Urtea amaitzear dugun honetan, ohikoa bihurtzen ari den urtekaria aurkezteranatorkizu beste behin ere. Urtea bera, baina era berean ezberdina izaten da guz-tiontzat, gorabeherak, nola onak hala txarrak, ugari izan ditugu eta batzuek osogertutik ukitu dituzte hainbat familia, lagun eta senitarteko. Dena den, eta urrutia-gotik bada ere, guztiok sentitu ditugu ezbehar hauek. Udalerri baten bizitzan eragin nabarmena dute gertakari hauek guztiek; baina era berean gizakion egune-roko ahalegin eta intentzioen ondorioa da udalerriko bizitza eta bizimodua.Garrantzitsua da guztion artean gauza gehiago eta hobeak egiteko irrika eta boron-date sutsua izatea, hori izango baita Zegamaren etorkizuna eta biziraupena ber-matzeko bide sendoena.

Herritarren lana eta saiakera dira hain zuzen ere, liburuxka honetan islatzen direnak. Eta lerro hauek ematen didaten aukeraz baliaturik liburuxka honen gauzatzean, nahiz herriaren aldeko beste edozertan bere ekarpena egin duen ororieskerrak eman nahi nizkioke; hala nola, udal langile, elkarte eta herritarrei.

Eta azkenik, urte sasoiari berari dagokionez, bihotz bihotzez Eguberri jai alaiaketa Urte Berri zoriontsua opa dizkizut zuri eta zure ingurukoei. 2002. urteak emandiezagula osasuna Euskal Herrian BAKEA ikusi eta bizitzeko.

Zure zerbitzura.

Udalaren izenean:

JUAN INAZIO GALDOS LARREA

Alkatea

Herritar adiskidea, agur!

ZEGAMAKOUDALA

ZEGAMA 2001EGAMA

2

ARGITARATZAILEA

Zegamako Kultura Batzordea

Urtekari hau egin ahal izateko laguntza eman diguzuen guztioi, mila esker.

Gure eskerrik beroenak

KUTXAriGIPUZKOAKO FORU ALDUNDIKO KULTURA, EUSKARA, GAZTERIA ETA KIROL DEPARTAMENTUAriEUSKO JAURLARITZAko KULTURA SAILAriurte guztian zehar eman diguten laguntzengatik

Zegamako Udala

Edurne AlbizuBegoña OlarteArantxa GorrotxategiJoxe Luis BerasategiIgor AlustizaIzaskun OsinaldeManex AranburuIzaskun IgoaFermin LeizaolaJulian BelokiMikel BerasategiAmezti ElkarteaTartalo ElkarteaKasino ElkarteaOlaberri ElkarteaElkartu Nahi Txirrindulari ElkarteaAitzgorri Futbol TaldeaGuraso ElkarteaOrkatz AbesbatzaJubilatuen ElkarteaEhiztarien ElkarteaGazte Herexa ElkarteaTobera Musika EskolaKultur EtxeaAitxuri Herri EskolaSan Martin Parrokia

Odolemaileen ElkarteaZeasma: Biharko ZegamaCaritas ElkarteaRamonita ArizkorretaRamon AgirreMª Carmen ZabaletaEduardo TelleriaMª Paz LarreaImanol ArtolaXabier OrmazabalAlberto AierbeInazio UrbizuJoxe AzurmendiTxomin LandaRoman OrmazabalJose OrmazabalJose ZubizarretaEdurne PasabanJuanito OiartzabalBelen OrmazabalJuan Mª GorrotxategiJesus Mª PeñaItziar RazkinMª Luisa Marin

AURKIBIDEA

Alkatearen agurra ........……………....... 1Agenda..........................……………...... 3Juan Mari Gorrotxategi ........….…....... 4Belen Ormazabal...............………........ 5Udala ....................................…………. 6Zegama: Lehena eta oraina………....… 21Intxaustiko Industrialdea eraikitzen...... 24Zaharkinak. Fermin Leizaola.........……. 26Herriko tradiziozko ospakizunak .……. 28Zegamako Caritas ……….....…............. 29Kultur Etxea .............………………....... 32Aitxuri Herri Eskola .........................….. 34Tobera Musika Eskola ..........………...... 36Gogoeta Estrategikotik Zeasma: Biharko Zegamara……………………… 37Xabier Arakama ……………………..... 37Jesus Merchan ...……………………..... 37Orkatz Abesbatza ....................………. 38Txomin Landa .…...................……….. 40Zegamako Ehiztarien Elkartea ......…… 43Joxe Mari Esnaola Catalunyan ............. 43Olaberri Elkartea .……………….....…… 43Guraso Elkartea ....................…………. 44Zegamako Odolemaileen Elkartea..… 45Gazte Herexa Elkartea ...............……... 45Amezti Elkartea ........…………………… 46Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartea …… 47Tartaloetxe Kultur Elkartea …………… 48Kasino Elkartea………………………… 49San Martin Parrokia ................…........ 50Aitzgorri Futbol Taldea .....……….…... 51Ofizio baten desagertzea

Roman Ormazabal …………………… 52Joxe Ormazabal …………………… 55

Jubilatuen Elkartea ...………….....…… 57Aizkorriko Lagunen Elkartea …........... 58San Bartolomeak ………………........ 60San Martinak ............................... 62Zentru meteorologikoa abian………… 64Izadia eta aintzina ibilbidea Zegaman . 65Basozainak Zegaman …………………… 66

Joxe Azurmendi …………….......……… 66Alberto Aierbe …………….......……… 68Inazio Urbizu ……………..........……… 70Imanol Artola ……………............……… 71Xabier Ormazabal ………….......……… 73

Zegamar Txapeldunak ………………… 74Ba al zenekien? …......…..…...………… 75Atzoko Zegama……………………… 76Gabon eta urte berri gozo ................. 79Erreala eta Joseba Albizu primeran ...... 80

Zegamako Urtekaria 2001

© Zegamako Udala

Lege-gordailua: SS-1324/99

Zegamako Udalak ez du bere gain hartzen Urtekarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik. Halaber, adierazi, argitaratutakoargazkiak Elkarte bakoitzak Udalari utzitakoak direla.

EGILEAK ETA KOLABORATZAILEAK

URTEKARIA

3

2001ko JAIOTZAK

CHRISTIAN LOUSA VILLAVERDE 2001-03-17

OIHANE PELAEZ PARRA 2001-05-11

EGOITZ RIVAS LARREA 2001-05-30

JOSEBA AZURMENDI SANDRO 2001-06-01

IÑAKI GALDOS URBIZU 2001-09-03

IZASKUN MALKORRA RODRIGO 2001-09-24

MAIALEN MARTIN GOIKOETXEA 2001-12-06

2001ko HERIOTZAK

MARIA ARIZTIMUÑO AGIRRE 2001-01-18

JOSE LAZKANO ARIZTIMUÑO 2001-02-06

HILARIO LAZKANO MUGIONDO 2001-02-07

JOSE AIERBE ZABALETA 2001-02-12

JOSE ANGEL LASKIBAR IRASTORZA 2001-03-14

SEVERIANA ETXEBERRIA ZABALA 2001-03-26

FELIPE AZURMENDI LARREA 2001-04-22

JOSE AGIRRE ARIZTIMUÑO 2001-06-14

MARI JOSE ALUSTIZA MANTEROLA 2001-07-01

JESUS ZURUTUZA ARREGI 2001-07-30

JUANA FCA. AROZENA URDANPILLETA 2001-07-31

DEMETRIO ALUSTIZA AIERBE 2001-07-17

RAMON AGIRRE AGIRRE 2001-08-26

JOSE AMEZTEGI AGOSKUE 2001-09-01

GABINA MENDIARAZ ARRUABARRENA 2001-09-09

MARIA LUISA ETXARTE ELIZONDO 2001-09-14

JOSE IRIGORAS AGIRRE 2001-09-16

ANTONIA LAZKANO MURGIONDO 2001-10-04

IÑAKE ARAMENDIA IRASTORZA 2001-10-17

JOXEPA LAZKANO ARIZTIMUÑO 2001-11-17

TELEFONOAK

UDALETXEA:

Idazkaritza 943 801 115

Faxa: 943 800 073

Kultura eta Gizarte Laguntza 943 801 351

Bake Epaitegia 943 801 115

Posta elektronikoa: zegama@udal.gipuzkoa.net

BESTE TELEFONO BATZUK:

Aitxuri Herri Eskola 943 800 042

Osasun Zentrua 943 801 306 / 943 027 700

Tobera Musika Eskola 943 801 570

Ostatua 943 801 299

Goierrialdea Autobusak 943 885 969

San Adriango Aterpetxea 943 582 076

Sasieta Mankomunitatea 943 160 690 / 943 161 555

Ertzaintza 943 887 350

Beasaingo Anbulategia 943 888 650

Beasaingo Larrialdiak 943 461 111 / 943 880 967

Gurutze Gorria 943 161 516 / 943 162 150

Renfe (Beasain) 943 880 853

SOS Deiak, Suhiltzaileak 112

Taxia (Jose Luis García) 609 662 767

Goieki 943 161 537

Goitur 943 161 823

AGENDA

ZEGAMA 2001EGAMA

4

LEHENAGOKO GIPUZKOALEHENAGOKO ZEGAMA

Zegamako Udalak aurtengo Urtekari-rako nire idatzizko aportazioa eskatuzidanez, Gipuzkoa bera eta Zegamakohainbat datu interesgarri kronologikokiaipatzea eta azaltzea interesgarria irudi-tu zait, batez ere guztiok jabetu gaitezengure egungo egoera eta izatea ez delabeti horrelakoa izan, etengabeko bila-kaeraren barne gaudela.

Badirudi k.a. 70.000-30.000 urteenartean eman zirela Gipuzkoako lehenen-go lur emateak. Neanderthal motakoakziren. Aztarnategiak Lezetxikin (Arra-sate), Amaldan (Aizarna) eta Aitzbitarten(Errenteria).

Geroago klima hoztearen ondorioz,kantabriar isurialdera toki-aldaketa izanzen, Cromagnongo gizakia agertuz. Horiguztia k.a. 33.000-9.000 urteen arteangertatu zen. Aurrez aipatutakoez gain,Ekainen (Deba) eta Altxerrin (Orio) aztar-nategiak.

K.a. 9.000-4.000 artean tenperaturakgora egin zuen eta kobak utzi zituzten.Gizakia haranetara hurbiltzen hasi zen.Herria oihanez bete zen.

Badirudi k.a. 3.500. urte aldera euska-raren erabilera baieztatu daitekeela.Aztarnategiak urriak dira.

Aizkorri eta Altzaniako trikuharriak ezdira k.a. 2.000 arte agertzen. Lur ema-teak hilobi koba eta trikuharrietan.Brontze aroa. Aztarnategiak Jentiletxen(Mutriku), Urtiagan (Deba) eta Marizulon(Urnieta).

Burdina zeltekin agertu zen (k.a. 900-500), baina zelten arrasto urriengatikpentsa daiteke Gipuzkoa zeltizaziotikkanpo gelditu zela. Lur emateak bestemodu batekoak dira: harrespilak (Jentil-baratza). Lur emateak Jaizkibelen,Oiartzungo mendietan eta Adarran.

k.a.I-k.o. IV. mendeetan elikadurarenoinarria ezkurra zen. Nekazaritza urriaeta abeltzaintza garrantzitsua. Bardu-liarrak egungo Gipuzkoan kokatutazeuden. Erromatarren presentzia (k.a.25-k.o.150) Irunen, Oiartzunen (Arditurrikomeatzeak), Hondarribian (ontziratze por-tua) eta Zegamako San Adrianen galtza-da erromatarra.

IX- XX mendeak

Lur kolektiboak jabetza pribatu bihurtuziren antolaketa feudalaren barruan.Familia-talde boteretsuak sortu ziren,geroago "Ahaide Nagusiak" izango zire-nak eta beraien esku gelditu ziren lurrenzatirik handienak eta harrapakinak.Gipuzkoa osoan 14.000 bat lagun biziziren, taldetan edo herrixketan batuta.

Populazio urri hori garatzen joan zen,1.500. urtean 60.000 lagun, 1.800. urte-an 106.552, 1.900. urtean 195.850, gauregungo 672.000 biztanlera heldu arte.

1.180. urtean

Donostia sortu zen. 1.180tik 1.383 arte25 hiribildu sortu ziren Gipuzkoan.

ZEGAMA. Zegamako lehenengo erre-ferentzia historikoak 1.384. urtekoak dira,Segura hiribilduarekiko anexio eskriturakegin zirenekoak. 1.615ean Felipe III.aerregeak "berezko hiribildu" mesedeaeman zion eta horrela Udaletxe burujabebihurtu zen eta Probintziako Juntetaneserlekua lortu zuen.

Aurreko datuak

Aizkorriko Santo Kristoa. XII - XIII. men-deetakoa da. Hilerriko kareharrizko urbedeinkatuaren ontzia erromanikoa da,XIII. mendekoa.

Hilerriko pontea ere erromanikoa da.Motibo geometrikoak ditu eta hau ereXIII. mendekoa da.

Irutxetako Andramariren irudia XII- XIII.mendekoa da. Erreferentzia gisa, Zuma-rragako Antzinako Ama baselizako aurrealdea ere XII. mendekoa da.

Gipuzkoako kristautzea ez zen X. men-dera arte heldu. Bataio, ezkontza eta hile-ta elizkizunen inguruko lehenengo agiriak1.603. urtekoak dira, Segura eta Zerain-goen ondoren (1.551). Agiriotan agertudiren izenak: Olarango Andres jauna,Gorrotxategiko Francisco, ArteagakoCatalina, Unzurrunzagako Juan, Arriza-balagako Agueda, Arrietako Catalina,Anduezako Nicolas, Arrondoko Pedro,Ormazabalgo Juan, Urzelayetako Mada-lena, Aztiriako Asensio, MazquiarangoMari, Iturburuko Domingo, eta abar.

1.637ko urtea

Zegamako San Martin parrokiarenErretaula Nagusia egiteko, GregorioHernandezen eskolakoa zen Berasa-teguiko Gartzia Kontratatu zen 1.637koirailaren 29an 3.950 dukaten truke; 1.000hasieran eta gainerakoa urteko 120dukateko epetan. Aurrez ebakitako zuraeman eta berak esandako ontziolan utzi-ko zitzaiola hitzartu zuten.

Erretaula Nagusiaz gain, alboetakoakere egitea hitzartu zen, bost urteko epearen barruan egitea.

Azpimarratzekoa da Zegamako erre-taula tamaina horretako estilo barrokokoeta Gregorio Hernandezen eskolakobakarra dela Gipuzkoa guztian.

1.665eko urtea

Arrivillako Magdalena eta Ormazabal-go Martinen arteko ezkontza kontratuainskribatu zen, lehenengo inskripzioa.

“Nire, Ugarteko Andresen aurrean, etaOrmazabalgo Martin eta MussasorokoMari aurrean direla, Trento KontzilioSantuak agintzen duen moduan ezkondudira Martin jauna eta Magdalena andreapertsona aske gisa,eta ezkontza honenkargak betetzeko eta Jainkoak eman die-zazkien seme-alabak hazteko, eskainieta eman egin zaien Larreako etxea,Ondarra auzoan kokatua, bere ondareguztiekin, lurrak, sagastia, gaztainadiaeta bereak diren mendiak, 30 dukatekokargu eta betebeharrarekin...., ArruekoIgnacio jaunari, erdia zilarra eta erdialaukoak.....”

1.617-1.848 urteak.

Dontzeilen dotaziorako Tomas Oyar-bidek egindako obra errukitsua.

1.801. urtea

2 eguneko zaldi eta guztiko okupazioa-gatik, parrokiarako argizari bila Altsa-sura joateagatik, Goycoecheako Cristo-bal jaunari.

Beste faktura bat ere bada, urrezta-tzaile-maisu eta pintorea zen LamekoJose jaunari ordaindutako 6.600 errealeta-koa, hirugarren eta laugarren epeengatik.

1.809. urtea

Frantziaren kontrako gerrak sortutakogastuei aurre egiteko, urtu daitezkeenparrokiko zilarrezko objektuen ingurukoagiria.

1.896ko urriaren 3a

Aizkorriko Santa Kruz baselizan eman-dako mezaren bedeinkapen akta etaospakizuna.

Alustizako Jose Andres alkate jaunaeta Zabala eta Etxebarriako AlfonsoMaria apaiza, Ezkiokoa eta 49 urtekoa,goizeko lauretan atera ziren; SanAdriango kobara heltzean, TelleriakoBaldomero bikario-orde jaunarekin, pres-biteroa; Lascuraingo Jose Miguel,Arabako Vicuñako apaiz jaunarekin;Oyarbideko Jose Cruz eta Larreako JoseToribio jaunekin, diakono-ordeak biak;eta San Adriango koban dagoenMikeleteen etxolan gaua pasatu zutenlau zegamarrekin batu ziren. Tontorreragoizeko 9etan heldu ziren.

1.899. urtea

10-11 ordainagirien arabera, 52,30pzta ordaindu zitzaizkion Bartolome

URTEKARIA

5

ETORKIZUNEAN NOLA

IKUSTEN DUDAN HERRIA?

Aseginolazari urtean zehar elizan gasta-tutako argizariagatik. Elizak duen argita-sun naturala gehitzeko asmoz bi leihoberregin ziren, tamaina handituz. Gaine-ra, beste hiru leiho ireki ziren aldare-aurrean. Lanak 9 hilabetez luzatu zireneta 17.635 pezetako kostua ekarri zuten.

1.927. urtea

Lehengo klaseko 6 hileta elizkizun izanziren, 50 pzta balio zituen bakoitzak.

Bigarren klaseko 10 hileta elizkizunizan ziren, 30 pzta balio zituen bakoitzak.

Hirugarren klaseko 4 hileta elizkizunizan ziren, 15 pzta balio zituen bakoitzak.

Fakturak.

1. Organo jotzaileari urteko soldataordainketa…………………… 910 pzta.

2. Sakristauari urteko soldata ordainketa…………………… 500 pzta.

3. Pontea zaintzeagatik serorariordainketa…………………….... 6 pzta.

4. bis. Organoa bi aldiz afinatzeagatikAmezua etxeari ordainketa....130 pzta.

11. Eskaintzako ardoagatik Loidi jaunari ordainketa………... 21,45 pzta.

Erabilitako iturriak: Koldo Mitxelenaliburutegi birtuala; Xabier AzurmendirenAtzoko Zegama; Euskal Herriko Uniber-tsitatea; Edorta Kortadi, Jose Luis Orellaeta beste batzuen Santiago bideaGipuzkoan; Blanca Sañudoren Zega-mako San Martin Parrokiako ErretaulaNagusia; Donostiako elizbarrutiko artxibohistorikoa.

Besterik gabe, urtekari honetarakoidazteko izan dudan aukeraz baliatuz,irakurle guztioi Eguberri zoriontsuak opadizkizuet eta urte berri on!

JUAN MARI GORROTXATEGI IRASTORZA

APAREJADOREA

Orain dela gizaldi erdi Zegaman jaionintzen, Arranoaitz azpian, Aierdi base-rrian, elur zuria ugari zen egun batean,eta egunak egokitu zidan izena ezarrizidaten herriko ponte zaharrean.

Zegamar askok bezala, "belak" gara-nez, hegan egiten ikasi nuen nahikogazte nintzenean, baina hegaldi horie-tako batean pausaldi luzexka ere eginnuen herrian, neure kabia sortuz,Ainara eta Mattin munduratuz. Baina,pausa unea besterik ez zen izan etahegan jarraitu nuen, harkaitzaren bestealderantz. Orain Arabako lurralde haue-tatik egunero ikus dezaket goizekooskorria, harkaitz gaineko laino ganba-ra eta elurra Aizkorriko mendikateanzehar, lantokitik aurrez aurre baitut.

Neure jaioterri honetan, lanbidez ira-kasle edo "andereño" egin nituenhamar urte. Herriko aldizkarirako idaz-teko eskatu zidatenean, gauza askogogoratu nituen bat-batean, pelikulabezala pasa ziren hamar urte haiek,batzutan neketsuak, korapilatsuak,baina, oso pozgarriak, kemen eta ilu-sioz egindako lanak. 1978an iritsi nin-tzen herrira, eta, 1970ean, lan askorenondoren sortu zuten ikastolari jarraipe-na eman eta etorkizunean guztionaizango zen eskola bateratuari hasieraematea tokatu zitzaigun, guraso etairakasleei, 1980ko irailean Herri Eskolasortu zen.

Etorkizunean nola ikusten dudanherria, galdera luzatu zidaten. Nik neurelanbidetik emango dut iritzi apala, etanire gogoz etorkizunik onena opatzendiodala ere bai.

Zegama herri txikia da, baina munduhandi eta zabalean mugitu behar dutenherritarrez osatua. Etorkizuneko munduhorretarako ongi prestatzea ezinbeste-koa dela deritzot, eta gaur egungo

gazte eta haurrei datorkigun mundura-ko, XXI. gizaldirako, prestatzen lagun-tzea dela gure eginkizuna, bai familia,eskola, udaletxe, gazte elkarte..., geurenortasunari inongo ukorik egin gabe;alderantziz, uste dut laguntza handialitzatekela geure nortasunean aurreraegiteko.

Lan honetan Herri Eskola ardatza izanbehar da, herriko haurren prestakuntzaeta jakinmina garatuz. Ingurua eta mun-dua ezagutuz, bizi behar duten gizar-tean erantzuteko geure nortasunetik,horretarako behar diren tresnetan edobitartekoetan ongi prestatuz: hizkun-tzak, teknologia eta humanitateetan.

Hizkuntzak ezinbestekoak direlako,iturri ezberdinetatik ezagutzak jasotze-ko eta munduan ibiltzeko. Teknologiaeta informatika nahitaezko bitartekoaklan mundurako eta gero eta garrantzihandiagoa eman behar geniekenhumanitateak, gizarte anitz honetanerrespetoz bizitzen ikasteko eta gizarteorekatuagoaren alde lanean saiatzeko.

BELEN ORMAZABAL (AIERDIKOA)IRAKASLEA

UDALA

UDAL BASOETAN HAINBAT INBERTSIO

ARRANO AITZ ETA SAADAR-AZTIOMENDI KONTSORTZIATUETAN IN-BERTSIO GARRANTZITSUAK

Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekaza-ritza eta Ingurugiro DepartamendukoForu Diputatua den Jon Mikel MuruaZegaman izan zen 2000ko abenduaren29an ondoren zehazten diren inbertsiohauen berri emanaz.

Zegamako Udalaren jabetzakoakdiren Arrano-Aitz eta Saadar-Aztiomendi kontsortziatuetan entresakakegiteko beharra zegoela eta (entresakaegin ahal izateko behar-beharrezkoazen pistak eraikitzea) ZegamakoUdalak, Foru Aldundiko Nekazaritza etaIngurugiro Departamendua arazo ho-nen jakinaren gainean jarri zuen bertanoinarrizkoak ziren inbertsioak egin zi-tzan. Honela eskaera luzatu zion etahoni erantzunez, Gipuzkoako ForuAldundiko Neka-zaritza eta IngurugiroDepartamen-duak, bi urteren buruan(2001-2002) mendi horietan pistak etabestelako inbertsioak egiteko konpro-misoa hartu zuen 2000. urtean.

Bi mendi hauetako partizipazioa erahonetara banatzen da: ZegamakoUdala % 45 eta Gipuzkoako ForuAldundia % 55.

Esan mendi hauetan 30 urte ingurukolarizioa dagoela eta dagoeneko entre-saka hau egitea oso beharrezkoa dela.

ARRANO AITZ

Arrano Aitzen pistak irekitzeko hirufase aurrikusi ditu Foru Aldundiak.

1go FASEA:

Arrano Aitz mendiak 60 Ha.ko azale-ra du, eta lehen fase honetan 5 Km.ko

pista ireki du Foru Aldundiak, berau2000 urteko aurrekontuen kontura eginda eta lanak ere iazko urte bukaerangauzatu ziren, guztira 7.000.000 pzta-ko inbertsioa egin delarik.

2. FASEA:

Aurrekoez gain, beste 4,8 Km. egindira Arrano Aitzen 2. fase honetan, lanhauek 2001 urtean burutu dira.Bigarren faseko kostua 8.809.036 pztaizan da.

Pista hau Arrano Aiztik Bostaizetaraegin da, duela gutxi Udalak erosi berriduen Txermatxo saila ere azpiegituraaldetik kaxkar zegoela kontuan izanik,pista berri honekin arazoa bideratuageratu da.

3. FASEA.

Fase honetan Elor-Txikin egingo dapista, berau 5 Km.koa izango da eta13.000.000 pzta inguruko kostua izan-go du; berehala aterako dira obraksubastara.

Bestalde, Elor-Txiki eta Arrano-Aitzengutxi gorabehera 40 Ha.ko azaleranentresaka burutzen ari dira eta 2.350bat estereo atera dira. Estereoa 260pztan esleitu da; honezaz gain soilketalanak egiten ari dira.

MALKOR-BURUA ETA ARAKAMA-HAITZA

Mendi hauetan ere hainbat inbertsioburutu dira.

MALKOR-BURUA: Mendi honek 6.479Ha.ko azalera du eta bertan 12.087pinus radiata (pino insignis) motako lan-

dare sartu da. Lanaren kostu osoa1.984.270 pzta izan da.

Pistei dagokienean, bi mendi hauekzeharkatuz pista irekitzen ari dira gauregun, honen kostuaren aurrikuspena12.986.500 pztakoa da.

Landaketari dagokionean, "Arakama-Haitza"n datorren neguan burutuko da,lehen aipatutako pista irekitze lanakamaitutakoan. Hemen gutxi gora-behe-ra 700.000 pztako inbertsioa egingoda, landaketa eta udako garbiketan.

OAZURTZE

Udal mendi honetan ere honakoinbertsio hauek burutu dira:

Entresaka lanak egin dira 30 Ha.koazaleran, gutxi gorabehera 2.100estereo atera dira 400 pzta ordaindudelarik bakoitza; hau da, guztira840.000 pzta.

Pistei dagokionean, 1.200 metropista errepasatu dira hodiak sartuz.Bestalde 160 metroko pista adar berriaireki da. Kostua 2.000.000 pezetara igoda eta obra hauek bukatuta daude.

Podaketei edo iñausketei dagokione-an, 30 Ha.n podaketa lanak esleitu dira,guztira 1.740.000 pztako aurrekontua-rekin. Kostu hau, aurrean aipatutakoentresakako diru sarreratik 840.000 ptaeta Foru Aldundiak jarritako 900.000pztarekin ordainduko da. Lan hauekgaur egun esleituta daude eta hastear.

ELOR HAUNDI

Mendi honetan eroritako pinuak zutikjarri dira, horretarako 299.600 pzta

Jon Mikel Murua, Diputazioko Nekazaritza eta Ingurumen Diputatua, Zegamara egindako bisitan.

ZEGAMA 2001EGAMA

6

Pagadia

gastatu dira joan den udaberrian. Bertan1.838 unitate zutitu ziren bakoitzarizegokion zutoina eta soka jarriz, halaere, emaitza kaxkarra izan dela esanbehar, gehienak ihartu egin direlako.

Udako garbiketa: 4,36 Ha.n sasi gar-biketa lanak egin hilaraka eta 196.200pztako kostua izan du eta, lan hauekbukatuta daude.

BURNIKUTZE

Udal mendi honetan honako inber-tsioa egin da:

Entresaka: Mendi honetan entresakaburutu da, eta GPSarekin azalera neur-tu da. Mendiak 9,754 Ha.ko azalera dutresna honen arabera. Azalera honetanegin den entresaka dela eta, 1.049estereo egur bildu da, eta estereo ba-koitzagatik 850 pzta (+BEZa) ordainduda, guztira 936.331 pzta. Lan hauekere burututa daude.

AZTIO-SAADAR

Aztio-Saadar mendietan ere inbertsiogarrantzitsuak burutzen ari dira.

Saadar-Napar-Iturri eta Uskatza ingu-ruan 7.8 metroko pista irekitzeko lanakesleitu dira, guztira, 12.250.000 pzta.

Bestalde, Saadar eta Napar-Iturrinzenbait entresaka egiteko ere esleipe-nak egin dira

Bertatik 2.800 estereo inguru aterakodira eta esleipena 650 pezeta (+ BEZa)egin da.

Udan ere garbiketa lanak burutu diraSaadar mendiko behe aldean, guztira16 Ha. garbitu dira eta honen kostua1.600.000 pzta izan da. Garbiketa lanhau bukaturik dago.

MAIÑAMENDI

Maiñamendin sasi garbiketa egindadin esleipena egin da, guztira 24 Ha.garbitzen ari dira egun, honen kostua2.004.000 pezeta inguru aurrikusi da.

Beraz, 2000. urtean eta 2001eanZegamako herri mendietan 44.170.596pezetako inbertsioak aurrikusten dira,gaur egun hauetatik 15.000.000 ingurujadanik gastatuta daude lanak bukaturiketa beste 29.000.000 inguruko lanak

URTEKARIA

7

URAREN ZIKLO OSOA ARAUTZENDUEN ORDENANTZA

" Uraren ziklo osoa" arautzen duen Ordenantzari 2001eko otsailaren 5eaneman zion Udalabatzak hasierako edo lehen onarpena, eta apirilaren 2anbehin betikoa ematea ebatzi zuen.

Ordenantza horrek, Zegamako udalerriaren lurralde-esparruan, ura horni-tu eta saneatzeko zerbitzuak eta horien erabiltzaileak edo harpidedunakarautzea du helburu eta alde bakoitzaren eskubideak, betebeharrak etaobligazioak zehazten ditu. Ordenantzaren edukia 113 artikulutan banatzenda eta interes duen edonorentzat, Udaletxean dago eskuragai.

GIPUZKOAKO UR KONTSOR-TZIOAREKIN HITZARMENA

Zegamako Udalak otsailaren 12an Gipuzkoako Ur Kontsortzioarekin hi-tzarmena sinatu zuen. Hitzarmen horren ondorioz, ur biltegia edo deposito-raino datozen uren kudeaketa eta saneamendua eta ur horniduraren "behe-ko" sarearen (ur gordailutik etxeetara doana) zerbitzuaren kudeaketaGipuzkoako Ur Kontsortzioak kapital erabat publikoaz osatu duen elkarteanonimoaren (Gipuzkoako Urak SA) ardura izango da.

Zegamako Udalak "Gipuzkoako Urak SA"ri 2001ean zerbitzuaren ordain-keta abonatu bakoitzeko 33’5 pzta/m3ko gehi 470 pzta/hiru hilabetekoizango da. Noski, ondoren Zegamako Udalak ur zerbitzuaren erabiltzaileeiegozten die kostua.

BAKE EPAILEAREN IZENDAPENADATOZEN LAU URTEETARAKO

Mª Isabel Ugartemendia

Deialdi publikoa egin eta prozedura legalabete ondoren, Mª Isabel UgartemendiaLazkano izendatu zuen Bake Epaile Udalba-tzak 2001eko maiatzaren 7an egindako bile-ran. Jakinarazi behar da deialdi publikora aur-keztu den hautagai bakarra izan dela. Beraz,azkeneko 8 urte hauetan Bake Epailea izanden Mª Isabel Ugartemendiak datozen lauurteetarako lanak berritu ditu. Zorte on!

burutzen ari dira. Gipuzkoako ForuAldundiak lehen esan bezela44.170.596 pezeta jarri ditu etaZegamako Udalak 840.000 pezeta.

Guztira beraz, Zegamako Udalak 150Ha. hauetan gaur egun 150 miloikobalorea baduela esan behar eta egin-dako inbertsioak direla eta, beste 40urteren buruan mendi hauen baloreabikoiztu egingo da, etorkizunerakoazpiegiturak eginda geratzen direlarik.

ZEGAMA 2001EGAMA

8

Bestalde, Zegamako Udalak, berejabetzakoak diren gainerako mendiak"erabilpen publikoan" sartzeko eskaeraegin ondoren Diputazioak dagoenekoerabilpen publikoko aitortza egin du.Eta mendi hauetan ere aurten hasikodira inbertsioak.

Honenbestez, esan, Foru AldundikoNekazaritza eta Ingurugiro Departamen-duak Zegamarekiko izandako begiruneaeta egindako ahalegina eskertzekoazgain, azpimarratzekoa dela.

UDALERRIKO KULTUR ETA KIROLTALDEEI DIRULAGUNTZAK

2001. urte hasieran 2000 urtearizegozkion dirulaguntzak banatu zituenUdalak herriko kultur eta kirol elkarte etataldeen artean. Hala nola, indarreandagoen arautegia aplikatuta, ondorengodiru banaketa egin zen:

• Orkatz Abesbatza……………… 380.656 pzta.• Gazte Herexa……………………. 69.344 pzta.• Amezti Mendi Elkartea……….….. 76.819 pzta.• Elkartu Nahi Txirrindulari E……...136.521 pzta.• Aizkorri Futbol Taldea………….. 336.692 pzta.• Ekintza berezietako erreserba... 200.000 pzta.

1.200.000 pzta.

Bestalde, aipatu behar da ToberaMusika Eskolari 1.320.000 pezetakodirulaguntza eman zaiola.

OLARAN ERREKA ETA ORIA IBAIARENBIDERATZEAK ETA HIRIGUNEKOSANEAMENDU LANEN AMAIERA

Otsailean hasi eta udalerriko hiriguneahankaz gora jarri dituen Olaran erreka etaOria ibaiaren bideratzeak eta hirigunekosaneamendu lanak amaitzear daude.Obra hauen ondorioz, hiriguneko sanea-

mendu guztia burutu da; hasi Olaranaldetik, jarraitu Santa Barbara etaAseginolaza Anaien kaleetatik eta amai-tzeko Alderdi-Eder eta Txarape auzoak.

Bestalde, gure "paisaje urbano"an erealdaketa nabarmen utzi dizkigu obrahonek; hain zuzen ere, "Herreria"ko etxearen eraispena, zubi berria eraiki-tzea, Eliza atzetik doan Olaran errekarenzati bat agerian gelditzea, Santa Barbarakaleko txukunketa edo apaindura (kalea-ren adokinatua, jardienerak eta aulkiak,boloak eta piboteak oinezkoen lehenta-suna bermatzeko jartzea eta SantaBarbara kalean lurperatutako zerbitzuenondorioz, fatxadatatik kendutako kable-ak) eta azkenik, Gernikako arbolarenoinordekoa Eliza atzetik Kultur-Etxekoparkera eramatea (birlandatzea).

Azkenik gogoratu behar da obra"Construcciones Ubiri S.L." enpresariadjudikatu zitzaiola 160.700.967 peze-tan (BEZa barne), eta bere finantzaketaEusko Jaurlaritza (%75) eta GipuzkoakoForu Aldundiaren (%25) kontura egindela. Halaber, aipatu obren oinarri izanden proiektu teknikoa "Sestra S.A." inji-neritzak egin duela, eta bere kostua(5.565.776 pezeta) Zegamako Udalakordaindu duela.

OLARAN AUZOKO BABES OFIZIALE-KO ETXEBIZITZEN NOTARIO AURRE-KO ZOZKETA

Olarango babes ofizialeko etxebizitzenadjudikaziorako, iazko abenduaren 19anNotario aurreko zozketa egin zen, aurrezUdaletxean izena emana zuten 30 herri-tarren artean. Hauen nahitaezko baldin-tzak, udalerrian erroldatuta egotea etaetxebizitzaren jabe ez izatea. Honen-

bestez, Notario aurreko zozketa eginondoren eta Udal Gobernu Batzordeak2000ko abenduaren 21ean adjudikazio-hartzaileen (erosleen) eta itxaron zerren-daren behin-behineko onarpena emanik,zozketaren emaitza ondorengoa izanzen:

• 1 partzela, 1C etxea, 2 garajea, 8 trasteleku: Carlos Telleria Asurmendi.

• 1 partzela, 1D etxea, 3 garajea, 5 trastetegia: Jon Imanol OrmazabalGorrotxategi.

• 1 partzela, 1G etxea, 4 garajea, 4 trastetegia: Julian Iraola Lapizondo.

• 1 partzela, 2A etxea, 5 garajea, 3 trastetegia: Mª Angeles BerasategiArrieta.

• 1 partzela, 2B etxea, 6 garajea, 2 trastetegia: Pedro Mª ArrizabalagaBidaola.

• 1 partzela, 2C etxea, 7 garajea, 1 trastetegia: Mª Edurne Urbizu Arrondo.

• 1 partzela, 2D etxea, 8 garajea, 13 trastetegia: Arrate Igoa Arizkorreta.

• 1 partzela, 3A etxea, 12 garajea, 9 trastetegia: Haritz Garaiar Lardizabal.

• 1 partzela, 3B etxea, 13 garajea, 10 trastetegia: Argider Egimendia Arrondo.

• 1 partzela, 3C etxea, 14 garajea, 11 trastetegia: Santiago Arizkorreta Lazkano.

• 1 partzela, 3D etxea, 15 garajea, 12 trastetegia: Amaia Arrieta Ugartemendia.

• 2 partzela, 1A etxea, 11 garajea, 4 trastetegia: Itziar Garmendia Ariztimuño.

• 2 partzela, 1B etxea, 12 garajea, 1 trastetegia: Aitor Urbizu Urreaga.

• 2 partzela, 2A etxea, 13 garajea, 5 trastetegia: Mª Teresa Albisu Mujika.

• 2 partzela, 2B etxea, 14 garajea, 2 trastetegia: Maider Zabaleta Galarraga.Honek errenuntzia egin ondoren 1. ordezkoa den Luis Mª Lasa Alustizaizan da adjukikazio hartzailea.

Saneamenduko lanak Santa Barbara kalean

Obra iragartzen duen panela

URTEKARIA

9

sozialetako 390m2ko lokala, egitura etalurzorua hormigoian utziko dio eta 7 zen-timetroko lodierako adreiluarekin behin-behineko itxidura egingo dio.

Jakina den bezala, aipatutako 390m2ko lokalean zentro soziala (edo hoga-rra), eguneko zentroa eta medikuarenkontsulta jarriko dira. Halaber, lehensolairuan etxebizitza tutelatua (55 m2kobi etxebizitza elkartuta) egokituko da, etabertan 6 lagunentzat lekua jarriko da. Lanhonen esleipena eta exekuzioa datorrenurtean egitea aurreikusten da.

Zegamako Udalak, Gipuzkoako ForuAldundiko Gizartekintza Departamen-duak eta Eusko Jaurlaritzako Ogasun etaHerri Administrazio Sailak egingo dituz-ten diru-ekarpenak finantzatuko duteaipatutako zerbitzuen egokierarakoobrak.

Azkenik, aipatu behar da etxebizitzeneraikuntza eta barne egokiera datorrenudazkenean amaitzeko aureikuspenaduela "Saiatu S.A." enpresa eraikitzaileak.

ZUHAITZ EGUNA

Azkeneko urte hauetan egiten den an-tzera, aurten ere, martxoaren 7an

• 2 partzela, 3A etxea, 15 garajea, 6 trastetegia: Iker Zubeldia Katarain.

• 2 partzela, 3B etxea, 16 garajea, 3 trastetegia: Elena Arizkorreta Etxarte.Honek errenuntzia egin ondoren 2.ordezkoa den Iker Goiburu Goiburu izanda adjukikazio hartzailea.

ORDEZKOAK1.- Luis Mª Lasa Alustiza.2.- Iker Goiburu Goiburu.3.- Nikolas Osinalde Gurrutxaga.4.- Mª Soledad Lasa Alustiza.5.- Juan Agustin Ibarburu Ormazabal.6.- Iker Alzelai Arakama.7.- Olatz Olarte Garmendia.8.- Leire Igoa Arizkorreta.9.- Jon Aramendia Auza.10.- Andres Miguel Lucas Bonilla.11.- Jose Andres Arrieta Etxeberria.12.- Nekane Rodriguez Irigoras.13.- Karmelo Alustiza Goiburu.

Bestalde, gogoratu behar da zozketa-tutako etxebizitza gehienak 90m2koazalera inguru dutela, eta nahitaez berarigarajea eta trastelekua eransten zaizkio-la. Aipatutako etxebizitzak, garaje (gehie-nez 30 m2) eta trastelekuarekin (gehie-nez 13’5m2), ez du 15.556.302 pezeta-ko prezioa (BEZa barne) gaindituko.

Olaran auzoan babes ofizialeko etxebi-zitzak eraiki ahal izateko, ZegamakoUdalak enpresa adjudikazio-hartzaileaden "Saiatu SA"rekin permutako eskritu-ra publikoa sinatu zuen ekainaren 5ean.Honenbestez, Zegamako Udalak "SaiatuSA" enpresari etxebizitzak eraikitzeko lur-zorua eman eta hirigintza probetxamen-duaren %10 eta udal tasa eta zergaren-gatik Udalari ordaindu behar zion kopu-rua ordaintzetik libre utzi zuen.

"Saiatu SA" enpresak, bestalde,Zegamako Udalari, eraikin handiarenbeheko solairuan kokatuko den zerbitzu

Zuhaitz Eguna

Zuhaitz Eguna ospatu da. Bertan, Uda-lak sustatutako ekimen honetan, AitxuriHerri Eskolako umeek parte hartu zuten.Landaketarako aukeratutako eremuaeskola ingurua, izan da; hain zuzen ere,Aitxuri Herri Eskola aurrean iaz landatueta lehortu direnen ordezko zuhaitzak,eta eskolako gimnasio atzeko maldanlizar batzuk ere landatu dira.

ANDUETZAKO ERAIKINEN ERABE-RRITZE LANAK

Zegamako Udalak Gipuzkoako ForuAldundiko Nekazariza eta IngurugiroDepartamentuarekin sinatutako hitzar-menaren ondorioz, Anduetzako (lehengohospitala) etxearen eraberritze lanak hasiditu. Hitzarmen honen ondorioz Zega-mako Udalak eraberritzeko proiektu tek-nikoa idaztea esleitu eta finantziatu du.Bestalde, eraberritze lanen esleipena etafinantzaketa Aldundiaren gain dira.

Esan behar da, hitzarmen eta erabe-rritze lan honen xedea hau dela:Anduetzan Gipuzkoako Foru Aldundiaketa bertako mendiko guarda eta herrikoseme den Manolo Artola Agirretxek egingako zuhaitzen bilduma erakusgai

Anduetzan eraberritze lan bikainak Anduetza etxea arpegia berrituta

ZEGAMA 2001EGAMA

10

jartzea. Halaber, Diputazioko zerbitzuforestalak 100 urte betetzen dituela eta,aipatutako bildumari, erantsi nahi zaizkiomendi lan eta zerbitzuan erabilitako tres-neri, lanabes eta interesekoak izan dai-tezkeen beste edozein elementu.

Kontuan izanik, Udalaren jabegokoazen eraikinak ez duela nahi besteko azalerarik aipatutako kolezio eta tresneriabere baitan hartzeko, Zegamako Udalakondoko Anduetza etxea, inguruko 5.411m2ko lursaileekin batera MiguelArostegiri erosi dizkio 26,5 milioi pezetan.Zentzu honetan azpimarratu behar daerosketa honen helburua bikoitza izandela; hain zuzen ere, lehen aipatutakoaeta bestalde kanposantua eta inguruarenegokitzea.

