Hormones and GI

• 15 τύποι ορμονο-εκκριτικά εντερο-ενδοκρινικά κύτταρα

• Στο βλεννογόνου: στομάχου, λεπτού και παχέος εντέρου

• Πολλά εξ’ αυτών εκκρίνουν μόνο μια ορμόνη

• Ταυτοποιούνται με τα γράμματα G κύτταρα, S κύτταρα κλπ

• Αλλα κύτταρα παράγουν σεροτονίνη ή ισταμίνη (εντεροχρωμοφινικά – ECU κύτταρα)

Ορμόνες – Παρακρινική δράση

• Βιολογικά ενεργά πολυπεπτίδια (γαστρεντερικές ορμόνες) • Εκκρίνονται από τα νευρικά κύτταρα και τα αδενικά κύτταρα στο

βλεννογόνο • Δρουν με παρακρινή τρόπο, αλλά μπορούν επίσης να εισέλθουν στην

κυκλοφορία. • Παίζουν ρόλο στη ρύθμιση της γαστρεντερικής έκκρισης και κινητικότητας • Κατατάσσονται σε δύο οικογένειες: • (a) της γαστρίνης

– γαστρίνη και – χολοκυστοκινίνη και

• (b) της εκκριματίνης, – Εκκριματίνη – Γλουκαγόνο – gicentin (GLI) – αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP: βασικός νευροδιαβιβαστής ή

νευροκρινής ουσία) και – εντερικό ανασταλτικό πολυπεπτίδιο (γλυκόζη-εξαρτώμενο ινσουλινοτροπικό

πεπτίδιο, GIP).

• Υπάρχουν επίσης και άλλες ορμόνες που δεν εμπίπτουν σε καμία από τις δύο οικογένειες.

ENDOCRINE CONTROL OF DIGESTION

Ενδοκρινικά κύτταρα • Somatostatin

• Secretin (εκκριματίνη)

• Cholecysto kinin (CCK)

• Gastric Inhibitory Peptide (GIP) ή γλυκόζη- εξαρτώμενο εκκριτικό πεπτίδιο

• Vasoactive Intestinal Peptide (VIP) – Αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο

• Istamine

• Gastrin

• Motilin

Ενδοκρινικά κύτταρα

• Αλλα γαστρικά πεπτίδια – Πεπτίδιο ΥΥ

– Γκρελίνη

– Ουσία Ρ

– Γουνιλίνη

Γαστρίνη

Ερεθίσματα που αυξάνουν την έκκριση γαστρίνης

• Ενδοαυλικά • – Πεπτίδια και αμινοξέα • – Διάταση • Νευρικά • – Αυξημένη

πνευμονογαστρική εκπόλωση μέσω GRP

• Αίμα • – Ασβέστιο • – Επινεφρίνη

Ερεθίσματα που αναστέλλουν την έκκριση γαστρίνης

• Ενδοαυλιακά • – Οξέα • – Σωματοστατίνη • Αίμα • – Έκκριση GIP, VIP,

γλουκαγόνου, καλσιτονίνης

Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (1)

Gastrine • Παράγεται από τα G κύτταρα του

άντρου του γαστρικού βλεννογόνου

• Διεγείρει την έκκριση γαστρικού οξέος και πέψίνης και της ανάπτυξης του βλεννογόνου του ΓΕΣ

Χολοκυστοκινίνη (CCK) • Εκκρίνεται από τα ενδοκρινικά

κύτταρα I στο άνω τμήμα στο άνω τμήμα του λεπτού εντέρου

• Διεγείρει την έκκριση παγκρεατικών ενζύμων, τη σύσπαση της χοληδόχου, τη χαλάρωση του σφιγκτήρα του Oddi, την έκκριση της εκκριματίνης και αναστέλλει την κένωση του στομάχου

Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (2)

