:59:43

Page 3: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Urria / Octubre 200�

I. Concurso de Cuentos Ambientales de Cristina Enea

Cristina Eneako I. Ingurumen Ipuin Lehiaketa

La edad del pavo.indd 3 29/9/09 12:59:45

Page 4: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Ingurumen terminoak osagai sorta zabal-zabal bati egiten dio aipu. Ingurumena natura eta bioaniztasuna da, hirigintza eta diseinu efizientea, kontsumo arduratsua eta baliabide erabilera jasangarria. Ingurumena hiriko paisaia da eta hiri guneak

denok erabili ahal izatea; osasuna eta, batez ere, kultura da eta hala behar du izan. Beraz, hura zaintzeari eta defendatzeari nahita eutsi behar zaie modu anitz eta osagaiz eta ñabardurez beteriko batetik.

Haietako bat izan daiteke gazteenak ingurumenaren mamira literatura bidez hurbiltzea. Asmo horrekin sortu zen Cristina Eneako Ingurumen Ipuinen Lehiaketa. Lehenengo urtean ehun idazle berrik parte hartu dute hartan. Eskola mailako lehiaketa honek erakusten du nolako ingurumen konpromiso maila duten egun ikastetxeetan hezten ari diren pertsonek, laster etorkizun esperantza izatetik

La edad del pavo.indd 4 29/9/09 12:59:50

Page 5: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Medio ambiente es un término que hace referencia a un amplio compendio de elementos. Medio ambiente es naturaleza y biodiversidad, es urbanismo y diseño eficiente, es consumo responsable y utilización sostenible de los

recursos. Medio ambiente es paisaje urbano y uso compartido de espacios, es salud, y sobre todo es y debe ser cultura. Por tanto, la forma en la que se ha de abordar su cuidado y defensa habrá de ser necesariamente compleja y rica en aspectos y matices.

Uno de ellos puede ser el acercamiento de los más jóvenes al hecho medioambiental a través de la literatura. Es el espíritu con el que se ha creado el Concurso de Cuentos Ambientales de Cristina Enea, que en su primera edición ha contado con la participación de más de cien escritores noveles. Este concurso de

La edad del pavo.indd 5 29/9/09 12:59:54

Page 6: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

orainaldiko errealitatera izatera igaroko baitira. Eta modurik ederrenaren bidez gauzatzen du, literatur idazketaren eta sormenaren bidez.

Bolumen honek jasotzen ditu Luisa Etxenike eta Arkaitz Zubiri idazleek eraturiko epaimahaiaren iritziz nabarmenen gertatu diren hamar lanak. Eta jatorrizko testuak ezertan ere aldatu gabe biltzen ditu, lehiatzaileek eurek erredaktatu bezala, hanka sartze sintaktikoak, ortografi akatsak eta guzti; baina haien gaztetasunak emandako freskotasun eta irudimen osoaz horniturik ere. Iñaki Martiarena Mattin irudigileak marrazkietako koloreen bidez ezin hobeto asmatu du narrazioek igortzen dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu.

Liburu hau, gainera, jarraitzeko asmoz jaio den Haixe-Adina bildumaren hasiera da. Pauma Cristina Enea parkeko ikurra da, eta nolabait, euren buztana zabaltzean, lumek, haizearen eraginez, naturaren distira erakusten dute. Haixe-Adina, hizkera arruntan, haurtzarotik helduen mundura igarotzeko unea islatzen du. Adin honetako ikasleak izan dira hain zuzen ere lehiaketan parte hartu dutenak. Haixe-Adina izenburua ematean, bi zentzutan egin nahi izan dugu. Batetik, haizeak parkeko landaredi eta animalien aurka jotzean sortzen duen soinu eta irudi paregabeen unea irudikatzen duelako, eta bestetik, irudimena eta literaturaren bidez ingurumenarekiko errespetua islatzen duten idazle gaztetxoen mundu berrirako bidaia jasotzen duelako.

Irakur, ondo pasa, pentsa eta maite ezazu.

Odón ElorzaDonostiako AlkateaCristina Enea Fundazioko Presidentea

Jose Mª HernándezCristina Enea Fundazioko Zuzendaria

La edad del pavo.indd 6 29/9/09 12:59:54

Page 7: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

ámbito escolar muestra el nivel de compromiso medioambiental de las personas que a día de hoy se forman en los centros escolares, y que pronto dejarán de ser consideradas el futuro para convertirse en el presente. Y lo hace de la forma más bella, a través de la escritura y la creación literaria.

Este volumen recoge las diez obras más destacadas en opinión del jurado, compuesto por los escritores Luisa Etxenike y Arkaitz Zubiri. Y lo hace sin alterar ni modificar los textos originales, de forma que se recogen tal y como fueron redactados por los propios participantes, con sus errores sintácticos y faltas ortográficas, pero también con toda la frescura e imaginación que les otorga su juventud. Iñaki Martiarena Mattin ha sabido recoger a través de los colores de sus ilustraciones las sensaciones que transmiten las narraciones, logrando configurar un hermoso marco desde el que abordar la lectura de cada cuento.

Este libro es, además, el inicio de una colección, La edad del Pavo que nace con vocación de continuidad. El pavo real es el símbolo de Cristina Enea, y representa de algún modo el esplendor de la naturaleza y su equilibrio cuando los seres humanos se relacionan con ella desde el respeto y la naturalidad. La edad del pavo es, coloquialmente, la edad del despertar de la infancia al mundo adulto, edad desde la que han reflexionado los alumnos que han participado en el concurso para idear sus narraciones. Al presentar la colección bajo el nombre de La edad del pavo evocamos el doble sentido del pavo que pasea por el parque, elemento visible, real y a la vez simbólico, y el despertar a nuevos mundos de experiencias de los jóvenes escritores que abordan el respeto al medio ambiente a través de la literatura.

Lee, disfruta, reflexiona y ama.

Odón ElorzaAlcalde de San SebastiánPresidente de Fundación Cristina Enea

Jose Mª HernándezDirector de Fundación Cristina Enea

La edad del pavo.indd 7 29/9/09 12:59:54

Page 8: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

La edad del pavo.indd 8 29/9/09 12:59:55

Page 9: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Aurkibidea - Índice

Fernando super zuhaitzaMarta Otero Torrecillas.......................................8

Kleki-ren etxeko basoaMaialen Guerra ....................................................1� Hay que cuidar la naturalezaItxaso Dehesa Aguirre .........................................18

Por primera vez en la montañaPaul Oregui Landa ...............................................22

Iragana etorkizuna aldatzekoLorea González Pereda ........................................2�

Mundua salbatu nueneanGentzane Murga Bea ...........................................3�

Naturaren botereaEnara Rueda Carro ..............................................�2

El reino de los animalesMartin Barriola Marcilla ......................................��

La fuente de la tristezaJavier Gaminde Echevarría ................................�2

Palabras de un ríoItziar González Iriondo .......................................��

Cristina Enea FundazioaFundación Cristina Enea ...................................... �0

SarbideakAccesos................................................................. ��

La edad del pavo.indd 9 29/9/09 12:59:55

Page 10: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

10

La edad del pavo.indd 10 29/9/09 12:59:57

Page 11: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

11

Fernando super zuhaitzaMarta Otero Torrecillas, DLH�, Plaentxi LHI. Soraluze (sarituta)

Bazen behin, urruneko lurralde batean, herri txiki eta polit bat. Han denak ondo baino hobeto konpontzen ziren. Baso handi eta berde distiratsuan jolasten ziren umeak. Dena garbi-garbi eta ondo zainduta zegoen, zati

bat izan ezik. Zati hori zuhaitzak zeuden lekua zen, baina gauza harrigarri bat gertatzen zen han: milaka zuhaitz zeuden baina zuhaitz batera bakarrik botatzen zuten zakar guztia herritarrek, Fernando zuhaitzaren gainera hain zuzen.