ESKUALDEKO UDALERRIENTZAKOERABILERA ANITZEKO MAKINARENEROSKETA

Beasain, Idiazabal, Mutilo, Partzoneria,Segura, Zaldibia, Zerain eta ZegamakoUdalak adostu zuten, baserriari eta bereinguruari lotutako hainbat lan egitekomakina erostea. Makina honen kostua(matrikulazioa barne) 11.801.092 peze-takoa izan da. Kopuru honetatikGoimenek 6.792.793 pezeta jarri ditu etagainerako 5.008.299 pezetako aporta-zioa Udalen eta Partzoneriaren arteanegin da. Zegamako Udalaren aportazioa564.277 pezetakoa izan da.

Bestalde, Tomás Aldasoro idiazabal-darra izan da Goimenek makina erabil-tzeko kontratatu duena; aurrez, izenemanzutenen arteko oposizio egin ondoren.

Beraz, dagoeneko makinaren zerbi-tzua martxan dago, eta honen adibideaizan da baserri bideetako ertzak makinahonekin garbitu direla, eta ondoren, ohi-tura den bezala, auzolana egin dela.Halaber, aipatutako zerbitzua udalerrikoedonoren esku dago, eta bere beharraduenak Udaletxera deitzea besterik ezdu. Noski, eskatzen duenak ordaindubeharko du makinaren zerbitzua.Azkenik gogoratu behar da baserri bideetako garbitze lanak Udalak beregain hartzen dituela, honenbestez, parti-kularrentzat doan direla.

ZEGAMATAR BATASUN KASINOARE-KIN ALOKAIRU KONTRATU BERRIA

Zegamako Udalak eta ZegamatarBatasun Kasinoak datozen 15 urteetanudal-lokalaren erabilera arautuko duen

alokairu kontratua adostu dute. Aipatu-tako kontratuaren ardatz nagusiak ondo-rengoak dira:

• Kasino Elkartearen azalera handituegingo da. Ondoan duen biltegiaren zatibat erantsiko zaio.

• Tabikeak botatzea eta berriak eraiki-tzeko lanak Udalak ordainduko ditu.Beste egokiera lan guztiak Kasinoakordainduko ditu.

• Alokairu epea 15 urterako finkatzenda, nahiz eta sinatutako kontratua bertanbehera geldituko den, eraikuntzan obrasakonagoak (birgaitzekoak, soinugabe-tzea barne) egindakoan. Honenbestez,une honetan beste kontratu bat adostu-ko da.

• Hileroko errenta 15.000 pezetan finkatu da. 1980. urtetik gaur arte 1.000pezeta ordaintzen zen hilean. Errenta horiurtero berrikusiko da KPI (I.P.C).aren arabera.

Honenbestez, Ostatuko birgaitze lanenbarnean, Kasinokoa ere badagoela kon-tuan izanik, alokairu kontratua berrazter-tu egingo da.

AUZOLANDEGIAK ZEGAMAN

Aurtengoan ere, Estatuko puntuezberdinetako gazteak bertaratu diraZegamara Eusko Jaurlaritzako KulturaSaileko Gazteri Zuzendaritzak antolatuta-ko auzolandegietan parte hartzeko. Esanbehar da aipatutako programanGipuzkoako lau udalerrik parte hartudutela (Eibar, Mutriku eta Elgoibar), etahauen artean Zegama egon dela.

Iaz Anduetzako eraberritze lana izan

bazen bertaratutakoen zeregina, aurtenOlaberriko kanalaren garbiketa izan da.Zentzu honetan esan behar da, kanalabere osotasunean garbitzeko behar denadina denbora izan ez bazuten ere, lanaasko aurreratu zutela, eta Udalak urrianlanei amaiera eman diela. Beraz, egitas-mo honetan parte diren alde guztientzategitasmo emankorra eta esperientziapolita izan dela azpimarra daiteke.

ZEGAMA, TURISTEI ATEAK IREKITA

Aste Santuan, lehen aldiz, bisitariei ele-mentu turistikoen bisita gidatua egin ahalizateko, Udaletxeko sarrerako atarianinformazio gune egonkorra jarri zen.Esperientzia aberatsa izan zen, eta esanbehar da aurreikusitakoa baino bisitarigehiagori eman zitzaiola informazioa.

Garbi dago zegamarrok turismoari ire-kita egon behar dugula, landu behar denaltxorra delako eta noski ondasun-balia-bideak eta baliabide natural paregabeakditugulako. Beraz, adi eta "ateak" irekibisitariei, zegamarrontzat giza-harremanaberatsak eta diru-iturri garrantzitsuaksor daitezkeelako.

IRISGARRITASUN PLANA IDAZTEKOESLEIPENA

Udal Gobernu Batzordeak 2001ekoapirilaren 23an erabaki zuen ZegamakoIrisgarritasun Plana idazteko esleipena"Adir" enpresa adituari 1.131.000 peze-tan (BEZa barne) egitea. Halaber, erabakizen aipatutako plana idatzi eta hobekun-tza obrak burutzeko dirulaguntza eskaeraEusko Jaurlaritzako Lurralde Antola-mendu, Etxebizita eta Ingurugiro Sailari

Turista eta bisitariei irekitako informazio gunea

KONTRIBUZIOAN ALDAKETAK

Gipuzkoako Foru Aldundiak2001eko Ondasun Higiezinen gaine-ko Zerga (KONTRIBUZIOA) maiatza-ren 15 eta uztailaren 2aren arteankobratu du. Kontuan hartu behar daorain arte irailaren 1etik azaroaren10era bitartean kobratu izan dela.

Bestalde, 2002. urtean baliokatastral berriak ezarriko diraGipuzkoa udalerri guztietan. Berri-kuspenaren helburua da baliokatrastala gaur egungo merkatuakezartzen dituen balioetara hurbiltzea.

Balio katastrala kontribuzioaordaintzeko oinarria da; Udalak baliokatastralen araberako kontribuzioakobratzen du, betiere, ondasunhigiezinak Haziendak baloratu oste-an. Udalaren ardura kontribuzioakobratzeko tipoak ezartzea da. Hainzuzen

ere, 2001. urtean Udalak ezarritakotipoa %0’52 bazen ere, 2002. urte-rako %0,185en finkatu da. Honelatipo jaitsierak parekatu egin du baliokatastraleen igoera. Edozein kasutangarbi utzi behar da Udalak konzeptuhonetan jasoko duen diru-sarrera ezdela aldatuko.

Udalerri osoko Udalakbalio katastrala Tipoa kobratutakoa

2001. urtea 2.575.029.728 %0,52 10.364.328

2002. urtea 5.875.260.933 %0,185 10.388.489

Honenbestez, koadroan ikustenden moduan, tipoa jaistearekin orekabilatu nahi izan du Udalak, herrita-rrengan ahalik eta aldaketa gutxienaeragiteko, eta nolabait ondasunbalioen handitzeak herritarrentzatekarri lezakeen kontribuzio igoeraekidin tipoaren jeitsierarekin.

URTEKARIA

11

"EURO" TXANPONAREN KANPAINA INFORMATIBOA

egitea. Zentzu honetan oraindik ereJaurlaritzaren ebazpena jakinarazi ezbadute ere, aipatutako kopuruaren %80finantzatuko dutela azaldu dute telefonoz.

GOIMENEK DIRUZ LAGUNDUTAKOPROIEKTUAK

Zegamako Udalak onartutako proiek-tuen artean hiru diruz laguntzea erabakizuen Goimenek

Aurrekontua % DirulaguntzaDirinti baserri multzoaren ur 697.000 45 313.650 horniduraIrutxeta auzokour hornidura 430.000 45 193.500Iturburu-Barrena baserrira ur 937.000 45 421.650

hornidura

2002ko urtarrilaren hasieratikaurrera gure arteko diru-harrema-nak "euro" txanponarekin egingodirela eta, Zegamako UdalakGipuzkoako Foru Aldundia etaEusko Jaurlaritzaren laguntzarekinapirilaren 2tik 8ra (biak barne), kan-paina informatiboa eta jardunaldibereziak martxan jarri zituen. Horrenartean azpimarratu behar dira herri-ko elkarte, jubilatu, enpresa etaautonomoekin egindako bilerak,Aitxuri Herri Eskolako irakasleenlaguntzarekin, ikasleekin antolatuta-ko jardunaldi berezia eta apirilaren8an, igandean, egindako azokaberezia.

Aste horretan, udalerriko edonorkdenda nahiz tabernetan beren ope-razio ekonomikoak eurotan eginahal izan zituen, ohiko pezetak albobatera utzita. Zentzu honetan, azpi-marratu behar da kanpainan izan-dako herritarren parte-hartze han-dia, eta modu berezian atariandugun euroaren erabilerari beldurrakentzeko balio izan zuela nagusiki.Halaber, euroaren ezagutza errazteko

eta pezetarekiko duen erlazioa

modu egokian eta berehalakoan

jakiteko Udaletxetik udalerriko etxe

guztietara dohainik kalkuladora

bana igorri zen.

Bestalde, gogoratu behar da kan-

paina hori aurrera eramateko Udalak

duen langileen egituraz gain Gar-biñe Saizar kontratatu zuela otsaila-ren 15etik apirilaren 30era.

Azkenik aipatu behar da Zega-mako Udalak, kanpaina horren an-tolamendurako Eusko Jaurlaritzatik792.000 pezetako dirulaguntza lortuzuela.

Apirilaren 8ko azoka, udaletxeko arkupeetan

ZEGAMA 2001EGAMA

12

OSTATUKO ERABERRITZE LANAK

Irailaren 2a arte Ostatuko ustiatzaileaizan den Maite Albisuk udal-emakidaamaitu bezain agudo, Ostatuko erabe-rritze lanei ekin zaie. Obraren exekuzioazatikatuta egitea erabaki da, eta honen-bestez, deialdi publikoa eginik, behekosolairuko eraberritze lanak "Construccio-nes Lopetegi Anaiak S.L." enpresariesleitu zaizkio 19.462.862 pezetan(BEZa barne). Lehen fase honetan behe-ko solairua soinugabetu edo insonorizatu,Kasinoa handitu, eta orokorrean, behesolairua bere osotasunean berritu egingoda. Halaber, klimatizazioa eta sukaldeaere berriak jarriko dira (nahiz eta hauekaipatutako adjudikazio eta kopuruansartu gabe egon).

Bestalde, lehen eta bigarren solairuaneraberritze lanak datorren urtean burutu-ko dira, eta lehen faseari amaiera emanbezain agudo hasteko asmoa dago;kontuan izanik, dagoeneko fase honeta-ko proiektu teknikoa ere idatzita dagoela.

Eraberritze lan osoaren kostua zehatz-mehatz aurreikustea erraza ez bada ere(obrako lanez gain, mobiliario erosketakkontuan hartu behar direlako), 85-90milio pezeta inguruan ibil daiteke.Finantzaketa Eusko Jaurlaritzako Neka-zaritza eta Arrantza Sailaren eskutik(Erein programatik) etorriko da28.528.478 pezetan eta baita EuskoJaurlaritzako Ogasun eta Herri Adminis-trazio Sailetik (Izartu programatik) kos-tuaren %50 ere. Beraz, herriko Ostatuetxearen goitik beherako eraberritze

lanak Udalaren ekarpen txikiarekin egin-go direla aurreratu daiteke.

Gogoratu behar da, Ostatuko leheneta bigarren solairuan 14 logela eraikikodirela.

Azkenik, aipatu behar da, lehen fasehonetako obren amaiera martxo bukae-rarako aurreikusita dagoela, eta ordurakoUdalak emakida administratiboarendeialdi publikoa egina eta adjudikatutaizango duela.

UDALERRIKO SANEAMENDU INTE-GRALA EGIN ETA ARAZTEGIA ERAIKI

Oria ibaiaren eta Olaran errekaren uhol-deen defentsarako lanen barnean burutuberriak dira hiriguneko saneamendukolanak. Honenbestez, hirigunean sortuta-ko ur zikinak Oria ibaiertzetik doan kolek-torera bidali eta Urgamintaraino joatendira. Puntu honetan berriro ur zikin guz-tiak Oria ibaira joaten direla ikusirik, etaudalerriko saneamendu lanak araztegiedo ur zikinen depuragailua eraiki arte ezdirela amaituko ahaztu gabe, ZegamakoUdalak Gipuzkoako Foru AldundikoObra Hidrauliko eta Hirigintza Departa-mentuarekin, Gipuzkoako Ur Kontsor-tzioarekin eta SPRIrekin elkarrizketakizan ditu. Udalaren asmoa izan da Kalekoauzoa, Barrenaldea eta eraikitzen ari denindustrialdeko ur zikinak kolektore oroko-rrean jasotzea eta egingo den araztegiedo ur zikinen depuragailuraino iristeaedo ailegatzea. Horrela gauzak, Zega-mako Udalak aipatutako Erakunde etaElkarteekin lehen akordioa adostu du,udalerri guztian saneamendua amaitze-ko. Zentzu honetan, Zegamako Udalaksaneamendu eta araztegi lanen proiektuteknikoa adjudikatu du ("Sestra S.A.Ingineritzari"), eta ordainketa bere gainhartuko du. Saneamendu lanen exeku-zioa, bestalde, hiru zatitan banatzen da:1) Sare orokorra, eta bere finantzaketaGipuzkoako Foru Aldundiak eta UrKontsortzioak ordainduko dute; 2) Biga-rren mailako sarea Zegamako Udalakordainduko duena; 3) Sare partikularra,etxe bakoitzetik bigarren mailako sarerajoango dena, eta printzipioz etxejabeekordaindu beharrekoa.

Aipatutako instalazioak Potentene etaOpaintegi baserrien artean eraikiko dendepuragailu edo araztegian amaitukodira. Araztegiaren exekuzio eta finantza-keta Eusko Jaurlaritzako SPRIren eskutikjoango da.

Egitasmo garrantzitsu honen nondik-norakoak azaltzeko eta eragina dutenlursail eta ondasun jabeei jakinaraztekoUdalak hiru bilera informatibo izan dituberaiekin.

Azkenik, adierazi sare orokorrekoproiektu teknikoa amaitzen ari dela, eta2002ko otsailerako bigarren mailakosarea eta sare partikularrak jasoko dituenproiektu teknikoa egina egongo dela.Zentzu honetan azpimarratu behar daobren exekuzioaren hasiera eta amaierafinkatu gabe badaude ere, datorren urtean (2002an) hasi eta amaitzea espe-ro dela.

SAN MARTIN FERIAREN EGUNA FINKATZEKO HITZARMENA

San Martín Feriaren eguna finkatzeko eta ondoko herrietan sasoi modu honetanospatzen diren beste ekintzekin bat ez etortzeko, Beasaingo Odolki Kofradiarekineta Ordiziako Udalarekin hitzarmena adostu du Zegamako Udalak. Hala nola,datozen 10 urteetarako hiru herri hauetan beren ospakizunen datak finkatu dira,ondoren azaltzen den koadroaren arabera:

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 201017 9 15 13 12 11 10 15 14 13

10 2 8 6 5 4 3 8 7 6

24 16 22 20 19 18 17 22 21 20

Beraz, hitzarmen honekin lortzen da udalerri bakoitzak antolatzen duen ekital-diak ondoko udalerri hauetan antolatzen direnekin bat ez etortzea eta beraz elka-rri oztopo ez egitea.

Zegamako UdalaBeasaingo Mon-dejuaren Kofradia Ordiziko Udala

Ostatua obretan

ZEGAMA ETA GOIERRIKO BIZTANLEGOAREN BILAKAERA EZKORRA

Gure ohiturak, kulturak, azken batean bizi-moduak eraginda edo auskalo zenbat arrazoigehiago medio, gure herria eta Goierri oroharbiztanleriari dagokionez, gainbehera nabar-menean doa. Garbi dago hazkunde begetati-boa negatiboa dela; adibidez, Zegaman 1999.urtean 2 ume jaio eta 18 herritar hil ziren;2000. urtean 10 ume jaio eta 21 herritar hilzen. Jakina da, arazo hau ez dela bakarrikZegamari dagokiona, baina hori hala badaere, herri txikien, eta tartean, Zegamakoherriaren etorkizunari ezin diezaiokegu bizkareman. Guztion (erakunde publiko, herrikoelkarte eta norberaren) zeregina daZegamaren gainberari eustea. Nola? Ez daerraza, baina puntu batzuk kontuan hartubehar ditugu; hala nola, herriko dendetanerosketak egitea, udalerrian bizi garenokZegaman erroldatuta egotea (UdalakDiputaziotik jasotzen duen dirua horren arabe-rakoa delako), kanpotarrekin (etorkinekin),turistekin begirune berezia izatea, eta udale-rrian integratzen laguntzea, herri maitea izatea,gure gazteentzat etxebizitzak prezio oneaneraikitzea, ingurumenarekin begirune etaardura handiagoa izatea, gure herriak dituenaldekotasunak eta erakargarritasunak ahozaho zabaltzea, eta abar. Herri txikien etorkizu-na, geroz eta zailagoa da, horregatik guztionparte hartze zuzena, kementsua eta eraginko-rra eskatzen du, gure esku baitago Zegamarigoian eustea.

URTEKARIA

13

IDIAZABAL, MUTILO, SEGURA, ZE-RAIN ETA ZEGAMAKO UDALERRIENARTEKO HAUSNARKETA BATERATUA

Idiazabal, Mutilo, Segura, Zerain etaZegamaren gai komunei buruzko haus-narketa lan bateratua (Aizkorpe deituri-koa) egiten ari dira "LKS" enpresa ahol-kulariaren gidaritzapean. Arlo ezberdinakaztertu eta jorratu ondoren, eta bere bai-tan oso eremu zabalak ukitzen direlakontuan izanik, gai bat lantzea erabakizen. Gaia aukeratzerakoan aipatutakoudalerriek ahobatez partzuergoa izateaerabaki zuten. Gai hori aukeratzeko arra-zoi nagusia izan zen kontuan hartzeaPartzuergoaren egitura eta eremu osoasendotzear dagoen Parke naturalarenbarnean kokatzen dela, eta aitortzahonek Partzuergoaren egitura eta seimende luzetan izan duen eskumen ahal-

menean sor ditzakeen ezbaiak etazalantzak argitzea. Azken batean, dato-rrenaren aurrean informazio zuzena,zehatza eta etorkizunari begira hartubehar diren erabakiak egokiak izan daite-zen argitasuna eskainiko duena.

Gogoratu behar da, aipatutako lanarenkostu gehiena Gipuzkoako ForuAldundiak eman duen dirulaguntzariesker finantzatuko dela.

ZEGAMAKO OHITURA ETA BIZIMO-DUAK BIDEOAN

Udal Gobernu Batzordeak ekainaren11n egindako bileran erabaki zuenZegamako ohitura eta bizimoduak bideobatean jasotzea, eta lan hau "Fotoetxe"-ri 1.197.120 pezetan (BEZa barne) eslei-tzea. Bideo honetan, besteak beste,Arantzazuko erromesaldia, Aizkorriko

Lagunen Eguna, Jubilatuen eguna, SanAdrian eta Aizkorriko mezak, etabar jaso-ko dira. Jakina den moduan, dagoenekobideo lanak hasiak dira, eta datorrenurtean amaituko dira. Bestalde, bideoajarraian editatuko da, eta nahi duenakerosteko aukera izango du.

ARGINDAR PUBLIKOA AURREZTEKOINBERTSIOAK

Argindar publikoa aurrezteko iaz hasitakoinbertsioekin jarraituz, aurtengoan ereargiteria aldatzeko (merkuriozko lamina-ren ordez sodiozkoak jartzeko) 1.747.610pezetako inbertsioa egitea erabaki da.Inbertsio honi aurre egiteko EuskoJaurlaritzari dirulaguntza eskatu bazaioere, oraindik erantzunik ez du eman.

Bestalde, Kultur-Etxean, Polikirolde-

ALTZAGA

ARAMA

ATAUN

BEASAIN

GABIRIA

GAINTZA

IDIAZABAL

ITSASONDO

LAZKAO

LEGORRETA

MUTILOA

OLABERRIA

ORDIZIA

ORMAIZTEGI

SEGURA

ZALDIBIA

ZEGAMA

ZERAIN

EUSTATBEREZKO BIZTANLERIA

2000

98

167

1.558

12.134

430

133

2.038

588

4.876

1.399

165

923

9.089

1.159

1.247

1.525

1.276

246

1996

95

158

1.588

12.239

428

136

2.020

628

4.898

1.420

168

1.010

9.115

1.182

1.261

1.572

1.348

233

1995

92

152

1.635

12.412

433

134

2.047

624

4.978

1.447

179

1.051

9.325

1.212

1.290

1.571

1.400

229

1991

94

143

1.739

12.322

432

123

2.057

640

5.037

1.522

184

1.123

9.325

1.235

1.297

1.582

1.399

227

1986

160

1.841

12.408

463

126

2.075

783

5.250

1.610

196

1.267

9.448

1.292

1.391

1.705

1.464

233

1981

176

1.965

12.111

492

124

2.078

885

5.185

1.723

233

1.422

9.724

1.308

1.428

1.801

1.542

241

ZEGAMA 2001EGAMA

14

gian eta Aitxuri Herri Eskolan argi kontsu-moarengatik ordaintzen dena murrizteko"Kraft and Kast S.L." enpresarekin hitzar-mena sinatu da. Aipatutako enpresakbermatzen du hiru eraikinen artean urtean 190.000 pezeta aurrezteko dela.

ARAKAMA-AZPIKO ERROTAKO JABEA-REKIN HITZARMENA

Herrian turismoa bultzatzeko ahalegi-netan eta herriko kultur ondarea berres-kuratzeko lanetan, Udalak Arakama-Azpiko errota-eraikinaren eraberritzelanak egin eta errotaren inguruak txukuntzeko helburua izanik, beharrez-koak diren elkarrizketa eta harremanekinhasi zen.

Honenbestez, Arakama-Azpiko errota-ko jabea den Luis Aldasoro eta ZegamakoUdalaren artean 2001eko urriaren 10eanhitzarmena sinatu da. Hitzarmen honenpuntu garrantzisuenak hurrengoak dira:

a) Arakama-Azpiko errota eraberrituegingo da. Honen finantzaketa zati handibatean publikoa izango da, eta finantza-keta hau lortzeko gestioen arduraUdalarena izango da.

b) Aipatutako eraberritze lanen ondo-rioz, errota berezi honen inguruan, interes handia izango duen puntu turistikoa sortuko da. Zentzu honetan,Luis Aldasororen betebeharra da datozen 10 urteetan eta 2015. urtean(Zegamak 400 urte betetzen ditu udalerri

burujabe moduan) errota erakusgai edukitzea, eta bere mantenu, zaintza etagastu guztiak bere gain hartzea.Honenbestez, Udalak eskumena izangodu bisitariei kobratzeko, kanona finkatze-ko. Diru hau, Luis Aldasororentzat izangolitzateke.

c) Udalak sortu edo egiten dituen agirituristiko edo bestelakoetan Arakama-Azpiko errotaren difusioa eman ahalizango du.

Aipatutako hitzarmena onartu ondoreneta Udalak prozedura legala jarraiturikArakama-Azpiko errotako egitura lanakFernando Urbizuri esleitu dizkio,3.740.907 pezetan (BEZa barne) etaerrotako turbina konpontzeko lanen

adjudikazioa "VOITH HYDRO TolosaS.L." enpresari 2.957.843 pezetan(BEZa barne). Dagoeneko lanak amaitu-ta daude. Bestalde, errota ingurua txu-kuntzeko lana (todounoa eta asfaltoabotatzea) Bixente Otegi Lizasori adjudi-katu zion Udalak 1.531.931 pezetan(BEZa barne).

Udalak egindako gestioen ondoriozaipatutako inbertsioak ia-ia bere osota-sunean finantzatzeko dirulaguntzak lortuditu Gipuzkoako Foru Aldunditik etaEusko Jaurlaritzatik, besteak beste.Bestalde, azpimarratu behar da erabe-rritze lan honen barnean errota jabea denLuis Aldasorok eta bere sendiak eginda-ko hainbat lan eta egingo duen diru-

Arakama Azpikoa baserriko errota

GERNIKAKO ARBOLAREN BIRLANDAKETA

Oria eta Olarango uholdeen defentsarako lanak direla etaGernikako arbolak Zegaman zuen oinordekoa lekuz aldatubehar izan da. Lan horiek eraginda, zuhaitza kokatzen zeneremua, Olaran erreka agerian utzi da, eta Gernikako arbo-laren oinordekoa Kultur Etxeko parkean birlandatu da, etadagoeneko osasuntsu dagoela esan daiteke, lehen pujaldiaemana baitu.

URTEKARIA

15

OLIO BILKETA

Sasieta Mankomunitatea Goierriko hiru herri handienetan, (Beasain,Lazkao eta Ordizian) eta zentro komertzialetan, (Carrefour eta Eroskin),etxean erabilitako olio zaharra biltzen hasi zela eta, Zegamako Udalakherrian bertan bilketa hau burutzea ere gure ingurumenaren zainketa-rako garrantzitsua dela ikusirik, Zegamara ere etor zitezen eskaera luza-tu zion Sasieta Mankomunitateari; ondorioz, azaroa ezkero, hilabetekoazken ostegunetan olio zaharra Zegamako plazan jartzen den ontzirabotatzeko aukera dugu.

BUZTINKALE ETA ASEGINOLAZA KALEETAKO URBANIZAZIOA

Urteko azkeneko hiruhilabeteanBuztinkale eta Aseginolaza kaleetakourbanizazioa burutzen ari da. Lanhonen bidez udalerrian orain denboragutxi egin diren bi urbanizazio berrieneremuak elkartuko dira; hala nola,Santa Barbara kalea eta Aseginolazakalean (Zine ondoan) egindako hirigin-tza-eremu berriak. Honesbestez, urte-en eraginez kaltetuta zegoen urbaniza-zioa berritzen ari da. Lanak, "EzkerraEtxegintza S.L." enpresari adjudikatuzitzaizkion, eta obra osoaren kostua

oraindik behin betikoa ez bada ere, 26milioi pezeta ingurukoa izango da.Azpimarratu behar da Kutxak obrenexekuzioarako 2.464.231 pezetakoaportazioa egin duela; kontuan izanik,obra hauen bidez ezinduei sukurtsalerairisgarritasuna bermatzen zaiela.

Azkenik, gogoratu behar da obrenexekuzio aurretik Aseginolaza 1 eta 2kobizilagunek, artean pribatuak zirenetxe-inguruko lursailak, jabari publikoa-ri, Udaletxeari utzi dizkiotela.

ekarpena (oraindik finkatu gabe). Beraz, ekimen publikoaren inbertsioarieta errota jabearen interesari esker,Zegamarako beste elementu turistiko batsortu da.

HIRIALDEAK BIZIBERRITZEKO (IZAR-TU) PROGRAMATIK 250 MILIOI PEZE-TAKO DIRULAGUNTZA

Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta HerriAdministrazio Sailak 2000ko azaroaren28an, hiri eta herriak biziberritzeko dirula-guntzen programa onartu zuen ("Izartu"deitutakoa). Zegamako Udalak aipatuta-ko ebazpenak xedatutako epeetan diru-laguntza eskaera egin, eta burututakogestioen ondorioz, Eusko JaurlaritzakoOgasun eta Herri Administrazio Sailak2001eko ekainaren 13an emandakoebazpenean Zegamako Udalari250.195.166 pezetatako dirulaguntzaeman dio, 2001 eta 2005 urteen arteanhainbat lan egin eta egun egiten ari dire-nak finantzatzeko.

Aipatutako finantzaketak gastu osoa-ren %50 Jaurlaritzak ordaintzea ekarrikodu. Honenbestez, 2001 eta 2005 urteenartean, besteak beste, Zegamako udale-rrian 500.390.332 pezeta inbertitukodira. Diru horrekin egun burutzen aridiren industrialdea, Olarango etxe berrie-tako zerbitzu sozialetako egitasmoa,argindarra aurrezteko inbertsioak, etaabar finantzatuko dira. Halaber, hastekodauden hainbat urbanizazio lan eta Osta-tuaren eraberritzea ere, dirulaguntzahauekin finantzatuko dira.

Beraz, datozen urteetarako dirulagun-tza garrantzitsuak datozkigu, eta aurrekoparagrafoan aipatutako lanak burutzekobalioko dute.

Esan behar da, Jaurlaritzak emandakodirulaguntza, Zegamako Udalak besteErakunde edo Elkarteetatik lor ditzakendirulaguntzen osagarria dela.

KONTXA GOROSPEK ZEGAMAKOHERRIARI KOADROAREN ZESIOA

Kontxa Gorospek Aizkorri eta bereinguruari buruz egindako kuadroaZegamako herriari dohainik utzi dio.Aipatutako koadroa Osoko Bilkura are-toan jartzea erabaki zuen Udalak.Eskerrik asko Kontxa.

ZEGAMA 2001EGAMA

16

EUSKARAREN ERABILERAKO NOR-MALIZAZIO PLANA EGITEKO KON-TRATAZIOA

Euskararen Erabilerako NormalizazioPlana egiteko Izaskun Osinalde mutri-kuarraren kontratazioa egin da. Langi-learen kontratazioa Eusko JaurlaritzakoHAEE-IVAPeko zerrendatik eta hauekonartutako irizpideen arabera egin da.Kontratua irailaren 1etik abenduaren31arte luzatzen da. Epe honen barnean,Udaleko barne funtzionamendua etaUdalak herritarrekin dituen harremanenhizkuntza aztertu eta euskararen era-bilera hedatzea nahi da. Halaber, kontratatutako langileak udalerrikoElkarte eta merkatariekin bilerak izan ditueuskaraz funtzionatzeko behar denlaguntza eta baliabideak emateko. Halanola, Elkarteko deialdiak eta ordainketaorriak, merkatarien iragarki, faktura eta

Ehungintza tailerreko tapiz bat

Jon Iturrarte lanean

oharrak euskaraz bideratzeko. Azkenikazpimarratu behar da lehen aipatu beza-la langile honen betebeharra dela, udalordezkarien euskara erabilera mailaaztertzea eta euskara sendotzeko etabultzatzeko eman behar diren urratsaketa irizpideak finkatzea ere.

ESKUALDEKO EMAKUME LANGABE-TUEI ZUZENDUTAKO OIHAL TAILE-RRA MARTXAN

Goierri eskualdean langabezian dauden emakumeak lan-merkatuan integratzeko, Goiekik eta ZegamakoUdalak burutu dituzten gestioen ondo-rioz, Zegaman oihal tailerra martxan jar-tzeko 39.040.704 pezetako dirulaguntzaeman dio INEMek Zegamako Udalari.Tailerra abenduan jarri da martxan etafrontoiko bigarren solairuko lokaletanburutzen da. Honen helburua, ikastaroanparte hartzen ari diren 16 emakumeeiheziketa ematea eta ikasgai teorikoakpraktikan jartzea. Honen ondorioz, ber-tan dabiltzan emakumeek soldata jasokodute, eta interesa azaltzen dutenen arte-an ekonomia sozialeko enpresa (koope-ratiba) sortzea da ikastaro-tailer honenhelburua.

Azpimarratu behar da oihal tailerhonen lehen urratsa orain dela bi urteabian jarri zen Marixular tailerra izan zela,eta beraz hasterako ibilbidetxoa eginaduela.

2002KO OTSAILAREN 17AN ZEGAMANERLEZAINEN EGUNA

Gipuzkoako Erlezainen Elkartearekinizandako elkarrizketen ondoren, datorrenotsailaren 17an antolatuko da ZegamanErlezainen eguna. Halaber, egun honiitsatsita Gipuzkoako ezti lehiaketa edotxapelketa ospatuko da. Egitaraua guztizfinkatu gabe badago ere, agudo izangoduzue eskuartean, eta guztion asmoaeta nahia da egun arrakastatsua izatea;bai erlezainentzat eta baita Zegama etazegamarrontzat ere. Goraipatu behar daantolakuntza lanetan Manex Aranburuk(Gipuzkoako Erlezainen Elkarteko kidea,Udalean Goimenen bidez ibilitako langile-ak) egindako lan bikaina.

UDAL KIROLDEGIAN PILOTA ESKO-LA MARTXAN

Iaztik hasita pilota eskolan Zegamakohainbat mutiko dabiltz Eñaut Telleria ira-kasleakin. Horrezaz gain frontenis txa-pelketa eta futbito txapelketa ere anto- Trikuharria

latu dira kiroldegiari erabilera sakonaemanaz.

TRIKUHARRIAK

Gipuzkoako Foru Aldudiko Kultura,Gazteria eta Kirol Sailburuordeak,2001eko otsailaren 5ean emandakoebazpenaren bidez, Lurralde Historikoankokatutako Estazio MegalitikoakMonumentu Multzo izendapenaz,Sailkatutako Kultura Ondasun deklaratze-ko espedienteari hasiera eman zion.Zegaman ere badira multzo horretan sar-tzen diren hiru kultura ondasun, eta ondo-rioz, Arantzadi Zientzia ElkartearenLaguntzarekin, trikuharri bana ipini zaieondoan :

a) BIDAARTEKO IIko TUMULUA.(Saadar mendian)

Neolitiko-brontze garaikoa da. 1952anJ. Elosegik aurkitu zuen. Kontrolik gabekoaraketaren bat jasan badu ere, oraindikeskabatu gabe.

b) TARTALOETXEKO DOLMENA. (Saadar mendian)

Neolitiko- brontze garaikoa.1917anJ.M. Barandiaren aurkitua. 1920an T.Aranzadi, J.M. Barandiaranek etaE.Egurenek eskabatu zuten. Bertan aur-kitutakok Arantzadi Zientzia ElkartekoHistoriaurre Sailean daude jasota.

c) TRIKAMUÑOTAKO DOLMENA. (Saadar mendian)

Neolitiko-brontze garaikoa. 1917anJ.M. Barandiaranek aurkitu zuen. 1920an

URTEKARIA

17

Beruntza Txikiko etxeakOlaran auzoko eraikin berriak

Joakin Villa Presidentziako Foru Diputatua hitzarmena sinatzen

exkabatu zuten T. Aranzadi, J.M.Barandiaran eta E. Egurenek. Bertan aur-kitutakok Arantzadi Zientzia ElkartekoHistoriaurre Sailean daude jasota.

ERAIKIN BERRIAK

Urtean zehar hainbat eraikin eta ingu-ruko urbanizazio amaitu dira; hainzuzen ere, Ugarteburun (Olaberrian)José Azurmendik egindako hiru bizi-tzako etxea eta " "Ugarteburu C.B." kegindako bizitza bakarreko 8 etxe ado-satuak. Halaber, Beuntze-Txikin erebizitza bakarreko 14 etxe eta 4 bizitza-ko etxe-blokea amaitu dira. Azkenik,Aseginolaza Anaien etorbidean EmilioTxurrukak famili bakarreko etxebizitzaeraiki du.

ETXEBIZITZA BABESTUEN EROSKETA

Zegamako Udalak, Olarango babesofizialeko etxebizitzen promozioan, bietxebizitza ( bakoitza 55 m2ko azalera-koa) erosi ditu. Erosketa honen bidez bietxebizitza babestu martxan jarriko diraZegaman.

BASERRI BIDEEN KONPONKETAK

San Bartolome auzotik Ormazabalbaserrietara doan bidea konpondu etazolatu da. Aipatutako lanak "Teide S.A."enpresak egin ditu. Udalak adjudikatuondoren. Halaber, Eguzkitza Zaharrabaserrira doan bidea indartzeko eskoi-lera egin da.

Azpimarratu behar da aipatutakolanak aportazio publiko eta pribatuariesker egin direla.

ZEGAMAKO UDALA ETA GIPUZKOA-KO FORU ALDUNDIAREN ARTEKOHITZARMENA

Joakin Villa, Presidentziako Foru Di-putatuak eta Juan Inazio Galdos,Zegamako alkateak, 2001eko urriaren17an lankidetza hitzarmena sinatuzuten Zegamako Udaletxean. Hitzar-men horren bidez, herritarrek bi admi-nistrazio hauetako edozein agiri erre-gistrotara zuzendutako eskari, idatzieta jakinerazpenak aurkezteko moduaizango dute.

Hitzarmen honen hurrengo garape-nak Aldundira zuzendutako idazkiakUdaletxeko Erregistroan aurkeztekoaukera emango die Zegamako herrita-rrei, epeak betetzerakoan erabatekobalioaz eta Donostiaraino joan beharrikgabe. Era berean, Udaletxera zuzendu-

tako jakinerazpena Foru ErakundearenErregistro Zentralean edo saileko edo-zein erregistroan aurkezteko aukeraizango da. Edozein motatako agiriakonartuko dira, kontratazioekin erlazio-natutakoak izan ezik.

Zegamak Aldundiarekin modu hone-tako hitzarmena sinatzearen helburuahonako hau da: administrazio publiko-ak herritarrengana hurbiltzea eta era-kundeen arteko harremanak arintzeaizapideak egiteko errazteko.

Lankidetza eredu honek aurrerapausu handia ekarriko du komunikazio-rako bide bat gehitzen baitu.Sistemaren eraginkortasuna bermatzealdera, hitzarmena sinatu duten biadministrazioak aurkezten dizkietenagiriak lehenbailehen eta modu egokie-nean bidaltzeko konpromisoa hartudute.

ZEGAMA 2001EGAMA

18

San Pedro Ermitan hainbat jubilatu

IKASTAROAK

A.- ERRETZEARI UZTEKO IKASTAROA

Aurten ere, iazko arrakasta kontuan har-turik, Erretzeari Uzteko Terapia Programaantolatu da. Ikastaroa martxoaren 6tik apiri-laren 10era bitartean burutu da eta zortzilagunek parte hartu zuten, talde bat osatzenzutelarik. Zortzi lagun horietatik seik burutuzuten ikastaro osoa, hiru gizon eta hiruemakume eta guztiek lortu zuten ikastaroa-ren bukaerarako beren helburua, hau da,erretzeari uztea.

Hala ere, erretzeari uzteak duen zailtasu-na kontuan izanik, ikastaro honetan partehartu duten guztiei beren helburuan irmomantentzea gustatuko litzaieke.

Hona hemen, aurtengo taldearen emai-tzen berri:

Gizonak Emakumeak Guztira Erretzeari utzi 3 3 6

Erretzen jarraitu 0 0 0

Kurtsoa utzi 1 0 1

Guztira 4 3 7

B.- ETXEZ ETXEKO LAGUNTZAILEEN-TZAT IKASTAROA

Etxez etxeko lanetan ari diren pertsonakedo etxean adinekoekin bizi direnen sentsi-bilizazioa ikusirik eta formazioa ematearen

garrantzia kontutan harturik, iazko urtean20 orduko ikastaroa antolatu zen "Geriatriaeta Gerontologiko Prestakuntza" ardatzzuelarik. Ikastaro hau oso aberasgarria izanzen. Hori dela eta, ikastaroan parte hartuzutenek jarraipena eskatu zuten aurtengourterako .

Beraz, aurten ere, "Adinekoekin laguntzaerlazioa eta komunikazioa" gaitzat harturik,10 orduko ikastaroa antolatu da.

Arrakasta iazkoaren parekoa izan du.Iazko parte hartzaileak eta gainera inkorpo-razio berriak ere izan dira.

Hurrengo kurtsoan ere ikastaro horrijarraipena emateko ahalegina egingo da.

Ikastaro hau ere Amagoia Muruamendia-raz, geriatrian espezializaturik dagoen medi-kuak eman du.

C.- JUBILATU ETA PENTSIODUNEN-TZAT SOIN HEZIKETAKO IKASTAROA

Ikastaro hau ikasturtean zehar ematenda, urritik hasi eta uztailera arte, astean biegunetan eta egunean ordu beteko saioaizaten da.

Irakaslea ordiziarra da, Joakin Elkoro. Esanbehar da, ikastaro honen arrakasta handiadela, 12-17 bat lagunek parte hartzen baitu-te eta kopuru hori urtero mantentzen da.

D.- YOGA IKASTAROA

Yoga ikastaroa, urrian hasi eta abenduraarte eman da, hiru hilabete, hain zuzen ere.Jendearen izen ematearen arabera, ikastaro

arrakastatsua benetan, guztira 49 pertso-nek izena eman baitute.

Lau talde sortu dira, astean bi egunetanbildu dira eta saio bakoitzak ordu eta erdiirauten du.

Herrian nabarmen antzemango duguikastaro honen fruitua, lasaitasunaren giltzapertsona askok hartuko baitute.

HITZALDIAK

A.- OSASUNARI BURUZKO HITZAL-DIAK: PREBENTZIOA DUTE HELBU-RUTZAT

•Otsailaren 12an: "Minbiziaren prebentzioa”.

Hizlariak, Minbiziaren Aurkako Elkarteko:Estitxu Fernandez (Psikologoa) eta JosuneAlkain (Gizarte Langilea).

• Maiatzaren 7an: "Orekatu jaten ikasi"

Janariak zein maiztasunekin ibili behardiren, ondorengo taulan agertzen dira:

Hizlaria: Ane Miren Ugalde nutrizioanaditua.

Kutxaren laguntzaz.

• Irailaren 26an: "Diabetesarekin bizi-tzen ikasi"

Hizlaria: Karmele Benito del Vallemedikua.

Kutxaren laguntzaz.

• Abenduaren 12an: "Hipertentsioa"

Hizlaria: Karmele Benito del Vallemedikua.

Kutxaren laguntzaz.

Janariak

Esnea

Gazta

Haragia

Gibela

ArraNa

Arrautza

Patata

Lekaleak

Berdura

Entsalada

Fruta

Arroza

Pasta

Ogia

Kantitatea

1/ 2-1 litro

30-50 gr

150 gr

100 gr

150 gr

aldiko bat

100 gr

70 gr

200 gr

50 gr

3 pieza

70 gr

70 gr

75 gr

Maiztasuna

Egunero

2/ astean

3/ astean

1/ astean

4/ astean

3/ 4 astean

Egunero

2/ astean

4/ 5 astean

Egunero

Egunero

Astean behin

Astean behin

Egunero

URTEKARIA

19

Jubilatuen eguneko bazkaria

B.- HIRUGARREN MUNDUARI BURUZ-KO HITZALDIAK:

• Azaroaren 20an: "Congoko egoerariburuzkoa eta EGOAIZIA, IdiazabalgoGobernuz Kanpoko Erakundaren proiektua-ren azalpena".

Hizlaria: Alejandro Aldanondo Jesuitaidiazabaldarra.

ELKARTE SOZIALEN ARTEAN DIRUBANAKETA:

Elkarte sozial ezberdinen artean 2000.urteko aurrekontutik 1.200.000 pezetabanatu ziren; besteak beste, ondorengoak:

• Gobernuz Kanpoko Erakundeak:

1. EGOAIZIA (Idiazabal)…....300.000 pzta

2. LA CORPORACION GKE…200.000 pzta

3. MANOS UNIDAS…………50.000 pzta

4. HONEZ …………………...50.000 pzta

GUZTIRA 600.000 pzta

• Elkarteei laguntzak:

Zegamako Udalak urtero, beharrean dau-denen alde ari diren Elkarte Sozialei lagun-du asmoz, dirulaguntza ezberdinak ematendizkie. 2000 urtean laguntza hauek 455.000pztakoak izan dira; besteak beste, ondo-rengoak:

ATZEGI……………………… 25.000 pzta

ASPACE…………………….. 20.000 pzta

GIZAKIA HELBURU………... 30.000 pzta

MINBIZIAREN AURKAKO.... 25.000 pzta

FONTILLES…………………. 20.000 pzta

GURUTZE GORRIA………... 35.000 pzta

HIES……………………….... 35.000 pzta

ODOL EMAILEAK (Zegama). 55.000 pzta

HERRIKO PARROKIA (Zegama).. 210.000 pzta

GUZTIRA 455.000 pzta

• Saharar herriari languntza:

Saharar haur bat bi hilabetetan edukitzeagatik:

Haurraren bidaia………....… 57.000 pzta

Zegamako Festetan bazkaria.. 7.500 pzta

Monitore gastuak (Tolosako Udalak: bi

hilabetetan konpartitua)……. 45.560 pzta

Atun laten kanpaina…………10.000 pzta

GUZTIRA 120.000 pzta

Aurtengo kanpaina ere egin dugu

Zegamako Udaletik, baina inongo familiarik

ez da animatu programa honetan parte

hartzera. Datorren udan ia inor animatzen

zaigun.

