Herritar adiskidea! · Renfe (Beasain) 902 24 02 02 SOS Deiak, Suhiltzaileak 112 Taxia (Jose Luis...

BADATOR eta BADOA konturatu orduko urtea amaitu da. Sasoi egokiaberaz, urtean zehar egindako kudeaketen balorazioa eta kitapena azaltzeko.Herriak bultzatu, burutu eta hasitako egitasmo eta lanen berri, udalerriko elkar-teak sustatutako ekintzen xehetasunak, elkarrizketa saioak, urteko albiste inte-resgarriak eta Zegamako egungo eta garai bateko itxura islatzen duten argaz-ki bilduma jasotzen ditu dokumentu honek. Beraz, lan, asmo, pentsamendueta helburu zabal eta anitzen ispilu da aurtengoan ere, aurkeztera noakizunUrtekaria.

2015ean 400 urte beteko dituen herri saiatu eta arduratsuaren aurpegia etagarai bateko ohitura eta kontuen testigantza uztartzen dira izpiritu historikoa duenbilduma honetan.

Pozik, itxaropentsu eta etorkizunaren erronkari baikor begiratzen dionZegama, guztion ahalegin eta saiakeraren ondorioa da. Horregatik eta ekinda-ko bideari eutsiz, guztioi dagokigu Zegamaren alde egiteko zeregina. Eta hainzuzen ere, maila batean nahiz bestean, egiteko honetan aritu direnei eskerrakeman nahi nizkieke. Halaber, jaso bezate nire esker ona Urtekari hau egindadin beren ekarpena egin dutenek ere.

Egin bedi errealitate 2003. honetan indarkeriarekin eta inposaketarekin bat ezdatorren Euskal Herriarentzat eta bere gizartearentzat hainbeste amestutakoBAKEA; bizi beza bakea eta bizi bedi bakean.

Zure zerbitzura:

JUAN INAZIO GALDOS LARREA

Alkatea

Herritar adiskidea!

ZEGAMAKOUDALA

Z e g a m a 2 0 0 22002Zegama

2

ARGITARATZAILEA

Zegamako Kultura Batzordea

Urtekari hau egin ahal izateko laguntza eman diguzuen guztioi, mila esker.

Gure eskerrik beroenak

KUTXAriGIPUZKOAKO FORU ALDUNDIKO KULTURA, EUSKARA, GAZTERIA ETA KIROL DEPARTAMENTUAriEUSKO JAURLARITZAko KULTURA SAILAriurte guztian zehar eman diguten laguntzengatik

Zegamako Udala

Edurne AlbizuMª Jose ArakamaBegoña OlarteArantxa GorrotxategiMaixa InsaustiJoxe Luis BerasategiIon ArrietaIgor AlustizaIker GalparsoroIñaki AlbizuLuis LasaJuan Karlos AzurmendiJoxe Manuel UrreagaPablo AldasoroJose AldasoroJose Manuel EtxaideDionisio IrigorasJoxe AlustizaMigel Mª AlustizaPatxi OtaegiAgustin ArakamaJabier ArakamaPatrizio InzaAtanasio ZabaletaJesus OrmazabalBixente DorronsoroMiguel Angel ZabaletaJose M. GorrotxategiJuan Luis IzaguirreZegamako OstatuaMª Luisa MujikaJuan Martin TolosaJose Luis ArrietaMaitere ZabaletaGerardo Uribe-EtxeberriaJoxe TelleriaAlfredo MorazaJoxantonio OrmazabalSinforo Alzola

Peio OtaegiAngel AranzaMª Carmen ZabaletaGuillermo PinillosRamon MalkorraEduardo IrastorzaTxetxu ArrietaIker ZubeldiaMKL IrratiaJoxe Mari EsnaolaPatxi KatarainCarmen AseginolazaRamon ArrizabalagaOihana BegiristainJulian BelokiMikel BerasategiAmezti ElkarteaTartalo ElkarteaKasino ElkarteaOlaberri ElkarteaElkartu Nahi Txirrindulari ElkarteaAitzgorri Futbol TaldeaGuraso ElkarteaOrkatz AbesbatzaJubilatuen ElkarteaEhiztarien ElkarteaGazte Herexa ElkarteaTobera Musika EskolaKultur EtxeaAitxuri Herri EskolaSan Martin ParrokiaOdolemaileen ElkarteaRamonita ArizkorretaEduardo TelleriaMª Paz LarreaAinhoa SaizarLourdes LarreaJabier Arizkorreta

AURKIBIDEA

Alkatearen agurra ........……………........ 1Agenda..........................……………...... 3Miguel Angel Zabaleta Urmeneta ......... 4Joxe Mari Gorrotxategi........………........ 5Udala ....................................…………. 6Zegama: Lehena eta oraina………....… 30Intxaustiko Industrialdea eraikitzen...... 34Kultur Etxea .............………………....... 36Aitxuri Herri Eskola .........................….. 38Tobera Musika Eskola ..........………...... 40MKL Irratia ............................………...... 41Orkatz Abesbatza ....................………. 42Joxantonio Ormazabal “Antonio Bolas” 44Guraso Elkartea ....................…………. 46Zegamako Odolemaileen Elkartea..… 47Gazte Herexa Elkartea ...............……... 47Amezti Elkartea ........…………………… 48Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartea …… 49Tartaloetxe Kultur Elkartea …………… 50Kasino Elkartea………………………… 51San Martin Parrokia ................…........ 52Aitzgorri Futbol Taldea .....……….…... 53Ofizio baten desagertzea

Angel Aranza Agirregoia ………………… 54Zegamako Ehiztarien Elkartea ......…… 56Patxi Katarain eta Joxe Mari Esnaolaren arteko apustua ......….......… 56Olaberri Elkartea .……………….....…… 56Joxe Azurmendi Onddoa .………....…… 57Jubilatuen Elkartea ...………….....…… 57Aizkorriko Lagunen Elkartea …........... 58

Juan Martin Tolosa Aguirrezabala ........ 59Ramon Malkorra ....................….......... 60Eduardo Irastorza ..................….......... 61Txetxu Arrieta .......................…........... 62Guillermo Pinillos ...................….......... 63

Iker Zubeldia ..................................……. 64Herriko tradiziozko ospakizunak .……. 65San Bartolomeak ………………........ 66San Martinak ....................................... 70Erlezain eguna .................................... 74Zentru meteorologikoa abian………… 76KZ gunea…………............................... 77Zegamako kamineroak …………………… 78

Iñaki Albizu……...……….........……… 79Luis Lasa …….......……….......……… 80Juan Karlos Azurmendi ………...……… 82Joxe Manuel Urreaga ……………........... 83Pablo Aldasoro ………….......……… 84Joxe Aldasoro ………….......……… 85Joxe Manuel Etxaide ……….......……… 86Dionisio Irigoras …………............……… 87Joxe Alustiza …….......…….......…..…… 88Migel Mari Alustiza ……….….......……… 90Patxi Otaegi ...........………….......……… 91Agustin Arakama ………….......……… 92Jabier Arakama …………...........……… 94Patrizio Inza ………….......…............…… 95Atanasio Zabaleta ………..….......……… 96Jesus Ormazabal …………..........……… 98

Ba al zenekien? …......…..…...………… 99Ikurriñaren 25. urteurrena …......…..….. 100Peio Otaegi …...........................…..….. 102Atzoko Zegama……………………… 104Gabon eta urte berri gozo ................. 107Tunel haundi eta inguruei buruzberriketan Sinforo Alzolarekin .............. 108

Zegamako Urtekaria 2002

© Zegamako Udala

Lege-gordailua: SS-1324/99

Zegamako Udalak ez du bere gain hartzen Urtekarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik. Halaber, adierazi, argitaratutakoargazkiak Elkarte bakoitzak Udalari utzitakoak direla.

EGILEAK ETA KOLABORATZAILEAK

U r t e k a r i a

3

2002ko JAIOTZAK

ETOR OLARTE AZURMENDI 2002-01-16

LEIRE BERASATEGI ASURMENDI 2002-03-15

NEREA BERASATEGI ALBISU 2002-07-24

ALAIN LUKAS ARRIETA 2002-08-16

UXUE ELORZA ARSUAGA 2002-09-09

UNAI MORAN URIBE-ETXEBARRIA 2002-10-24

2002ko HERIOTZAK

JOSEFA GOENAGA AYESTARAN 2002-01-13

JESUS MERCHAN MIGUEL 2002-02-01

TERESA ANTIA GOIBURU 2002-03-20

PEDRO AYERBE ZABALETA 2002-06-15

JUANA BERASATEGI LARREA 2002-07-02

MARTINA LARREA ASURMENDI 2002-07-11

JUANA ARIZTIMUÑO AGIRRE 2002-08-24

FRANCISCO MURGIONDO LARREA 2002-09-23

MARIA ORMAZABAL MUTILOA 2002-10-23

AGUSTIN IRADIER ALCALDE 2002-11-04

MARIA ALUSTIZA OTAEGI 2002-11-21

AGENDA

TELEFONOAK

UDALETXEA:

Idazkaritza 943 801 115

Faxa: 943 800 073

Bake Epaitegia 943 801 115

Kultura, Euskera eta

Ongizate saila: 943 801 351

Posta elektronikoa: [email protected]

BESTE TELEFONO BATZUK:

Goierrialdea Autobusak 943 885 969

Aitxuri Herri Eskola 943 800 042

Osasun Zentrua 943 801 306 / 943 027 700

Tobera Musika Eskola 943 801 570

Udal liburutegia 943 802 137

Ostatua 943 801 051

San Adriango Aterpetxea 943 582 076

Sasieta Mankomunitatea 943 161 590 / 943 161 555

Ertzaintza 943 887 350

Beasaingo Anbulategia 943 027 700 / 943 027 701

Beasaingo Larrialdiak 943 461 111 / 943 880 967

Gurutze Gorria 943 161 516 / 943 162 150

Ur zerbitzuak 902 302 222

Renfe (Beasain) 902 24 02 02

SOS Deiak, Suhiltzaileak 112

Taxia (Jose Luis García) 609 662 767

Goitur 943 161 823

Goieki 943 161 537

Kzgunea 943 802 177


GAZTETAKO OROITZAPENAK

Hain dira sendoak eta sakonak izakiajaioterriarekin batzen duten sustraiak,non bizitza guztian irauten baitute. 10urte besterik ez nituen Zegama utzi etakanpora ikastera joan nintzenean; ikas-turtea etxetik kanpo pasatzen nuen etaoporretan soilik izaten nintzen etxealdetik. Gogoan dut oraindik orain, niremaletatzarra karreatu ezinik Otzaurtekogaltokian jeisten nintzen garaiko irudia.Oro har tren-geltoki oro goibel eta etsi-garriak badira ere, Otzaurtekoa liluraga-rria iruditzen zitzaidan. Han topo egitennuen urtez urte beti haserre egoten zeneta telefono zahar batetik builaka ari-tzen zen geltoki-buruarekin. Zegamarajoaten naizen bakoitzean, Segurara iritsi aurretik Aizkorriren irudia ikustendudanean poza eta herrimina sentitzenditut.

Sentipen hau benetako atseginbihurtzen da elizako plazatik gora begi-ra, neguan zuri eta beste urtaro batzue-tan grisaska eta gorriska ageri denharri-puskari so egiten diodanean.Orain ulertzen dut osaba Juanen ohitu-ra Bilbotik etortzen zen bakoitzean;sekula uzten ez zuen zigarroari zupadaluzeak emanez eta bere txikitako paisaia miretsiz denbora luzez egotenzen Aizkorriri begira. Egunero aurrezaurre izateak oharkabeko bihurtzen dueta ez da behar adina aintzat hartzen.Gauza bera gertatzen zait Urbiara, SanAdriandik nahiz Arantzazutik Arri-Urdineta Ama Birjinaren aulkitik, joaten nai-zen bakoitzean. Bideko edertasunari soegoteko beharra sentitzen dut eta aldizgaztetxo ginenean inguruan genuenarierreparatu gabe ibilbide bukaeranjango genuen otartekoa izaten genuenburuan. Gogoko dut paraje hauetaraDonostiako lagunak ekartzea harrosentitzen bainaiz nire herriaz etaberaiek ere txunditurik eta aldi bereanlehenago ezagutu ez izanaz harriturikgelditzen dira.

Zegaman bizi izandako haurtzaroazeta nerabetzaroaz oroitzapen onak ditut.Bizimodu osasuntsua egiten genuen

tentaldirik ezean. On Julianek edo OnTomasek emandako kaskarrekorenbaten ondoren eskolatik irten eta harra-paketan, goardia eta lapurretan edo eli-zako eta udaletxeko arkupeetan pilotanaritzen ginen. Bihurrikeriarik ere egitengenuen: udareak eta sagarrak lapurtuetab. Estimatuenak konfiteri atzekogereziak eta aranak izaten ziren, agianlehenengo heltzen zirenak izateagatiketa inguratzen zituen hesiak erakarga-rriago egiten zituelako. Honek guztiakharrisku bikoitza izaten zuen: ez gintza-la ikus jabeak eta hobea izaten ez zena,ez zezatela gure etxeetan honen berriizan.

Urte batzuk beranduago mendirajoateko planak egiten genituen lagunar-tean. Pasadizo ugari dut gogoan, bainagehien gogoratzen dudana txuletak"teila" eran egitea erabaki genuenekoada. Malkorra-ren burutapena izan zelauste dut. Gure lagun Benitok, harakin.Mutila oraindik, itxura dotorako, baina,gehienok apetitu bikainekoak izanarren, hortza tinkatu ezineko txuletakekarri zituen. Itxura denez denbora gu-txitxo egin zuten kamaran. Garai hartanjabetu ez izan arren, baliteke erruduna"teila" izatea. Kontuak kontu, mendipuntan eta janik gabe gelditu ginen. Ezdut gogoan txuletak ordaindu genizkion

edo ez. Dena den, harrezkero makinabat aldiz jan izan ditut Benitoneko txuleta dotore askoak eta hori ere esanegin behar da. Urbira egindako besteibilaldi bat Isidrok, "tunel handiko" JoseRamonek eta nik bukatu genuenAndraitztik apeaderora zuzen korrikanjeitsiz. Uste dut bazela inguru haietangu baino ahuntz zibilizatuagorik. Luzejarrai nezake istorioak kontztuz, bainaez nuke sekula bukatuko herriko festaketa egitarau ofiziala amaitu ostekogauetako giroa gogoratuz...

Ez nuke amaitu nahi oraingoUdaletxea, Alkatea buru, herria kanpo-ra begira ezagutzera emateko eginda-koez zoriondu gabe: Aizkorriko laguneneguna, San Martin azoka etab, hirigin-tza-hobekuntzak: oinezkoen alderdiaketa Zegama suspertzeko eta bertakojende adeitsua, abegitsua eta paketsuaezagutzeko ateak irekitzen dituenindustrialdeko papiloien sustapena.Benetan gure herriaz harro egon gai-tezkeela uste dut.

MIGUEL ANGEL ZABALETA URMENETA

Mediku eta zirujano traumatologoaeta ortopedikoa

4

U r t e k a r i a

"Zegamari buruz, nire arbasoen jaio-terria, bertan nik bizitako bizipeneiburuz idaztea gogoko dut. Nire bi aito-nenganako miresmena dut. Bat, MatiasGorrotxategi, Aizkorriko magalean ar-tzain ibilia, trenbideko langilea eta iaikasketarik gabe Tolosara bidalia kapa-taz karguarekin, eta RENFEko injenieroeta bertako langileen konfiantza irabaz-ten jakin zuen langile leiala; zer esanikez, nire beste aitona ere, Jose Francis-co Pikasarri, nire aita-pontekoa, zen-tzumen eta adimen handikoa,Zegaman errespetatua eta maitatuaizan zen; honek Karlista Gerrako ibile-rak kontatzen zizkidan.

12 urte inguru nituela udanZegamako Benta baserrira joaten nin-tzen, hiru bat urteetan edo. Baserrikobizimoduari buruz hainbat ezagupen,izan banituen arren, Zegaman baserri-ko bizimodua zuzen zuzenean ezagu-tzeko aukera izan nuen eta batez ere,uda parteko lan motak.

Belarreta oso garrantzitsua zen, abe-reen oinarrizko jakia baitzen, eta belarraihartzeko eguraldiaren baitan egotenginen. Zelaietako bat Maiñen zegoen,baserritik nahiko urrun eta osaba Juangoizean goiz joaten zen goizeko pres-kura aprobetxatuz belarra moztera.Beranduago lehengusuak belarrazabaltzera eta buelta ematera joatenginen; txuleta bati bezala ematen zi-tzaion buelta makila (sardango) batekin.

Egun osorako joaten zen belarretarabazkaria eta sagardoa hartuta. Behin,soberan geratu zitzaigun sagardoa,zelaiko zulo batzuetan utzi genuen etahurrengo urtean ere ona zegoen.

Bestalde, garia ere biltzen zen, igi-taiez ebakitzen zen eta garia harri batengainean jotzen zen aletzeko, lan haugogorra ezezik preokupazio handikoaizaten zen eguraldi eguzkitsua egoteaezinbestekoa izaten baitzen alea ongilehortzeko. Gari-jotzea auzolanean egi-ten zen; lana bukatu ondoren afari-merienda egiten genuen, hemen muti-koek ere parte hartzen genuen, aleabiltzeko lana gurea izaten baitzen.

Hurrengo urtean, gogoan dut, gariasegaz ebaki zela eta, aletu, baserrizbaserri, erabiltzen zen alokatutakomakina batekin egin zela.

Baserrietan arrautzak ez ziren alferrikgaltzen, izan ere hauek salduz asteanbehar ziren bestelako lehengaiak lor-tzen baitziren. Bada esaera zahar bat,non "oiloek ipurdia Tolosako ferira begi-ra jarrita ez baserriko sukaldera, arrau-tza egiten dutela”dioena.

Bentan, arrautzak, aitonak eta aitakjaten zituzten, baina, izebak zekizkienoilo kabietatik aparte beste kabiren bataurkitzen bagenuen, orduan sari beza-la, meriendatzeko arrautza bat izatenzen!!

Urte haietan haragi pittin bat eroste-ko izugarrizko ilarak egoten ziren, goizean goiz jaiki behar izaten zen,aurreantxean sartzeko. Ez dut ezagu-tzen Zegaman zezenei dagokieneanzein tradizio dagoen, baina gogoandut, urte batean zezenak egon zirelaZegaman. Toreatzaile bezala, "Euskal-billerako tontoa”izan zen. Esames han-dirik gabe, zera zabaldu zen, jaietanharagi pittin bat edukitzeko egon zirelazezenak. Burutaziotarako zegamaraklehenak!

Esku bateko behatzekin konta zitez-keen Zegaman zeuden irratiak.Horietako bat Kalekon zegoen; gaue-tan nire osaba Juan bertara joaten zen;bukatu berri zen 2. Mundu Gerrakopartea entzutera, eta egunen bateanlagundu nion eta erabat izututa joatennintzen Bentara han entzundako berriekin.

Igandeetan, maiz, Meza Nagusia en-tzun ondoren, Elizondoko pelukeriaurrera joaten nintzen, aurrerapen teknologiko bat ikusteko: ilea moztekomakina elektrikoa; esaten zutenez Ipar-Ameriketatik ekarria. Urte asko pasatuziren Tolosan horrelako aurrerapenikikusi ahal izateko. Esaera da, "ez dagoela munduan txokorik Zegamarrikiritsi ez denik".

Gaztetan, behin Beundera ehizerajoan nintzen, nire osaba Juanekin etabere koadrilarekin eta, zegamar jatorri-koa nintzenez postu batean jarri nindu-ten, ehizko baimenik gabe baina esko-petarekin; bertan esan zidaten usoaikusiz gero tiro egiteko. Zas!! Bat ager-tu zen bapatean eta tiro egin nion,baina usoak aurrera egin zuen. Osabakondoko puestotik kristorenak eta biesan zizkidan, beraientzat zihoan usoa

nik uxatu nuelako. Gehiago ez naiz ehi-zera joan.

San Bartolome batzuetan Oxinetaragonbidatu ninduten, nire lehengusubaten aiton-amonak bizi baitziren ber-tan. Iritsi nintzenean, amona ordu parebatez arrotz-esnea egiten ikusi nuen,arrotza agertzen zen bakoitzean esnegehiago botatzen zion, oso arrotzesnegoxoa izaten zelarik. "Ezin dut ahaztuarrotzesne hura".

Behin baino gehiagotan, nere aitare-kin Aizkorrira joaten nintzen, Arantza-zuko Goiko Bentan lo eginda gero.Gero San Bartolometan eta Bentanbazkaltzen zuten hauek. Gogoan dutoilo-zopa hura! Zaporez eta koipezbetea, ez dut antzekorik inoiz jan!

Gogoan dut ze harrotasunarekin hitzegiten genuen, aitonak, Santo Kris-tori zion maitasuna medio, Aizkorrikoerrefugioa egiteko eman zuen diruagogorarazten zuen plakaz. Egun, erre-fugioa Zegamako herriak berrituadago.

Urte haietan, nekazal herri bat eza-gutu nuen, ona eta langilea eta osagaiekonomikorako Zegamako Papertegiazuena, gainera papertegi honetan,"Confitero” izeneko papera egiten zen,konfiterietaran ikaragarri erabiltzen zenpapera.

Agur bero bat zegamar guztiei

JOSE MARI GORROTXATEGI

Gozogilea

5

ZEGAMAKO ZENBAIT BIZIPEN


6

UDALA

HAINBAT HIRI-LURSAILEN DOA-NEKO ZESIOA JABARI PUBLIKORA

Udalak burutzen ari den urbanizaziolanak hasi aurretik, ezinbesteko baldintzajartzen du: lursailen jabetasuna publikoaizatea. Honenbestez, iaz Aseginolazaanaien etorbidean egindako urbaniza-zioaren aurretik bertako jabekideekUdalaren alde zeditu zituzten lursailak.Modu berean, zesioa aurretik eginazuten Urgainberriko eta Toki-Txokokojabekideek ere.

Honela gauzak, Udalak gestio ezberdi-nak egin ditu, jabetasun pribatua bainaerabilera publikoa duten lursailen doa-nako zesioa Udalaren alde egiteko, etagestio hauen eta jabekideen borondateonaren ondorioz, Elor-Txiki, Arrano-Aitzeta Toki-Goxoko jabekideek etxe ondokosoberako lursailen zesioa Udalaren aldeegin ondoren, Gobernu Batzordeakmaiatzaren 6an onartu zuen. Modu be-rean azpimarratu behar da TxarapekoEtxebizitzen kooperatibak, etxebizitzainguruan zituen 10.153,37 m2 lursailendoaneko zesioa (Udalaren alde jabaripublikora) egin zuela, eta Alderdi-Ederreko jabekideek ere 73,18 m2 lurza-tiaren doaneko zesioa egin zutela.

Kontuan izan behar da, gaur egun hiri-gintza planeamenduan finkatzen delajabari publikora egin beharreko lursailenzesioa, baina orain dela urte gutxi artehonelako zesioak egiteko ohiturarik ezzegoela, nahiz eta erabilera publikokoeremuak izan. Hortik, beraz, kontraesanbikoitza: erabilera publikoko eremuanburutu beharreko urbanizazioa edo kon-ponketak, jabe pribatuak ordaindu beharizatea, eta jabetasun pribatua duten lursailen urbanizazioa edo konponketakUdalak ordaindu behar izatea. Emandiren urrats hauekin; alegia, lursailenzesioekin, arrazoiak eta orekak irabaziduela esan genezake.

ZUHAITZ EGUNA

Aurtengoan ere, urtero egiten den antze-ra, martxoaren 6an Zuhaitz Eguna ospa-tu zen. Udalak sustatutako ekimen hone-tan Aitxuri Herri Eskolako umeek partehartu zuten. Zuhaitz landaketak SanBartolome auzoan eta Aitxuri HerriEskolaren ondoan egin ziren. Landatuziren zuhaitz motak, nagusiki, elorria etalizarra izan ziren.

ZOILA-ENEA ("VILLA SAN JOSE")ETXEAREN BIRGAITZEA

Zoila-Enea ("Villa San José") etxearenbirgaitze lanak hasiak dira. Hain zuzenere, Udal Gobernu Batzordeak otsailaren4an eraikina eraberritzeko aurkeztutakoexekuzio proiektu teknikoari baimenaeman zion. Arakama anai-arrebak etaberen bikoteak ahalegin azpimarragarriaegiten ari dira. Bertan, hiru etxebizitzaegokituko dituzte, eta Zegamako onda-rea den eta galtzear zegoen eraikin aipa-garria errekuperatuko dute.

ZEGAMAN BIDEGORRIA ERAIKI-TZEKO ESKAERA DIPUTAZIOARI

Zegamako Udalak GI-2637 errepidealtzoan bidegorria eraikitzeko eskaeraezberdinak egin dizkio Aldundiari. Hainzuzen ere, Udal Gobernu Batzordeakiazko uztailaren 23an ebatzi zuenGipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritzaeta Ingurumen Departamentuari eska-tzea, GI-2637 errepidean ZegamatikIdiazabalgo gurutzeraino (N-Ieko loturai-

no) doan tartean bidegorria egitekoaurreikuspena ikustea.

Departamentu honi errepide alboanbidegorriarentzat lekua finkatuz bidego-rriaren aktuazioa Gipuzkoako Errepidee-tako Lurralde Planaren exekuzioarekinkoordinatzeko eskatu zitzaion.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekaza-ritza eta Ingurumen Departamentukobidegorrien plan foralaren proposame-nean Zegamarako aurreikuspena ez delajasotzen kontuan izanik, Udal GobernuBatzordeak urriaren 7an honako hauadieraztea erabaki zuen: GipuzkoakoForu Aldundiko Nekazaritza eta Ingu-rumen Departamentuak eta EuskoJaurlaritzako Lurralde Antolamendu eta

Zoila Enea

Zuhaitz Eguna

U r t e k a r i a

7

UDAL ARTXIBO SISTEMA BERRIAREN FINKAPENAUdaleko artxibo fondoaren egokiera eta

berrantolaketa lanak martxan dira. Hone-tarako, gai honetan aditua den GerardoUribe-Etxeberria eta bere laguntzailea denAinhoa Saizar kontratatu ditu Udalak.Kontratazio hauek eta erosketak %50Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak finantza-tuko ditu.

Beraz, aurtengo irailaz geroztik, UdalArtxibo Sistema izenez ezagutuko denproiektoa bultzatzen ari da Udala. Honek,orokorrean, helburu bakarra du: Udalarentitularitateko ondare dokumental osoa kon-trolpean edukitzea.

Egitasmo horrekin bi arlo landuko dira:

Bata, eguneroko dokumentuen kontrola-ri dagokio, hau da, dokumentu bakoitzabulegoetan sortzen (edo herritarrek entre-gatu) den une beretik hasi eta dokumentuhori artxiboan behin betirako gordetzenden arteko prozesu osoa sistema normali-zatu baten bitartez kudeatzea. Horretarakolan-dinamikak ezarriko dira; dokumentue-kin espedienteak sortzeko era, karpetetangordetzeko modua, sailkatzeko eta ordenatzeko modua. Era berean, bulegokodokumentuen iraupena zehaztuko da; batzuk betirako gorde behar dira, beste

batzuk, aldiz, balio administratiboa galtze-an errautsi egingo dira. Halabeharrez, sistema informatiko batek zuzenduko duprozesu guztia. Ondorioak udaletxekoeguneroko martxan nabarituko dira, lekufalta dela eta langileen lan-baldintzakhobetzen, dokumentuen segurtasuna areagotzen eta herritarren eskaerei ahaliketa arinen erantzuteko azpiegitura sendo-tzen lagunduko baitu Artxibo Sistemak.

Landu beharreko beste arloa, udaletxe-an dagoen dokumentu-ondare zaharrena-ren egoera fisiko eta antolaketa forma-toaren berrantolaketak osatzen du.Lehenik eta behin zera zehaztu beharradago: Udal Artxiboaren Fondoa, udalakbere zereginetan sortu edo bildu duendokumentu orok osatzen duela, bai gauregungoak, bai, orain dela 400 urtekoak.Gainera, artxibo baten dinamika ulertu ahalizateko, ez da ahaztu behar dokumentuguzti hoiek fondo bakarra osatzen dutela;udal fondoa. Izan ere, dokumentuak bereadinaren arabera taldekatzeak, (fondo his-torikoa, fondo administratiboa …) arazobat baino gehiago ekarri ohi du, gauregungo espediente administratibo batdenboraren poderioz zahartzen doalakoeta bihar edo etzi ikerlarientzako iturri his-

toriko baliotsua izatera iritsiko delako.Azalpen honen ondoren azaldu Udaletxeandauden dokumentu zaharrenei, Udal fondobakar horren zati bat diren neurrian, bestedokumentuen sailkapen eta deskripzioparametro berdinak ezarriko zaizkiela.Orain dela hamar bat urte egin ziren deskripzio lan batzuk. Deskripzio hoiekaprobetxatuko dira neurri batean, bainaaldaketa batzuekin; inzenburuak euskara-tu, signatura eta sailkapen berriak sortu etainbentarioa automatizatu, besteak beste.Aldaketa hauek, artxiboen normalkuntzaesparruan bete beharreko bertako zeinnazioarteko araudiak bultzaturik datoz.Horra hor 1999 urteko irailean onartutakoInternational Standard Archival Descriptiondelakoak ezarritako neurriak edo EuskoJaurlaritzaren 232/2000 DEKRETUA, azaroaren 21ekoa, Artxibo zerbitzuetakoAraudia eta Euskal Autonomia ErkidegokoDokumentazio Ondarea erregulatzekoarauak onartzen dituena.

Nahiz eta Artxibo Sistemaren zutabenagusia Fondoen Antolaketa izan, aipatze-koa da dokumentuen egoera fisikoareniraunkortasuna ziurtatuko duen gordetzekoeta kontserbatzeko baldintzak ere kontuanizan behar direla. Hori dela eta, UdaletxeanArtxibo-depositu lanak egiteko areto bategokitu da, balda berriak ezarri eta kaxa,karpeta eta bestelako materiala erosi dira.

Lanak bukatzean herritarrek zein iker-tzaileek udal fondoak erraz kontsultatuahal izateko erreminta egokiak izateaespero da; udal artxiboan murgiltzekomugak legeak dokumentu konkretu ba-tzuen gain ezarritakoak izan daitezela etaez herriko ondare historikoa diren eta izan-go diren dokumentuekiko arduragabeke-ria. Hori da behintzat Udalaren desioa etahildo horretan sakontzeko hartu du ArtxiboSistema sortzeko erabakia.Udal Artxiboa

Ingurumen Sailek eskuartean dutelaAizkorriko Parke Naturalaren aitortza, etaaisialdi, turismo eta ingurumen guneberezia eta erakargarria izatea nahi badaezinbestekoa dela bidegorrien azpiegitu-ra N-1eko bidegurutzetik (Idiazabaldik)Otzaurteraino eramatea.

Gogorarazi Gipuzkoako ErrepideetakoLurralde Planek datozen urteetarako N-1eko bidegurutzetik Zegamarainoegungo errepidea hobetzea eta zabal-

tzea aurreikusita duela, eta GobernuBatzordeak 2001eko uztailaren 23kobileran zentzu honetan hartutako eraba-kian egin zuen eskakizuna jakinarazi zielabai Gipuzkoako Foru Aldundiko Neka-zaritza eta Ingurumen Departamentuarieta baita Diputazioko Garraio etaErrepideetako Departamentuari ere,beraien artean koordina daitezen errepi-dea zabaltzeko lursailak eskuratzen etabaita hauen exekuzioan ere.

UDAKO EUSKAL UNIBERTSITATEANPARTE HARTZEKO DIRULAGUNTZA

Azkeneko urteetan egin den moduanaurtengoan ere, Udalak 661,11 � edo110.000 ptako dirulaguntza partida batireki du Udako Euskal Unibertsitateanparte hartu nahi duten herritarrentzat.

Aurtengoan ez da inolako dirulaguntzaeskaerarik izan. Datorren urtean herrita-rren partehartzeak eraginda, Udalekodirulaguntzak erabiltzea espero da.

U D A L A


POLIKIROLDEGITIK SAN BARTOLOME AUZORA

BITARTEKO BIDE ERTZEKOEZPONDA EUSTEKO LANAK

Polikiroldegitik San Bartolome auzoradoan bide ertzeko ezpondatik lur etaharri erorketak gertatzen zirelako, etaezpondaren gainean kokatzen direngas gordailuak arriskuan egon zitez-keela kontuan izanik, Zegamako Udalaeta Repsol YPF enpresa eremukoazterlan geoteknikoa egiteko eta berekostua erdibana finantzatzeko adosjarri ziren.

Lan hau Vicente Renteria geologoakegin zuen. Azterlan honetan, besteakbeste, azpimarratu zen, bide ondoantransformazio zentroa, eraikitzen egin-dako lanek eragin zezaketela ezponda-ko lur eta harrien erorketa.

Honenbestez, Zegamako Udalak,"Iberdrola SA" enpresarekin harrema-netan jarri ondoren, azterlanaren berrieman zion eta Repsol YPF eta"Iberdrola SA" enpresarekin ezpondaeusteko lanen exekuzio eta finantzake-tarako hitzarmena izenpetzea proposa-tu zuen. Honenbestez obraren exeku-zioaren eta lanen zuzendaritzari zegoz-kion lanen %40 Iberdrolak, %40 RepsolYPFk eta gainontzeko %20 ZegamakoUdalak ordaintzea erabaki zen. Zentzuhonetan enpresak ados jarri ondoren,Udal Batzarrak urtarrilaren 7an hitzar-men hau onartzea ebatzi zuen.

Legezko tramitazioa buruturik, UdalGobernu Batzordeak apirilaren 22anlanen exekuzioa "Tesinsa SA" enpresa-ri esleitu zion 40.690,56 �tan(6.770.340 ptan). Halaber obren zuzen-

daritza "Ikerlur SA" enpresa adituariadjudikatu zitzaion.

Lanak ekainean hasi eta uztaileanamaitu ziren. Lanak aurrera, ezpondaindartzeko eremua handitu egin zen etahonenbestez Udal Gobernu Batzordeakuztailaren 10ean 4.680 �tako (778.796ptako) esleipen gehigarria egin zion"Tesinsa SA" enpresari. Beraz, egindakolanen kostu osoa 47.114,16 �

(7.839.136 pta) izan da; "Tesinsa SA"enpresak 45.370,56 � (7.549.136 pta)kobratu ditu eta "Ikerlur SA" enpresak1.742,93 � (290.000 pta).