Fernando zuhaitz txiki bat zen eta bihotz onekoa, baina ez zuen lagunik. Hain gaizki usaintzen zuenez, inork ez zion kasurik egiten. Fernando oso gaizki sentitzen zen, minduta, lotsatuta, ez zekien zer egin… Fernando egunero saiatzen zen besteen laguntza izaten eta berriro saiatu zen:

- Aizuek! Nahi al duzue jolastu?- galdetu zuen Fernandok.- Bai, baina zurekin ez! – esan zion Gorkak, taldeko gogorrenak.- Bai… baina… Zergatik ez duzue nirekin jolastu nahi? – ez

jakinarena egin zuen Fernandok.- Ez al zara ikusi? – galdetu zion Alicia pagoak – zinkinkeriz

La edad del pavo.indd 11 29/9/09 12:59:59

Page 12: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

12

beteta zaude eta gainera oso gaizki usaintzen duzu.- Ja, Ja, Ja! – egin zuten barre besteek.

Fernandok ezin zuen ezer egin ezin zelako gizakiekin komunikatu, ezta ibili ere. Oso triste jarri eta negarrez hasi zen. Bera zegoen lekua dena iluna zegoen, hotz handia egiten zuen eta gainera udazkena zenez, ez zuen hostorik.

Udazkena joan zen. Negu gogorra ere eta Fernandoren arazoak geroz eta handiagoak ziren. Triste eta goibel zegoen.

Behin, esnatu zenean, umeak apurtutako latak eta horrelakoak botatzen hasi ziren. Fernandok esaten zien:

- Aizuek! Ez bota, min ematen didazue!!!!

Baina alferrik, ezin zen gizakiekin komunikatu. Bat batean, neskatila txiki eta polit bat agertu zen. Ile horia zuen, luzea eta fina. Neskatila umeengana joan eta hau esan zien:

- Ez bota hor zuen zakarrak, joan zakarrontzira eta bota han, natura zaindu behar dugu!

Neska-mutilak korriketan eta barrezka joan ziren. “A ze narrazak diren” pentsatu zuen neskatilak eta boltsa beltz bat hartuta hasi zen den-dena garbitzen.

La edad del pavo.indd 12 29/9/09 12:59:59

Page 13: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

13

- Eskerrik asko. – esan zuen Fernandok.- Hitz egiten dakizu? – esan zuen neskatilak.- Bai, baina… Nola entzuten didazu? – esan zuen Fernandok

harrituta.- Bai, horregatik ez dut lagunik, pentsamenduak irakurri eta

animaliekin hitz egiten dudanez, zoroa naizela uste dute. – azaldu zuen neskatilak.

- Nire ustez oso neska atsegina zara. Baina nola duzu izena? – galdetu zion Fernandok.

- Laura. Eta zuk? – esan zuen neskatilak.- Fernando. – erantzun zuen.- Beno, bihar arte, bihar udaberria hasten da! – Esan zuen

Laurak.

Fernandok zerbait sentitzen zuen bere barruan eta konturatu zen sentitzen zuen zirrara hori poza zela. Lehen aldiz bere bizitza osoan zoriontsu zen!Hurrengo egunean, Fernando hostoez eta loreez apainduta zegoen.

- A ze polita! – esan zuen Laurak.

Biak barrezka hasi ziren eta horrela, pasa zituzten egunak. Baina, egun batean, dena ilundu zen. Hotza zen nagusi, trumoi erraldoia entzun eta euria barra-barra hasi zen, tximista batek Fernandoren gainera jausi eta behe-behetik apurtu zuen.

La edad del pavo.indd 13 29/9/09 12:59:59

Page 14: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

1�

Hurrengo egunean, Laurak ikusi zuenean, negarrez hasi zen Fernandoren gainean. Inoiz baino negar gehiago egin zuen, bere lagun bakarra zen. Baina bat-batean… Fernando mugitu egin zen. Bizirik zegoen! Ez da posible Fernando jaiki egin zen, hankak zituen! Laurak negarrari utzi eta besarkatu egin zuen.

La edad del pavo.indd 14 29/9/09 13:00:01

Page 15: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

1�

- Bai… baina… Nola da posible? – galdetu zuen Laurak negarrari eutsi ezinda.

- Ez dakit. – erantzun zuen Fernandok. – Baina horrela, mundua ezagutu eta besteei lagun diezaieket.

- Egia da. Joan al naiteke zurekin? – galdetu zion Laurak.- Niregatik bai, baina zure familiak ez dizu utziko. – erantzun

zion Fernandok.- Zu trankil horregatik, bihar abiatuko gara. – esan zuen Laurak.- Fernando gau hartan oso ondo egin zuen lo eta basoko beste

zuhaitzak bere hanken inbidia zuten.

Hurrengo goizean, Laura bere motxilarekin zetorren eta esan zion:

- Bagoaz ala?- Bai.

Eta han abiatu ziren Fernando eta Laura mundua ezagutzera. Abentura handiak izan zituzten. Lehenengo abenturan, Fernando eta Laura Frantziara joan ziren eta han natura zaintzen hasi ziren: zuhaitzak zaindu, lurrekoa garbitu, zakarrontzi berriak jarri… Eta horrela ibili ziren Asian, Australian… mundu osoan zehar.

Oso ospetsu egin ziren eta mundu osoko haurrek pelikuletako superheroitzat hartu zituzten. Telebistan ere agertu ziren eta guztiei gure planeta Lurra nola zaindu erakutsi ziguten.

La edad del pavo.indd 15 29/9/09 13:00:01

Page 16: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

1�

La edad del pavo.indd 16 29/9/09 13:00:04

Page 17: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Kleki-ren etxeko basoaMaialen Guerra, DLH�, Orokieta Herri Eskola. Zarautz

Kaixo! Nahi al duzue Kleki-ren istorio bat kontatzea? Ba, has gaitezen!

Behin batean Kleki izeneko mutiko bat bizi zen, Kuruki izeneko herrixka txiki batean. Klekiren gurasoak hil egin

ziren istripu batean; zorionez Kleki onik atera zen!

Orain bere izeko, osaba, aitona-amona eta bere lehengusu-lehengusinekin bizi da.

Ba, hau ez da hemen amaitzen lagunok! Egun batean bere lagun Toni-k esan zion Klekiri:

- Nahi baduzu, nire gurasoek, familia bat ezagutzen dute. Familia horrek ume bat nahi du. Zeu izan zaitezke! Nahi duzu? – eta Kleki pentsatzen gelditu zen. Korrika etxera joan eta galdetu zien:

- Etorri, etorri! Tonik esan dit nahi badut bere gurasoek ezagutzen dutela familia bat ume bat nahi duena. Joan al naiteke beraiekin bizitzera? – eta gero familia bidu zen.

- Sssssssssss… ssssssssssssss… - eta familiak esan zuen:

1�

La edad del pavo.indd 17 29/9/09 13:00:05

Page 18: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

18

- Hasi maleta prestatzen! – eta Kleki korrika joan zen Toniri esatera.