• Erretzeari uzteko ikastaroa:

GUZTIRA 25.000 pzta

2001. urtean, 2000koaren kopuru beraizango da, aurten ere aurrekontuaren%0,7a gaindituko da.

JUBILATUEN EGUNA

Aurten, Zegamako Jubilatuen eguna,uztailaren 8an ospatu genuen, giroa apartaeta parte hartzea berriz ezin hobea izan zen.Zer esanik ez, eguraldiak nola langunduzuen eta hori, egun honetan, asko esker-tzen da.

Urtero bezela, goiza, txistularien kalejira-rekin hasi zen; 12etan Orkatz abesbatza etabertsolariak lagun zirelarik Meza entzun etaondoren polikiroldegira. Bertan ZegamakoOstatu jatetxekoek prestaturiko bazkariederra jan eta Iturrioz soinujoleak etaTxomin Garmendia eta Patxi Etxeberria bibertsolarien saioak tarteko genituelarik,festa ederra egitea lortu genuen denonartean. Dantza saio eta bertsolarien saioartean, hainbat opari zozketatu genituen.Egun baterako nahiko aktibitate beraz.Hurrengo urtean ere bertan izateko moduanizan gaitezela!

ZEGAMA 2001EGAMA

20

Viana etxea

Viana etxea eraberritzen

Kultur etxea

ZEGAMA: LEHENA ETA ORAINA

Atal honen helburua Zegamak azkeneko urtean eraikin eta eremu

jakin batzutan izan duen aldaketa argazkien bidez azaltzea da. Egia

da gizakion antzera udalerriek ere aldaketak somatzen dituztela

(eraikin batzuk bota eta beren ordez beste batzuk eraiki, zelai edo

soro izan direnak urbanizatu eta eraiki, etabar), eta hauek guregan

eragin zuzena izaten dutela. Hain zuzen ere, gure umetako oroitza-

pen batzuk eraikin edo gune jakin batzuekin lotuta egoten dira, eta

hauek bota edo desagertzen direnean gure izatearen zati bat osten

zaigu. Ahaleginak egin ditzagun bada, gure malenkonia etorkizun

oparogo batekin orekatzeko, eta gauzen alderdi onarekin gelditzeko.

URTEKARIA

21

Lehen eskolapublikoak1965ean

Babes ofizialeko etxeak eraikitzeko eskolak botata

Olaran auzoan,69 eraikitako

eskolak

Babes ofizialeko etxebizitzak eraikitzen

ZEGAMA: LEHENA ETA ORAINA

ZEGAMA 2001EGAMA

22

Herreria aurrealdetik

Herreriabotata

Herreria atzealdetik

Olaran errekaren irteera eraberrituta

ZEGAMA: LEHENA ETA ORAINA

URTEKARIA

23

Parrokia atzealdetik,mataderi zaharrarenzati bat ikusten da

Azken obrak

Olaran erreka tapatzen duen parkea

Olaran erreka bistaratuta

ZEGAMA: LEHENA ETA ORAINA

ZEGAMA 2001EGAMA

24

Intxaustiko industrialdearengarapenean 2001. urtea eman-korra izan da. Kronologikokiaztertuta, gogoratu behar da2001eko urtarrilaren 25ean erosizela hirigintza eremuko azkenlursail pribatua; hain zuzen ere,Jose Arratibel Asurmen direna48 milioi pezetan. Aurrez, 2000.urtean, Aramendi Agirre anai-arrebei eta Zupier baserriko anai-arrebei erosi zitzaien eremuanzituzten lursailak. Guztiei m2koprezio bera ordaindu zaie.

Erosi ondoren, eta behar denprozedura legala beteta, hirigin-tza eremuko urbanizazio lanenesleipena edo adjudikazioa eginzen "Hijos de J.C. Mendiola S.A."enpresaren alde, 225.000.000pezetan (BEZa barne).

Apirilaren 26an Intxaustikoindustrialdearen "lehen harria"jarri zen eta ekitaldi honetan,besteak beste, Eusko Jaurlari-tzako Industria, Merkataritza etaTurismo Sailburua den Iosu IonImaz, "SPRILUR"-eko zuzendarinagusia den Anton Zubiaurre,eta Gipuzkoako Foru Aldundikoordezkariarekin izan ziren.

Honenbestez, apirilean urbani-zazio lanei hasiera emanik,2001. urtean hauek aurrera era-mateko balio izan du, eta iaamaitutzat uzteko.

Bestalde, pabilioi industrialenproiektua idazteko lana etaondorengo obren zuzendaritzaXabier Yeregi arkitektoari18.303.561 pezetan (BEZabarne) adjudikatu zitzaion, eta

INTXAUSTIKO INDUSTRIALDEA ERAIKITZEN

proiektua idatzi ondoren, pabi-lioien eraikitze lanei hasiera 2002.urteko urtarrila-otsailean emangozaie.

Industrialdea eraikitzeaz gain,Intxaustiko eremuan ere, Oria

URTEKARIA

25

ibaian eta errepidean zuzenketalanak burutuko dira. Hain zuzenere, bihurgune zuzenketa GI-2637 errepidean eta Oria ibaia-ren uholdeen aurkako defentsaeta bideratze proiektua "SestaSA" injineritzak idatzi du.Aipatutako lanak 160 milioipezetako aurrekontua du, EuskoJaurlaritzako Garraio eta ObraHidraulikoetako Sailak, Gipuz-koako Foru Aldundiko Garraioeta Errepide Departamentuaketa Obra Hidraulikoetako etaHirigintzako Departamentuak etaindustrialdeko erakunde publi-koak finantzatuko dute obra etaexekuzioa, 2002. urtean burutzeaaurreikusten da. Obra horienondorioz, egungo zubia bota etaberria eraikiko da eta "Garmen-dianeko" errebueltaren arriskuamurriztu egingo da, beste traza-dura bat eraikita.

Industrialdearen garapenerakoezinbestekoak diren agiri guztiakidatzi eta onartu dira (urbanizazioproiektu aldatua, aktuazio siste-maren aldaketa, arau subsidia-rioen aldaketa eta plan partziala,

Industrialdearen inaugurazio egunean

Iosu Ion Imaz, Eusko JaurlaritzakoIndustria Sailburua

besteak beste). Halaber, Intxaus-tiko industrialdearen garapena"Ordiziako Industrialdea SA"elkarte instrumentalaren bidezgaratu bada ere, azarotik aurrerasortu berria den Goierri eskual-deko industrialdearen ("GoierriBeheko Industrialdea SA"ren)eskutik burutuko da.

Lurzoru urbanizatuak 28.610m2ko azalera du. Hauetatik

17.166 m2 erabiligarriak izangodira eta eraikiko den azalera guz-tira 11.444 m2koa izango da. Bimota pabiloiak eraikiko dira; halanola, 9 pabilioi 1.100 m2koaketa 8 230m2koak. Poligonohorrek gainera, 150 aparkalekueta tonak garraiatzen dituztenibilgailuen zirkulaziorako bideakizango ditu, gune berdeekinbatera.

ZEGAMA 2001EGAMA

26

Gipuzkoako Foru Aldundiak antola-tzen duen ZAHARKINAK ZEGAMANproiektua egiteko gestioak 2000 urteanhasi ziren. Azken hilabeteetan eta2001eko lehenengo hiruhilabetekoan,Fermin Leizaolak, proiektuaren egile etakoordinatzaileak, Zegamako udaletxe-ko korporazioko hainbat kide eta tekni-karekin gestio batzuk egin zituenproiektuaren exekuzioa azaldu etazehazten joateko. Azkenean, ZAHAR-KINAK erakusketa aurtengo udaberrianegin zen, aurreikusita zegoen moduan,Zegamako udal frontoian.

Aranzadi zientzia elkartearen etno-grafia saileko lantaldeak, Jesus MariGomez, Edorta Muñoa eta hirurok osa-tuak, udalaren deialdiari erantzunezbildu ziren herritarrei proiektua azalduzien aurrez, martxoa eta apirila bitar-tean. Garrantzi berezia izan zutenKultur Etxean egin zen bilerara etorriziren 15 eta 21 urte bitarteko gazteekinegin ziren kontaktuak. Gazte horiekaurrez lekuan bertan eremuko ikerketabat egiteko prest agertu ziren, base-rrian existitzen ziren kultura materialekoelementuen gaineko praktika egitekobalioko zien ikerketak. Horretarako,erregistratu beharreko elementuen dia-positiba emanaldia eta fitxak nola beteazaltzeko lezio praktikoa eman ondo-ren, gerora Zegamako baserrietaraegingo zituzten bisitetan ikusi etaberaiek etnografia aldetik interesgarri-tzat jotako material etnografikoak(nekazaritza-tresnak, lanabesak, altza-riak, eta abar) behatu, argazkiak ateraeta erregistratu egin behar zituzteneman zitzaizkien fitxetan.

Horrekin guztiarekin belaunaldi be-rriak proiektuan inplikatzea lortu nahida, oraindik ere kasu batzuetan behin-tzat, gure baserrietako ekonomiaren zatiden mundu tradizionalean ageri direnelementu kulturalak "in situ" ezagutzea.

Bederatzi gazte inplikatu ziren proiek-tuan, Aste Santuko oporretan aurreanaipatu eta azaldutako lanak (baserrieta-ra bisitak, fitxak bete etab.) egin zituz-tenak. Beraiek egindako lana sustatueta saritzeko, Gipuzkoako Foru Aldun-diko Kultura Sailak liburu sortak emanzituen lantalde desberdinetako partehartzaileentzat. Sortutako materiala (fi-txak) udal-artxiboan gordeko dira.

Kartela eta erakusketako poliptikoaegiteko KUTXA fototekak utzitako ar-gazki bat aukeratu zen. Bertan, Ez-paleo baserriko bizilagun batzuk ikus-ten dira, errepidean, beraien etxearenaurrean, 1923an.

EGINDAKO LANA

Hasteko esan behar da, kulturakoudal teknikari den Edurne Albizu, zine-gotzi diren Jon Ormazabal eta NikolasZabaleta eta gainerako udal langileenerabateko predisposizioa eta laguntzaeta lankidetza lanaren garapen aldiguztietan.

Biltze-lanetarako Udalak gure eskujarri zuen udal ibilgailua (4X4 NISSANaatoiarekin) eta materialen biltze etabueltatze lan guztietan lagundu zigunJose Luis Berasategik gidatu zuen.

Lan horietarako, baserrietan gureaurkezpena errazteko eta erakusketa-rako jasotako piezak garbitzeko ereborondatez laguntzeko prest etorriziren herriko jubilatuen laguntza izangenuen.

60 baserritik gora bisitatu genitueneta horietatik materialak jasotzenmaiatzaren 2an hasi ginen eta hil horren18an bukatu genituen biltze lanak.Erakusketarako tresnak garbitzea,prestatzea eta ondoren erakusketabera muntatzeak astebete iraun zuen,maiatzaren 21etik 27ra, erakusketara-ko inauguraziorako zehaztutako egune-ra arte. Lan horiek guztiak (biltegira-tzea, garbitzea etab.) frontoian bertaneta atarian egin ziren. Garbiketak moduhezean eta lehorrean egin ziren.

Behin materialak garbituta eta kanpoan lehortu, eskuilatu, tratatu,metalak garbitu eta zurezko altzarieiargizaria eman ondoren, mustra beraprestatzeari ekin zitzaion. Erakusketan1.600 pieza inguru aurkeztu ziren,nekazaritza-tresnak, lanabesak, altza-riak, agiriak, argazkiak eta beste objek-tu batzuk, mahai, ohol eta bitrinetanjarriak.

ZAHARKINAK. ZEGAMA 2001

Erakusketako materialaren aurkezpena.

Aurkezpena gaika eta ebolutibokiegiten saiatu ginen, beti ere piezenkopuruak, tamainak eta erakustokikoespazioaren ezaugarriek baldintzatuta.Horretarako, bisita erraztuko zutenkorridoreak egin eta irizpide horren ara-bera material desberdinak jarri ziren.

Frontoiaren atzeko aldetik hasita,erlezaintza, abeltzaintza eta abeltzain-tzako tresnak, gaztagintza eta lihoa etaartilearen baserri-industria eta ehiza etaarrantzako tresnak jarri ziren.

Ezkerreko paretan, atzetik frontise-rantz, sagardoa eta ardoaren ingurukomateriala (barrikak, zipotzekoak, mar-txiteak, eskailerak, etab.) eta basogin-tzakoa (trontzaderak, aihotzak, aiztoak,armazoidun zerrak, aizkorak, ziriak, ...etab.) jarri zen.

Ondoren, mahai jarraituen gainean,ebanisteria eta zurgintzako tresnak etaZegamako Intxausti etxeko GregorioAramendiren buztinolan egindako etabeste leku batzuetako (Muelas de Pan,Pereruela, Navarreta eta beste zentrobuztinlari batzuetakoak) zeramika bil-duma interesgarria.

Material horiekiko paralelo, erdikoespazioan, ale iraizkailuak jarri ziren etalurrean jarritako oholen gainean eskukonekazaritza-tresnak (laiak, aitzurrak,sardak, igitaiak, segak, ingudeak,sega-mailuak, etab.) eta tipologia osodesberdinetako golde-tresnen bildumaaberatsa. Harmailen azpian, era be-rean, pentsua egiteko ale-errotak etaaletzekoak, gari-jotzekoak (pisu etatamaina handikoak). Horien jarraian,tamaina handiko garraioko elementuak(gurdiak, mando-gurdiak, lerak) jarriziren. Gune horretan jarri ziren, uzta-

Zaharkinak erakusketa Udal Kiroldegian.

URTEKARIA

27

rriak, arnesak eta abere zamariengarraioaren inguruko eta saskigintzakomaterialak ere.

Frontiseko txokoan zenbait anbientejarri ziren diorama erara. Beste batzuenartean, logela, jangela bere altzari etaguzti, eta gelak janzteko elementuak.Frontisean, beheko sudun sukaldea,osatzen duten elementu guztiekin etabeste forma eta tipologietakoak hurbilzeuden beste mahai pare baten jarriziren. Etxean erabili ohi diren tresna etaontziak, okindegia bere azpil eta labekopalarekin, garbiketarako sistemak tradi-zionalak, etxe-abereak hiltzeko tresnaketab.

Erdiko gunean 12 bitrina jarri ziren,horietan elementu erlijiosoak (azpima-rragarria tipologia desberdinetako argi-zaiola bilduma aberatsa), agiriak,estanpak, argazkiak eta objektu des-berdinak erakusgai jartzeko. Kutxa etamahaien gainean, irratiak, koadroak etamarkodun estanpak jarri ziren.

Maiatzaren 27an, igandean, eguerdi-ko ordu batean, erakusketaren inaugu-razioa egin zuen Juan Inazio Galdos,alkate jaunak, Gipuzkoako ForuAldundiko Kulturako zuzendari den MªJesus Aranburuk, udaletxeko zinego-tziek, Aldundiko teknikariek eta inguru-ko agente turistikoek lagunduta; gaine-ra publiko joria izan zen, gehienbat era-kusketarako utzitako objektuen jabeakziren baserritarrak. Alkatearen etaAldundiko Kulturako zuzendariaren aur-kezpenaren ondoren, Fermin Leizaolakhartu zuen hitza eta erakusketa gaine-tik azaldu zuen. Horren atzetik, inaugu-raziorako bertaratu zirenei hamaiketa-koa eman zitzaien Jubilatuen Etxekolokaletan.

Erakusketaren sarreran, mahai batengainean, koaderno bat jarri zen, berta-ratuek nahi izanez gero beraien iritzi etairadokizunak azal zitzaten. Emaitzaidatzitako 40 orrialde izan zen eta orrio-tan bisitari batzuk sinatu, beste batzukbaloratu, gogoratu edo kritikatu eginzuten erakusketa. Orriok irakurrita asko

ikas daiteke eta proiektua hobetu ereegin liteke.

Udalak erakusketa zaintzeko lagunakjarri zituen, gehienbat emakume etagizonezko jubilatuak, laguntzeko prestagertu zirenak. Bestalde, EdurneAlbizu, udal kultur-teknikaria gida lane-tan aritu zen, erakusgai jarritako mate-rialaren gaineko azalpenak emanazherriko eskolako taldeei eta aurrez hi-tzartutako beste bisitari taldeei ere.

Jende guztiarentzako ordutegia(gidatutako bisitak ordutegi honetatikkanpo egiten ziren) larunbat eta igande-tan izan zen, eta orduak, 11:00-14:00eta 17:00-20:00. erakusketari publizita-tea eman ahal izateko, Udaletik aurrezgutuna bidali zen probintziako ikaste-txeetara eta eskualdeko kultura-zentroeta jubilatuen etxeetara. Beste aldebatetik, prentsara ere bidali zen etahedabideei deialdia egin zitzaien era-kusketaren egitaraua emanaz, horrelaagenda eta berrietan aipa zezaten. Egiaesan, egin zen difusio lana oso garran-tzitsua izan zen, erakusketaren berriidatzizko hedabideek (prentsa, aldizka-riak), irratiek (herriko irratia, EuskadiIrratia) eta ETBk (Bertatik Bertara) ereeman baitzuten.

Erakustaldian zehar, Aranzadiko kide-ek erakusgarri ziren piezen 1196 argaz-ki eta banakako deskripzio-fitxak eginzituzten, horietako batzuk oharrak jarri-tako krokis eta guzti.

Erakustaldiaren bukaeran, ekainaren24an, desmuntatzen eta jabe bakoitza-ren piezak taldekatzen hasi ginen.Ondoren, piezak bueltatu ziren, etaorokorrean, ez zen arazorik izan. Lanhoriek guztiak ekainaren 25tik 30eraegin ziren.

2.400 bat lagunek ikusi zuten erakus-keta. Ekainaren 20 eta 21ean (arratsal-deko 8etan) Fermin Leizaolak gaztela-niaz eta Edorta Muñoak euskaraz,herritarrentzat bisita gidatua egin zuten,erakusgarri zeuden materialen gainekoazalpen zabalak emanaz.

Fermin Leizaola lanean.

Eskola umeak zaharkinak erakusketan bisita gidatuan

Biziki eskertu beharrekoa da Zega-mako Udalak emandako laguntza, etabereziki Edurne Albizuk, kultur-teknika-riarena, bere laguntzarik gabe ezinez-koa izango baitzen erakusketa egitea.Juan Inazio Galdos alkatearen lankide-tza baliotsua ere eskertu nahi dugu,denbora guztian inplikatuta eta gogo-tsu aritu baitzen.

Era berean, lanaren aldi desberdine-tan lagundu zuten lagun guztiei eske-rrak eman nahi dizkiegu, bisita, garraio,garbiketa eta muntaia lan guztietanlagundu zigutenei, bereziki Jose LuisBerasategiri (herriko aguazila) eta jaso-tzen, garbitzen eta erakusketa zaintzenlagundu ziguten jubilatuei.

Azken batean, uste dugu erakuske-tak balio izan duela zegamarrek etaikustera joan ziren gainerako bisitariekgure kultur-ondarearen zati oso garran-tzitsu diren pieza horiek, gure memoriaetnohistorikoaren elementu horiekgogoratu, baloratu eta gorde ditzateneta datozen belaunaldiei transmititzekodugun betebeharra gogorarazten.Horregatik guztiagatik, lanak mereziizan du eta urteak aurrera joan ahala,erakusgai jarritako elementuen ingu-ruan egindako fitxek balore kalkulaezi-na hartuko dute, XX. mendearen azke-nera arte bizirik iraun duen kulturamaterialaren testigantza izango baitira.

Bukatzeko, beharrezko da Zega-mako herritar orori eta bereziki erakus-ketarako piezak utzi zituzten jabeeieskerrak eman nahi nizkieke lerrohauen bidez. Guztiei, eskerrik asko.

FERMIN LEIZAOLA CALVO

ZEGAMA 2001EGAMA

28

San Adriango Ermitan meza

Arantzazuko peregrinazioa San Bartolome Ermitara iristen

San Pedro egunean Ermitan meza

Aizkorriko Ermita ondoan meza

ARANTZAZUKO PEREGRINAZIOA

Tradiziozko ekintza bat denez Peregri-nazio hau egitea, ezer gutxi aldatzen daurteroko ibilaldi, prozesio eta elizkizune-tan. Aurten ordea, antolakuntza lanetanzenbait aldaketa izan ditugu. Orainartebazkaltzeko tokira eramaten zen haragia,aurreko egunean prestatu eta kamarangorde ondoren, peregrinazioko eguneanbertan, goizean xerrak astoan kargatu etaeramaten ziren. Aurtengoan ordea, ekai-naren 3an bertan herriko Ostatuan presta-tu ziren xerrak eta egin berri-berriak kotxe-an sartu eta ia bazkaltzeko tokiraino era-man ziren, azken 200 metroak izan ezik;hauek herritarren laguntzarekin garraiatuziren. Gure ustez, herritar guztiok parajehartan otarteko epel-epela jatea eskertugenuen, eta oraindik hotza zuenarentzatizan zen aukerarik salda beroa, haragiegosia tomatearekin eta kafe bero-beroahartzeko. Prozesio eta elizkizunetan ereArantzazu eta Santutegia bete egingenuen zegamarrok. Itzuleran, haurren-tzat goxoki eta opari ugari izan zen aur-tengoan ere, Udalak eginiko goxoki bana-ketaren ondoren, elizako sartu-irtena egin,peregrinazioa egin zutenei ongi-etorriaemanaz. Kasinoko XIII. Ipuin Lehiaketakoopariak banatu ondoren, denok etxerantzabiatu ginen, preskatu bat hartu, erropakaldatu eta urteroko, bakoitzak bere lagu-narteko afaria prestatu eta juergatxo bategiteko.

SANTU ESPIRITUKO MEZA ETA IDIA-ZABALDARREN ETORRERA

Aurten bi ekintza hauek ekainaren10ean bururu ziren, haurren Jaunartzeakere egun horretan San Martin Parrokianegin zirelarik.

Santu Espirituko Meza, goizeko11tan Jose Maria Satrustegi apaiz ezagunak eman zuen, bertaratuentzathamaiketakoa ere izan zen zenbait

herritarren borondatea bide. Eguerdiko12:00ak aldera, Idiazabaldarrei herrikoagintariek harrera egin zien, OlaberrikoSanta Kruz Ermita inguruan, ZegamakoAlkateak eta Idiazabalgoak "makila" tru-katzen dute bertan, eta ahozko literaturakdionez, herria zeharkatzen duen bitarteanZegamako Alkate Idiazabalgoa izatenomen da.

SAN ADRIANGO MEZA

Ekainaren 17an izan genuen SanAdriango Meza, aurten Telexforo Garmen-diak eman zuen meza, leize zuloa zega-marrez gainezka zela. Ondoren Udalakeskeinitako hamaiketakoa "gazta, ardoaeta pastak errioxako ardoarekin" hartu etabeherantz abiatu ginen bertaratuak.

SAN JUANAK

Ekainaren 23an ere tradizioari eutsizarbola jasotze lanak eta San Juan suaegin ziren. Aurten arbola jasotzeko herrikoerrealzaleak ere izan genituen, Arantza-zuko peregrinazioa egin ondoren. Urtero-ko legez giro aparta izan zen. Ekainaren24an Udaletxeko arkupeetan afariak izanziren, soinujole eta guzti, ohiko den modu-ra. Aurrez Udalak herritarrei doanekoardoa banatu zien herriko Plazan.

SAN PEDRO ERMITAN MEZA

San Pedro Egunean, ekainaren 29an,Goialdean dagoen San Pedro Ermitan

meza izan genuen zegamarrok iluntzeko19:00etan. Ondoren, Parrokiak, Zega-mako tradizioetan ia ezinbesteko bihurtuden mokadutxoa banatu zuen bertara-tuen artean.

AIZKORRIKO MEZA

Abuztuaren 5ean, goizeko 11:00tanizan genuen Aizkorriko Ermitan Meza.Pello Urriolabeitiaren meza entzun ondo-ren, bertaratutako herriko seme nahizkanpokoek, eguraldi zoragarria lagun,hamaiketakoa leku eta giro ezin hobeanegin genuen.

TRADIZIOAK

URTEKARIA

29

G.- Noiz sortu zen ZegamakoCaritas?

Ordiziako Artziprestalgotik, parrokie-tako pertsona batzuk Caritasen inguru-ko ikastaro batera deituak izan ginen;Hori, 1987ko apirilean izan zen.

Ordizian ekainean egin genuen batza-rrean batzorde bat sortzea onartu zen,beraz, orain 14 urte jarri zen martxanZegamako Caritas taldea.

Urte txarrak ziren haiek, krisi ekono-mikoa nabarmena zen, urtez urte areagotzen zihoan, enpresa eta tailertxiki asko itxi zen, zenbait empresa handitan ere erregularizazio prozesuairikita zegoen, langabezia gorantz zihoan, gazte asko lanik gabe, familiaasko pobrezian, argirik ikusten ez zentunel baten sartuta geunden. Zegamaere ez zen salbuespena. Ekonomia girohonetan sortu zen Caritas, Zegaman.

G.- Nortzuk parte hartu zenutensorreran?

Hiru lagunek jarri genuen martxanCaritas taldea herrian, Javier de Prado,Nieves Oyarbide eta nik (JoseZubizarreta) geroztik ahalegin handiakegin genituen taldea handitzeko bainaez zen lortu.

Parrokiko gaixoen taldea egoera ber-dintsuan aurkitzen zen, gu bezela taldetxikia zen, indarrak batzeko beharraikusten genuen, horregatik bi taldeak bategitea erabaki genuen. Hori 1992an ger-tatu zen; geroztik Caritas eta GaixoPastoraltza taldeak, talde bat bezela fun-tzionatzen dugu, denak denetik eginez.

ZEGAMAKO CARITAS

Gaur egun, Taldea pertsona hauekosatzen dugu:

• Florita Arana

• Arantxa Irastorza

• Benita Lazkano

• Nikolasa Estensoro

• Nieves Oyarbide

• Mari Tere Larrea

• Dolores Telleria

• Mª Lourdes Garmendia

• Joxe Zubizarreta

G.- Zeintzuk dira Parrokiko Cari-tasen zeregin nagusienak?

1. Gure herriko premiak ezagutzea,norbanakoen arazoak ahalik eta ze-hatzen ezagutzea, eta bide batez herrikogiza errealitatea hatzematea: behar eko-nomiko larriak sufritzen dituzten familiak, gaixo kronikoak, gaizki zain-dutako adinduak, lanik gabe daudengazteak, etab.

2. Parrokiko Caritas taldearen bestehelburuetako bat, gure ondasunakelkarbanatzeko bideak kristau-elkartearieskeintzea da.

Mundu honetako ondasun eta erren-ten banaketan desberdintasun handianabari da. Desberdintasun horiek sor-tzen dituen mekanismoak, geroz etahandiagoa egiten du behartsu eta aberatsen arteko tartea.

Caritasen egitekoa, diru baliabideaklortzea ere bada (diru-bilketak, kan-

painak, eskupekoak...) eta beharreandaudenen artean diru baliabideak, baremo baten bidez, premien araberabanatzea.

3. Parrokiko Caritas taldeak, parroki-ko kristauei gure errealitate sozio-eko-nomikoaren aurrean begiak irekitzenlagundu behar die, behartsuarekikoelkartasuna eta senidetza bizitzera ani-matuz, gizarte gizakoi baten alde jokadezagun.

4. Parrokiko elkartearen heziketasoziala bultzatzea; senide-maitasunareneskakizunak oroitzea; kristau-elkarteanFedea eta Eukaristia ospatzeak nolakoeskakizunak dituen gogoraraztea.

5. Gure gizarteko injustiziak salatzea.

G.- Caritas taldearen eginkizunetakobat, gizarte mailako injustiziak sala-tzea dela esan duzu. Zer da hori?

Gertuko eta urrutiko bidegabekeriensalaketa. Jesusen Ebanjelioa sinesgarriaizatea nahi badugu Elizak behartsuenaldeko apustu garbia egin behar du,pobreziaren aurka borrokatu behar du,injustiziak salatuz, hori ez baitaJainkoak nahi duena.

Caritasek, gertuko eta urrutiko bide-gabekeriak eta giza eskubideen edozeinzapalketa salatu behar du. Salaketahauek egiterakoan bi gune azpimarra-tzen ditut:

a) Eliza barneko salaketa, geure buruanegin beharreko salaketa, autokritika: gureerosotasuna eta berekoikeria, gure kol-darkeria eta axolagabekeria, etab.

"Orain 14 urte jarri zen martxan Zegamako

Caritas Elkartea"

ZEGAMA 2001EGAMA

30

b) Elizaz kanpoko salaketa, guregizartean ematen diren bazterketak,pertsona guztien eskubideen mespre-txua, aberatsen gehiegikeriak, kapitalis-mo gogorra, herri aberats eta behar-tsuen arteko desberdintasunak, mundu-ko gosea, kanpo zorra, etab.

G.- Kristau Elkartean zenbaiterainoezagutzen da Caritas?

Denetik dago. Gutxiengo batekCaritasen izatea eta zereginaren ezague-ra maila ona du. Bestalde, Parrokikogehiengo batek, uste dut, ez duela bar-neratu, ez duela ongi ezagutzenCaritasen benetako funtzionamenduaeta egitekoa. Beste gutxiengo batek,antzinako Caritasen kontzeptuarekinjarraitzen du: Caritas = limosna.Gizartean eta kristau elkartean,Caritasen aurkako aurreiritzi edo iri-tziak ere badaude. Badaude esaten dute-nak: "gaur ez dagoela behartsurik etanorbait balego berak nahi duelako delabehartsu eta errudun bakarra". "Behar-tsuentzako biltzen den dirua ez delabehartsuengana iristen". "Behartsuak ezdirenei laguntza ematen zaiela," etab.Honelako eritziak entzutea ez da baterearraroa.

G.- Caritasen lan egiteko prestakun-tza bereziren bat behar al da?

Caritas taldean lan egiteko baldintza,gure gizarteko behartsu, baztertu... etagaixoekin lan egiteko prest egotea da.

Gure ekintza borondatezkoa da, guredenbora eta dohaiak, bakoitzariJainkoak eman dionak, jartzen ditugubehartsuei laguntzeko doakotasunez.

Caritasen lanean ari den pertsonaklaster sentituko du prestakuntza batenbeharra; badaki, hasierako borondateona ez dela nahikoa elkar-maitasunarenzerbitzuak eskatzen duen eragintasunaeta langintza ona lortzeko. Behartsuekinlanean bakoitzak duen esperientziagarrantzitsua izanik, ez da nahikoa,prestakuntza soziala beharrezkoa da.

Caritasen boluntarioak zera ezagutubehar du:

1. Ekonomia arazo astunak eta horienondorio latzak; gure gizartean egitendiren injustiziak, azpi-azpian daudenideologiak, etab.

2. Gure gizartean gertatzen den guztiakristau ikusmoldetik irakurtzen etaaztertzen ikasi behar dugu. Etengabekoprestakuntzaren aldeko apustua eginbehar dugu; prestakuntza, lan eta eran-tzukizun desberdinen arabera.

G.- Zegamako Caritas eta Gaixoentaldeak zein ekintza gauzatu dituzueurte hauetan?

Zegama herri txikia da eta denok eza-gutzen dugu elkar. Caritasetik lagunduzaien pertsonek gure errespeto guztiamerezi dute. Isiltasuna, anonimotasunazor diegu. Zuhurtziaz jokatu behardugu. Horregatik diskrezio handiz lanegin behar dugu, laguntza hartu duenagutxietsirik senti ez dadin.

G.- Zegamako Caritas eta gaixoentaldeak zein lan egin duzue urte haue-tan herriko gaixoekin?

Azken lau urte hauetan, herriko gai-xoak, erresidentzi eta kliniketan ingresa-turik egon diren bitartean, gaixoen tal-dekoak gaixoak zaintzeko eskeini garanahiz egunez nahiz gauez. Hala nolaondorengoak aipa daitezke:

Zazpi gaixok eskatu dute gure lagun-tza. Zerbitzu hau hamahiru pertsonakegin dugu.

• Ezin ditugu ahaztu, erresidentziraeraman eta ekarri egiteko garraio lanaegin duten pertsona desberdinak,bolondres eta gaixoen familiakoak.

• Gure laguntza beharrik ez etaOsasun zentruetan ingresaturik egon

diren gaixoak bisitatu ditugu, ahal izandugun neurrian; beti ez da izan posible,ingresatuta zegoen berririk ez zegoelakoedota ezin izan dugulako denetara iritsi.

• Gaixo taldekoek, igandeetan, he-rriko gaixo eta ezinduei, nahi duteneinoski, Jauna etxera eramateko konpro-misua hartu genuen.

• Bakarrik bizi diren pertsona batzuei,medikuaren kotsultara lagundu zaienorberaren autoa erabiliz.

• Gaixoen zerbitzurako hiru ohe arti-kulatu ditugu eta grua bat ere erosiberria dugu. Denak zerbitzuan daudemomentu honetan.

G.- Caritas eta gaixoen taldekoekardura berezia jartzen omen duzuegosearen aurkako kanpaina antolatzen?

Behartsuak gertuan eta urrutiandaude; gertuan gure herri eta hiri han-dietan, behar bada metro gutxi barruan.Urrutian, hirugarren munduko naziobehartsuetan.

Azpimarratzekoa da, gosearen aurka-ko kanpaina antolatzeko urtero, guretaldeak egiten duen lana. Gosearen aur-kako kanpaina, otsaileko bigarren igan-dean egiten da urtero. Kristau elkartea-rengan gosetuenganako sentiberatasunasortzeko propaganda berezia egitendugu; kanpaina hauetan propagandariematen zaio garrantzi handia, geukprestaturikoa izaten da eta euskaraz etagazteleraz egiten da; marrazki, argazki,testu etab. eguneko gaiari lotuta; fami-lietara bidaltzen dugularik.

Nieves Oiarbide, Dolores Telleria eta Jose Zubizarreta, Caritaseko partaideak

URTEKARIA

31

2. Corpus eguneko diru-esketik % 30Beasaingo bailarako Caritasera bidaltzendugu, larrialdiatarako fondoa egiteko.

G.- Lau herrietako Caritas gaixo tal-deak bat egin omen duzue. Zertarako?

Zegama, Zerain, Segura eta Muti-loako parrokoek, lau herrietako Caritasgaixo pastoraltza taldeak bat egitearenproposamena luzatu ziguten.

Otsailaren 26an Seguran egin genuenbileran onartu zen bat egitea, eta helbu-ru batzuk jarri genituen. Zertarako?Helburuak batu, lankidetza suspertu,indarrak bateratu, behar diren ekintzabateratuak bultzatu, etabarrerako.Denok gara beharrezkoak. Elkarrenarteko erlazioa, komunikazioa sendotu,elkar hobeto ezagutu, animatu, infor-mazioa, koordinazioa lortu, etabar.

G.-Caritas eta gaixoen taldeak ba alduzue harremanik beste taldeekin?

Bai, ondorengo taldeetan dituguordezkariak:

• Parrokiko Pastoral Kontseiluekin: biordezkari ditugu kontseiluan gure egin-kizunen berri emateko.

• Bailarako Caritasen Batzordean ereordeztuta gaude, hilero biltzen garaBeasainen bailarako herri guztietakoordezkari guztiekin, gure herrietako ara-zoak azaldu, gure programak bateratu,arazoak kopondu eta erabakiak elkarre-kin hartuz.

• Donostiako Elizbarrutiko Carita-sekin ere baditugu harremanak. Hiruurte hauetan, bailarako CaritasekoBatzordeak Beasainen egin duguBatzarra Donostiako Caritaseko ordez-kariekin.

G.- Aurrera begira zein asmo duzue?

Gure asmoak hiru ataletan bana daitezke:

• Norabide bateratua: BailarakoCaritas taldeen ahaleginak batu etaekintza bateratuen bidez denon artekolankidetza bultzatzeko ahaleginak egi-tea, talde bakoitza bere aldetik bakarrik,ezin asmaturik, askotan desanimatutaibiltzen baita; beharrezkoa da norabideberean lan egitea.

• Konpromiso Unibertsala hartzenduen Caritas: Hirugarren mundukobehartsuei laguntza eta lurreko herripobreekiko elkartsuna garatuz. Guz-tiontzat mundu gizartiar, baketsu etazuzenagoaren aldeko konpromiso sen-doa hartzea.

• Caritas, Kristau elkartearen gune:Caritas taldea osatzen dugunok deituakgaude, kristau elkarte osoa animatzera,motibatzera, kontzientziatzera pertsonabehartsu eta marjinatuen aurrean senti-beratasunez jokatzera. Behartsuenga-nako konpromisoa landuz.

Ekintza hori, Segurako Caritas gaixoentaldearekin batera elkarlanean antola-tzen dugu.

Segurako irratia, bailara osoan entzu-ten denez, irratirako egokitutako propa-ganda grabatzen dugu eta kanpainaaurreko aste osoan emititzen da.

Bestalde, goseari buruzko erreflexiograbatu bat, musikaz lagundurik pres-tatzen dugu; egun honetan, Eukaristiaospaketen sarreran ematen da, parro-kiko sistema megafonikoa erabiliz etaohiko estiloa aldatuz.

G.- Caritasek parrokian eta urteanzehar lau diru-eske egiten omen ditu.Zertarako erabiltzen da bildutakoa?

Elizbarrutiko Caritasek urtero (apiri-lean eta irailean) bi diru-eske egitenditu "BEHAR BEREZIEN" alde betikohelburuekin: beharrean aurkitzen direnlangabetuen familiei laguntzeko, bazter-tutako eta marjinatutako gazteak:IHESak edo SIDAk jotako gaixoentza-ko Harrera Etxearen gastuak ordaintze-ko; Alkoholaren eta drogaren menpeerori direnak berreskuratzeko; gazteen-tzat lanpostu berriak sortzeko eta gaz-teen lanbide eta lanbide heziketarako.

Bi eske horietan biltzen den guztia,bailarako Caritasera bidaltzen da(Beasain). Bailara guztian biltzen dena-ren erdia Donostiako ElizbarrutikoCaritasera bidaltzen da.

Diru-eske horietan, lanpostua izatekosuertea daukagunoi eta lana banatu ezindugun bitartean, hilabetero egun ba-teko soldata banatzeko deia egiten zaiguElizbarrutiko Caritaseko langabetuenFondoan parte hartzeko gonbidatuz.Izenematea parrokian banatzen dentxartel baten bidez egiten da.

Bestalde, Parrokiko Caritasek beste bidiru eske egiten ditu:

1. Abenduko IV. Igandean eta CorpusCristi egunean. Egun horietan biltzenden guztia Parrokiko Caritaserako da.Bestalde, Eguberrietako diru-eskeanbiltzen dena, Gabonak direla eta, herri-ko pertsona helduei, etxean erretiratutabizi diren gaixo eta ezinduei eramatenzaien opariak ordaintzeko erabiltzendugu. Caritas taldeko kideak

BEGOÑA OLARTE

ZEGAMA 2001EGAMA

32

KULTURETXEA

Kultur Etxea 80. hamarkadan eraikizen, lehen Viana Etxea zena eraberri-tuz. Viana Etxea ezagutu ez zuenakikus beza urtekari honetako "Lehen etaOrain" atala eta hantxe ikusiko du zer-nolako etxetzarra zen eraberritu aurre-tik. Beste herritar asko eta askori berrizera askotako oroimenak bururatukozaizkiola berriz seguru nago.

Egin zenean ez bazuen bizi handirikere, poliki poliki herritarrok gure herrikoelementu garrantzitsu bezela onartudugu eta erabili ere gero eta gehiagoerebiltzen dugu. Zenbat eta zenbatbilera egiten diren berak bakarrik jakin-go du, eta zenbat soinu eta musika en-tzun dituen ere bai. Behe solairua,herriko eskolaume ugarik erabiltzendute liburutegiko hautsak astinduz etaherriko elkarte gehienek berriz fotoko-

piagailu-zerbitzua dute, eta elkarterenbat balego ez lukeenik, oraintxe bertanjaso beza gonbidapena eskaera luzadiezaion Kultur Etxeko Batzordeari.Astero astero, herriko emakume ugarielkartzen da eskulanen tailerrean etaazkenik herriko buruhandien konpon-ketak ere bertan egiten dira. San Marti-netan artzainen bilera Kultur Etxeanburutzen da, astero astero, Katekesiaematen da, Orkatz Abesbatza eta Gaz-te Herexak bertan dute bilgunea,Elkartu Nahi Txirrindu Taldearen txokoaere bertan dago, Tobera Musika Esko-lako klaseak ere ematen dira etaZegamako etxe askotako bilerak erebertan burutzen dira; Guraso Elkartekobideo emanaldiak ere hamabosteanbehin Kultur Etxean burutzen dira eta-bar etabar.

Urtean zehar hainbat erakusketa ereantolatzen dira, bai Kultur Etxeak anto-latutako ikastaroetatik sortutako emai-tzak ikusteko eta baita interesgarri iru-ditu zaigun erakusketaren bat ekartze-ko ere.

GABON ESKE IRTEERA

2000ko gabon eskean eguraldi kox-korra izan bazen ere, ez zen jende fal-tarik izan bai Barrenalde eta baitaGoialdera ere eskean irtetzeko. Belaun-aldiz belaunaldi dirauen ohitura hau oso

gustokoa dugu zegamarrok eta aurten-go gabon eskerako ere anima zaitezte-la dei egiten dizuegu, zahar eta gazte,ahal bada, egunari dagokion jantziajantzita.

GABON ZAHAR GAU

Lortu dugu, lortu, ez bakarrik herrita-rrak herrian juerga egitera, baizik ingu-ruko herrietatik ere Zegama alderaetortzeko grina sortzea ere. Nahi izateaahal izatea dela dio esaera zahar bateketa Zegama bere jai eta festa giroaren-gatik ezaguna izaten jarraitzea nahibaduzu, Urte Zahar Gauen ez aldegingero herritik!!!

ORGANU KONTZERTUA

Urtarrilaren 15ean izan genuenOrganu Kontzertua San Martin Parro-kian, Ana Belen Garcia izan genuengure artean. Organuarekin jarraituz,Zegamako Kultur Etxeak, bere afina-zioaren erdia urtero ordaintzen du, gurekultur ondarea baita hau ere.

SANTA AGEDA BEZPERA

Makila soinuak lagun, urteroko zitarajendea hurbildu zen San Ageda kan-tuak abestera. Koplak Orkatz Abes-batzak prestatu zituen, giro ederrenaritu ginelarik herriko kaleetan zehar.