Bere garaian ere, "Tesinsa S.A." enpre-sa izan zen polikiroldegi atzeko eusga-rritasun lanak egin zituena. Egindakolanen ondorioz, arriskuan zegoenezponda indartu eta bere gainean dauden gas gordailuen segurtasunaareagotu egin da.

UGARMINTATIK BARRENALDERAINO SANEA-MENDUA ETA ARAZTEGIA

Oria ibaiaren eta Olaran errekaren uhol-deen defentsarako lanen barnean

burutu diren hiriguneko saneamendulanek, aurtengoan, Ugarmintatik Barre-nalderaino jarraipena izan zezatelaaurreikusita zegoen. Baina ZegamakoUdalarekin zerikusia ez duten arra-zoiengatik bere exekuzioa atzeratu eginda. Eusko Jaurlaritzako LurraldeAntolamendu eta Ingurumen Saila,Gipuzkoako Foru Aldundiko Hirigintzaeta Obra Hidraulikoetako Departa-mentua eta Gipuzkoako Ur Kontsor-tzioa hitzarmen "marko" bat negozia-tzen ari dira, Erkidego Autonomoanegin behar diren mota honetako languztien finantzaketa finkatzeko. Gestiohauek luzatzen doaz eta nahiz etaakordioa gertu egon daitekeenZegamarako aurreikusitako inbertsioaatzeratu egin da. Erakunde hauekUdalari jakinarazi diote datorren urteanegingo direla aurtengorako aurreikusitazeuden saneamendu eta araztegi edodepuradora eraikitzeko lanak.

Udalak bilerak izan zituen iaz lan hauengauzatzeek eragina izango zuten lursaileta ondasun jabeekin. Honenbestez,saneamenduko sare orokorreko lursai-len okupazioa eta obrak aipatutakoErakundeek ordainduko dituzte; bestalde, bigarren mailako saneamen-du sarea Udalak ordainduko du, etaetxe bakoitzetik bigarren mailako sare-ra joango den sare partikularra, printzi-pioz etxejabeek ordaindu beharkodute.

OZTOPO ARKITEKTONIKOAK KENTZEKO LANEN EXEKUZIOA

Iaz onartutako Irisgarritasun Egitas-moan oinarrituta Udalak urtean zeharobra ezberdinak egin ditu, irisgarritasunneurriak betetzeko xedearekin. Honela,Udal Gobernu Batzordeak ekainaren10ean udal pilotalekuan komunetarairisteko zegoen eskailera kentzea etahonenbestez irisgarritasun baldintzabetetzea erabaki zuen. Honenbestez,Mikel Urbistondo igeltseroari lana

8

Oztopo Arkitektonikoak kentzen

Lur eta harriak eror ez daitezen sarea jartzen

U D A L A

U r t e k a r i a

9

3.137’28 � edo 522.000 pezetan (BEZbarne) esleitzea erabaki zuen.

Bestalde, Udal Gobernu Batzordeakuztailaren 10ean Kultur-Etxeko ateaaldatzea erabaki zuen, honela irrisgarri-tasun neurriak modu egokiagoanbetetzeko. Zentzu honetan ate aldake-taren lana 3.058 � edo 508.808 pezetan (BEZ barne) "Mikaitz SL"enpresari esleitzea erabaki zuen.Aipatutako bi lanak dagoeneko amaitu-ta daude.

Azkenik, ezin ahaztu Buztinkalen egindako plataforma bateratuak lehenzeuden oztopoak kendu dituela. Etaera berean Udaletxera eta Ostatukolehen eta bigarren solairuetara iristekodagoeneko jarrita, eta epe laburreanmartxan jarriko den igogailuak irisgarri-tasun onurak dakartza.

LANDAETA BASERRI ONDOAN LUIZIA

Goialdean dagoen Landaeta baserriondoan luizia izan zen, eta GI-2637errepidearen alderdi bat estali zuen.Errepidearen eskumena Diputazioarenaizanik, honek lurrak goitik behera ezetortzeko eskoileraren bidez eustormabat eraiki zuen.

ZEGAMAR BATASUN KASINOAREKIN ALOKAIRU

KONTRATU BERRITUA

Zegamako Udalak eta ZegamarBatasun Kasinoak herriarena den loka-laren alokairu kontratu berritua erabakidute. Gertuko aurrekari gisa 2001ekoekainaren 1ean izenpetutako kontratuaaipatu behar da. Honenbestez UdalBatzarrak ekainaren 10ean onartutakoalokairu kontratu berrituak iaz ekaina-

du KPI eta lokalen errenten balioenartean sor daitekeen diferentzia ego-kitzeko helburuarekin, eta beti ere,Udalaren filosofia kontuan izanik; halanola, merkatuak ezartzen duen alokai-ru prezioa baino errenta bajuxeagoafinkatzea.

Beraz, Ostatuko eraikin osoarekinbatera Kasinoko birgaitze lanak burutudira bere baitan elkartuko dituen hain-bat eta hainbat herritarren kabi izatekoxedearekin. Honenbestez, iaz sinatuta-ko alokairu kontratuan oinarrituta,Zegamako Udala eta Kasinoaren arte-an 25 urteko iraupena izango duen alokairu kontratu berritua izenpetu da.

OSTATUKO ALOKAIRUARENKONTRATAZIOA

Ostatuaren ustiapena alokatzeko bideaez da batere erraza eta laburra izan.Zegamako Udalak bi aldiz hutsik aitortuzuen deitutako lehiaketa publikokodeia. Kontuan hartu behar da 2001ekoirailaren 2an Maite Albisuk, udal-emaki-da amaitu bezain pronto, behe solairu-ko eraberritze lanak hasi zirela. Honen-bestez, aipatutako lanak amaitu arteOstatua ezin izango zela martxan jarrieta, lehiaketa publikoaren hirugarrendeialdia atzeratu egin zen, egiten ariziren lanak amaitzeko alderdi batetik,eta bestetik obrak berak interesdunengogoa edo nahaia pizteko. Honela gauzak, otsailaren 4an Udal BatzarrakOstatuko alokairua kontratatzeko bal-dintzen plegua onartzea eta deialdipublikoa egitea erabaki zuen, lehiaketa-ren bidez esleitzeko.

Legezko epeak iraganik, bi eskaintzaaurkeztu ziren. Zegamako Udalakaurreko kontrataziorako jarraitutakoprozedura berbera jarraitu zuen; hain

Landaeta baserri ondoko luizia

ren 1ean sinatutakoa ordezkatzen du.

Kontratu berritu honen puntu aipaga-rrienak ondorengoak dira:

• Kontratuaren iraupena 25 urtekoa da.• 2002 eta 2003. urteetan KasinoakUdalari hileko 150,25 � edo 25.000pezeta ordainduko dizkio. 2004. urtean 180’30 � (30.000 pta) etahurrengo urteetan errentari KPI-IPCaplikatuko zaio (1981etik 2001ekoekainaren 1era hilean 1.000 pezetakoerrenta ordaintzen zuen Kasinoak, etaazken datatik kontratu berria arte,15.000 pezeta)• Lokaleko handitze eta egokitzelanak Kasinoa eta Udalaren arteanfinantzatu dira.• Zegamako Udalak lehentasunaizango du urtean bi aldiz lokala erabil-tzeko, beti ere hilabete aurretik abisatuta.• Kontratua sinatzen denetik 12 urteiragan ondoren, Zegamako Udalakerrentaren prezioa egokitu ahal izango

U D A L A

Kasinoa obrak egin aurretik


10

ANDUETZAKO ERAIKINEN ERREHABILITAZIOA

zuzen ere, kontrataziorako proposa-men txostena hautaketa enpresa aditubaten esku uztea. Beraz, aipatutakotxostena idatzi eta Udalak aztertu etaestudiatu ondoren, maiatzaren 6anOstatuko ustiapena Eneko Sorzabaleta Naiara Landazabal bikote donostia-rraren alde egitea ebatzi zuen.Kontratazio honen ezaugarri nagusie-nak ondorengoak dira:

• Froga epeak 18 hilabete iraungo dueta Udalak hala erabakiz gero, kontra-tu epea 5 urtetan luza daiteke.• Hileroko errenta 720 � (BEZ kanpo)da. Eraberritze lanak amaitutakoanaipatutako errentari, logela bakoitzeko%5 gehituko zaio.• Adjudikazio-hartzaileek Ostatuanbizi beharko dute.• Astean egun batean itxi ahal izangoda taberna.

Ustiatzaileak urteko lehen hiruhilabe-tean hartu behar dituen hilabetekooporrak Udalarekin adostu beharkoditu.

GOIEKIKO ZUZENDARI BERRIAREN IZENDAPENA

Goiekiko Administrazio kontseiluak api-rilaren 15ean Goiekiko zuzendari berriaizendatzea erabaki zuen Iker Galpar-soro. Zuzendari berriak, Juan ManuelBarandiaranek utzitako lekua betekodu; "Barandi", eskualdeko enpresa pri-batu batean lanean hasi baita.

EPE MOTZERAKO MAILEGUA

Eusko Jaurlaritzak "Izartu" egitasmoa-ren barnean Zegamako Udalari 2001-2005 urteetarako emandako 1.503.700� edo 250.195.166 pezetako dirula-guntza dela eta, Zegamako Udalak2001. urtean aipatutako laguntzakkobratu ahal izateko gastua aurreratuegin behar izan zuen. Horrenbestezegindako inbertsio batzuen %50 (BEZkanpo) Jaurlaritzak finantzatzen bazuenere, ordainketa berandu egin zuen etaZegamako Udalak tesoreri edo altxor-tegi arazoari irtenbide egokia emateko,KUTXArekin 480.000 � edo 80 milioipezetako mailegua kontratatu zuen,

Zegamako Udalak eta GipuzkoakoForu Aldundiko Nekazaritza etaIngurumen Departamentuak sinatuta-ko hitzarmenaren ondorioz etaZegamako Udalak iaz Migel ArostegiriAnduetza baserria eta ondoko 5.411m2ko lursailen erosketa egin ondoren,aurtengoan Udalarena zen eraikinekoeraberritze lanak egin dira eta egunamaitzear daude. Bestalde, azkenaerositako eraikinaren barnea hustu,Kanposantu aldera zuen eraikin zatiaeta estalkia bota, egitura indartu etaestalkia eta barne distribuzioa berriakeraiki dira aurtengoan. Jakina denbezela obrak Diputazioak finantzatzenditu, eta Udalak eraikinak utzi etagastu teknikoak ordaintzen ditu. Hainzuzen ere, Udal Gobernu Batzordeakmartxoaren 21ean erabaki zuen azke-na erositako Anduetza etxearen egitura indartzeko proiektua idaztekoesleipena Iñaki Azpiazu Iza arkitek-toari 12.102,94 � edo 2.013.760pezetan (BEZ barne) egitea. Proiektuaidatzi ondoren, Udal GobernuBatzordeak ekainaren 10ean erabakizuen esandako egonkortze eta egitu-ra lanen segurtasun eta osasun lanenegitea eta zuzendaritza Sabino RuizMadina aparejadoreari 2.015,81 �

edo 335.403 pezetan esleitzea.

Kontuan izanik izenpetutako hitzar-menaren xedea Anduetzako eraikine-tan zuhaitz enborren erakusketairaunkorra egitea dela, irailaren 9an,Udal Gobernu Batzordeak Andue-tzako etxeetarako proiektu museisti-koa Iñaki Aspiazu Iza arkitektoari17.400 � edo 2.895.116 pezetan

esleitzea erabaki zuen.

Datorren urtean bi eraikinen erabe-rritze lanak eta inguruko urbanizazioaamaitzea aurrikusita dago. Honen-bestez, herriko ondareak bi eraikinaipagarriak errekuperatuko ditu etabestalde Kanposantu eta SanBartolome Ermitaren ingurua ere txu-kundu eta apainduko da.

Anduetzako eraikinen errehabilitazioa

Juan Manuel Barandiaran eta Iker Galparsoro

U D A L A

Jaurlaritzak emandako dirulaguntzakobratu arte.Interes-tasa, EURI-BOR-a gehi 0,20 puntuko izateaadostu zen. Zegamako Udalakuztailaren amaieran Jaurlaritzakodirulaguntza kobratu bezain prontoaipatutako mailegua bueltatu edoordaindu zion "Kutxa"-ri. Maileguhonek 1.616,41 eurotako edo268.948 pezetako kostua izan duZegamako Udalarentzat.

U r t e k a r i a

11

ESTRADU EDO ESZENATOKIBERRIAREN EROSKETA

Hainbat urteetan Zegamako Plazan jarriizan den eszenatokia zahartzen ari zela eta,berria erosteko komenigarritasuna etabeharra kontuan izanik, Udal GobernuBatzordeak ekainaren 26an erabaki zuen"Ulma C y E.S. Coop" enpresari eszenatokiberria 6.010,12� edo 1.000.000 pezetan(BEZ barne) erostea. Dagoeneko, Zegama-Aizkorri I. Maratoiko aurkezpen ekitaldianeta San Martin ferian erabili da.

Eusko Jaurlaritzako Industria,Merkataritza eta Turismo Sailarenmenpe dagoen Energiaren EuskalErakundearen esku daude energiaaurrezteko, energia berriztagarrienustiapenerako eta energiaren diber-tsifikaziorako diren ekintzak. Zega-mako Udalak Energiaren EuskalErakundearekin hitzarmena sinatzeaerabaki du, elkarlanerako sistema batfinkatzeko energia eraginkortasun etaenergia berriztagarrien alorrean.Lankidetza sistema honako honetandago oinarrituta:

• Esandako helburuetarako eraginko-rra izan litekeen informazio tekniko, ekonomiko eta sozial oro trukatzea.• Udalerriaren interesaren alde egoki-tzat jotzen diren ekintzak elkarrekin sustatzea, energia politikaren printzi-pioekin bat. • Hitzarmen Orokor hau denboranluzatzeko asmoz sortu denez gero,malgutasun eta dinamismorik zabale-naz egin da, lortu nahi diren helburuak

erdiesteko egokien jotzen diren neu-rriak aldian aldian biltzeko moduan,hain zuzen.

Bestalde, ondorengo ekintzak eragiteaaurreikusten da:

a) Informazioa trukatzeaZegamako Udalak eta EEEk hitz ema-ten diote elkarri Udalerriaren etaEnergia Berriztagarriak Ustiatzeko jar-dueren mesederako suerta litekeeninformazio oro trukatuko dutela.b) FinantzatzeaEuropako Batasuna, Estatua eta EAEmailan egiten diren programa etalaguntza bideei buruzko informazioaeta aholkularitza.d) SentikortzeaZegamako Udalak eta EEEk hitz ema-ten diote elkarri Udal AdministrazioakEnergiaren Erabilera Arrazionalari etaEnergia Berriztagarrien Ustiapenaridagokienez sentikortzeko ekintzaespezifikoak egingo dituztela.e) Laguntza Teknikoa ipiniko duEEEk Zegamako Udalaren esku.

ZEGAMAKO UDALAREN ETA EUSKO JAURLARITZAKO ENERGIAREN EUSKAL ERAKUNDEAREN ARTEKO LANKIDETZA

HITZARMEN OROKORRA

OLARAN ERREKA ETA ORIAIBAIAREN BIDERATZEAK,

HIRIGUNEKO SANEAMENDUAETA SANTA BARBARA KALEKOURBANIZAZIO LANAK AMAITU

Iazko otsailean hasitako lanek aurtengootsailean izan dute amaiera. Obrek hiri-guneko itxura eraldatu dute ezbairikgabe; hala nola "Herreriako"ko etxeabota egin da, zubi berria eraiki da,Santa Barbara kalea adokinatu daOstatu aurreraino, Olaran erreka draga-tu da, Eliza atzealdean Olaran errekaagerian gelditu da … Hauek ikustekomodukoak diren aldaketak badira ere,ez dira ez izan makalak lur-azpian berri-tutako azpiegiturak herritarrengan egin-dako onurak. Hala nola, hirigunekosaneamendua eta ur sarea aldatu etahobetu dira, eta argiteri publikoa, etxeetako argiteria eta telefono sareaklurperatu dira, eraikinetako kableakdesagertuz.

Jakina den bezala obra "Construccio-nes Ubiri S.L." enpresak egin du, eta965.832,26 � edo 160.700.967 peze-tan esleitu ziren obrak. Eusko Jaurlari-tzako Lurralde Antolamendu etaIngurumen Sailak eta Gipuzkoako ForuAldundiko Hirigintza eta Obra Hidrau-likoetako Departamentuak finantzatudituzte lanak; lehenak %75 etaDiputazioak %25. Lanen exekuzioa"Sestra SA" injineritza enpresak egineta Udalak enkargatu eta ordaindutakoproiektuaren arabera garatu da.

ELKARRI-RI DIRULAGUNTZAElkarriri elkarrizketa eta akordioarenaldeko gizarte mugimenduari, aurtenospatu duen Bake konferentziarako300 � edo 50.000 pezetako dirula-guntza ematea erabaki zuen UdalGobernu Batzordeak apirilaren 8an.

HERRIKO KULTUR ETA KIROLELKARTEEI DIRULAGUNTZA

Aurtengoan, 2001. urtean Kultur etaKirol elkarteen urtean dirulaguntzabanatzeko aurreikusita zegoen7.212,15 � edo 1.200.000 pezetakopartida ekonomikoa, ondoren zehaztenden modura banatu da; indarreandagoen arautegia aplikatuta:• Orkatz Abesbatza 2.329,22 �

edo 387.550 pta.• Gazte Herexa 375,33 �

edo 62.450 pta.• Amezti Mendi Elkartea 535,99 �

edo 89.181 pta.• Elkartu Nahi 639,21 �

edo 106.355 pta.• Aizkorriko F.T. 2.130,37 �

edo 354.464 pta.*Ekintza berezietako erreserba 1.202 �

edo 200.000 pta.(Tartalo Elkarteak ere dirulaguntza eskaera luzatuzuen, baina Udal Kultur eta Kirol Batzordeak,ahobatasunez, eta eskatzaile izan ziren gainerakoelkarteen oniritziz ezezteko proposamena eginzion Gobernu Batzordeari, dirulaguntza hauekgastronomi elkarteei ez daudelako zuzenduta,besteak beste dirusarrera iraunkorrak dituztelako)

Tobera Musika Eskolari ere, 7.933,36 �edo 1.320.000 pezetako dirulaguntzaeman zaio.

U D A L A

Eremu berrurbanizatua


12

GOIERRI FUNDAZIOKO PLANGINTZA ESTRATEGIKOAGoiekik Prospektiker-ekin egindako

Bailarako Plan Estrategikotik sortutakoondorioen haritik eta 1994an ekonomiaeta gizarte-agente anitzen partehartzea-ren laguntzaz egindako Goierriko HerrienEkintza Fundazioaren Plan Estrategi-koak, Goierriko Mondragón Unibertsita-tea campusean, horretarako Fundaziokoeraikin berrian solairu bat prestatuz,Injineritza Teknikoko Eskola sortuz burueman zuen.

Plan arrakastatsu hau amaitu ondo-ren, Fundazioak Trebakuntza, Lana etaIkerkuntza alorretan ondorengo urteeta-rako eredua ezarriko duen Plan berriaegitea erabaki du. Horretarako hiru lan-talde ezarriko dira: alor bakoitzeko bat.Hauen ondorioak udaletxe eta enprese-

tako ordezkariei aurkeztu zitzaizkienaztertu eta onartzeko. Beraz, gero gara-tuko da lan-plana.

Datorren urterako iharduera ildoakhonela xedatu dira:

TREBAKUNTZA:a) Informazio eta KomunikazioTeknologia berrien garapena heziketa-eragin eremuaren hedapenerako.b) Amaigabeko trebakuntza beharrazsakondu; eta ez araututako ikasketakbukatzean amaitutzat eman. Hainzuzen ere, horren adierazle garbia daEsperientziaren Eskola.c) Emakumeak eta beste kolektibo edotalde batzuk (etorkinak...) industriamunduko lanetan txertatzea.

d) Unibertsitate heziketa eskaintzaeremu geografiko zabalagotara heda-tu. Egun, 140 ikasle ari dira InjineritzaTeknikoa ikasten Goierrin.

LANA:a) Hezkuntza-eskaintzan trebakuntza-lana egokitzapena lortu.b) Lan-bitartekoak indartu.c) Lan-munduan ekarpen zuzena eki-menak lagunduz eta sustatuz.

IKERKUNTZA:a) GOIERRI Teknologia Zerbitzua geo-grafikoki bultzatu eta hedatu.b) Unión LORTEK Teknologien etaSoldaduraren alorrean TeknologiaZentruaren garapena erraztu eta sustatu.

INTXAUSTIN ORIA IBAIAN ETA ERREPIDEAN OBRAK

"GI-2637 errepidean bihurgunea zu-zentzea eta Oria ibaiaren uholdeen aur-kako defentsa eta bideratzeaIntxaustin" proiektua "Sestra SA" injine-ritza enpresak idatzi ondoren,Zegamako Udalak Erakunde ezberdi-

nekin gestioak egin ditu, 961.619 �

edo 160 milioi pezetako aurrekontuaduten lanen finantzaketa lortzeko.Honela, uztailaren 23an, Eusko Jaurla-ritzako Lurralde Antolamendu etaIngurumen Sailarekin hitzarmena sinatuzuen Zegamako Udalak. Honen bidez,obren exekuzio kostuaren erdiaJaurlaritzak ordaintzeko konpromezua

hartzen du. Halaber, Zegamako Udalakirailaren 23an, Gipuzkoako ForuAldundiko Garraio eta ErrepideetakoDepartamentuarekin beste hitzarmenbat sinatu du, eta honen bidez obrenfinantzaketarako 300.506,05 � edo 50milioi pezetako diru ekarpena egitekokonpromezua hartzen du Aldundiak.Bestalde, Gipuzkoako Foru AldundikoObra Hidraulikoetako eta HirigintzaDepartamentuak ere, Oria ibaian burutzen ari diren lanen kostuaren %25ordaintzeko konpromezua hartu du(106.575,35 � edo 17.732.646 peze-ta). Eta azkenik, aipatutako laguntzakedo ekarpenak gehitu ondoren, obrenfinantzaketa osorako falta den dirukopurua ordaintzeko konpromezualortu du Zegamako Udalak "GoierriBeheko Industrialdea SA" enpresarekinirailaren 24an izenpetutako hitzarme-nean.

Honenbestez, exekuzio proiektua onar-tuta eta finantzaketa lortuta, ZegamakoUdalak urriaren 7an egindako UdalBatzarrean erabaki zuen "GI-2637 erre-pidean bihurgunea zuzentzea eta Oriaibaiaren uholdeen aurkako defentsa etabideratzea Intxaustin" proiektua exeku-tatzeko esleipena "Antzibar SA" eta"Sukia SA" enpresen arteko aldi bate-rako enpresari (UTEri) 900.373,71 �

edo 149.809.580 ptan (BEZ barne)ematea.

Esan behar da, aipatutako esleipenalehiaketa publikoaren prozedura legalabete eta aurkeztu diren hiru enpresenartean erabaki ondoren egin dela.

U D A L A

Intxausti parean Oria ibaia

U r t e k a r i a

13

Bestalde jakinarazi, obren exekuzioanIntxausti eremuan, hartutako lursailenjabeekin Gipuzkoako Foru Aldundiaakordioetara iritsi zela.

Obrei datorren urtarrilaren amaieranhasiera emango zaie, eta 7 hilabeteta-ko epean amaituta egotea aurreikus-ten da. Obra hauen ondorioz, hainarriskutsua izan den "Garmendiaeneko"edo "Intxaustiko" bihurgunea egokituegingo da, arriskua murriztuz. Halaber,Oria ibaian egingo diren lanen ondoriozuholdeen arriskua ere gutxiagotu egin-go da.

ANGEL GOMEZ ZINEGOTZIARENKARGU UZTEA ETA ANGEL IRI-

GORASEN KARGU HARTZEAAngel Gomezek zinegotzi kargua utzidu, bere enpresarekin denbora luzera-ko atzerrira lanera joan behar izan due-lako. Ekainaren 26an onartu zuen UdalBatzarrak bere errenuntzia eskaera.

Aurreko legealdian eta oraingoan zine-gotzi izan den Angel Gomezi eskerrakZegama eta zegamarren alde egindakolanarengatik.

Aipatutako Udal Batzarrean, bere ordezAngel Irigoras zinegotzi berri izendatze-ko eskaera ere egin zen. Udal Batza-rrak irailaren 9an Angel Irigoras zinego-tzi berri izendatu zuen. Zorte on AngelKalekori.

GAZTE PLANGINTZA

Zegamako gazteen kezkak eta eskariakezagutu eta, hauei garrantziaren arabe-ra, erantzun egokia ematea izan daUdalaren helburua. Honetarako ForuAldundiaren laguntzaz SIADECO en-presa kontratatu zen egoera aztertu etakezken eta eskarien berri jakiteko.Maiatzaren 31n datu hauen aurkezpenaegin zen, baina uste baino gazte gutxia-go etorri ziren honen berri jakitera.

Azterketa hau adin ezberdinetako gaz-teei luzatutako galdeketaren emaitzada eta adina kontuan izanik 3 talde egindira: 13-18; 19-24; 24tik aurrera. Datusoziodemografikoak eta akademikoak(ikasketa maila, ohitura...) kontuan izanik hurrengo gaien inguruko iritziaezagutzeko galdeketa luzatu zitzaien:ordenamendua, etxebizitza, lagunaketa gizarte-bizitza, aisia, kirola, asozia-zionismoa eta partehartzea, dibertsioa:moduak eta epealdiak... eta beharrez-ko eta lehentasunezko gaiak.

Planaren garapenerako datu garrantzi-tsuak jasotzen dituen txostena aurkez-tu ondoren, gazte guztiei bidali zitzaienlaburpena eta ekintzetara pasatuasmoz mahainguruan parte hartzekoeta laguntzeko prest zeudenei uztailaren 19a baino lehen Udaletxean

izena eman zezaten aditzera eman zitzaien.

Txostenaren aurkezpenera gazte gutxietorri baziren, are gutxiago izan zirenizena emandakoak: 3 lagun. Ondorioz,gai hau Batzordean eztabaidatu ondo-ren, berriro ere, gazteek beharrezkoaikusi duten gai honen inguruan aktibokiparte hartu dezaten gonbidapena luza-tu zaie.

AIZKORPE TABERNA AURREKOESPALOIAREN KONPONKETA

Udal Gobernu Batzordeak ekainaren26an Izarraga baserrira doan bidehasieratik Maiora plazara doan espaloiakonpontzeko proiektu teknikoa eta bal-dintzen pleguak onartzea erabaki zuen.Prozedura legala jarraitu ondoren UdalGobernu Batzordeak uztailaren 22anlanen esleipena "Exkerra EtxegintzaS.L." enpresari 14.067,10 �tan edo2.340.568 pezetan (BEZ barne) egiteaerabaki zuen. Era berean espaloi azpi-tik zihoan ur-hodia berritzeko esleipenaegin zitzaion uztailaren 10eko GobernuBatzordean "Gipuzkoako Urak SA"enpresari, 3.834,46 �tan edo 638.000pezetan (BEZ barne). Esleitutako kopu-ruan kitatu ziren obrak San Bartolome-tarako amaituta zeuden, eta aspaldikourteetan nahiko gaizki zegoen espaloiaitxuran gelditu dela esan genezake.

DIPUTAZIOKOZERBITZU

FORESTALAANDUETZAN

Anduetzan Gipuzkoako Foru Aldun-diko Nekazaritza eta IngurumenDepartamentuak zerbitzu forestalajarriko du abian datorren urtean.Hain zuzen ere, Partzoneria osatzenduten udalerrietako hiritarrak landa-ketak, garbiketak, etabar egitekoeskaera Zegaman egin beharkodituzte datorren urtetik aurrera.

Zegamak duen baso multzoarekineta Aizkorriko Parke Naturalarenataria izatearekin bat datorren zerbitzua gertuago izango dugudatorren urtetik aurrera.

U D A L A

SIADECOko adituak gazte plangintza azaltzen

Aizkorpe taberna aurreko espaloia


14

ARAKAMA-AZPIKO ERROTA ERABERRITUTA

Iazko urriaren 10ean Zegamako UdalakArakama-Azpikoa errotako jabea denLuis Aldasoro Guridirekin sinatutakohitzarmenaren ondorioz, eraikinareneraberritzea eta bere inguruko eremua-ren txukuntzea burutua da dagoeneko.Egindako lanen kostua 45.847,22 �

edo 7.628.336 pezeta izan da. EuskoJaurlaritza eta Gipuzkoako ForuAldundiaren finantzaketa erabakiorraizan da errotaren birgaitze lanetarakoeta bere inguruaren konponketarako.Errota jabeak berak ere, 4207,08 �

edo 700.000 pezeta eman ditu lanhonetarako.

Jakina den bezala, hitzarmenarenondorioz, Luis Aldasororen betebeha-rra izango da 2011ko abenduaren31arte eta 2015 urtean (Zegamak 400urte betetzen ditu udalerri burujabemoduan) errota erakusgai edukitzea.Halaber, errotako mantenu, zaintza etagastu guztiak bere gain hartu beharkoditu jabeak.

Honenbestez, elementu turistiko berribat abian dago Zegaman, eta nahiduena ikustera joan daiteke.

Bestalde, errotaren funtzionamenduprozesua ondorengo urratsetan laburdaiteke:

a) URAREN DESBIDERATZEAItsadarra erregata edo errekatxotikgertu, presa txiki baten bidez, segun-duko 20 litro ur bideratzen da kanalbatera.b) URA DEPOSITORA GARRAIA-TZEKO KANALAHaseran, desbideratze gunetik depo-sitoraino, erroil (acequia) bidez erama-ten zen. Gaur egun haseran zeuzkan97 m-tatik 66 m, 160 mm-ko kanpo

d) DEPOSITOTIK ERROTARA URAERAMATEAUr depositotik errotara 57’75 metrota-ko desnibela dago. Ur jauziaren bide-rapena 180 mm.ko kanpo diametroaduen (eta gutxi gorabehera 50 zm-ralurperatuta dagoen) fibrazementuzkohodi baten bidez egiten da.

e) ERROTAArakama-erreka errekatxoaren ertze-an eraikita dagoen eraikuntza da,zurezko egitura du eta monposteriaz-ko itxidurak, eta teilatua berriz arabeerako teilaz bukatua du. Ura, arestiandeskribatutako hodiaren bidez iristenda eta etzandako (horizontal) ardatzaduen turbina batera sartzen dagaraiera handiagotik datorren urakindarra edo presioa egiten duelarik.Turbinan lortutako indarra, errotarahelarazten da korrea batzuren bidez;errotak harrizko errotarriak ditu.

Turbinaren ezaugarriak

Komertzial marka: PeltonIndarra: 5CVAbiadura: 950 bira

Errota lanean ari ez denean, lortutakoindarra, argindarraren generadore baterahelarazten da, honek gehienez 2,5 KWsortzen ditu eta argindar hau, Arakama-Azpikoa baserrian erabiltzen da.

diametroa duen fibrozementuzkohodierian sartu dira eta bistan gera-tzen den kanala, altzairuzko plakabatzuekin tapatu da, ura hosto etagainerako belarrekin zikin ez dadin.

c) URAREN DEPOSITOA0,60m zabalerako manposteriazkohormak dituen deposito bat da, etagutxi gorabehera 125 m3ko kapazita-tea du. Eraikia izan zenetik egin zaionkonponketa bakarra, zeuzkan ur-ihe-sak tapatzeko hormigoiez hartzeaizan da. Depositoan soberan dagoenura, beste erroil baten bidez bidera-tzen da errekarantz.

U D A L A

Arakama-Azpiko errota eraberritua

Arakama-Azpiko errotaren barnea

U r t e k a r i a

15

ELORRIÑE BASERRIKO ERREHABILITAZIOA

Barrenaldeko Gosategi auzoan kokatzenden Elorriñe baserria eraberritzeko lanakhasi dituzte Belen Arizkorretak eta JuanCarlos Odriak. Hainbat ezkontza bazkariospatutako etxe honetako obrak martxaonean doaz, eta honenbestez berriro eregarai batean izandako dizdira eta edertasu-na berreskuratuko du.

ARRANO-AITZ ETA JAUREGIBERRI ARTEKO EREMUA ETA

OLARANGO BERRURBANIZAZIOPROIEKTUAK EGITEKO

ADJUDIKAZIOAKUdal Gobernu Batzordeak apirilaren8an erabaki zuen Arrano-Aitz etaJauregi Berri arteko eremua urbaniza-tzeko proiektua idazteko lana XabierGallastegi Idigoras aparejadoreari11.680,14 � edo 1.943.411 pezetan(BEZ barne) adjudikatzea. Esleipenhonetan, obra zuzendaritza osasun etasegurtasun azterlana eta koordinazioasartzen dira. Egun berean, Olarangoberrurbanizazio proiektua idazteko lanaIgnacio Ibarretxe Pariente arkitektoari11.609’45 � edo 1.931.650 pezetan(BEZ barne) esleitzea erabaki zen.Modu berdinean, kopuruaren barneanobra zuzendaritza eta osasun etasegurtasun azterlana eta koordinazioasartzen dira.

Bi proiektuak aurkeztear daude, etajabari publikoaren aldeko lursailenzesioa ematen bada eta aurrekontuekonomikoak posibilitatuz gero dato-rren urtean urbanizazio lanak hastekomoduak egon daitezke.

"Eraikin eta etxe inguruak txukun iza-ten, zabor-ontziak erabiltzen, ibilgai-luak aparkaleku pribatu nahiz publi-koetan uzten (ez espaloietan), oinezko-en eremuak errespetatzen, hiri-guneanibilgailuen abiadura murrizten, etabar."

Baina herritarren begirunea bakarrik ezda nahikoa, Udalak azken batean herri-tarren ondasunak administratu etazaindu egin behar ditu. Honenbestez,aipatutako saiakeran Udalak ere balia-bideak jarri behar dituela aitortzenzuen, helburu hauek betetzeko; etahonenbestez kaleen txukuntasuna etazaintza hobetzen saiatzeko konprome-zua hartu zuen.