Etxea oso bakartia zen eta inguruan baso bat bezala zeukan. Bertan, animalia asko zeuden eta Klekiri asko gustatzen zitzaizkion. Baina arazo bat zegoen; bere aitaordeak zuhaitzak mozten zituen lantegi batean egiten zuen lan. Gurasorde hauek alaba bat zuten eta Meili zuen izena. Biak batera, Meili eta Kleki, basoan ibiltzen ziren alde batetik bestera.

Baina egun batean, Klekiren aitaordeari lantegiko nagusiak deitu zion bere etxean zeuden zuhaitza guztiak mozteko esanez.

Orduan Kleki pentsatzen hasi zen eta ideia bat otu zitzaion bere aitaordeak zuhaitzak ez mozteko. Eta Meiliri esan zio:

- Meili, aitatxori motozerra ezkutatzen badiogu, ez ditu zuhaitzak moztuko!

Eta Meilik esan zuen:

- Eta geure armairuan ezkutatzen badugu, ez du aurkituko!

Baina hurrengo egunean aitak esan zuen:

- Gaur, nik jarriko dut zuen arropa, txukun-txukun zuen armairuan.

Eta orduan beste gauza bat egin behar zutela konturatu ziren eta Meilik esan zuen:

- Kleki, aitatxori begiak irekitzen badizkiogu ez du lana egingo zuhaitzak mozten.

La edad del pavo.indd 18 29/9/09 13:00:05

Page 19: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

1�

Eta horrela “B” plana egiteko prest zeuden.

- Aitatxo! Etorri basora! – esan zuten umeek.

- Zer nahi duzue? Lan asko daukat – esan zien aitak.

- Aita, ez moztu zuhaitz gehiago, mesedez. Okindegian edo beste lan batean lan egin ezazu eta horrela gizkiontzat mesedegarria den lanbide bat egingo zenuke eta ez kaltegarria zaiguna orain bezala.

Eta orduantxe aita konturatu zen hobe zuela zuhaitzak pakean uztea. Eta handik aurrera okindegi bat egin eta bertan lana egin zuen; zuhaitzez betetako bizi zoriontsu eta osasuntsu batean . Baina imajinatu Klekiren aita bere nagusiari lana uzten zuela esaten!

Eta hala bazan edo ez bazan, sar dadila plazan eta atera dadila zuhaitzen bihotzetan.

La edad del pavo.indd 19 29/9/09 13:00:08

Page 20: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

20

La edad del pavo.indd 20 29/9/09 13:00:10

Page 21: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

21

Hay que cuidar la naturalezaItxaso Dehesa Aguirre, � EPO, Col. San Patricio. Donostia (premiada)

Hace dos años en el bosque, hubo una excursión.

Era una familia de seis personas.

Los padres y los hijos.

Los hijos se llamaban: Laura, Clara, Luis y Ramón.

Cuando estuvieron en la excursión tiraban botellas, latas etc. en el bosque.

Esa misma noche, todos tuvieron una pesadilla.

El padre soñó que estaba en un bosque oscuro, con nada para comer ni para beber y que cada día se sentía más débil; hasta que murió.

La madre soñó que la tierra se contaminaba y que cada vez había más tsunamis, tornados…

La edad del pavo.indd 21 29/9/09 13:00:11

Page 22: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

22

Laura soñó que estaba en el desierto y no tenía nada de agua y no podía vivir.

Clara soñó que estaba en el polo sur y solo tenía un abrigo para abrigarse y el hielo se derretía.

Luis soñó que estaba en la playa y solo había latas y botellas y todos los peces estaban muertos.

Y Ramón soñó que un montón de pájaros estaban volando en busca de comida y no encontraban nada y sus crías esperaban impacientemente en el nido.

Cuando despertaron, como todos habían tirado basura, nadie se atrevía a contar su sueño al otro. Todos estaban muertos de miedo.

Al final, Laura se lo contó a Clara y Clara dijo que ella también tuvo un sueño horrible.

Ellas se lo dijeron a su madre, la madre le dijo al padre, el padre le dijo a Ramón y Ramón se lo dijo a Luis.

Y todos aprendieron que no hay que tirar basura a la naturaleza.

A la mañana siguiente fueron donde habían tirado la basura y recogieron todo lo que tiraron.

La edad del pavo.indd 22 29/9/09 13:00:11

Page 23: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

23

Cuando volvieron de la excursión se prometieron que nunca más volverían a tirar basura en el bosque.

¿Y si todos hiciéramos lo mismo que esa familia?

No veríamos un mundo donde no se puede vivir.

La edad del pavo.indd 23 29/9/09 13:00:13

Page 24: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

2�

La edad del pavo.indd 24 29/9/09 13:00:16

Page 25: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

2�

Por primera vez en la montañaPaul Oregui Landa, � EPO, Col. San Patricio. Donostia

Érase una vez en verano, una familia que quería ir al monte y al final, lo hicieron una semana de agosto que hacía mucho calor. Eran un padre, la madre, dos hijos, chico y chica y el abuelo. Se fueron de excursión para

una semana a un monte cercano poco conocido.

Cogieron el tren en la estación, iban cargados con mochilas y suministros para una semana de campings. No habían estado nunca de acampada y estaban muy excitados y querían llegar cuanto antes. Llegaron a un pueblecito pequeño donde el tren paraba dejando y cogiendo montañeros, era un pueblo entre montañas. Ese día fueron los únicos que se bajaron del tren. De la estación fueron caminando cuesta arriba por el monte hasta que llegaron a un sendero cerca del río que les gustó mucho para acampar.

Se estaba haciendo tarde y tenían miedo de no poder terminar de montar la tienda cerca de un caminito que usaban los conejos para ir a beber al río. Nadie se dio cuenta menos el abuelo, que le gustaba mucho la naturaleza y estaba siempre atento y revisando

La edad del pavo.indd 25 29/9/09 13:00:17

Page 26: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

2�

las cosas. Tan pronto como lo vio le dijo a su hijo que tendrían que mover la tienda a otro sitio para que los conejos no se asustaran y pudieran bajar a beber. A cambio podrían verles sin que los conejos se dieran cuenta cuando bebían en el río.

Esa noche durmieron tranquilos y al día siguiente, cuando iban de paseo, la niña empezó a comer patatas fritas y a beber una Fanta de limón. Era muy buena y las compartió con su hermano pero al final, tiró la bolsa y la lata a unas zarzas. El abuelo que iba detrás se dio cuenta y le dijo a su nieta, a la que quería mucho, que recogiese lo que había tirado y lo metiese en la mochila. Las latas y las bolsas son de aluminio y tardan muchísimos años en desaparecer de la tierra.

Después de comer y mientras el padre y el abuelo dormían la nieta cerca del río los niños empezaron a jugar en un árbol bajo al que podrían subirse fácilmente. El niño que tenía mucha fuerza comenzó a romper ramas y despertó a su padre con el ruido. Este se enfadó mucho porque los árboles son la casa de muchos animalitos como pájaros, pequeños ratones, gatos, insectos y ardillas.

Los niños entonces cuando jugaban corriendo y saltando por los prados se dieron cuenta que salía humo al otro lado del río. Corrieron a avisar a sus padres y su abuelo que rápidamente se acercaron al lugar del fuego para ver qué pasaba. El fuego se extendía y los otros campistas no podrían apagarlo.

La edad del pavo.indd 26 29/9/09 13:00:17

Page 27: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

2�

La madre llamó a los bomberos que llegaron a tiempo y apagaron el fuego con sus mangueras. Los bomberos felicitaron a los niños por haberme dado cuenta y evitar que muchos animales muriesen o perdiesen sus casas. Sus padres y el abuelo se sintieron muy orgullosos de sus niños.