Kultur Etxeak lagundutako Kasinoko bertso jaialdia

URTEKARIA

33

BERTSOLARI GAZTEEKIN AFARIA

Aurtengoan, Amezti Elkarteari egoki-tu zaio afari hau antolatzea. Apirilaren6an egin zen afaria eta bertan IkerZubeldia, Ekaitz Goikoetxea eta AlaitzSarasola izan genituen. Neska "ataka-tu" zuten bi mutil gizarajoek baina huralotsatuko zuenik ez zegoen mahaiarenbueltan. "Osaba Patxi " ere koloreakaterata erabili zuen hilobak, gure pre-goilariak berriz "serioa"ren papera betezuen.

ZINEA AIRE LIBREAN

Iaz, musika ekarri bagenuen ereudako gau giroa alaitzeko, aurten"zinea aire librean" ematea erabakigenuen Kultur Etxeko Batzordean.Horretan aritzen diren enpresa batekinhitz egin ondoren uztailaren 19rako"Azken Mohikanoa" filmea enkargatu

eta bota genuen Udaletxeko arkupee-tan. 100 lagun inguru bildu zen bertan.Esperientzia polita benetan eta tokiaezin hobea. Hurrengo urterako aga ber-tan uztea pentsatu genuen beste filme-ren bat botatzeko.

SAN BARTOLOME JAIAK

Jaien antolaketen barnean hainbatardura harturik ditugu eta horien artean,disfrazen eguna, pregoi lehiaketa, bele-aren entierroa eta Kultur Etxean ipin-tzen den erakusketa dira.

Emaitzak denok dakizkizuen arrengogoratu egingo ditugu:

3. Pregoi Idatziren Lehiaketa: EkaitzGoikoetxea

Mozorrotuen Lehiaketa:

Bakarkako saria: Ander Lasa

Disfraz landuena: Arrantzaleak

Giro gehien sortu zuena: " La horade Eva Nasarre".

BELEAREN ENTIERROA

Azken urteotan azkeneko momen-tuan animatzen da jendea belearenentierroan parte hartzera. Honek, anto-lakuntzan gaudenoi azken ordurartekokezka sortarazten digu, eta bere irau-pena bermatu nahi badugu, izenemateepeetan parte hartu behar duzuen jaki-neraztea komeni zaigu. Bestalde, herri-tarroi jakinerazten dizuegu askoz hobe-to pasatzen dela beltzez jantzita begirabaino eta bestela probatu 2002ko SanBartolometan.

ESKULANETAKO ERAKUSKETA

San Bartolometan ezinbesteko bila-katu zaigu erakusketa hau ikustea.Zegaman artista ugari ditugu IñaxiUrreaga eta Asun Etxegiaren laguntzaz.Hauen gidaritzapean hainbat pintura-lan eta hari-lan lantzen ari dira eskula-nen tailerrean parte hartzen dutenak.

IKASTAROAK

Aurten ere hainbat ikastaro antolatuditugu:

Ehungintza Ikastaroa, Jon Iturrarte-rekin, Tailaketa ikastaroa, Jabier Arrie-tarekin, bi Pintura Ikastaro, Maria LuisaGorrotxategirekin, Internet IkastaroaGoisystem enpresaren eskutik eta"Latxa ardia eta Idiazabal gaztari buruz"Jose Pablo Larrea eta Nikolas Segu-rolaren eskutik, San Martin jaien bar-nean. Datorren urtarrilareko ardo kataikastaroa eta egur tailaketa ikastaroaantolatu dira, anima zaitez !!!

AUTOBUSAK

Euskararen aldeko ekitaldietarakoautobusak ere Kultur Etxetik antolatzenditugu. Aurten Kilometroak Beasainenzirenez, lineako autobusa gomendatugenien herritarrei antolakuntzak halaeskatuta. Nafarroa Oinez, Lodosanburutu zen eta bertarako autobusabete ez zenez, Lazkaoko San BenitoEskolakoekin bat eginez autobusa jarriahal izan genuen. Herri Urratserako ereautobusa izan zen urtero bezela.

GONBIDAPENA

Kultur Etxeko Batzordeko kide izannahi baduzu, zatoz!

OlentzeroJauna

ZEGAMA 2001EGAMA

34

Donostiara joan ziren. Bertan udaletxeaikusi eta zenbait informazio jasotzekoaukera izan zuten. Ondoren UrnietakoIparlat lantegia bisitatuz, esnearen pro-zesua ikusi eta ikasi zuten.

• Orio eta Donostiara bidaia:Ekainean egin zen irteera didaktikohonetan, HH eta LHko ikasleak, goizezOrion izan ziren bertako kaleak bisitatuzeta arratsaldez Txiki-Parken.

• Zeraina irteera: Bi urteko ikasleakere parte hartu zuten urte bukaerakotxango honetan, goiz bat Zerainenigaro zutelarik.

• Antzerkia eta musika saioakSeguran eta Ataunen: Bertako ikaste-txeek gonbidaturik, han prestatutakoantzerkiak eta musika emanaldira joanginen.

EUSKAL KULTURA

• San Nikolas: Abenduaren 6an, urte-ro bezala, LHko 2. eta 3. zikloko ikas-leek parte hartu zuten ekintza honetan.Bertan jaso zen dirua, haurrek aurrezerabakitako tokira bidali zen.

• Gabonak: Ohiturari jarraituz, ikas-tetxeko ikasle guztiak eta nahi zutengurasoak kantari atera ziren abendua-ren 24an.

• Iñauteriak: Otsailaren 23an ospatuzen goizez jokuak eginez eta arratsal-dez, herrian zehar desfile mundialaaurrera eramanez. Bukatzeko, GurasoElkarteak antolatuta txokolatada egonzen herritar guztientzat. Udaletxearenbabesarekin, beste zenbait ekintza ereizan ziren herri mailan.

• Euskararen eguna: Eskolako taldeguztiek, emanaldi dotorea prestatuzuten Zegamako herritar guztiei goza-razteko.

KIROL ZALETASUNA SUSPERTZEKOEKINTZAK

• Eskaladako hastapena: Kirol ezber-dinak ezagutzeko kanpaina barruan LH5. eta 6. mailetako ikasleak BeasaingoAntzizar Kiroldegiko Rokodromora joanziren urte hasieran.

• Autobabesa: Mendi eta itsasoengaiekin lotuta, Eusko Jaurlaritzakomonitore baten gidaritzapean LHko 3zikloek ikastaroa egin zuten autobabe-sari buruz otsailean.

• Pelota: 2001eko lehenengo hiruhi-labetean 5. mailako ikasleek, ingurukobeste ikastetxe batzuekin batera, pelo-ta jardunaldi batean parte hartu zuten.

• Felix Iñurrategi logotipo lehiaketa:Udaberrian 4. mailako ikasleek, ForuAldundiak antolatutako lehiaketa hone-tan parte hartu ahal izateko, zenbatlogotipo asmatu zituzten.

• Igeriketa ikastaroa: Irailean hasitaeta urriaren 9a arte, LH 1. eta 2. zikloe-tako ikasleak Majori Polikiroldegira joanziren ikastaroa egitera.

• Izotz irristaketa: LHko 2. eta 3.zikloetako ikasleak Txuri-Urdinera joanziren izotz irristaketarekin gozatuz kirolhonetan gehiago trebatzeko.

IRTEERA DIDAKTIKOAK

• Carrefour: LH 3. mailako ikasleak,lehenengo hiruhilabetean Carrefourrenizan ziren bertako funtzionamenduaikusteko eta produktoei buruz informa-zioa jasotzeko.

• Pelikula: 3. eta 4. mailetako ikas-leak, urte hasieran Beasaingo Usurbeantzokira joan ziren "Baloia" pelikulaikustera eta hau abiapuntu bezala hartuzen, tutoritzan beste zenbait balorelantzeko.

• Donostiako Udaletxea eta Iparlat:Otsailean, 3. eta 4.mailetako ikasleak

• Ipuin eta istorio kontaketa: Zegamagaiarekin lotuta, Joxe Alustiza eskolaraetorri zen 3. mailako ikasleei aintzinakozenbait ohitura azaltzera.

• Ondarroara irteera: 3. zikloko ikas-leek parte hartu zuten irteera honetanzenbait ekintza betez: arrain salmentaikusi, izotz fabrika eta txalupa bisitatu,...

• Miramoneko zientzia museoa:Urrian 3., 4., 5. eta 6. mailako haurrakmuseo honetara joan ziren, bertan dau-den aukerak aprobetxatuz eta esperi-mentatuz: Txiki-klik, Atapuerka,...

• Zegamako udaletxea: 3. mailakoikasleak herriko udaletxera joan zirenbertako funtizonamendua ikustera.

IRAKURKETA SUSPERTZEKO EKINTZAK

• Galtzagorri: Urtarrilean Galtzago-rrien bisita izan genuen gure ikaste-txean. Ehun bat liburu ekarriz, bi moni-tore etorri ziren ikastetxera irakurzaleta-suna bultzatzeko ekintzak eginez.

• Ipuin kontalaria eskolan: "Pep Tort"ipuin kontalariak saio dibertigarriaeskaini zien LHko 1, 2, 3 zikloetakoikasleei.

• Korrika: Seguratik pasatzen zelaaprobetxatuz ikastetxeko LHko 2. eta3. zikloetako ikasleak bertara joan zirenkorrika egitera euskararen alde.

• Kasinoko ipuin lehiaketa: Urterobezala, ikastetxe osoak parte hartuzuen, Kasinoak antolatzen duen ipuineta marrazki lehiaketa honetan. Aran-tzazuko peregrinazio itzuleran saribanaketa egin zen parte hartu zutenguztientzat.

INGURUGIROA

• Txotxongiloak: CEIDA eta KulturEtxeko diru laguntzarekin Enkarni

Aitxuri Herri-Eskolako haurrak baratza lantzen

AITXURI HERRI-ESKOLA

URTEKARIA

35

Genua etorri zen "Erreka Mari" obratxotxongiloen bidez antzeztera. BertanHH eta LHko 1 eta 2. zikloko ikasleekizan ziren ikusle.

• Zuhaitz eguna: Zuhaitz eguna aitza-kiatzat erabiliz, eskola ondoko eremubatean 5. eta 6. mailetako ikasleek zen-bait zuhaitz landatu zituzten Udaletxekobatzuen laguntzarekin.

• Ulia: 5. eta 6. mailetako haurrakespazioa eta itsasoa ezagutzera joanziren Uliara. Han egindako ekintzenartean: Pasaiaraino mendiz joan,Arrantzale eskolako Planetarioa ikusi,portua ezagutu, arrain lonja ikusi,Donostiako Akuariumera joan,...

• Urdaibai: 3. eta 4. mailetako ikas-leek parte hartu zuten irteera honetanzenbait ekintzetan parte hartuz, ber-tako ekosistema ezagutzeko: SanCristobal auzoko padurak gidarekinaztertu, itsasontziz kanala behatu, era-kusketaz antolatu eskolan bertatik eka-rritako materialekin,...

• Ekintza horietaz aparte, aurrekourteetan hasitako pintaketarekin jarraitugenuen, landatutako zuhaitz eta landa-reak zaindu eta hondatutakoak berrituziren guraso batzuen laguntzarekin.Oria ibaiaren zati baten garbiketa egingenuen.

• Baratzea: Aurten ere baratzera joa-nez jarraitu da, eta ekainean feria egunbatean erakusketa egin da handik ate-ratako ekoizpenak erakutsiz.

HITZALDIAK

• Osasunkume: Osasunkume era-kundeak antolatuta 3., 4., 5 eta 6. mai-letako ikasleen gurasoentzat, droga-

menpekotasunari buruzko hitzaldi bategon zen ikastetxean. Bestalde umee-kin ere lana egin da tutoritza garaianosasunkumetik bidalitako kuaderno-txoa erabiliz.

• Elikadura orekatua: "Anorexia etabulimia"ko hitzaldia antolatu zen 5. eta6. mailetako ikasle eta gurasoentzat.

EURO KANPAINA

• Udaletxeak antolatu zuen "euro –astea"n ikastetxeak zenbait ekintzetanparte hartuz: euroaren desfilea antola-tu, logotipo lehiaketa, jokuak eta pro-duktuak erosi eta saldu euroa erabiliz.

IDAZLEAK ESKOLAN

Gure ikastetxean irakurzaletasunabultzatu nahirik idazleak ikasleekinharremanetan jartzea pentsatu genuen.Horretarako, lehenengo Joxean Orma-zabal, herriko idazlearengana jogenuen. 1993-94 ikasturtean beraz,ikastetxera etorri zitzaigun eta bereliburuen berri eman zigun. Aurrez hiz-kuntzako klaseetan berak idatzitako"Kittano" liburuari buruzko lana egingenuen. Lan horretan, hasieran hipote-siak egin, ondoren liburua atalka landueta bukatzeko hipotesiak egiaztatugenituen. Hori guztia egin ondoren,idazlea zetorrenerako galdera sortaprestatu zuten ikasleek. Galderak libu-ruari buruzkoak, idazlearen lan oroko-rrari buruzkoak eta pertsonalak izanziren.

Joxean Ormazabalek berak emanzigun ideia, "Idazleen Elkartetik" bidera-tuta, aurrerantzean beste idazle batzukere ekartzeko.

Ipuin eta istorio kontaketa

Esperientzia hain ona izan zenez etaikasleak hain motibatuta ikusi genituenezhurrengo urtean errepikatzea erabakigenuen. Hori dela eta, honela jarraitudugu urtero idazle desberdin bat esko-lara ekarriz.

Aipatu behar ditugu, Patxi Zubizarretagazte ordiziarra ere gure artean izangenuela. Bere "1984ko uda" liburuariburuzko argibideak emanez. MariasunLanda idazlea ezagutzeko aukera ereizan zuten gure ikasleek "Errusika" berearkakuso famatuaren bidaiak ezagutuz.Jesus Mari Olaizola "Txiliku" idazlea-rekin lehen zikloko ikasleekin elkarrizke-ta bizi-bizia izan zuten berak idatzitako"Katixa eta Kroko" liburutaz. Gure ikas-leak liburutik ihes egindako animaliakezin aurkituta ibili ziren.

Hurrengo ikasturtean Juan MartinElexpuru idazlea etorri zen. Berak ida-tzitako "Pitxirrio zirkus" liburua irakurrieta landu ondoren, liburu horretakopertsonaiek bizi dituzten abenturekinhainbat parre egin genuen. Elexpurukkomentatu zigun sortzea oso zaila zelaeta bera askotan oinarritzen zelaumeek kontatutako istorioetan. Ikasleakbero-bero ibili ziren istorioak asmatzen.

Gure ohituraren berri bazekitenKontseiluko gurasoek eta duela bi urteIñake Aramendiak, Guraso ElkartekoLehendakariak, berak lan egiten zuenudaletxeko alkatea ekartzea posiblezela komentatu zigun bilera batean,Iñaki Zubeldia hain zuzen ere. Ideia onairuditu zitzaigun eta berak martxan jarrizituen kontaktu guztiak: idazleari esan,honen liburuen zerrenda ekarri etaeguna jarri.

Iñaki Zubeldiaren "Pako belea" eta"Nire aita ezin izan nuen salbatu" libu-ruak aztertu genituen. EmanaldirakoIñake prestatu zitzaigun eta, berakhemengo inork baino hobeto ezagu-tzen zuenez, idazlearen aurkezpenaegin zigun. Pako belea, zegamarrenantzera, hitz egiten zuen belea zen, etahonen bihurrikeriak kontatu zizkigun.Handiagoen protagonista beste erabatekoa zen, baina arazo bati irtenbi-dea nola aurkitu zion kontatu zigun.

Aurrerantzean ere idazleak ekartzekoasmoa daukagu, oso interesgarriaderitzagulako gure ikasleen irakurzale-tasuna suspertzeko eta sendotzeko.

ZEGAMA 2001EGAMA

36

Ez da ez hau urte arrunta izan TOBE-RA musika eskolarentzat. Urterokoeginkizunei aurre egiten saiatzearekinbatera, iazko ikasturtean azterketa etaegokitze lanak izan ziren benetakogarrantzia hartu zuten egitekoak.Denboraren poderioz, egoerak erealdatzen joaten dira eta nahiko hasieraapala izan zuen musika eskola proiektuhonek bere hamabostgarren ikasturteahasi du 2001eko irailean. Hasieratikhona beraz aldatzen joan da eta iazkoikasturtean, 2000-2001ean hain zuzen,izandako hazkuntza eta honetatikondorioztatzen ziren zenbait aldaketeninguruan berregokitze baten beharrazuela ikusi ondoren, hauek aztertu eta2001-2002 ikasturtean zenbait berri-kuntza abiatu dira irakaskuntzarenantolaketari eta eskolaren funtziona-mendu orokorrari dagozkion alderdigarrantzitsuetan.

HISTORIA PIXKA BAT

TOBERA musika eskola 1987-1988anhasi zen bere lehen pausoak ematen.Orduan Zegamako haurrak bakarrikziren musika eskolaren erabiltzaile.Ondoren 90eko hamarkadaren lehenurteetan Zerain herrira lehenik etaSegura herrira ondoren zabaldu zenmusika eskola eta TOBERA izenahartu, gaur egun duena alegia, ordurar-te Zegamako musika eskola baitzuenizena. Benetan garrantzitsutzat jo dai-teke hiru herrien arteko proiektu batera-tua izatea, honek egiten baitu TOBERAelkartea musika eskola indartsuago etaosoagoa, hiru herrietako biztanleriarimusika mundua ezagutu, landu etagozatzeko aukera ematearekin batera.

Gaur egun berrehun eta berrogeitahamar matrikula inguru daude TOBERAmusika eskolan, hauetatik 165 matriku-la Zegamakoak. Ikasleak guztira ehuneta berrogeita hamar dira. Eta Zega-man egun ondorengo ikasketa musika-lak bideratzen ditu TOBERA musika

eskolak: pianoa, akordeoia, trikitixa,panderoa, klarinetea, saxofoia, txistua,kitarra, trikitixa, panderoa eta hizkuntzamusikala. Hauekin batera ere dantzairakasten da, musika eskolen legeakekimenen hau ere erakunde hauen bar-nean kokatzen baitu.

2001 URTEAN BURUTUTAKO EKINTZAK

Urteari hasiera emanez, erregeen ka-balgata antolatu eta gauzatu zuenZegaman TOBERA musika eskolak,urtarrilaren 5ean, errege bezpera egu-nez hain zuzen.

Bestalde, ondorengo ekintzak egindira Zegaman urtean zehar:

• 2001eko martxoaren 28an, Zega-mako Kultur Etxean, akordeoiko ikasleenentzunaldia

• Martxoaren 29an, pianoko ikasleenentzunaldia, Zegamako Kultur Etxean

• Trikitixa eta pandero entzunaldia,2001eko apirilaren 4ean, Kultur Etxean

• Ekainaren 12an, txistuko ikasleenentzunaldia, Kultur Etxean

• Zegamako eliza nagusian, 2001ekoekainaren 16an, kurtso bukaerakokontzertua

• Santa Zeziliaren omenezko kon-tzertua, 2001eko azaroaren 24an, SanMartin elizan

Hauekin batera, asko dira jorratutakolanak eta asmoak, azken batean egu-neroko lanaren ondorioz burutu ahalbaitira goian azalduriko eskaintza bere-ziak. Nabarmentzekoa da bestalde,entzunaldi eta kontzertu hauetan ikas-leek orokorrean azaltzen duten mailaeta jarrera. Baieztatu daiteke inongoarriskurik gabe izango dela Zegamandoinu eta erritmo ugari datozen urteetan ere.

Bukatzeko ekimen honetan partehartzen duten guztiei gure eskerronaagertu nahi diegu ikasle, irakasle, gura-so nahiz Udalei, denon artean eraiki-tzen eta eusten ari garen TOBERAmusika eskola bezalako zerbitzu etakultur jarduera bat gure artean izateadenon lorpena baita.

Txistu audizioa Kultur Etxean

Tobera Musika Eskolako Dantza Taldea

URTEKARIA

37

GOGOETA ESTRATEGIKOTIKZEASMA: BIHARKO ZEGAMARA

Zeasma: Biharko Zegama Taldea,zenbait zegamarrek osatutako hausnar-keta taldea da. Bertan 1996an eginda-ko Gogoeta Estrategikoan oinarrituta,ezarritako zenbait gai jorratu eta beraieiburuzko hausnarketak egiten dira.

Haserako urte haietan jendearen par-tehartzea sendoagoa bazen ere, elkartugarenok hainbat puntu hausnartu ditugu.

2000ko abenduaren 14an "Mentalita-tea eta giro politikoa hobetu" gaitzathartuta hitzaldia izan genuen Kultur-Etxean. Gai hau 2000. urterako aurriku-sita genituen lau hitzaldietatik azkenazen eta urtekaria inprentara eramanondoren egin zenez, aurtengoan eman-go dugu bertako berri.

Juanfer Garciak, bera partaide denBeasaingo talde baten berri emanzuen, bertan alderdi politiko desberdi-

netako pertsonak bildu eta elkar erres-petatuz elkarri entzuten saiatzen direnekimenenaren berri eman zuen. Taldehonen helburua arazo politiko eta hortiksortu diren egoera desberdinak mahaigainean jarriz konponbideak bilatzea daeta herrigintza lantzea.

Patxi Meabek Franko hil ondorengo-ko egoera politikoa eta gaur egungoakonparatu zituen. Bi garaietako egoerapolitikoak aztertu eta alderatu zituen.Hitzaldi bikaina izan zen eta erreflexio-rako bideak finkatu zituen.

Bestalde 2001eko otsailaren 9anegin zen bileran, aurrez egina zegoenPlan Estrategikoa berridatzi behar zelaerabaki zen; izan ere bertan egingaiikusten ziren gai asko Udalak burututazituelako edota egoera aldatuta dagoelako, berridazketarekin ekintza

eta egitasmoen egungo egoera berres-kuratuz eta berriro ere hausnartuz.

Berridazketa honi heldu aurretik,2000. urteko gure lanaren berrikuska-pen bat egin da eta azpimarratu da,Zeasma: Biharko Zegamaren Taldeakantolaturiko hitzaldietara herritar gutxierakarri dugula eta, 2001eko helburu-tzat ipini da jendearen partehartze hauareagotzea.

Lerro hauen bidez herritarrei gonbitealuzatzen zaie, Zegamaren etorkizunariburuz hausnarketa eta elkarrizketa forohonetan parte hartzeko. Bilerak hileanbehin izaten dira eta hileroko kulturekintzetako liburuxkan azaltzen badaere bilera eguna eta ordua, taldekideguztiei deialdi pertsonala egiten zaie.Anima zaitez !!!

Joan zen maiatzaren 23an, 100 urte bete zituen.Jaiotzez Salamankarra eta 1980 ezkero Zegaman biziden honek. Bere 100. urtebetetze egunean, omenalditxobat egin zioten, bertan izan zirelarik Gipuzkoako ForuAldundiko ordezkari, Zegamako Alkatea eta JubilatuElkarteko Lehendakaria ere. Jesusek, zaletasun ugariomen ditu, baina gustukoenak, erretzea, bakeroen filmakikustea, tutean jolastea, eta abar futbola eta pilota parti-duak ikustea. Zorionak, eta urte askotarako!!!

100 URTE, JESUS MERCHAN MIGUELEK

Zegamarrok aspaldidanikezagutu ditugu Arakama anai-arrebak trikitixa joz, bai herrianeta baita inguruko hainbatherrietan ere. Xabier Araka-mak egun musika du ogibideeta trikitixa lagun, EstatuBatu, Holanda, Suiza etaAustrian ere ibili da musikarieta ikastaroak ematen; horre-zaz gain Euskal Herriko hain-bat taldeetan jotzen du eta musika egiten ere trebeadugu. Besteak beste Zarauzko

ARAKAJUN Taldean jotzen dueta 2000. urteko NafarroaOinezeko musikaren egileadugu berau TRIKIZIO taldea-ren abestua; bestalde "Tierra"izeneko laburmetraiaren soinubanda ere egin du eta azkenlorpena, AEKantuz Diskan,Xabier Leteren "Itsasoan UrakHandi" kantu zaharra grabatudu TRIKIZIO taldearekin.

Zorionak beraz Xabierrizegamarron izenean!!!

XABIER ARAKAMA ZEGAMAR MUSIKARIA MUNDUAN ZEHAR

ZEGAMA 2001EGAMA

38

ORKATZ TXIKI ABESBATZA, GUREKABI ETA HARROBI

Familia guztietan gertatzen den bezalaia konturatu gabe gure txikia koxkortuzaigu. 1981eko azaroan jaio zen gurehaurren eta gaztetxoen abesbatza, urtehorretako abenduaren 8an, SortzezGarbiaren egunez parrokiako mezanagusian lehen aldiz abestu zuelarik.Beraz aurtengoan hogei urte bete ditu.Bere ibilbide honetan zenbait lagun izaneta bildu dituen bere inguruan! Berrehunzegamar inguru aritu gara kantuan berebaitan. Kantuan eta harremanetan, la-nean eta jolasean, elkarrekin proiektubateratu batean arituz. Bada zerbait!

Orkatz Txiki beti izan da gure elkartea-rentzat egiteko kuttunena. Bera baitagure kabi eta harrobi. Berarengandiksortu zen Orkatz abesbatza 1987an etaberak bultzatu du ordutik hona ere, zen-bait abeslari bertan prestatu eta ahotsnahasien taldera igaro delarik. Beraz,hogeigarren urteurren honek duengarrantzia dela eta beronen prestaketaizan da helburu nagusia Orkatz Txiki tal-dearentzat bukatzen ari garen urtehonetan.

"ADI, SORKARI" ORKATZ TXIKI ABES-BATZAREN PROIEKTUA

Horrela deitu diogu ipuin musikal bategiteko hartu dugun asmoari. Abestal-dekideek bertan parte hartze aktiboaizan dezaten nahi da, hau da abeste etagauzatze lanetan aritzearekin baterasortze lanetan ere parte har dezaten,hortik beraz proiektuaren izena. Hone-tarako aurtengoan nagusiki bi sortzai-leen laguntza izan dugu. Batetik, ipui-naren testua abeslariekin landu etataxutzerakoan zegamar idazlea eta

gaztetxoentzako literaturan aritua dugunJoxan Ormazabalen lankidetza izandugu. Berak idatzi du "Txori meteorolo-goa" izeneko ipuina eta berau izango daJosu Elberdin musikagile pasaitarrakdoinuz jantziko duen testua. Ipuin musi-kal hau 2002 urtearen barruan estraine-tzeko asmoa dugu, honetarako antzerkimunduko aditu baten laguntzaz abes-tearekin batera eszenatokiratzea ere eraberezian prestatuz.

Asmo nagusi horrekin batera 2001ekoabendutik 2002ko abendura ospatukoden hogeigarren urteurren honetanbeste zenbait ekintza ere pentsatzen etaprestatzen ari gara (erakusketa, OrkatzTxikiko abeslari ohien topaketa eta abar)eta izango duzue guzti horren berri,beraz hemendik dagoenekoz gure gon-bidapena luzatzen dizuegu, ekimenhauetan gogotsu parte har dezazuen.

ORKATZ TXIKI LANEAN HAUNDI

Baina aurtengora berriro itzuliz, lanugaria bete dute Orkatz Txikiko partai-deek 2001ean ere. Laburki aipatzekobesteriko tarterik ez dugunez, bihoazegindakoak ondoren:

• Urtarrilaren 1ean Urteberriko mezanagusian abestu zuen parrokian.

• Hilabete horretan, hilak 6 Erregeegunez, XVI. Eguberri Jaialdian ere partehartu zuen Orkatzekin batera.

• Martxoaren 10 eta 11n, Barriakoaterpetxean lan asteburu bat jorratuzuen. Bertan Joxan Ormazabalekin ipui-naren lanketa egin zuten eta InmaArroyo zuzendari eta irakasle gasteizta-rrarekin ere lan egin zuten. Bera izango

dute aholkulari hurrengo urtean erealdizkako lanaldi trinko hauetan.

• Apirilaren 4ean Legorretan emanzuten kontzertu bat, jendearen txaloakeureganatuz.

• Apirilaren 12an Ostegun SantuzZegamako parrokian meza nagusianabestu zuten.

• Apirilaren 21ean Mutrikun izan ziren,bertako Madalen abesbatzarekin bateraemanaldi bikain bat osatuz.

• Ekainaren 2an, Zegaman V. HaurAbesbatzen Jaialdia antolatu eta bertaragonbidatutako Mutrikuko Madalenabesbatza eta Urretxu-ZumarragakoGoiargi Txiki eta Goiargi Txikitxoak abes-batzekin kantatu zuten.

• Ekainaren 10ean Zegamako parro-kian Lehen Jaunartzeko mezan abestuzuten.

• Ekainaren 29 eta 30ean Lizarranlanaldi trinkoa burutu eta denboraldiaribukaera eman zioten.

• Azaroaren 24ean Zegaman SantaZezilia kontzertua.

• Abenduaren 15ean Zegaman XVII.Eguberri Jaialdia.

• Abenduaren 21ean UrretxunGabonetako kontzertua.

• Abenduaren 26ean SegurakoZaharren egoitzera bisita eta kantaldia.

Ezbairik gabe, urtea ongi borobildudute. Eta datorrena ere arestian aipatubezala proiektu berriz betea ageri da.Badute bai zereginik Leire Lozanorenzuzendaritzapean diharduten hogeita-bost neska-mutilek. Jaso bezateOrkatzkide guztion txalo beroena.Zuetaz harro gaude!

ZEGAMAKOORKATZABESBATZA

Orkatz-Txiki abesbatzako kideak

URTEKARIA

39

ORKATZ ABESBATZA, EUROPARABIDAIA

Urteko azalpenaren tarterik haundienaOrkatz Txiki abesbatzak hartu badiguere, merezitako tartea gainera, Orkatzahots nahasien abesbatzarentzat ereurte ona izan denik ezin uka. Gogoreman diogu lanari, Migel Zeberio zuzen-dari tolosarraren eskutik eta IzaskunArruabarrena ahots teknika irakaslearenlaguntzaz. Egindako lana benetan atze-maten da eta honela adierazi digute aur-tengoan entzun gaituzten etxeko herritarnahiz kanpotar guztiek. Bide onetik goazeta horretan sakontzea dugu helburu.Motz-motz bada ere ondorengo ekin-tzak aipatuko ditugu aurtengoan burutu-takoetatik aipagarrienak bezala:

• Batzar Orokorra, 2001eko urtarrila-ren 13an. Bertan erabakitzen eta jaso-tzen dira elkartearen asmo nagusienaketa urte honetako proiektu artistikoak

• Martxoaren 31n, Ordiziako SantaAna abesbatzarekin batera, Zegamankoru musika kontzertua.

• Maiatzaren 26ean, DonostiakoElizbarrutiak gonbidaturik Lourdesa bisi-ta. Bertan egunean zehar goizeko nahizarratsaldeko meza nagusietan eta gai-xoen ekitaldi nagusian koru ofizialabezala parte hartzea Juan Mari Uriartegotzaina buru zuten elizkizunetan.

Eguerdi partean gaixoei bisita eta kantuemanaldia. Egun neketsua baina politaeta gizakoitasunez betea!

• Uztailaren 15a, Zegaman Adinekoeneguna, meza nagusian kantatzea.

• Uztailaren 28tik abuztuaren 12raEuropara bidaia (Milan, Innsbruck,Salzburgo, Viena, Praga, Nurenberg,Paris). Talde harremanetarako aukeraezin hobea, musikaren erreinua direnhiriak bisitatzea eta beraietan abestea...esperientzi bikaina.

• Irailaren 16an Zerainen Adinekoeneguna, meza abestua eta ondorengokontzertua

• Urriaren 12tik 14ra AragoikoPirineoko herrietan kontzertuak:Torreciudad eta Castejón de Sos.

• Azaroaren 24ean Zegaman SantaZezilia kontzertua.

• Abenduaren 15ean, Zegaman XVII.Eguberri Jaialdia.

• Abenduaren 22an, BeasaingoZaharren egoitzara urteroko bisita etakantalditxoa

• Abenduaren 25ean, Eguberri egune-ko meza nagusia parrokian

Ez dira egindako guztiak azaltzenbaina bai adierazkorrenak. Urtea bene-tan berezia egin duena dudarik gabe,udan Europara egindako irteera izan da.

Bidai hau prestatzeak eman digu bainahiko lan eta buruhauste, baina azke-nean denak merezi izan du benetanesperientzia ezin hobea izan baita:Innsbruckeko plazan emandako kantal-dia, Vienako katedralean eginiko kantal-dia, Salzburgo ondoko herrian lakubaten altzoan osatutako kontzertuaarratsalde paregabe hartan... bizitzaosorako oroitzapen ezin hobeak dira.

Bestalde aurtengoan ere urterokoekintza bereziak aurrera eramaten saiatugara: otsailaren 4ean Santa Ageda bez-pera eguneko kantu eskeko irteera, VIII.Kantu Festa iraileko azken larunbatean,hilak 29, kantuaren inguruko herri festagauzatuz eta Olentzeroari harrera etahonekin batera kantu eskea abenduaren24ean. Aipatzekoa da ekintza hauekguztietan herritarren parte hartzea,honek egiten baititu arrakastatsuak, gukantolaketa lana egiten baitugu nagusiki.Horrela jarraitzeko dei bat luzatu nahidizuegu herritar guztioi kantu eske ohitu-ra hauek gordetzea eta urtero biziberri-tzea denon eginkizun baita.

Izan dira beste aipagarri batzuk ere,urtean zehar abestutako ezkontzak (ezinnabarmendu gabe utzi uztailaren 22anMila Alustiza eta Jabier Azurmendi, gure"Txato", lagunen zilarrezko ezkontzaospaketa, zein egun maitagarria emangenuen elkarrekin!) baina honetan utzibeharko dugu aurtengoa, urtea bezala-xe urtekari honetako gure tartea amai-tzen ari baita. Beraz, zegamar lagun,badakizu, kantua gustatzen bazaizu etakantuz bizi nahi baduzu zatoz gurekinbatera zure gogo horiek asetzera.Datorren urtean zeu ere gure ibilbidehonetako partaidea izango zara eta orrihauetan Orkatz elkartearen urratsak ira-kurriz gain gogoratuz, berriz gozatzekoaukera izango duzu. Ordurarte eta betibezala beraz gure ateak zabalik daude,izan ongi!

Orkatz abesbatza Europan

OrkatzAbesbatzak

antolatutakoKantu Festa

ZEGAMA 2001EGAMA

40

G.- Non jaio zinen Txomin?

Ni Matxinbentan jaio nintzen, gu jaioginen partea Azpeitiko auzokoa da.Matxinbentak bost herritara pertenezi-tzen du, txikia da baina ugaria. Gurebaserria gaur egun ez dago zutik, eroriegin zen.

G.- Zegamara zer dela eta etorrizinen?

1944ko otsailaren 20an etorri nin-tzen Zegamara gerora nere koinatuaizango zen Demetriorekin lan egitera,

urte zituela. Bizi garenetatik bi Zega-man bizi gara eta bestea Donostian,honek gerratean hanka galdu zuen etaelbarriturik dago, 88 urte ditu. Aspal-dikoak gera gu.

G.- Sakristau lanetan noiz hasi zinen?

Papeleran bi urte edo lanean nerama-tzala, Don Jose Antoniok deitu zidan,arratsalde batean, nik garai hartan,koruan abesten nuen elizan, zuzendariEuxebio Ormazabal genuen. Ordurakoelizan bastante sartua nengoen beraz,hori dela eta, Don Jose Antoniok abisuabidali zidan berarekin egoteko, ez naizgogoratzen zein izan zen abisua emanzidana. Lehenengo bururatu zitzaidana,okerren bat egin izango nuela izan zen,horrelako abisua izateko, eta erabakinuen ez joatea, beldurtuta edo. Hurren-go egunean berriro abisatu zidaten,Don Jose Antoniorengana joateko etaorduan joan egin nintzen.

Berak zera esan zidan: - Galderahauxe egiteagatik deitu dizut: - Nahi alduzu Sakristau izan? Hori guztia,ezkondu aurreko urtean izango zen1957an eta gaur arte, urte asko. Nikegungo parrokoa den Pellori komentatuizan diot uzteko kontua baina, ez duentzun ere egin nahi. Txorkatilakoerreumarekin eta ez naiz oso ondo ibil-tzen batzutan baino, jarraitu egiten dut.

G.- Jubilatu arte Papeleran ibili alzinen?

Bai, jubilatu artean bai. Papelera etaInprentaren artean 300 batetik gora ibi-liko ginen lanean.

G.- Zein lan egiten zenuen?

Denetik, azkeneko lau edo sei ur-teetan Salan ibili nintzen.

G.- Zure aurretik Sakristau zein izanzen?

Don Jose Andres zen. Don Jose An-dres Gorrotxategi eta bere anaia Idiaza-bala joan ziren garaian niri deitu zidaten. Ni baino lehen deitutakorikbazegoen, baino inork ezin. Ordain-dutako lanak lehenago betetzen diraborondatezko hauek baino.

hark laguntzailea behar zuela eta; hama-lau urtean lanean aritu nintzen koina-tuarekin lehenik, mendi lanetan batezere, aspertu bat hartu arte, eta geroPapeleran sartu nintzen. Dalia arreba,1942an etorri zen. Egurtzeko Mercedesezkondu behar zuen eta haren despe-dida Rubionean izan zen eta horrelaxeetorri ginen. Ezkondu 1958an eginnintzen.

G.- Zenbat senide zineten?

Sei senide ginen eta hiru bizi gara.Gazteena umetan hil zen bi edo hiru

TXOMIN LANDA (SAKRISTAUA)

"...Don Joxe Antoniok abisua bidali zidanberarekin egoteko, lehenengo bururatu zitzaidan gauza okerren bat egin izango

nuela horrelako abisu bat izateko eta ez joatea erabaki nuen..."

"Fedeari ez zaio gaur egun bizkarrik ematen, baizik eta jendea nagikeriz alboratzen da"

“1957an hasi nintzen Sakristau lanetan”

URTEKARIA

41

G.- Eta zuk maixu zein izan zenuen,nork erakutsi zizun lan horietan?

Nik aurretik banekien elizako martxa,monagilo izan bainintzen. Niri gehienIntrobitoak ikastea kostatu zitzaidan.

G.- Zer dira Introbitoak?

Dena Latinez izaten zen, Mezeaorduan monagiloek laguntzen zuten,latinez ematen zen eta latinari erantzunbehar zenion, eta hari esaten zitzaionIntrobito. Zuek horrelakorik ez duzueezagutu, asko aldatu da hori. Monagilogaraian, mutikoa ni eta aita oso gazte hilzitzaigun ume ginanean eta ama hiruume oso txikirekin gelditu zen. Kaleinguruan bizi ginen eta monagiloakbehar zirenez, monagilo sartu nintzen,baina horretarako Introbitoak ikasibehar latinez, eta ondo kostata ikasinituen. Orain ahaztu ere banago, inoizhitz batzuk etortzen zaizkit baina.

1957an hasi nintzen sakristau lane-tan, Zegamakoak ziren bi mutikoSeminarioan zebiltzan (garai hartangaur baino ugariago joaten zirenSeminariora), Zubizarreta anaiak, Joxeeta Andres. Don Jose Antoniori komen-tatu nion, monagilo ibilitakoa nintzelabaina ahaztu ere banengoela eta zeregingo genuen, orduan berak esan zidanlasai egoteko Joxe Zubizarretak eraku-tsiko zidala sakristiko zirrikituak eza-gutzen. Joxe bera mutikoa zen artean12-13 urte. Horrelaxe hasi nintzen.

G.- Sakristau lanaren barruan, kan-pai jotzea ere tokatzen zaizu? Orainelektrikoak daude baina, lehen zeukjotzen zeniten, kontatu pixka bat.

Lehen kanpaiak denak, eskuz jotzenziren, eta oso musika polita jotzengenuen, maiatzan 3tik irailaren 14 arteSanti Kurutzetatik Santi Kurutzetara.Egunean hiru aldiz, Maiñeak goizean,goizeko seietan, meza 6:30etan izatenzen, eguerdian 12:00etan eta iluntzean,ilunbistan. Orduan kanpai asko jotzenziren oraingo aldean. Gaur egun, Hilkanpaiak, meza aurreko kanpaiak,eguerdian 12:00takoak eta larunbatetanedo jai bezperatan eguerdiko 14:00tan,jaiaren anuntzio modura, besterik ez dajotzen.

G.- Lehen kanpai bereziren batzukegongo ziren, ezta?

Bai. Lehen komentatutakoak, Kon-juro kanpaiak esaten zitzaien, maitzai-ren 3tik irailaren 14ra; orain jotzendirenak denak. Lehen ume gehiago hil-tzen zen eta orduan kanpai berezi ba-tzuk jotzen ziren, torrearen puntarainoigo behar izaten nuen, kanpaiaren min-gaina hartu eta harekin jotzen nuenkan, kan, kan, kan... Aingeru kanpaiak

deitzen genien. Orain ez da jotzen,zorionez hil ere ez dira egiten.

Lehen kanpantorreraino igo eta jo-tzen ziren, gaur egun errezago jotzendira, botoi bati eman eta kitto.

G.- Orduro jotzen ziren kanpaiakeskuz jotzen ziren edo mekanikoa zen?

Erlojuak eta kanpaiak, kontrapisuenbitartez lan egiten zuten. Aurrez kontra-pisuak martxan jarri behar izaten zireneskuz, pisuak goraka eramanez eta hirubat egunetarako iraupena izaten zuten.Kontrapisuak oso luzeak ziren, behe-raino jeisten ziren eta martxan jartzekokanpantorrera igo behar izaten zenZumalakarregiren mausoleoaren ondo-an dagoen atetik gora igota. Orduanastean hiru aldiz igo behar izaten nituenkarakol eskailera guztiak, eta esan behardut, asko direla. Maiatzaren 3tik iraila-ren 14rartekoan berriz, egunean hirualdiz jo behar izaten nituen baina ezgoitik, behetik baizik.

Gaur egun erloju zaharra gelditutadago, orain mekanikoki egiten du lana.

G.- Papelerako lanarekin nola konbi-natzen zenuen kanpai jotzearena?

Goizean zortzietarako jotzen nuenlanera sartu aurretik, eguerdian hama-bietan lanetik irten genuenean eta ilun-tzekoa berriz seietan, lanaren ondoren.

G.- Sutea dagoenean ere kanpai bere-zia jotzen da, ezta?

Bai, oraindik ere jotzen da, hauei su-kanpaiak deitzen zaie eta eskuz jotzendira oraindik ere. Badaude kanpai ba-tzuk oraindik eskuz jotzen direnak, bi

kanpai elektrizitatearekin daude bainobeste bi handi fijo daude, hauek ez dagomugitzerik, hauek eskuz jotzen dira,adibidez su-kanpaiak, jai bezperatan, jaihandixamarretan.

G.- Fijo horiek nola jotzen dira?

Sokaz. Mingainetik soka jarri etasokari eraginez jotzen dira. Nekeadexentea dauka, musika atera behar bai-tiozu eta horrek besoak asko nekaraztenditu.

G.- Zuk ere norbaiti erakutsi behar-ko diozu, ezta Txomin?

Bai. Borondatea duen norbait balegoerakutsiko nioke nik baina ez da inorprestatzen eta!

G.- Hildakoren bat dagoenean kan-pai ezberdinak izaten dira, bainabadute beste berezitasunik?

Bai, hamabi toke ematen dira hilda-koa emakumea denean eta hamahirutoke hildakoa gizonezkoa denean.Lehen irratirik eta egunkaririk ez zenegoten eta nolabait bereiztu behar zen,jendea horrela enteratzen zen. Kanpaihauek hileta dagoen egun berean goizezjotzen dira, gaur egun ere jotzen jarrai-tzen dugu eta modu berean.