Udalerri txukuna eta apaina izatea guz-tion eginbeharra eta ardura da, etaaskotan ohitura oker batzuk zuzendueta beste ohitura on batzuk hartzeanahikoa izaten da, herri bat edertzeko,denok atsegin baitugu gure herria zeinpolita dagoen entzutea.

AITXURI HERRI ESKOLAN KONPONKETA LANAK

Aitxuri Herri Eskola eraiki zenean,enpresa eraikitzailea zen "OCP"-k hain-bat akats eta hutsune utzi zituenzuzentzeko. Honenbestez, UdalakEusko Jaurlaritzako Hezkuntza SailekoGipuzkoako Ordezkaritzarekin hainbatharreman izan ondoren eta enpresaeraikitzaileak ez zuela jaramonik egitenkontuan izanik, iazko abendu amaieraneraikinaren egoera jasotzen zuen nota-rio aurreko akta altxatu zen. Ondoren,Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailakordainduta konpontze lanak burutu diraaurten (kaneloi berriak jartzea, itokinenarazoa kopontzea eta honen ondorioz

Elorriñe baserriko errehabilitazioa

UDALAK DEI BEREZIA HERRITARREI

Zegamako Udalak, otsailaren 21ean,deialdi berezia egin zien herritarrei,herriaren itxura, apaindura eta txukun-tza publikoa hobetzeko. Honela azal-tzen zuen idatziak zati batzuetan:

"Jakina da hiri edo udalerri batera joa-ten garenean, lehenengo bistadizoaoso garrantzitsua izaten dela, aipatu-tako herriari buruzko adierazpena egineta irudia ateratzerakoan. Honetarako,ezinbestekoa da gure eraikinen, ka-leen, gune berdeen eta beste hainbateremuren txukuntasunerako zaintzaeta erabilera egokia egitea."

Zentzu honetan Udalak kontuan hartubeharreko neurri batzuk azaltzenzituen: Hala nola:

U D A L A

Olaran auzoa


16

Bestalde, eta eremu honetan gogoratuBotika berriko eraikinaren azpiko garajeeta-ra iristeko zegoen arrapal estua ere garajejabeek zabaldu egin dutela eta honenbes-tez, ibilgailuen sarrera-irteeren baldintzakhobetu egin dituztela.

OLARAN AUZOKO BABES OFIZIALEKO ETXEBIZITZEI

DAGOKION URBANIZAZIOANHOBEKUNTZAK

"Saiatu S.A." enpresa eraikitzen ari denOlaran auzoko babes ofizialeko urbanizazioeremuan hainbat hobekuntza lan egiteaerabaki du aurtengoan Udalak. Hain zuzenere, maiatzaren 27an Gobernu Batzordeaktilo edo ezkien inguruko urbanizazioa(babes ofizialeko hirigintza eremutik kanpodagoen heinean) 29.184,08 � edo4.855.822 pezetan (BEZ barne) " SaiatuS.A." enpresari esleitu zion. Halaber, Toki-Txoko ondotik Olaran errekaraino datorrenhorma egokitzea "Saiatu S.A." enpresari3.396,11 � edo 565.065 pezetan (BEZbarne) adjudikatu zion Udal GobernuBatzordeak urriaren 21ean. Modu bereanGobernu Batzordeak azaroaren 4an, Olaran

auzoan, babes ofizialeko etxebizitzen hiri-gintza eremuan iturriko hartunea eta ur-hus-tubidea jartzeko esleipena egin zion " SaiatuS.A." enpresari 731,31 � edo 121.680pezetan (BEZ barne)

Bestalde, babes ofizialeko etxebizitzen ere-muan jartzea aurreikusita zeuden mobiliario,pabimentoa eta farolak hobetzea erabakizuen Udalak eta zentzu horretan UdalGobernu Batzordeak ekainaren 10ean11.824,93 � edo 1.967.503 pezetako adju-dikazio osagarria egin zion enpresa eraiki-tzaileari. Azpimarratu, Olarango urbanizazioeremu berri honetan Udal GobernuBatzordeak uztailaren 10ean ume-jokoeneremua jartzeko adjudikazioa "Jolas" enpre-sari 8.019,89 � edo 1.334.397 pezetan(BEZa barne) egin ziola. Irailaren 25eanGobernu Batzordeak erabaki zuen tiloeningurua ihinztadura bidezko ureztatze siste-ma jartzea (3948,5 � edo 656.975 pzta) etaeremuko urak jasotzeko lana (1365,68 �

edo 227.230 pzta) " Saiatu" enpresari adju-dikatzea.

Lan gehigarri eta hobekuntza hauek Olaranauzoko urbanizazio berriari kolore, goxota-sun eta erakargarritasun handiagoa eman-go diote, ezbairik gabe.

INTERNETEKO HAINBAT IZEN-DAPENEN JABETZA EROSKETA

Maiatzaren 6an Gobernu Batzordeakerabaki zuen ondorengo helbide infor-matikoen jabetza erostea: www.aizkorri.net; www.aizkorri.org;www.zegama.net; www.zegama.org;www.zegama.com; www.aitxuri.net;www.aitxuri.org; www.aitxuri.com.

"Dominio" hauek 10 urtetarako balioizango dute. Denbora tarte honetanherriaren eta mendi esanguratsuenenizen hauek Udalaren esku gelditukodira bere kudeaketarako.

zikinduta zeuden hormak margotzea,sarrerako kristalerako euskarriak edoerrefuertzoak berriak jartzea, lehio guztietako bisagrak aldatzea, eroritazeuden hainbat azulejo ondo jartzea,etabar). Aipatutako lanengatik EuskoJaurlaritzak 21.811,66 � edo3.629.154 pezeta (BEZ barne) ordain-du ditu. Dena den ez dakigu, EuskoJaurlaritzak enpresa eraikitzailearenaurka egingo duen.

Azpimirratzekoa da Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Saileko GipuzkoakoOrdezkari zen Mª Carmen Marinek gaiabideratu eta konpontzeko izan zuenjarrera eta begirunea.

ASEGINOLAZA ETA BUZTIN-KALEKO URBANIZAZIOA

Santa Barbara kalean eta Aseginolazaanaien Etorbidean egindako urbanizazio lanberrikuntzak, eta Buztinkale eta Asegino-laza kaleetan iaz hasi eta aurten amaitu denberrurbanizazioa batera gertatu dira.

Aseginolaza 1 eta 2ko bizilagunak, arteanpribatuak ziren etxe-inguruko lursailakUdalari doan eman, eta Ignacio Ibarretxearkitektoaren proiektu teknikoan oinarrituta,"Ezkerra Etxegintza S.L." enpresa eraikitzai-leari lanen adjudikazioa egin ondoren,Aseginolaza Anaien Etorbidea eta Buztin-kale berrurbanizatu egin dira. Lan hauenondorioz, saneamendua, ura, telefonoa,argiteria eta argindar publikoaren azpiegitu-rak berritu eta lurperatu egin dira, eraikinenfatxadetatik hainbat kablezahar kenduta;halaber, "Kutxa"-ko sukurtsalera iristeko,ezinduentzat irisgarritasuna bermatu da,arrapal berri bat eraikita.

Lanen kostua 157.500,83 � eto 26.205.933pezetakoa izan da. Gogoratu behar daKutxak 14.810,33 � edo 2.464.231 pezeta-ko diru aportazioa egin duela.

U D A L A

Aseginolaza eta Buztinkale berrurbanizatuak

Olaran auzoko urbanizazioa

U r t e k a r i a

17

Zerbitzu sozialak finkatu diren eraikina

Barneko lanak

Urbanizazioa berrituta

ZERBITZU SOZIALAK ESKAINIKO DIREN LOKALAREN ETA EREMUAREN EGOKIERA

Olaran auzoan eraikitzen ari direnbabes ofizialeko etxebizitzak amai-tzear daude. Aurrekari garrantzitsumoduan aipatu behar da iaz, ekaina-ren 5ean, Zegamako Udalak etaenpresa eraikitzailea den "SaiatuSA"-k sinatutako hitzarmena. Honenondorioz, Zegamako Udalak "SaiatuSA" enpresarengandik, eraikin han-diaren beheko solairuaren (390 m2kolokalaren) jabetza eskuratu zuen etabere ordez edo trukean Udalak"Saiatu SA" enpresari etxebizitzakeraikitzeko lurzorua eman eta hiri-gintza probetxamenduaren %10 etaudal tasa eta zergarengatik ordaindubehar zion kopurua ordaintzetik libreutzi zuen.

Bestalde, Udalak 55m2ko bi etxe-bizitza erosi eta bertan zerbitzu tute-latua edo lagundua jartzea erabaki

du. Zentzu honetan, bi etxebizitzahauek elkartu eta 6 lagunek etxebizi-tza tutelatuan bizitzeko aukera izan-go dute. Gai honen inguruan azaldubehar da bi etxebizitza hauekin bate-ra Udalak garaje eta trastetegi batere erosi duela, eta hauen eta bietxebizitzen kostua 98.075,95 � edo16.318.465 pezeta dela.

Jakina den bezala, aipatutako 390m2ko lokalean zentro soziala (edojubilatuen egoitza), eguneko zentroaeta medikuaren kontsulta edo anbu-lategia kokatuko dira.

Etxebizitza berri hauen eta bertanfinkatuko diren zerbitzu sozialen ere-murako proiektu teknikoan aurreiku-sita zegoen urbanizazioa hobetzeaerabaki du aurtengoan Udalak; halanola, kalitate hobeagoko pabimen-toa, umeentzat jolas-leku bat, farolahobeak, ezkien edo tiloen eremuaurbanizatzea eta ureztatze automati-koa jartzea ebatzi ditu. Hobekuntzahauen kostua 60.101,21 � edo10.000.000 milioi pezeta ingurukoaizango da.

Bada, ordea gastu gehiago ere.Etxebizitzak eta lokalak jantzi, apain-du, hornitu egin behar dira; eta kapi-tulu honek ere gastu garrantzitsuadakar, nahiz eta oraindik zehatz-mehatz ezin aurreratu daitekeen zen-bakiak orain burutzen ari baitira.

Egitasmo edo proiektu hau guztia gauzatzea erronka handia etagarrantzitsua da Zegamarentzat; eta noski, aurrez esandako moduan,diru-ekarpen edo gastu handiasuposatzen duena. Hala ere,Zegamak bide lagun onak aurkituditu egitasmo hau burutzeko.Lehenik eta behin, Gipuzkoako ForuAldundiko Gizartekintza Departa-mentua (denok jakingo duzuen beza-la, Departamentu buru MaximoGoikoetxea zegamarra dugu bertan,garai bateko "Don Maximo" mediku estimatuaren semea), EuskoJaurlaritzako Osasun eta HerriAdministrazio Saila, Eusko Jaurlari-tzako Ogasun Saila (“Izartu” progra-marekin) eta Gipuzkoako ForuAldundiko Ekonomia Departamentua(Europako "Objetivo 2" programatik,egitasmo honentzat dirulaguntzabideratzen lagundu duena).

Asmoak errealitate bihurtzeko bide-an doazela eta, Udal Batzarrak iraila-ren 25ean 390 m2ko lokalaren ego-kiera lanen esleipena erabaki zuen.Hala nola, lanen kontrataziorako deial-di publikoa egin eta aurkeztutako bienpresen eskaintzak aztertu ondoren,lanen exekuzioa "Pedro IparragirreSL" enpresari ematea ebatzi zuenUdalak. Lanen kostua 316.605,35 �

edo 52.678.697 pezeta izan da.Lanak, azaroan hasi ziren eta martxo-an bukatzea aurreikusten da.

Honenbestez, datorren urteanlanak amaituko dira eta gozatzenhasteko aukera izango dugu.

U D A L A


18

Altzibargo teileria gainetik

Altzibargo teileria aurrekaldetik

Uztailaren 10ean Udal batzarrak erabakizuen Altzibargo Teileria eta bere ondoandagoen 412 m2ko lursaila Gorrotxategisendiari 15.025,30 eurotan edo2.500.000 pezetan erostea. Aipatutakoerosketen eskritura publikoa azaroaren20an sinatu zen. Ordainketa bi zatitanegingo da; dagoeneko lehena, 7.512,65euro edo 1.250.000 pzta, eskrituraksinatutakoan egin zen eta bigarrenordainketa 2003ko urtarrilaren 31 aurre-tik egingo da.

Erosketa honen bidez Udalak etorkizu-nerako interesgarria izan daitekeenondarea eskuratu du. Hain zuzen ere,lehen aldiz 1995ean katalogatuta izanondoren, Eusko Jaurlaritzako KulturOndarearen Zuzendaritzak 1997ko ekai-naren 3an erabaki zuen, AltzibargoTeileria behin behineko egoeran UstezkoArkeologi Zonaldean sartzea. Halaber,aipagarria da Arantzadi ZientziaElkarteko Arkeologi Historikoa SailekoAlfredo Moraza Bareak, eraikin honiburuz eginda duen txostena:

"Altzibarko teileria Zegamako Barrenaldeauzoan dago, errepidez gaikaldean, izenbereko baserriaren Iparraldetik ehunmetro eskasera, auzoek "Tellerialde" ize-naz ezagutzen duten aurkientzan.

ALTZIBARGO TEILERIAREN EROSKETA1997. urtean zehar dozena bat gaztek,Gaztekutxa Fundazioak eta ZegamakoUdalak antolatutako Landa Lanen egita-rauaren barnean, eta Aranzadi ZientziElkartearen koordinaziopean, multzoaosorik garbitu zuen, lurrazaletik sastra-kak atera eta alde honetan metaturikozabor ugariak jaso zituen.

Altzibarko teileria bereziki ondo kontser-batua dago. Inguruan ondo asko nabaridaitezke ekoizpen instalazio mota hauosatzen zuten elementuak. Guztietangarrantzitsuena eta ikusgarriena labeada; bertan ondo asko ikus daitezke erre-kuntza ganbarako arkuak, erretzekoganbara eta parrilla, zeinetan beroak ihesegiteko zuloak ikusten diren. Era berean,estalkiari eusten zioten pilareak bereizdaitezke, baina estalkia, tamalez, betikozgaldu da.

Teileria hau lanean izan zen iragan XIX.mendearen bigarren erdialdean zehareta, itxura batean, Gerra Zibilaren garairaarte. Bertako instalazioetan etxebizitze-tan ohikoak ziren materialak ekoiztuzituzten (teilak, adreiluak, baldosak,etab).

Labe honen inguruan multzoa osa-tzen zuten beste elementuak anto-latzen ziren: maisu teilagileek lane-rako erabiltzen zuten tailerra; teilagi-leen egoitza; labea berotzeko beha-rrezkoa zen erregaia metatzeko

egurtegiak; dekantazio-baltsak,maneiatu aurretik buztina eta uranahasteko ontzi antzeko handi ba-tzuk; buztinezko hobiak, etab.

Teileria honen garrantzia agerikoada, seguru asko Gipuzkoakolurraldean ez ezik Euskal Herriosoan ongien kontserbatu denlagin interesgarrienetako batdelako.

Edozein kasutan, zirkunstantziahauek ez dira batere harritzekoakZegamako hir ibi lduaren kasuan,herri hau ez oso aspaldian estu lotu-ta baitzegoen buztinaren langintza-rekin. Eskura ditugun datuen arabe-ra, Zegaman eta une historikoezberdinetan lau teileria izan zirenlanean (Altzibar, Mizpildi, Tel leri-berria eta Uztaran). Horiei buztino-lak edo erabilera arrunteko zeramikaekoizten zuten zentroak gehitubeharko l itzaizkieke (MazkiaranEtxeberri, Aitamarren Zarra, Intxaus-ti Zarra), horietako batzuek zutikbaitiraute oraindik.

Honenbestez, nahitaezko egitekoada Altzibarren kontserbatutako hon-dakinak errekuperatzea iraganekoZegamarekin eta bertako biztanlee-kin oso estu lotuta egon den jardue-retako bat betikoz galtzea nahi ezbadugu.”.

U D A L A

U r t e k a r i a

19

ZEGAMAKO KALEAK EUSKARAZ JARTZEKO JABIER ARRIETA ARRAIAGORI ADJUDIKAZIOA

Udal Gobernu Batzordeak azaroaren 18anerabaki zuen udalerriko kaleen izenak eus-karaz jartzea eta bide batez idazki berriakjartzea. Izenak harrian landuak, printzipiozegun dauden leku berean jarriko dira. Lanhonen garrantzia kontuan izanik, JabierArrieta Arraiagori, herriko semeari, harria etaegurra lantzen adituari, kaleak euskarazjartzeko lana adjudikatu zion Udalak. Harrilandu bakoitzaren kostua 452,4 � edo75.273 pezetakoa (BEZ barne) da eta lanenexekuzio epea zortzi hilabetetan finkatu da.Aurreikusten da, Udalerrian hogei bat idazkialdatu beharko direla, eta beraz, kostuaosotara 9.048 � edo 1.505.460 pezetako(BEZ barne) izango dela. Kostu honi, noski,harrizko plaka horman eransteko, igeltsero-ak egingo duen lanaren prezioa erantsibeharko zaio.

ZULOAGA ETA ZATIZALIBAR BASERRI BIDEEN KONPONKETA

ETA ZOLADURAUdal Gobernu Batzordeak azaroaren 18anerabaki zuen Zuloaga eta Zatizalibar baserribideak konpontzea eta berriro asfaltatzea.Honenbestez, Zuloaga Baserri bidearenkonpontze eta zolatze edo asfaltatze lanak

atalka adjudikatu dira; areka edo kunetakegiteko hormigoia hornitzea "LazaroEtxeberria S.A." enpresari 7.111,72 � edo1.183.291 ptan (BEZ barne); bidea kon-pontzea eta asfaltatzea Bixente Otegiri35.717,64 � edo 5.942.915 ptan (BEZbarne) eta " Lakiola lanak eta Zerbitzuak"enpresari bidea asfaltatu aurreko lanak.Zatizalibar aldeko bideak ere premia izuga-rria izanik, konponketa eta asfaltatze lanakBixente Otegiri 4.590,53 � edo 763.800pezetan (BEZ barne) esleitu zion Udalak.Konpontze lanak amaitzear daude eta dato-

rren urte haseran bukatzea aurrikusten da.

Lan hauek Udala eta baserri bideetan partedutenen artean erdibana finantzatuko dira.

ARAKAMA-GARAKOA BASERRIKOBIDEA ASFALTATZEA

Udaberrian, Arakama-Garakoa baserri-ra doan bidea konpondu eta asfaltatuda. Udalak finkatutako irizpidea jarrai-tuz, 18.750,76 � edo 3.119.864 peze-ta kostatu den lana erdibana finantzatuda Udalaren eta pistan partehartzeadutenen artean. Obrak Bixente OtaegiLizasok egin zituen.

BEGOÑA OLARTE LIBURUZAINUdal Batzarrak maiatzaren 6an udaleko lan-gileen lanpostuen zerrenda aldatzea eraba-ki zuen, eta liburuzain lanpostua betetzekoBegoña Olarte, behin-behineko egoerankontratatzea. Honenbestez, Edurne Albizuudal-langilea ordezkatzen du liburuzainlanetan. Modu honetan Begoña Olartekorain arte gizarte laguntzaile lanetan bete-tzen zuen lan-jardunaren %75a, liburuzainlanarekin %25ean gehitu du eta bere kon-tratua osoko lan-jardunean bihurtu du.Bestalde, Edurne Albizuk euskara eta kultu-ra teknikari lanpostua betetzen jarraitukodu, eta modu honetan, nagusiki kultur arlo-an izan den lan eta erantzunkizun gehikun-tzari erantzun egokia eman ahal izango dio.

Bestalde, aldaketa hauek bi lanpostu hauenbalorazio berria eragingo dute.

Beraz, aldaketa hauen xedea bikoitza izanda; alderdi batetik liburuzainaren zerbitzuasendotzea eta jarraipena izango duen pertsona batekin betetzea, eta etengabekoaldaketak ekiditea; eta bestetik euskara etakultura teknikariari betezina zuen liburuzainlana bere betebeharretatik kentzea eta urtean zehar bai Udaletxean, bai Kultur-etxean gero eta gehiago antolatzen direnkultur ekintzen antolakuntza eta erantzunki-zunean ardura gehitzea.

U D A L A

Zuloaga bidea

Jabier Arrieta


20

ETXEBIZITZA BIFAMILIARRARENERAIKITZEA

Udal Gobernu Batzordeak azaroaren 4anbaimena eman zion " Muguruza EtxegintzaS.A." enpresak etxebizitza bifamiliarra erai-kitzeko aurkeztutako proeiktu teknikoari.Dagoeneko garabia jarrita dago eta lurmugimenduak hasita daude. Beraz,Aseginolaza Anaien Etorbidean herrikosarreran urbanizatuta dagoen orube baka-rra datorren urtearen amaierarako eraikitaegotea espero da.

OSTATUKO ERABERRITZE LANAKIaz hasitako Ostatuko erreabilitazio lanakaurrera doaz, eta esan daiteke lanen amaie-ra gertu dagoela.

Birgaitze lanekin, gehienetan gertatzendena, obra honetan ere gertatu da. Alegia,eraikineko egitura uste baino egoera txarra-

goan egotea. Gauzak horrela, hasiera ba-tean aurreikusten zen lana baino askozgarrantzi handiagokoak izan dira Ostatukobehe oinean egin behar izan direnak. Halanola, egitura metalikoa jarri da eraikinean,eta oinak bereizten zituen egurrezko entra-matuaren ordez egitura metalikoari erantsitahormigoizko forjatua egin da. Noski lanhauek, Udalaren gastu aurrreikuspenakaldatu eta garestitu egin ditu. Garestitzehonen ondorioz, behe oineko lanen exeku-zioa bere osotasunean bukatzeko "Cons-trucciones Lopetegi S.L." enpresari eslei-pen gehigarri bat (65.487,20 � edo10.896.153 pezeta) egin zion Udalak eta,proiektu osagarri baten oinarrituta lehiaketapublikoa berriro deiturik esleipen berri bat"Construcciones Lopetegi S.L." enpresarenalde egitea ere ebatzi zuen (97.104,77 �

edo 16.156.874 pezetan –BEZ barne-).

Aipatutako lanak amaitu eta instalazio eta

mobiliario ezberdinen adjudikazioak eginondoren, ekainaren 14an Zegamako Udalakdeituta herriko Ostatuan egindako lanakikusi eta bere inguruan sortutako galderakegiteko aukera eskaini zitzaien herritarrei.Esan behar da herritar asko hurbildu zirelaOstatuko behe oineko aurpegi berria ikuste-ra eta baita ere aukera izan zutela obrakohainbat argazki ikusteko eta obran emandiren urrats ezberdinen berri izateko.

Bestalde, Ostatuko ustiatzaile berriak ekai-naren 16an ireki zituen lehenik ateak, etageroztik, zerbitzua, martxan darrai.

Behe oineko lanak amaitu, eta Ostatukotaberna eta jatetxea martxan jarri ondoren,Udal Batzarrak uztailaren 10ean (aurrezproiektu tekniko eta baldintzen pleguakonartu eta lehiaketa publikoa deiturik),Ostatuko 1. eta 2. oinetako birgaitze lanenadjudikazioa "Koldo Kerejeta S.L." enpresa-ri 221.864,04 �tan edo 36.914.737 peze-tatan egitea erabaki zuen. Lanen exekuzioalau hilabetetan egiteko konpromezua aur-keztu zuen enpresa adjudikazio-hartzaileak.

U D A L A

Etxebizitza bifamiliarra eraikiko den eremua

Ostatua kanpotik

Ostatuko eraberritze lanak

Lanak hasi ondoren, hasierako proiektuanhainbat aldaketa egiteko komenigarritasunaazaldu zuen obra zuzendariak. Aldaketahauek eraginda 21.885,96 � edo3.641.517 pezetatako adjudikazio gehiga-rria "Koldo Kerejeta S.L." enpresari egiteaerabaki zuen urriaren 7an Udal Batzarrak.

Lehen eta bigarren solairuetako barne egituraketa berriak eragin du aurreikusitazeuden 14 logelak 13 logeletan gelditzea.Honenbestez, kontuan izanik ustiatzailea-rentzat 3 logela utziko direla, jendeari eginahal izango zaion eskaintza 10 logelakoaizango da.

Lanak urte amaierarako asko aurreratutaegongo badira ere, logelak jantzi eta azke-neko ukituak egiterako martxoa etorriko daziur aski.

U r t e k a r i a

21

Artaldea larrean

U D A L A

UDAL BASOETAN INBERTSIO GARRANTZITSUAKGipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritzaeta Ingurumen Diputatua den Ion MikelMuruak 2000ko abenduaren 29an Zega-mara egin zuen bisitaldi ofizialean agindu-tako moduan, aurtengoan, iazko antzera,hainbat inbertsio egin dira publikoak aitor-tutako udal basoetan. Ondoren zehaztendira egindako lan bakoitzaren inguruanegindako inbertsioa:1.- BIRLANDAKETAK:• Elorhaundi mendi eremua: insignispinua 1.500 unitate; kostua guztira1.130,39 � edo 188.081 pta.• Arakama Haitzgaña mendi eremua:Intsigni pinua 600 unitate; kostua guztira977,20 � edo 162.607 pta.GUZTIRA: 2.107 � edo 250.688 pta.

2.- PISTA EGITEN ETA ENTRESA-KA LANAK:• Arranoitz mendi eremua (ZeraingoOamendi ondoan): 288 ml.ko pistaberriaren eraikuntza, lehen zeuden bipista desberdin lotuz. 40 zmko tuboaksartuz 3 kañu jartzea; kostua guzti-ra........3.212,46 � edota 534.508 pta• Astioko pista: Pista zati batzuk harrizzabaldu (proiektuz kanpo) luizia delamedio; kostua guztira..6.980,88 � edota1.161.521 pta• Armuñoetako pista: 1.000 ml. Luzerakopista berriak eraiki eta 40 zm.ko 45 ml.hodi jarri, aipatutako mendi eremutikegurra ateratzea errazteko; kostua guzti-ra... 10.057,20 � eta 1.673.377 pta• Arranoaitzgo mendi eremua: Trenbidekomaterialarekin zoruaren finkapen lanak,bai mendi honetako zenbait tokitan etabaita Oamendi mendiaren ondoan; kostuaguztira .. 4.500 � edota 748.737 pta.• Bosthaitzeta eta Txermatxo arteko saila:

Zabalera bat egin eta Bosthaitzeko ere-muan eskoilera bat egitea egurra uztekoeta karga eta deskargarako. Hormigoizkobi baden eraiki inguruan dauden bi erre-katxoetan; kostua guztira...... 14.000,00� edota 2.329.404 pta.• Elortxikiko mendi eremua: Pista nagusiakeraiki dira, honen bidez Txermatxo etaBurnikurutze lotuz, luzera gutxi gorabehera2.000 m.l. izan da eta 40 zm.ko diametroaduten 130 m.l. tubo edo hodi jarri dira, halanola kunetak ere; kostua guztira..116.536,00 � edota 19.389.958 pta.GUZTIRA: 155.286,54 � edota25.837.504 pta.

3.- UDAKO BELAR ETA SASI GARBIKETAK.• Elorhaundi, Arakama eta Txermatxokomendi eremuak: udako sasi garbiketakburutu dira 21,83 Ha.tan; kostua guztira...6.960,63 � edota 1.158.151 pta.GUZTIRA: 6.960,63 � edota 1.158.151 pta.4.- AMAITZEAR ETA AURTENGONEGUAN BURUTUKO DIREN BIR-LANDAKETAK:• Armuñoeta mendi eremua: Gutxi gora-behera 5 Ha.(ondoren G.P.S.rekin neurtu-ko da). Bertan dagoen egurra ebakitzenbukatzear dago. Lan honen aurrekontua...17.414,60 � edota 2.897.546 pta da.• Txermatxo mendi eremua: Mendi eremuhonen birlandaketa bukatzeko asmoadago. Birlandatu beharreko azalera 10,50Ha.takoa da (G.P.S.rekin ondoren neurtu-ko da). Lanaren aurrekontua osoa.......32.952,93 � edota 5.482.906 pta da.• Txermatxo mendi eremua: birlandaketa11 Ha.tan. iaz egindako landaketa begira-tu eta insignis pinuaren 1.000 unitate sartuko dira falta diren tokietan; gastua

guztira....... 630,00 � edota 104.823 pta.• Arakama mendi eremua: Birlandaketa 7Ha.tan. insignis pinua 500 unitate; kostuaguztira ......... 315,00 � edota 52.412 ptaGUZTIRA: 51.312 � edota 853.768 ptaOROTARA INBERTSIOAK: 215.666,17� edota 35.883.831 pta LABURPENA:Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritzaeta Ingurumen Departamentuko, MendiZuzendaritzak 2002 urtean egindako etaurte honetako aurrekontuaren gain hitzemandako inbertsioak guztira 215.666,17� dira, hau da, gutxi gorabehera35.883.831 pta. Hauetatik 12.020 � edo20.000.000 pta Txermatxo eta Burni-kurutze arteko pista nagusia eraikitzenerabiliko dira.Azpimarratu beharrekoa da, gaur egunpistei dagokionean azpiegitura gutxiegiduela Elor-Txiki mendiak eta hau datorrenurtean osatzeko asmoa dago.Era honetara, kontsortziatutako mendieremuen entresaka amaitu ahal izangoda, nahiz eta zenbait gunek 35 urte edukiorainarte ezer egin gabe badaude ere.Gogoratu beharrekoa litzateke SAADARengarbitze lanak bukatu direla eta AZTIOkoaknahiko aurreratuta daudela. Era berean,ARRANOAITZ, OAZURTZE ETA BURNI-KURUTZEkoak (edo Mendietagaña) buka-tu zirela, eta ARMUÑOETAko garbiketaaprobetxatuz, han dagoen alertzea garbitudela.Azkenik, udal jabetzako Erabilpen Publi-koaren barnean dauden mendietan presa-kaneko botika tratamenduak bukatzeardaudela aipatu behar.

Garagartza ingurua

Udal basoak


22

UDALA ALDERDI POLITIKOENLEGEAREN AURKA

Udal Batzarrak ekainaren 26an, aho batez,erabaki zuen Alderdi Politikoen Legearenaurkako mozioa onartzea. Mozioaren lehenpuntuak honela zion:

“Koeherentzia demokratiko hutsagatik,oinarrizko askatasun eta eskubideendefentsa bermatua izan behar duela adie-razten du, eskubide edo askatasun horientitularrekiko batzuek zein besteek izandezaketen begikotasun edo iritzi politikoa-ren gainetik”.

ARMUÑOETA UDAL BASOAREN MATARRASA

Azkeneko bizpahiru urte hauetan egurrarenprezioak jeitsiera nabarmena izan du, batezere Frantziako basoetan, ekaitzak eraginda-ko kalteen ondorioz, egurra merke erostekoaukera eskaintzen zaielako egurzaleei.

PARTZONERIAN AIZKORRIKO PARKE NATURALAREN AITORTZAK IZANGO DUEN

ERAGINAREN AZTERKETAAizkorriko Parke Naturala aitortzekoespedienteari hasiera eman zitzaiola ikusirik, Parkeko lurralde eremuaren barnean Partzoneria bere osotasuneansartzen zela aintzakotzat hartuta etaPartzoneriak azkeneko sei mendeetanizan dituen eskumenak arriskuan jarrizitezkeela kontuan izanik, Udal Batzarrak1999ko urriaren 4an erabaki zuen:

“1.- Partzoneriak izan dezakeen etorki-zunari buruz gure ardura adieraztea etaondorioz, Partzoneriari, gaur egun duenaginpide mailari eta zuzenbidezko auto-nomiari buruzko eta Aizkorriko ParkeNaturalaren lurralde-eremuaren barneansartzen den momentuan izango duenariburuzko txosten juridiko bat eskatudezala adieraztea. Era berean, txosten

horretan, adierazpenetan jasotako gal-dekizunei dagozkion erantzunak emanbeharko lirateke.

2.- Partzoneriari, txosten horren egitea,Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritzaeta Ingurumen Departamentuarekinadostuz, Partzoneriaren Erabilpen etaUstiapen Estatutuak eta Arauak etaindarrean dagoen Mendien Forua Arauaezagutzen dituen frogatutako lanbideesperientzia duen legelari bati gomendadiezaiola proposatzea.

3.- Partzoneriari, gai honi buruz ematendiren izapideen eta erabakien berri etaera berean, eskatutako txostenean adie-razitakoaren berri, hau osatzen dutenUdalei jakinarazteko eskaera egitea.

4.- Erabaki hau Nekazaritza eta Inguru-men Departamentuko Foru Diputatuari,Partzoneriari eta hau osatzen dutenUdalei jakinaraztea.”

Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritzaeta Ingurumen Departamentuak Zega-mako Udaletik eskatutako txosten tekni-koa egin eta Partzoneria osatzen dutenudalerriei jakinerazi zien. Bestalde iazkourtean Idiazabal, Mutilo, Segura, Zeraineta Zegamaren gai amankomunei buruz-ko hausnarketa lan bateratua (Aizkorpedeitutakoa) egin zuen LKS enpresa ahol-kulariak. Hainbat gai jorratu eta aztertuondoren, Partzonerian, Aizkorriko ParkeNaturalaren aitortzak izango duen eragi-na aztertzeko gelditu ziren esandakobost herriak.

Aurtengoan bost herrietako ordezkariekPartzoneriko Juntari jakinarazi ziotenbere asmoa eta modu berean, gaiarengidaritza Partzoneriaren esku uztekogonbitea egin zioten.

Partzonerikoko Juntak Aizkorriko ParkeNaturalaren aitortzak Partzuergoan izandezakeen eragina jakitea ezinbesteko-tzak jo ondoren lehen urratsak ematenhasi zen. Honenbestez, bere eguneanPartzoneriak Estatutu eta Ordenantzakegiterakoan aholkularia izan zen JuanLuis Moragues abokatua kontratatuzuen. Dagoeneko irailaren 26an eta aza-roaren 14an bilerak egin dira aholkularia-rekin Seguran. Bilera hauek Partzoneriaosatzen duten udalerrietako udal-ordez-kari guztiei irekiak izan dira eta partehar-tze zabala eta aberatsa goraipatu beharda. Helburua garbia da, Partzoneriakizan duen eskumen mailarekin jarraitzea,Aizkorriko Parke Naturala aitortzendenean eta xede horretarako bideakjorratzea da, Partzoneriko etorkizunekobetebeharra.Aizkorriko mendilerroa

U D A L A

U r t e k a r i a

23

Hau guztia dela eta, Udalak Armuñoetaudal basoaren probetxamendua enkantepublikora bi aldiz atera bazuen ere, bietandesertu edo hutsik gelditu zen; alegia ezzen inor aurkeztu. Lizitazio oinarria52.288,05 � edo 8.700.000 pezetan finka-tu zen. Mendi batzordeak egurzaleekinhainbat gestio eta egon egin ondoren,azkenik Udalak finkatutako prezio berrian,erosle bat aurkitu zuen. Honenbestez, UdalGobernu Batzordeak maiatzaren 6an"Maderas Leonet S.L." enpresari Armu-ñoeta mendiko probetxamendua 45.076 �edo 7.500.015 pezetan adjudikatzea eraba-ki zuen. Dagoeneko basoa bota eta ateratadago eta negu honetan hasiko dira botata-ko basoan berlandaketa (intsignis pinua)lanak.