La edad del pavo.indd 27 29/9/09 13:00:19

Page 28: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

28

La edad del pavo.indd 28 29/9/09 13:00:21

Page 29: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

2�

Iragana etorkizuna aldatzekoLorea González Pereda, DBH 2, Axular Lizeoa. Donostia (sarituta)

Gaua, goiza, eguerdia, arratsaldea, gauerdia, goizeko bostak eta zazpiak, eguerdiko hamabiak eta ordu-biak, arratsaldeko laurak eta seiak. Mundu honetan gauden minutu eta segundu bakoitzean kalte egiten diogu

denok batera gure planetari, gure Lurrari, gure ingurumenari. Gaua, goiza, eguerdia, arratsaldea, gauerdia, goizeko bostak eta

Beti ere, batzuk gutxiago eta beste batzuk gehiago, askotan nahita eta gutxitan nahigabe. Era batera edo bestera, Lurra suntsitzen dugu, ingurumena kaltetzen dugu, eta honela, munduaren amaierarantz bidea jarraitzen dugu.

Ama-Lurrak laguntza behar du eta hitz egiten jakingo balu, garrasika eskatuko liguke. Kasu horretan, gorrak egon beharko genuke ez entzuteko. Hau hala ez denez, beste era batera lortu nahi du gure arreta, gertaeren bidez.

Gure planetan gertatzen diren gauzen esanahia ez ikusteko, itsuak egon beharko genuke.

La edad del pavo.indd 29 29/9/09 13:00:23

Page 30: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

30

Hala daude mundu honetako agintari eta biztanle asko.

Munduari gertatzen ari zaizkion gauza ugari gizakien ekintzen ondorioak dira; Hiroshiman gertatutakoa 1���. urtean (2. Mundu Gerran), garraiatzerakoan (autoak (eguneroko trafikoa), hegazkinak, itsasontziak…), industriek kutsatutakoa… Baina batzuetan nahigabe dira: suteak (basoetan eta errausketetan, esate baterako), istripuak (orokorrean)… Hala ere, nik arreta, Chernobylen gertatutakoari jarriko diot. Nahi gabe izan arren, kutsadura izugarria izan zen.

Garai hartan askatutako sustantzia erradiaktiboak milioika urte behar ditu desagertzeko eta horregatik Chernobyl eta ingurua 2. mundukoa konsideratzen da. Bertan kutsadura handia baitago jaten duten elikagaietan eta arnasten duten airean bereziki.

Jakin ezazu, 1�8�. urteko apirilaren 2�an goizeko 1:23tan, Chernobyleko airera askatu zen erradioaktibitatea, Hiroshiman eta Nagasakin batera askatutakoa baino 200 aldiz gehiagokoa izan zela.

Ni, gai honi buruz informazioa eskuratzen hasi nintzen, era berean, ingurumenari garrantzia ematen. Bi arrazoi dira horren eragile: lehenik, ez nuen ingurua begiratu besterik egin behar eta honela jendeak Lurra nola jipoitzen zuen ikusi. Bigarrenik, udaran 1� urteko Ukraniar gazte bat ekartzen dut Euskal Herrira, aire garbiagoa arnas dezan.

La edad del pavo.indd 30 29/9/09 13:00:23

Page 31: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

31

Hain zuzen ere, jarraian, mutil gazte honi buruz hitz egingo dut. Baita berak behin kontatuko gauzetaz ere.

Lehen esan bezala, 1� urte ditu, Ukranian jaioa da eta gurasoez gain 2 arreba eta 3 anai ditu. Noski, izena du (Vladyslav), baina ez dut sekula ondo esaten, berak arraro esaten duela iruditzen zait. Behin gaizki esan nuen bere izena eta gaizki begiratu zidan. Horrezkero, “maitia”, “lagun” eta hauen sinonimoekin deitzen diot.

Duela hiruzpalau urte ezagutu genuen elkar Bilboko aireportuan. Lotsatia da, baina konfiantza hatuz gero berarekin, beste pertsona bat dirudi. Alaia, jatorra eta irekia da, eta inolaz ere serioa, aspergarria…

Itxuraz nahiko goapoa da. Ilehoria, begi argidunak eta gorputzez 2� urteko gizon kirolari bat dirudi. Egia esan, ni baino zertxobait altuagoa da. Arropa oso sinplea janzten du eta beltza du kolore gustokoena.

Hiruzpalau urte pasa ondoren konfiantza handia dugu gure artean, baina kostata egia esan. Orain, gauzak eskatzeko ez du lotsarik izaten eta norbaitekin hitz egin nahi duenean, badaki nik erantzungo diodala. Negar egiten duenean, badaki besoak irekita jasoko dudala. Izugarri lagun onak gara.

Urtean 2 hilabetez bakarrik egon arren berarekin, gainerako hilabeteetan, postalen bidez komunikatzen gara. Eskutitzetan bere

La edad del pavo.indd 31 29/9/09 13:00:23

Page 32: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

32

sentimenduak azaltzen dizkit, baita nik nireak ere.

Harrigarria iruditu zitzaidan bere erreakzioa Donostiara iristean lehenengo aldiz. Leku guztietara begiratzen zuen ahozabalik eta irribarre bat ez zuen arren, banekien pozik zegoela. Zaila baita Ukraniar bat irribarretsu ikustea, hala ere, barre batzuk ere bota ohi ditugu. Etxera eraman nuenean, bere ametsetako bizilekua zela zirudien, eta seguruenik hala da.

Uste baino azkarrago ikasi zuen gaztelaniaz eta euskaraz hitz egiten. Hizkuntza hauek defendatzen hasi zenean, gure arteko komunikazioa ugaritu egin zen, eta horrekin batera, konfiantza ere.

Horrezkero, gauza asko kontatu dizkit: eskolan nola dabilen, bere etxea nolakoa den, bere familiari buruz, izandako neskalagunei buruz. Noski, nik ere nire gauzak kontatu dizkiot, baina ez dira bereak bezain interesgarriak.

Behin, udan, Donostiako goiz argitsu batean, etxean egindako tostada goxoez gozatzen ari nintzela, ukraniarra esnatu zen. Nire ondoan eseri eta zenbait gauza azaldu zizkidan.

Argi dago berak ez zituela hitz hauek esan, baina antzeko zerbait esan zidan:

- Zureetxeazoragarriada,osopolitaetagarbia.Komunerosoaduzu,nireazulobatbaita.Nirebizilekuazertxobaithandiagoa

La edad del pavo.indd 32 29/9/09 13:00:23

Page 33: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

33

da,bainapertsonagehiagobizigara,8etatxakurra.Nirefamiliaatseginada,bainagehienetangurasoaklaneandaudeetanianai-arrebetanzaharrenaizanik,denenarduradaukat.Lagunaskodituteskolan,gutxibatzukelkarikustendituteskolazkanpo,bainabesteaskok,familiarieskainibehardiogudenbora.Ikasketeidagokionez,ondonabil,bainabadiranibainohobetodabiltzanakere.

Duela6hilabeteinguruneskalagunbatnuen,Anastasia,bainabertakoingurumenkutsaduradelaeta,alabatzathartuzuteningelesbatzuek.Penahandiaemanzidanberriroezgenuelaelkarikusikojakiteak,bainabizitzaaurreradijoaetaoraindik15urteditut,gazteanaiz.

Asko hunkitu ninduten goiz hartan askatu zizkidan hitz horiek. Banekien bere bizi-egoera ez zela adin horretako ume batek eduki behar duena, gaixua, berak ez du duela 23 urte gertatutako ezeren errurik, ezta bera inguratzen duen jendeak ere.