G.- Ba al dago kanpai jotze modurenbat lehen jotzen zenik eta gaur egunjotzen ez denik?

Gaur egun haurren bat hilko balitz ezlitzateke joko lehen bezela, bueltako batemango litzateke eta gainera elektrizita-tearekin joko litzateke. Lehen mezahasieran kanpai txiki bat jotzen zenKanpatxoa deitzen zitzaion eta tin, tin,

Txomin Landa San Martin Parrokiaren aurrean

ZEGAMA 2001EGAMA

42

tin... jotzen zen, Kanpaitxoa Sakristiarenparean goian dagoena da, meza hastenzela abisatzen zuen, gaur egun ez da jo-tzen, bueltakoa jotzen da mekanikoki.Lehen kanpai asko jotzen zen, gauregun baino askoz ere gehiago.

G.- Kanpaia jotzeaz gain, elizarenzerbitzu lanetan, ixilean baino, lanasko egina zara Txomin, zer gehiagoegin izan duzu?

Sakristau lana, jantziak prestatu,lehen gaurko aldean, Kasuiak ezberdi-nak ziren, horiek prestatu, Ogiak pres-tatu, apaizari prestaketan lagundu etaondoren Mezan lagundu, beharra dagoen lekuan egon, IntsentsuarenIntzesarioa manejatu...

Ikusten ez den lan asko egiten da.

G.- Bitxikeriren batez gogoratzen alzara?

Ezkontza asko izaten zen garai hartan,herriko ezkontza guztiak bertan egitenziren. Orduan prestaketak handiagoakegin behar izaten ziren, eliza txukun etaongi egon behar izaten zuen. Kanpaiakere, bereziak izaten ziren ezkontza zelaeta, eta eskuz jotzen ziren kanpai mordobat, festa zela eta.

G.- Apaizak ere ezagutuko zenituen,konta iezaiguzu zeinetaz gogoratzenzaren?

Parrokoa Don Jose Antonio, DonAndres Oiarbide, Don Juan, Don JoseAndres, Don Inazio (nahiko denboragutxi egin zuen Zegaman), DonLorenzo, Don Jabier Lezeta Ormazabal,Don Jose Uranga, Don Clemente, IñakiBereziartua eta Pello Urriolabeitia.

G.- Sermolaririk onena zein?

Orduan pulpitora igotzen ziren hi-tzaldia egitera, Don Andres askotanigotzen zen eta Don Jose Antonio erebai, hauek izan ziren hitzaldia ondoan-txen ematen zutenak, hizlari onak ziren.

G.- Zure lanerako eraginik handienaizan duen apaiza, zein izan da?

Nik harreman ona gehienekin izandut, baino gehiena Don JoseAntoniorekin izan dut, azken aldianDon Lorenzokin ere oso ondo. DonAndres zaharra zen 93 urtekin hil zenZegaman, gero Don Jose Antonio eginzuten parroko.

G.- Obrak ere egin izan dira elizan?

Bai, Don Jose Antonioren garaianbidrierak jarri ziren leihoetan, lehenleiho korriente batzuk ziren, sermoiaegin behar zutenean kortinak jartzenziren, sakristauak isten zituen, nireaurreko sakristauak egiten zituen lan BEGOÑA OLARTE

horiek, nik ez dut ezagutu hori. Nibidrierak jartzen aritu nintzen.

Obrak berriz, Iñaki Bereziartuarengaraian hasi ziren, teilatua konpondu,pintatu, erretaula txukundu, aulkiakjarri lehengo silak kenduta, zorua ereberritu zen... Gaur egun Pellokin teilatuguztia konpondu da, Aizkorriko guru-tzea elizan jarri da eta horretarako lekuaegokitu da eta beste zenbait proiektu erebadaude.

G.- Lehen elizaren antolamentuangizonezkoak alde batean eta emaku-mezkoak bestean esertzen ziren etasilak ere beste era batera zeuden anto-laturik, ezta?

Bai, gizonezko guztiak aulkitan edokoruan egoten ziren, emakumeak ezinzuten pentsatu ere egin aulkitan eser-tzea. Emakumeak beti silatan esertzenziren. Aulkiak gurutzea bitartean egotenziren. Gaur egun hori ere majo aldatuda eta eskerrak.

G.- Garai batetan sila ondotan argi-zaiolak egoten ziren, ezta?

Bai, su baten egoten zen orduan eliza,ez da urte asko hau Zegaman ikustenzela. Hildakoari urte betean behintzatargizaiola ipintzen zitzaion.

Askotan pentsatu izan dut, erretzekoarrisku handia egoten zela orduan, ezdakit nola ez zen eliza gehiago erretzen,izugarrizko arriskua ikusten nuen argi-zaiolekin. Eliza osoa argi batean egotenzen eta zorua egurrezkoa zegoen, nahi-koa zen zoruak piska bat su hartzea,eliza osoa erretzeko, baina ez zen sekulaere ezer gertatu. Berritze obrak eginzirenean kendu ziren argizaiola guztiak,orduan aldare azpian, eskailera ondoanmahai txiki bat kandela batekin jarrizen eta listo.

G.- Eta Konfesionariak?

Bostetik lau kendu egin zituzten.Don Lorentzo bizi zen artean egonziren baina, obrekin kendu egin ziren.Don Lorentzok erabiltzen zuena orain-dik Elizan dago. Alde horretan bi zeu-den jarraian, eta beste biak Pontearen bialdeetara zeuden. Pontea ere aldaturikdago gaur egun aurrean dago bainalehen atzean egoten zen. Denera bostzeuden.

Aldarea ere lehen itxirik zegoen balkoimoduko itxitura batekin, hura ere obre-tan aldatu zen.

G.- Meza guztia latinez izaten al zen?

Ez, sermoiak euskaraz eta pulpitotik,inongo bozgorailurik gabe izaten zirengainera eta meza garaian apaiza bizka-rrez egoten zen. Bestela, mezak ez dira

asko aldatu, gehienbat estiloa aldatu da,erosotasuna handiagoa dago orain,baina esentzian berdin jarraitzen du.

G.- Noiz arte jarraituko duzuSakristau lanetan?

Egia esatea nahi baduzu, nik jadanik80 urte ditut eta beste bati pasoa ema-ten hasteko garaian nagoela geroz etagarbiago dut. Nire ustez, ez dut denbo-ra askoz gehiagoan lan honetan jarraitu-ko. Orain negua ere badator eta gerozeta gogorragoa egiten zait ardura horieramatea. Ordezkoa bilatzeko ahalegi-nak egin beharko ditut.

G.- Badakit, Arantzazuko AmaBirjinarengan fede handia duzula, etaArantzazura urtero bederatziurrenaegitea joaten zarela. Zenbat urte dara-matzazu?

Gure Arantzazurekiko erlazio osozaharra da, Pakita nire emaztea eta bereahizpa Romana asko joaten zirenArantzazuko Goiko Bentara jostera, etaaurretik ere erlazioa handia izan dugubetitik, hau da, gure gurasoak ereArantzazura asko joaten ziren eta betiGoiko Bentara inguratzen ziren bertakofamiliakoak balira bezela baitira.Beraiek ere Zegamara, gure etxera, SanMartin egunean etortzen dira eta erlaziohandia dugu.

Esan behar dut, Zegamako herriakbeti eduki duela ohitura, iraila eta urri-ko hilabetetan Arantzazura joateko.Garai batean gainera, larunbatean oinezjoan eta Arantzazun gaua egin ondorenigandean bueltatzen zen mendizZegamara. Hori jende askok egitenzuen, eta baita geuk ere.

Bederatziurrena egiten, badaramaguia 26 urte, urtero urtero, bertan ospaki-zun guztietan parte hartzen dugu,guretzat oso garrantzizkoa da eta urterooporretara joatea bezela hartzen dugu.

G.- Zer esango zenieke gaur egunfedeari bizkar emanda bizi direnei edosinsimen bila baina ezin aurkitutadabiltzenei?

Nik esango nuke fedeari ez zaiola gauregun ere bizkarrik ematen, gehiagoesango nuke, nagikeria dagoela gauregun. Garbi ikusten da, hiletetan izuga-rrizko jendetza egoten da, iganderokoanberriz asko bajatzen da. Nire ustez nagi-keria da, errazegi uzten zaio edozeinobligaziori.

Nire ustez, nagikeria guztiak utzi etaelizari gehiago jarraitu beharko litzaio-ke, fededunontzat, Jainkoari jarraitzeaklehendabiziko lana izan behar bailuke.

URTEKARIA

43

Santa Kruz Egunean, maiatzaren 3an, ohiturari eutsiz Meza izangenuen Olaberriko Santa Kruz Ermitan. Bestalde aurten ere SanBartolome Jaietako toka txapelketa antolatzea gure gain joan da etahona hemen aurtengo irabazalea:

Herriko irabazlea: Joakin Irastorza Mendizabal

OLABERRI ELKARTEA

ZEGAMAKO

EHIZTARIEN

ELKARTEA

BELEA ELKARTEA2001. urtea ehiz urte ona izan da gure mendietan. Postu askotan uso dexen-te bota da eta horrek datorren ehiz denboraldirako ere ilusioa eta esperantzaematen digu.

Aurten Zegamari egokitu zaizkion ehizpostuak nahiko onak izan dira:

Parajea Postua Parajea Postua

APOTA 2 APOTA 8APOTA 10 LARREBIL 5ITURGAIN 1 ARATZ 1ARATZ 3 PEAZULOETA 6LEOTARAN 2 LEOTARAN 4LEOTARAN 6

Bestalde, hona hemen Partzuergoan egindako enkante publikoan gehien eginduten postuen zerrenda:

Parajea Postua Enkantea

APOTA 13 1.410.000 pztaAPOTA 11 1.201.000 pztaAPOTA 9 1.037.222 pztaAPOTA 15 1.001.111 pztaAGIÑARAN 1 941.300 pztaAGIÑARAN 5 916.605 pztaLARREBIL 6 866.605 pzta

JOXE MARI ESNAOLA CATALUNYAN

José Mari Esnaola (Ezpaleo baserrikoa) aurtengoan Catalunyan famatuaegin zaigu. Hain zuzen ere, Urriaren 21ean Seu d´Urgellen aizkoran erakus-taldi bikaina egin zuen, bertan antolatzen den " Pirineotako azoka" ikusga-rrian. Izandako arrakastak eragin zuen Seu d´Urgelletik 12 Kmra dagoenOrganya (Lleida) herritik azaroaren 25erako berriro ere deitzea. Ikus daite-keenez Jose Mari Esnaola ezaguna egiten ari da Catalunyan.

Jose Mari Esnaola aizkoran

Pako IrastorzaOlaberriElkarteko kideaToka Txapelketakosaria ematen

ZEGAMA 2001EGAMA

44

GURASO ELKARTEA

Guraso Elkartea Aitxuri HerriEskolako haurren guraso guztiokosatzen dugun Elkartea da. Gureegitekoa gure seme alaben hezike-tan laguntzea da.

Helburu honekin 2001. urteanburutu ditugun ekintzetako batzukhauek dira:

IHAUTERIAK

Gure haurrek urtero ospatzen dituzteihauteriak Zegaman. Aurten otsailaren23an, ostiral arratsaldean ospatu zituz-ten. Lehenik Eskolan prestatutakomozorroa jantzita Zegamako kaleetanzehar desfilea egin zuten. OndorenGuraso Elkarteak Udaletxe azpikoarkupean txokolate beroa bizkotxoekineskaini genien bertaratutako ikasle, ira-kasle eta gurasoei eta festa bukatzekoburuhaundien aurretik korrika ibili ziren.

IKASTURTE AMAIERA eta FESTA

2000/2001 ikasturtearen amaieranurte osoko ostiraletan muxutruk taile-rretan aritzen diren guraso eta gainon-tzeko bolondresei afariatxo bat eskainizien Guraso Elkarteak Ostatun.Badakigu afari honekin ez dela ordain-tzen beren urte osoko lana eta horrihonen bidez gure esker ona luzatu nahidiegu Inaxi Urreaga, Asun Etxegia, Pili

Eceiza, Mª Isabel Azurmendi, ArantxaBerasategi, Maite Asurmendi, Mª SolEtxeberria, Mª Luisa Marín, LauraCalleja, Izaskun Igoa, Ainara Arrieta,Aitor Garaiar, Mikelar Mendia eta JuanLuis Bakerori.

Bestalde, aurten ere "ikasturteamaierako festa" ospatu genuen ikas-turtea amaitu zen egunean, ekainaren22an, arratsaldez, Eskolako patio han-dian puzgarriak eta kars-ak jarri zireneta Aitxuriko eskola umeak salto ugariegiteko aukera izan zuten. Bero ikara-garria egin zuen arratsalde hartan etapuzgarrietako bat, tobogana, erabiltze-rik ere ez zen izan, eguzkiaren beroareneraginez haurren hankak erre egitenbaitziren.

IKASTURTE BERRIAREN HASERA

Ikasturte berria hastearekin bateraGuraso Elkartearen Gida Batzordeakzenbait ekintza burutu eta antolatubehar izaten ditu. 2001/2002 ikasturte-aren haseran besteak beste ondorengohauek burutu dira: Eskola kiroleko ira-kaslearekin (Xabier Intxausti) kontratuaizenpetu, Aitxuri Eskolako ikasleen istri-puetako asegurua kontratatu, liburuakbanatu, txandalak eskatu eta banatu,urteko bideo emanaldien egutegia egin,gurasoentzat hitzaldia antolatu, BatzarOrokorra antolatu e.a.

Aipamen berezia merezi dute, ikas-turtean zehar haur eta gaztetxoek partehartzen dutelako, urtero antolatzenditugun ondorengo bi ekintzek:

1) Bideo emanaldiak: igande arratsal-

detan (hamabostean behin) KulturEtxean haurrentzat zinea edo bideoakjartzen dira.

2) Eskola Kirola: eskolako orduezkanpo 3. mailatik gorako ikasleek kirolezberdinak ikasten eta praktikatzen aridira Xabier Intxausti irakaslearekin.

ESTATUTUEN ALDAKETA

Aurten, urriaren 17an egin den BatzarOrokorrean Guraso ElkartearenEstatutuak aldatu dira. Aldaketak egite-aren arrazoia zera izan da, GurasoElkartearen funtzionatzeko moduaaldatu egin da aurreko urteetan etaaldaketa hauek Estatutuetan sartu dira.

Esan behar da bilera hartara osoguraso gutxi joan zirela eta BatzarOrokorrak urtean behin izaten direnez,gai garrantzitsuak azaltzen direnez etaguraso guztien kezkak azaltzeko uneegokia eskaintzen dutenez, hurrengourteetan parte hartze handiagoa izateaeskatzen du Gida Batzordeak.

SAN MARTINETAN TAKOLO, PIRRITXETA PORROTX

Guraso Elkartea iaz hasi zen SanMartinen inguruan Zegaman ospatzenden aste bukaeran haurrentzat zerbaitantolatzen. Honetarako Udalarengandiklaguntza ekonomikoa jasotzen dugu.

Aurten, azaroaren 18an, igande arra-tsaldean, Takolo Pirritx eta Porrotx pai-lasoak izan genituen eta 650 pertsonainguru bildu ziren frontoian. SaioanTobera Musika Eskolaren barruanZezilia Herrero irakaslearekin dantzaikasten duten haurrek ere parte hartuzuten eta oso saio polita eskaini zen.Ondoren txokolate beroa bizkotxoekineskaini genuen frontoian bertan.Txokolate hau egiteko komeria frankoibili genuen, 300 lagun inguru esperobait genituen eta jende kopuru bikoitzaetorri zenez txokolate gehiago egitekojeneroa biltzen ibili ginen pailasoakberen saioa eskaintzen zuten bitartean.

Hurrengo urteetan ere San Martine-tako igande arratsaldeetarako antzekoikuskizunak antolatzen jarraitzea dagure asmoa eta nahia, Udalak ematendigun laguntzarekin eta sarrera kobra-tuz jasotzen dugun diruarekin. HonelaZegama eta inguruko haurrek momen-tu pozgarria pasa ahal izango dute.Takolo, Pirritx eta Porrotx San Martinetako emanaldian

URTEKARIA

45

Iñake Aramendia

IÑAKE ARAMENDIA IRASTORZA,GURE LEHENDAKARIA.

Aurtengo urteak oso une tristeak ereekarri dizkigu gure inguru eta bileretara.

Guraso Elkarteko Lehendakariagenuen Iñake. Bere gaixotasunarenaurka bi urtez borroka ikaragarria eginarren hil egin zen urriaren 17an. AitxuriEskolako guraso guztiok ikasgai mires-garria jaso genuen beregandik gaixoegon zen denbora guztian. Gure arteanzegoenean beti aurrera begiratzen zuengaixorik ez balego bezala. Beti bere

seme-alaba eta senarraren ondoanikusten zen bere guraso papeleantinko. Guraso Elkarteko Gida Batzor-dean ere, gauzak antolatzen, Estatu-tuak aldatzen eta gainontzeko lanetanbeti lehenengo ilaran aritzen zen. Guberriz, bere ondoan, isiltasunean, berekemena eta indarra miresten egotenginen.

"Iñake, ez dakigu guregandik merezizenuen laguntzarik jaso zenuen beharzenuenean, baina orri honen bidezguraso guztioi erakutsitako kemena etaGuraso Elkartean egin duzun lanaeskertu nahi dizkizugu bihotz bihotzez".

ZEGAMAKO ODOL EMAILEEN ELKARTEA

Zegamako odol emaileen elkarteakurtean bitan deitzen die zegamarreiberaien odola eskatzeko eta aldi bere-an bai ebakuntza, gaixotasun edotaistripu larrien ondorioz beharrean ger-tatzen direnei laguntzeko.

Aurtengoan odol ateraldiak martxoa-ren 3an eta urriaren 20an burutu zireneta bietan 44 na pertsonek parte hartuzuten. Ez da batere kopuru lotsagarriaZegama bezelako herri txiki batentzat,baina inoiz etorri ez zaretenoi dei egi-ten dizuegu zuek ere eman dezazuen.

Goierriko odol emaileen batzarra Liernin

GOIERRIKO ODOL EMAILEN BATZA-RRA LIERNIN.

Liernin ospatu zen Goierriko odolemaileen batzarra, aurten Segura etaZegamako ordezkarioi egokitu zaiguegun hau antolatzea eta ohiturari jarrai-tuz, 25 odol emanaldi egindako bailara-ko odol emaileei domina bat ematenzaie batzarraren ondoren eta aurten-goan bi zegamar zeuden tartean:

- Jabier Arizkorreta Elarre

- Jose Francisco Alustiza Azurmendi

Gazte Herexa Elkartea 1999ko ekaineaneratu genuen herriko zenbait gaztek,Zegamako herritarrei –eta bereziki gazteei-beraien denbora librea funtzio kultural,sozial eta hezitzailea duten jardueren bidezkudeatzeko aukera eskaintzeko helburua-rekin.

Diru-iturri nagusi modura herriko jaietan jartzen dugun txos-na eta udalak urtero herriko elkarteei banatzen dien diru-lagun-tzaren kopuru bat erabili ohi ditugu. Horrez gain, tarteka bestebaliabide batzuren beharra ere izaten dugu; esaterako, kalera-tu berriak ditugu elkartearen logotipoarekin diseinaturiko kami-setak.

Baliabide horiez baliatuz, elkartearen helburuetara bideraturi-ko ekintzak antolatzen ditugu urtean zehar. Honako hauek aipadi-tzakegu azken hamabi hilabeteetako ibilbideari dagokionez:

Joan zen abenduaren 29an mahai-jokuak antolatu genituenherriko plazan. Helburua gazte koadrilen arteko harremanaklantzea izanik, jolas kooperatiboaren bidez arratsaldea igaro-tzeko aukera izan genuen.

Udaberri aldera, logotipo-lehiaketa antolatu genuen, herritarnahiz kanpotar guztientzat irekia. Aurkezturiko lehiakideak hona-ko 4 kide hauek izan arren, guztira 9 logotipo aurkeztu zituzten:

• Iker Zubeldia Katarain zegamarra

• Leire Igoa Arizkorreta zegamarra

• Erkuden Muguruza Prego pasaitarra

• Iñaki Arriaran Murgiondo idiazabaldarra

Aurkezturiko logotipoak aztertu ondoren, epaimahaiak lehensaria Leire Igoari ematea erabaki zuen, eta bigarrena berriz, IkerZubeldiak eskuratu zuen.

Hona hemen Gazte Herexaren logotipoa, lehen sariaren irabazlea:

Esan, "herexa" hitzak aztarna esan nahi duela.

Udazkenean, San Martin azokaren egunean, Gazte-Herexaren eskutik Goierriko bost sagardotegi desberdinetakosagardoa dastatzeko aukera izan zuten polikiroldegira hurbilduziren guztiek.

Urtea amaitzerako, drogen fenomenoaren inguruko hitzaldiaantolatzeko asmoa daukagu. Honekin batera, urte amaierakobatzar orokorrean buruturiko ekintzen balorazioa eta datorrenurterako plangintza orokorra egingo ditugu.

GAZTE HEREXA ELKARTEA

ZEGAMA 2001EGAMA

46

Amezti Elkartearen Pirineotako irteera

Amezti Elkarteko lehenengo Mus Txapelketako irabazleak

AMEZTI ELKARTEA

AMEZTI ELKARTEA eta AMEZTIMENDI ELKARTEA MENDE BERRIARIBEGIRA

2001.eko urte honek lan berriak, pozberriak eta lagun berriak ekarri dizkiogure Elkarte gazte honi. Amezti natura-rekin oso errotuta dagoen izena izaniketa Elkarteak burutzen dituen ekintzekhonekin lotura zuzena dutenez, urta-roetan banatuko dugu gure urte hone-tako jarduna.

NEGUA

Urteari hasiera Mendi Elkarteko ohikoirteerekin eta ez hain ohikoekin eman ge-nion; izan ere aurten, aurrenekoz eskia-tzera joan ginen Otsailaren 10 eko egunpetral hartan (batzuk perfekzionatzera,beste batzuk zerbait ikastera eta bestebatzuk motxilako bokadillo bikainak janeta autobusean pelikularen bat ikustera).Candanchu-ko mendi magal zurietanibili ginen, beno batzuk, zeren beste ba-tzuk ezin zutiturik pasa baigenueneguna. Jose Manuel Gorospe "Peke"herritarraren laguntza ez da ez ahazte-koa, izan ere bera izan baitzen hasibe-rriekin ausartu zena eta teknika pixka batirakatsi ziena. Laburbilduz Zegamatikirtendako autobuskarak egun dotoreapasa genuen eta errepikatzeko gogoageratu zitzaigun. Eta 2002. urtean izan-go dugu horretarako beta bai horixe!

UDABERRIA

Gure bazterren loratzearekin batera,

gure Elkarteko Batzordea berritu genuenUrteko Batzar Nagusian, Bodegero etaDiruzain berrien aukeraketekin. Elkarteanegindako ekintza aipagarrien artean,Kultur Etxeak antolatu ohi duen BertsolariGazteen Afaria da gogora ekarri beharre-koa; Mª Luisa Etxartek (g.b) prestatutakoafari bikaina Iker Zubeldia, Alaitz Sarasolaeta Ekaitz Goikoetxea bertsolariek girotueta alaitu ziguten.

Mendi Elkartetik egindako irteerenartean aipamen berezia merezi duenaIparla Mendira, Bidarraitik (Lapurdi)eginiko ibilaldia da; lagun talde bikainabildu ginen eta egun dotorea pasagenuen Iparraldeko bazter dotore haietan eta baita Hegoaldeko itsaser-tzeren baten ondoan ere.

UDA

Eguna luzatu eta berotzen hasten zai-gun honetan, gure Elkarteak urtaroarimodu berean erantzuten dio, ekintzakugaldu eta Ellkarte izpiritua berotu eta alai-tuz. Honetarako Anai Arteko afari batekineman genion hasiera urtaro berriari,Elkartearen Lokala ireki genuenetik eginohi dugun bezala, orain iada 4 urte.

Mendi Elkarteak bere aldetik astebu-kaera pasa antolatu zuen Pirineotan.Oraingoan ere bidea ikasita genuenez,Candanchura joan ginen Uztailaren14ko larunbat arratsalde gazi-gozohartan. Bertan gaua pasa, eta igandegoizean izutu baginen ere Formigal –Canfrac arteko ibilbidea egin genuenAnaiet-eko Laku edo Ibon-etan barre-na, eguzkia lagun genuela. Oraingoanere lagun talde polita elkartu ginen etazortzi milakoren bat egiteko asmoaazaldu zuenik ere izan genuen, baitazizaleku dotoreren bat begiztatu zuenikere, nahiz eta ziza garaia pasea izan;baina hori ere datorren urterako utzikodugu.

UDAZKENA

Hostoak erortzen direneko honetanElkarteak, urteko garai bizi eta opa-roenari ireki zizkion ateak: Biziena etaOparoena diogu izan ere ekintza ugariantolatu ditugu Elkartera eta Herrirabegira. Aipa 1go Mus Txapelketa. Txa-pelketa honen garaile Collado Anaiak(Jabier eta Iñaki) izan genituen, bikotearteko lehia gogorra izan bazen ereTxapela irabazteko borrokan bi anaiaknahiko erraz gailendu zitzaizkien gaine-rako bikoteei.

URTEKARIA

47

Amezti Elkartekoak Paella Lehiaketa irabazita

Abenduko lehenengo egunean,Biasterira joan ginen, denok ezagutzendugun eta hain gustokoa dugun bidaikultural horietako bat egin asmoz.Kultura asko ez zitzaigun behar badaerantsiko baina mahats salda edarrakdastatzeko aukera izan genuen ArabarErrioxako bazter dotore haietan.

Bestalde, urteari behar den neurrikoamaiera emateko, Bazkideon artekoGabon aurreko afaria egin genuenAbenduaren 5ean. Denoi kalterik egitenez digun hitzaspertu bat egin eta aurre-ra begira datorkigun urterako Osasunaeta Bakea izan ziren Amezti Elkartekobazkideon nahi nagusienak, giro apar-tean eginiko afarian.

Mendi Elkarteak hileroko hitzordueieutsiz irteera politak antolatu zituen

ELKARTU NAHITXIRRINDULARIELKARTEA

Elkartu Nahi Txirrindulari Elkarteanurtean zehar hainbat karrera antolatzenditu eta San Bartolome jaietako haurrentxirrindu frogen antolakuntzan ere partehartzen dugu.

Elkartu Nahi Elkarteak antolaturikolasterketak hiru dira, beraiek dagoene-ko urterokoak eta hona hemen beraie-tako irabazleak:

XVII. SANTA KRUZ FROGA

2001. urtean apirilaren 4an korrituzen, eta 2. mailako kadeteen mailakofroga izan zen. Lasterketa honetangarailea:Con. Met. Urretxu taldekoGorka Ruiz de Gordoa izan zen,Bigarrena, Spanset Taldeko Jon AgirreDorronsoro eta Hirugarren, IberdrolaTaldeko Asier Mujika Agirre. Aipatutakokarreran Ruben Zabaleta zegamarra 4.iritsi zen eta Eneko Iraola 24. eta OierArkonada 44.

Ekipoka

1.go: Con. Met. Urretxu: 32 puntu

2. Andoaingo TE: 32 puntu

3. Iberdrola: 28 puntu

XVII. ELKARTU NAHI SARIA

Uztailaren 8an burutu zen froga haujubenil mailakoa zen eta irabazlea

Mapfre Taldeko Carlos Cuervo Martinezizan zen; bigarren Muebles OrdiziaTaldeko Jesus Manuel ChamorroMayor eta hirugarren, Skoda TaldekoAngel Etxedona Zubeldia, Froga hone-tan Aritz Irastorza zegamarra 24. iritsizen helmugara.

Ekipoka

1.go saria: Skoda: ………. 44 puntu

2. saria: Muebles Ordizia.. 28 puntu

3. saria: Selección Pirin … 36 puntu.

Bestalde, esan, txirrindularitza maitedugunontzat urte tristea izan dela aur-tengoa, izan ere hainbeste eta hainbes-te txirrindulariek eta txirrindu zaleok,bigarren amatzat genuen Maria LuisaEtxarte, Manolo tabernakoa, hil baitzai-gu; ez da erreza izango hark guztioiemandako une goxoak ahaztea.Eskerrikasko Maria Luisari txirrindularieta txirrindularitzaren alde egindako lanbikainarengatik.

LXVIII SAN BARTOLOME TXIRRINDUFROGA

San Bartolometako Froga da antola-tzen dugun zaharrena eta aldi bereanherrian ere gehien sustraituta dagoena.Aurten abuztuaren 26an, burutu zeneta hona hemen sailkapena:

Lehenengoa, Olarra Erkoreka taldekoIñigo Urretxua Garcia de la Vega,Bigarrena Olarra Erkoreka TaldekoLander Euba eta hirugarren, Caja RuralTaldeko eta zegamarra den Aitor PerezArrieta.

Apeadero igoera egiteko prest San Bartolome jaietan

Mª Luisa Etxarte

udazkenean ere; aipamen bereziamerezi duena Aralarreko mendi zerran,Guardetxetik Irumugarrietara eginikoa.

Mendi Elkarteak ere urtea egoki amaitunahian Jose Manuel Gorospe "Peke"Mendi Elkartearen lagun lehial eta zintzoa-rekin, ohitura bihurtzen ari den afaria egingenuen. Afal ostean Candanchun eskia-tzen hartu zizkigun zenbait irudi ikusi geni-tuen; izan ere Pekeren abentura senhorrek jendearengan harridura eta arretaberezia sortarazten baitu. Afari honek ereaurrera begira ditugun proiekturen batzehazteko balio izan zigun eta baita ames-ten ditugun horiek lagun artean aurkeztueta amesten jarraitzeko. Izan ere bizitzaametsa da, eta ametsak, ametsak bainozerbait gehiago dira.

ZEGAMA 2001EGAMA

48

Aurreko urteetan bezela, aurtengoa-ren ere, Tartaloetxe Kultur Elkartetik,herritarrentzat hainbat ekintza antola-tzen saiatu gara. Ekintza hauetarikogehienak, urtero errepikatu ohi ditugu,hala nola, arrantza, tute mus txapelke-tak, urteroko bertso afaria, txakolin das-taketa etab. Lehenik eta behin, horiekguztiak aurrera eraman ahal izatekoezinbesteko laguntza ematen digutentabernari, dendari, igeltsero, arotz, txa-kolindegi eta gainontzeko guztiei ere,eskerrak eman nahi genizkieke.

Aurretik aipaturiko ekintza horietarikobatzuk geuk burutzen ditugula ereaipatu, beste zenbaitetan, berriz geurepartehartzeaz, laguntzen saiatzen gara.

Bukatzear dugun 2001. honetanberriz, besteak beste, honako ekintzahauek gauzatu ditugu:

V. ARRANTZA LEHIAKETA

Gipuzkoako arrantza denboraldia irekizen egunean, martxoaren 18an hainzuzen ere, TARTALOETXE KULTURELKARTEKO V. Arrantza Lehiaketaantolatu genuen. Parte hartu ahal izate-ko bi baldintza ezarri genituen: 16 urtetikbehera izatea eta aldi berean, arrantza-rako baimenaren jabe izatea ezarrigenuen. Bertaratu ziren gaztetxoek,arrantzarako zaletasuna badagoela azal-du zuten, bai eta herrian antolaturikoekintzetan parte hartzeko prest daudelaere. Aurtengo lehiaketaren irabazlea,Jaun Apaolaza Perez izan genuen,amuarrain bakarrarekin, ez ordea nola-nahikoa! Bigarren postuan, Borja UrzelaiLarrea eta hirugarrenean, Unai AtxaAzurmendi amurrain banarekin. Urterobezela, irabazleez gain, parte hartzaileguztientzat sari gisa, arrantzarako materiala banatu zitzaien.

TARTALOETXEREKIN SAGARDOTEGIRA

Martxoaren 24an, herritar orok,Astigarragako Gartziategi Gartziategisagardotegira joan-etorria egiteko

aukera ederra izan zuen. Asmo horre-kin, Tartaloetxe Elkarteak, joan nahizuenarentzat doako garraioa jarri zuen.Aipatu, aurreko gonbidapenari, 49herritarrek erantzun ziotela eta goizeangoiz etxeratu baziren ere, gehienak,errepikatzeko asmotan direla.

II. TUTE TXAPELKETA

Martxoaren 31n, II. Tute Txapelketaantolatu genuen. Txapelketa azkarraizan zen, egun bakarreko iraupenaz.Irabazleak, Angel Otaegi "Moxo" etaPako Larrarte suertatu ziren eta, biga-rren bikotea, Eugenio Ormazabalek etaAntonio Oiarbidek osaturikoa izan zen.Sariak banatu ondoren, partehartzaileguztientzat afaria izan zen, honetan,partehartzaileek esandakoaren arabe-ra, giro ezin hobea lortu zen bertanabesturiko abesti zaharrei esker.

MUGA GUZTIEN GAINETIK

Aurreko urteetan bezela aurtengoarenere, ekainaren 3an, Hirumuga (Ilarra-gorri) mendi tontorrean antolatu zen bil-kuran parte hartu genuen. Goizean,Araia, Ziordi eta Zegamatik abiatu zenjendea, Hirumugan, hau da, Nafarroa,Araba eta Gipuzkoako mugek bat egi-ten duten lekuan, ekitaldi bateratuanparte hartuz ondoren. Ekitaldian, mugaguztien gainetik, Euskal Herriaren lurral-detasuna aldarrikatu zen eta tontorrekoekitaldia amaitu ondoren, Ziordirantzjarraitu genuen, bertan prestatuta zutenmokadu goxoaren kontu hartzera.Bazkalondoan, hainbat ekitaldi izangenuen.

III. BERTSO AFARIA

Batetik, bertsolari gazteenen saioeibultzada ematearren eta bestetik, nahiizan zuten herritarrek tartea pasa zeza-ten, aurten 3. aldiz, Maiatzaren 26an,Tartaloetxe elkartean, bertso afariaantolatu genuen. Bertaratuok, giro ezinhobean egin genituen bakoitzari egoki-turiko lanak( afaldu, bertsoak bota, en-tzun… etab). Afalostean lanean arituzirenek, Iñaki Apalategi, Iker Zubeldia,Ainhoa Agirrezabaldegi eta MikelMendizabal bertsolariek, keramikazko

oroigarri bana jaso zuten.

PAELLA ONENA

2000. urteko mailara iritsi ez arren,oraindik ere Tartalaloetxeko ordezkariaksaiatu eta sari garrantzitsuak lortzendituztela esan genezake aurtengoaren.Hori ziurtatzeko, San Bartolometakolehiaketan saririk atera ez arren (aurre-ko gaueko ajea bide), adierazgarri izandaitezke aurtengoan ere, bigarrenurtez, Segurako Iparra-Hegoa jaianateratako lehen eta bigarren sariak.Segurako Elorripe Kultur Elkarteak,Euskal Herriko "sukaldari" ezberdinakizaten diren Paella lehiaketa antolatuohi du, aurtengoan Tartaloetxetik bida-litako ordezkaritza, ondokoa izan zela-rik: Joxe Ramon Agirre eta ArantxaGarikano, Jabier Arrondo eta MaribiMaguregi eta Rosa eta Angel Irigoras.Zorionak seikote !

SORGIN GAUA

Ekainaren 22an, Sorgin Gaua izen-pean, hainbat orduko ekitaldia antolatugenuen herrian. Lau txalapartari bikoteekarri genituen ilunabarrean, udarisarrera emateko asmoarekin. Txalapar-tariak saiatu baziren ere, behar badalehenengo aldia zelako edo, ez genuenjakin egin zuten lana behar bezela plazaratzen eta herri erdialdean denenlana ongi entzun ez arren, herriko besteleku askoatara iritsi zirelakoan gaude.Ondoren herriko plazan OROIMEN EKI-TALDIA antolatu genuen. Ekitaldi xumebaten bidez, orain 10 urte etxetik aldeegin beharrean suertatu ziren Idoia etaGurutze ahizpak oroitarazi nahi izangenituen, bai eta beraiek bezela, bestehainbat eta hainbat preso, iheslari, etasenidek jasaten duten egoera gogora-razi ere. Idoia eta Gurutze herrian ezdaudenez, beraien gurasoei, ohorezkoaurreskua eskaini zitzaien eta herrikotalde ezberdinek, opariak eman zizkieten. Eskerrak, oroimen ekitaldianparte hartu zenuten guztioi. Ondoren,Udaletxeko arkupeetan, 72 lagun bilduginen, Herri Afari ederra eginez. Afaria,bertsolari, trikitilari eta txalapartariekalaitu zuten eta afari ostean, SorginGauak aurrera jarraitu zuen.

Tartalo Elkarteak Sorgin gaueko ekintzaren barnean antolatutako oroimen ekitaldia

TARTALOETXEKULTURELKARTEA

URTEKARIA

49

KASINOELKARTEA

IX. MUS TXAPELKETA

Irailaren 28ko lehen kanporaketarenondoren, urriaren 5ean jokatu zenaurtengonTXAPELKETA SAIOA. Hama-sei bikotek parte hartu ondoren, aur-tengo irabazleak, Jose Ramon Urbizueta Antonio Arizkorreta, Barrenaldekoak

izan ziren. Bigarren geratu zirenakberriz, Joxe Ormazabal eta Joxe Larreaizan ziren. Zorionak!! Eta sariak eman-dako guztiei, eskerrikasko.

KILOMETROAK

Aurten, orain 25 urte bezela, ikasto-len aldeko jai handia, KILOMETROAK,

Beasainen ospatu da, urriaren 7an hainzuzen euskaraz Hezkuntza osoa jasoahal izateko behar adina diru izan gabejarraitzen dugunez, 25 urte eta gero,berriro ere, diru eske jarraitu behar.Asmo horrekin, Beasaingo Ikastolak,batik bat Goierritarrei eskatutakolaguntza eman genuen, egun konkretuhorretarako antolaturiko tonbolangenerotan azalduz.

SAN MARTINETAN TXAKOLIN DASTAKETA

Era honetako ekintzek herritarrenganezezik kanpotarrengan ere sortzenduten arrakasta kontutan izanda, aur-tengoaren ere, giroa alaitzearren,Tartaloetxeren eskutik, gerturaturikoguztientzat, aukera paregabea antolatuda, edalontzia erostearen truke, nahibeste txakolin dastatzeko betaz gaine-ra, salda beroa hartzeko aukera ereluzatu dugularik.

Sagardotegira irteera

ZEGAMATAR BATASUN KASINOKO OBRAKUrtekarian azal dadin, Kasinoan emangodiren berritze obrei buruz lerro batzukidazteko eskatu digute, eta nahiz etagure elkarte honek izaera handirik ezizan, beraren erabile garenontzat etaZegamako eguneroko bizitzan agianbadu zeresanik.

Zegaman eman den soziedade zaharrenadela denok dakigu eta bere ibilaldi luzeanizan du, zeresanik Zegamar izatearenmoduan, erlazionatzeko moduan etb.

Kokaguneak ere batzuek izan ditu, gugogoratzen garenez Sakristaunean, GureTxoko tabernan, Manolo tabernarenlehen solairuan eta gutxi gora behera1.956tik gaur duen kokagunean,Alondiga zaharrean alegia; Udalarena deneraikuntzan.

Ordu ezkero ez du izan aldaketa handirik,badirudi betidanik berdin ezagutu dugula.Urte batzuetako San Bartolometan,Ikastolaren aldeko taberna montatzekoitxura aldatzen zitzaion, baino ondorenbeti bezala.

Paretak dotore asko margotuak ditu,Zegaman urte askoz Apaiz izan zen DonJabier Ormazabalek. Geroago MariaLuixa Gorrotxategik berrituak izan zire-nak, eta orain obra garaian ez galtzea dagure asmoetako bat, nolabaiteko ikur batbezala baititugu.

Ondoren ere norbaitengana jo beharkodugu txukun antzean utzi nahi baditugu.

Aurrean esan dugu aldaketa handirik ezduela izan, baina hori iragana da, oraingo-an behar zuen txukuntzea heldu zaioKasinoari, Ostatuko berritze obrekin bate-ra berritzera goaz gure txoko hau ere.

Aldaketa garrantzitsuena, Sukaldea sor-tzeko hainbat leku lortzea izan da etahau, Udalaren laguntzarekin lortu dugu.Orain, soziedade bateko sukaldeak beharmoduko tresneria sartuko dugu, hau dasuak, labeak, garbigailu, frigorifiko etb.Gaur egungo legeak horrelako aktibitatebatek eskatzen dituen behar guztiak kon-tuan izanez, aire egokigailu, extraktore,insonorizazio etb ere kontuan izanez.

Honekin batera, altzariak berritzeari ereekingo diogu mahai, aulki etb, guztira 6bat miloiko aurrekonturarte.

Beste alde batetik, berritze honek herri-tarrengan izan du eraginik, beste dozenabat sozio baititugu elkartean, eta haupozgarria da.

Obra horiek datorren urteko, martxoalderako bukatuko dira, askok zalantza-rik gabe eskertuko dutena.

KULTUR EKINTZAK KASINOAN.BERTSO JAIALDIA:Urtarrilaren 28rako Bertso Jaialdia antola-tu genuen, aurten lau bertsolari eta abes-lari bat ekarri genituen, ikuskizuna erakar-garriago edo bilakatzeko eta esan jende-ak oso gustokoa izan zuela bai bertsosaioa eta baita abesti saioa ere.Bertsolariak, Andoni Egaña, SebastianLizaso, Jesus Mari Irazu eta AmetsArzallus izan ziren eta abeslaria.Jaione

Olazabal. Azken 4 urteotan bezela,Zegamako Kultur Etxeak ematen digunbabes ekonomikoa jaso dugu aurten ere,era honetara jaialdia eder bat antolatzekoardura hartzen dugu eta kalte ekonomi-korik jasango ez dugula jakinda.

KASINOKO XIII. IPUIN LEHIAKETAAurten Arantzazuko PeregrinazioaEkainaren 3 eta 4an egokitu zen etaordurako, Zegamako Kultur Etxe eta HerriEskolaren laguntzaz XIII. Ipuin Lehiaketaantolatu genuen, sari banaketa urterokolegez, haurrek peregrinazioko goxokiakbildu eta gero egin zelarik. Hona hemenaurtengo irabazleak:

Lehenengo maila: Sheyla Rey etaJosune AzurmendiBigarren maila: Janire Matxinandiarenaeta Nerea GaldosHirugarren maila: Ohiana Agirrezaba-laga eta Idoia ZubizarretaLaugarren maila: Irati Irigoras eta AmaiaBerasategiBostgarren maila: Maite Berasategi etaDavid PanaderoaSeigarren maila: Ander Ormazabal etaJokin Otaegi

Irabazleei domiña bana eman zitzaien etapartehartzaile guztientzat izan zen opari-ren bat.

Kasinoa obrakhasi aurretik

ZEGAMA 2001EGAMA

50

San Bartolomeko erretaula

Lehenengo Jaunartzea egindako haurrak

� MARTXOA, GARIZUMAKO HITZAL-DIAK PARROKIAN

Parrokian urtero garizuman herriarierreflexio hitzaldiak eskeintzen dizkiogu.

Aurten ondorengo egun hauetanburutu ziren:

Martxoaren 12,13,14 eta 15ean eus-kara, 16an erderaz.