“SAN ADRIAN ETA INGURUENKONDAIRA" LIBURUAREN

2. ARGITALPENA1996. urtean argitaratu zen XabierAzurmendiren "San Adrian etaInguruen Kondaira" lehengo aldiz.Liburua argitaratu baino lehen hil zi-tzaigun Xabier eta ez zuen beraz, bereliburua argitaratuta ikusteko aukerarikizan. Garai hartan 700 ale argitartuziren eta berehala agortu zirela esanbehar. Herritar nahiz kanpotar ugarigerturatu denez azken urteotanUdaletxera liburu honen bila, Zega-mako Udala Gerriko Ikerlan Sariketakoarduradunekin harremanetan jarri zeneta 2. argitalpena egiteko eskatu zion;hala bada, aurtengo apir i lean,Liburuaren II. Argitalpenaren aurkezpe-na egin zen Lazkaoko Udaletxean. 2.argitalpen honetan, berriemaileen ize-nak osatu dira, jaiotze data, heriotzedata (hala balegokio) eta Zegamakozein baserritakoa den jarriz, eta lehenedizioan sartu gabe geratu zirenberriemaile batzuren argazkiak eresartu dira.

FOILETO TURISTIKOA

Turismoak Zegamako etorkizuneanizan dezakeen garrantziaz jabeturik,Udalak epe laburrean Udalerriko foiletoturistikoa argitaratuko du. Bideo turis-tikoaren osagarria izango da foiletohau, eta Zegamako baliabide natura-lak, eraikinak, jarduerak eta bizimo-duak ezagutaraziko ditu. Honenbestez,produktu erakargarri bat egiteko hel-buruarekin argazkiak ateratzeaFotoetxeri adjudikatu zitzaion. Foiletohonen argitalpena urtarri lean egiteaaurrikusita dago, " Fitur" estatu maila-ko turismo azoka ospatzen denerako,bertan aurkeztu ahal izateko.

TURISMO BULEGOAIaztik hasita, Aste Santuan udaletxea-ren sarreran Turismo Bulegotxo batipini zen, azken urteotan data hauetangure herrira datozen bisitariak gero etagehiago direla ikusita. OstegunSanturik iganderaino irekita egon zen,goizez eta arratsaldez eta ia 100 lagun

izan ziren bertan informazio eskatzeneta herriko monumentu artist ikoaknahiz Ehungintza tailerra ere ikusten.Bertan praktikatan dagoen ikasle batjartzen da gida bezala.

BIDEO DESBERDINEN ARGITALPENA

Udalak azkeneko bolada honetanherriko kale eta eraikinetan egin direnobrak eragingo duen aldaketa kontuanharturik, 2001eko Zegamaren "argaz-kia" ateratzea erabaki zuen eta hone-tarako nagusiki hir iguneko irudiak,Fotoetxeren eskutik, bideo batean jasoditu. Bideo hau dokumentu historikobihurtuko da urteak aurrera doazenheinean, eta Zegama herriaren iraganaikusteko balioko du.

Bestalde, behar bada urtekari haueskuartean izaterako 2001 eta 2002.urteetan grabatu den Zegamako jai etaospakizun zahar eta berrien bideoakalean izango da. Bertan, herriko arna-sa, herriko festa, ospakizun eta sendi-menduen azalpena jasotzen dira. Unegoxo eta politak bizi araziko dizkigu,eta herriko memoria indartzeko balioko du.

Azkenik, datorren urteko martxorakobideo turistikoa egiteko esleipena eginzion Udalak Fotoetxeri. Bideo honetanZegamako elementu turistikoak azal-duko dira; baliabide naturalak nahizeraikinak edota jarduera aipagarriak.Bideo honen helburua Zegama kanpo-tarrei ezagutaraztea eta geurera era-kartzea da; zeren garbi izan behar bai-tugu turismoa industri emankor batdela, eta horretarako adi egon etaprestatu egin behar dugula.

U D A L A

Ongi etorria turistei

Liburuaren aurkezpenean Lazkaoko Udaletxean


24

U D A L A

UDAL GIZARTE ZERBITZUAKGIZA ELKARTEEN ARTEAN DIRUBANAKETA

2001 urteko aurrekontutik giza elkarteezberdinen artean 6.638,14 � banatuziren, modu honetara ezberdindurik:

• Gobernuz Kanpoko Erakundeak:

1. La Araucana EEG…..…..1.830,04 �

2. Esclavas del Sagrado Corazón deJesús……………………...…1.502,53 �

3. Medicus Mundi…………….300,51 �

GUZTIRA………...………….3.633,08 �

1. La Araucana EEG

Talde honetako arduraduna AlejandroAldanondo, jesuita idiazabaldarra da.Emandako diruarekin Propokabakan(Zaire/Congon) abeltzaintza proiektuaaurrera eraman nahi du. Hain zuzenere, ganadua hazteko baliabideak etahonen ondorioz, bertako bizilagunenelikadura hobetzea.

2. Esclavas del Sagrado Corazón deJesús

Talde honetako arduraduna VictoriaUrriolabeitia, Zegamako parrokoa denPeioren arreba da. Bolivian, SantaCruz hiriko "Estación Argentina" auzotxiroan aurkitzen den "Fe y Alegría"ikastetxean jarduten du eta proiektuhonen bidez, "Secundaria" deritzonikasketak bukatu ondoren, ikasleei ErdiMailako Ikasketa Teknikoak egitekobidea ireki nahi die.

3. Medicus Mundi

Proiektuaren helburua da, Ecuado-rreko Amazonian Lehen mailako osa-sun sistema indartzea.

Komunitate indigenak Nago ibaiarenertzean aurkitzen dira, EcuadorkoOrellana probintzian. OrainartekoanLehen Mailako osasun sistemarik ezzuten. Beraz, indigena beraiek bultza-tuta, arazoa konpontzeko asmoarekin,osasun sistema ezarri zuten, eta orain-go helburua da hau sendotzea, etaindigenoen osasun maila hobetzea.

• Elkarteei laguntzak:

2001 urteko aurrekontutik, ZegamakoUdalak, beharrean daudenen alde aridiren Giza Elkarte ezbedinei 3.005,06Euro banatu dizkie, ondorengo erahonetara:

Herriko Parrokia (Zegama)..1.262,13 �Odol Emaileak (Zegama).......360,61 �ATZEGI ………………………..180,30 �

ASPACE…………….....…......180,30 �

GIZAKIA HELBURU………….210,35 �

FONTILLES……………………180,30 �

GURUTZE GORRIA …………210,35 �

HIES……………………………210,35 �

Minbiziaren aurkako elkarte..210,35 �

GUZTIRA…………………….3.005,06 �ETXEZ ETXEKO LAGUNTZAILEEN-TZAT IKASTAROA

Hirugarren urtez jarraian, ZegamakoGizarte Zerbitzuak, Etxez etxeko zer-bitzuan lanean ari diren pertsonei edoadinekoekin erlazioa duen edozeinherritarrei zuzenduta astebaterakoikastaroa antolatu du. Ikastaroa"Gaixotasun ugarienak pertsona adin-duetan. Gaixotasunak, sintomak etanola zaindu" gaiaz aritu da etaAmagoia Muruamendiaraz geriatrianespezial izaturik dagoen medikuakzuzendu du.

Hamabi lagunek parte hartu dute ikas-taroan eta aurreko urteetan gertatuizan den modura, arrakasta itzela izandu aurten ere.

Garbi dago, gai honek herritarrarenarreta erakartzen duela eta geroz etaikasteko gogo gehiago dagoela zentzuhonetan. Behar bada, gure gizarteangertatzen ari den zahartzaro prozesua-ren erantzuna eman nahi bat izango daedo geroz eta erreal itate gertuagoagertzen zaigula ere izan liteke.

JUBILATU ETA PENTSIODUNEN-TZAT SOIN - HEZIKETA IKASTAROA

Urrian hasi eta ekainerarte, ikasturteanzehar ematen den ikastaroa dugu.

Ekimen hau, jubilatu eta pentsiodu-nentzat bideratua dago, hau da, soin-heziketa bai baina patxaran.

Urtero izenemate orekatua izan duikastaro honek (aurten 16 lagunekizena eman dute), esan dezakegu,aurrera begira ere, mantenduko denohitura bat izango dela. Ohitura sanoaeta gorputzari onura handiak ematendizkiona.

Astean bi egunetan biltzen dira, aste-artean eta ostegunean eta JoakinElkoro ordiziarra da ikastaroaren ardu-raduna.

ERLAJAZIO IKASTAROA:

Iaz herritar batzuen beharrei erantzunnahian hasi genuen Erlajazio ikastaroa,lehenik hiru hilabetetarako asmotanhasi zen gainera, tartean eten izanzuen arren, ikasturte osoan mantenduzela esan behar dugu.

Aurten esan dezakegu, taldea benetanfinkatu dela, izen ematea handia da,goizeko taldean zortzi lagun badira etaarratsaldean berriz, 16 lagun. Asteanbi egunetan ematen da ikastaroa etaAintzane Diez zumarragarra da ardura-duna.

HITZALDIAK:

Abenduaren 4an, emakumeentzat haingarrantzizkoa den gaiari buruz, hau da,"Ditietako minbiziaren prebentzioa"riburuz aritu zen, Lurdes Aritziturri medi-kua hizlari modura.

Hitzaldiaren aurretik, Katxalin Elkarteakaholkaturik (Bularreko eta Ginekolo-giako minbizia duten emakumeen

Bularreko minbiziari buruzko hitzaldia

U r t e k a r i a

25

U D A L A

Elkarteak), 50-64 urte bitarte dituztenemakumeei deialdi berezi bat egin zi-tzaien, gutun baten gaiaren garrantziazhitz eginez. Kattalin Elkartea, adin horiduten emakumeetan prebentzio kan-paina bat aurrera eramaten ari baita.

Egindako saiakerak, benetan eman dubere fruitua. Hitzaldian emakume asko,interes handiarekin eta galdera bene-tan mamitsuak eginez parte hartuzuten.

Gai hauetan, beste zenbaitetan gertatzenden moduan, prebentzioa oso garrantziz-koa da eta denok ahal dugun informaziozabalena izatea premiazkoa.

JUBILATUEN EGUNA:

Uztai laren 14an, Jubilatuen egunaospatu genuen jai giro ezin hobean.

Urteroko ohiturari jarraituz eguna txis-tularien kalej irarekin hasi genuen;ondoren herriko Parrokian Meza, ber-tan, bertsolariak eta Orkatz abesba-tzak parte hartu zutelarik; Meza entzuneta polikiroldegira bazkaltzera.Zegamako Ostatu jatetxekoak emanikobazkari goxoa dastatzen, lagunartean,tertulia ugari sortu ziren. Jadanik urte-rokoak ditugun bertsolariek, JoxeAgirre eta Txomin Garmendiak, saioeder eta mamitsuak bota zizkiguten;sari banaketa ere izan zen eta azkenikdantza saio bat bazkarian eginikogehiegikeriak bere onera bueltatzeko.

Egun borobila guztientzat, datorrenurtean ere era honetara ospatzekomoduan egon gaitezela !!!

TXARAPE ETA ALDERDI-EDE-RREN ARTEKO ORUBEAN LUR-AZPIKO GARAJEEN ERAIKITZEAETA AZALERAN SORTUKO DEN

PLAZAREN URBANIZAZIOAUrriaren 7an Udal Batzarrak erabakizuen Txarape eta Alderdi-Ederren arte-ko orubean 20 lur-azpiko garaje erai-kitzeko eta honen gaineko lurzoruanplaza bat urbanizatzeko proiektua etahonen exekuzioa arautuko duten bal-dintzen pleguak onartzea.

Honenbestez, obren exekuzioa kontra-tatzeko deialdi publikoa egin etaGipuzkoako Aldizkari Ofizialean lehia-ketarako eskaintzak aurkezteko 26egun naturaletako epea iragan ondo-ren, "Saiatu S.A." enpresa eraikitzaile-ak bakarrik aurkeztu zuen eskaintza.Udal Batzarrak abenduaren 2an gara-jeen eraikitzea eta salmenta "SaiatuS.A." enpresari esleitzea erabaki zuen,eta exekuzio epea sei hi labetetan finkatu zen.

Udalak abenduaren 5 arteko epea irekizuen interesdunek beren izenakUdaletxean eman zezaten.

19,23m2ko 18 garaje indibidual itxiaketa 2 garaje (bakoitza 50 m2 inguru-koa) eraikiko dira. Garajeek ondorengosalmenta prezioa izango dute:

• Garaje indibidual itxiak: 16.377,58 �

(2.725.000 pta) + BEZ• Garaje bikoitz itxiak: 32.154,15 �

(5.350.000 pta) + BEZGarajeen salmenta enpresa eraikitzai-leak egingo du, lehenik eta behinabenduaren 5 arte izena eman dutenenartean. Hauei lehentasuna emangozaie garajeak aukeratzeko.

UDAL PLANEAMENDUKO ARAUSUBSIDIARIOEN ERREBISIOA

Etxebizitza berriak eraiki, ekipamendu publi-koak finkatu, gune berdeak aurreikusi,industrial eremuak garatu eta azken bateanherri edo hiri bat antolatzeko aurreplanifika-zioa ezinbestekoa da. Zegaman, bestehainbat udalerrietan bezala, udal planea-menduko arau subsidiarioetan jasotzen daherri antolamendua eta bertan oinarritu-tako hirigintza aktuazioak dira udalerrianegindakoak.

Zegaman, egun indarrean dagoen herri-planifikazioaren dokumentua (arau subsi-diarioak). Diputatuen Kontseiluak 1992ko azaroaren 10ean onartutakoa da.

Beraz, indarrean dagoen udal planeamen-durako aurreikuspenak osatu direla kontuanizanik, eta etorkizunerako etxebizitza, guneberde, ekipamendu, industrialdea, etabar

garatu ahal izateko Zegamako Udala urtehasieratik barne hausnarketan darrai.Honen ondorioz, Udal Gobernu Batzordeakuztailaren 10ean erabaki zuen Zegamakoudal planeamenduko arau subsidiarioenerrebisio lana Ignacio Ibarretxe, udal–arki-tektoari adjudikatzea 18.030,36 eurotanedo 3.000.000 pezetatan (BEZ barne).

Arkitektoak eta Udalak arau subsidiarioenerrebisioko dokumentuaren abantzea nahi-ko aurreratuta dute, eta ziurrena epe labu-rrean dokumentua onartua izango da.Dokumentua onartu bezain pronto jendau-rrean jarriko da, interesdun eta herritarrakikusi dezaten, eta hala balegokio, alegazio,iradokizun edo/eta erreklamazioak aurkez-teko.

Arau Subsidiarioen errebisioko prozeduranahiko luzea da. Honenbestez, hurrengopausoa izango da, aurkeztutako alegazio,iradokizun edo/eta erreklamazioei Udalakerantzutea eta arau subsidiarioen errebisio-rako idatziko den dokumentuari hasierakoonarpena ematea. Berriro ere, hasierakoonarpeneko ebazpenaren ondoren jendau-rreko epea irekiko da interesdun eta herritarororen alegazioak aurkeztu ahal izateko.Modu berean eskainitako alegazio epea ira-ganik, Udalak, hala badagokio, arau subsi-diarioen errebisioko dokumentuari behin-behineko onarpena eman eta espedienteadministratibo osoa Gipuzkoako ForuAldundiko Obra Hidraulikoetako etaHirigintza Departamentura bidali beharkodu, Diputatuen Kontseiluak, dokumentuaksarrera jasotzen duen egunetik kontatzenhasita, sei hilabeteko epean Udalak propo-satutako arau subsidiarioen errebisioaribehin-betiko onarpena eman diezaion.

Garajeak eraikiko diren orubea


26

U D A L A

ZEGAMA, AIZKORRI ETA URBIAKO ARTZAINTZA AZTER-TUKO DUEN IKERKETA BEKA

Zegamako Udalak maiatzaren 6koGobernu Batzordean Zegama, Aizkorrieta Urbiako atzaintzaren inguruko iker-keta bekaren oinarriak onartzea eraba-ki zuen, eta deialdi publikoan eginik,ekainaren 30 arteko epea ireki zueneskaintzak aurkezteko.

Aipatutako epean bi eskaintza aurkez-tu ziren. Udal ordezkariek eta FerminLeizaolak (Aranzadi Zientzi ElkartekoEtnografía Saileko buruak) eta NikolasSegurolak (Arantzazuko Artzain Esko-lako Zuzendariak) osaturiko epaima-haiak aho batez, proposatutakoari,jarraituz, Gobernu Batzordeak uztaila-ren 22an Zegama, Aizkorri eta Urbiakoartzaintza ikerketa beka Aitziber MuruaOrmaiztegiarrari ematea erabaki zuen.Honela, adjudikazio-hartzaileak ikerke-ta urtebeteko epean burutu beharkodu, aipatutako epaimahaiaren gidari-tzapean, eta ordainsari gisa 9.015,18� edo 1.500.000 pezeta jasoko ditu.Zegamako Udala bekadunak egindakolanaren jabea izango da eta lanarekikoeskubide guztiak izango ditu; halanola, dokumentazio, grabaketa, plano,argazki etab.-ena ere bai. Gainera,Zegamako Udalak lana argitara-tzeko eskubidea izango du. Lana eus-karaz burutuko da, eta euskarri informatikoan aurkeztuko da. Gutxie-nez, Din A-4ko 300 orrialde izango ditu(bakoitzean gutxienez 32 lerro idatzikodira).

Bestalde, epaimahaiko proposamenarijarraituz Udal Gobernu Batzordeak uztaila-ren 22an beka osagarri gisa Juan Mª

kin, Gipuzkoako Foru AldundikoGizartekintza Departamenduarekin lan-kidetza hitzarmena onartzea erabakizuen.

Gizarte zerbitzuen 5/1996 legeak, herrierantzukizunezkoak diren gizarte zer-bitzuen antolamendua egituratzen duzerbitzuok oinarrizkoetan eta berezie-tan banatuz eta zerbitzu horien gaine-ko eskumenak udalei eta foru organoeiaitortuz, hurrenez hurren. Oraintsu arteegon den eskumenen zehaztasunurriak izan du ondorioz zerbitzuak sus-tatu, hornitu eta finantzatzeko zeregi-nak bai administrazio batek edo beste-ak, bereizi gabe, egiten zituela edota,aldi gehienetan biek batera, horrelaazken erantzunkizunaren zehaztasuneza areagotuz.

2001eko otsailaren 8an, izenpetutakoakordioei jarraituz, Eusko Jaurlaritzak,hiru Foru Aldundiek eta EUDELekgizarte zerbitzuen arloan eskumenakbana-tzeari buruzko akordioa izenpetuzuten.

Lurralde historikoan gizarte zerbitzuekemateko Foru Aldundiak Gipuzkoakoudalekin zuen lankidetza sistema fun-tsean aldatu zuten akordio horiek,aurreko sistema aldatuta geratu zela-rik, administrazio bakoitzari zegozkionzereginak hobeto argitzeko.

Honenbestez, onartutako hitzarmenhonen bidez Gipuzkoako ForuAldundiaren eta Zegamako Udalarenarteko lankidetza bermatu nahi da,herritar guztiek gizarte zerbitzuak edu-kitzeko eskubidea izan dezaten, pro-grametan sartuko diren pertsoneibehar bezala erantzuteko eta, eraberean, gizarte zerbitzuen sistemahobeto kudeatzeko.

Apaolaza Estensoro zegamarrari, Zegama,Aizkorri eta Urbiak artzantzarako dituztenezaugarri orografiko eta teknikoak garatukoduen ikerketa lana adjudikatzea erabakizuen. Lan hau ere, urtebeteko epean aur-keztu beharko da, eta ordainsari moduanadjudikazio-hartzaileak 4.507’59 � edo750.000 pezeta jasoko ditu. Lana, 200 orri-koa eta euskaraz idatzitakoa izan behar da,grafikoak barne eta argazkiak aparte.Halaber, euskarri informatikoan aurkeztubehar da.

Goraipatzekoa da aurkeztu diren bilagunen curriculum-a. Biak unibertsita-te l izentziatuak (Aitziber MuruaGeografia eta Historia eta Juan MªApaolaza Mendi Injineroa) eta doktora-tuak dira.

INAXIOMARI ATXUKARRORENLIBURUA DOAN

Zegamako Udalak erabaki zuen InaxiomariAtxukarro zenak idatzitako "IrriparrezkoPrintzak" liburuaren 500 ale "Sendoa" argi-taletxeari erostea. Liburu bakoitzaren kos-tua 2 eurotakoa izan da.

Inaxiomari Atxukarrok egindako liburuaherritarren artean doan banatzea erabakizuen Udalak, eta honenbestez abenduanherritarrei hilabeteko ekintzekin batera bida-litako eskutitzean, jakinerazten zen, hauekbanatzerakoan etxean ez bazauden, uda-letxera joan zitezkela familiko liburu batdoan hartzera.

GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIKOGIZARTEKINTZA DEPARTAMEN-

TUAREKIN LANKIDETZA HITZARMENA

Udal Batzarrak azaroaren 18an,Batasunako zinegotzien abstentzioare-

Inaxio Mari Atxukarro

Ardiak larrean

U r t e k a r i a

27

Jakina da Euskal Autonomia Erkidegoakduela Europako jaiotze tasarik baxuene-tarikoa: mila biztanleko zortzi bat umejaiotzen ziren hemen. 1998. urtean,Europako batez bestearen oso atzetik(10,7koa zen tasa), baita Europakolurralde guztien jaiotze tasetatik osourruti ere.Honenbestez, Eusko JaurlaritzakoJustizia, Lan eta Gizarte SegurantzaSailak uztailaren 16an onartutako176.zenbakiko Dekretuaren (abuztuaren7ko EAEko Aldizkari Ofizialean argitara-tua) bidez joera hau aldatu nahian etabigarren edo hurrengo umeak dituztenfamiliei laguntzeko asmoarekin dirula-guntzak ematea arautu du.

Zein baldintza bete behar diralaguntzak jasotzeko?Bigarren edo hurrengo semea edo alabajaiotzez edo adopzioz izatea; edo hain-bat ume batera erditu izana. Aita-amei,baina baita bakarrik dauden gurasoei eredaude zuzenduta laguntzak; betiere,guraso-agintea duen aitari edo amari.Laguntzak erabaki dituen dekretuakatzeraeragina du, hau da, berau sortuaurretiko egoerak ere aurreikusten ditu.Hala ere, urtebetez gutxienez erroldatu-ta izan beharko du Euskal AutonomiErkidegoan eskatzaileak.

Zenbat diru jasotzen da?Bigarren semea edo alaba izateagatik1.100 � emango ditu Eusko Jaurlaritzakhirugarren eta hurrengo umeak izateaga-tik, 1.100 � urtero, umeek bost urte betearte.Bestalde, aldi berean ume bat bainogehiago erditzeagatik edo adoptatzea-gatik, honako laguntzak emango dituJaurlaritzak: bi umeren kasuan, 2.600 �urteko, umeek hiru urte bete arte; 1.200� urteko, hurrengo zazpi urteetan 10urte bete arte. Hiru umeren kasuan,4.000 � eta 2.400 � banatuko ditu,hurrenez hurren; lau ume izanez gero,5.400�koak eta 3.600�koak izango diralaguntzak. Kopuru bera jasoko dute bostume edo gehiago dituzten familiek,baina, gainera, bosgarrenetik aurreraizandako ume bakoitzeko, 1.400 �

gehiago jasoko dituzte, umeek hiru urtebete arte; eta 1.200 �, hamar urte betearte.Noiz jaiotako umeen gurasoek egindezakete eskaera?a) Diruz lagun daitezkeen egoerak dekre-tua indarrean hasi ondoren gertatu dire-nean, eskabideak jaiotzetik edo adop-zioa egin denetik hiru hilabeteko epeanaurkeztu beharko dira.b) Diruz lagun daitezkeen egoerak dekre-tua indarrean hasi baino lehen gertatu

direnean, eskabideak 2002ko azaroaren30ª baino lehen aurkeztu behar ziren.Dekretuaren ezaugarri garrantzitsueneta-ko bat da atzeraeragina duela. Horrekesan nahi du 1998ko urtarrilaren 1eanjaiotako 3. umeen gurasoek ere jaso di-tzaketela laguntzak; ume bat bainogehiago batera izandakoen kasuan,1993ko urtarrilaren 1etik jaiotako umeenaita-amek eska ditzakete.Zein dokumentazioa eta non aurkez-tu behar da eskaera?Oso erraza da. Jaurlaritzak prestaturikoinprimakia bete eta NAN-ren (DNI) foto-kopia, erroldatze agiria, familia liburuarenfotokopia... Eskaerak Eusko JaularitzakoLurralde Ordezkaritzan aurkeztu beharkodira, Donostiako Vitoria-Gasteiz kaleko3.ean.

Zegamako Udalak informazioa etadokumentazioa banatu du, Dekretuarenbaldintzak betetzen zituzten herritarrenartean. Halaber, eskaerak Udaletxearenbitartez tramitatu ahal izan dira. Guztionnahia litzateke hartutako neurriak eragin-korrak izatea, eta Zegamatik hasita ditu-gun umeen kopurua handitzea; poza,alaitasuna eta etorkizuna (ez ahaztu)beren esku dagoelako.

U D A L A

Aitxuri Herri Eskolako ikasle txikienak

IDIAZABALDIK SEGURARAINOBIDEA ZABALDU ETA HOBETU

Gipuzkoako Foru Aldundiko Garraioeta Errepideetako DepartamentukoErrepideetako Zuzendaritza Nagusiakerabaki du GI-2637 errepidea Idiaza-baldik Seguraraino zabaldu eta hobe-tzeko proiektu tekniko idaztea,Gipuzkoako Errepideetako LurraldePlanean aurrikusitakoa jarraituz.Honetarako azaroaren 27ko Gipuz-

koako Aldizkari Ofizialean deialdi publi-koa egin da. Honenbestez, eskaintzak15 eguneko epean aurkeztu beharkodira, eta lizitazio oinarria 80.000 � edo13.310.880 pezetan f inkatu da.Enpresa adjudikazio-hartzaileak 6 hila-beteko epean proiektu teknikoa idatzibeharko du.

Exekuzioa oraindik noiz izango denzehaztu gabe badago ere, datorrenurtean proiektu teknikoa idaztea etaobra kontratatzea espero da, 2004.

urtean errepideko zabaltze eta hobetzelanak egiteko.

Zegama eta ondoko herrientzat albis-te pozgarria dugu, errepide azpiegituraegokia edukitzea ezinbestekoa baitagure etorkizunerako. Hurrengo urratsa,noski, Zegamaraino egitea izango da,eta itxaropena dago orain hasi denprozedura exekuzioarekin amaitzendenean, Seguratik (Zeraingo bidegu-rutzetik) Zegamarako bidea zabaltze-ko eta hobetzeko lehen pausoakemango direla.

SEME-ALABAK DITUZTEN FAMILIENTZAKO EUSKO JAURLARITZAK DIRU LAGUNTZAK


28

U D A L A

EUSKO JAURLARITZAREN DIRU-LAGUNTZA ARTXIBO SISTEMABERRIA MARTXAN JARTZEKO

Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak artxiboanburutzen ari diren lanak diruz laguntzeaebatzi du. Hain zuzen ere, aurtengo aurrei-kusitako gastuaren erdia (7.531,62 � edo1.253,156 pezeta) diruz lagunduko du.

LANGILEEN KONTRATAZIOAINEM-EN LAGUNTZAREKIN

INEM-ek lan-sustapenaren egitasmoarenbarnean, Zegamako Udalari 11.196,60�tako edo 1.862.957 pezetatako dirula-guntza eman zion epe eta betebehar ezberdinetarako 5 langile kontratazeko.INEM-ek, gutxi gorabehera kostuaren%30a finantzatzen du. Honenbestez,INEM-ek lanbagezian zeuden langileenartean selekzio edo aukeraketa egin ondo-ren, Mª Isabel Insausti Guridi (bulego-rako administrari-laguntzaile lanetarako); Mª Jose Arakama Ruiz de Egino (KulturTeknikariari laguntzeko administrari laneta-rako); Ion Arrieta del Barrio (peoi lanetarako)eta Izaskun Igoa Arizkorreta eta IdoiaGonzalez Arana (udako haur monitore lane-tarako) kontratatu zituen Zegamako Udalak.

EUSKARAREN ERABILERARAKONORMALIZAZIO PLANA

Euskararen Erabilerarako NormalizazioPlana egiteko Udalak kontratatutakoIzaskun Osinalde mutrikuarrari, urtarri-laren 31 arte kontratua luzatzea ebatzizuen. Izaskunek egindako lana bi zati-tan bana daiteke, bata udalaren barru-ko erabilera plana burutzeko egindakolana eta bestetik udalerriari orokorreaneta elkarte eta komertzioei berezikibegira egindako lana. Udalaren barne-an, datu bilketa egin ondoren zeinbaithelburu finkatu ziren. Besteak beste,kontabil itate alorreko gaztelaniazkodokumentuak euskara hutsean egiteaeta bestetik, gizarte zerbitzuetako etakulturako dokumentuen hizkuntza kali-tatea bermatzea eta trebakuntza ikas-taroak bideratzea.

Udalerriari begira jarritako helburueidagokionean, herritar eta bertako den-dariei udaleko euskara zerbitzuarenberri eman zitzaien eta beraiek maize-na erabiltzen zituzten hitz eta esaldienhiztegitxo bat ere banatu zen.

ENPLEGU TAILERRAEHUN ARTISAUTZA

2001eko abenduaren 3an jarri zen abianZegaman "Ehun Artisautza – Goierri" ize-neko Enplegu Tailerra. Ekimena GOIEKIEskualdeko Garapen Agentziak etaZegamako Udalak sustatu zuten etaINEMen finantzazioa izan zuen.

Proiektu hau emakumezkoen lanik ezarierantzuna eman beharrak eragin zuen,izan ere, gaur egun Goierriko langabetuguztien %70 emakumeak dira.

Hainbat urtetan Goierriko langabezi tasenjoera aztertu ondoren, egiaztatu ahal izandugu gure eskualdean behera egin duelalangabezi tasak pixkanaka-pixkanaka ego-era pribilegiatura, %5eko tasara iritsi arte;hala eta guztiz ere emakumeek arazo han-diak dituzte lanpostu bat lortzeko.

Ikus daiteke 1993an hiru lurraldeetakodatuak oso antzekoak zirela. Nahiz etaGoierri izan egoerarik parekatuena dueneskualdea, urte hartan ere gizonezkoeneta emakumezkoen langabeziaren artekoaldea %10.08koa baitzen, eta Gipuz-koan, berriz, %12.04koa eta EuskalHerrian %13.18koa.

Zortzi urte hauetako joerak aztertzenbaditugu, ikusiko dugu aldaketa handiaizan dela 1997an eta 1998an, izan ere,urte horietan jaitsi zen gehien langabezia.Horrela, Goierrik eta Gipuzkoak oso an-tzeko joera izan dute. Bi lurralde hauetangizonezkoen langabeziak nabarmen egindu behera eta emakumezkoenak, berriz,

neurtuago. Horrenbestez, 2000. urteanGoierrin aldea 34.32 puntukoa da etaGipuzkoan, berriz, 32.04 puntukoa. Halaeta guztiz ere, Euskal Herrian emakumez-koen langabezia gizonezkoena baino gutxiago jaitsi bada ere, beste bi lurralde-etan baino nabarmenago jaitsi da. Horrekesan nahi du Euskal Herrian, aldea 25.10puntukoa dela, beste lurraldeetan bainotxikiagoa nabarmen.

Zalantzarik gabe, Euskal Herrian zerbi-tzuen sektoreak izan duen garapenakemakumea lanaren munduan errazagosartzeko balio izan du. Gipuzkoan eta,batez ere, Goierrin ez da halakorik gerta-tzen, izan ere, bi lurraldeetan garrantzihandia du industriako enpleguak. Azkenbatean, emakumezkoaren langabeziareneta gizonezkoaren langabeziaren artekoaldea areagotu izana emakumea industria-ko enpleguan sartzeko aukera emangoduen kulturarik ez izatearen ondorio da.

Errealitate hau kontuan hartuta, "eskual-deko langabeziaren feminizazioa" deidezakegunaz hitz egin beharko dugu, etapentsatzen dugu gure ahaleginak arazohau konpontzen eta eskualdean lanikgabe dauden emakumeei balioko auke-rak proposatzen ahalegintzera bideratubeharko genituzkeela.

Zergatik Ehun Artisautza?

Hainbat aukera aztertu ondoren ehun artisautza aukeratu genuen, galtzen ari

Iturria: INEM-EGAILAN. SIE datu-basea

05 ADIERAZLEA 2T93 2T94 2T95 2T96 2T97 2T98 2T99 2T2000

GOIERRI GIZONA 829 826 875 787 583 396 350 269

guztiaren % 44,96 44,92 46,87 44,46 38,25 33,14 34,28 32,84

EMAKUMEA 1.015 1.013 992 983 941 799 671 550

guztiaren % 55,04 55,08 53,13 55,54 61,75 66,86 65,72 67,16

GIPUZKOA GIZONA 18.021 19.120 17.124 15.026 12.974 10.073 8.360 6.910

guztiaren % 43.98 45.62 43.93 42.97 40.27 36.43 35.02 33.98

EMAKUMEA 22.954 22.795 21.854 19.944 19.246 17.578 15.509 13.426

guztiaren % 56.02 54.38 56.07 57.03 59.73 63.57 64.98 66.02

EUSKAL HERRIA GIZONA 56.656 64.191 58.398 51.033 46.303 36.652 31.051 27.573

guztiaren % 43.41 46.21 45.13 44.09 42.77 39.21 37.96 37.45

EMAKUMEA 73.854 74.708 71.005 64.724 61.953 56.817 50.757 46.056

guztiaren 56.59 53.79 54.87 55.91 57.23 60.79 62.04 62.55

U r t e k a r i a

29

Enplegu tailerreko partaide batzuk

den eta gure ustez ustiaketa-aukera inte-resgarriak eskaintzen dituen espezialitatea.