Jarraian, malko gutxi batzuk erori zitzaizkidan, baina ezer larria. Hurrengo goizean aldiz, Ebro ibaia ziruditen nire masailak gazteak historia bat kontatu ondoren, baina aurretik, zer gertatu zen jakin beharko zenuke.1�8�. urteko apirilaren 2�ean, Chernobyleko zentral nuklarrak eztanda egin zuen inguruko flora eta fauna guztia desagertaraziz, eraikuntzak haustea eta erliebean izugarrizko aldaketak eragin zituen.

La edad del pavo.indd 33 29/9/09 13:00:24

Page 34: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

3�

�. erreaktorean, energia produzitzen ari zirela, eztanda egin eta substantzi erradiaktibo guztia Europa osoan zabaldu zen haizearen laguntzaz. Honela, kutsadura handia sortuz eta ingurumena, Europa mailan kaltetuz.Gaur egun, ezin da zentral ingurura gerturatu ere ez egin. Hori hilda baitago, eta bertara doana heriotzarantz doa zuen zuzenean.Ni euskalduna izanik, ez dut hori bizi eta nirekin 2 hilabete igarotzen dituen gazteak 1� urte izanik, ere ez. Baino bere gurasoak bai. Hau kontatu zidan goiz hartan Vladyslavek edo den delako gazteak:- Hondamendiaren24orduhorietan,familiaaskorenbizitzak

biraluzebatemanzuen,nirebarne.Duela23urtenieznintzenmunduhonenpartaide,halaere,gauregungoondorioakbizitzenarinaizegunakjoanegunaketorri.

1986eanamakzentralnuklearreanegitenzuenlan,baitaVolodymyrrekere.Horinireamarenmutil-lagunazengaraihartan.Gizonhauosoerakargarriazenemakumeentzatorokorren,ilehoriaetakirolaria.Nireamagazteazenetaberaereosoederra.Biekbikoteparegabeaosatzenzuten,bainoeragozpenbatizanzuteneurenharremanetan.

Amakanaiabatdu,nireosabaMykhaylohainzuzenere.Horrekemazteerrusiarradu,hortaz,Errusianbizida.BehinoporretanjoanzeneanErrusiaralagunekin,festabateragonbidatuzituzten,bertanezagutuzuennireizebaTatiana.

La edad del pavo.indd 34 29/9/09 13:00:24

Page 35: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

3�

Noizbehinka,amaetaVolodymyr,nireosabaMykhayloetaizebaTatianaribisitaegiterajoatenzirenErrusiara.Bertandutenbizilekuahandiada,osopolitaetaargitsua.Laburbilduz,atsegina.1986ekoapirilaren24ean,bertarajoanzirenlaneanopormotzbatzukeskatuondoren.Biegunberanduagoeurenlantokiakeztandaeginzuen.

Batzukziotenpatuakezzituelakheriotzarabidalinahinireamaetaharenbikotea,bainabesteaskokzorteaizanzela.Auskalo!BizpahiruegunberanduagobiakbueltanzirenetaVolodymyrri,

La edad del pavo.indd 35 29/9/09 13:00:25

Page 36: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

3�

berelanazentraleanoraindikezzelabukatuesanziotendeibatenbidez.

Erreaktoreazpianpiszinabatzegoen,bainahorihortikkanporaaterabeharzuten,izugarrikutsatutabaitzegoen.Horretarako135metrokoluzeraeta5,4metrokosakonerazuentunelbateginzuten.Bainabenetakoarazoabestehauzen:2pertsonektunelaetapiszinaelkartubeharzituzten.

Beraz,piszinabarrurasartubeharzutenetaondorioz,ordubatzukberanduago,hil.Hauetazgain,milakalangileegonzirenlaneanhondamendiamurrizteko,etanoski,hauekereosasunarazoakizanzituzten.

Horregatik,ahalbezainlaster,Volodymyrreksubsantziaribidebatemanziontapoiairekiz.Horretarakosubstantziabarrurasartubeharizanzuenberegorpualankidebatekin,ordubatzukberanduagohilegingozirelajakinik,horrekzuenkutsadurazelaeta.Horiekdirabai,mundukobenetakoheroiak.Hainkaltegarriaaldakutsadura?Bai.Gizaliahorrelakogauzakeragitekogaialda?Bai.Planetarenarazoaribueltaematekodenboragutxialdugu?Bai.Gizakiakalduerruguztia?Bai.Bideonetikalgoaz?Ez.Haualdebaterautzita,jarraidezagunnireamarenhistoriarekin.Amakmutil-lagunagalduondoren,urtebatekodepresioajasanzuen.Ondoren,Andriyezagutuzuen,nireaita.HauVolodymyr

La edad del pavo.indd 36 29/9/09 13:00:25

Page 37: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

3�

bainobertzaranagoadaetaezbesteabezainerakargarria.Bainagizononada,etahoriamakbadaki.Berarekinfamiliabatosatuzuenetazoriontsuada,betiere,iraganagogoanizanda.

Hau da kontatutakoa, errealitatea zoritxarrez. Ukrania gaur egun ez da lehen bezalakoa. Pobrezia handitu egin da. Bizi-itxaropena jaitsi egin da eta familia askok ez dituzte bizi baldintza guztiak betetzen.

Haur asko herrialdetik joateko beharrean aurkitzen dira aire garbiagoa arnasteko. Ukraniako metro karratu asko ezin dira zapaldu ere ez egin. Eta dena, gizakiak berak sortutako kutsaduragatik, alde guztietan dago, ezin da saihestu.

Chernobyleko zentralean gertatutakoa abisu bat izan zen gizakiarentzat. Batzuk diote jainkoek bidalitakoa dela, beste batzuk Ama Lurrak bidali duela, badira planetak berak bidalitakoa dela uste dutenak ere, eta askok diote Indar Nagusia dela agisuaren igorlea.

Batak edo besteak bidalita ere, abisu bat da eta espero du gizakiak ongi interpretatzea. Honela, iragana erabiliz, etorkizuna aldatzeko.

La edad del pavo.indd 37 29/9/09 13:00:25

Page 38: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

38

La edad del pavo.indd 38 29/9/09 13:00:28

Page 39: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

3�

Mundua salbatu nueneanGentzane Murga Bea, DBH 1, Murgiako Institutua. Murgia

Ni Lierni naiz, 2� urte ditut eta Aralar mendiaren ondoan bizi naiz. Eta hau da nire istorioa:

- Kokoteraino nengoen!Joan den urtetik ez nuen ezer aurkitu!Oso haserre nengoen neure buruarekin!

Uda horretan Egiptora joatekoa nintzen zerbait aurkitzera. Han hotel batean hartu nuen ostatu bat. Gero beste laguntzaile batzuekin joan nintzen arakatzera.

Zerbait aurkitu genuen, ate bat zirudien. Orduan, barrura sartu nintzen, dena oso ilun zegoen. Ibiltzen eta ibiltzen eta bidea ez zen inoiz bukatzen. Bat-batean zarata handi bat entzun nuen. Lurrean zerbait zapaldu nuenez mahai handi bat agertu zitzaidan nire aurrean. Bere gainean liburu handi bat zegoen. Kontu handiz beregana aurreratu nintzen. Liburua hartu eta beste zarata bat entzun nuen.