GAIA: BAKEGINTZA.

a) BAKEA. Edukia eta oinarriak.

b) GUZTION ARTEAN. Elkarrizketa.

c) GUZTION ALDE. Biziaren errespetoa.

d) JARRERA IRAUNKORRA. Irizpideeta jarrerak.

HIZLARIA: Iñaki Beristain, Arantza-zuko franziskotarra.

� EKAINA, LEHENENGO JAUNARTZEA.

Aurten ere Lehenengo JaunartzeakTrinidade egunez ospatu ditugu.Ekainaren 10ean. 10 haur izan diraLehenengo Jaunartzea egin dutenak:

6 mutil eta 4 neska. 1991n jaioak. Honahemen izenak: Mikel Aramendi, NelsonBautista, Amaia Berasategi, AdrianCastro, Nagore Gorrotxategi, JonIrastorza, Bakarne Larrea, Jose JabierMalkorra, Ibai Urbiztondo eta JosuneZabaleta.

Beti bezela, herrian poz-giroa nagusi,nahiz eta eguraldiak ez zuen lagundu.Goizetik, euria parra-parra; arratsal-dean, berriz eguzkia nagusi.

� UZTAILA. "GAIXOAREN EGUNA"

Ordizi bailara mailan urtero Parrokibatean ospatzen da "GaixoarenEguna". Aurten Zegaman ospatu da.118 pertsonek hartu dute parte: Ordizi,Segura, Beasain, Lazkao, Idiazabal,Legorreta eta Zegamakoek.

� EGITARAUA: Eguerdiko 13:00etanmeza nagusia parrokian. Etorri zirenherri bakoitzekoek eukaristi-ospaketanherri bakoitzeko produktu berezieneskeintza egin zuten:

Idiazabalgoek: gaztaSegurakoek: ogiaBeasaingoek: loreakLegorretakoek: LiburuaZegamakoek: pinua

Meza ondoren, bazkaria egin zenfrontoian.

� ANDUETZAKO SAGRARIOA

Abenduaren 13 eta 14an montatuzen, konpondu ondoren, SanBartolome Ermitan. Sagrario hau SanMartin Parrokiko erretabloaren partebat da; parterik garrantzitsuena, batezere Trentoko Kontziliotik honantz.

Sagrario hau 1638an egina dagoelapentsatzen dugu.

Gregorio Fernandezen (edoHernandezen) tailerrean lan eginzuen Juan Garcia de Berastegikegina da. Galizian jaioa etaValladoliden hila. Juan Garcia deBerastegik Arantzazun, Gasteizen,Legazpin, Seguran eta Lazkaon ereegin zuen lan.

Sagrarioa barrokoaren hasierakoda. "Barroko Klazizista" deitzen zaio.Eta azaltzen diren irudietan nabar-mena da Gregorio Fernandez maisuhaundiaren ikutua, tunikaren tolestu-retan batez ere.

Sagrarioak dituen irudietatik bostgordetzen dira: haundiena " EcceHomo". Besteak zein diren esaten ezda beti erraza eskuetan edukitzendituzten atributoak falta zaizkielako.Nahiko argia dena San Ignazio da.Besteak San Antonio edo SanFrancisco ematen du.

Sagrarioak daukan polikromia beregaraiko estiloko polikromia da. Ez dagertatzen gauza bera aldara nagu-siaren polikromiarekin. Hasiera bate-an dena intxaurrez egina izan zen.Gero, berritu zutenean, gaztaina era-bili zuten. Eta azken honetan,estrukturako gauzak konpontzekogaztaina erabili da; eta motibo orna-mentaletan: kolumnak, panelak,balaustreak, etabar konpontzekozipresa.

� KOSTEA: 1.657.756 pezeta.Horietatik 1.000.000 Foru Aldundiakeman du. Bestea herritarrek…Eskerrik asko denoi!

Konpondu duen artista XabierMartiarena Sarasola izan da.

� BATAIOAK: Jon Arakama Zebe-rioa, Aitzol Arrondo Larrea, Izaskun

SAN MARTIN PARROKIKO ZENBAITGERTAKIZUN ETAOSPAKETA

URTEKARIA

51

Malkorra Rodrigo, Iñaki Galdos Urbizu;

Egoitz Rivas Larrea; Joseba Azurmendi

Sancho eta Oihane Pelaez Parra izan

dira.

� EZKONTZAK: Josu Mirena AlonsoOyarbide eta Rakel Inza Arrieta(Otzaurteko ermnitan); Iker ElorzaUgartemendia eta Amaia ArzuagaGarmendia (Urbiako ermitan), Aitor

Iriondo Inza eta Maria Jesus Ormazabal

(San Martin Parrokian); eta Franciso

Javier Auzmendi Doyharzabal eta

Nekane Urbitarte Artano.

AITZGORRI FUTBOL TALDEAAITZGORRI FK KADETEAK AMSTER-DAM CUP 2001EKO TXAPELDUN

2000-2001 denboraldia bukatu berri,herriko Aitzgorri kadeteko futbolariakHolandara joan ziren Amsterdam Cup01ean parte hartzera.

Talde honek kadeteen 1. mailandihardu, iaz maila galdu bazuen ere,aurtengoan denboraldi zoragarria eginondoren erraz lortu baitu berriro buel-tatzea. Izan ere, 1. postuan bukatuzuten lehen fasea eta gora igotzekofasean, artean 3 partida falta zirenean,1. mailara zuzenean igotzeko bideaegina baitzuten. Jokalari aipagarrienenartean, Iban Ferreira segurarrak 53 golegin ditu; Javi Sainz, Sergio Vera, IkerUrreta eta Jokin Apalategik, guztiakbeasaindarrak, euren jokoaren kalitateaeta beteranotasuna erakutsi dute etaazkenik Anaitz Goya segurarrak - dato-zen urteotan hurbiletik jarraitu beharre-ko jokalariak- klasea eta sakrifizio mailahandia erakutsi du une oro.

Amsterdam Cup-ean parte hartzearidagokionez, uztailaren 22an egin zuentaldeak Pariserantz, Juan Carlos Garcia"Pinti" entrenatzaile ordiziarra eta JoseManuel Sainz taldeko ordezkari bea-saindarrarekin, handik Brujasen (Belgi-kan) eskala eginaz hilaren 24an torneo-ko inaugurazio eta desfilerako Amster-damera ailegatzeko.

Esperientzia ezin hobea izan da, partida bat ere ez galtzeaz gain (3 ber-dindu eta 3 irabazi baitzituzten) 16 urte-ko kategorian txapeldun izan baitira.Kategoria horretan Holanda, EEBBak,Ingalaterra, Suedia, Alemania, Gibraltar,Danimarka eta Galeseko aurkariak jar-dun ziren, besteak beste eta lehenengohiru partidak berdindu ostean hurrengohirurak irabazi egin zituzten. SantaRosa JVko amerikarren kontra irabazizuten finala. Egindako lanaren handita-suna honetan datza: txapelketa 4 egu-netan jokatzen da, finaleko egunean 3 partida jokatu behar dira eta horreknekea eta indarrak ez dauden lekutikatera beharra dakar.

Partidarik galdu gabe eta 6 gol aldeeta 2 kontrako emaitzarekin (biakpenaltyz) bueltatu zen taldea Euska-lerria. Aipagarriak dira Unai Larrea zega-marraren jokoa, futbol ona agertu bai-tzuen, Koldo Otaegiren 3 golak, urtebe-te lesioagatik geldituta egon eta gero,eta iker Urretabizkaia beasaindarrarenduintasuna eta esfortzua.

Bukatzeko esan Juan Carlos Garcia"Pinti" entrenatzaileak ez duela taldea-rekin jarraituko eta idatzi honen bidezeskerrak eman nahi diela bere jokalarieiegindako ahaleginengatik eta etorkizu-nean goragoko mailetan ikustea opa

diela adieraziz. Pinti Infantilen OhorezkoKategoriaren kargu egingo da eta 88-89 urteetan jaiotako Zegamako,Segurako eta eskualdeko umeak sar-tzen saiatuko da, Segurako instala-zioetara entrenatzera joanez gero.

INFANTILEN MAILA

Aurtengoa Ohorezko Mailan taldeasendotzeko urtea izan da guretzat. IazGipuzkoako onenen artean jartzea lortugenuen. Aurtengo erronka manten-tzea zen.

Eta lana ez da makala izan. Erreala,Antiguoko, Eibar, Real Union eta beste-ek guk baino azpiegitura eta baliabideaskoz indartsuagoak dituzte. Hala ere,helburua bete dugu estutasunik gabe,eta gainera konplexurik gabeko futbolederra eginez.

Javi Eizmendi entrenatzaileak 4 urtedaramatza ume mordoxka honekinlanean, talde orekatua eta laguntasu-nez beterikoa lortu du, eta hortik ahalduen guztia ateratzeko gauza izan da.

Mutiko hauek 10 urterekin, baloiariostikoka ibiltzen ziren, talde laneanoraindik nahikoa trebatu gabeak izan-da. Gaur egun, Zegamako futbol tal-dean jokatzen dute, Gipuzkoako one-nen artean.

Ohorezko infantilen taldea

Kadeten taldea

ZEGAMA 2001EGAMA

52

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

ROMAN ORMAZABAL TELLERIAERREMENTARIA

Errementaritza oinarrizko ofizioa izan daEuskal Herrian, hala ere, adar desberdinak izanditu eta horren lekuko familia bereko bi anaiek,ofizio berean jorratutako bi bide desberdinak.Errementaritza ofizioa ikasi, jorratu, eraldatueta bere desagertzea islatzen da ondorengo bielkarrizketa hauetan.

Barrenaldeko Intxaurtxotatik, Hospital-haundi, Pilar-enea eta Zatizalierren bizitakoakdira, eta Olaberri auzoko errementerian, TeofiloMintegirenean eman zituzten ofizio honetanlehen urratsak; bakoitza bere kabuz jarri artebestelako lanetan ere ibiliak dira biak.

� Noiz eta non jaio zinen?

Zegamako Olaberriko Pilar-etxen jaio nintzen.Pilar-etxe, orain Jose Antonio Etxeberriak ero-sita duena da. Hor Luis Atxatxe-eta ere biziizan ziren; gero handik Zatizalierrera joanginen, orain Joxe guarda bizi den etxe horreta-ra. Joxe-eta orduan Ulin bizi ziren, Joxerenaita guarda baitzen. Tolosatik Nafarroara bi-dean dagoen herri koxkorra da Uli. Zatizalierhauena zen eta haiek etorri arte, gu han egonginen. Ondoren, berriro ere, Olaberrira pasa-tu ginen Errementeriara, nik 8-9 bat urte izan-go nituen. Teofilo Mintegiren etxea zen garaibatean, Teofilo bera, errementaria zen. Nireanaia, ordurako Teofilorekin ibiltzen zen erre-mentaritzan ikasten eta gero lanean, eta ni ere,etxe horretara etorri ginenetik haiei laguntzen,

han ikasi nuen, errementaritza. Etxe horretanlau bat urte-edo egingo genituen, eta ondorengure aitak animatu gintuen tailer edo perrate-gi txiki bat-edo jartzera. Tailerra Zupurrutinegin zen, nire anaia eta biok lan egitekoasmoz. Tailerra egiten hasi zenean, aitariburua berotu zioten tailerraren ondoan zerga-tik ez zuen etxea egiten. Era honetara, pentsa-tu, baimenak eskatu eta egin. Momentuhorretan, erreka ondoan arbola batzuk zeudeneta haiek botata egin zuten.

Obra lanak bukatu eta 1946 aldera-edohasiko ginen lanean, eta anaiak 1947an-edosoldadu joan behar izan zuen.

� Sutegi al zuen izena etxe horrek?

Ez, ez. Sutegi esaten zaie errementariei, suegiten delako edo...

Orduan, nik berehala soldadu joan beharnuenez, joan aurretik, sei bat hilabetetan edoZuloagako Antonio Arrondo eduki genuenerakusten pixka bat, eta ni soldadu egon nin-tzen garaian ni ordezkatuko ninduen. Solda-duska pasata etorritakoan, Antonio Aristrai-nen hasi zen lanean, eta nik ordutik orain arte,57 bat urte egingo nintuen errementaerian.Bateko errementari, besteko perratzaile, etor-tzen zen lan guztiei heltzen nien.

Ezkondu nintzen eta hirugarren haurra izangenuenean, perraketan ere lana gutxitzen ari

zenez, baserriko erramientak mantentzearenlana ere geroz eta gutxiagora zihoanez, txofer-tzako ofizioari heldu nion, taxia hartu nuen,txofer izatea betitik gustatu izan baitzait.Orduan ez zegoen taxi aukerarik etaUdaletxean eskatu nuen baimena eta segituaneman zidaten, era honetara ekarri nuen taxia,1965eko ekainaren 4an. Auto zaharra zen,Donostiako taxista batena, bera kotxe berribaten zain egon zen laupabost bat hilabetez,1500 bat, eta hura ekarri zuenean, nik hartunion, gaur txatarrarako ere ez lukete hartukohorrelako autorik, baina orduan ez zegoenbesterik eta hura hartu behar, eta gainera huraona. Zazpi plaza zituen, eta oso ondo ibili zi-tzaidan urte pare batean edo. Gero beste 1500bat ekarri nuen, hau ere bigarren eskukoa etazaharra Silberio Altziturrikoari saldu nion etahark ere ibili zuen pixka bat, fuertea zen,harek eman zion azken errematea. Handikurte batzutara niri ere heldu zitzaidan autoberria erosteko aukera, 1500 bat 1970ean ero-sia. Orduan bideak oso txarrak ziren,Altsasura joateko ere Otzaurtetik ezin zen,dena zuloz beterik zegoenez beti mueile batedo hautsita, edo beste zenbait komeriakinibiltzen ginen eta orduan Etxegaratetik ibilibehar izaten genuen. 1970ean, Zegamatikhasi eta Aizkorriko bidegurutzeraino bidearigalipot kapa eman zioten, berritua. Nik suertehandia izan nuen, orduantxe auto berria ero-sia bainuen.

"Zegaman nik ezagutu izan ditut 800-900 ganaduburu, behi, idi, zaldi etabar. 35 idi pare ere bai”

URTEKARIA

53

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

Roman Ormazabal perraketan

Roman Ormazabal errementaria

� Errementari lanari helduko diogu pixkabat orain. Zer lan egiten zenuen? Olaberrinikasi zenuenetik, zuen lana nola joan daaldatzen?

Errementariok egin dugun lana gehienbathau izan da: baserriko erramienta zorroztuburni hori laburtuz eta bostortzeko horiekgastatzen joaten ziren eta pixka bat gastatzenzirenean sutegia puskak erantsi, kalban hartu-ta... ikaragarri lan txarra zen, baina hori ikasigenuen eta, hantxe ibiltzen ginen izerdiadariola. Lehen ikaragarri lan egiten zen erre-mentari. Beti egoten zen lana, adibidezZegaman, nik ezagutu izan ditut 800-900ganadu buru, behi, idi, zaldi etab.; 35 idi pareere bai. Orduan egun guztia enpleatzen zenperraketa gaietara. Perraketa lan asko egitenzen. Perra lanik ez zegoenean, erramienta gaie-tara pasa-tzen zen. Behien perrak egiten zituz-ten fabriketan, baina, zaldienik ezin izaten zenbilatu eta eskuz egiten ziren, eta orduan kabai-leria ere bastante perratzen zen, Urbian ereartzain guztiak zuten kabaileria bana edo binaeta perratu gabe ezin ziren ibili.

� Kanpotik etortzen al zen inor?

Bai, Segura aldetik asko eta Idiazabaldik erebai bakarren batzuk. Segurako Kortaberrialdeko baserriak, San Sebastian auzokoakgoialdeko baserriak etab.

� Beste sistema bat ere ikusi izan dizutzuri, perratokira bertara ekarri beharrean,eramaten ere ikusita nago.

Bai. Nik perratokia etxetik kentzeko gogoanuen eta aprobetxatu egin nuen Diputazioak,errementeritik gertu, albaitariak intseminazioak

egin ahal izateko, txabola egin zuenean, per-misoa eskatu eta bertan perratokia egin nuen.Albaitariari ongi iruditu zitzaion ideia, berariere ongi etorriko zitzaiola behiari eusteko in-tseminazioko orduan eta bertan jarri genuendena.

Orduan Seguratik-edo ganadua ekarri beharzutenean, telefonoz abisatu aurretik, kamioila-riari ere abisatu eta ekartzen zituzten.

Jendearentzat horrela ibili behar izateanahiko neketsua zela ikusten nuen nik etapentsatu nuen perrategia montatu, erremolkeaprestatu eta era horretara, beraiek etorri beharrean, neu etxerik etxe ibiltzea. Askotanperraketarako ez zuten deitzen, behiek ez baitzuten horrenbeste lanik egiten, uztarriekinez baitziren ordurako ibiltzen eta beraz, ezzuten perrarik gastatzen; baina, herrendu egiten ziren, edo iltzeren bat sartu zutelakoedo kristalen bat, edo berezko herrenak sor-tzen zitzaizkielako. Orduan erremolkea hartueta etxera joaten ginen. Oraintxe arte ibili izangara era horretara.

Neke eta ibili asko izan ditugu. Urte asko-tan ez oporrik, ez larunbatik eta ezta jairik ere.Orain berriz, lanerako gauza ez (barre egitendu), eta deskantsatzeko gogoa dut.

Mutikoak ere, perraketan ikasten izan ditut,baina lan oso zikina da perraketa, behi kakaartean, askotan aurpegi osoa behi kakaz betetabukatzen da eta nahiko desatsegina izaten da.Mutikoak atzera egiten dute berehala, inork ezdu ofizioan jarraitu.

� Oraingo gazteak zaildu gabe egongogara, orduan? Edo errezago ohituta?

Bai, hori izango da, nik behintzat ofizioajarraituko duenik ez dut topatu. Nik ere, gus-tukoak diren beste ofizio batzuk baditut,baina orduan ez zen beste aukerarik eta zegoenari heldu egin behar.

� Gaurko egunean nora eramaten daganadua perratzera?

Oraindik neu ibiltzen naiz, baina Zegamaosoan, bataz beste, urtean behi bat kuratukodut, era honetara kalkula ezazu denean. Adibidez Seguran eta Idiazabalen ganadu gehixeago izango da, baina hala ere. Ni lekuaskotan ibilia nago, Ikaztegietatik hasi etaLegorreta, Beasain aldea, Lazkao aldea,Legazpi, Brinkola, Zumarraga... hala ere, gauregun, perratzaile lana asko gutxitu da. Behiakasko aldatu dira, lehen pinta behiak ziren,gaur egun behi pirenaikoak ezarri dira gehienbat eta hauek askoz gutxiago herrentzendira, aldearekin.

Erramientan ere, ikaragarri aldatu da gaur

egun, momentu honetan erramientak zorroz-ten ez dago batere lanik baserrietan, gaur denaprestaturiko erramienta dago, aurrerapen han-dia dago gauza horietan. Nik egia esan, erre-mentari lanetan ogibidea irabazteko gaur egunez dut ikusten zereginik. Garai batean, gehiegiordaindu beharrik ere ez zegoen eta libre nahi-ko ateratzen zen, baina gaur egun, bateko auto-nomo, besteko beste zerbait, defenditzeko ereez dago oso erraza, asko atera behar duzu etaerrementaritzan egiten den lana ez da ordain-tzen behar bezela.

Ni, nire lana bukatu dudanean, gusturanago, lasai, gaur egun oso zaila ikusten baitut.Gaur norberaren kontura baino lantoki itxu-razko batean tokatzea hobe... beste ziurtasunbat, haiei ostiral iluntzea heltzen zaie eta aste-lehenera arte, libre, gure lanean ez zegoeninondik ere aukera hori.

Orain 50-60 urte, inork ez zuen nahi iza-ten kaminero, ferrobiario, guarda, kartera,aguazil..., oso soldata txikia zutelako batez ere.Denborekin asko aldatu da, gaur lanposturikonenak horiek.

� Giltza egitearena ere asko aldatuko zenezta? Garai batean giltzen kopiarik egiten alzen?

Giltza handi bakar horiek bai, ferreterietanmoldeak egoten ziren eta haietatik egitenziren, baina bestela giltza txiki horiek bat ereez, ez ziren egiten, hain txikiak ziren, bat ongiateratzeko, hiru izorratzen ziren, orduan gal-du egiten zenuen haiekin. Behar zirenean,Beasaina joaten nintzen gizon batengana,berak etxean zuen makina horietako bat etaharekin konpontzen nintzen. Ondoren,

ZEGAMA 2001EGAMA

54

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

Roman Herreriako atean

kopiadora txiki hauetako bat neuk jarri nuen,eta makina hauek bai egiten dutela lan garbia,azkarra. Giltza gai honetan ere gauza askoaldatu da, orain berriro ere, giltza modernoakdaude, guk egiterik ez dugunak. Bueno, maki-narik ez dugunez ezin dugu egin. Makinahorrek miloi erdia balio dizu eta Zegama bate-an ez dago horri buelta emateko adina merka-tu, izatekotan herri handigoa behar du, edoBeasain, edo Ordizia.... horietan amortiza liteke.

� Barandilak egiten al zenuen batere?

Bai, horixe, leihoetarako, balkoiak ere asko,hemen Alderdi Eder etxeetako barandila guztiak neuk eginak dira, era honetara, asko,Segura, Idialazabalen-eta... Asko lan egin dutbaita itxitura baterako atea eginez ere, edo bal-koietako lorontzientzat jardinerak etab. Lanhauei eskerrak, bestela ez zegoen bizitzerik.

� Pena emango zizun bada, errementeriabotatzeak?

Bai, nola ez, handia, oraindik ere askotaniruditzen zait haruntz joan behar naizela. Penahandia eman dit bai, baina ikusten nuen horiez zegoela ondo eta herriari ere beharrezkoaegiten zitzaiola hori botatzea eta bista eta pa-txara hobea uzten dio bideari. Ahal den hobe-ren konponduta, gauzak hobeto joaten dira.

� Jarraitzen al duzu orain garajean lanenbat egiten?

Bai, neu entretenitzeko adina lan egitendut, egunean ordubete edo, baino lehenbezela ez, noski. Giltza batzuk egin eta lagu-nen bati zerbait konpondu... entretenitzeko.Hemendik aurrera, emaztea eta biok bizi etaibili egin behar dugu, egunpasa batzuk egin,lekuak ezagutuz, etxetik kanpora bazkaldu,gaur egun jatetxeetan dauden eguneko menuhoriekin gainera kartara ere ez daukazu janbeharrik, oso ondo daude, etxeko prezioan. Ezegunero baina, astean pare bat aldiz-edo egi-ten hasiak gara.

� Zegaman beste errementaririk izan al da?

Ni hasi nintzenean, beste bat ere hasi zen,Kruz Garzia Olaberrikoa, hura ere Teofilo-rekin ibili zen ikasten eta Errotaxarren jarrizuen errementeria eta perratokia bere aitakgidaturik. Hala ere, berak gustukogoa zuentxofertzan aritzea eta hala egin zuen, dena utzi eta Mendiarazengana joan zen. Nonbaitez zuen ikusten errementeritzan irteera han-diegirik. Gerora ere ikusi da, semeak ere txo-ferrak ditu Kruzek.

Beste errementari bat, hemen Zegaman,herrero-motza esaten ziotena, Kandidarenaita, Leon Gorrotxategi. Hori nik juxtu-juxtuezagutu nuen lanean. Nik lanean ia oso gauza

gutxitan ezagutu nuen hura, enkargu batzukegin eta horrela.

Harategian txorizoa banatzen zutenean goi-zeko zazpietan, gau guztian zain egon eta goizeko zazpietan txorizo sestrakara bat bana-tzen zuten Joxek eta bere aita zenak. Handikpusketa bat etxera eramateko, han egotenginen ilaran bostetatik atarian (portalean),gaur eguneko Benitoren harategian.

� Txorizoa zergatik banatzen zuten,bada?

Jendeari lapikoa zerbait gozatzen laguntzeko.Joxek denon bistan pisatzen zituen, eta gero zen-bat lagun ginen kontatu, eta zenbat gramo toka-tzen zitzaion bakoitzari kontua ateratzen zuen.

� Debalde ematen al zuen hori?

Ez, ez, ordainduta. Ilaran beti lehenengoegoten ziren Bittori, Luis Otaegiren ama etaMaria handi deitzen geniona. Ez zegoen aurreahartzerik horiei. Zenbat eta aurrerago izan,txorizoa hobea izaten zen eta jendea goizekoordubaterako ilaran egoten zen. Seboa ere,astean behin banatzen zen eta sebokolan geun-dela, Pako Irastorzaren anaia, Juanito,kamioiak harrapatu zuen eta hanka guztia txi-kituta gelditu zitzaion. Gu mutikoak ginen etahura, harrapatu zuenean, ez dakit zenbat urteizango zituen, 5-6 bat urte. Gogoratzen dutnola farmaziara ekarri zuten izara baten bildu-ta, baina ezin ezer egin eta ez dakit nora era-man zuten eta han hil egin zen.

� Gaia aldatuz, jakin dut izugarrizko afi-zioa duzula errekordatorioak jasotzeko, halaal da?

Bai, gogoratzen dut gure etxean etxe-alda-keta zela eta herrerian ere trasteak txukuntzen,gure emakumeak ikusten nituela eliza libu-ruak hartu eta errekordatorioak piloka bota-

tzen. Horrelaxe esan nion nire emazteari:"Mariatxo, ikusten dituzun errekordatorioguztiak jar iezazkidazu pilo batean, ez bota batbera ere". Kaja handi bat bete zen. Emazteakgaldetzen zidan: "zer egin behar duzu horie-kin?", eta nire erantzuna:," horiek jaso eginbehar ditut nik", albun bat banuen nonbaite-tik ekarrita eta bertan jartzea pentsatu nuen.Gero jartzen hasi nintzenean, errekordato-rioen artean bilatzen nituen, adibidez, senar-emazte batzuk eta elkarrekin jartzen nintuen,bikoteka ez nituenak berriz, askotan eskatu ereegiten nintuen.

Azken 30 urteotan zegaman hildakoen erre-kordatorio gehienak ditut.

� Diarioa egiten duzula ere badakit, noiztik?

Ni hau, 1975etik-edo hasiko nintzen egiten,bakarren bat badaukat 1970ean edo egina,baina. Egunero-egunero, egunean pasatu direngauza garrantzitsuenak kontatzen saiatu naiz.Edozein istripu, uholde gertatuz gero edoatentaturen bat gertatuz gero ere, nik denaidazten dut. Egunero-egunero ohera joaterakoidazteko ohitura dut, eta gauean egiten ezbadut, goizean lehenengo gauza horixe idazteaegiten dut. Egunero egiten ez bada bi edo hiruegun atzeratzen baduzu ezin da berdin gogo-ratu. Lehenengo eguraldia jartzen dut, laino-tua, hotza, euria... Norbait hil bada ere bai,hau beste liburu txiki batean eramaten dut.Eskelak, Zegamakoak, Segurakoak eta inguru-ko denak, 1975etik aurrera, horrelako 25liburu ditut. Askotan gogo gutxirekin idaztendudanean, tontokeria asko jartzen ditut.

EDURNE ALBIZU

URTEKARIA

55

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

JOXE ORMAZABAL TELLERIA

� Noiz eta non jaio zinen?

1925eko apirilaren 24an jaio nintzenZegaman, Intxaurtxueta baserrian, Ondarreauzoan. Intxaurtxuetan jaiotako azkena naizni. Ondoren aldaketa ugari egin genituen, seibat hilabete nituela Goialdera joan ginen,hain zuzen ere, Ospital-haundi baserrira.Ondoren Olaberri aldera, gaur egun Garakoadenda dagoen lekura, urte bat bete nueneangutxi gora-behera, Olaberrin bertan Pilar-eneaetxera, handik 7 urte nituela Zatizalierra alda-tu ginen eta jaunartze handia egiterakoan, 11urtekin gutxi gora-behera, Intxaurtxetaraberriro, aitona eta izebari laguntzera.

� Non eta nola hasi zinen lanean?

Inprentan mutil gazteak behar zituztela eta14 urte nituela sartu nintzen Inprentan, garaihartan gure aita eta ama Zatizalierren bizi zirenartean. Bost mutil gazte behar zituzten eta,Teodoro Alzola, Juan Arana, Pako Alustiza,Felipe Azurmendi eta ni neu hartu gintuzten.

Gu pintxe modura ibiltzen ginen korreokotresnak antolatzen, egunean 2 pezeta irabaztengenituen eta astean 12 pezetako sobrea etxera.

Erreformak egin behar zirela eta, etxera bi-dali gintuzten. Orduan, 15 urte nituela,Teofilo Mintegi errementariarekin, erremen-tari lanak ikasten hasi nintzen 18 urte arte.

Jose Azurmendi guardaren anaia perra sal-tzen ibiltzen zen eta hark komentatu zigunLekunberriko albaitariak laguntzailea beharzuela eta neu joan nintzen Lekunberrira zazpihilabeterako. Lekunberrin, egunean 12 pztairabazten nituen eta gainera mantenua ematenzidaten. Oso ongi ordaintzen zidaten.

Teofilo ezinean hasi zen garaian, gure aitaeta amak errementeria berria eta familiakoairekitzea pentsatu zuten, 1945. urtean.

Martutenetik ere deitu zidaten, Martute-neko baserritarren ermandade batera, perrato-

kia martxan jarri eta errementaritzan egitennuen lana.

1953ko uholdeak harrapatu ninduenMartutenen, 3,90 metroko ura izan genuentailerrean. Gure ondoan zegoen zerra fabrika-ren teilatua urak nola eramaten zuen ikusigenuen geuk.

Gu hiru familia oso, hirugarren solairubatean egon ginen leihotik begira.

Goizeko 8etan txalupa bat etorri zen bizirikgeunden edo ez jakiteko eta handik ateratze-ko. Nik arratsaldeko 19:30etan hartu nuentxalupa eta laster batean apeaderora joan nin-tzen Zegamara deitzera, baina ezin izan nuen,inkomunikaturik geunden.

Tailer guztia hondatua zegoen, motorraklehortzeko sekadero batera eraman behar izangenituen. Izugarria izan zen.

Egun horietan Zegaman ere ura sartu zenetxeetara, adibidez, errementerian 15-20cm.ko urak izan ziren.

Egoera horretan Martutene uztea erabakinuen eta beste lan batzutan hastea, era horre-tara nire ezaguna zen goarda batek komentatuzidan, 15 lagun behar zituztela goarda lanakegiteko eta horretarako azteketa bat eginbeharko nuela. Animatu eta egin nuen azterketa hori eta gainditu ere bai.

Gaueko erronda egin behar izaten zen.Askotan gaueko mozkorrei aurre egin beharizaten zitzaien, ez zen batere atsegina. Egiaesan, lau bat hilabetez aritu nintzen lan har-tan, ez nuen batera gustukoa.

Egoera honetan, Madrilera ikastera joatekoaukera azaldu zitzaidan eta haruntz joan nin-tzen zerbait berria ikasteko asmotan.

� Zergatik Madrileraino?

Lagun baten osaba Madrilen tailer batekonagusietakoa zen eta errementari lanak egiten

zizkien langilea hil egin zitzaien. Tailer horre-tan errementari lana oso premiazkoa zenez,ordezkoaren bila zebiltzan eta lanpostua nirieskaini zidaten.

Nik, baldintza batzuk jarri nizkien, behinMadrilera joanez gero, errementari lanaz gain,beste lanen bat ere ikasteko aukera nahi nuen.Lantegi horretan itsasoko seinaleez gain kon-bentu eta elizetarako ikatzezko erregaiezberotzen ziren berogailuentzat kalderak ereegiten zirela esan zidaten eta hori izan zen niMadrileraino joateko arrazoia.

Nire lan baldintzak onartu egin zituzten,nik errementari lanetan egingo nuen beraiekniri berogailuentzat kalderak egiten irakas-tearen alde.

Berogailuentzat kalderen instalazioak egitenikastea, nire gustuko lana zela ikusten nueneta aldi berean, neuk ikasiz gero etorkizuneanlan egiteko modua ikusten nuen, hau da, lanhonek geroa zuela ikusten nuen.

Beraz, burubelarri ekin nion ikasteari etaerrementari lana ere ez nuen alde batera utzi.

� Errementaritza esaten duzunean, zertazari zara? Esplikatuko al duzu zer lan denerrementari lana?

Errementaria, metalak, eta batez ere, burdi-na lantzen dituen arotza da.

Ulertzeko, hauxe da, garai batean, tailerre-tan materiala seriean ateratzen zen normalean,eta askotan tailer horietako piezaren bat haus-ten zenean, tailer horietan garai hartan ez zenegoten konpontzeko modurik, orduan, erre-mentariak konpontzen zituen hautsitako piezahoriek. Hamaika konponketa egin izan ohiditu errementariak. Gaur egun, tailer guz-tietan egoten da soldatzailea eta bertan kon-pontzen dira pieza guztiak, baina garai hartan,piezak kaldeatuz konpontzen ziren eta

"Madrilera joan nintzen berogailuentzat kalderak egiten ikastera”

ZEGAMA 2001EGAMA

56

Jose Ormazabal errementari lanean

tailerrak ez zuten lan hori egiten. Horregatikzen hain garrantzitsua errementaritza.

� Madrilera itzuliaz, nola egiten zenuenikasi eta aldi berean lan egitearena?

Lehen esan dudan bezela, ni baldintzahorrekin sartu nintzen, errementaritzan lanegingo nuen baina honen truke ikasteariemango nion garrantzia, eta hala izan zen.

Egun batzuetan autokable eta berogailu ins-talazioak nola egiten ziren erakusten zidaten,nola kaldera handi baten bitartez, lokal handiaberotu zitekeen berogailu aparatu batzuenbitartez. Egia esan, dena adierazten zidaten etanik oso interes handiarekin jarraitu nuen.

Garai hartan sistema hauek eliza eta kon-bentuetan jartzen ziren batez ere. Esan beharda artean ez zegoela oso perfekzionaturikberogailu sisitema hori, kalderatik plaketarazihoazen tuboak ere ez ziren kobrezkoak, bur-nizkoak baizik.

Madrilen 23 hilabetez egon nintzen eta egiaesan behar badut nire bizitzarako oinarrizkoakizan ziren, bertan asko ikasi nuen eta ideiaberriak ere oinarrizkoak izan ziren gerorako.

� Zegama aldera itzultzerakoan berriz,ideia berriak lantzen hasi al zinen?

Bai, lehenik Legazpiko Bellota enpresan lanegin nuen bi urtez, 1958 urtean. BainaBellotak kaldereria lantzen zuen eta nik bero-gailuen mundua jorratu nahi nuen, beraz,Zegaman neure tailerra muntatzearen arriskuahartzea erabaki nuen. Momentu hartanAndres Larreak tailertxoa zuen alokatzeko etahantxe hasi nintzen.

Hasiera hartan, lana aseguratu nahian, edo-zein lan hartzen nuen eta berogailuak ipin-tzeari lana pixka bat finkatu nuenean ekinnion. Lehenengo momentu haietan Garmen-dia anaientzat lan asko egin nuen, batez ere,katu hidraulikoen txaxisa eginez.

� Noiz hasi zinen beraz berogailuekin?

Lana nahiko ondo zihoala ikusten hasinintzen garaian, neure etxean probatxoakegiten hasi nintzen, etxeko berogailu instala-zioa egin nuen eta egia esan, oso ondo aterazitzaidan. Esan behar dut Madrilen leku han-dietako berogailuak jartzen genituela, kalderaoso handiekin, baina ni etxe txikiagoetarakoeta kaldera txikiagoekin hasi nintzen probakegiten.

Gipuzkoan iturgin asko zegoen momentuhartan baina berogailu instalazioak egitenzituenik, nik ezagututa behintzat, TolosatikZegamara bitartean inor ez. Berogailu instala-zioa oso gauza berria zen inguru hauetan etaesan behar da pixkanaka sartzen hasi zela.Gero arrakasta handia izan zuen.

Nire bizitzan, nahiko berandu azaldu zitzai-dan ofizio hau. Probak egiten hasi nintze-nean, 35 urte nintuen eta lana ugari izan nue-nerako urte batzuk pasatu ziren.

� Beraz ikusten zenuen berogailuen siste-ma, hemen sar zenezakeela?

Nik esaten nuen, denborarekin sutarakoekonomikatik etxe guztirako berotasuna lor-tzeko modua egingo banu, bero hori plakabatzuen bitartez kontserbatuz, etxe askotanizugarrizko abantaila izango luketela.

Garai hartan etxe gehienetan, butanozkoberogailuarekin edo beste batzuetan behekosuarekin gela bakarra berotzen zen edo gehiene-tan sukaldea bakarrik eta etxeko beste gela guz-tiak hoztuta egoten ziren, hoztuta ez, izoztuta.

Sistema honekin beheko suari kaldera jarrizeta gela bakoitzean plaka bat jarriz etxe guztiaberotu eta tenperatura berean edukitzekomodua zegoen.

Momentu hartan eliza eta lokal handietanjartzen zen modura zergatik ez etxe partikula-rretan? Horretan saiatu nintzen eta arrakastahandia eduki zuen gainera.

� Tailerra ez al zitzaizuen txiki gelditu,horrenbeste lan izanda?

Bai, egia esan, momentu horretan lan askonuen. Bost edo hamar bat langileri lana emate-ko ere izango nuen, baina lehen esan dudanmodura, bizitzan nahiko berandu iritsi zitzaidanarrakasta hau eta pabiloi berri batetan sartzeaere pentsatu izan arren, ezezkoa erabaki nuen.Momentu hartan, egia esan, egoera nahiko txa-rra zegoen lan munduan krisi gogorra jasatenari ginen, zenbait enpresa sei hilabetean lanikgabe ere egon ziren. Beraz, arrisku handiegiairuditu zitzaidan momentu hartan.

Gurea oso lan berria zen, ni hasi eta bost baturtera, hasi ziren Espainiara etortzen lehenengoekonomikak kanpotik.

Esan behar dut, bi urtetan jarraian erakus-tazoka batean egon nintzela berogailuen muntaia nola egiten zen erakusten, demostra-zio gisa. Hemen lehenengoak ginen gu,Valentzian zegoen etxe bat honetan hasita,baina esan liteke lehenengoak ginela.

� Zein motako ekonomikak zeuden?

Bi motatako ekonomikak ezagutu ditut nik,zuria eta beltza, batzuk ekonomika zuria beharizaten zuten itxuraz garbiagoa ikusten baitzuteneta beste batzuk berriz beltza, indartsuagoakzirela esaten baitzen.

Egia esan nik zuriari eta beltzari tratamendubera ematen nien, hau da, kalderei errekupera-dore mota berekoak egiten nizkien. Nik egitennituen kalderak, lan asko suposatzen zuten etakoprobazio asko eramaten zituzten, nik betipentsatzen nuen nire aldetik behintzat akatsikez zezatela izan.

� Berogailu sistemak nola eboluzionatuzuen?

Lehenengo sistema, ekonomikarako izanzen, ura berotu ahal izateko balio zuen batezere, eta aldamenean 25, 30 edo 40 litroko kal-derin bat jarrita funtzionatzen zuen. Suarenbueltan "serpentina" egiten zitzaion, "tubo deacero estilau"arekin, beste batzuk egiten zutenberriz, kaldera jarri, baina hori ez zen ongi kal-kulatzen, ezinean ibili ziren, askotan beroegiegiten zen eta lehertzeko arriskua zegoen etahorretarako iturria irekita egon behar zuen,baina hori ez zen posible beti. Horregatik presioa kontuan hartu behar izaten zen etapresioa kontrolatzeko segurtasunezko balbulajartzen zitzaion eta oso garrantzitsua zen,behar zen garaian salto egiten baitzuen, berolarri hura, lurrindurik zegoen ura balbulatikateratzen zen eta era horretara kalderinalehertzeko beldurrik ez zen egoten.

Berogailuak ekonomikarenak baino balbulahandiagoa behar izaten zuen, hala ere, bero-gailuak abantaila zuen, lehenengo berotzenjoaten zen eta behin neurri batean irakiteraheltzen bazen, edozein arrazoi zela medio, pla-ka txikiegiak izatea, bero asko ematen duenegur ona eta su handiegia egitea, edo eguraldiepela izatea... orduan espantsioko depositoaedukitzen zuten goian eta espantsio horrekharuntz haizeak ateratzen zituen, ura joatenzen eta handik salto egiten zuen. Deskargatzenzenean, beheko aldean zuen hidrometro batenbitartez, ura zegoen ikusten zen eta ez bazeu-kan berria sartu eta honelaxe funtzionatzenzuten, era honetara arriskua saihesten zen.Arriskua saihestu arren, ezinezkoa zen beti urasartzen aritzea, eta betetze automatikoa zeri-tzan giltza batzuk atera ziren merkatura,honen bidez, ur gutxi zegoenean nibelatu egiten zen.

Gure garaian hau guztia oso berria zenez etaez zegoenez tekniko espezializaturik, gauzaasko norberak probak eginez ikasi behar izangenuen baina denbora askoan lan egin beharizaten zen.

Hala ere, esan behar da, berogailuen ideiagehienbat ekonomiketatik sortu zela, ekono-mikak sortzen zuen beroa etxe guztira banatuzitekeela ikusten baitzen.

URTEKARIA

57

ABENDUA-URTARRILA

Kabalgatako arropak prestatu.

Tobera Musika Eskolak antolaturi-ko Errege Magoen Kabalgatan,Errege Magoen jantziak konpontzeneta txukuntzen parte hartu genuen,eta era honetara, ekimen honetanlankidetzan aritu ginen.

OTSAILA

1. Otsailaren 3an Abadiñorabidaia; San Blas eguna ospatuazegun ederra pasatu genuen Bizkaialdean, bazkaria Lur Gatika jatetxe-an eginez.

2. Lurdesko Amaren eguna; otsai-laren 11an Lourdesko Amareneguna ospatu ohi da ZegamakoJubilatuen Elkartean urtero, Mezaospatzen delarik eta ondoren txoko-late beroa hartuz.

MARTXOA

Urteko Batzarra egin genuen.

MAIATZA

1. Egun pasa Baztanen; Elizondoikusi eta bertan bazkaldu genuenHotel Elizondo jatetxean. Bazkalondoren Elizondon hain arrakasta-tsua den txokolatea erosi eta bueltaetxera. Eguraldiak oso gutxi lagun-du zuen egun honetan.

2. Jesus Merchan Miguelekmaiatzaren 23an 100 urte betezituen eta bere omenaldian partehartu genuen, Jubilatuen Elkartetikoparitxo bat eman genion.

3. Zegamako Udalak antolaturikoZaharkinak erakusketaren barruan,pieza garbiketa lanetan eta ikuskarilanetan borondatez languntza emandugu. Erakusketa oso baliogarriaizan zaigu, lehengo kontuak berri-tzeko, nahiz gauza berri pila batikasi ahal izateko.

UZTAILA

1. Uztailaren 8an, Jubilatueneguna izan zen. Bi urte hauetanudako partean ospatu da eta egiaesan behar bada, oso-osorik asma-tu da, eguraldiak izugarriako segur-tasuna ematen baitu. Eguna urterobezela oso ona izan zen, bazkariederra, bertsolariak, opariak, soinu-jolea eta gehien balio duena, giroederra.

2. Egun pasa Hondarrabian;Hondarribia, herri zoragarria bene-tan, ikusteko ugari duena. Bazkariaaireportuko jatetxean egin genuen.