Espezialitate honen berri Jon IturrarteArtolari esker izan genuen, eta GoiekikoEnpresa Haztegian BideragarritasunPlana egin ondoren Zegamako Udaleanaurkeztu zuen bere proiektua. Lanki-detza-hitzarmen baten bidez ehun-arti-sautzako bere tailerra Zegaman bertankokatzea erabaki zuen. Behin bainogehiagotan esan izan zuen Jon Iturrartekzein zaila zen lanbidea ikastea, izan ere,ikaskuntza-denbora luzea eskatzen zueneta zaila zen zekitena erakusteko prestzeuden ehuleak aurkitzea. Egoera hone-tatik abiatuta prestakuntza-proiektu batgauzatu genuen eta berehala onartu zuenINEMek.

Enplegu Tailer honen hasierako plantea-mendua urtebetean 16 emakume espe-zialitate honetan gaitzea zen eta presta-kuntza lan zehatzekin osatzea EnpleguTailerrean prestakuntza-aldia amaituondoren edozein eratako ehun-lana egiteko gai izan zitezen. Enplegu-tailerraamaitu ondoren bertan parte hartu zutenemakumeek ehun-artisautzako koopera-tiba txiki bat eratzea edo era autonomo-an artisau indibidual gisa lan egitea auke-ratu zezaketen.

Irakasleak esperientzia handiko ehun-arti-sauak izan dira: Iciar Vreugde (presta-kuntza-arduraduna) eta Josune Vivanco(zeharkako irazki-hariko irakaslea); bes-talde, Jon Iturrarte Artolak bere artista etasormen ikuspegia eskaini dio proiektuariEnplegu Tailerrean lan egin duen bitartean(goitik beherako irazki-hariko irakaslea /sormena). Horretaz gainera, beste profe-sional batzuen laguntza ere izan dugu ira-katsi diren gai desberdinetan: marrazketaeta diseinua, alderdi soziolaborala, turis-moa, enpresa-kudeaketa, informatika,eta abar.

Prestakuntza-aldi hau 2002ko abendua-ren 2an amaitu da eta bertan parte hartuduten 16 emakumeetatik zortzik ilusiohandiz jarraituko dute aurrera Zegamanehun-artisautzan ariko den kooperatibasortzeko proiektuarekin.

Bere ohiko jarduera ekonomikoa gauza-tzeaz gainera oso erakargarria izan daite-ke turismoaren ikuspegitik, gaur egun ezbaitago era honetako enpresarik EuskalHerriko Autonomia Erkidegoan. Zega-mako Udalak hainbat urte daramatzaaisialdiaren eta turismoaren inguruan zir-kuitu ekonomiko berri bat sortu nahianeta proiektu hau izan daiteke ingurukoturismoa dinamizatu dezakeen elemen-tua. Artisau-ehunak egiteaz gainera, kooperatibak kulturaren eta turismoarenikuspegitik oso interesgarriak diren hain-bat jarduera gauzatuko ditu, eta, erahorretara, ekimena Zegamara hurbiltzendiren turista eta bisitari guztien erreferen-tzi puntua izango da.

Kooperatiba sortzen denean, honako jarduera hauek gauzatuko ditu:

- Bertan egindako artisau-lanak ekoiztueta salduko ditu: alfonbrak, gortinak,

mahai-oihalak, mantak, xalak, bufandak,tapiz artistikoak, eta abar.- Ehun-artisautzako denda bat irekiko duGoierri eskualdeko artisau guztien pro-duktuak erakusteko eta saltzeko.- Ehun-artisautzako erakusketa iraunko-rra sortuko du.- Ehun-artisautzan hezteko zentroa.- Zegamako Turismorako InformazioBulegoa. Ehun-artisautzak izan dezakeenerakargarritasunaz gainera, udalean dau-den beste baliabide batzuk ere ustia daitezke: Zumalakarregiren mausoleoa,errota, eliza, egitea aurreikusita dagoenzuraren museoa, eta abar. Enplegu Tailerra amaitu denean giza taldebat dugu proiektu bateratu batekin: lanbi-de zahar bat, ia galtzear zegoen lanbidebat berreskuratuz bere negozioa abianjartzea eta ehun-artisauaren lana bidera-garri egiten ahalegintzea jarduera turis-morantz zabalduz. Erronka zaila da,baina zortzi emakume hauek ilusioz etalan eginez gainditu ahal izango duteerronka hori, eta, jakina, baita zegamarguztien laguntzarekin ere.

IKER GALPARSORO


30

Aizkorpe aurreko espaloiaren obrak burutzen

Aizkorpe aurreko espaloia obra egin aurretik

Obrak bukatuta

ZEGAMA: LEHENA ETA ORAINA

Atal honek gure herriaren eraldaketa gogora ekartzeko helburuadu. Bertan bizi garenontzat aldaketak pausoz-pauso eta mantxo-mantxo ematen badira ere, herrian eraikin bat bota, berreraiki, berri-tu edota pintatzearekin bakarrik izugarrizko aldaketa sortarazten du

denbora gutxian; aldaketaren aurreko egoera askotan berehalaahazten zaigu eta kosta ere egiten zaigu lehen nola zegoen gogo-ratzea. Hona hemen azken urte honetan eman diren aldaketakgogorarazten dituzten argazkiak.

U r t e k a r i a

31

Kutxa iristeko eskailerak,2001eko azaroa

Ezponda lanak hasi aurretik,2002ko martxoa

Egindako arrapal berria,2002ko azaroa

Ezpondako eusgarritasun lanakegin ondoren, 2002 abendua



32

Eskailera oztopo

Zoila Enea Obrak hasi aurretik 2002ko udaberria

Oztoporik gabe

Zoila Enea obretan 2002 azaroa


U r t e k a r i a

33

Aseginolaza eta Buztinkale obra hasi aurretik, 2001eko azaroa

Aseginolaza eta Buztinkale obra egin ondoren, 2002ko iraila

Aseginolaza kalea obrak eginda, 2002ko iraila



34

2000. urtean lursailak erosi eta 2001.urtean urbanizazio lanak aurreratuondoren, aurtengo urtea oso garrantzi-tsua izan da, Intxaustiko industrialdea-ren garapenean. Hain zuzen ere, iazhasitako urbanizazio lanei amaieraeman zaie, eta "Goierri BehekoIndustrialdea S.A."k apirilaren 15ean,"Antzibar S.A." enpresari pabilioiakeraikitzeko lanak 3.013.644 � tan edo501.428.170 ptan. –BEZ barne- esleituondoren, dagoeneko ia amaitutadaude. Aurtengo urtean lurzorutik goraazaldu dira herritarrek hainbeste desio-tako industria-pabilioiak. Gogora dator-kigu 70-80 hamarkadatan industrigin-tzan Zegamako herriak izandako gain-behera (Papelera, Elektrokimika, Melplastiko enpresa, etabar itxi izana), eta orain agerian dauden pabilioiekZegama eta zegamarren alaitasuna etaitxaropena sortu, piztu dute.

Komeni da berriro ere gogoratzea lurzoru urbanizatuak 28.610 m2ko aza-lera duela eta hauetatik 11.444 m2-tanpabilioiak eraiki direla; hain zuzen, 9pabilioi 1.100 m2 ingurukoak eta 8pabilioi 230 m2 ingurukoak. Halaber,Intxaustiko industri eremu berrian 150aparkaleku finkatu dira.

Intxaustiko poligono industriala errealitate eginda ikustea poza eta intxaropena islatzen badute ere, ezindaitezke ahaztu lorpen honetan zerikusi zuzena izan dutenak. Hainzuzen ere, lehenik eta behin eskerrakeman behar dizkiegu beren lursailaksaldu dituztenei (Aramendi Agirre anai-arrebei, Guridi Munduate anai-arrebei eta Joxe Arratibel Asurmendiri),Eusko Jaurlaritzako Industria,Merkataritza eta Turismo Sailaren bar-nean kokatzen den "SPRILUR"-i,"Goierri Beheko Industrialdea S.A."-rieta Gipuzkoako Foru AldundikoEkonomia Departamentuari. Era bere-an ezin ahantz genezake Goiekik,eskualde mailako industriagintza bul-tzatzeko filosofiarekin, Zegamarekinizan duen begirunea eta jarrera.

INTXAUSTIKO INDUSTRIALDEA AMAITZEAR

U r t e k a r i a

35

Dagoeneko pabilioi batzuk saldutabadaude ere, "Goierri Beheko Indus-trialdea S.A."-k ahalegin berezia eginbeharko du salgai daudenak ahalik etaazkarren eskualdatzeko.

Herri txikien bizi-iraupenerako (etaZegamarako, noski) garrantzi handikoada jarduera ekonomikoa udalerrian bertan kokatzea eta sustatzea. Zentzuhonetan, lehen pausoa emana dago,orain hasitako bideari jarraipena ema-tea falta da. Beti dago zeregina !!!

INDUSTRIALDEAREN FINANTZAKETA

Intxaustiko industrialdearen exekuzio-ak 60.514.706 � edo 1.006.880.000pezetako (BEZ barne) gastu aurreikus-pena zuen. Lanak amaitutakoan egindako gastuen kitapena egingo da;eta herritarrei honen berri emango zaie,noski. Edonola ere, ondorengo labur-penean (BEZa kontuan hartu gabe)lanen finantzaketa nola burutuko denzehazten da:

-%50 2.608.392,53 � 434.000.000 Pta.MAILEGUA

-%50 2.6.08.392,53 � 434.000.000 Pta.ERAKUNDEEN APORTAZIOA

• 1.304.196,27 � 221.340.000 Pta.SPRILUR (EUSKO JAURLARITZA)

• 639.056,17 � 106.330.000 Pta.DIPUTAZIOA

• 639.056,17 � 106.330.000 Pta.GOIERRIKO UDALEK

Beraz, gastuaren erdia "GoierriBeheko Industrialdea SA"k eskatutakomaileguaren bidez ordainduko da.Beste erdia, bestalde, %51 EuskoJaurlaritzak SPRILUR-en bidez,%24,5a Gipuzkoako Foru Aldundiak,eta gelditzen den %24,5a ZegamakoUdalaren eta Goierriko beste Udalenartean. Zegamako Udalak %24,5aren%65 eta beste Udalek %35. Pabilioiaksaldu ahala eta "Goierri BehekoIndustrialdea S.A."-k kobratzen duenheinean mailegua ordaintzen aritukoda, eta zorra kitatutakoan bazkideak(Zegamako Udala barne) bere inber-tsioa berreskurantzen joango dira.


36

KULTURETXEAGabonak gainean ditugu eta urtekari-

rako urteroko laburpena egitean iazkoGabonekin hastea tokatzen zaigu:

GABON ESKEAN

Gabon eskean irten ginen urterokolegez. Zegama lurraldez behintzat osohandia denez, Gabon eskeko taldeabitan banatzen dugu eta Goialdea etaBarrenaldea gabon kantaz alaitzendugu arratsalde osoan. Iluntzean bi taldeak herrian elkarturik, Olentzerolagun, kale baztarrak alaitu eta itxaro-penez kantuz bete genituen.

URTE ZAHARRA, ZEGAMAN PRIMERAN

Herrian juerga egitea baino hobeago-rik bal al dago? Zegama, lehen ere festatoki ona omen zen eta gaur egun zeresanik ez. Gau pasa galanta egin zen2001etik 2002ko gauean eta goizal-dean herriko elkarteek zartagia dantzanerabili zuten; gosaria gauen galdutakoindarrak berreskuratzeko izaten daetxera joan aurretik, aurten ere, hau da

2002tik 2003rako gaua herrian pasa-tzeko gonbitea lutzatzen dizuegu guztioi.

SANTA AGEDA ESKEA

"Santa Ageda bezpera degu EuskalHerriko eguna, etxe guztiak kantuzpozteko aukeratu duguna".... Eztarrileunak eta makila trinkoekin etxez etxekantuan aritu ginen. Bertan irten ginenok, ateratako diruarekin Beasaineta Segurako III. Adineko Egoitzetandaudenentzat oparitxo bana erostekoerabiltzen dugu (Gabonetakoekinbatuz) eta sobratzen dena egun horretako gastuetarako.

DONATO GOIENETXEREN MUSIKA KOMENTATUA

Martxoaren 14an, Donato Goienetxeizan genuen gure artean eta azalpensakonak eman zizkigun musikarenzirriztu eta esanahiari buruz. Musikabeste era batera entzun eta ulertzekobideak irakatsi zizkigun. Hitzaldi ederraizan zen.

EUSKAL MITOLOGIARI BURUZ-KO HITZALDIA

Apirilaren 18an Gerarta Arotzenakeman zuen. Euskaldun mitoei buruzkoazalpen interesgarriak ezagutu geni-tuen eta beste herri batzuekin ditugunharremanak ere azaldu zituen. Osointeresgarria izan zen.

UZTAILA, OPOR GIROAN

Uztaila opor giroan bizi izan duguzegamarrok, eta uztaileko gau giroak

aprobetxatu asmoz bi ekitaldi antolatuziren.

Uztailaren 11n, "Ondo esan beharko"antzerkia ikusteko parada izan genuenUdaletxeko arkupeetan." Ondo esanbeharko" obra Ramon Agirrek idatzita-ko eta Joserra Senperenaren laguntzazmusika jarritako asmakizun bat da etajende helduari dago zuzendua; bertanegunerokotasunean gertatzen direnparodiei farre egiten zaie. Udal arku-peetan ia 100 lagun bildu zen eta esperientzia polita izan zela esan behar.

Uztailaren 23an, berriz, iaz haseraeman genion zine zikloarekin jarraitugenuen; oraingoan "Lekuko bakarra"pelikula botaz udal arkupeetan. Pelikulahau ere helduei zuzendua zegoenez,hasera batean joan ziren ume jendeaberehala aspertu zen eta parkeruntzjoan ziren jolastera, helduak gustoraegon ziren pelikula bukatu arte.

SAN BARTOLOMEAK

Mozorro lehiaketa:

Kultur Etxearen ardura da MozorroLehiaketa antolatzea. Kultur Etxetik,mozorro lehiaketarako epaimahai-kideak izendatzen dira eta abuztuaren23an kalean ibiltzeko agindua ematenzaie iluntzeko 19:00ak aldera egitenden bileran bakoitzak bere puntuazioaahal den egokien eman dezan. Aurtenbozketa egin ondoren honako hauekizan ziren sarituak:

Bakarkako saria: Iñaki Lasa.

Giro gehien sortu zuen taldea:Drucking taldeko neskatxak.

Disfraz landuenaren saria: Ijitoen taldea.

Perretxiku hitzaldian herritarrak

U r t e k a r i a

37

Eskulanen erakusketa:

Urtean zehar Kultur Etxetik antola-tzen diren eskulanen taldeek beren erakusketa jartzen dute San Bartolo-metarako. Gainera, ikastaro hauetanparte hartzearen baldintzetako bat,Kultur Etxeak erakusketak jarri behardituenean bakoitzak berak egindakolana erakusgai jartzea da. Urtero bezala zegamarrek eskuetan zen-baiterainoko trebezia duten erakuske-tan garbi ikus ziteken.

Belearen entierroa:

Azken urteotan, Belearen Entierroangero eta jende gutxiagok parte hartzenzuen eta badirudi kezka orokorren batsortuko zela, bestela nondik hainbestejende belea Izarraga aldera bidaltzeko?Aurten beraz, izugarrizko jendetza bilduzen plazan beleari agur egiteko bainabadirudi nahiko festa egin gabe zegoe-la gure bela beltza eta Udaletxe aurreanzintzilik geratu zen azken parrandakzuzenean ikusteko prest.

PERRETXIKUEI BURUZ HITZALDIA

Irailaren 19rako antolatu genuenperretxikuei buruzko argibideak jaso-tzeko, perretxikuetan aditu baten hitzal-dia. Ikastaro praktikoa izan zen, izanere dozena erdi bat herritarrek perretxi-

kuak eraman baitzituen hitzaldiraberaiei buruz galdetzeko edo gutxizekitenek gehiago ikasteko. Oso inte-resgarria izan zen.

SAN MARTINETAN IÑAKIHIDALGOREN ERAKUSKETA

San Martin Feriaren barnean KulturEtxeko areto nagusian erakusketa jar-tzen dugu urtero eta aurten, OrdiziakoIñaki Hidalgok, berak egindako ehunakjarri zituen ikusgai. Ehungintzak izanditzakeen alderdi desberdinetaz jabetuginen erakusketa harekin, ehuna eta zura konbinatzen baitzuen bereobretan.

IKASTAROAK

Eskulanen tailerra:

Urteroko eskulan tailerrak aurten ereIñaxi Urreaga izango du arduradun,bertan arigintza eta pintura lanak egitendituzte urte osoan.

Pintura tailerra:

Maria Luisa Gorrotxategirekin hasidugu aurten pintura tailerraren espe-rientzia, beraz astelehen arratsalderopintatzeko gogoa duenak hantxe dubere txokoa ikasturte osoan.

Egur tailaketa:

Tailaketa ikastaroa ere eman duguaurten, Jabier Arrieta herritarra aritzendelarik alor honetan. Datorren urterakoere dagoeneko data jarrita dute tailake-tan aritzen direnek ikastaroa ematekoeta esan urtarrilaren erdian hasiko delaberriro ere beste ikastaro bat. Beraz,herritar adiskidea parte hartu nahibaduzu zoaz izena ematera Udaletxera.

AUTOBUSAK:

Kultur Etxeak aspaldidanik antolatzenditu autobusak, bai Kilometroak etabaita Nafarroa Oinezera joateko ere.Aurten, Kilometroak Urretxun zirenez,ez genuen autobusik antolatu, erosoa-goa baitzen norbera Beasaina joan etahandik nahi zen trena hartzea bai joateko eta baita bueltatzeko ere.

Nafarroa Oinez, berriz Tuteran izanzen eta aurten gutxieneko 30 lagunakapuntatu egin zirenez, autobusa izanzuten bertara joateko.

OHARRA: Urtarriletik aurrera bi ikastaro desberdin antolatzea daudeaurrikusita; bata Egur Tailaketa JabierArrietarekin eta bestea "OinarrizkoSukaldaritza", ikastaro hauetan partehartu nahi baduzue eman ezazue izenaUdaletxean.

Udal arkupeetan “Lekuko Bakarra” pelikula ikusten


38

eginez ikasleekin. Ondoren, liburuakgure zentroan geratu ziren eta urtarrila-ren 31an jaso zituen, lehenengo egune-an hasitako ekintzak amaituz.

2. HIRUHILABETEKOA

Carrefour: LH 3. mailako ikasleak goizbatean Carrefourrean izan ziren bertakofuntzionamendua ikusten, produktueiburuz informazioa jasotzen,...

Rokodromoa: Kirol desberdinak eza-gutzeko kanpainan, Beasaingo roko-dromora joateko aukera izan zuten, LHko 3. zikloko ikasleek otsailaren 7an.

Guggenheim: Otsailaren 1ean LHko 2. eta 3. zikloko ikasleak Bilbora joanziren, bertan museoa, Udaletxea,Calatravaren zubia, . . . ikusi zuten,lehenengoan antolatutako tailerretanparte hartuz.

Antzerki eta musika saioa Seguran:HH eta LH 1. zikloko ikasleak joan zirenSegurara, bertako eskolako haurrakeskaini ziguten antzerki-musika saiobat ikustera.

Ihauteriak eta txokolatada: Otsailaren8an ihauteri eguna ospatu zen ikastetxehonetan.

Arratsaldez desfilea egin genuenherrian zehar. Ondoren, GurasoElkarteak antolatuta txokolatada egonzen ikasle guztientzat, eta Udaletxearen

URTEAN ZEHAR EGINDAKO EKINTZA ETA IRTEERAK

1. HIRUHILABETEAN

Igeriketa: Urtero bezala aurten ereOrdiziako Majori igerilekuan aritu garahilabetez lehenengo, bigarren, hiruga-rren eta laugarren mailako ikasleekinigeriketan trebatzen.

Zegama ezagutzen: Zegama gaiare-kin lotuta, hirugarren mailako ikasleekherrian irteera bat egin zuten. BertanUdaletxea ezagutu eta beste zenbaitekintza egiteko aukera izan zuten.

Izotz irristaketa eta Kutxaespazioa:Urriaren 23an egin zen irteera hau.Bertan LH 2. eta 3. zikloko ikasleekparte hartu zuten. Goizez Kutxaespa-ziora joan ziren eta arratsaldez izotzirristaketan aritu ziren Txuri Urdinen.

San Nikolas eta Gabonak: SanNikolasen LH ko 2. eta 3. zikloko ikas-leek hartu zuten parte. Bertan jaso zendirua Afganistanera bidali zen.

Gabonetan, ikastetxeko ikasle guztiekinparte hartu genuen herrian zehar kantukantari urteroko usadioari eustekoasmotan, jasotako dirua eskolakobeharretarako erabili da.

Baita ere bi Olentzero lehiaketetanparte hartu genuen: Europistas etaCarrefourren, azken honetan 1. sariairabazi genuen.

Galtzagorri: Irakurketa suspertzearenildotik Galtzagorrien bisita izan dugugure ikastetxean. Abenduaren 20an,ehun bat liburu ekarrita, monitore batetorri zen ikastetxera zenbait ekintza

babesarekin beste zenbait ekintza izanziren herri mailan.

Antzerkia Ataunen: LHko 2. eta 3.zikloko ikasleak Ataunera joan zirenJose Migel Barandiaran eskolak antola-tutako jaialdia ikustera.

Euskararen Eguna: Martxoak 14 eta15ean ikastetxe osoak parte hartu zuenekintza osagarri honetan. Emanaldiairekia zenez, herriko zenbait jende joanzen saioak ikustera.

Zuhaitz Eguna: Eskola ingurukoeremu batean eta San Bartolome auzo-an 5. eta 6. mailako ikasleek zenbaitzuhaitz landatu zituzten.

Ikas Pilota: 5. mailako ikasleek mar-txoaren12an, Kutxak antolatutako IkasPilota kanpaina barruan, lehiaketabatean parte hartu zuten.

3. HIRUHILABETEA

Txotxongiloa: Apirilaren 26an EnkarniGenua hemen izan genuen"Itsasminez" obra txotxongiloen bidezantzesten. Ekintza honetan HH etaLHko 3. maila artekoek parte hartuzuten.

Bide Hezkuntza: Apirilaren 25eanklase teorikoak jaso zituzten eguneanzehar eta praktika maiatzaren 15eanegin zuten 5. eta 6. mailako ikasleak.

Altzo eta Txiki-Park: Haur Hezkuntza,LH 1. zikloko ikasleek egin zuten irtee-ra hau ekainak 18an. Goizez Altzonizan ziren herria bisitatuz, eta bertakoerraldoiaren estatua ikusten. Arratsal-dez Txiki-Parken izan ziren.

Zeraina irteera: Ekainak 21ean, goi-zez, 2 urteko ikasleak bi irakaslerenlaguntzarekin Zeraingo parkera joanziren.

Idazlea eskolan: Jose Mª Iturraldeidazlea gure eskolara etorri zen, LHko 2. eta 3. ziklokoekin egotera, hauek"Risky zaude geldirik" bere liburua ira-kurri eta landu ondoren.

Zuaza: Ekainaren 12,13 eta 14ean LH3. zikloko ikasleak Zuazan izan ziren,uretako zenbait ekintza eginez. Aitxuri Herri-Eskolako ikasleak Guggenheimen.

AITXURI HERRI-ESKOLA

U r t e k a r i a

39

Euskera eguneko saioa

Kasinoko ipuin eta marrazki lehiaketa:Ikastetxe guztiak parte hartu zuenekintza honetan eta gainera denentzatizan ziren sariak.

Askizu: 3. eta 4. mailako ikasleek partehartu zuten ekainaren 4 eta 5ean, itsa-soko ekosistema gurearekin alderatuz.

EUSKERAREN EGUNA

Ikasturte honetan hasi gara, beti beza-la, Euskeraren Eguna prestatzen, etagaia atera bezain pronto, hainbat oroi-men azaldu dira mahai gainera. Izanere, ez da gaurkoa kontu hau. Datazehatzik gogoratzen ez badugu ere,historia lotzen saiatu gara. Horreta-rako, argazki asko ikusi dugu, jendeaskorekin hitzegin dugu eta ahaztutagenituen zenbait kontu eta emanaldietorri zaizkigu burura.

Urrutieneko oroitzapenak 80ko hamar-kadakoak ditugu. Garai hartan euska-raren inguruan mugimendu handia izanzen gizarte arlo guztietan: gau eskolak,euskaltegiak, herri eskolen sorrera ...

Ordungoa izan zen baita ere ZegamakoHerri Eskolaren gauzatzea, honek eka-rri zituen aldaketa guztiekin: herrikohaur guztiek batera eta euskeraz ikas-tea, euskal kultura barnean bizitzea eta,beste batzuen artean, euskera indar-tzeko konpromezua hartzea.

Euskara munduan, Goierri mailan,denok dakigu Lazkaoko euskaltegiakegin duen lana. Bera izan zen, hainzuzen ere, inguruko herriak deitu zitue-na, euskarari bultzada emateko. Beste

ekintzen artean Euskararen Eguna an-tolatzeko proposamena egin zuen,horretarako bilerak egin ziren eta hanerabaki zen zein ekintza mota egin,euskara kaleratzeko eta eremu guztie-tan erabiltzeko.

Gure ikastetxean erabaki zen egun osobat horri eskeintzea, euskeraren erabil-pena bultzatzeko. Horretarako, kartelaketa esloganak egiten ziren: dendetan,etxeetan, tabernetan ... jarriz eta esko-lako ikasleek prestatutako emanaldidesberdinak eskeintzen ziren zineaneta herritar guztiei ematen zitzaienaukera bertara joateko.

Emanaldi hauetan zer egin, gela bakoi-tzaren eskuetan geratzen zen eta ba-tzuk antologikoak izan ziren. Gogora-tzen al duzue estriptisa, baleta, irakas-leen imitazioak, konkurtsoak, .... ? A zeparreak bota genituen, ezta?

Urteak aurrera, euskeraren egunakbilakaera izan du eta, gaur egun, ema-naldi guztiak Proiektu baten barruanlantzen ditugu, honek suposatzen due-narekin: gaia aukeratu, gai honen ingu-ruko hizkuntza alorra jorratu, ondorenaho eta gorputz adierazpena landu etabukaeran emanaldia gauzatu. Hau guz-tia, kanpoko bi eskolek eta EuskoJaurlaritzak aztertzen digu.

Ezin dugu ahaztu hau dena aurrera eraman ahal izateko zein garrantzitsuaizaten den Udaletxe eta gurasoenlaguntza. Batak lekua eta megafoniaeskeini izan digulako eta gurasoek, jarriizan duten ilusioagatik: zenbat denbora

Altzoko irteera Askizuko irteera

pasatu ote dute umeekin bere paperaikasten! Makina bat ganbara jarrikoziren hankaz gora behar ziren erropaklortzeko! Eta ahaztu gabe, emanal-diaren aurreko egunetako zinearen garbiketa.

Prestaketa lanak handiak izaten diraeta emanaldiko larritasunak ikaraga-rriak, baina ikasleak hortxe ikusten ditu-gu aktore eta kantari bihurtuta, profe-sionalak balira bezala.

Aurten beste erronka berri bat sortuzaigu, zinea hondatzen joan da etaeszenarioa guretzat oso egokia izanarren, pena haundiz zinea utzi beharkodugu. Hemendik aurrera gure Ikaste-txeko gimnasioan ospatuko duguEuskeraren Eguna. Aldaketa batzukizango direnez, denok moldatu behar-ko dugu egoera berrira.

Urte asko pasatu arren, hasierako hel-burua da oraindik gure iparra: Euskerakaleratzea eta eremu guztietan erabiltzea. Gure Euskera Eguna, haulortzeko beste batzuen arteko ekintzabat da.


40

BADA ZER ENTZUNA ZEGAMAN: TOBERA MUSIKA ESKOLA

TOBERA Musika Eskola Pribatua1987/88 ikasturtean jarri zen abianZegaman. Hasiera apaleko egitasmohura, egun, Zegama, Segura etaZeraingo herrietan sustraituriko erreali-tate da. Izan ere, bere sorreratik seiurtera Zeraingo herri mugakidera zabal-du baitzen, eta 1996/97an Segura erepartaide egin baitzen. Landatutakohaziaren fruituak begibistakoak dirahamaseigarren ikasturtea duen hone-tan: berrehun eta hogeita bost matriku-la inguru, hauetako ia ehun eta berro-geita hamar Zegamako ikasleek eginak. Musika-tailerra, HizkuntzaMusikala, Dantza, Pianoa. Akordeoia,Trikitixa, Panderoa, Klarinetea,Saxofoia, Txistua zein Gitarra aukeran.Eta guztiak dirua aitzakia ez izatekomoduko kuotekin, zaletasuna duenedonori eman nahi diogulako aukeraMusika bere egin dezan.

Eta fruituez ari baldin bagara, ezinahaztu TOBERA Musika Eskolak, hiruherrion ekimen bateratua den aldetik,bertoko bizitza kulturala eta musika-giroa suspertzearren eskola barruko lanisilaren erakusgarri urtean zehar buru-tzen dituen jendaurreko ekintzak. Iazkoikasturtean hogei ekintzatik goraeskaintzea lortu genuen, musika eskolabatentzat ezohiko marka, aurrez esan-dakoa baieztatu besterik egiten ezduena: herriotako kultur eragile garran-tzitsu bihurtu zaigula TOBERA MusikaEskola. Bestetik, gainera, UrtekoBatzar Orokorrean hartutako erabakiarijarraiki Euskal Herriko Musika EskolenElkarteko (EHMEko) bazkide egin iza-nak ere eskualdez haratago bestelakodimentsioa eman dio gure MusikaEskolari.

Honakook osatzen dugu gaur egunTOBERA Musika Eskola:

Hizkuntza Musikala eta Akordeoia:Agurtzane Aseginolaza eta EstibalitzKatarain.Dantza: Koral Gonzalez.Pianoa: Marisa Olano.Trikitixa eta Panderoa: Jaione Intxausti.Klarinetea eta Saxofoia: Jesus Castillejo.Txistua: Aitor Madina.Gitarra: Agustin Merino.Zuzendaritza: Iker Gomez de Segura.Honenbestez, eta Urtekari honen

helburua 2002. urteko jarduna orriotaraekartzea izanik, horri helduko diogujarraian:

• Urtarrilaren 5ean erregeen kabalga-ta antolatu zuen TOBERA MusikaEskolak.• Martxoaren 12an arratsaldeko 5:30etanPiano entzunaldia Kultur Etxean.• Martxoaren 14an Donostiako Musi-kako Goi-mailako Udal Kontserba-torioko Perkusioko katedraduna denDonato Goienetxek musika iruzkindu-ko saio bat eskaini zien gure ikasleeieta herritarrei orokorrean arratsaldeko8etan Kultur Etxean. Zuzeneko musi-ka, irudia, hitza eta parte hartzea izanziren nagusi ordukoan.• Martxoaren 21ean arratsaldeko5:30etan Trikitixa eta Panderoko ikas-leen entzunaldia Kultur Etxean.• Maiatzaren 6an arratsaldeko5:30etan Hizkuntza Musikaleko ikas-leen erakustaldia San Martin elizan.• Maiatzak 8, arratsaldeko 5:30etanAkordeoi entzunaldia Kultur Etxean.• Maiatzaren 13an arratsaldeko 6:15etanGitarra entzunaldia Kultur Etxean.• Maiatzaren 29an, Beasaingo LoinatzMusika Eskolarekin egindako elkartru-kearen barne, TOBERA MusikaEskolako ikasleen kontzertua Bea-saingo Andre Mari Zeruratuaren elizanarratsaldeko 5:30etan.• Ekainak 15, Txistu entzunaldia goi-zeko 11etan Kultur Etxean.• Ekainaren 15ean kurtso bukaerakokontzertua arratsaldeko 5etan SanMartin elizan.

• Ekainaren 22an dantzarien eta txis-tularien saioa goizeko 11etan herrikoenparantzan.• Uztailak 7, trikitilari eta panderojo-leek Aizkorriko Lagunen Eguna alaituzuten.• Abuztuaren 24an, San Bartolomeegunez, dantzari eta txistulariek saioaeskaini zuten Maiora enparantzaneguerdiko ordubatean. Ekintza hauherriko jai egitarauaren barne kokatugenuen.• Azaroak 10, arratsaldeko 5etan dan-tzako ikasleen parte hartzea Takolo, Pirritxeta Porrotx pailazoen ikuskizunean.• Azaroak 23, musikarien zaindari denSanta Zeziliaren omenezko kontzertuaOrkatz Abesbatzarekin batera SanMartin elizan.Benetan oparoa, beraz, aurtengo urte-

ak musikaren arloan herrian utzitakoa.Hau guztia, baina, ez litzateke posible

izango nolabait edo beste beren lanki-detza erakusten digutenengatik ezbalitz. Dihoakiela, bada, lerro hauetatikgure eskerrona guzti-guztiei, ikasle, ira-kasle, guraso, herriko erakunde (AitxuriHerri Eskolari euren lokalak erabiltzenuzteagatik, San Martin elizari kontzer-tuetarako ateak irekitzen dizkigulako,e.a.) zein Udalei.

Asmo eta gogo berriz gainezka etordadila ate joka dugun urtea. EtaUrtekari honen hurrengo alea izan bedihorren lekuko eta isla hemendik urtebe-tera ere! Bien bitartean, izango da izanzer entzuna Zegaman. Zaude ziur.

Erregeak beren paje eta guzti Zegaman

Tobera Musika Eskolako Dantza Taldea

U r t e k a r i a

41

“GOIZEKO ZORTZIRETATIK GAUEKO

HAMAIKAK ARTE MUSIKA IZATEN DEU

ENTZUNGAI, ETA TARTEN GEUK EINDAKO

PROGRAMAK SARTZEN JUTEN GEA"

Noiztik ai zeate M.K.L.n?2000ko maietzen 6en hasi ginen lehe-nengo programea einez, eta arrezkeoastero astero, oporrak salbuespen,113. na grabau berri deu.