Orduan, paretatik labanak botatzen hasi ziren. Korrika hasi

La edad del pavo.indd 39 29/9/09 13:00:29

Page 40: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

�0

nintzen; azkar-azkar nindoan eta liburuak asko pixatzen zuen. Horrela, atea aurkitu eta kalera irten nintzen. Nire laguntzaileak joan ziren jada. Ni Euskadira bueltatu nintzen. Nire etxean gorde eta liburua ikertzen hasi nintzen. Hieroglifikoak agertzen ziren barruan. Bi hilabete pasatu nituen ikertzen eta ikertzen. Eta azkenean, hieroglifikoen esanahia argitu nuen. Hau esaten zuen:

- Gu Egiptoko jendeak nahiko zaintzen dugu gure lurra; gure ama delako. Horregatik esaten dizuegu horrela jarraitzeko, Lurra zaintzen. Horrela ez bada, norbait beharko dugu laguntzaile bezala, Lurretik kutsadura kentzeko. Jakiteko nor den laguntzailea itsaso gorrian sartu behar zarete eta han sartuta gauza harrigarriak aurkitu behar dituzue.

Hau irakurrita ez nekien zer egin. Egunak eta egunak pasatu ziren eta Itsaso Gorrirantz joatea erabaki nuen. Han nengoela buzoa jarri eta uretara bota eta ura nahiko hotz zegoela konturatu nintzen. Zeintzuk izan ahal ziren gauza harrigarriak?- Galdetzen nion neure buruari.

Bi ordu pasatu ziren eta ez nuen ezer aurkitu baina bat-batean argi berde bat aurkitu nuen nire aurrean. Harantz joan nintzen eta argia begiratzen geratu nintzen. Han hogeita hamabost eman nituen. Eta bat-batean gauza harrigarri bat agertu zen nire ondoan.

Bihotz bat zirudien baina ez zuen kolorerik ura bezalakoa zen.

La edad del pavo.indd 40 29/9/09 13:00:30

Page 41: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

�1

Hartu eta ostatu batean geratu nintzen. Bihotza apaintzen hasi nintzen eta zulo bat egin zen bere barrualdean, hortik ahots bat atera zen eta hau esan zidan:

- “Kaixo! Zu izango zara gure laguntzailea eta hauek izango dira zure tresnak mundua salbatzeko:

- Bi botoi- Ispilu bat- Bi aspiragailu- Erlojua

Bihar bertan erabili behar dituzu, bestela gure mundua desagertu egingo da”.

La edad del pavo.indd 41 29/9/09 13:00:31

Page 42: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

�2

Hurrengo eguna heldu zen. Dena prestatu eta erlojua gelditu nuen horrela mundua gelditu zen. Orduan aspiragailua martxan jarri nuen eta aire guztia hartu zuen, horregatik gelditu egin nuen. Gero, bestea martxan jarri eta botoi bati ematen, aire berria atera zen; kutsadura barik. Beste botoiari eman nion eta kutsatzen zituen gauzak desagertu ziren. Ispilua hartu eta hor begiratu nuen. Orduan, konturatu nintzen Lurrak horra begiratzen bazuen ez zirela konturatuko aldaketarik egon denik eta kutsadura barik biziko ginela pozik.

Esandokoa egin nuen eta berriz ere erlojua martxan jarri nuen. Eta horrela denok pozik bizi gara arazorik gabe.

La edad del pavo.indd 42 29/9/09 13:00:31

Page 43: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

�3

La edad del pavo.indd 43 29/9/09 13:00:33

Page 44: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

��

La edad del pavo.indd 44 29/9/09 13:00:35

Page 45: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

��

Naturaren botereaEnara Rueda Carro, DBH 1, Murgiako Institutua. Murgia

Bazen behin katamotz txiki bat Lisa deitzen zena. Lisa bere ama Lukarekin bizi zen. Mendiko kobazulo bat zen haien gordelekua, han ehiztariengandik ezkutatzen ziren. Egun guztian lo egiten zuten eta gauean inork ez

ikusteko ehizatzera joaten ziren.

Katamotz bizitza oso zaila da, ehiztariengandik eta harrapariengandik ezkutatu behar dira egun guztian eta ezin dituzte lagunak bisitatu. Baina Lisak lagun asko zituen. Basoko zuhaitz guztiak eta animaliak bere lagunak ziren. Lisa aspertuta zegoen zeukan bizitzarekin.

-Ama -esan zion Lisak- aspertuta nago daukagun bizitzarekin. Ezin dut inorekin jolastu, lagun asko dazkadan arren.

-Badakit Lisa –erantzun zion Lukak- baina kobazulotik egunez ateratzen bagara ehiztariek harrapatuko gaituzte.

Gau horretan, guztietan bezala, bi katamotzak ehizatzera atera ziren. Gau honetan bi erbi eta sagu bat ehizatu zituzten.

La edad del pavo.indd 45 29/9/09 13:00:36

Page 46: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

��

Ehizatzen bukatu zutenean, kobazulora itzuli ziren. Han bi erbiak eta sagua jan zituzten. Ondoren, lotara joan ziren.

Luka lo gelditu zen baina Lisa pentsatzen geratu zen.

-Hemen daukat aukera kobazulotik irteteko eta mundua egunez ikusteko pentsatu zuen Lisak.

Orduan, Lisa kobazulotik atera zen eta basorantz abiatu zen. Han egon zen goiz guztia lagunekin hitz egiten eta jolasten.

Arratsaldea zen eta Lisa lagunekin hitz egiten eta jolasten jarraitzen zuen. Baina, bat-batean… PUMB!!! Tiro bat entzun zen. Orduan Lisa beldurtuta korrika egiten hasi zen eta kobazulorantz joan zen. Atzetik ehiztariak entzuten zituen.

Eta horrelako batean… ZAS!!! Ehiztariek Lisa harrapatu zuten.

Bitartean, kobazuloan, Luka esnatu egin zen eta ez zuen Lisa inondik ikusten!

-Lisa, Lisa –oihukatu zuen Lukak –non zaude?!

Basorantz abiatu zen, bazekielako Lisa han egongo zela.

Ehiztariek Lisa hartu eta ohartu ziren kumea baso erdian uzten bazuten kaiola baten barruan ama agertuko zela eta bera ere harrapatu ahal izango zutela.

Luka basora heldu eta Lisa han ikusi zuen. Berarengana pixkanaka-pixkanaka hurbildu eta… ZAS!!! Luka ere harrapatu zuten.

La edad del pavo.indd 46 29/9/09 13:00:38

Page 47: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

��

Baina zuhaitzak oso adi zeuden eta zuhaitz batek ehiztari bat hartu zuen.

-Utzi bakean gure lagunak –esan zion zuhaitzak- joan hemendik eta ez itzuli gehiago.

Ehiztari guztiak korrika joan ziren. Herrira jaitsi ziren eta gertatu zitzaiena kontatu zieten herritarrei. Baina hauek erotzat hartu zituzten.

Ehiztariak ez ziren gehiago basora itzuli eta horregatik Luka eta Lisa kobazuloa utzi eta basora bizitzera joan ziren.

La edad del pavo.indd 47 29/9/09 13:00:40

Page 48: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

48

La edad del pavo 2.indd 48 29/9/09 13:03:49

Page 49: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

49

El reino de los animalesMartin Barriola Marcilla, 3 ESO, Liceo Axular. Donostia (premiado)

Había una vez, un lugar llamado el Reino de los animales, donde vivían todo tipo de animales juntos. Los animales de tierra, los de agua y los de aire. Este lugar era un sitio muy extenso, con una gran

diversidad paisajista, tenía montañas altas, mares azules, desiertos secos, sabanas, húmedas selvas y verdosos bosques. El reino era un lugar donde todos los animales estaban encantados de vivir. Aparte de los animales, los árboles también tenían vida. Estos eran los guardianes de los bosques y las selvas, y vigilaban el interior de éstos.