ABUZTUA

Abuztuan, San Bartolome feste-tan, talde bezela kolaboratu nahianeta Udalaren gonbitea aintzakotzathartuz, herriko beste zenbait elkar-tekin batera, paella lehiaketan partehartu genuen.

IRAILA

1. Irailean Peraltara bidaia egingenuen, Tafalla bisitatu eta bertanbazkaldu genuen.

2. Orion antolaturiko martxa erre-gulatuan parte zuen ZegamakoJubilatuen Elkarteko ordezkari batek.

URRIA

1. Urriaren 26aren MiramonenForu Aldundiko Gizartekintzak anto-laturiko Jardunaldi batean partehartu zuen Jubilatuen Elkartekoordezkari batek.

2. Gernikara bidaia. Urtean zeharGernikan egiten den azoka ospe-tsuena ikusteko aukera izangenuen.

AZAROA

Azaroaren 16 eta 29an osasunariburuzkoa hitzaldiak antolatu ziren,hitzaldiak Amagoia Muruamendia-raz medikuak eman zituen. Gai inte-resgarriak, asko erakusten digute-nak dira hauek.

ABENDUA: Kultur astea

Aurreko urteetan, Kultur astearenbarruan, osasunari buruzko hitzal-diak egin izan ditugu. Aurten, hitzal-diak azaroan egin dira eta aben-duan berriz, urtero bezela joku txa-pelketa; Kultur Etxean bideo peliku-la ikusteko aukera ere izan da etajokuei bukaera emateko, eta SantoTomas eguna ospatu ahal izateko,txistorra jana urtero bezela.

ZEGAMAKO JUBILATUEN ELKARTEA

� Zein erregai erabiltzen zen?

Ekonomikak egurra eta harri-ikatza erabil-tzen zuten, egur-ikatza ere bai, baina garestiagozen. Hasiera hartan normalean, harri-ikatza erabiltzen zen.

Gerora gasoila sartu zen eta gaur berogailugehienak gasez funtzionatzen dute, hala ere,badaude lehengo sistemarekin jarraitzen dutenak.

� Zuk zein erregai gomendatuko zenuke?

Gaur egun, nik uste dut gasa dela erosoena,

hala ere, gasoleoa ere ona da. Orain zein irte-ten den ekomonikoena? Nik neuk ez dakit,nik uste dut hemendik 15 bat urte barru antzemango zaiola.

Gasaren erosotasuna markatzen dut batezere herrietan zisterna orokorrak jarri ondoren,norberak ez baitu inongo ardurarik hartubehar izaten.

Beste eretara, adibidez, gasoleoakin ardura-tu egin behar izaten da noiz bajatzen dengasoila zisterna partikularra betetzeko.

Adibide bezela, Zegamako elizan jarrigenuen berogailu sistema lehenik, eta merkeenazelako, "Fuel Pesado" erabili zen erregai modu-ra, nahiko sistema ezerosoa zen, fusibleak sarri-sarri aldatu behar izaten baitzitzaizkion.Ondoren gasoleoa jarri zitzaion, horretarakokaldera berria jarri behar izan zitzaion.

Gaur egun gasoleoz berotzen da, ikusiko dagerora, gauza asko aurreratzen ari da eta geroak berrikuntza asko ekarriko digu.

BEGOÑA OLARTE

ZEGAMA 2001EGAMA

58

AIZKORRIKO LAGUNEN LAGUNBERRIAK

Uztailaren 2an ospatu genuenAizkorriko Lagunen Eguna. Egunederra, aurtengoa ere. Aizkorrikotontorrean, San Adriango baselizan,Santo Espirituko ermitan eta kirolde-giko bazkalorduan, mendizaletasunaeta lagunartea oparo leku guztietan.Omenduak ere goi mailako mendiza-leak: EDURNE PASABAN, orduantxeEverest mendiaren gailurrera igoberria, eta JUANITO OIARTZABAL,diren zortzimilako guztiak eta batgehiago igotakoa. Honenbestez,Aizkorriko Lagunen Elkarteko bi baz-kide eta adiskide handi. Esker onezeskaini nahi izan diegu ZegamakoUrtekarian orrialde hau, AizkorrikoLagunen bigarren eguna gogoratuz.

EDURNE PASABAN: MENDIZALETA-SUNA AFIZIO, EZ OFIZIO

Begirada narea du Edurnek,lasaia eta argia. Erraz imajina deza-ket, han, Himalaian, Everest [8,848m.] mendiaren gailurrean, ingurukoedertasun oparoari begira, pozik:

"Iritsi gara, hemen nago. Etxerakobidea orain".

Eta berdin ikusten dut, Dhaula-girimendian, 7.800 metrora igota, elu-rrezko hormatzarrean nabarmendu-tako pitzadura beldurgarriei ere,arretaz begira:

"Ez, ez dugu aurrera egingo, arris-kutsuegia da. Har dezagun etxerakobidea".

Neure begiak ixtea nahikoa, be-reak, malkoz, lauso eta triste gogo-ratzeko, joandako udazkeneanDhaulagiri mendiaren altzo izoz-tuan betiko gelditu zitzaion PepeGarces adiskideari, negar-ixilean,agur esanez:

"Eta, orain, gu ere etxera, Pepe".

Eta halaxe ikusten ditut BenantxioIrureta eta biak, han, Pumorikoedertasunaren elurrezko zurrunbilo-ak irentsitako bost euskal mendiza-le gazteei ere betiko agur esanbeharrean, Benantxioren hitz ede-rrak airean:

"Munduko lekurik ederreneanzeuden, Edurne. Goazen etxera".

Edurne, Tolosarra da, Altzon bizida eta, inoiz, Zizurkilgo ABELETXEaterpetxera joaten bazara, behar-bada, berak aterako dizu saldaberoa. Errepara iezaiozu une batezbere begien lasaitasunari. Erraz ima-jina dezakezu Edurne Pasaban,Himalaiako mendien edertasunean,beste zortzimilako baten gailurretikitzuleran edota, halako batean,emakumez bakarrik osatutakoespedizio baten buru, lasai askoesanez:

"Beno, neskak, hemengo lanakbukatu dizkinagu. Goazen etxera".

Ongietorri, beti, Edurne. Urte-berrion, Zegamatik, Aizkorriko lagunenpartetik.

Jendetza Aizkorriko gailurrean

URTEKARIA

59

Mendizaletasunari lotutako lehen mailako pertsonaiak izan genituen Zegaman

ZegamatikAizkorrirantz

JUANITO OIARTZABAL: “LA ILU-SIÓN ES LO ÚNICO QUE NO MEFALTA”

Mundu osoan sei baino ez diraHimalaiako zortzimila guztiak igodituzten mendizaleak. JoanitoOiartzabal horietako bat, alajaina.Hamalau zortzimilakoak igotzeagutxi bailitzan, propinako bat ereeskaini digu joan zaigun urtean:Everesteko gailurra [8.848 m], biga-rren aldiz, oxigenorik gabe oraingo-an. Horrelakoxea da Juanito, betiaurrera, eta halaxe lortu du mundu-ko mendizalerik mirestuenen tran-paldora igotzea.

Inork lortzekotan, Juanitok, orain-txe bertan ere ilusioa da-eta gainez-ka dariona. Urtebeteren buruan,Txinan, TaklaMakan-go basamortuazeharkatu du, Everest oxigenorikgabe igo eta 27 egun eman dituAlpeetan, Courmayer-en, MontBlanc-en Italia aldeko partean.Horrelakoxe da Juanito; urteak urte,nekeak neke, kosta ahala kosta,beti aurrera.

Eta urte berrirako ere buruandarabilki, dagoeneko, behin berritanMakalu mendia [8.515 m] igotzea,ekialdeko hegitik oraingoan. Etaaurrerago, noski, 85ean igo zuenestreinako zortzimilakoa berriro igonahi luke, Txo Oiu [8.153 m.] men-dia, alegia. Eta horrela, Himalaya,Mont Blanc, Yarlung Tsangpo, McKinley, Kilimanjaro... , nonahi,Juanitok beti aurrera.

Urteberriak ere ilusioz bete zai-tzala, Juanito. Urteberri on, Zega-matik, Aizkorriko lagunen partetik.

xxxx xxxxxxxxxx

ZEGAMA 2001EGAMA

60

DISFRAZAK KALEETAN ZEHAR

Eguerdiko hamabiak hurbiltzen ziho-azen heinean, plaza inguruak kolore etagiro bereziz pizten zihoazen. Koadrilaketa lagun taldeak plazan elkartu zirenmozorroturik eta txarangak doinu alaie-kin festa hasierako txupinazoa girotuzuten. Algara eta alaitasunez beterikoune honetan, pregoia irakurri aurretik,festetako programaren azaleko argazkilehiaketaren lehen saria eman ziren.Aurtengo irabazlea Mikel Berasategi,Maittegi baserrikoa izan da, udalerriaAratz eta Aizkorrirekin batera elkartzendituen argazkiarekin. Txupinazoa botaondoren, mozorrotutako koadrilek txa-rangarekin batera herriko txokoak alai-tzen zituzten, eguerdian egiten denbazkarira arte. Egun guztia mozorrotu-ta pasatu ondoren, iluntzeko 8etanKultur Etxeak antolatutako disfraz lehia-ketaren sariak banatu ziren. Aurten-goak hauek izan dira:

Bakarkako Saria: Ander Lasa

Jantzi landuenaren saria: Arrantzaleak

Giro gehien sortu zuena: La hora de Eva Nasarre

FESTAK ETA ELIZKIZUNAK

Ohitura denez, festek beraiekin izatendituzten kristau ospakizunak. Abuz-tuaren 23an, arratsaldeko 5etan hastendira San Bartolome Ermitan egitendiren Bezperekin. Jarraipena, San Bar-tolome eguneko Meza Nagusiarekinematen zaio, ohikoa den moduan, SanBartolome Ermitatik Elizaraino egitenden prozesioa amaitu ondoren. Mezahorretan, herriko Orkatz Abesbatzakabesten du. Azkenik, San Bartolomebigarrenean, urtean zehar hildako

herritarren aldeko meza ospatzen da,goizeko 10etan, San Bartolome Ermitan.

BALKOI ETA LEIHO APAINKETARENLEHIAKETA

Iazkoan lehiaketa hiriguneko eremuramugatu bazen ere, aurtengoan udale-rriko baserrietara ere hedatu da. Beraz,lana zaildu egin zitzaien epaimahaikoei.Kontuak kontu, aurtengo lehen sariaGoialdeko Amiano-Barrena baserrirajoan zen, Itziar Etxaberen eskuetara,hain zuzen ere. Zorionak berari etaleiho, balkoi eta etxe inguruak apaindueta polit edukitzeko eskaera herritarorori.

DANTZARIAK SAN BARTOLOME EGUNEAN

San Bartolome eguerdiko mezabukatu bezain agudo, udal korpora-zioak dantza saioa egiten du herritarrenaurrean Beasaingo dantzarien lagun-tzarekin. Dantza saioaren erdian, ikus-kizun paregabe honetara hurbilduzenetariko batek bere ondoan eseritazuen etxekoandreari honela esan omenzion: "herriko lanak dantza baino hobe-to egingo ahal dituzte, bestela konpon-duta gaude...".

Baina ondorengoak bai, benetakodantzariak! Donostiako Trebeska dan-tza taldeak, eguerdian eta arratsaldean,gure kulturan errotuta dauden dantzasaio paregabeak eskaini zizkigun. Politabenetan emandako ikuskizuna.

BARRAKAK LEKUZ ALDATU

Olaran auzoan babes ofizialeko etxe-bizitzak eraikitzen ari direla eta, barra-kak zine atzeko aparkalekuan kokatudira, beraz, azkeneko urteetako kokale-kua aldatu da.

SAN BARTOLOMEAK 2001

Abuztuaren 26ko umeen eguneko jokuak

12 3

Ibai Arrizabalaga

Josebade la Hera

MariaAtxa

7 URTETIK BEHERAKOETAN

12 3

Unai Atxa

JosebaOlaziregi

Jose JabierMalkorra

7, 8 ETA 9 URTEKOAK

12 3

Joseba Arakama

Iñaki Kastro

IbaiUrbiztondo

10 ETA 11 URTEKOAK

12 3

Unai Agirre

ArkaitzAldasoro

GorkaAierbe

12 ETA 13 URTEKOAK

12 3

Jabier Mendizabal

UnaiLarrea

XabierAgirre

APEADERORA IGOERA

Eguzkia eta eguraldi beroa izan diraaurtengo San Bartolome jaietako ezau-garri nagusietarikoak. Abuztuaren 23tik26ra (biak barne) luzatu ziren herrikofestak. Kontuan hartu behar da taber-nari eta txosnetakoak aipatutako egu-nei irailaren 1a ere erantsi zietela.

Iazko antzera aurtengoan ere azpi-marragarriak izan dira giro jatorra etaherritarren parte hartzea.

Festaren hasiera ofiziala abuztuaren23ko txupinazoa izan arren, ohiturabihurtu dira dagoeneko abuztuaren22an herriko koadrila eta lagun taldeekegiten dituzten afariak eta ondorengofesta eta algara.

Abuztuaren 23a, festak eskaintzendituen lehen kontraste aipagarriakbegien aurrean ditugu; alegia, ApeaderoIgoerako txirrindulari probako partehartzaileak lehen beroketak egiten etabezperatik ezin etxeratuta dabiltzanak,guztiak herriko kaleetan zehar.

Festetako programa gaztetxoen txi-rrindulari probarekin hasten da etaazkenik, Jabier Berasategiren omenezegiten den Apeaderoko 4. Igoerarekin.Proba horietan prestaketa maila onaeta parte hartze bikaina izan zen etairabazleen zerrenda honako hau izanzen:

URTEKARIA

61

PAELLA ETA SARDINAK DASTAGAI

Abuztuaren 25ean, iazko antzera,paella lehiaketa ospatu da UdaletxekoPlazan. Aurten ere, herriko bost elkar-tetako 10 bikote aurkeztu ziren, elkartebakoitzetik bina. Goizeko hamarretanhasi eta eguerdiko ordu batean amaituzuten lana eta bikote irabazlea Ameztielkartekoa izan zen, Julian Iraola etaAitor Galdosek osatua, hain zuzen ere,eta bigarrena Kasino Elkarteko PakoOrmazabal eta Ignacio Urbizuk osatua.

Bestalde, abuztuaren 26an, parrillanerretako 60 kilo sardina eta nahi bestesagardo banatu ziren bertaratuen artean.

HERRI KIROLAK

Iñaki Perurena eta etorkizun izugarriaduen Inaxio semea hurbildu zirenZegamara. Bertaratuak oso gusturagelditu ziren harri-jasotze erakustaldia-rekin. Bestalde, festa aurretik zeresanaeman zuen sokatira apustua ere plaza-ratu zen. Alderdi batetik, EduardoIrastortza, Domingo Arrieta, ImanolBerasategi eta Izaro Arrondo eta beste-tik, Felipe de Prado, Juan Inazio Urbizu,Joseba Albizu eta Jose Mari Urbizu.Lehendabiziko laukoteak irabazi zuenapustua. Ohiko aizkora apustua ere ezzen falta izan saioan eta bertan, JoseMª Esnaola herritarrak parte hartu zuen.

AFIZIONATUEN MAILAKO SAN BARTO-LOME TXIRRINDU FROGA

1.- Iñigo Urretxua2.- Lander Euba3.- Aitor Perez

BESTE OSPAKIZUN ETA EMAITZAK

Plater-tiroa: irabazlea Igor Ormazabalizan zen.

Futbitoa: Shalky 07

Toka: Joakin Irastorza, lehen herritarra

Gipuzkoako Bolo Txapelketarakobaliagarria: Antonio Miner

HAURREN BOLO TXAPELKETA

1.- JON ALDASORO2. IBON ZABALETA3.- GORKA AIERBE

HERRITARREN BOLO TXAPELKETA

JOSE MARIA AZURMENDI

Trebeska dantza taldea Zegamako plazan

Plater-tiroko partaideak

San Bartolome egunean arkua egin zuten neskak

Sokatiranegindako

mutil taldea

ZEGAMA 2001EGAMA

62

SAN MARTINAK

SAN MARTINAK AZAROAREN 17AN

Iazko urtekarian jakinarazi zen mo-duan, aurtengo San Martin Azoka aza-roaren 17an ospatzea, BeasaingoOdolkiaren Kofradiak, Ordiziako Udalaketa Zegamako Udalak datozen 10 ur-teetarako adostutako akordioaren bar-nean kokatu behar da. Akordio honenbidez, Goierriko hiru herri horietan sasoihonetan ospatzen diren azokak egunberean ez gertatzea lortzen da.Bestalde, jakinarazi behar da datorrenurtean (2002an) San Martin Azoka aza-roaren 9an ospatuko dela Zegaman.

EGITARAU ZABALA ETA ANITZA

Aurtengoan ere, San Martin Azokareninguruan hainbat ekitaldi antolatu dira.Azaroan 8an eman zitzaien hasiera ehi-zari buruzko sukaldaritza ikastaroare-kin, Koldo Lasa sukaldari ospetsuareneskutik. Azaroaren 12an, ingurumena-ren arloari ukitzen zion gaia izangenuen entzungai; alegia, GipuzkoakoForu Aldundiko Ingurumeneko zuzen-daria den Leire Ereño Osak eta depar-tamentu bereko teknikaria den XabierZabala Ibarbiak "Agenda 21"ari buruz-ko hitzaldi eta informazio guztiz interes-garria eskaini zuten.

Gastronomia jorratu zen azaroaren13an, Zumarragako Kabia jatetxekosukaldaria den Juanma Hurtadoreneskutik; hain zuzen ere, gure basoetanudaberritik udazkenera hain ugari direnperretxikoen inguruko sukaldaritzaikastaroa.

Azaroaren 14an latxa ardia eta Idia-zabal gaztari buruzko hitzaldi eskainizuten Nikolas Segurola eta Jose PabloLarreak. Esan behar da, NikolasSegurola, Azpeitiko Matxinbenta au-zoan jaioa eta Arantzazun frantziskota-rra dela. Halaber, Gomistegi baserrianartzain lanetan jarduten duela etaArtzain Eskolaren tutorea dela.Bestalde, Jose Pablo Larrea, Andoainenjaioa, albaitaria eta Zumitz elkartekopresidentea da (etiketa beltza eta ber-dea duten gazten selekzioan jardutendu). Beraz, bi hizlari horien esperientziaeta jakinduria eskaini zitzaien bertaratu-tako guztiei. Esan behar da hitzaldiabukatutakoan, ekarri ziren gazta ezber-dinak dastatzeko aukera ere izan zela.

Iazko antzera, aurtengoan ere ardoa-ri bere lekutxoa utzi zitzaion egitarauaneta azaroaren 15ean "Homenaje deBodegas Marco Real" bodegako etno-logoak gidatu zuen geroz eta atxiki-mendu handiagoa duen ardo kata.Ondoren, Rubiorena jatetxeak presta-turiko afariarekin eman zitzaion amaieraegunari.

Aipatu behar da sukaldaritza eta kataikastaroak Intxaurrondoko EuskalHerriko Gastronomia Etxearen lagun-tzarekin egin direla eta ardi latxa etaIdiazabal gaztari buruzko hitzaldiak etaondorengo kata Zegamako KulturEtxearen laguntzarekin.

SEKULAKO GIROA PROFESIONALENARTEKO PILOTA PARTIDUETAN

Azaroaren 16an profesionalen artekopilota partiduak ospatu ziren udal pilo-talekuan. Lehen partiduan Capellan-

Goni III.ak erraz menderatu zituztenGoñi II.-Lasa III.a (22-12). Esan beharda Goñi II.ak ez zuela erantzun zaleekespero bezala eta partidua hortik joanzela. Bestalde, bigarren partidua guztizinteresgarria eta zaleek gehien txalotuzutena izan zen. Partidu hori EuskalHerriko lau t'erdiko txapelketaren bar-nean kokatzen zen eta Otaegi azpeitia-rra eta Etxaniz bergararra aritu zirenaurrez aurre. Aipatu behar da bi herrie-tako jarraitzaile ugari hurbildu zelaZegamara, baina azpeitiarren presen-tzia nabarmenagoa zela. Esan bezala,partidu borrokatua eta lehiatu izan zeneta 22-18 amaitu zen azpeitiarrarenalde.

Azkenik, azpimarratu behar da parti-dua ETBk eskaini zuela eta udal pilota-lekuan izugarrizko jendetza elkartu zela.

SAN MARTIN EGUNA

Aste guztia euritan joan bazen ere,azaroaren 17a guztiz ederra egin zuen.Goizeko lehen orduetatik hasita, Uda-lak jarri zituen bi karpak eta ingurukoeremuak saltzailez betetzen hasi ziren.Udaletxeko arkupeetan artisau etaeskulangintza zabala ikusgai, AitxuriHerri Eskola aurrean herriko hainbatabere ere txukun-txukun lerrokatuta,udal pilotalekuan Aizkorri eta Urbiakoartzainen arteko 3. gazta lehiaketa,beste saltzaile batzuk eta gazta antzi-nako erara eta ogia egitearen prozesuaikusgai eta eskualdeko txistulariakberaien doinu alai eta pozgarriekinazoka eremua jantzi zuten. Halaber,udal pilotalekuko bigarren solairuanorain egun batzuk martxan jarri berriaden Ehungintzako Enplegu Tailerrekoinstalazio eta ekipamenduen erakuske-ta guztiz atsegina eta Kultur Etxean pin-tura erakusketa izan ziren ikusgai.

San Martinetan Kultur Etxeak antolaturiko ardi latxa eta Idiazabal gaztari buruzko hitzaldia. Jose Pablo Larrea eta Nikolas Segurola argazkian

Eugenio Mendizabal eta hiloba gazta egiten

URTEKARIA

63

Beraz, jai eguna aipatutako zutabeetanoinarrituta garatu zen. Eguerdian, nolaez, sari banaketaren orduan iritsi zen.Urtetik urtera arrakasta eta sona gehia-go hartzen ari den gazta lehiaketakepaimahai ospetsu izan zuen; hainzuzen ere, Miguel Indurain (txirrindulariohia), Abraham Olano (txirrindularia),Kontxu Odriozola (Goenkaleko MªLuisa), Miguel Mª Etxebarren (RealSociedadeko mediku ohia), Peio GarciaArriano (gastronomoa), Nikolas Segu-rola (Artzain Eskolako tutorea) eta AnaMartí (San d'Urgelleko alkateordea).Epaimahaiak lehiaketara aurkeztutako21 gaztak dastatu zituen eta horienartean lehenengo hirurak aukeratuzituzten. Honakoak izan ziren:

1) Mª Angeles Iñurrategi- Zerain

2) Jesus Aranburu- Idiazabal

3) Joxe Migel Azurmendi- Zegama

Ondoren, lehiatu ziren gazta guztiakbertaratu zen jende ugariaren arteanbanatu zituzten herriko elkarteekErrioxako ardoarekin batera.

Bestalde, adierazi behar da ganaduasko aurkeztu zela lehiaketara. Irabaz-leak ondorengoak izan ziren:

Zaldietan: Juan Migel Larrea

Etxe behorretan: Lourdes Arrieta

Mendi behorretan: Pedro Azurmendi

Behi suizetan: Imanol Ruiz de Egino

Behi pirenaikatan: Sabina Arakama

Behi mestizoetan: Pedro Azurmendi

Bildotsetan: Santi Katarain

Ardietan: Mari Paz Oiarbide

Zezenetan: Maria Zabaleta

Arratsaldean, buruhandi eta erral-doien kalejira egin zen herriko kaleetanzehar. Ondoren, udal pilotalekuan herri-tarren arteko eskuz binakako SanMartinetako 3. txapelketako finalakjokatu ziren. Giro ederrean bizi zirenpartidu horien emaitzak ondorengoakizan ziren:

HELDUAK:

Xabier Arakama eta Aritz Irastorza = 22

Jon Arakama eta Ruben Zabaleta = 4

KADETEAK:

Aritz Agirre eta Ruben Casanova = 19

Oier Arkonada eta Iker Azurmendi = 22

INFANTILAK:

Gorka Aierbe eta Mikel Berasategi = 10

Eñaut Alberdi eta Aitor Zabaleta = 18

San Martin Feriako Ganadu Lehiaketa

Gazta Lehiaketako irabazleak

Koldo Lasa Sukaldaria

BENJAMINAK:

Arkaitz Aldasoro eta Ander Ormazabal = 4

Arkaitz eta Estebe Ariznabarreta = 16

Arratsaldeari amaiera emateko, herri-tarren arteko aizkora apustua egin zeneta Joxe Mari Esnaola eta IkerZubeldiak Arakama anaiak gaindituzituzten.

IGANDEAN ERE JENDE UGARI

Azaroaren 18an, igandean, udal pilo-talekuan "El Diario Vasco" torneokopilota partiduak ospatu ziren eguerdiko12etan. Jendetza handia hurbildu zen

frontoira eta guztiak liluratuta irten zirenOinatz Bengoetxea, aurrelari leitzarra-ren jokoarekin. Adi horrekin, pilotarihandi baten aurrean egon gaitezke eta.

Igande arratsaldean, eguraldi bustiaegin arren, Guraso Elkarteak Udalarenlaguntzarekin antolatutako "Takolo,Pirritx eta Porrotx" pailazoen emanal-diak arrakasta itzela izen zuen. Haur etaguraso ugari elkartu ziren frontoian haingutxi lantzen dugun irribarrea egiteko.Ondoren, barruak ere alaitu eta bero-tzeko Guraso Elkarteak prestaturikotxokolate bero-beroa hartzeko aukeraizan zen.

ZEGAMA 2001EGAMA

64

Argibideak:• Prec. l/m2 = Euria, m2 bakoitzean zenbat litro.• T. max (ºC) = Tenperatura edota hozberorik altuena.• T. min (ºC)= Tenperatuta edota hozberorik txikiena.• Racha max.(Km/h)= Haizearen indarrik handiena, orduko zenbat kilometro.

ZEGAMAKOZENTRU METEOROLOGIKOA

2001. urteko datuak eskuartean iza-nik, urte osoko datuak egunez egunematea aspergarrixamarra iruditu zai-gunez, hona hemen hilabetekako batazbestekoak:

Bestalde, norbaitek egun zehatzbateko datuak nahiko balitu jo bezaUdaletxera.

Urtarrila

Otsaila

Martxoa

Apirila

Maiatza

Ekaina

Uztaila

Abuztua

Iraila

Urria

198

40

179

74

26

20,2

73,8

10,9

46,9

82,6

17

19,2

24,7

22,4

31,5

37,3

30,4

35

24,8

25,8

1,4

-1,2

-0,3

-0,4

1,7

7,6

9,3

10,4

6,6

7,2

Prec.(l/m2)

Rachamax.(km/h)

74

75,3

68,2

74

72,3

72,6

79,4

69,6

74,1

63,7

103

94,3

97,6

83,5

67

47,5

69,8

77,4

67,7

88,6

Humedadrelativa (%)

t.min.(°c)

t.max.(°c)

Guztira: 751,4 l/m2

Labeaga, 9 - 1º URRETXU943 720 511

Zorionak eta Urte Berri On!

Zorionak etaUrte Berri On

OBRA ZIBILAERREPIDEAK, ZUBIAK, ERREKA BIDERAKETAK

INDUSTRIALDEAK, KANALIZAZIOAK, URBANIZAZIOAK

CONSTRUCCIONES Y URBANIZACIONES

Promoción y Venta de Pabellones Industrialesen Legazpi y Urretxu

Nafarroa Kalea, 50 • 20800 - ZARAUTZ (Gipuzkoa) � 943 13 23 34Fax 943 13 11 84 e-mail: ubiri@ubiri.com

URTEKARIA

65

IZADIA ETA AINTZINA

IBILBIDEA ZEGAMAN

Zegamako Udala eta Goimen Elkartea, Izadia eta

Aintzina proiektuan elkar lanean aritu dira.

Proiektuak, eskualdean zehar gure arbasoen bizi-

modua, nekazaritzaren aztarnak alegia, nabarmen

biltzen dituen guneak sailkatu eta ezagutarazteko

asmoa du. Zegamako kasuan, Murgizelaitik San

Adrianera doan bidean, hasieran dagoen natur

gunea hautatu da Goierri mailan egin nahi den

sarean sartzeko. Bertan, garai bateko nekazal jar-

duerak, naturarekin, bertako baliabideekin azaldu-

tako erabilera dugu aipatzekorik garrantzitsuena,

egurra eta harriarekin, egin izandakoa. Egun neka-

zalturismo, pinudi eta oreinekin dagoen gunean,

garbi jaso dira harresiez markaturiko gurdibideak,

ezkutuan jasoriko oilategiak, besteentzako lan egi-

ten zutenen "saletxeak", lubizien aurkako "terra-

zak" soro trinkoak mantenduz... burdin ura duen

iturriaren bueltan, harri lehorraren teknika zaha-

rrean eraikitako artegiak eta gaztainondo trasmo-

txatuak, besteak beste.

Lasai lasai, ordu pare batean egin daiteke-

en bide honetan, paisaiaz eta basoaren ixiltasunaz

gozatzetik aparte, oso eremu txikian espezie bota-

niko anitz ezagutzeko aukera ematen du. Insignis,

larizio eta douglas artean dirauten elorri zuri, aran-

tza beltz, txilar, ereinotz eta abarren konbinaketak,

esne baldeaz gure amonen oin biluztuak eginiko

bidea edertzen jarraitzen dute, eta gizakiaren arima

pizten... Hemendik, gure gonbitea!

MANEX ARANBURU

EUSKO LEGEBILTZARRERAKO HAUTESKUNDEAK

ZENTSOA ABSTENTZIOA EAJ-EA EH PSE-EE PP-UA

2001ean 1.104 133 655 254 9 31

1998an 1.131 242 479 357 8 35

2001eko maiatzaren 13an, Euskal Autonomi Elkartean, Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak egin ziren. Zegaman,ondorengo emaitzak eman ziren (1998an Eusko Legebiltzarrerako egin ziren datuak ere azaltzen dira):

ZEGAMA 2001EGAMA

66

� Non eta noiz jaio zinen?

1918ko otsailaren 7an jaio nintzenLeaburun. Aita zana basozaina zenBerastegin eta jubilatu zenean Zegamaraetorri ginen bizitzera. Gerra garaia zen etanik 18 urte nituela eraman ninduten gerra-ra beraz, gerra bukatutakoan Zatizalierbaserrira etorri nintzen, amaren jatorrikobaserria da hau eta.

Soldaduska arte lan desberdinetan ibilinintzen eta gerran berriz 5-6 urte, tontotze-ko lain denbora egin genuen.

� Goarda ofizioa zergatik hartu zenuen?

Gerra bukatuta gero ez zegoen lan handi-rik eta hala anuntziatu zituen Diputazioakplaza batzuk eta hara presentatu ginen,azterketa Donostian egin genuen.

� Garai hartan zein lan burutzen zituengoarda edo basozain batek?

Orain bezela, finka partikularrak etapublikoak atenditzen genituen eta baitaPartzuergoa ere. Ataun aldetik ere lana etor-tzen zitzaidan askotan, hango goarda asko-tan "edan pasauta" ibiltzen baitzen eta neur-ketak eta ez zituela tajuz egiten eta ni bidal-tzen ninduten. Jubilatu aurretik erotu beha-rrean ibili nintzen lanak gainezka eginda.

Besteak beste, birlandaketak, neurketak,garbiketak, entresakak eta baita pistak non-dik ebaki behar ziren ere; partikularretanberriz neurketak e.a.

� Zein arbola mota zegoen garai hartanPartzuergo eta finka partikularretan?

Aralar eta Partzuergoan aprobetxamen-duak izaten ziren, pagoa batez ere.

Partikularretan berriz intsignisa.

Intsignisak 30-35 urte behar izaten dituhazten, lurraren arabera, pagoak berriz 50urtetik gora. Pagadian landare txikiak etor-tzen dira ezkurretik eta orduan ganaduarikaso egin behar zaio itxiturak eginez.

Pagoa ateratzerakoan zein arbola botatzenzuten ondo begiratu behar izaten zen izanere kontratista batetik bestera alde handiabaitzegoen, hor ere denetik dago batzuktxintxoak eta besteak bihurriak.

� Lan hau gustokoa al zenuen?

Basoa ondo jartzea beti izan dut gustokoa.

� Zein lan garrantzitsu burutu zenZegaman zu goarda zinen garaian?

Herriko zenbait mendi kontsortziatugenituen. Garai hartan alkate Aranguren

JOXE AZURMENDI LARREA

"Aita zana basozaina zenBerastegin eta jubilatu zene-

an Zegamara etorri ginenbizitzera"

BASOZAINAK ZEGAMAN

URTEKARIA

67

1. Joxe Azurmendi (Zegama) 2. Fco. Aierbe (Ataun) 3. José Andres Larrea (Zegama) 4. Arrabiolako Patxi artzaina (Segura)

zegoen, eta zinegotzi berriz Doroteo Maitte-gikoa, Damian Iturburu-Barrenekoa etaneu ere bai. Damianek patrimonioko jen-dea ezagutzen zuen eta hura nahiz eta gana-duzalea izan, herriko mendietan Estaduare-kin kontsortziatuta pinuak sartzeko aukerazegoela esaten zidan eta hala animatu ginen.

Estaduak landarea sartu, itxiturak egin etamendiak berak mantentzen zituen aprobe-txamendurarte, okasio ona izan zen, 100Ha. baino gehiago sartu genituen, lehenmendi gorria zena martxan jarri genuen.Proportzioak honako hau ziren: herriak %55 eta Estatuak % 45.

Orduan sartutakoak dira, Saadar aldea,Arrano Aitz, etabar.

Estaduak berak ekartzen zituen koadrilajakinak mendi lanak egiteko.

Beste herri batzuk ez ziren fidatu eta ezzuten ezer egin. Hemen ere bazeudenhonen kontrarioak batez ere ganaduzaleak.Utzi ziren ganaduzaleentzat ere larreaknoski.

� Ikazkinik ba al zen garai hartan?

Bai, normalean terreno partikularretanegiten zituzten txondarrak, egur zailik ezbaitzuten nahi. (Pago handiak) Haiek norktxikitu!

Baino batzutan kontsortzio forestaleanbaimena eskatu, eta ikazkinek subastanmendia hartzen zuten, subasta Seguran egi-ten zen. Leku txarrean zegoen egurra asko-tan ikatza eginda ateratzen zen, era horreta-ra pixu askoz gutxiago izaten zuelako.Mandoetan pistaraino ekarri eta gerokamionetetan eramaten zen saltzera. Araiaraikatz asko bidaltzen zen.

Egurra garraiatzeko kablea ere ezagutudut Aratz azpitik Otzaurteko tren geltoki-raino. Kable zirkularra zen eta Beunden osobehetik pasatzen zen, garai hartan pistarikez zegoen eta komeriak, orain pistak daudenonahi.

� Ehiztariak ere izango ziren bada zurebasozain garaian ezta?

Bai, baino nik ez nuen ehiztariei begira-tzeko denborarik eta gogorik ere ez.Ehiztariak ilusioarekin joaten ziren ehizeraeta... egin genituen bai, eskopetak egunpare baterako kendu eta gero eman (farreegiten du) ez dut uste inori lizentziarik eska-tu nionik. Zein oker egingo zuten bada?

� Eta, zein kotxe zenuten garai hartan?

Behikuloa? Aurrena bizikleta, gero motorra eta ondoren 2CV bat denak neuk erosiak. Motorrean ibiltzen nintzenean nereanaia zaharrenak esan zidan "moteil, moteil,hi bezela mendian ibiltzeko erosi ezak 2 CVbat!" Ene, harekin zenbat lokazti pasatunituen nik! Oso onak ziren, lokatza gehiegizegoenean aitzurrez eta palaz kendu etaaurrera! Azken hamar urteetan bakarrik izannuen nik Diputazioko kotxea izateko esku-bidea, jornala ere oso urria genuen eta bestezerbaitetan saiatu egin behar, landara edogabon pinu e.a. Morroi extremeño bat izannuen, oso mutil jatorra, konfiantzazkoa etatxintxoa.

� Injineruekin zer moduz konpontzenzinen?

Injineruekin joaten ginen mendia ikustera eta zein landara sartu beharkogenukeen erabakitzera. Injineru onak edukigenituen, bueno horiek entenditu inork ezzuen entenditzen (barre egiten du). Goar-dak ibili behar eta, denak gu bezain saiatuakez!

Haseran haiek esandakoa egiten nuenbaino gerora diskutitu egiten nien. Gogoandut, Saadar mendia sartzerakoan injineruakkapritxoa zeukan Douglasa sartzeko eta nikdiskutitu egin nion: "yo soy un simple

guarda y usted Ingeniero pero yo tengo quedefender como si fuera mío, si quiere ponerun par de Ha.s en una esquina vale perotodo el monte no le consiento"; azkeneaninjineru horrek "vale, vale, ponemos laricioy vale!"

� Eta, gaur egun goarda ofizioa nolaikusten duzu?

Oraingo goardak ene!!! Hori ezta lana.Bakoitzak bere kotxea, telefonoa, buskea,pistak nonnahi. (barre egiten du) beraiekgaizki esango dute ez? (barre berriro).

� Zein da goarda ofizioak duen gauza-rik erakargarriena?

Dudarik gabe kanpoan, basoan ibiltzea.

� Badakigu Albisturren abeto douglasbikainak dituzula. Konta iezaguzu mese-dez hauen historia?

Bai, gure aita zenak erosi zuen, (bereanaiak lagundirik) ni jaio nintzen urtean800 areako terrenoa 1.000 pezetan, etaabeto douglasak sartu zituen. Gehienak osoarbola onak badira ere, bat aparta da, gureseme Jose Inaziok askotan neurtzen du eta60 bat metro altu ba omen da. Ikusgarriada, nere aita zenak nere kintoko arbolakzirela esaten zidan.

BASOZAINAK ZEGAMAN

12

3 4

ZEGAMA 2001EGAMA

68

� Non jaio zinen?

1957an jaio nintzen Zegaman, uztailaren 23an.

� Nolatan zara basozaina?

Papertegian 13 urte lan egin eta gero itxiegin zen. Papertegian lanean ibilitako 13pertsona aurkeztu ginen oposaketa haue-tara. Lehen deialdi honetan plazarik eznuen atera baina handik sortu zitzaidan alorhonetan lana. Haseran arrantzako begiralebezela eta hortik goarda lanetara pasatunintzen.

� Lan honetako zure lehen urratsakazalduko al dizkiguzu?

Ehiz eta arrantzan ibili nintzen hasieran,sei hilabetez arrantzako lanak eta beste seihilabetez ehizeko lanak burutu nituen gutxigora-behera 6-7 urtez. Ondoren beste opo-saketa batzuk izan ziren eta hor plaza ateranuenez, Legazpi, Zumarra, Urretxu etaGabiriko herriak hartu nituen, orduangoarda lanari bete betean heldu nion.

� Zein aldaketa ezagutu dituzu zurelanean tresneriari dagokionean?

Asko hobetu dugu tresneri aldetik bai ibil-gailuan eta baita terrenoak neurtu eta egurraneurtzeko tresnerietan ere. Erabiltzen dentresna berritzailetako bat GPSa da.

� Zer da GPSa, zertarako balio du?

Azken batean errezeptore bat da.Satelitera bidaltzen du informazioa etaterrenoetako puntu desberdinei buruzinformazioa bidali dezakezu, hau da men-dian egin duzun ibilaldi osoaren informa-zioa bidal dezakezu, ondoren informaziohori, programa informatiko baten bidez

plano-etara sartzen du. Honek datu osozehatzak lortzea ekarri du, bai mugarrienkokapenari eta, terrenoaren azalerari buruzbatipat.

Orainarte erabili den edozein dokumentubaino errealagoa da. Edozein eskrituretan alda-pak ez daude kontuan hartuta eta ondorioz ezdira datu zehatzak neurriari dagokionean.

GPSren datuak gutxienez 4 sateliterenbidez hartzen dira edota gehiagoren bidezeta ondorioz datu oso zehatzak dira.

� Zona bakoitzean G.P.S. bat dago?

Mendi zuzendaritzak bat bakarra du.

Legez, lau urtetik behin herri mendietakomugak eta mugarriak errebisatu beharkolirateke. Lan hau herri batzuk egiten duteeta beste batzuk ez, edota iristen dira edo ez.G.P.S.arekin informazio hau jasota gelditzeaoso garrantzitsua da.

Mendietan deslindeak egiten direnean,terreno mugak finkatu, inguruko terrenojabe eta erakunde guztiek parte hartzen duteeta akta bat jasotzen da, mugarri bakoitzakidatzi bat du bere kokapena, deskripzioa,orientazioa e.a. jasotzen duena. Arabakoek,argazki eta guzti dituzte jasota mugarrienfitxak.

Hau dena edukita ere GPSz eginda egoteagarrantzitsua da, datuak gero eta zehatza-goak biltzen ari garelako.

Gaur egun Udaletxetan ditugun katastro-ko argazkiak ere nahiko zaharrak dira, asko-tan gertatuko da, argazkian zelai dena gauregun pinudia izatea.

� Gaur egun, mugarriekin izaten al da

garai batean bezelako tirabirarik?

Bai, gaur egun ere izaten dira baina geroeta gutxiago, honen arrazoia oso garbia da,jendeak, batez ere belaunaldi berrietako jen-deak terrenoak geroz eta gutxiago ezagutzenditu eta mugarriak are eta gutxiago; base-rriarekin harremanak galdu diren neurrianbertako terrenoetako informazioa edo eza-gutza ere bi belaunalditan galdu egin da.

Bestalde, jendeak gero eta gehiago galde-tzen digu, ea zer alda dezaketen, batez erelan gutxi emango liokenaz. Kriterio produk-tibo ekonomikoa galdu eta errezera jotzenhasi da jendea, haziera azkarreko frondosaksartuz. Ondoren etxeko terrenoak direnez,saldu ez dituzte egin nahi eta zerbait sartzea-gatik sartzen dute, lanik emango ez diotenzerbait eta hau, ikusten dut etorkizunekojoera.

Terreno berria, azkenik muganteak eros-ten du edota bestela horretara dedikatzenden jendeak, leku eta herri askotan terre-noak dituztenak.

Gaur egun, jendeak duen lan mota delaeta, ez du asmorik asteburutan etxeko mendian lan egiteko.

� Zein lan egiten du goarda batek terrenopartikularretan eta zein herri terrenoetan?

Partikularretan batibat, mozketa mailankontrola eraman, Diputazioako NekazaritzaDepartamentuan eskaera bat egin behar duegurra bota behar duenak eta baimena tra-mitatu.

Insignisa botatzeko, hau da haziera bizko-rrekoak, botatzeko normalean ez da baterearazorik izaten.

BASOZAINAK ZEGAMAN

ALBERTO AIERBE LARREA

"Belaunandi berrietako jendeak geroz eta gutxiagoezagutzen ditu lursailak eta

gutxiago oraindik mugarriak"

URTEKARIA

69

Larizio, alertze, abeto douglasa etabarrek,hau da haziera ertainekoek 50-60 urtekomuga izaten dute Diputazioak jarrita, batezere neurri itxuroso hau hartzeko urte horiekbeharrezko dituztelako.

Bestalde, Diputazioak laguntzak ematenditu mendia botatakoan berriro ere landa-tzeko, itxiturak egiteko eta baita garbi man-tentzeko ere.

Sute garaietan garrantzitsua da mendiagarbi izatea, alde batetik erregai gutxiagodago sasirik ez dagoen mendian eta bestetikitzaltzera doanak ere erreztasun handiagoadu baso garbian sartzeko.