Irratie ze ordutan aitzen da astenzehar?Goizeko zortziretatik gaueko hamai-kak arte musika izaten deu entzungai,eta tarten geuk eindako programaksartzen juten gea.

Zein programa eiten dituzue?Astero ordu beteko saio bat eitea zangure hasiera hartako helburue, etahorri eusten diou. Programa hori za-patutan eiten deu, eta hurrengo asteguztin errepikatzen da eunen bitan.

Hasi ta beala partaide gehion lanki-detzea izan gendun, eta horrela sortuzan "Erreala aiden", astelenerokozuzeneko saioa. Puntualki zenbaitherritar ingurau zaiun bezela, jundaneko urte ta erdi hontan "Aitxuri"herri eskolek ere bado bere tartea. Eta,aurtengo udatik honea "M.K.L. gaz-tea" saioa burutzen due gureanaazkena allautako lankidek.

Zenbat launek parte hartzen dezue?Momentu hontan hamahi hamabostlaun gailtze, eta urtekari hau aprobe-txau nahi genduke herritar guztikkonbidatzeko M. K. L. n parte hartzea.

Audientzie neurtuta al daukezue?Azkeneko enkuestan arabera, esateko

MKL IRRATIA

EDURNE ALBIZU

mun gare hamairu hamabost launekfijo aitzen deula. Hortik aurrea auska-lo iñok entzungo don. Gu geok baitugeure dudak, nahiz eta gutxi batzukaitzen duen errezeloa euki.

Ze proiektu dauzketzue aurrea beida?Irratik eskeintzen ditun aukerak osozabalak die, beraz, proieku faltan ezgare, baino edo denboraik ez deulakoedo diruik ez daukulako edo batzutanjende gehio behar izaten dalako,danak aurrea eamateik ez deu izaten. Dana dala, gure nahaik haundinaM.K.L.n ahalik eta partaidetza zabale-na eukitzea izango litzeke, eta hori ezdago dana gure eskutan.


42

Hemen gaude berriro! Azkeneko aldizhorrelako orri batzuetatik zuenganazuzendu ginenetik pasatu zaigu uste-kabean beste lanurte bat. Idatzi honekgure urteko ekintzak aurkeztea du helburu baina ez dugu zuek OrkatzTxiki nahiz Orkatz abesbatzetara gonbidatzeko aukera galduko. Zatozteeta kanta dezagun elkarrekin!

ORKATZ TXIKI ABESBATZA

Aurreko urtean esan genuen bezela,nahiko koxkortua dago gure txikia.Dagoeneko baditu 20 urte eta aurtengolan nagusiena horren inguruan bildudugu. Urteurren hau ez da aipamenikegin gabe pasatzekoa eta horretarakoihaz hasitako proiektua amaitzea izanda aurtengo helburua, hau da TXORIMETEOROLOGOA izeneko ipuin musikala ikasi eta prestatzea.

Ipuin honetan Izarne neskatila etahonek etxean duen txori baten istorioakontatzen zaigu. Txori arrunta ez da,eguraldiari antz ematen dion txorimetereologoa baizik. Izarnek txorienhizkuntza dakienez, bien artean egindako elkarrizketetan asmatzendute hurrengo egunetako eguraldia.

Kontakizuna Joxantonio Ormazabalherritarrak eginikoa da eta musika JosuElberdin pasaitarrak. Bestalde estrei-naldi honetarako Orkatz Txikikoekinbatera Iñake Irastorza oriotarra ari daipuinaren antzespena sortu eta lantzeneta Inaki Epelde tolosarra berriz deko-ratu eta eszenatokiratze lanak molda-tzen. Lan ederra gure gaztetxoek egindutena, eskuak zartatu arte txalotze-koa. Horretarako aukera izango duguAbenduak 29ko Eguberri Jaialdian,bertan egingo baitute bere estreinaldia.

Ez pentsa honekin bakarrik nahiko izandutenik. Beraien musikarako zaletasu-nak nekaezinak egiten ditu gure

gazteak eta beste ekintza ugarietanaritu dira:

• Urtarrilak 1ean Urteberri egunekomezetan abestu zuten aurreko egune-ko mahats zatiak oraindik eztarrianzituztelarik.

• Martxoak 28an Ostegun Santukomeza.

• Apirilak 2an Segurako aterpetxeanlanegun intentsiboa.

• Maiatzak 26an, gaur egun beraienkide diren lagunen Jaunartze egunekomeza abestu.

• Uztailak 12-13-14 asteburu ederraEzpeletan (Lapurdi), Ezpela Abesba-tzeko lagunekin.

• Azaroak 1ean, abesten entzunez ereikasten denez, Tolosako NazioartekoLehiaketako haur abesbatzen saioaentzutera joan ziren.

• Azaroak 16-17. Hau ere asteburulanpetua izan zuten TXORI METEO-ROLOGOA prestatzeko. Bertan INMAARROYO zuzendari gasteiztarrarenlaguntza izan zuten.

• Abenduak 21ean BillabonakoEresargi Txiki abesbatzarekin baterakontzertua eman zuten Billabonan,beraiek aurrerago etorriko direnarenhitza hartuz.

• Abenduak 23an beraien abesti goxoeta alaiez Segurako Egoitzan daudenaiton-amonak animatuko dituzte.

• Abenduak 26an, Donostian, GabonKantuz Txiki jaialdian parte hartukodute, Gipuzkoako Abesbatzen Fede-razioak gonbidaturik.

• Abenduak 29an aurrez esan bezalaTxori Meteorologoaren estreinaldiaizango dugu XVIII. Eguberri Jaialdian.

ETORKIZUNERUNTZ INDARBERRITURIK

Urte honetan Halle-ko (Alemania) haurabesbatzaren gonbitea jaso genuen.Hauek 1990ean izan genituen gureetxeetan Tolosako Nazioarteko HaurAbesbatzen lehiaketara etorri zirenean.Zegaman hiru egun egin zituzten kon-tzertu eder bat eskainiz. Oso oroitza-pen onak eraman zituzten hemendik(etxeetako harrera, kontzertuan oroiga-rritzat eskainitako txapela…) etaberaien 25. urteurrena zela eta maia-tzaren hasieran urtero ospatzen dutenHaur Abesbatzen Nazioarteko JaialdiraORKATZ TXIKIren ordezkaritza bat joateko gonbidapena egin ziguten.Berau jaso bezain azkar erabakigenuen norbait joatea, honekin besteurteren batean abesbatz osoa joatekoaukera lortzeko itxaropenez. Eta halaxeizan da, nahi dugunean joateko gonbi-te formala jaso dugu eta, agian 2004.urtean joateko, prestaketa lanak urteberriarekin batera hastekotan gara.

Aipagarria izan da aurtengoan ere 20.urteurren honen eraginez edo... sartuzaizkigun hamahiru partaide berriak.Gure aldetik animo, izugarri poztu garazuek gure artean ikusita, eta urte askotan gure kide izango zareten itxaropenez ONGI ETORRI!

ORKATZ ABESBATZA

Orkatzeko partaide guztiontzat osoesanguratsua da Orkatz Txikiren urteu-rren hau, bertatik sorturikoak baikara.Horregatik buru-belarri sartuta gabiltzaproiektu honetarako laguntza emanez.Honetaz gain, guk ere zenbait ekintzaburutu ditugu. Ekintza hauek mailabatean Urtarrilaren 26an egin genuen

ZEGAMAKOORKATZABESBATZA

Orkatz-Txikiko kideak Barrian

U r t e k a r i a

43

Batzar Orokorrean lotuak gelditzendira, berau baita gure egoeraz hitzegineta urte berrirako helburu nagusienakzehazten ditugun unea.

• Martxoak 29an Ostiral Santukomeza abestu genuen, bertaratutakoguztiei hain hunkigarria egiten zaizuen"Hil da Jesus" abestuz.

• Ekainak 23an kontzertutxo bateskeini genuen Zegaman hurrengoasteburuan geneukan erronkagarrantzitsurako urduritasunak ken-tzeko edo.

• Ekainak 29-30 asteburu ederraigaro genuen Errioxako Autol herrian.Bertako "XV. Festival de masas cora-les. Trofeo del Espárrago, Vino yChampiñon" izeneko lehiaketan partehartuz. Guretzat oso garrantzitsuaizan zen derrigorrezko obraren inter-pretazio onenaren saria lortu genuenbertan.

• Uztailak 14an herriko AdinekoenEguna zenez meza abestu genuen,urteroko ohiturari jarraituz.

• Abuztuak 24an San Bartolome eguneko mezetan abestu genuen.

• Urriak 5ean, Bonikowsky familiariesker EEBBetako abesbatz bat ezagutzeko aukera izan genuen etanola ez bakoitzak ondoen egiten daki-guna erakutsi genion elkarri abestuz,bertaratu ziren herritarren aurrean.

• Urriak 18-19-20an La Seu d´Urgell-era joateko aukera izan genuen berta-ko Caterva koruarekin elkarraldatzebat eginez. Kontzertu polita eskeinigenuen bertako katedral ondoko elizaerromaniko eder batean, entzulegoaerabat eskertuta azaldu zitzaigularik.Asteburu horretan Sant Ermengoleguneko feria izan zen eta nahikogazta jan, dantza... egin genuen.

• Azaroak 23an Tobera musika esko-lakoekin eta Orkatz Txikirekin, gurezaindaria den Santa Zezilia egunekokontzertua eskeini genuen.

• Abenduak 25ean Eguberri mezaabestuko dugu.

• Abenduak 29an XVIII. EguberriJaialdia ospatuko dugu.

Honetaz aparte, gabon tarte honetanBeasaingo egoitzara urteroko bisitaegingo dugu. Aipatzekoa da gainera,irailaren 29an, IX. KANTU FESTA ospa-tu genuela, hau baita herrian kantuareninguruan antolatzen dugun festaeguna. Bestalde, hiru bikoteen ezkon-tzetan abestu dugu: Lierni Garmendia(maiatzak 4), Eli Arrieta (maiatzak 18)eta Amaia Lekuona (abuztuak 31)

herritarren ezkontzetan hain zuzen.Beraiei eta beraien senar egin direnei ZORIONAK!!

Denboraldi honetan, irailarekin bat,aldaketa garrantzitsu bat izan dugu. Biurtetan zehar gure zuzendari izan denMigel Zeberio tolosarrak zuzendaritzalana utzi egin du eta berriro ere JabierOtaegik hartu du. Hurrengo urteanzuzendari gonbidatu bat izendatzekoasmoa dugu, azkeneko urteetako ibilbi-dea jarraituz, guretzat oso aberasgarriabaita beste zuzendari batzuen espe-rientzia eta lana jasotzea. Gainera gureahots teknikan Izaskun Arruabarre-naren eskutik hobetzeko ekinean dihar-du gara aurten ere. Bukatzeko herritarguztiengandik jasotzen dugun parega-beko laguntza eskertzeko aukera galdugabe agurtzen gara hurrengo urterarte.

Orkatz-Txikiko kideak Barrian

Orkatz AbesbatzaLa Seu D’Urgellen


44

1999ko urtekarian agindutakoa beteduzula esan genezake?

Bai. Hala ere, esan behar dizut orduannik ez nuela ezer agindu. Herritarreiproposamen bat egin nien KalekokoAntonioren ateraldiekin denon arteanliburu bat egiteko. Bai, liburua idatzi-ta dago, Antonio bera da egile nagu-sia eta zegamar asko, tartean ni,ekintza honetan parte hartu dugunok.

Nola definituko zenuke AntonioIrigoras?

Gizon harrigarri bat; irudimenez gainez-ka, borborka, zegoen alaitasun iturri bat.Beti galdera bera sortzen zigun artistaparegabea: "Baina nondik atera da hauhorrelakoa?"

Atsegin al zuen Antonio Gezurti,edota Antonio Bolas deitzea?

Nik ez nion inoiz ez Bolas eta ezGezurti deitu Antoniori. Nik beti"sinistu-papera" egiten nuen bereaurrean, eta uste dut horixe gustatzenzitzaiola. Baina atseginik handienaberak esandakoa norbaitek benetansinisten zuenean hartzen zuen.

osasungarria da, neuri gertatu zaida-lako dakit; eta jende gehiagori eregauza bera gertatuko zitzaiola ustedut.

Ezaguna al zen Antonio Zegamatik kanpora?

Goierriko mundutxo honetan bai; horibaitzen bere bizi-esparrua, bere habi-tat-a, bere itsasoa, bere zerua, beremapa-mundia.

Zein pasarte edota ateraldi azpimar-katuko zenuke?

Pasarte konkretu bat baino gehiagonik Antonioren irudi apal eta aldiberean zirtolaria azpimarratuko nuke,bere originaltasunarekin batera.

Nondik jaso dituzu bere bizitzako pasarteak, ateraldiak, esandakoak?

Leku askotatik. Zegamatik eta ingurukoherrietatik. Goierrin jende askok ezagut-zen zuen Antonio. Zebilen lekuan zebi-lela, hura beti "gezur-hazia" ereitenibiltzen zen. Eta horren frutu da liburuhau eta honez gain Antoniok utzi digunaltxor guztia.

Ez al zaizu iruditzen Antoniok zuenalaitasuna eta irrifarra osasungarriakdirela?

Nik bi gauza ikusten nizkion: ezpai-netan irribarrea eta begietan bakea. Bigauza horiez kutsaturik geratzea oso

JOXANTONIO ORMAZABAL, “ANTONIO BOLAS" LIBURUAREN SUSTATZAILE ETA IDAZLEA

Antonio Bolas liburuaren aurkezpena: Joxe Irigoras, Joxantonio Ormazabal, Dionisio Irigoras, Juan InazioGaldos eta Olatz Osa.

“ANTONIORI BI GAUZA IKUSTENNIZKION: EZPAINETAN BARREA

ETA BEGIETAN BAKEA"

“GOIERRIN JENDE

ASKOK EZAGUTZEN ZUEN

ANTONIO. ZEBILEN

LEKUAN ZEBILELA, HURA

BETI "GEZUR-HAZIA"EREITEN IBILTZEN ZEN"

U r t e k a r i a

45

Harreman handia izan zenuenAntonio-rekin? Beharrezkoa iruditzenal zaizu harreman estua izatea hone-lako liburu bat idazteko?

Dexenteko harremana izan nuen.Pena bat dut: harekin gehiago ibili ezizana. Hala askoz hobeto jaso ahalizango nuen bere ondarea, eta biga-rren liburu bat idazteko ere nahikomaterial izango nuen. Dena dela,niretzat zoragarria izan da mundukoxkor-kaxkar honetan gizon handibatekin, Antoniorekin, topo egitea.

Badakigu Antoniok gerratean ereparte hartu behar izan zuela. Bertakopasarte edo esaldiak jasotzen al diraliburuan? Eta lanbide izan zuen igel-tseritzakoak?

Ez dut uste gerran ibili zenik, soldadubai. Liburuan badago bere soldadutzagaraiko konturen bat edo beste, etabere ofizioari buruz ere bai, noski.

Betiko topikoan erortzen al gara, alegia, hildako pertsonari bizitzanegin ez zaion errekonozimendua egi-ten?

Topikoak topiko, liburua hemen dago,behintzat, eta niri iruditzen zaitAntonio ez dela oraindik hil. Beran-durik ez dago bihotza, borondate onaeta irudimena luzatzen baditugu. Betida garaiz.

Une honetan zein liburu idazten arizara?

Hemen dabilkit buruan bueltakabakean uzten ez nauen ideia xelebrebat: "Aitona parapentean" (Anto-nioren eragina izango da agian).Gustatuko litzaidake, umorea lagun

harturik, ideia honi buruzko ipuinbat Euskal Herriko haur guztientzatidaztea.

Ba al duzu Zegama edo beste edozeinzegamarren inguruko liburua idazte-ko asmorik?

Oraingoz ez daukat asmorik. Baina erdi-galdurik dauden bertso batzukjaso nahi nituzke, garai batean bertsopaperetan azaldutakoak. Ba otedakizki zegamarren batek honela has-ten diren bertsoak: "Agustin Zabaletanaiz zegamatarra…" Daukadan dirua-

ren bikoitza emango nuke bertsohoriengatik. Bai horixe!

Nola ikusten du Zegama, Tolosan biziden zegamar batek?

Izaskungo gainera igota ikusten dutAizkorri. Ibai zabal bati begira ereegoten naiz, eta galdetzen diot:Zer berri dakarrek hik ni egun bateanhonaino ekarri ninduan herritik?

Ibaiko ura arre datorrenean, penahartzen dut, eta garbi eta gardendatorrenean, poza.

Juan Joxe Bitarte, Felix Larrea, Antonio Irigoras, Pako Murgiondo eta Kaietano Mujika Saadarko PakoMurgiondoren txabola eraikitzen

Aitxuri Herri-Eskolako haurrak Antonio Bolasi Joxantonio Ormazabalek egindako bertsoak kantatzen

Antonio Irigoras zenbait senide eta auzoko lagunekin

“ANTONIO GIZON HARRIGARRIAZEN, IRUDIMENEZ GAINEZKA,

BORBORKA, ZEGOEN ALAITASUNITURRI BAT"

Udal Gobernu Batzordeak maia-tzaren 27an "Elkar" argitaletxeariJoxeantonio Ormazabalek idatzitako"Antonio Bolas" liburuaren 500 aleerostea erabaki zuen, liburuarenargitalpenari laguntza emanez etaherritarrei modu hurbilean eskainiz.Testuinguru honetan koka daitezkeAlkateak azaroaren 7an, liburuarenaurkezpenean esandakoak: "Esan-

go nuke Joxeantonioren gidaritza-pean Auzolanean egindako liburubaten aurrean gaudela; …Joxeantonio Ormazabal izan dugusustatzaile eta idazle; sendia etaHerria informazio hornitzaile; Elkarargitaletxea liburuari orriak jartzendizkion ezinbesteko konplizea.Udalari, honelako ekimenei laguntzaeta bidea ematea dagokio".

UDALAREN LAGUNTZA

EDURNE ALBIZU


46

GURASO ELKARTEA

Aitxuri Herri Eskolako haurren gura-soak, Aizkorri Guraso Elkartea osatzendugu eta, guk guraso bezala hainbatardura ditugu gure haurren beharrenaurrean. Besteak beste, ikasturterakoliburuak, eskolako txandalak, eskula-nak, musika tailerra eta Eskola Kirolaizan dezaten, zuzenki arduratzen gara.

Eskulanak ostiral arratsaldetan ema-ten dira eta bertan zenbait guraso etaguraso ez diren herritar batzuk ereparte hartzen dute, beren lana azpima-rragarriaz gain eskertu beharrekoa da,horiek lan hori egingo ez balute ez bai-tzuten gure seme-alabek eskulan hainaberasgarriak egiteko aukerarik izango.Bestalde, 11 eta 12 urteko haurrentzat,hau da eskolan dauden azken ziklokohaurrentzat, musika tailerra antolatzendugu ikasturteko hiruhilabete batean,bertan Musika Eskolara joaten ez direnhaurrek musika lantzeko aukera ema-naz; lan hau ere, Izaskun Igoa etaAinara Arrietak egiten dute eta, hauenlana ere azpimarra nahi genuke. Eskolakirolari dagokionean, Xabier Intxausti,kiroletan aditua kontratatzen dugu,gure haurrek kirola egiteko eta aldiberean osasuntsuago bizitzeko aukeraizan dezaten. Xabierrek ere bere lanaosatzeko, laguntzaile onak ditu,bai txi-rrindularitza, futbola edota esku pilotanherriko neska-mutilak entrenatzen hain-bat herritar dabiltza eta hauen lana ereazpimarratu nahi genuke. Gure haurrekgainera, pilota, futbol, xake e.a.en

Eskolarteko partiduak izaten dituzte etaZegamaz kanpoko jendea ezagutzekoaukera izaten dute.

Iazko ikasturteko memorian, "KirolEgun" bat antolatzea jarri genuen hel-buru bezala eta, nahiz eta asmoa2001-2002ko ikasturte amaieran egiteazen, ez zen posible izan egutegi ara-zoengatik eta, Kirol Eguna irailaren21ean egin genuen Eskolan. Urteanzehar haurrek ikasten eta praktikatzendituzten kirol ezberdinen erakustaldiaegin zuten. Haurrak, lau ekipotan bana-tu ziren eta elkarren lehian jolas eginondoren, gurasoak ere parte hartugenuen sokatira saio bat eginez. Egunpositiboa izan zen eta kirol festa urteroirailean egitekotan geratu gara. Kirolegunaz gain bestelako ekitaldiak ereantolatu ditugu:

IHAUTERIAK:

Ihauteriak ere ospatzen dituzte gurehaurrek, eta Eskolako mozorro des-fileari bukaera pozgarria emateko,Guraso Elkartea txokolatada beroa egiteaz arduratzen gara, gero bizko-txoekin hartzeko. Bestalde, herrikoburuhandiak ere ateratzen ditugu festa-ri bukaera emateko.

BOLONDRESEI ESKERRONA:

Guraso Elkartean Laguntzaile askoditugu, bai eskulanak emateko baimusika tailerra emateko ere eta guztihauei afari bat eman zitzaien Otzaur-teko Bentan. Badakigu bolondreshauen lana afari batekin ez delaordaintzen baina gutxienez gure eske-rrona agertu nahi genieke.

IKASTURTE AMAIERAKO FESTA:

2001-2002 ikasturtea bukatu zenegun berean, ekainaren 21ean, arra-tsaldez haurrentzat puzgarriak etajokuen tailerra jarri genituen eskolakopatioan. Denontzat egun pozgarri etaalaia izan zen. Aurten, berrikuntzamoduan joku-tailerra ekarri zen etaarrakasta handia izan zuen. Imajinaziozegindako tramankulu ugari ikusteko etahauekin gozatzeko aukera izan genuenbai guraso eta baita haurrek ere.

IKASTURTE HASERAN, ANTOLAKUNTZA LANAK

Ikasturte haseran, haurrentzat libu-ruak eta txandalak ekarri behar izatenditugu; horretarako, haur bakoitzarenbeharren berri jakin eta horren ondorenegiten da materialaren eskaera.Bestalde, liburu eta txandalen banake-ta egiten dugu horretarako gurasoeiaurrez jakineraziz noiz eta non banatu-ko diren.

Xabier Intxaustiri ere irailaren 1etikekainaren 15era egiten zaio hitzarme-na. Nahiz eta ikasturtea irailaren erdialdera hasten den, antolakuntza lanakburutzeko ikasturtea hasi baino lehenkontratatzen dugu.

IGANDETAKO BIDEO EMANALDIA

Hamabostean behin Kultur EtxekoAreto Nagusian pelikula bat botatzendugu, era horretara gure haurrekherrian bertan pelikula lagunekin ikuste-ko aukera izaten dute. Gurasoen arteanigandeetan pelikula botatzeko zerrendaegiten da eta normalean ikasturteosoan pelikula bat botatzea dagokigu.

Takolo, Pirritx eta Porrotx Tobera Musika Eskolako haurrekin

U r t e k a r i a

47

abesteko aukera izan zuten, seguraskiegun ahaztezina izango delarik hauen-tzat. Saioaren ondoren, txokolate beroabizkotxoekin eskeini genien bertaratuei.

HAUTESKUNDEAK

Aurten, hautekunde urtea izan daGuraso Elkartean. Azken legediarenarabera, hautatua izaten dena, 4 urte-rako Guraso Elkarteko partaide izangoda eta, urte horiek eginda gero 8 lagunirten dira Elkartetik; eta beste 8 berrisartu. Hona hemen irten direnak etasartu direnen zerrenda:

TAKOLO, PIRRITX ETA PORROTX

Azaroaren 10ean Takolo, Pirritx etaPorrotx ekarri genituen Zegamara.Pailazo hauek ekartzeko, bi dirusarreraditugu. Bata, egun bereko sarrerak etabestea, Zegamako Udalak ematendigun dirulaguntza.

Aurten iaz baino jende gutxiago izandugu, 450 inguru, behar bada aurrekoegunean Ataunen ikuskizun bera ze-goelako izango zen.

Aurten ere, Tobera Musika Eskolakohaurrek pailazoekin batera dantza eta

Irten: Olga Urbizu, Pili Elorza, EdurneAlbizu, Eusebio Arrizabalaga , GillermoZubizarreta, Hortensia Perez, JoseRamon Ormazabal, (Mikelar Mendiaekainean irten zen).

Sartu: Joxe Anjel Telleria, JuanKarlos Azurmendi, Edurne Ormazabal,Jose Manuel Etxaide, Iñaki Irastorza,Amaia Atxa, Mª Karmen Laskurain etaJesus Berasategi.

Geratzen direnak: Mari SolApaolaza, Alberto Aierbe, MikelUrbiztondo eta Mikel Berasategi.

ZEGAMAKO ODOL EMAILEEN ELKARTEAOdol emaileen elkartea, Zegaman

odola urtean bitan emateko prest dau-den zegamarrek osatzen dute.Normalean, odola emateko zita udabe-rrian eta udazkenean izaten dugu, aurten martxoan eta irailean emandelarik. Odol emaileok, geure fitxate-gian dauden odol emaileei zuzenekoeskutitz bat bidaltzen diegu eguna etaordua jakineraziz eta odola emateko biordu lehenago ezer jan gabe egotearenkomenigarritasuna gogoraraziz; bestal-de, inoiz eman ez duenak eta emannahiko balu ere, herriko dendetan hain-bat kartel ipini ohi ditugu odola emate-ra gonbidatuz, lehengo aldiz emanondoren, honek ere zuzeneko jakine- Mari Karmen Arrieta domina jaso ondoren

razpenak jasotzen ditu eguna iritsibaino zenbait egun lehenago.

Beraz, zegamar adiskidea, odolaematea pentsatuta baduzu, zatozdatorren udaberrian gure artera.Zalantzarik baduzu pasatu duzun gai-tzen bat dela edo ematerik baduzunedo ez, odola emateko egunean,eman aurretik mediku batek galdeketaxume bat egingo dizu eta bertan argi-tuko dizu zure egoera zein den.

MARI KARMEN ARRIETARI DOMIÑA

Urtero Goierriko Odol EmaileenElkarteak bailara mailako batzar bategiten dugu eta joan den azaroaren16an egin genuen Liernin aurtegoa.

Batzar horretan 25 aldiz odola emanduten odol emaileei errekonozimendudomiña bat banatzen zaie eta aurten-goan, zegamarren artean Mari KarmenArrieta genuen odol kopuru hori eman-da eta zegokion domiña eman zitzaion.

• Apirilak 5: Bertso-poteoaherriko kaleetan zehar XabiArakama eta bere lagunektrikitixaz alaiturik.

• Apirilak 6:

-Egun guztian zehar graffitierakusketa herriko plazan.

- Gauean kontzertu erraldoiaherriko kiroldegian; bertan,honako talde hauek partehartu zuten: KAOTIKO,Sobredosis de Mistol etaApartheid hil.

Aipatu, kultur aste hau osoarrakastatsua izan zela,herritar nahiz kanpotar ugarikparte hartu zutelarik.

Abuztuaren 30ean, herrikojaiak zirela eta, Goierrikobertsolari gazteen eta trikiti-larien kalejira antolatugenuen.

Azaroaren 9an, San Martinegunean, odolki eta txorixootartekoen salmenta-postuaipini genuen, modu honeta-ra, herriko festa giroan partehartuz eta bide batez gurebehar ekonomikoei aurreeginez. Honez gainera, jana-riz eta edariz beteriko saskieder bat zozketatu genuen,honen irabazlea MikelBerasategi zegamarra suer-tatu zelarik. Esan gabe doa,honetarako herriko Ostatuaklaguntza eman zigula, etalerro hauek beraiei eskerrakemateko izan daitezela.

Urteari amaiera emateko,Gazte Herexako BatzarOrokorra burutuko dugu,urte honetako balorazioaegin eta honekin bateradatorren urtera begira plan-gintza orokorra osatu asmoz.

Zegamako Gazte HerexaElkartearen eskutik honakoekintza hauetaz gozatzekoaukera izan dugu 2002. urte-an zehar:

Apirilaren 2tik 6ra bitarteanGazte Aste Kulturala antolatugenuen, bertan honakoekintza hauek burutuz:

• Apirilak 2: "Alpamayo:

Andeen bihotza" deiturikodiapositiba emanaldia.

• Apirilak 3: "Drogen era-bilpena eta bere ondorioak"izenburupean hitzaldiaAsakagintzaren eskutik.

• Apirilak 4: "Itoitz, bosturtez borrokan" bideo emanaldia.

GAZTE HEREXA ELKARTEA

Zegamako gazte talde bat sagardoa banatzen


48

Amezti Mendi Elkarteak Candachura antolatutako bidaira joandako herritarrak

AMEZTI ELKARTEA

Egunak joan eta egunak etorri, konturatu ere egin gabe jadanik urteapasa zaigu. Oraintxe urtebete izangoda azkenengo aldiz gu, honelako aldizkari batean, elkarrekin topo egingenuela. Harrez geroztik, herrian gauzaugari gertatu da orainartekoan ikusiduzun bezala eta guri dagokigunez ere,gure elkarteak parte hartu duen zenbaitekintzen berri emango dizuegu oraingoan:

Urtea, nahiko turroi, mazapan etapolboroi jan ondoren lasai xamar hasibeharrean ikusten ginen eta hasieramalkartsu horren ondoren forman jartzen lagunduko zigun ekintza batekinhastea egokia iruditu zitzaigun. 1.goirteera, negu amaieran izan zen,Otsailaren 23an, Candanchura. Goi-zeko 6:00tan Zegamatik atera gine-nean hotza eta euria egiten zuen bainaautobusean denok, bertara iristerakoatertuko zuenaren esperantzarekingeunden. Ez zen hala gertatu, euriaatertu gabe ari zen, baina hala eta guztiz ere ez ginen eskiatu gabe geratu. Batzuentzako eskien gaineanlehenengo eguna zen eta nahiko lan ibili

zuten bi ohol mehe horien gainean zutikirauteko ahaleginak egiten, baina horibehintzat lortu zuten eta ez da gutxi!Eskiatzen zekitenek, eguna, beraienteknika hobetzeko aprobetxatu zuten.Egun polita pasatu ondoren, argazkitxobat atera eta gauerako etxeruntz abiatuginen.

Martxoan sartu bezain pronto,Amezti Elkarteak Batzar Orokorra egiten du (martxoaren 9an). Oraingoan,Eduardo Telleria eta Elixabet Arrietaatera dira zuzendaritza batzordetik etaera berean, Jesus Mª Larrea eta ArrateIgoa sartu dira. Lerro hauen bitartezatera direnen lana eskertu eta sartudirenei animoak eskeini nahi dizkieguelkarteko bazkide guztiek.

Udaberrian gaude, eta mendira joate-ko eguraldi aproposa egiten oraintxehasten da. Eguraldia esan dugu baina,Amezti Mendi Elkartearentzat ez dagooztoporik mendira joateko garaian.Urtean zehar zenbait irteera antolatuditu Euskal-Herriko zenbait lurraldetanbarrena (gutxi gorabehera hilean irteera bat).

Garai honetan, lore eta belar berriakateratzen dira eta elkarteak ere oraingohonetan bazkide berri baten eskaeraizan zuen: IÑIGO AIZPEOLEA LEGOR-BURU. Ekainaren 22an,anaitasun afariaaprobetxatuz, Batzar Orokor Bereziaegin zen eta bazkide berriaren onarpe-naz gain IÑAKI OTAEGI ALBISU bazki-dearen baja eskaeraren onarpena egingenuen.

Mendi Elkartea aipatu dugunez, esanbehar da udaberriko irteeraz gain,uztailaren 7an egin zen I. Zegama-Aizkorri Mendi Maratoia dela eta honen

antolaketan murgiltzen hasi zirela etamendi irteerak pixkanaka gutxitzen joanzirela. Horien artean uztail erdialdeanegiten den pirineotako irteera bertanbehera utzi beharrean gertatu zenmaratoiaren antolakuntza ematen arizen lana zela eta. Hasiera batean atzeratzea erabaki zen, baina arrazoiezberdinengatik, azkenean, pirineotakoirterarik gabe geratu gara. Segurudatorren urtean ez dugula irteera horretara hutsik egingo.

Amezti Mendi Elkarteak, zereginzuzena izan du udaletxearekin etaEuskadiko Mendi Federazioarenlaguntzarekin batera maratoiaren antolakuntzan izugarrizko arrakasta lortuz, eta hurrengo aldietarako mailaaltua jarriaz. Gure mendi elkartea-rentzat oso erronka handia izan da etahorregatik, parte hartu zuten herritarguztiei eskerrak eman nahi die lerrohauen bitartez. Era berean, erronka horihobeagotzeko datorren urteko mara-toiaren prestaketan, animoz eta espe-rantzaz murgildurik daudela adierazieta beraien ezinbesteko laguntza eskatu ere bai.

Urte sasoi honetan ez dugu besteekintza berezirik izan, festetako paellalehiaketako bi bikoteren partehartzeaez bada. Iazko urtean, elkartea, saria-ren garaile suertatu zen dakizuenez,aurtengoan ez da zorterik egon.Hurrengo baterako utziko dugu!

Irailean sartu gara honezkero. Udaz-kenaren atarian gaude. Zuhaitzei hostoak erortzen hasten zaie eta tamalez, eta pena haundiz, oraingohonetan gure ameztiaren hostotako baterori eta udazkeneko haizeak eramandu. Irail honetan, PAKO ANATXEk utzi

U r t e k a r i a

49

Amezti Mendi Elkarteko kideak paella lehiaketan

egin gaitu, gure elkartean hutsuneautziz. Goian bego. Bere nahiari erantzu-na emanez, bere ordez, JOSEMANUEL DEBA ARRIOLA, bere ilobageratu da bere bazkide zenbaki, eskubide eta betebeharren arduradun.Urriaren 25an egin genuen bazkidearteko afaria aitzakitzat hartuz egin zenBatzar Orokor Berezian, onartua geratuzen. Bazkide afari hau, orainartekolehenengoa zen eta gehiagotan eginbeharreko afaritzat jo zen, afalondoanizan genuen solasaldi eta giro jatorragatik.