Vivían felices y contentos, sin ningún problema de comida ni de salud. Todo parecía ir bien hasta que, un día, unos seres grandes, fuertes y con mucha hambre invadieron el reino. Esos seres se hacían llamar personas. Al principio, los hombres usaban unas armas afiladas para matar animales y alimentarse de ellos. Con el tiempo, fueron mejorando su técnica y consiguieron construir armas que funcionaban con balas para poder matar a cualquier animal. Aquellas personas, consiguieron matar tantos animales

La edad del pavo 2.indd 49 29/9/09 13:03:50

Page 50: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

50

que extinguieron a más de una especie.Los animales eran cazados para usar su piel, para comer, para utilizarlos como adorno… Por este motivo, los sabios árboles del bosque decidieron reunir a todos los animales para tomar una decisión, utilizando las aves como modo de comunicación, el mensaje fue extendido por todo el reino, desde el norte hasta el sur. Así consiguieron reunir a todas las bestias en el centro del bosque que estaba al lado del más antiguo roble, que tenía cientos de años, y al lado del río. Estos se reunieron para decidir qué iban a hacer en el futuro ya que, cada vez quedaban menos animales.

Llegó la medianoche y, alrededor del río y del viejo roble del bosque, se reunieron todo tipo de animales. Estaban pingüinos, los leones, los elefantes, los osos polares, las hormigas, las águilas, los ciervos… Todos estos animales habían venido desde todos los sitios, incluso los más alejados del reino. Algunos habían pasado días y noches enteras para llegar a su destino.

En el bosque, el viejo roble tomó la iniciativa y explicó cuál ere la situación que estaba ocurriendo. Al principio, todos se asustaron al oír eso, cada animal propuso una solución. Los ratones propusieron huir, los salmones, por su parte, propusieron marchar hacia el mar, los animales grandes propusieron luchar y los topos decidieron esconderse. Después de una larga discusión llegaron a la conclusión de que la mejor solución era trabajar

La edad del pavo 2.indd 50 29/9/09 13:03:50

Page 51: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

51

todos unidos.Por fin tomaron una resolución, que era el ir adonde los seres humanos y pedirles amablemente que volvieran al reino de donde venían. Así les dejarían en paz. Para ello el sabio roble mandó a las cigüeñas como mensajeras. Entonces, las cigüeñas se prepararon, cogieron el mensaje y se fueron a hablar con los hombres.

Pasaron muchos días y como no volvieron las mensajeras, se reunieron de nuevo y tomaron la decisión de enviar a los zorros en busca de las cigüeñas. Enviaron a éstos porque eran unos animales muy ágiles y astutos. Al llegar donde las personas, los zorros observaron que las cigüeñas se habían acomodado en la torre de la iglesia más alta que había en la ciudad. También observaron cómo los seres humanos dejaban alimentos para que las cigüeñas se alimentasen. Entonces se dieron cuenta de que era posible convivir con la gente en la misma tierra. Por ese motivo, regresaron rápidamente al bosque donde estaban todo los seres vivos y contaron lo vivido. Pero los lobos, que eran muy agresivos, convencieron a los demás para ir a luchar contra los hombres.

Así se pusieron en camino hacia la ciudad, todos los animales se prepararon para la batalla afilando uñas, dientes y cuernos. A lo lejos, vieron la torre de la iglesia y, bajo ella, unos simpáticos niños jugando. Poco a poco, los animales se fueron convenciendo de que podrían convivir todos juntos en una misma tierra. Después, al ver las cigüeñas fueron donde ellas a preguntarles

La edad del pavo 2.indd 51 29/9/09 13:03:50

Page 52: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

52

si se podría vivir todos juntos y en paz. Éstas les dijeron que aquellos eran gente amable y muy simpática. Por lo que todos los animales llegaron a un acuerdo con los hombres. Después de aquello, fueron adonde su jefe de los humanos para establecer un acuerdo.

Así, las personas y los animales aprendieron a vivir juntos y sobre todo a respetarse mutuamente. Sin cacerías, sin talar árboles…

Vivieron felices y contentos hasta el final de los finales.

La edad del pavo 2.indd 52 29/9/09 13:03:51

Page 53: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

53

La edad del pavo 2.indd 53 29/9/09 13:03:52

Page 54: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

54

La edad del pavo 2.indd 54 29/9/09 13:03:55

Page 55: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

55

La fuente de la tristezaJavier Gaminde Echevarría, 3 ESO, Liceo Axular. Donostia

Un día como otro cualquiera, Carlos, un niño de 9 años muy inteligente pero a la vez una de las personas que peor cuidaba el medio ambiente, iba paseando por el bosque viendo cómo otras familias y niños echaban

plásticos y todo tipo de basuras al suelo, al igual que él.

Después de un rato de paseo, le pareció oír unos sollozos muy peculiares y, como no tenía nada mejor que hacer, se fue acercando al lugar de donde provenían aquellos lamentos tan tristes.

Llegó hasta un claro donde había una fuente y empezó a buscar por el alrededor, pero no encontró nada. Al final, decidió mirar dentro de la fuente. El agua estaba muy turbia y al fijarse bien se encontró con todo tipo de peces, ranas y renacuajos llorando tristemente. Los peces no tenían casi color, los renacuajos daban vueltas con aire depresivo y las ranas estaban tan quietas y tristes como estatuas. Todo en aquella fuente tenía un aire desolado y ensombrecido, era lamentable.

La edad del pavo 2.indd 55 29/9/09 13:03:56

Page 56: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

56

Carlos no se explicaba esa actitud viniendo de unos animales tan activos y alegres. Entonces, decidió meter la mano en la fuente para intentar hacerles moverse un poquito, pero, al meterla, le entró una tristeza impresionante en el cuerpo y se quedó quieto y callado un rato. Era como si aquella agua tan turbia y sucia le hubiese quitado su alegría y su vitalidad.

A los 20 minutos reaccionó y tomó la dirección a casa. Durante una semana estuvo muy callado y triste. No hablaba con nadie. Nada le hacía ilusión. En lo único en lo que pensaba era en aquella tristeza que le consumía y cuanto más pensaba, más se apenaba. Por su culpa, el ambiente en su casa cambió radicalmente: nadie hablaba demasiado y todos estaban de mal humor.

Estuvo mucho tiempo reflexionando sobre el tema, buscando alguna relación entre la situación de aquella fuente que vio tiempo atrás con cualquier otra cosa. Al final, descubrió que aquello que le había pasado podía ser algún tipo de castigo por no cuidar más la naturaleza y al pensarlo le entró un tipo de felicidad que hacía tiempo que no sentía.

En ese momento, decidió que empezaría a cuidar más la naturaleza, ya que esto le hacía mucha ilusión y vio que cuanto más la cuidaba menos tristeza sentía. Desde entonces, la situación en su casa empezó a mejorar.

La edad del pavo 2.indd 56 29/9/09 13:03:56

Page 57: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

57

Al final, Carlos acabó por ser un agricultor muy ecologista y un gran amante de la naturaleza, sus animales y sus curiosidades.

La edad del pavo 2.indd 57 29/9/09 13:03:57

Page 58: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

58

La edad del pavo 2.indd 58 29/9/09 13:03:59

Page 59: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

59

Palabras de un ríoItziar González Iriondo, 3 ESO, Liceo Axular. Donostia.