Gainera pinudiak beraiek ere zaindubeharrean izaten dira itxurazko kalitate batedukitzeko. Beraz, guzti hauen tramitazioeta kontrola da gure lana partikularrei dago-kienean.

Herri mendietan, alde batetik gure lane-tako bat zaintza lana da, Diputazioko ardu-rapean dauden elementuak dira eta gu ForuAldundiko goardak garenez, dagoen legeabetearazteko zaintza egiten dugu. Bestalde,hainbat pista ireki, garbiketa lanak koordi-natu eta abar. Aprobetxamenduren batdagoenean, Partzuergo edo edozein herrimendietan guk seinalatzen ditugu zein botaeta baita kontrola eraman ere, zenbait egurdagoen jakin…

� Suteak direnean, zure eremuko jende-ak laguntzarik eskeintzen al du?

Zona honetan, Gipuzkoako hegoaldehonetan bai, Zegama, Legazpi, Gabiria etaiunguruko herri hauetan, jendeak kultura

forestala duenez, segituan joaten da arrapasta-ka, askotan gehiegi eta guzti, baina horihobea da inor ez joatea baino.

Badakigu kostaldean arazo larriak izatendituztela gure lankideek. Han sua izan etaterreno jabea ere ez da joaten, gainera eurenustez ez da beraien eginkizuna sua itzaltzea.Hemen esan behar da terreno partikularrenjabeek ardura eta " kultura" dutela sua itzal-tzera joateko; Diputazioak ditu suaren kontro-laren eskumenak, baina sua itzaltzeko bitarte-koak Diputazioak jartzen baditu su partikularbat itzaltzeko lan hau kobratu dezake, bestegauza bat da egiten duen hala ez.

� Zeintzuk izaten dira sutearen arrazoiak?

Normalean, sutearen arrazoia jakitea zailada. Oinaztar, utzikeria edota norbaiti ihesegin diolako...

Nik hemen bereiztuko dudana zera da,sua itzaltzeko ahalegina egiten duten terre-no jabeak eta suak ihes egin eta su huraitzaltzea Diputazioaren zeregina dela esatendutenak.

Gauza bitxiak ere pasatzen dira, hau da,Diputazio eta goarda, terreno garbiketa egi-teko hartzen dituztenak ere badaude, suaitzaltzera joan eta azkarregi itzali diegulaesaten dutenak, hau da terreno guztia erre-tzerako sua itzali dugula kexatzen direnak.

� Beste ardurarik ba al duzue?

Bai, nahiz eta eremu forestalekoak izan,asteburutan hainbat lan ardura ipintzen diz-kigute. Arrantza eta ehiz bigilantziak egiten

ditugu erretenean gaudenok. Erreteneanmila arrazoiengatik egoten gara, suteenga-tik, isurketengatik e.a. eta tartean bigilantzizerbitzu hau ere egiten dugu.

� Ba al du inguru hauetako goierrita-rrak zauritutako hegaztiak zuengan era-mateko joerarik?

Bai, normalean, 112ra deitzen du jendeaketa hauek Diputazioara hemendik zonakobasozainari pasatzen zaiolarik abisua nor-malean, Arrano-Etxera eramaten dira.

Nere ustez ehiztariek ere gero eta gehiagoerrespetatzen ditu babestutako espezieak.

� Baso mutil edota kuadrila faltariknabarmendu al duzu?

Bai, fabriketan lana egon ezkero mendianfalta nabarmentzen da. Mendiko lana fisi-koki gogorra izateaz gain, asko eta asko dau-den lan baldintzek oraindik gehiago gogor-tzen dute. Gaur egun inguru honetan atze-rriko jende ugari dabil mendian lanean,beste ezer ez dutenak.

� Badakigu ehiztari amorratua zarela,oporrak noiz hartzen dituzu?

Gehienbat urrian.

BASOZAINAK ZEGAMAN

Ezkerretik eskubira: Alberto Larrea, Imanol Artola,Joxe Azurmendi, Xabier Ormazabal, Inazio Urbizu

1. Gorrotxategi Jna 2. Joxe Olaran 3. Gumersindo Azurmendi 4. Antonio Arrieta 5. Angel Olaran

1

3

4

5

2

ZEGAMA 2001EGAMA

70

� Non jaio zinen?

1954an jaio nintzen Zegamako Kaleko-Txiki baserrian.

� Zure etxean ba al zen goarda ofizioanaritutakorik ?

Nere aitonak esaten zuenez, bere osabarenbat izan omen zen goarda, baina besterik ez.

� Nolatan sartu zinen bada goarda?

Ni goarda sartu aurretik kamioiarekintxofer ibiltzen nitzen eta egunkariaren bidezjakin nuen goarda oposaketak zeudela etaneri mundu hori gustatu egiten zitzaidanez,8 hilabetez txofertza utzi egin nuen azterke-tak prestatzeko.

Garai hartan sartzeko suertea izan nuen.1984ean sartu nintzen.

� 1984tik 2001era zein aldaketa naba-ritu duzu?

Gu transferentzi garaian sartu ginen.Haseran ICONA zegoen, hauek Estatuarizegozkionak ziren, gero Eusko Jaurlaritza-rekin SEFOCONA sortu zen eta gu horsartu ginen, ondoren Gipuzkoako ForuAldundiak hartu zuen gure eremua eta egunGipuzkoa Foru Aldundiko NekazaritzaDepartametura atxikita gaude. Haseranoinez ibiltzen ginen, gero motorra ekarriziguten, beste goarda batekin konpartitutaeta gero 2CVa. Eta orain bakoitza geureLand Roverrarekin gaude.

� Komunikatzeko ezer ba al zenutengarai hartan?

Orduan ez geneukan ezer, gero emisorabatzuk jarri zizkiguten, ondoren buskak eta

orain telefonoa ere badaukagu. Beraz gaur-ko egunean lokalizatu ezinik ez dute.

� Zein tresneri gehiago duzue?

Pistak markatzeko klaximetroa eta orainazken aldean GPSa. Honek satelite bidezfuntzionatzen du, nahiko exaktoa da etagaur edo bihar mugarriren bat desagertuezkero han markatzen du non zen lehenmugarria, zein koordenadatan. Aparailuhonen bidez, partzelak rodalizatzen ditugu,pistak, planoan dauden toki zehatzean sar-tzen ditugu.

� Zein da zure laneko eremu geografikoa?

Nere lan eremua Zegama, Segura eta biPartzuergoak dira, Guipuzkoa eta ArabakoPartzuergoa eta Gipuzkoako Partzuergoa,"Partzuergo Txiki" izenaz ezagutzen duguna.

� Herri mendi nahiz Partzuergoanlehentasunezko premirik ikusten ahalduzu?

Gipuzko eta Arabako Partzuergoan fores-tal eta larre arloa jorratuko duen plan par-tzial bat egitea komeni da. Plan hori enkar-gatuta dago eta datozen urteetan zer eginbehar den markatuta jartzea komeni da.Egitasmo honen bidez, lur eremu bakoi-tzean zein ekintza aurrikusten diren jakingodugu, garapen egoki bat emanaz daukagunlur eremuari.

Haserako lehen zatian, 118 Ha. marka-tzen dira aldatzeko, ganaduzaleek beharduten larrea mantenduta. Gaur egun lureremuak dauden bezela (berreraketa) erre-generazio naturala ez da behar den bezelaematen, udaberrian jaiotako landaretza

berria, ganadua sartzen denean jan egitenduelako. Ha. guzti horiek landaretza berria,artzain eta ganadu-zaleei larreak mejoratubeharko zaizkie.

Plan honen medioz zatika zatika itxi eginbehar dira errepoblatutako sailak, ondoriozberezko berreraketa lortuko da.

� Herri mendietan zein behar ikustendituzu?

Nahiko kubrituta daude, hutsik zeudenakerrepoblatuta daude gehienak, garbiketa,desbrozeak e.a. aurrera doaz eta Zegamakomendiak nahiko eguneratuta daude.

� Partikularrek ba al dute gutxienekoezagutzarik landaketarik egiteko?

Herri txiki hau baso herria izan da aspal-didanik eta ez da lurra arbolarik gabe edu-kitzearen aldekoa orohar, bestalde nahikodefinituta du bakoitzak zer sartu beharduen. Gipuzkoako Foru Aldundiaren alde-tik laguntza nahiko onak daude eta herrita-rrek badakite zer sartu. Hemengoek ondodakite berez zein espezie datorren ondoenterreno bakoitzean.

� Pista aldetik nola daude herri mendiak?

Orain ari dira bi herri mendi handienetanazpiegiturak osatzen: Arrano Aitz etaSaadar–Aztion. Nahiko ongi geratuko dirapista hauek burututakoan. Gutxi gora behe-ra 11 Km.tako pistak egingo dira. Honekterrenoaren balorea asko igoko du, bestalde,azpiegiturarik ezean ezin da bertako probe-txamendurik burutu.

Lehen zeuden pistak oso aldapatsuakziren, orduan, lehengo pistak berritu, tapa-

BASOZAINAK ZEGAMAN

INAZIO URBIZU TELLERIA

"Hemengoek ondo dakitezein espezie datorren

ondoen terreno bakoitzean"

URTEKARIA

71

URTEKARIA

tu behar direnak tapatu eta berriak egitenari dira aldapa proportzionalekin.

� Oria ibaiari dagokionez, zein faunadaukagu?

Lehen kangreju ugari zen baina gaitzbatekin galdu zen, zerbait ikusten da bainaoso gutxi.

Hemen batez ere amuarraina dago, motagorridun amurraina. Diputazioak urteroerrepoblatzen ditu ibaia ondo egon dadin,berez ere errepoblatzen diren arren amua-rrain handi batzuk ere botatzen dira arran-tzarako eta alebinak ere bai bertarako izandaitezen.

Oria ibaiaren egoera, gaur egun kutsadu-raren aldetik begiratuta, egoera onean da-goela esan behar da, baino udan ur faltaga-tik, eta uraren tenperatuta asko igotzendelako amurrain batzuk akatu egiten dira.

� Eta ehiztariei buruz zer esango didazu?

Haseran nahiko utzita zegoen, baino gauregun, beste mentalitate bateko jendea dagoeta egun nahiko normalizatuta dago. Ehiz-tariek babestutako espeziek ezagutzeaz gainerrespetatzen dituzte orohar, nahiz eta betiegoten den arauetatik kanpo ibili beharrekonorbait. Iaz bat bakarra harrapatu genuenbabestutako espezien kontra botatzen.

� Zein ehiz dago Zegaman?

Uso migratoria eta basurdea da ugariena.Orkatzak ere jarrita daude baina oraindikugaritzen diren arte ezin dira ehizatu.Orkatzei leku zikina eta aldi berean ingu-ruan irtetzeko zelai garbia gustatzen zaie.Partzuergoan badaude batzuk baino gehia-go Zegamako partean, erbia ere lehen zeha-ro galduta egon zen baina gaur egun banakabatzuk ikusten dira.

� Partzuergoaren barruan ehiz motadesberdinik egiten al da?

Partzuergoa berez koto pribatu bat da, etakoto horretan 100 puesto daude usotan egi-teko. Erdiak, Partzuergoa osatzen dutenherritarren artean zozketatzen dira eta bes-teak subasta publiko bidez ematen dira.Koto horren barruan beste koto sozial bategiten da eta hemen faisan eta eperrei jare-giten zaie eta aurten berrikuntza modurausoei jaregitea aurrikusita dago.

Koto sozial honetan, lote bat partzone-roendako eta beste 3-4 lote PartzuergokoJuntaren erabakiz, irekiak izaten dira, hauda partzuergokoak ez direnentzat.

� Non jaio zinen?

Zegaman jaio nintzen 1958ko martxoa-ren 21ean, Zegamako Olaberri auzoan.

Zegamako auzorik martxosoenean duda-rik gabe.

� Zergatik martxosoena?

Igeri tokia zegoen eta jendea mugitzenzen tokia zen. Uda guztia presan pasatzengenuen eta jende asko joaten zen. Guretzatez zegoen beste igerilekurik.

� Zergatik hartu zenuen goarda ofizioa?

Ikusirik, Augusto Portugesa eta ni joatenginen fabrika edota tailer guztiak itxi egitenzirela, eta azkeneko papertegia bera,Diputazioak egindako goarda deialdira aur-keztu nintzen eta esan beharra daukat ama-birjiña azaldu zitzaidala.

Lehenengo Elektrokimikan hasi ginen etaitxi egin zen, gero biok Aitzen hasi ginen etaitxi egin zen eta gero biok Papertegira joanginen eta hura ere itxi egin zen.

Lehenengo deialdian ez nuen plazarikatera baina interino bezela hartu ninduteneta hurrengo oposaketan plaza atera nuen.

� Zein aldaketa nabaritu dituzu zurelanean?

Dudarik gabe bere garaian salto handiaegon zen tresnerian, gurditik kamioia era-biltzen hasi zirenean edota esku trontzatikmotozerrara aldatu zenean, baina nik hainaldaketa bortitzik ez dut ezagutu nere goar-da denboran, mantsoago ematen dira alda-ketak, urte gehiagoren barruan.

� Mendi kudeaketan aldaketarik nabar-mendu duzu?

Lehen 8 urtean aurreko MendietakoDiputatua zen Txuekaren lana ezagutudugu eta duela bi urte ezkero Jon MikelMuruarena.

Ikusten dudana da, basoa gure garaianproduktibo bezela ezagutu dugula eta orainaisiarako joera ikusten dut, hau da basoaaisiarako prestatzen ari da, gizarteak egunaisiarako eskatzen duelako. Gizartean alda-keta hau nabarmen ikusten da.

BASOZAINAK ZEGAMAN

IMANOL ARTOLA AGIRRETXE

"Basoa gure garaian produktibo bezala ezagutu dugu, eta orain

aisiarako joera ikusten dut"

ZEGAMA 2001EGAMA

72

� Herri mendi edota Partzuergoarenaisiarako erabilera hau nola ikusten duzu?

Nere ustez, aisiarako toki gehiago prestatubehar dira, toki desberdin gehiago poten-tziatu behar da eta jendea leku desberdine-tan banatu, denak leku batera joan gabe.

Gipuzkoa mailako prestaketa bat egingonuke lurraldean zehar horrelako tokiakjarriz.

Erabilera ona emateko, egun dauden legeak errespetarazi behar dira.

� Egun, non burutzen duzu zure lana?

Oñatiko Basozaina naiz eta udalerri baka-rra bada ere lur asko ditu eta nire egunero-ko lana ongi betetzen du, horrezaz gainDeba Garaiko sobregoarda ere banaiz.

� Perretxiku bilatzailerik ba al dagoOñati aldean?

Gai horretan Oñatin suertea daukagu,nahiko zokoan geratzen da eta oso zabaladenez txoko asko daude. Zegama ordea,ehiz kontu honekin oso ezaguna egin da etajende ikaragarri etortzen da. Potentzial horiaprobetxatu beharko litzateke herria bul-tzatzeko.

� Ehiz posturik ba al dago Oñatin?

Bai, baina Zegamarekin erkatuz, han ezda ehiz posturik zozketatzen.

� Ehiztariei buruz zer esango zenidake?

Oraindik babestutako hegazti ugari era-maten dugula perdigoiak ateratzera albaite-roarengana Donostiara.

� Zein behar ikusten dituzu goarda langintzan?

Basozainak basoan du ibili beharra eta geroeta denbora gehiago pasatzen dugu papelaktramitatzen ofizinatan sartuta, administrati-bo batzuen beharra ikusten dut NekazariBulegoetan basolaguntzak eskatzeko.

� Herri mendi eta partikularren arteanzein desberdintasun dago?

Herri mendian tramitazio eta papeleogutxiago egiten ditugu zorionez, gure goitikdauden teknikariek egiten dituztelako, hor-tik aparte herri mendietan zure iritziakazaltzeko askoz askatasun gehiago duzu par-tikularretan baino.

Partikularretan berriz, mugatuagoa dazure iritziak azaltzeko aukera baina gauzaona badauka, baztar eta zoko guztiak eza-gutzen dituzu denboraren poderioz.

� Zer da gehien gustatzen zaizuna zurelanetik?

Niri, goarda lanetik, salaketak sartzeaezik, gehiena gustatzen zait, baina baserrita-rrarekin edukitzen duzun elkarrizketarakoaukera azpimarratuko nuke. Laurogei urte-ko aitonaren bat topatzen baduzu hark kontatzen dizkizun kontu guzti horiek osoaberasgarriak dira.

� Badakigu Arantzazu aldean, basoarieta zehazki zuhaitzei loturiko izugarrizkobilduma egiten Diputazioarekin parte hartuduzula, kontaiguzu bere nondik norakoa?

Bixente Dorronsorok, Diputazioko men-dietako injineru teknikoak, behin bilerabaten aipatu zigun interesgarria izan zite-keela basoan tokatzen zitzaigunean zuhai-tzak eta botatzea, muestra batzuk hartzea,ilargia kontutan hartuz e.a.

Egia esan hasera batean ez genion inongokasorik egin, baina handik urte ta erdiragertatu zitzaidan, Arrasateko palazio antze-ko etxe batean, Diputaziora baimena eskatueta garbiketa bat egiten hasi ziren eta horkonturatu nintzen merezi zuela hortik alebatzuk hartzea, izan ere posible baitzenhorrelako beste zuhaitzik ez egotea EuskalHerrian eta horrela hasi nintzen bildumahori burutzen.

Gero "monoa" sartu zitzaidan eta gero etagehiago nahi nituen eta egun EuskalHerrian hazi diren 150 enbor desberdinditut.

Arbola bereziak dauden tokietan indiano-en istoriak daude askotan, hau da Ameri-katara joandakoek bueltan ekarritakozuhaitzak dira edota jauregietako jendeakatzerritik ekarriak.

� Aurki Zegama aldera dator bildumahori, ilusiorik egiten al dizu zure jaioterri-ra ekartzeak?

Bai, ilusioa egiten dit, noski baina esanbehar dut Arantzazu enborrak ikusteko tokizoragarria dela eta horrezaz gain frantzisko-tarrak gurekin oso ondo portatu direla, etani neu ere Oñatin nabil lanean baina egia daZegamara datozen moduan, Hondarribiraedota beste edozein herritara joan zitekeelabilduma eta Arantzazun ez badago, Zega-man oso ondo dagoela.

� Enborrez gain, beste materialik bildual duzu?

Bai, zenbait erropa eta basoan erabilidiren hainbat tresna.

� Ibaiei dagokioenez, zein egoeratandaude?

Ibai guztietan depuradorak jartzen arigara eta bestalde erreka eta errekatxoakeskoileraz betetzen ari gara baztarretakozuhaitz guztiak moztuz eta errekak kanalbihurtuz, nere ustez, pauso bat aurrera etabeste bat atzera emanaz gabiltza.

� Zein arazo azpimarkatuko zenukezure lanean?

Baso mutilen falta nabarmena edozein lanburutu ahal izateko; suteetan herri txikihauetan oraindik su-kanpaiak jotakoan jen-deak lagundu egiten du baina herri indus-trializatuetan ez dago horrelako laguntzarik.Deba garaian dexente sute izaten ditugu etaametsa izango da behar bada, baina mendi-ko suteak itzaltzera dedikatuko litzatekeenjende profesionalaren falta botatzen dut.

Gaur egun erretenean dagoen jendea,bakoitza bere lanean aritzen da eta jendeabiltzea kostatu egiten da. Sei-zortzi lagunprestaturik kamioi pare batekin beharrezkoikusten ditut suhiltzaile modura, bainamendiko suhiltzaileak izango liratekeenak.

1. Gumersindo Azurmendi (Zegama) 2. Antonio Arrieta (Zegama) 3. Angel Olaran (Zegama)

BASOZAINAK ZEGAMAN

12

3

URTEKARIA

73

BASOZAINAK ZEGAMAN

XABIER ORMAZABAL

ALUSTIZA"Insignis pinuari

fama txarra emanzaio, baina hemengo

baserritarrentzat oso ona izan da,

ez aberasteko bainabai semealabak

aurrera ateratzeko"

� Non jaio zinen?

Zegaman jaio nintzen 1959ko maiatzaren15ean, Aizkonieta Baserrian.

� Goarda ofizioa zuen zure aurrekorikizan al da?

Ez, nik dakidala ez.

� Nolatan sartu zinen goarda?

Mendi lanean nenbilen eta lehenengodeialdian, Inazio Urbizu eta sartu zireneanaurkeztu banintzen ere, ez nuen plazarikatera. Hurrengo deialdia egin zueneanGipuzkoako Foru Aldundiak 1986an,Zegamako papertegian nenbilen lanean etahots txarrak zeudenez berriro ere aurkeztuegin nintzen eta deialdi honetan plaza ate-ratzea suertatu zitzaidan, lanean hasi eta seihilabetera itxi zen Papertegia.

Garai hartan zegamar mordoxka aurkeztuginen froga hauetara eta azken azterketarai-no zortzi bat zegamar iritsi ginen.

� Goarda izateko aparteko ezagutzarikbehar al da ?

Baserrian bizi izan garenok, gutxi ala askodenok ezagutu dugu etxean basoa. Baserriguztiek izan dute beren soro, zelai eta basoaeta ondorioz kultura bat jaso dugu.

Insignisa sartu zenean, hasera bateanbehintzat lehen baso zena gero insignisasartzen hasi zen, eta hemengo baserritarrekbasoa tratatzen badakite, nere ustez aldenabarmena dago Zegama eta Zaldibirenartean. Zegaman basoa zaindu eta erabiliegiten da eta hori ez da herri guztietan ger-tatzen. Herrian inplizituki dagoen ezagutzahorretaz zegamarrok baliatu garela uste dut.

� Zein da zure lan eremua?

Zaldibia, Abaltzisketa, Gaintza etaItsasondo.

� Eremu horretan partzuergorik ba al da?

Aralargo Mankomunitatea dago, hemennere lan eremuko herrietatik Zaldibi,Abaltzisketa eta Gaintzak parte hartzen dute.

Gaintzak ez du batere herri mendirik.

� Aralargo partzuergoa eta Gipuzkoaeta Arabako partzuergoaren artean zeinbereizketa da?

Garai berekoak dira baina Aralargoarenkasuan, herri bakoitzak du bere baso ere-mua aprobetxatu dezan. Hori dela etabakoitzak egin duen erabilpen desberdinadela eta garai batean basoak zirenak gauregun larre bezela daude. Gaur egun badau-de zenbait asmo hau aldatzeko.

� Zein etekin ateratzen zioten lehengobaserritarrek basoari?

Garai batean basoa etxearen baserriarenosagai bat zen, helburua, zenbait jakiz gain,gaztaina, intxaur… etxerako egurra lortzeaizaten zen, baserriak behar zituen konpon-keta eta abarretarako. Insignisa sartu zeneanordea, baso produktiboaren kontzeptuasartu zen eta orduan ez da etxerako egurrabilatzen errenta ekonomiko bat baizik.Insignisaren etekinak baserri asko eta askoitxuratu ditu, hau da, bestela inola ere ate-ratzerik izango ez zuketen diru baten sarreraizan dute, oso positiboa izan dela uste dut.

Honen ondorioz, hemen kultura garran-tzitsu bat sortu da, gaur egun nahiz etabaserri gehienak ustu diren, hemengo jen-deak baso edo zelaiak ez ditu ezer gabe,insignis edota beste pinu motaren bat

sartzen du eta badaki ondorengo urteetakozainketa lanak burutu behar dituela etekinaateratzeko, baso zainketaren kultura batsortu da.

� Azken 14 urte hauetan zein aldaketanabaritu dituzu zure ofizioan?

Batez ere tresnerian eta komunikabidee-tan, arlo honetan aurrerapen nabarmenaegin da.

Horrezaz gain tramitazio ugari egitendugu eta ofizinetan gero eta denbora gehia-go egiten dugu.

Lehen normala zen 3-4 pertsonako taldeabasolanak burutzeko; gaur egun sektorehonetan ere profesionalizazioa eman delaesan behar, eta gero eta enpresa handiagoakaurkezten dira lanak hartzera edota pertso-na bakarra eta honek lana hartzen badu gerozortzi-hamar lagun hartzen ditu lanakburutzeko. Garai batean, basoa ezagutu etabaso lanerako balio zuen jendea zebilen bertan, gaur egun, beste inon lanik ez etabertan dabilen asko dago eta hori nabarituegiten da.

Azkenaldi honetan ekoatoriarrrak, eslova-koak e.a. dabiltza. Pertsona hauek norma-lean paperik gabeko jendea da, izan erepaperak lortu orduko fabriketara edota erai-kuntzara joaten baitira. Gaur egun eskulanfalta handia dago basoan.

� Hain garrantzitsua al da basolanekotalde hauek faltatzea?

1989-1990ean, sute handiak izan ziren,Soraluze, Bergara, Oñati eta Lasarte aldeaneta horrelakoetan nabarmentzen da batezere azpiegitura falta eta mendia ezagutzenduten pertsonen falta. Sute horien ondoriozhainbat kamioi jarri zen ura garraiatzekoeta basolanean dabilen koadrila azpiegiturahori oinarri bezela hartu eta Diputazioakhainbat hitzarmen sinatu ditu, suteetanberaien laguntza izateko. Diputazioaksuhiltzaileak baditu baina sute handia da-goenean mendia ezaguten duten jendeabehar da, guri gerta baitzaigu Bizkaiatikhona kuadrila bat bertako jendea bainolehenago iristea. Hauek erreten zerbitzuaere egiten dute eta azkenean sute bat da-goenean kuadrila bat lokalizatzea errezagoada fabrikatatik jendea biltzea baino.Gainera talde hauek pistak, mendiak etabeharreko guztia ezagutzen dute.

� Zein behar ikusten duzu baso alorreanorohar?

Egurraren prezioa, balorea mantentzeaberriro ere baserritar edota baso jabeekaldatzen jarraitzeko eta mendiak aberatsakizateko.

Duela urte pare bat Frantzian izan zenhaizetea dela eta egurraren eta batez ereinsignisaren prezioa baxatu egin da etahorrelako gertaeren aurrean hainbat neurri

ZEGAMA 2001EGAMA

74

EDURNE ALBIZU

ZEGAMAR TXAPELDUNAK

Xabier Azurmendi

Eneko Iraola

Badira Zegaman, kirola edo dantzan lor-tutako emaitzengatik bereizten direnaketa hona hemen aurtengo lorpenak:

DANTZA

2001. urtean hainbat ekitalditan parte hartudute Xabier Azurmendi eta Janire Urbietadantza bikoteak: Zumarraga, Arrate, Itziar,Hernani, Donostia…. Hala ere garrantzi-tsuena Seguran burutzen den EuskadikoTxapelketan lortutako 6. postua azpimarragenezake. Aurten atal berri batekin hasidira, lau bikotek koreografi bat osatu dutefandangoa eta arin-ariña dantzatuz.

TXIRRINDULARITZA

Zegama betidanik izan da txirrindularienkabi eta 2001ean ere hainbat zegamargogor aritu dira txirrinduaren gainean:

QUEBRANTAHUESOS 2001/ JESUS ZABALETALEKUONA

Froga hau urtero Sabiñanigon burutzen daeta aurten ekainaren 23an ospatu zen ber-tan Pirineotako 3 mendate gogorrenak igo-tzen dira, 45etik 50 urte bitarteko taldeanJesus Zabaleta Lekuona zegamarak urrez-ko domiña lortu zuen.Zorionak!!!

ENEKO IRAOLA IRASTORZA

Kadete mailaKadete mailan Eneko Iraola zegamarra eretxirrindularitzan dabil eta aurtengo lasterke-tetan emaitza aipagarrienak hauek dira:2001-04-07 Zegaman burututako frogan23. geratu zen.2001-06-30 Tolosan burututako frogan 12.postua lortu zuen.2001-07-07: Oñatin burututako frogan 1.gopostua lortu zuen.

RUBEN ZABALETA APAOLAZA

KADETEEN 1.GO ETA 2 MAILAN KORRITZEN DU.EMAITZAK:Martxoaren 25ean Lazkaon, 2. postua • 31n Urretxu, 2 postuaApirilaren 7an Zegama, 4 postuaMaitzaren 12an Zarautzen, 2. postua • 26an Balmasedan, 4. postua (EuskadikoTxapelketa )27an Ordizian, 3. postua (erlojuz kontrakoGipuzkoako Txapelketa)Ekainaren 8an Oñati, 1.go postua • 30eanTolosa, 2. postua • 17an Tolosan, 5. postua(Gipuzkoako Txapelketa)

ARITZ IRASTORZA ARRIETA

Jubenilen mailan korritu du aurten eta honahemen bere lorpenak.• 1.go SARIA: ZARAUZko "Gaueko Kriteriumean".• Azkenaren saria Larratxoko lasterketan.

AITOR PEREZ ARRIETA

Aitorrek afizionatuen mailan korritzen du etaaurten saritan urte oparoa izan du:1go SARIA: Apirilean, Frantzian korritutakolasterketa batean.1go SARIA: Ataunen ekainen korritutakolasterketan.2. SARIAK: Palentzia, Olazti, NafarroakoBueltako etapa batean eta Espainiako "Berga Sanboi" frogan.

Jesus Zabaleta Ruben Zabaleta

Aritz IrastorzaAitor Perez

Oier Arkonada

hartzea komeni da jendeak basoa zaintzenjarrai dezan eta basoa landatzea errentagarriizan dadin.

Baserriak hustutzen ari dira eta ondoriozjendeak terrenoak hutsik ez izateagatik zer-bait landatu egin du. Baserriak txikiak diraeta makrodezisiorik ezin da hartu, norberakerabakitzen du bere terrenoarekin zer egin.

Insignis pinuari fama txarra eman zaio,baino nere ustez hemengo baseritarrentzatoso ona izan da, ez aberasteko baina baiseme-alabak aurrera ateratzeko diru-sarreralagungarri bezela.

� Lan administratibo asko izaten duzue?

Bai, bai, gure lana batez ere horregatikaldatu da, gero eta papeleo gehiago egiten da.

Lan hau egiteko ez digute prestaketa bere-zirik eman eta hori gero nabarmendu egitenda, askotan nahi gabe gaizki egiten direlakopaperak, programa informatiboak ezagutze-ko egunero erabili behar direlako e.a.

� Erreka, ibaiei buruz zer esango zenidake?

Zaldibiko erreka oso polita eta ona daBilore arte. Bilore enpresarekin beti izanditugu arazoak. Hainbat isurketek errekarikalte egiteaz gain erre egiten dute, hau dabertako fauna hiltzen dute eta beste isurke-ta batzuk ez dute faunarik akatzen. Gukarrainak akatutakoan sar dezakegu salaketabakarrik.

Bestalde, badago Zaldibin amurraingalantak dauden eremu bat, hau herri bar-nean dagoen "beda" bat da eta arrantzaleelkarteak zaintzen du, mutikoekin izatendute lanik handiena.

� Ehiztari eta arrantzaleek babestutakoespezieak zaintzen al dituzte?

Ehizari dagokionean esango nuke, Gipuz-koak duen arazoa, duen azalerarako ehiztaridentsitate gehiegi duela, ehiz gutxi dagoelaeta azkenean ehiztariak egun ederra botatzerajoaten direla ahal den neurriko ehiza eginez.

� Zure lanean gertatu al zaizu bitxikeriarik?

Bat nahiko polita gertatu zitzaidanZaldibin.

Lan Roverrarekin nindoala landaketa bategindako herri mendi batera iritsi nintzen,urruti xamarrera, (katalejuz) begiratu nueneta hara non ikusi nuen bikote bat bertanakanpaturik bere txakur, ahuntz eta guzti.Plantazioan ahuntza sartuta ! Bertara gertu-ratu eta esan nien:

- Eh? Ese bicho!!!- ¿qué bicho, el perro?- Que perro!!! ni perro ni hostias, la cabra?- La cabra, si es de cartón!!!

Ikusten denez, arku tiraketa praktikatzerajoan ziren eta errematatzeko nire kuadrilakobaten lagunak izan. Juanin Alzola ibiltzenda arku tiraketan, nahiko farre egin zuenkontatu nioenean.

3. SARIAK: Zegama, Leongo Bueltakoetapa batean eta Sestaoko lasterketan.OIER ARKONADA

Oier Arkonadak ere hainbat txirrindu froge-tan parte hartu du 2001 urtean eta honahemen zenbait sailkapen:DEBAko lasterketa: 26. postuan.ELGOIBARgo lasterketa: 16. postuanTOLOSAko lasterketa: 22. postuan.URNIETAko lasterketa: 27. postuan.

URTEKARIA

75

URTEKARIA

… eta, urte honetan enkante publikobidez Ostatua hartzeko interesdunberririk ez zela izan?

…. eta 1879an jasotako aktak dio-nez, Ostatuaren kargua hartzen zue-nak, Udaletxe azpian zegoen kartzela-ren garbitasuna ere egin behar izatenzuela?

…. Eta Udaletxetik alhondiga etakartzelara sarrera bat zegoela?

….. eta sarrera hau udal gorporazio-kideek bakarrik erabil zezaketela?

….. Ostatua hartzeko Udalak jartzen

1809an agertzen dela Ostatuaren enkate publikoariburuzko lehen akordio akta?

BA AL ZENEKIEN?

zituen baldintzetan, besteak beste,hartzailea urtero zuriketa lanak egiterabehartzen zuela eta Ostatuaren sarrera,karga eta deskargarako erabiltzenbazen ere, inola ere ezin zirela bertanpaketeak utzi?

….. eta Udaletxean gauean bilerarenbat suertatzen bazen, Ostatua zeuka-nak obligazioa zuela Udaletxera argiaemateko?

…… eta Ostatua zeukanak, eskaile-ratan urteko egun guztietan, argia jarri-ta eduki beharra zuela gaueko 20:00ak

arte neguan eta 21:00ak arte udan,desordenak ekiditeko?

… eta pobre edo zaurituren batUdala zaindu beharrean gertatzenbazen, Ostatukoak beharturik zeudelaprezio egoki batean zaintzea?

… eta lau urterako hartutako arren-datarioak "1000 erreal vellon" ekofidantza jarri behar izaten zuela,Ostatua utzitakoan jasotzekotan?

Iturria: Udal artxiboa

ZEGAMA 2001EGAMA

76

ZEGAMA 2001EGAMA

ATZOKO ZEGAMA

1 • ARGAZKIA

1950. urteko argazkia da. SanBartolome auzora doan bidekoerrebueltatik aterata dago eta bes-teak beste, egun Andraitz Auzoaeta Aitxuri Herri Eskolako eremuakjasan duen aldaketa suma daiteke.Halaber, Konfiteri atzeko presa etazubitxoa ere nabari dira. Argazkianazaltzen den gizasemea, aurtenbetiko joan zaigun Ramon AgirreAgirre, Beuntzekoa dugu.

2 • ARGAZKIA

1960. urte inguruko argazkia da.Eliza eta Udaletxe aurretik pasatzenden artaldearen atzealdean daudenfrontoi zaharra, zirkulu eta JuanTelleriaren omenezko monumentuaikus daitezke, besteak beste. Eguneremu horretan Andraitz auzokoeraikinak kokatzen dira.

3 • ARGAZKIA

1984ko argazkia da. Argazki hone-tan ikus daitezke egun gure pai-saian falta diren hainbat elementuedo eraikin. Hala nola, papertegia,alkoholdegia, zerrategia,....Andraitzauzoko etxe atzealdea eraikitzeneta Oria ibaiaren dragatu eta bide-ratze lanen exekuzioa ere ikustendugu.

4 • ARGAZKIA

1949. urteko argazkia. Zegamakopanoramika jasotzen du. Herrikosarreran dauden eraikin bakartiakikus daitezke. Atentzioa ematen duAitamarren aurreko zuhaitzak orain-dik landatu gabe egoteak. SanBartolome auzoa eraikitzen hasigabe egotea ere aipagarria da.

3

2

1

URTEKARIA

77

5 • ARGAZKIA

1952ko Lehen Jaunartzea. Argaz-kia Elizaren atzealdeko eskaileretanateratakoa da.

Goiko ilaran ezkerretik eskubira:Jabier Zabaleta, Antonio Muñoa,Jose Mª Urbizu, Jose ManuelMendizabal, Ramon Arrizabalagaeta Fermin Larrea. Beheko ilaranezkerretik eskubira: SilberioZabaleta, Claudio Berasategi, JoseGorospe, Jose Antonio Arakama,Jose Mª Agirre, Joxe Telleria,Ignacio Larrea eta Paco Irastorza.

6 • ARGAZKIA

1958. urte inguruko argazki hone-tan txirrindulari proba ikus daiteke,Zegamako papertegia eta Villa SanJose aurretik pasatzen. Argazkianatentzio ematen digu txirrindularienatzealdean datorren ibilgailuak("Prensa" karteltxoa aurrean duela).Intxaustiko Gregorio Aramendizenarena zen argazkian ikusten den"Dodge Carnero" deituriko ibilgailua.

4

URTEKARIA

5

6

ZEGAMA 2001EGAMA

78

8

ZEGAMA 2001EGAMA

8 • ARGAZKIA

Banda 1955an

1go FILA

Jose Mº Mendizabal Mendiaraz •

Luis Otaegi Larrea • Jose Mª

Alcaraz Goienetxe • Juan Otaegi

Larrea • Julian Urkizu Urreta •

Andres Laskibar Landa • Juan

Kerejeta Mazkiaran • Jesus Alzaga

Arakama.

2go FILA

Pantxo Alzaga • Santiago

Azurmendi • Martin Catalina •

Manuel Urbizu • Antonio Azurmendi

• Juan Manuel Garcia • Leoncio

Otaegi.

3go FILA

Jose Arconada • Pedro

Zubizarreta • Santi Irastorza • Jose

Kerejeta.

9 • ARGAZKIA

1970 urtea, Eskola umeak lehengo

frontoian jolasean.

10 • ARGAZKIA

Jose Kerejeta 1948an

“Maiteminduen bankuaren ondoan”

9

10

URTEKARIA

79

Gabon eta Urte Berri gozo

KARDU ETA ALKATXOFAKOSTREKIN

(4 lagunentzat)

OSAGAIAK:

- Kardu txiki bat- 8 alkatxofa- Oliba olioa- Baratzuri zatikatua- Goilarakada bat hirin.- Urdaiazpiko "birutak"- Limoi ura- 8 ostra- Perrexil xehetua

PRESTAKETA:

Kardua garbitu, hariak ongi ken-duz, eta gatza, oliba olioa, limoi ura eta urhotzetan urtutako irinarekin egosi. Gutxigora-behera 25 minutu tapa azkarreko lapi-koan. Egosten erabilitako salda gorde.

Alkatxofak egosteko, karduaren moduberean, baina hauek denbora erdia behardute egosten (oso garrantzitsua da bibarazki hauei limoi ura eranstea beztu ezdaitezen).

Ostrak ireki eta ontzi batean jarriko ditu-gu, berauek askatutako urarekin, eta berotubakarrik egingo ditugu.

Bukatzeko baratzuri zatitua jarri zartagi-nean su geldian. Dantzan hasten direneanurdaiazpiko birutak gehitu eta ondoren irina.Ondo nahastu eta karduak egostean gorde-tako salda erantsiko diogu. Ondoren baraz-kiak (kardu eta alkatxofak) erantsi eta denaelkarrekin egos dadin utzi bost bat minu-tuan su geldian. Bukaeran ostren salda etaostrak erantsi. Hauek 15 segunduz man-tendu soilik. Ateratzean perrexil xeheazhautseztatu.

EGUBERRI JAI ZORIONTSUAK OPA DIZ-KIZUE BEASAINDAR SUKALDARI HONEK

Jesus Mari Peña IbargurenBeasaingo Urkiola Jatetxeko sukaldaria

TXAHAL SOLOMOAPIPER BERDE ERARA

(4 lagunentzat)

OSAGAIAK:

- 8 solomo xerra

- Basokada bat esnegain likido

- Piper berdea granoan

- Kipula ertain bat

- Oliba olioa

- Gatza

PRESTAKETA:

Zartaginean kipula egin, oso ongi xehe-

tua eta biguntzen denean basokada esne-

gain likido bota, ondoren piper berdea alean

(3 goilarakada), gatza norbere gustura bota

eta su geldian hiru bat minutu egosten utzi.

Bitartean, bai plantxan bai zartaginean,

olio ttintta batekin solomoa erre behar da

asko egin gabe( bakoitzaren gustura). Eman

behar den ontzian jarri, bai platerean zuze-

nean edota fuentean eta saltsa bero-beroa

gainetik bota.

Oharra: Plater hau txerri solomoarekin ere

egin daiteke.

On egin.

Maria Luisa MarínARRIETA HAUNDI NEKAZALTURISMOA

SAGAR, MAHASPASAETA INTXAUR-PASTELA

(6 lagunentzat)

OSAGAIAK ETA KOPURUAK:

- 180 gr intxaur - 160 gr. Azukre- 60 gr. irin- 5 arrautza- Legamia- 3 sagar (golden motakoak)- 2 goilarakada mahaspasa- Margarina (goilarakada pare bat)

TRESNAK:

- Lapikoa- 15 cm-ko altuera duen molde bat- Metalezko barilak

PRESTAKETA:

Labea 180º tan berotzen jarri.

Intxaurrak zuritu, ondo txikitu eta gorde.

Sagarrak zuritu, erdibitu eta fin-fin xerratu.

Irina ehotu (tamizatu), legamia eta azukre-arekin lapiko batean nahastu. Ondoren int-xaurrak, mahaspasak eta sagar-xerrakgehitu.

Hori egin eta gero, margarina desegindaeta bost arrautzak banan bana erantsi.Osagai guztiak barilaz ondo nahastu.

Moldea gurinaz igurtzi eta dena bertansartu.

40 minutuz labean eduki.

Itziar RazkinLANDETXEA DINTIBARRENA

URTEKARIA

ZEGAMA 2001EGAMA

80

ZEGAMA 2001EGAMA

ERREALA ETA JOSEBA ALBIZU PRIMERAN

Gure bihotzeko Errealak bada-ramatza bizpahiru urte larri.Zaleak urduri eta atsekabetutaegonik, horietako batzuk arazoa-ri irtenbidea aurkitu nahian pro-mesa edo konpromiso bitxiakhartzen dituzte. Jakina daZegamarrok Arantzazuko Ama-txorengan dugun sinismena eta begirunea. Honenbestez,Joseba Albizu herriko semeak,hitz eman zuen oinutsik joango

Joseba Albizu eta Zegamako Erreal-zaleak, ekainaren 23an Arantzazura egindako erromesaldian

zela Arantzazuraino Errealakdenboraldi bukaera lehen mailanigaroz gero. Arantzazuko Ama-birjinak gure herritarraren eskariaaintzat hartu zuen, eta nola ez,hitza bete beharra tokatu zitzaion Joseba Albizuri.

Arbeltxo gizajoari zetorkion kal-barioa ikusita hainbat herritar etaErrealaren zale bildu ziren ospa-tuko zen erromesaldira. Jakina,hitza bete zuen Arantzazuko

Santutegiraino joanda, bainahitza betetzearen zamarik txarre-na Joseba Albizu Arantzazurainoeraman zuen zaldiarena izanzen, ezbairik gabe.

Azkenik, erromesak Arantza-zuko Santutegian Zegamakoerrektore den Aita Pello Urriola-beitiak emandako Meza entzuneta bazkaldu ondoren, Zega-mara bueltatu ziren arratsaldean.