Urtea amaitzen ari zaigu eta aurten ezdugu ez mus txapelketarik eta ez tutetxapelketarik antolatu. Elkartea beste

gai batzutan murgildua ibili da eta konturatzerako denbora gainera etorrizaigu eta ezin izan ditugu antolatu.Honek ez du esan nahi datorren urteanez dugunik txapelketarik antolatuko, ezhorixe! Jakin bi txapelketak ez badirabat behintzat antolatuko dugula, ziuregon!

Abenduan, eta amaitzeko, urterokoeguberri aurreko afaria egin dugu elkar-tean abenduan sartu bezain pronto.Afari honekin, neguari eta gaboneiongi-etorria eman diogu, datorren urte-rako elkarterako nahi onak zabalduz.

Honekin, eta zu datorren urterarteagurtuz, gabon eta urte berri oparo batopa dizu Amezti Elkarteak.

ELKARTU NAHITXIRRINDULARIELKARTEA

Elkartu Nahi Txirrindulari Elkarteak 3txirrindu froga antolatzen ditu urtero.Lehenengo froga apirilaren 13an izanzen, bertan 1 eta 2. mailako kadeteakparte hartu zuten. Helmugara iritsi zirenlehenengo hiruak hauek izan ziren:

KADETEAK 1.- Ruben Zabaleta – Urrutia Inter Sport2.- Unai Aranzabal - Igartua3.- Ion Garate – Tximela Kuota

Bigarren froga Maiatzak 26an eginzen, jubenilen froga, eta ondoren ditu-gu lehengo hiru postuetan geratu zirentxirrindulariak:

JUBENILAK1.- Ivan Iriondo – Suslex2.- Iñigo Andreu – Muebles Ordizia3.- Axier Mujika – Muebles Ordizia

Txirrindularitzako hirugarren frogaridagokionez, abuztuak 25ean ospatuzen, San Bartolome Jaietan hain zuzenere. Bertan afizionatu kategoriako txi-rrindulariak partehartzaile izan geni-tuen. Klafisikazioa honelaxe geratu zen:

AFIZIONATUAK1.- Aitor Perez – Caja Rural2.- Ioseba Albizu – Cafes Baque3.- David Lopez - Cafes Baque

Aritz Irastorzak ondoko frogetangaraile edo aipatzeko postuak lortu dituaurtengo urtean:

1) Gipuzkoako Txapelketa, erlojuarenkontrako froga ekipoka. Bere ekipoedo taldea lehenengo postuan geratuzen, taldea Muebles Ordizia da.

2) Gipuzkoako Txapelketa, erlojuarenkontrako froga bikoteka. Aritz lehe-nengo egin zuen Munduate bikotelagun zuelarik.

3) Gipuzkoako Txapelketa linean.Seguran ospatu zen frogan 3. pos-tuan geratu zen Aritz, eta Mendaronaldiz, 2.

Ruben Zabaletak oso denboraldiona izan du aurtengoa. Parte hartuduen froga gehienetan lehenengo 5postuetan ibili da onenekin batera etaazpimarratzekoa da, lehenengo postua5 aldiz lortu duela.

Ondorengo herrietan ospatutako fro-getan geratu da lehenengo:

Beasain, Zegama, Zumaia eta Tolo-san ospatutako bi frogetan ere lehe-nengo saria lortu zuen.

Gipuzkoa eta Euskadiko Pistan ereparte hartu du Rubenek, bietanTxapeldun Orde geratu delarik.

Eneko Iraola eta Oier Arkonadaktxirrindularitzan lan asko egin dutelaaipatu behar da. Urrutia Inter Sport tal-dean dabiltza Rubenekin batera etalankidetzan lan aparta egin dute.

Aitor Perez zegamar txirrindulariospetsua, oso ondo aritu da txirrindula-ritzan aurtengoan ere. 30 frogatan izanda Aitor eta 6 garaipen lortu dituelaesan behar. Gainontzeko frogetan erepostu onak lortu ditu mutil honek, lehe-nengo 5en artean froga askotan helmu-gara iritsiz.

Lortutako 6 garaipenak honakohauek izan dira:

Ororbia (Espainiako Kopa)Beasain (Klasika)Memorial Gervais CRI, Gipuzkoa(Erlojuaren kontrakoa)UrdiainZegamaGoierriko bueltako 3. etapa

Ruben Zabaletakadetetako

karrerako lehensaria jasotzen


50

Lerro hauek idazterakoan eta amaitzeardagoen 2002. urte honetan zeharTartaloetxe Kultur Elkarteak egin edo bul-tzatu dituen ekitaldi kulturalak aipatzeare-kin batera ezin dugu aipatzeke utzi azkenhilabete hauetan elkarteak gainean izanduen eta oraindik duen mehatxua.Madrildik aginduta, egiten ditugun ekime-nak oztopatu eta elkartearen lana bertanbehera uzteko asmoa dute. Gure Kulturegoitza itxi nahi digute! Izan ere, gu ezomen gara talde kultural bat, terroristabaizik. Guri, administrazioak, gehienetan,ateak isten dizkigu, dirulaguntzak ukatzendizkigute, gure ekimenen inguruko berriakixiltzen dituzte egunkari, irrati, etab.etan.Baina gu herri honetan sustraituak gaudeeta izen batekin, bestearekin edota izenikgabe, asko edo gutxi, jakin dezatela gureaitaren etxea defendatuko dugula! Etaaurrerantzean ere hemen izango garelaherri kulturaren aldeko ekimenak antola-tzen eta bultzatzen. Aurten ere, urterokoekintzez gain, zerbait berezia aurrera eramaten saiatu gara, hala nola, XXI.Mende hasierako Zegamako Artzaintzariburuzko monografikoa edota San MartinPeriaren "25. urteurrena" ospatzekoasmoz egin dugun baserri giroko bideoa.

Ondoren Tartaloetxe Kultur Elkarteakazkenengo urtekaritik orain arte gauzatudituen ekimen batzuren aipamen labur bategitera goaz:

HERRI KIROL JAIALDIA2001eko abenduaren 22an euskal presoeta iheslarian senideen aldeko Herri KirolJaialdia antolatu zuen Tartaloetxe KulturElkarteak herriko kiroldegian. Euskalpreso eta errefuxiatuen senideei elkarta-suna adieraztea zen gure asmoa.Bertaratu ginenok aukera ederra izangenuen herri kirol jaialdi osatu batekingozatzeko. Bertan, aizkoran eta trontzan,J.J. BARBERENA eta J. I. FLORES, A. SENOSIAIN eta herriko semea dugunJ.M. ESNAOLAren aurka aritu ziren.Atxurrez egur mozten eta oholak erazaharrean ateratzen, berriz, KAÑAMARESanaiak, eta harrijasotzen ELOSUKORTA.Tartekatuz, bertsolariak giroa berotzekoprets.

TARTALOETXE PELOTA ELKARTEA SORTURIK

Tartaloetxeko zuzendari batzordeak,2002ko otsailaren 4ean, erakundearenbarnean izen bera izango duen PelotaKirol Elkarte bat osatzea erabaki zuen.Otsailaren 20az geroztik, EuskoJaurlaritzako Kultura Sailak onespenaeman eta kirol elkarteen erroldan sartzeaerabaki zuen. Beraz, pelotan federatu nahi dutenek Zegaman badute aukeraparegabea.

VI. ARRANTZA LEHIAKETAApirilaren 17an antolatu genuen aurtengoarrantza lehiaketa, 16 urte edo gutxiagozutenentzat. Aurtengoan ere partaide faltarik ez zen izan, baina nabaria izan zenamuarrain eskasia. Bertaratu ziren hama-sei arrantzalek neurriko lau amuarrain ateratzea besterik ez zuten lortu. Hala ere,hori ez zen izan aitzakia Tartaloetxek deneieman zien opariak jasotzeko. Aurtengoirabazlea Arkaitz Berasategi suertatu zen,hiru amuarrainekin, eta bigarren MikelBerasategi amuarrain batekin. Zorionakpartehartzaile guztiei.

TARTALOETXEREKIN SAGARDOTEGIRAMartxoaren 23an Tartaloetxek debaldekoautobusa jarri zuen nahi izan zuten herri-tarrentzat Astigarragako Etxeberria sagar-dotegira joateko. Esan beharrik ez dagoautobusa bete zela, batez ere herritar gaztez. Iluntza-gaua eta goizaldea ere giroparegabean igaro zuten bidaiariek.Honelako "auzo lanetarako" oraindik prestatzen da jendea, ala jaina!

III. TUTE TXAPELKETAApirilaren 27 jokatu zen aurtengoTartaloetxe III. Tute Txapelketa azkarra.Bertaratutako bikoteen artean 2002. urte-ko irabazleak Jose Telleria eta AntonioOiarbide "lokatxa"k osatutako bikoteaizan zen. Sarien banaketa ondoren, parte-hartzaile guztientzat arkuma afari ederraantolatu genuen txapelketari bukaera onaemateko asmoarekin.

ELKARTEAREN EGUNAAurten eta lehen aldiz, Tartaloetxe KulturElkartearen eguna ospatu genuen maia-tzaren 11an. Bertaratu zirenek bazkari

eder eta giro bikainaz gozatzeko aukeraizan zuten. Kontuan izanik 9. urteurrenaospatu dugula, bagenituen hamaika arra-zoi honelako festa antolatu eta bertanparte hartzeko.

IV. BERTSO AFARIAAzken urteetako usadioa jarraituz aurtenere nahi izan zuten herritarrentzat hirubertsolarik alaituriko saioa antolatu zuenelkarteak. Bertaratutako hogehitabostherritarrek gozamen ederra izan zutenMikel Mendizabal, Aitor Sarriegi eta IkerZubeldiaren bertsoak entzutean.

ZEGAMAKO ARTZAINTZAREN ALDEGehienetan herrietan, pretsona ospetsuakizaten dira omenduak. Tartaloetxetik ikusigenuen herritar arruntak ere oso "ospe-tsuak" eta beharrezkoak garela herriakaurrera egingo badu. Herritarrok herrikodenda, taberna, botika, harategi,...etan ezbagina ibiliko zer herri izango genuke?Hori horrela izanik aintzinako herritarrenondorengoak, artzainak, Zegaman orain-dik ugariak ditugula ikusi genuen, agianbeste herririk ez da izango hainbat ditue-nik Gipuzkoan. Asmo horrekin, lantxo bategin genuen, XXI. Mende HasierakoZegamako Artzaintza izenarekin mono-grafiko liburuska erara. Gure asmoa zerazen: herritarrok ez ezik udalak ere lagun-tzea gure proiektua kaleratzen, Zegamakoartzainen omenez, eta jai egun batekinbukaera ematea. Lehen asmoa 2001. SanMartin Periaren inguruan ateratzekoabazen ere, gu aurkeztu gineneako udalakbere programa itxita zuela eta ez zen posible izan elkarrekin ateratzea. Hala ere,asmoa egi buhurtu genuen, 2002. ekaina-ren 30ean. Egun horretarako liburuskaren1000 ale banatu genituen herritarren arte-an, eguerdian kioskoko plazan aurkezpe-na, bokadutxoak, herri kirol ikuskizuna,etab... eskeini genituen. Ondoren bazka-ria izan zen, Ostatura bertaratu ginen 146lagunontzat. Bukatzeko bertaratutakoZegamako artzainek, herritarren izenean,Tartaloetxe Kultur Elkartearen eskutik,esker ona azaltzen zuen oroigarri banajaso zituzten. Berriro ere eskerrak emannahi dizuegu zuen laguntza eskeini zenu-tenei guzti hau posible izateko. MILAESKER.

Tartalo Elkarteak artzainei egindako omenaldia

TARTALOETXEKULTURELKARTEA

U r t e k a r i a

51

PAELLA TXAPELKETAAurten ere, San Bartolome jaietan progra-maturik zegoen paeila txapelketan Tarta-loetxek parte hartzeaz gain, lehenengosaria berenganatzea lortu zuen bertaratuziren zortzi elkarteetako bikoteen artean.Tartaloetxeko irabazle bikotea AmaiaGorospe eta Eider Arrietak osatua izanzen. Gaizki ez litzateke egongo hurrengourteko elkarte egunean bazkideei ere era-kustea etxean ere zer egiteko gai diren.ZORIONAK!

X. MUS TXAPELKETAAurtengo txapelketan hogeita bat bikotekparte hartu zuten. Beti bezala, kanporake-ta iraileko azken ostiralean jokatu ondo-ren, finala urriaren lehenengo ostiraleanizan zen. Bikote irabazlea Jesus

Urbistondo eta Mikel Urbistondok osatuaizan zen, irabazleordekoa berriz Mª JoseZurutuza eta Joakin Barandiaranek osatutakoa. Bikote onentzat izan zen bai-tere elkarteko lehen bikotearentzat jarrita-ko saria. Bereiztasun bezala aipatu deza-kegu, gure elkartean –eta agian Zegamanere bai- emakume batek parte hartu duenlehen aldia izan dela. Esan beharrik ez,zoriontzekoa dela eta beste guztiak ereanimatzen ditugu, honelako ekintzetangenero arteko berdintasuna bultzatuz.

SAN MARTIN PERIA BIDEOAPeri hau, antzina antzinatik, Zegamakobaserritarrei esker ospatzen dugula esandezakegu. Beraiek izan dira eta dira perihonen benetako saltsa eta piparra. Aurten bete dira 25 urte (1977) peria gaur ezagutzen dugun bezala, hau da,

ganadu-lehiaketa modura, ospatzendenetik. Tartaloetxetik saiatu gara urteurren hori ospatzen eta horretarakobideo bat kaleratu dugu. Bertan baserrigiroko bilduma bat argitaratzen da: San Martin Peria (2001), idi perraketa,apostua, txerri hiltzea, Zegamako artzainen omenezko bazkariko argaz-kiak,... Eskuratu nahi duenak herriko den-detan dauka 10 euroren laguntzaren truk.

TXAKOLI DASTAKETASan Martin peri inguruan aurten ere txa-kolin dastaketa antolatu dugu elkartearenaurrean kalean giro txarra zegoelako(euria geratu gabe), edota txakoli egarriazegoelako, ehun eta larogeita hamabibaso saltzera ailegatu ginen. Badirudi,gure herrian txakolina edateko ohiturahandirik ez baldin badago ere, festa giroan antolatuta edangarriagoa dela.

TARTALOETXEKO ERRIFA IZUGARRIA

Aurten ere antolatu ditugun ekitaldi kultu-raletan erabili behar izan dugun eurokopurua ikusirik, eta beste elkarte batzukbezala gureak udaletxetik dirulaguntzarikjasotzen ez duenez, inoiz baino beharhandigoa daukagu herritarren laguntzajasotzeko. Horretarako saski izugarribaten zozketa antolatu dugu abenduaren27rako. Saskia eta errifak Manolo edarite-gian daude ikusi eta laguntza eman nahiduenarentzat. Aurrez esker mila eta URTEBERRI ON guztioi!

Paella lehiaketako partaideak, txapeldunak tartean: Eider Arrieta eta Amaia Gorospe

KASINO ELKARTEAUrteroko kasinoko bertso jaialdia otsaila-ren 23an burutu zen. Orainarteko dataurtarrilaren azken larunbata izan badaere, Bertsolari Elkarteak data horretanbeste ekitaldi bat antolatzen duelako,gure data otsailera aldatu beharrean ger-tatu gara.

Otsailaren 23an, Zegaman BertsolariTxapelketako azken finalistak izan ziren,hona hemen beraien zerrenda:

Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, AitorMendiluze, Jon Maia, Jesus Maria Irazu,Unai Iturriaga, Igor Elortza eta SustraiKolina. Gai jartzailea, Laxaro Azkune izangenuen.

Bertso saio ederra izan genuela esanbehar eta aukera ederra Zegaman bertan8 bertsolari onenak zuzenean ikusteko.

KASINOKO XIV. IPUIN LEHIAKETA

Aurten XIV. Ipuin Lehiaketa antolatu duguKultur Etxea eta Eskolaren laguntzaz,antolaketa lanetan guztiok genuen parteajarriz. Ipuin ederrak irakurri ahal izan geni-

tuen eta baita txikienen marrazki ederrakikusi ere. Hona hemen Ipuin Lehiaketakogaraileak:1go maila: LIBE GALDOS ETA IBAIARRIZABALAGA2. maila: JOSUNE AZURMENDI ETAJOANE URZELAI3. maila: ONINTZA ARAKAMA ETA JANI-RE MATXINANDIARENA4. maila: IDOIA ZUBIZARRETA ETALIERNI ORTIZ5. maila: JON IRASTORZA ETA ERIKAURZELAI6. maila: DAVID PANADERO ETA JENNI-FER CASANOVA

KASINOA OBRATANAurten, obra urtea izan dugu eta kasinoanaldaketa sakonak eman dira. Sukaldea era-bat berritu da eta bazkideei zerbitzu egokiaemateko moduan jarri da. Sukaldean hona-ko tresna hauek sartu ditugu:- 2 labe - 8 su- salamandra - mikroondas- ontzi garbigailua - mobiliario guztia- plantxa - mahai eta silla berriak 44 lagunentzat

Inbertsioa 42.000 � ingurukoa izan da.

Aipatu behar, 30 bazkide berrik izenaeman dutela eta momentu honetan 100bazkide garela denetara. Eskaera gehiagodagoenez "lista de espera" bat ireki da.

Kasinoko XIV. Ipuin Lehiaketan parte hartutako batzuk


52

Maitzaren 26an ospatu zen Jaunartzea

MARTXOAK 23: FEDEAREN TESTIGU.

ARANTZAZURA IBILALDIA.

Garizumako hitzaldiak IñakiBereziartuak eman zituen. Garizumakoibilaldiaren bukaera bezala, eta azkenurteotan ohitura denez, OñatitikArantzazura ibilaldia egin genuen.Gipuzkoako gizon eta emakumeArantzazurako bidean, fedearen testi-gu, erromes. 10.000 erromes bilduginen Elizbarruti guztitik. Zegamatikautobus bat atera zen 30 pertsonekin.

APIRILAK 14: SENDOTZAK

Zorzi gaztek hartu zuten Sendotzakosakramentua. Horietatik bat Zeraingoa.19 eta 20 urteko gazteak. Sendotzahartu zutenak hauek izan ziren: NereaOrmazabal, Nerea Bitarte, NagoreArrieta, Jon Lekuona (Zeraingoa), AloñaLarrea, Saioa Azkona, Esther Arkonadaeta Amaya Garzia.

Juan Maria Uriarte gotzaia izan genuenospaketa zuzentzen. Juan Marik ospa-keta alaia eta bizia egin zuen; eta unebatean baino gehiagotan hunkigarri eregertatu zen.

MAIATZAK 26: LEHENENGOJAUNARTZEAK.

Bederatzi haur izan ziren Jaunartzeaegin zutenak: 5 neska eta 4 mutil.Hauek izan ziren: Oihana Arrizabalaga,Iñigo Atxa, Jennifer Estevez, AmetsEtxaide, Joseba Olaziregi, AritzOlaziregi, Beatriz Otaegi, ArkaitzUrbistondo eta Idoia Zubizarreta.

Esan beharrik ez dago poz eta festagiroa izan zirela nagusi bai Elizan, ospa-ketan, eta bai gero, herrian. Eliza jendez bete beterik zegoen ospaketaorduan. Eguraldiak ere lagundu zigun,goizetik behintzat. Arratsaldez eguraldikaxkarra izan genuen.

PASTORAL KONTSEILUABERRITZEA: URRIAK 6 ETA 13.

Parrokiko Pastoral Kontseilua 14 gizon-emakumek osatzen dute. 14 horietatik8 parrokiko taldeetatik hautatuak izanziren. Talde bakoitzetik bat. Beste seiaknahi duten eliztarrek aukeratuak.Aurrekoek lau urte egin ondoren,

aurten azken 6 hauek berritzea tokatuzaigu. Urriaren 6 eta 13an egindakobozketan hauek izan ziren hautatuak:Jose Luis Galdos, Joseba Izagirre,Santi Arizkorreta, Jose Manuel Landa,Belen Asurmendi eta Maite Ayerbe.

Hauek, beste zortziekin, lau urtetanarituko dira lanean. Denei eskerrikberoenak!.

HERIOTZAK

Josefa Goenaga, Jesus Merchan,Teresa Antia, Lucia Oyarbide, PedroAyerbe, Juana Berasategi, MartinaLarrea, Juana Aristimuño, FranciscoMurgiondo, Maria Ormazabal, AgustinIradier, Maria Alustiza.

BATAIOAK

Maialen Martin, Omaira Parra, BeñatOyarbide, Leire Berasategi, Etor Olarte,Alain Lucas, Nerea Berasategi.

EZKONTZAK

Andres Miguel Lucas- Elisabete Arrieta(Zegaman); Aitor Lasa - Mirari Lardizabal(Otzaurten); Javier Gil - Ainhoa Aldasoro(Otzaurten); Libardo Peláez - OmairaParra (Otzaurten).

SAN MARTIN PARROKIKO ZENBAITEKINTZA ETA OSPAKETA

U r t e k a r i a

53

AITZGORRI FUTBOL TALDEA

AITZGORRI F. K. KADETEENMAILA 01/02 DENBORALDIA

Aitzgorriko kadeteen taldea sendo fin-katu da Gipuzkoako 1. mailako futboltaldeen artean. Aurten beste 15 tal-deekin lehia gogorrean aritu da, taula-ren erdi aldean sailkatzea lortuz etaarazo handirik gabe mantendu dakategoria horretan. Kontutan hartubehar da beste ekipoetako baliabideakhandiagoak direla, bai materialetan, baigiza mailan ere.

Denboraldiari bukaera ematekoDonosti Cupean hartu du parte kade-ten taldeak, oinarrizko futbol txapelketahonetara urtero munduko bazter guz-tietako neska mutilak datoz. Gure inda-rrak, Estatu Batuetako, Suediako,Kanarietako eta Nafarroako beste taldeekin neurtzeko aukera izan dugu,nahiko maila itxurosoa lortuz: 3 partiduirabaziak eta 2 galduak. Hala ere atseginena, hain lurralde desberdineta-ko neska-mutilekin elkar esagutzekoaukera izatea izan da.

Amaitzeko, ezagutu behar da ekipoa-ren talde teknikoak musutruk egindakolana: Javi Eizmendi (1. entrenatzailea),Jesus Perez (delegatua), Roman Leoz(atezainen entrenatzailea), guraso etalagun guztiak. Horiei esker mutilek berefutbol zaletasunari irtenbide bat izandute eta honekin batera, Zegamaherriaren izena Gipuzkoako zelai guztietatik ezaguna izan da. Guztieimila esker.

AITZGORRI F. K. OHOREZKOINFANTILEN MAILA 01/02

DENBORALDIA

Taldearen partehartzea alderdi positi-botik baloratzen hasiko gara. Haseratikzuen erronka oso handia zen, helburuabere kategoria 3. urtez segidan man-tentzea baitzen. Bestalde, plantillanahiko gaztea eta esperientzi gabeazen. Taldearen eguneroko lanak etaesperientzia gehien zuten jokalariek,kategoria arazorik gabe mantentzeaposibilitatu zuen. Azkenik, 8. postualortu zuen taldeak. Biztanle kopuruhandiago eta ondorioz jokalarien auke-raketa handiagoa duten taldeekin joka-tu zen: ANTIGUOKO, EIBAR, REAL

Aimar Leozzegamarjokalaria

Kadeten taldea Ohorezko Infantilen taldea

33

42

46

39

43

55

69

91

68

64

80

133

92

73

101

108

130

108

111

108

64

74

65

68

51

42

58

56

50

45

49

58

2

2

3

5

3

6

7

4

8

6

5

2

3

3

4

3

3

5

6

5

9

9

11

15

13

16

17

19

19

17

20

22

25

23

21

20

18

15

12

11

9

8

8

9

8

9

6

5

77

71

66

65

57

51

43

37

35

30

29

29

27

27

22

18

SOCIEDAD, TOLOSA edo ZARAUTZ,beste batzuen artean.

Liga amaitu ondoren, DONOSTI CUP-en parte hartu zuen Aitzgorri FK Infantiltaldeak uztailean. Finaleko 4.ean kanpo-ratu zuen penaltiz Oñatiko ALOÑAMENDI taldeak. Aurretik bigarren faseanegon zen, Sueziar, Alemaniar, Amerikareta Valentziarrekin jokatu eta gero.

Datorren ligaren hasera esperantzaga-rria da, lehen esan bezala 8. postuanaurkitzen da eta helburua garbi dute,kategoria mantendu, GOIERRIn errefe-rentzia puntu izaten jarraituz.

Lerro hauetatik Zegamako haur etagurasoak animatu nahi ditugu proiektuhonetan parte har dezaten, Gipuzkoakotalde onenen artean egotea lortzeko.

2001-2002 DENBORALDIAKADETEEN 1. MAILA • AZKENEKO SAILKAPENA

Post. Taldea Punt. + - =

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Aldeko Kontr. Golak Golak

ZARAUTZ K.E.

EIBAR S.A.D.

ARETXABALETA -ALMEN K.E.

ELGOIBAR C.D.

UROLA K.E.

ANAITASUNA F.T.

AITZGORRI K. F.

BILLABONA K.E.

EUSKALDUNA S.D.

MUTRIKU F.T.

ILINTXA S.D.

INTXURRE K.K.E.

LENGOKOAK " B " S.D.

ORDIZIA K.E.

IDIAZABAL K.E.

EIBARTARRAK F.T.


54

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

Noiz eta non jaio zinen?

Donostian jaio nintzen 1923an,ilbeltzaren 1ean. Kasakunara eramanninduten eta Murgin ume jaioberribat hil zelako haren ordekotzat eka-rri ninduten.

Zein lanbide izan dituzu zure bizitzan?

Asko. Alustizarekin 42 urte eginnituen perra fabrikan. Perra fabrikatikirtendakoan baserriko lanak eta sas-kiak egiten aritzen nintzen.

Noizdanik izan dira Murgin saskigileak?

Nire aita zana, 30-35 bat urterekinjoan zen Ormaiztegira saskigintzaikastera. Ormaiztegin bere aitarenlehengusu bat omen zen saskigilea etahan ikasi zuen ofizioa. Ni juxtu juxtuakordatzen naiz saskigintza ikasteranola joan zen.

Etxean aitaz gain beste inor aritzen alzen ofizio honetan?

Bai, Emilia arreba eta Antonio anaia;eta neu ere bai, perra fabrikan lanegin ondoren. Nik aitari lan nola egi-ten zuen begiratuta ikasi nuen ofizioa.

Hiru lagunentzako lanik izaten al zengarai hartan? Nongoak ziren erosleak?

Klienteak normalean herrikoak izatenziren. Herriko baserritarrak eta batezere perra fabrikea. Perra fabrikarakoegunean 50kg perra sartzeko 20 batsaski egiten genituen eta 100 kg perrasartzekoak 18-20 bat.

Beraz, perrak saskitan garraiatzenzituzten, eta nora eramaten zituzten?

Otzaurteko estaziora, han bagoietansartu eta zegokien destinora. Saskiak,kaxak baino nahiago izaten zituztenperrak garraiatzeko zumitzak zertxo-bait zeditu egiten baitu eta ondoriozpuskatu gabe iristen ziren iritsi beha-rreko tokira, kaxak berriz puskatu egiten omen ziren.

Nolako saskiak ziren perrak garraia-tzeko hauek?

Kaxa antzekoak ziren, lau kantoikoak,eta gainean tapak izaten zituztenkaxa bat bezela itxita geratzeko. Gero

soka edo flejen bidez ondo itxita jartzen ziren, bidaian ireki ez zitezen.

Nondik ekartzen zenuten materialasaskiak egiteko?

Inguruko basoetatik, bai Zegama-koetatik eta baita Mutiloa, Ormaiz-tegi, Segurako Española menditik,Ezkiotik e.a. Azken finean entresakaegindako basoetan egoten zen gure-tzat materiala. Urtean bi kamionkadaedo ekartzen ziren, eta Beruntze-Txiki baserriaren barrenean ur depo-sitoa geneukan eta han sartzengenuen egurra, egur iharrak ez baitubalio saskiak egiteko; Beruntze-Txikitik Murgira astoz garraiatzengenuen lehengaia, eta Murgin bestehiru deposito ere bagenituen egurramantentzeko.

Zein egur mota erabiltzen zenuten?

Gaztain altzuma perra-saskiak egite-ko. Baserrietarako aritza; Aritzezkoaizaten da sendoena. Klientearen gustora egokitzen ginen. Urritzarekinsaskiak egiten zituenik ere bazen.

Sendotasunaz gain zein alde dagobata nahiz bestea erabili?

Gaztaina eta aritzarekin saskiak eginal izateko labea edukitzea beharrezko

ANGEL ARANZA

AGIRREGOIA

“ PERRA FABRIKARAKOEGUNEAN 50KG PERRA

SARTZEKO 20 BAT SASKIEGITEN GENITUEN ETA 100 KGPERRA SARTZEKO 15-18 BAT"

“ NIK AITARI LAN NOLAEGITEN ZUEN BEGIRATUTA

IKASI NUEN OFIZIOA"

U r t e k a r i a

55

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

Angel Aranza Aizkorri atzean duela Murgi baserriaren ondoan

Angel, berak egindako lan batzuekin

da. Ogi labearen barnean bi "asto"ipintzen ziren eta haren gaineanzumitzak jartzen ziren berotu zite-zen.. Hatzaparrak zailduta izatengenituen! Urritzarekin berriz berotugabe lan egin daiteke, TxintxonekoMikaelak egiten zituen urritzarekinsaskiak inguru honetan.

Esango al zenidake zein saski motaegiten zenituzten?

Baserrirako honako hauek izatenziren: kirten-saskia, lepa-saskia, asta-saskia, peazarea eta ximaur-saskia.

Fabrikarako: perra saskia, lau ertzekoa.

Garrafoi saskirik egiten al zenuten?

Garai hartan ez genituen egiten bainagaur egun bai, denbora pasatzeko.

Zein dohai behar da ofizio honetan?

Betiko saskiak egiteko pazientziahandia eta hatzaparrak zailduta. Gauregungo adornuak egiteko imaginaziopixka bat ere bai.

Dirurik eman al du galtzear dagoenofizio honek?

Ez, juxtu juxtukoa. Baserriaren modu-koa izan da. Gaur egun behar badaemango du, kapritxotarako gauzakegiten baitira.

Egun ofizio honetan aritzen den nor-bait ezagutzen al duzu?

Bistaz bat ezagutzen dut nonbait saskigintza ikusita baina ez dakit ezizenik eta ezta nongoa denik ere.

Prest egongo zinateke ofizioa ikaste-ko interesa duenari erakusteko?

Bai, prest nengoke. Garai batean bizegamar pixka batean ibili ziren bainaberehala aspertu ziren.

Baserriko betebeharrekin nola uztar-tzen zenuen ofizio hau?

Nik, lehenik perra fabrikako betebeharra nuen, eta gero neguanbehintzat baserriko lanak eta ondorensaskigintzan aritzen nintzen.

Ofizioa edo afizioa da zuretzat?

Guar egun afizioa. Urte askoan egonnaiz saski bat ere egin gabe, gaur

egun afizio bezela daukat. Niri etabaita edozein etxekori ere saskigintzaalorreko edozein berrikuntza ikusi-takoan begiak joaten zaizkigu. Mo-deloa hartzen saiatzen gara gero etxean egiteko.

Non saltzen dituzu egindako lanak?

Egindako lanak ez ditut saltzen, opa-ritzeko erabiltzen ditut.

Nola ikusten duzu MurgitikZegama?Asko aldatu al da?

Goitik behera( irrifarrez). Murgixarritikinork uste ez duen bistak daude, hasiBentatik eta Ikaitzerainoko bistadago. Ikaragarri aldatu da. Lehenpapelerako eta perra fabrikako tximi-niak martxan ikusten nituen, etxe gutxiago e.a.

Zein hobakuntza egingo zeniokeherriari?

Lehendabiziko gure auzorako kami-noa konpondu. Beste gainerakoan nigustora nago herrian.

Zer eskatzen diozu urte berriari?

Osasuna eta pakea.

“ EGINDAKO LANAK EZDITUT SALTZEN,OPARITZEKO

ERABILTZEN DITUT"

EDURNE ALBIZU


56

Maiatzak 3, Santa Kruz Egunean, meza izan genuen OlaberrikoSanta Kruz Ermitan iluntzeko 19:00etan. Irailean ere, Santa Kruztxiki egunean, hilak 14, meza ospatu zen Santa Kruz Ermitan.

San Bartolome Jaietan, abuztuak 26an hain zuzen ere, toka txa-pelketa antolatu genuen urtero bezala. Jende ugarik parte hartuzuen ekintza honetan eta bertako irabazlea Tomas Lasa izan zen.

OLABERRI ELKARTEA

ZEGAMAKO

EHIZTARIEN

ELKARTEA

BELEA ELKARTEAAurtengoa ez da uso urte ona izan. Orokorrean Zegamako eta Partzoneriakoeremuan ehiztariek uso gutxi bota dituzte. Datorren urtean behar bada.

Zegamari aurten egokitu zaizkion ehizpostuen zerrenda:

Parajea Postua Parajea Postua

APOTA 13 LARREBIL 2LARREBIL 6 LARREBIL 8ULZAMA 1 ULZAMA 3ULZAMA 7 ITURGAIN 4ALKAIN 2 PORTUGAÑA 1LEOTARAN 6

Partzonerian egindako enkante publikoan gehien ordaindu diren pos-tuak honako hauek dira:

Parajea Postua Enkantea

APOTA 10 9.378,00 �APOTA 12 7.572,00 �AGIÑARAN 4 7.520,00 �AGIÑARAN 6 7.068,00 �AGIÑARAN 0 6.678,00 �AGIÑARAN 2 6.500,00 �LARREBIL 5 6.102,00 �

PATXI KATARAIN ETA JOXE MARI ESNAOLAREN ARTEKO APUSTUA

2.001eko San Martinetan, Jose MariEsnaola eta Iker Zubeldia, Esteban etaJose Mari Arakama anaien aurka arituziren aizkoran. Lehenengo bikoteak ira-bazi zuen apustua eta gau horretan,parrandan ari zirela, Patxi Katarain artzai-na inguratu zitzaion Ezpaleoko mutilariapustua jokatuko ziola desafiatuz. JoseMarik gogoan hartu zuen eta beste egunbatetan, afaltzen ari zirela, Patxi azaldueta berriz apustu kontua atera zen.Aizkolariak gabonak aldera nahi zuenjokatu eta artzainak berriz udaberrian,ardi mozteko garaian, entrenatuta egoteko.