Soy un río corriente y moliente, recibo afluentes y yo mismo desemboco en uno más grande. Pero, sobre todo, soy un río cabreado. De hecho, ahora mismo, sólo quiero contaros por qué estoy tan cabreado.

La historia tiene que ver con mi relación con los humanos. Todo empezó hace muchísimos años y realmente echo de menos aquella época. Eran los tiempos en que se acercaban a mis aguas buscando peces o cangrejos o recolectaban frutos en mis orillas. Yo era testigo de su mal humor cuando una buena pieza se les escapaba en el último momento o de sus gritos de alegría cuando tenían éxito.

Con el tiempo, fueron construyendo sus poblados en mis orillas para aprovechar la nítida agua de mi cauce para beber ellos, para sus animales, para cocinar, para lavarse y, por supuesto, para jugar, para reír o para refrescarse en un caluroso día.

En fin, construyeron hermosos puentes para atravesarme, usaron mis aguas para alejar los desperdicios de la caza o la cocina de

La edad del pavo 2.indd 59 29/9/09 13:04:00

Page 60: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

60

sus aldeas pero siempre de manera que fuera posible asimilarlas.Así pasaron miles de años hasta que las cosas cambiaron bruscamente desde no hace mucho tiempo, teniendo en cuenta mi edad. Primero fueron molinos, luego ferrerías y acabó con industrias más grandes que aprovechaban mis aguas para verter sus residuos.

No podía entender que lo que hasta entonces había sido fuente de alimento, vida y diversión, se convirtiera en un silencioso lugar. Yo que no les había dado ningún motivo para que me trataran de esa manera, incluso había sido generoso con ellos, me sentía decepcionado por ser usado de esa manera.

Al principio os he dicho que era un río cabreado, pero como os habéis dado cuenta, soy más bien un río triste. No sé si es por mi edad o porque estoy realmente enfermo que ya no tengo ganas de revelarme.

Estoy triste por mí y estoy triste por ellos. Pienso que no es posible que nuestra relación vuelva a sus orígenes, pero sé que sentirán mi pérdida, tarde o temprano, porque aunque no soy más que un río corriente y moliente, también soy parte de su vida.

La edad del pavo 2.indd 60 29/9/09 13:04:01

Page 61: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

La edad del pavo 2.indd 61 29/9/09 13:04:02

Page 62: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

62

La edad del pavo 2.indd 62 29/9/09 13:04:05

Page 63: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

63

Cristina Enea Fundazioa

Ingurumena, errespetatu eta zaindu behar diren, natura, paisaia eta organismo desberdinek osatzen dute. Baina ingurumena, gure planetak ematen dizkigun baliabideen erabilera arduratsua eta hauek kontsumitzean sortzen ditugun hondakinen murrizketa da baita ere. Horregatik, gizakiok ingurunearekin erlazionatzeko dugun moduaren aldaketa beharrezkoa da, kontsumitzeko moduaren aldaketa hain zuzen ere. Azken finean, ohitura jasangarriagoetarako norabidea hartu behar dugu.

Hori, Cristina Enea Fundazioaren helburu nagusiena da, izateko eta lehiatzeko arrazoia. Hau lortzeko, bi tresna erabiltzen ditu: Iraunkortasunaren Behatokia eta Ingurumen Baliabideen Etxea.

Fundación Cristina Enea

Medio ambiente es naturaleza, paisaje y los organismos que lo integran, elementos que hay que respetar, cuidar y proteger. Pero medio ambiente es también la utilización responsable de los recursos que nos brinda nuestro planeta y la reducción de los residuos que generamos al consumirlos. Por ello, es necesario que se produzca una variación en la forma en la que los seres humanos nos relacionamos con el entorno, un cambio en la forma en la que consumimos, en definitiva, un giro hacia hábitos más sostenibles.

Y ése, es el objetivo primordial de la Fundación Cristina Enea, la razón de su existencia y la labor por la que se esfuerza. Y la aborda a través de dos elementos: el

www.cristinaenea.org

La edad del pavo 2.indd 63 29/9/09 13:04:17

Page 64: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

Iraunkortasunaren Behatokiak Ingurumenaren egoera ikasi eta aztertzen du, ondoren informazioa helaraziz. Hau, erakundeek erabakiak hartzeko lagungarria da. Ingurumen Baliabideen Etxeak, herritarrek ingurumenarekiko jarrera adeitsuagoa izan dezaten, hezi, irakatsi eta sentikortu nahi du. Helburu horrekin, ikastaroak, erakusketak, lantegiak edo orain eskuetan duzun liburu honen jaiotzaren arrazoia den ingurumen ipuin lehiaketa bezalako ekimenak antolatzen ditu.

Observatorio de la Sostenibilidad y el Centro de Recursos Medioambientales.

El Observatorio de la Sostenibilidad estudia, analiza e informa sobre el estado del Medio Ambiente, ayudando de esta forma a que las instituciones puedan tomar las decisiones de forma acertada. El Centro de Recursos Medioambientales trata de formar, educar y sensibilizar a la población para lograr una relación con el medio ambiente mucho más respetuosa, y para ello organiza iniciativas como cursos, exposiciones, talleres o el concurso de cuentos ambientales, fruto del cual nace el libro que ahora tienes en tus manos.

64

La edad del pavo 2.indd 64 29/9/09 13:04:26

Page 65: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

65

La edad del pavo 2.indd 65 29/9/09 13:04:29

Page 66: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

66

Fundación Cristina Enea Fundazioa

Mandasko Dukearen pasealekua, 6620012 Donostia - San Sebastián

[email protected]

Sarbideak / Accesos

La edad del pavo 2.indd 66 29/9/09 13:04:34

Page 67: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

67

Argitalpena / EdiciónFundación Cristina Enea - Donostiako UdalaCristina Enea Fundazioa - Ayuntamiento de San Sebastiánwww.cristinaenea.org

Presidentea / PresidenteOdón Elorza

Zuzendaria / DirectorJose Mª Hernández

Koordinatzailea /CoordinaciónOihane Lopetegi

Diseinu grafikoa / Diseño gráficoJavier López Altuna

Marrazkiak / Ilustraciones Iñaki Martiarena “Mattin”

Argazkiak / Fotografías Xabier UbedaJavier López Altuna

Inprimaketa / ImpresiónMichelena Artes Gráficas

Depósito legal: SS-1120-2009

La edad del pavo 2.indd 67 29/9/09 13:04:34

Page 68: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

69

Este libro se terminó de imprimir en los talleres de Michelena

Artes Gráficas, en San Sebastián, el 15 de octubre de 2009, con arreglo a los criterios ambientales exigidos en el protocolo de publicaciones del Ayuntamiento de San Sebastián.

Liburu hau, Donostian, 2009ko urriaren 15ean, Michelena Arte

Grafikoak lantegietan inprimatzeaz amaitu zen Donostiako Udalak eskatzen dituen ingurune-irizpideen arabera.

Ihobe-ecoinstitut- 2009 zehazpen teknikoak especificaciones técnicas Ihobe - ecoinstitut - 2009

La edad del pavo 2.indd 69 29/9/09 13:04:35

Page 69: Ipuin Lehiaketa 2009 Concurso de Cuentos …...dituzten sentsazioak jasotzen, ipuin bakoitza irakurtzen hasteko marko eder bat eratzea lortu baitu. Liburu hau, gainera, jarraitzeko

son patronos / patronoak dira

colaboran / parte hartu dute

EL

HU

YA

Rfundazioa