Εκκριματίνη • Εκκρίνεται από τα S κύτταρα του

βλεννογόνου στο εγγύς τμήμα του λεπτού εντέρου

• Αυξάνει την έκκριση διττανθρακικών εκ των κυττάρων του παγκρεατικού πόρου και της χοληδόχου

• Μειώνει την έκκριση γαστρικού υγρού

• Σύσπαση του πυλωρικού σφιγκτήρα

• Η παρουσία οξέος στο12/δάκτυλο προκαλεί διεγείρει την έκκρισή της

GIP • Παράγεται από τα Κ κύτταρα του

βλεννογόνου του 12/λου και της νήστιδος

• Η έκκρισή της επάγεται από την παρουσία γλυκόζης και λιπών στο 12/δάκτυλο

• Ενεργοποιεί την έκκριση ινσουλίνης

Φυσιολογική διεγερτική ορμόνη των β κυττάρων του παγκρέατος στο γαστρεντερικό σωλήνα ? ??

Δράση των γαστρεντερικών ορμονών στη ρύθμιση της πέψης και στη χρήση απορροφημένων θρεπτικών οτοιχείων

Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (3)

Αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP)

• Επάγει τη χάλαση των μυών του ΓΕΣ • Προκαλεί αγγειοδιαστολή • Διεγείρει την έκκριση ύδατος στο

παγκρεατικό υγρό και στη χολή • Αναστέλλει το γαστρικό υγρό

• VIPoma: υπερπαραγωγή VIP μπορεί

να συνοδεύεται με πολλαπλή ενδοκρινική νεοπλασία (Pituitary, parathyroid and pancreatic tumors

• Σωματοστατίνη • Αναστέλλει τη GH • Παρακρινής ορμόνη από τα D

κύτταρα του βλεννογόνου του ΓΕΣ • Απομονώθηκε για 1η φορά από τον

υποθάλαμο • Διεγείρεται από το όξινο

περιεχόμενο του αυλού • Αναστέλλει την έκκκριση

γαστρίνης, VIP, GIP, secretin & motilin

• Αναστέλλει τις εξωκρινείς εκκρίσεις του παγκρέατος, την έκκριση γαστρικού υγρού, την κινητικότητα του στομάχου, τη σύσπαση της χοληδόχου κύστεως και την απορρόφηση γλυκόζης, αμινοξέων και TG

Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (4)

Motiline (μοτιλίνη) • Προκαλεί σύσπαση του λείου μυός

στο στόμαχο και στο έντερο στην περίοδο μεταξύ των γευμάτων

• Εκκρίνεται από τα εντεροχρωμαφινικά κύτταρα στο στόμαχο, λεπτό και παχύ έντεροΔ

• Δρα σε υποδοχείς συνδεδεμένου ς με G protein σε εντερικούς νευρώνες στο 12/δάκτυλο

Αλλα γαστρεντερικά πεπτίδια

Πεπτίδιο ΥΥ

• Αναστέλλει τις όξινες εκκρίσεις και την κινητικότητα του στομάχου

• Η έκλυσή του από τη νήστιδα, διεγείρεται από την ύπαρξη λίπους

Αλλα πεπτίδια (5)

Γκρελίνη • Εκκρίνεται από το στομαχο

• Εχει κεντρικό ρόλο στην πρόσληψη τροφής

• Διεγείρει την έκκριση GH, δρώντας στους υποδοχείς της υπόφυσης

Ουσία Ρ • Βρίσκεται στα ενδοκρινικά και

νευρικά κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα

• Αυξάνει την κινητικότητα του ΓΕΣ

• Υπάρχει στις απολήξεις του πνευμονογαστρικού

Γουνιλίνη • Εκκρίνεται από τα κύτταρα του

βλεννογόνου του εντέρου

• Δρα παρακρινικά

• Συμμετέχει στη ρύθμιση (διακίνηση) υγρών

Οι διαφάνειες και τα σχήματα είναι κυρίως από τα παρακάτω

βιβλία Φυσιολογίας