Apustuko eguna, Maiatzak 17ko gaue-ko 22:30ak iritsi ziren. Patxik 4 ardi moztu

behar zituen eta Jose Marik berriz 3kanaerdiko. Biak urduri zeuden. Patxilehenengo ardiak mozten hasi zenean,Jose Maritaz gehiago arduratuta zegoenbere ardiak mozten baino. Gainera, biga-rren ardia moztean, hatz batean ebakiaegin zuen goraizeekin. Azkenean, aizko-lariak 7 bat minututan bukatu zuen berelana eta artzainak berriz, 13-14 minutu-tan.

Bakoitzak 150,25 �tako diru saria botazuten. Sarrera ere jarri zuten lagungarrimodura. Jendearen lankidetza aipatze-koa izan zen: sarrerak kobratzen, egurrakprestatzen, etab. Apustua osatzekoGoenatxo harrijasotzailea ekarri zutelaazpimarratu behar.

Ikuslego ugari inguratu zen Zegamakofrontoira apustua zela eta. Zenbait lagu-nek dirua ere jokatu zuen bataren etabestearen alde.

Orain zain gaude. Hurrengoa noiz?

Patxi Katarain eta Joxe Mari Esnaola lehia bizian

U r t e k a r i a

57

URTARRILA

Erregetako kabalgatan parte hartugenuen bertako jantziak prestatuz.Urtarrilaren 5ean egin zen eta ToberaMusika Eskolarekin lankidetzan erregeeta pajeen jantziak prest jarri genituen.

OTSAILA

Hilak 11an, Lourdesko Amabirjinarenjaia, meza izan genuen JubilatuElkartean, arratsaldeko 17:00etan,gure herriko apaiza den PeioUrriolabeitiaren eskutik eta ondorentxokolate beroa hartu genuen bertara-tutako guztiok.

MARTXOA

Diputazioak antolatutako hitzaldietanizan ginen Miramonen. Bertan, besteherritako jubilatu elkarteen informa-zioa eman ziguten, eta hirugarren adi-neko arazoei buruzko gaiak landugenituen.

Los Arcosera irteera. Zenbait bodega-tako ardoak dastatu ondoren Iratxehotelean bazkaldu genuen.

APIRILA

Elkarteko Batzar Orokorra. Urtekokontuen balantzea egin zen, eta pro-posatutako dena onartu zen.

Junta berritzean aldaketa bat bakarrikegon zen, Mª Dolores Goya irten etaMaritxu Galarraga sartu zen bereordez.

Donostiara bidaia egin genuen.Gizonezkoak Donostiako alde zaharre-an ibili ziren eta emakumeak aldiz, den-

datako eskaparateak ikusten.Eguerdian Oiartzungo Aduriz sagardo-tegira joan ginen bazkaltzera.

MAIATZA

Elkarteko lehenengo eskurtsio ofiziala:Uxueko Monastegia ikustera joanginen, Oliten bazkaldu genuelarik.

UZTAILA

Jubilatu eguna ospatu genuen hilaren14ean. Egun bete betea izan zelaaipatu behar. Lehenik meza izangenuen eta ondoren bazkaria herrikopolikiroldegian. Bazkal ostean bene-tan txalotzeko moduko opariak bana-tu zizkiguten eta dantza pixka bat ereegin genuen.

Bigarren bidaia ofiziala kostalderaegin genuen. Getaria eta Zumaian ibiliginen, bertako paisaia zoragarriakikusi eta Zumaian bertan bazkalduz.

IRAILA

Elkarteko hirugarren eskurtsio ofizialaDurangora egin genuen. Durangokoparrokiko portiko berezia eta aldezaharreko txokoak ikusi genituen:palazio etxeak, monumentuak….badago zerikusia bertan. Aipatubehar, Paco de Lucia gitarra joleospetsuaren etxea ikusi genuela.

Arratsaldean, Zegamarako bueltan,Bergaran geldialdi bat egin genuen,bueltatxo bat eman genuelarik.

Ordizian ospatu zen martxa erregula-tuan parte hartu genuen.Partehartzaileak ondorengo hauekizan ziren:

Jose Urbizu - Maritxu Galarraga

Jesus Telleria - Begoña Etxezarreta

Jose Mª Oiarbide - Serafina Larrea

Donato Arrieta - Dami Etxeberria

URRIA

Gernikako azoka berezira bidaia.Ikusgarria da benetan aipatutakoferia, merezi du joateak. Gazta etafruta txapelketak antolatzen dituzte.Gazta, txakolina…denetarik dastatze-ko aukera izan genuen. Hauez gain,Gernikako produktuak ere salgai zeu-den: indoaba, piperrak, landareak…Baserritar makinaria ere bazegoenikusgai.

Bazkaria Bilboko Montenegro jate-txean izan zen.

AZAROA

Beasaingo jubilatu elkarteko hitzaldie-tara joan ginen.

ABENDUA

16tik 21eko astean Amagoia Murua-mendiarazen hitzaldiak, hilaren 17 eta19an hain zuzen. 16 eta 18an berriz,mus, tute eta briska txapelketak.

Hilaren 20an Santo Tomasen ospake-ta, txistorra jatea eta gabonetakosaski eder baten zozketa. Honekinbatera, adinduenei aginaldoak banatueta egoitza ezberdinetan dauden baz-kideei bisita.

JUBILATU ELKARTEKO EKINTZAK

Hau da hau argazki zoragarria! Esanda sinisten ez denhorietakoa. Joxe Azurmendik aurtengo urriaren erdialdeanhartutako 2 kilo pisuko onddoa erakusten du. Berak ere ezomen zuen sinesten begien aurrean ikusi zuenean. Enbormardul eta txapel zabaleko onddo bikain honen aurkikuntzazein parajetan eman zen hurrengo baterako utziko duela aitor-tu du Joxek. Zorionak !!!

JOXE AZURMENDIREN ONDDOA


58

AIZKORRIKO LAGUNEN EGUNA.

ZEGAMA-AIZKORRI MENDI-MARATOIA

Gogoan hartzeko eguna!

Aurtengo San Fermin eguna Zega-man gogoan hartzekoa da bai. Ez,noski, San Fermin eguna zelako baka-rrik. Ezta San Ferminetako lehenbizikoentzierroagatik ere. Zegaman bestezerbaitek utzi zuen arrastoa; sakonagainera. Ordu onean erantsi genionAizkorriko Lagunen Egunari, mendi-maratoi bat ere egiteko ekimena! Eta,aurten, San Fermin egunarekin egokituzitzaizkigun biak. Honez gero, halaxegogoratuko ditugu hirurak: 2002kouztailaren 7an, San Fermin egunarekinegin zela Zegaman, Aizkorriko LagunenEgunean, lehenbiziko Zegama-AizkorriMendi-Maratoia.

Esango nuke, gainera, beste bi gauzaere ez zaizkigula inoiz ahaztuko. Bata,eguraldia. Eguzkiak bere legea ezarrizuen, bero haundirik gabeko eguraldiargi eta garbia eskainiz. Eta aurtengouztailean meritua zuekan horrek!Gogoratu, bestela, bezperako tristuraketa biharamoneko trumoi hots eta eurijasak! Bigarren oroitzapenak zenbakihauek jasotzen ditu: 4 ordu, 14´ eta23". Nola lezake ordea gizaseme batek

42.195 metroko mendi ibilaldi bat,5.034 metroko gogorabeherak gaindi-tuz, horrelako denbora batean egin?Hortxe daukagu ba, urte berrirakoerronka, Juan Martin Tolosa amezketa-rraren marka zoragarria.

Ez nuke kronika labur hau beharbezala osatuko, oso gogoan hartzekokontu aipagarriok alboan utziko banitu:

• 219 korrikalari, Euskal Herriko lekuaskotatik eta Espainiako zenbait probintziatatik etorriak. Zaletasuna,prestakuntza, gogoa eta mendian korri-ka egiteko ikaragarrizko erraztasunaerakutsi zuten denek ere, berdin gizoneta emakume, gazte eta ez hain gazte.Hurrengorako zita ere hor daukazue2003ko uztaileko lehenbiziko igandean!

• Amezti Elkarteko kideak eta besteehun eta piko laguntzaile prestu.Horrelako ekimen batean auzolana egitea eta gauzak ondo antolatzea zerden jakin nahi duenak badauka nondikikasia!

• Zegamako Udala. Herri batekhorrelako ekintzak bere gain hartzendituenean, ez dago erdizka jarduterik.Hortan ere eredu izan da Zegamakoherria!

• Azkenik, Gipuzkoa eta EuskalHerriko Mendi Federazioa, EITB etaOrganizaciones Deportivas -DiarioVasco buru zirela, Mendi Maratoiakbehar zuen kategoria izan zezan, eurendirulaguntza eskaini zuten erakunde,elkarte eta enpresa guztiak. Diruabezainbat, jarritako konfidantza esker-tzen baita!

Datorren urtean ere, eutsi goiari lagunok!

ZEGAMA-AIZKORRI MARATOIARI JARRITAKO

BERTSOAK

Zango gihartsu etatripalde arina,

mendizale taldea oso egina,

aldatz gora korrikaguk behera haina,maratoiari hartu zioten tamaña;huraxe hazaña,

sinistu eziñahalaxe zan baina,

hain zan jende fiña,ikusi gabe geunden gauza berdiña. (Bis)

Berrehundik gora zirendenak banan-banan,

irteera hartutaherriko plazan,

gogo haundiarekinjarduteko deman,

nor aurretik izango,nork gehiago eman;onena ere bertan,

baina nork antzeman,hain gogorra baitzan,

ta azkenean hanJuan Martin Tolosa

txapeldun Zegaman (bis).

Aurtengoa joan dadatorrena berriz,

gogoz hartuko deguilusio berriz,

t`Ameztiko lagunakbigarrengo aldiz,lanerako gogota

fundamentu haundiz,denen buru jarriz,modu eredugarriz,

aterako balitzta era pozgarriz,

mendizale andanahain indartsu ikusiz! (bis).

Aizkorriko Lagunen Eguneko Sancti Spirituko Meza

JULIAN BELOKI

JULIAN BELOKI

U r t e k a r i a

59

JUAN MARTINTOLOSA AGUIRREZABALA

AMEZKETAN JAIOA. 35 URTE.EZKONDUA, SEME BATEN AITA

TOLOSAN BIZI DA ETA

LANBIDEZ, HARAKINA.

Juan Martin Tolosa, 2002ko Zegama-Aizkorri Maratoiaren irabazleaZegaman izan zen San Martin Feriaegunean. Hantxe ikusi genuenZegama eta Aizkorriko ArtzaienGazta-lehiaketan epamahai lanetan,besteak beste Jose Luis Korta etaAlberto Ormaetxea lagun zituela.Amezketako gazte honi ez zaizkioelkarrizketak asko gustatzen, baina,pozik erantzun zion Zegamako urte-karirako egin genion gonbiteari.

Juan Martin, nola gogoratzen duzuaurtengo San Fermin eguna? Bueltaasko eman al dizkizu geroztik egunhartan egindakoari?

Bai, bai. Astero gogoratzen naiz egunhartaz. Benetan izan zen egun politaeta behin ere ahaztuko ez dudan egunbat.

Ez omen zenuen espero irabaztea.Behin irabazi eta gero, gogoak piztual dizkizu gehiago ibiltzeko eta probahauei denbora gehiago emateko?

Ez, horrela, oso itxu sartzeko asmorikez daukat. Orain, berriz korritzeko

gogoa bai eta beste bat kanpoan pro-batzea gustatuko litzaidake igoal.

Modu honetako maratoia? Zailtasunmaila horrekin?

Bai, bai, mendikoa. Ze karreterakoa iaez, ez det ikusten. Gustatu, mendikoaaskoz ere gehiago.

Begiratu dituzu datorren urteko egu-tegiak, ia modu honetako probariknonbait ba dagoen?

Ez oraindik ez naiz hasi. Urte hau lasaipasa ta datorren urtean, ea baZegamarako preparazioa aprobetxa-tuz, tartean kanpoan beste antzeko-ren bat balego, hura ere korritzekomodua izaten dudan.

Beraz, etorkizuna ikusten diezu erahonetako probei. Zaletuko al diragazteak?

Ez dakit. Gogorra da, baina, aldi bere-an, polita ere bai eta ez dakit jendeaanimatuko den. Orain bastante jendeibiltzen da korrika eta igoal sartukozaio griña jendeari, hola, mendiankorritzekoa. Gero eta gehiago aritzenda behintzat.

Datorren urterako kanpoan probarenbat korritzeko asmoa aipatu diguzu.Ba al daukazu begiz jotakoren bat?

Honen berdintsua daukat aditutaMadrilekoa ote den, desnibelean etazailtasunean. Seguru ez dakit esatekoere, baina, joatekotan hara joangonintzateke.

Eta zegamarrei zerbait esango zenie-ke datorren urteko antolakuntzariburuz, zerbait hobetu beharrikbadaukaten zeuen gustora ibiltzekodatorren urtean?

Ez, ez. Oso ondo antolatuta ikusinuen dena. Nahikoa abituallamentu,ez zen ezer falta izan eta antolamen-dua ere ona izan zen. Herriari eskerrakeman besterik ez zait gelditzen, zeproba honen bidez ba, hau irabazita,beste esperientzia batzuk ere izatekoaukera izan baitut, gaurkoa bezala-koa, hemen Zegaman bertan gaztalehiaketako epamaimahai izanez.Eskerrak beraz Zegamako herriari.

“ASTERO GOGORATZENNAIZ EGUN HARTAZ. BENETAN

IZAN ZEN EGUN POLITAETA BEHIN ERE AHAZTUKO

EZ DUDAN EGUN BAT"

JULIAN BELOKI

Juan Martin Tolosa San Adrian inguruan

I. ZEGAMA AIZKORRI MARATOIKO IRABAZLEA

Axier Urdanpilleta, Juan Martin Tolosa eta JuanMari Garin


60

Badakigu froga aurreko egunetangaixorik egon zarela. Zer eragin izandu honek zure errendimenduan?

Froga oso gogorra da izatez eta bal-dintza fisiko onak behar dira partehartzeko, bestela hobe izaten da erre-tiratzea. Niri hori gertatu zitzaidan.Froga aurreko 20 egun lehenagogerriko minak (lumbajia) hasi zitzaiz-kidan eta ez nintzen behar bezalaindarberritu. Maratoiko egunean,Aratzera igotzen ari nintzela ziztadaksentitzen hasi nintzen eta hau delaeta froga utzi egin nuen.

Nola ikusten duzu Zegama-Aizkorrimaratoia?

Froga oso polita da baino oso gogorraaldi berean. Aizkorri aurrekaldetikigotzerakoan bistak ederrak dira,baino aldapak ere izugarriak dira.

Organizazioari dagokionez, ezinhobea izan zela esan dezaket, ez dakitbeste lekuetan nola antolatuko direnbaina partehartzaileak harrituta gera-tu ziren frogan zegoen giroarekin.

Datorren urtean parte hartuko alduzu?

Espero dut baietz.

Jendea animatuko zenuke froganparte hartzera?

Noski baietz, Zegamako gazteria animatuko nuke batez ere, behinbehintzat parte har dezatela proba-tzeko zer izaten den. Oso esperientziapolita da.

Emazteak zer esan zizun jakinarazi zio-zunean froga korritu behar zenuela?

Hasieran ez zidan ezer esan, bainaondoren berak animatzen ninduenmendira joan nedin korri egitera,entrenatzera.

Astean zenbat egunetan entrenatzenzara? Egun bakoitzean zenbat denbo-ra eta kilometro?Astean 3 egunetan entrenatzen nin-tzen. Errepidean entrenatzerakoan, 2 edo 4 orduz korri egiten nuen, 15-20 km egiten nituelarik. Nire etxetik,Otzaurte edo Urdalurgo urtegirainokoibilbidea egiten nuen.

Mendiko entrenamentuari dagokio-nez, 6 orduz ibiltzen nintzen, Aratzeta Aizkorri inguruak igarotzennituen, aldapak gora eta behera.

ZEGAMA - AIZKORRI I. MARATOIAZEGAMAR PARTEHARTZAILEAK

RAMON MALKORRA

“PARTEHARTZAILEAKHARRITUTA GERATU

ZIREN FROGAN ZEGOENGIROAREKIN"

“ZEGAMAKO GAZTERIA ANIMA-TUKO NUKE PARTE HARTZERA.

OSO ESPERIENTZIA POLITA DA."

Mª JOSE ARAKAMA

Ramon Malkorra, Eduardo Irastorza, Gillermo Pinillos eta Txetxu Arrieta

U r t e k a r i a

61

Nolatan pentsatu zenuen frogakorritzea?

Korritzeko gogoa hasieratik izan nuenbaina, urte asko neramatzan ia kirolikegin gabe, pisu asko nuen soberan etabestalde ordu libre gutxi prestatzeko.Kamioiak ordu asko kentzen dizkit etabaserrian beti egoten da lana gogoaizanez gero. Hau dela eta, hasieranbaztertu egin nuen froga korritzekoideia.

Hala ere, asmoa ez nuen erabat buru-tik kendu, eta apirilaren bukaeran,lankide batekin berriketan hasi, baietzeta ezetz, eta biok prestatzen hasiginen.

Sakrifizio asko eskatu al dizu frogaprestatzeak?

Gogo aldetik ez baina, denbora jux-tuarekin hasi nintzen froga prestatzeneta lantresna kamioia izanik ez dagoentrenamentu plan jakinik egiterikgure lantokian.

Goizean goiz jaikitzen gara, askotan3etan, 4tan edo 5etan eta amaitubitartean ez dugu jakiten noiz buka-tuko dugun lan eguna, batzutanarratsaldeko 6etan, hurrengoan 7etanedo 8etan… gaueko 10etan edoberanduago amaitzen ditugun egunakere izaten ditugu. Hau dela eta, egunargiz etortzen nintzenean ahal nuenneurrian mendian ibiltzen nintzen iailundu bitartean. Berandu etorriz geroaldiz, afaldu eta ohera.

Asteburuetan baserrian aritzen naiz,astean atzeratutako lanak egin beharizaten dira eta nahi den guztia entre-natzeko astirik ez da izaten. Ondorioz,egunero inprobisatu egin behar planjakinik gabe.

Aurkeztutako zegamarren arteanlehena egiteak, zerbait esan nahi duzuretzat?

Horrelako froga bat korritzean, norbe-raren gorputzaren muga bilatzea dahelburua eta ahal den azkarrena korri-tu eta lehenbailehen helmugara iristea.

Partaide guztiak dira aurkariak etaherritarrak ez ditut beste guztien artean aparte hartzen, beste edozeinpartaide bezala baizik.

Egindako denbora eta postuarekingustora gelditu zinen?

Izena eman nuenean proba amaitueta ahal izanez gero 7 ordutan egiteazen nire helburua, eta eginiko denbo-rarekin gustora gelditu nintzen(6:17:04).

Hurrengo egunean nabaritu zenuenaurreko egunean egindako ahalegingogorra?

Bai, baina uste baino hobeto erreku-peratu nintzen, proba ondoren emanziguten masaiak mesede handia eginzidaten.

Datorren urtean parte hartuko alduzu?

Proba berak korritzeko gogoa emanarren zaila da erantzutea. Aurten eregaizki ibili naiz prestatzeko denboraateratzeko eta datorren urtean ezdakit zer egoeratan egongo naizen.

Proba gogorra izanik, bertan bizitakogiroa aparta izan zen, zenbait lekutanileak zutitu egiten ziren jendearenoihu artean eta hori barrutik bizitzeaikaragarria da.

Bestalde, izugarri lan ona egin zuenorganizatzen ibili zen jendeak eta lanhori eskertzekoa da proba korritugenuenon partetik.

"ZENBAIT LEKUTAN ILEAKZUTITU EGITEN ZIREN

JENDEAREN OIHU ARTEANETA HORI BARRUTIK BIZITZEA

IKARAGARRIA DA."

“HORRELAKO FROGA BATKORRITZEAN, NORBERAREN

GORPUTZAREN MUGABILATZEA DA HELBURUA ETA

AHAL DEN AZKARRENAKORRITU ETA LEHENBAILEHEN

HELMUGARA IRISTEA."

EDUARDO IRASTORZA

“KORRITZEKO GOGOA HASIERATIK IZANNUEN BAINA, URTE ASKO NERAMATZAN

IA KIROLIK EGIN GABE, PISU ASKONUEN SOBERAN ETA BESTALDE ORDU

LIBRE GUTXI PRESTATZEKO."


Mª JOSE ARAKAMA

Froga oso ondo hasi zenuen, lehe-nengoekin zinen, gero zer gertatuzitzaizun ez amaitzeko?Partaideak oso azkar hasi zuten ibilbi-dea eta neu ere beraien martxan hasinintzen. Azkarregi hasi nuen ibilbidea,geldiago ibiltzen ohituta nago etahori izan zen nire akatsa. Kontura-tzerako hankak erabat gogortu zi-tzaizkidan. Oso gutxitan gertatu izanzaidan gauza da, baina egun horretanhalaxe izan zen. Bestalde, maratoikoaurreko egunetan entrenamentugehiegi egin nituen eta deskantsugutxi eman nion neure buruari.Azkenerako dena pilatu zitzaidalaesan dezaket. Aurten esperientziapixka bat hartu dut eta datorren urte-rako badakit zer eta nola egin.

Gogorra iruditu al zaizu mendi maratoia?Bai, noski baietz. Oso gogorra da, ibilbidean desnibel handia dago etadeskantsurik ez du ia. Gainera ez nuenpentsatzen hain denbora gutxianegingo zutenik. Bakoitzak bere erritmoa hartu eta han jarraitu behardu. Kirolari horiek badakite nola joan,noiz deskantsatu, noiz errekuperatu.Irabazleak oso ondo egin zuen proba.Bere martxan joan zen, batere itogabe eta gehiagoan bukatu zuen, disfrutatzen bukatu zuela esan zuen.Garin, aldiz, azkarregi hasi zen auke-ran eta gorputzak pasara eman zion.Nire helburua ondo ailegatzea zen,erabat hustu gabe, gorputzak jogabe… Baina Aratzen gora balantzakahasi nintzen eta horrela ez zegoenailegatzerik helmugara.

Atsegin al dituzu horrelako frogak?Bai, betidanik atsegin izan ditut, txiki txikitatik. Fondodun kirolak atseginditut gehien: korrikan, mendiko bizikletan… gorputzari egurra ematea

atsegin dut. Disfrutatu egiten dut, osogustora ibiltzen naiz. Zailena norbereburuari neurria hartzea da. Atzo adi-bidez kilometro gehiegi egin nituen.Erritmo lasaiean ibiltzeko asmoa nuenbaina azkenean korrikan bukatunuen. Gainera mendian erritmoa kon-trolatzea izugarri zaila da. Zenbat etageldiago egitea pentsatzen dudan,orduan eta azkarrago egiten dut ibilbidea. Gorputza nekatu egiten da,eta egun txarrak ere tokatzen dira,egunero ezin baita erabateko gorpu-tzaldi ona eduki. Kirolari adituakaldiz, masajistez kontrolaturik daudeeta haiek badakite egun bakoitzean zeerritmo eraman. Egun batetan asko,bestean gutxi, bestean deskantsatu...guk ez dakiguna.

Zenbat entrenatzen zara, non egitendituzu entrenamenduak?Ingurune finko bat dut. NeguanItzubia aldera joaten naiz, eguneroordu t´erdi, bi orduz. Lehen oinezibiltzen nintzen, orain berriz korrikan.Itzubia, Aitxuri, Andraitz,…inguruanibiltzen naiz gehienbat. Jende gutxiendabilen tokian entrenatzen naiz.Egunak daude, poliki ibili behar duda-nean apeaderotik Oazurtzetik Aztirikobidean edo Oazurtzetik Santa Espiri-tura doan bidean ibiltzen naiz. HarriUrdin aldera ere joan izan naiz.Orokorrean Aizkorri azpian ibiltzennaiz. Bestalde, Urbi aldean ere ibiliizan naiz. Urbitik Aizkorrira…

Gorputzak egunero kirola behar du,eguneroko bueltatxoa egin eta etxeragustora etortzea da garrantzitsuena,asko nekatu gabe. Maratoirako beroa-rekin, euriarekin… era guztietako klimarekin entrenatu beharra dago.Gorputza denera jartzeko.

Gainera, afizio berria sortu zait.Entrenatzen ari naizela ziza etaperretxiku asko biltzen ditut. Lehen eznuen perretxiku eta zizalekuen berri-rik baina behin ikasi nituen eta osogustora biltzen ditut. Udazkeneanonddoak bildu ohi ditut.

Datorren urtean parte hartu behar alduzu?

Bai, ziur baietz. Aurten froga egitea-rren irten naiz, lehiaketa zer nolakoaizaten den ikusteko. Prestatuta egonez gero merezi du parte hartzea.Gainera ezagutzen ditudan lur sailakdira, ibilbidea ondo ezagutzen dut.Oso giro polita sortzen da, jendea...Urtero aurkezteko asmoa dut.

Jendeak geroz eta proba gogorragoaknahi ditu. Zergatik ote da?

Horretan amerikarrak dira okerrenak.Hemen ere, urtetik urtera geroz etaproba gogorragoak egiten dira.Desafio pertsonalak direla pentsatzendut. Ni horretara ez naiz iritsi orain-dik. Lanean nabilenez bi ordu inguruentrenatzeko aukera dut soilik.Zegamako Maratoiaren aldean probagogorrak ere badaude. Adibidez, HiruHaundien proba lehen oinez egitenzen, orain berriz korrikan. Kilometropila bat korrikan egiten dituzte basamortuan zehar, 50 bat gradukoberoarekin. Egunero 80 kilometro eginez, harri tartean eta area tartean.Astakeriak iruditzen zaizkigu. Gorputzberezia behar da horretarako.

Kirola egitea ona da baina beretamainan. Bestalde, ikusten da jendeaerabat prestatzen dela. Geroz etadesafio handiagoak azaltzen dira bazterretan.


62

TXETXU ARRIETA

“AZKARREGI HASI NUENIBILBIDEA, GELDIAGO IBILTZEN

OHITUTA NAGO ETA HORIIZAN ZEN NIRE AKATSA"

“GORPUTZARI EGURRA EMATEAATSEGIN DUT"

“GORPUTZAK EGUNEROKIROLA BEHAR DU"

“ENTRENATZEN ARI NAIZELAZIZA ETA PERRETXIKU ASKO

BILTZEN DITUT"

Mª JOSE ARAKAMA

U r t e k a r i a

63

Inoiz honelako froga batetan partehartu al zenuen?

Ez, lehenengo aldia da honelako frogabat egiten dudala. Beti atsegin izandut mendian ibiltzea eta non etaAizkorrin maratoia izanda animatuegin nintzen.

Zegama-Aizkorri mendi maratoiakorritzeko zer behar da?

Oinarrizkoena mendia eta kirola atse-gin izatea da. Kirolaria izanez gerogustora egiten den proba da hau,nahiz ta gogorra izan.

Ondo prestatuta aurkeztu al zinen fro-gara?

Ni bi hilabetez prestatu nintzen, librenituen uneak aprobetxatuz. Asteanpare bat edo hiru aldiz korri egitennuen, ordu betez. Lana dela eta, ordu

gutxi ditut kirola egiteko. Gaineramaratoiaren aurreko egunetan “ten-dón de Aquiles” eta izterrondoetanminak izan nituen eta ez nuen izannahi bezala prestatzerik.

Datorren urtean aurtengo partehar-tzea hobetzeko asmoarekin?

Denbora librea eduki nahiko nukebehar bezala prestatzeko. Eskalatzenere ibiltzen naiz eta neguan berrizeskiatzen, izotzetan eskalatzen…Kirolzale amorratua naiz eta denetarikprobatzea gustatzen zait. Bestalde,denbora da nire etsaia. Datorren urte-an parte hartzeko prest nago, baina ezdakit ze prestakuntza mailarekin ate-rako naizen.

Nola prestatzen zara honelako froga baterako?

Astean zehar korrikan ibiltzen naiz,gutxi gora behera Beasaindik Idiaza-balerainoko ibilbidea egiten dut.Asteburuan aldiz, Zegama alderaetortzen naiz eta mendira joaten naiz.Mendian, oinez nahiz korrikan ibil-tzen naiz, aldapetan ohitzea dut helburu.

Elikadura zaintzea ezinbestekoa alda? Zuk zaindu al duzu?

Bai, garrantzitsua da elikadura zaintzea.42 kilometro mendiz egiteko izugarriesan nahi du gorputzean pisua soberanizatea. Nik kilo batzuk jeitsi nituen, etahori asko nabaritzen da mendira igotze-rakoan. Janariari dagokionez, gantzakdituen janariekin kontu handiz ibili nin-tzen. Fruta asko eta pastaz osatutakojanariak jan nituen gehienbat.

Zer iruditu zitzaizun Maratoia?

Gogorra baina aldi berean zoragarria.Ibilbidea oso ondo markatua zegoeneta organizazioa txalotzekoa izan zen.Mendiko ikuslegoak ere asko animatu gintuen proban. Egia esan ez nuenespero hainbeste jende joango zenikmendira korrikalarioi animatzeko. Osogustora egin nuen maratoia. Desafiobat izan zen niretzat, sekula partehartu gabe nengoen horrelako probabatetan eta esperientzia polita irudituzait.

GUILLERMO PINILLOS

“MARATOIA DESAFIO BAT IZANZEN NIRETZAT, SEKULA PARTE

HARTU GABE NENGOENHORRELAKO PROBA BATETAN

ETA ESPERIENTZIAPOLITA IRUDITU ZAIT."

“ESKALATZEN ERE IBILTZENNAIZ ETA NEGUAN BERRIZ

ESKIATZEN, IZOTZETANESKALATZEN…"

Mª JOSE ARAKAMA



64

Iker, badakigu Beasain eta Zegamarenartean kokatzen dela zure orainartekobizitza; baina nongoa sentitzen zara zu?Nortasun agiriak Beasaindarra naizeladio baina ni Zegamarra sentitzen naizerabat. Jaio eta lehenengo urteakhemen igaro nituen eta gaur egun ere,tarte libreak ditudanean Zegama alderaihes egiten dut.

Nondik dator zure bertso zaletasuna?Eta noiz hasten zara garatzen zaletasunhori?Bertso zaletasuna familitik datorkidalaesan dezaket. Nere aitona zenaren anaibat bertsolaria zen, Artxanberri izene-koa, zaldibitarra izatez baina Altzon biziizan zena. Gainera gure etxean betida-nik atsegin izan ditugu bertsoak.

Bertsolaria izan edo egin egiten da?Nik pentsatzen dut bertsolaria izan beha-rra dagoela pixka bat, berezko jatorriabehar duela. Berezkoa den hori askolandu behar da gaur egun bertsolari onaizateko. Berezko izugarria behar da landugabe aurrera ateratzeko.

Badakigu aurtengoan lorpen garran-tzitsua erdietsi duzula; hain zuzen ereGabiriako Osinalde Elkarteak bertsolarigazteentzat antolatzen duen lehiaketairabazi duzula. Zer suposatzen du lor-pen honek zuretzat?Lorpen pertsonal bat da niretzat. Goierri-tarra naizen aldetik hemen inguruandauden txapelketetatik maiteena dut,Gabiriako bertsolari lehiaketa. Afal ondo-ko mahai inguruan egiten den txapelke-ta da, taulatu gainean abestea bainoaskoz hobea. Orain dela bi urte oso gertuibili nintzen, bigarren geratu nintzen, etaaurten berriz txapela lortu dut.

Lehiaketa honetara hemezortzi lagunaurkeztu ginen. Hiru kanporaketa izanziren eta ondoren finala. Euskal Herrikotxoko guztietatik inguratu ginen parte-hartzaileak. Bestalde, saioa hemezortziurtetik gorako adinekoentzat zuzenduadago.

Bertsolari helduekin lehiatzeko asmorikduzu?Lehiatu izan naiz bertsolari helduekin,baina ez nahi hainbeste. Aurten adibi-dez Beasain eta Gabiriako festetanLizaso eta Egañarekin aritu naiz.Peñagarikanorekin ere aritu izan naiz.

Futbolari eta kirolari baten prestakuntzaentrenamenduetan gauzatzen da. Ber-tsolari bat non eta nola prestatzen da?Ahal den informazio gehiena eskura-tzea da oinarria. Egunkari eta liburuakirakurri, bai euskaraz eta bai gaztela-niaz, telebista ikusi... informazio lortzea da lehenengo pausoa. Zentzuhonetan gaiak eta ideiak ugaritzen dira.Ondoren prestakuntza dator. Bakarkaaritzen naiz bertsoak asmatzen, jaialdie-tan entzundako gaiak lantzen... neureerara.

Zein da egun abesten duen bertsolarienartetik, gehien gustatzen zaizuna etazergatik?Nire gustukoena Egaña da. AnoetakoBelodromoan, plazan edota mahai ingu-ruan, edozein motatako bertso saiorakobalio duen bertsolaria da, toki guztietanbere papera betetzen du.Gazteen artean berriz Sustrai Kolinaaukeratuko nuke. Bere estiloa ez dubehartzen, bertsolari naturala da.

Bertsolaritzaren historian nor goratukozenuke?Lazkao Txiki da onena niretzat. Gogoanhartzeko bertsorik onenak berak abestuzituen. Bertso txarrak ere bota zituenbaina onak ugariagoak izan ziren.Berezko bertsolaria garbi ikusten zenberarengan.

Orain dela gutxi hil den AtaungoBegiristain bertsolaria ere oso gustukoanuen. Bertsolari haundia zen nahiz etaez ibili plazaz plaza abesten.

Ez zaizu iruditzen bertsolaritzakegun duen unea baino hobeak izan dituela; ikuslego eta bertsolarienmailaren aldetik?Ikuslego mailaren aldetik bai baina ber-tsolarien aldetik ez. Orain dela hamarbat urte jaialdiak jarraipen handiagoazuten, frontoiak bete egiten ziren, gauregun baino gehiago bizitzen zuen ikus-legoak bertsolaritza. Nire ustez bertsola-rien maila geroz eta hobeagoa da, gerozeta landuagoa. Ideiak, gaiak , errimak…aberatsagoak dira. Bertsoak ere, mate-matikoki neurtuz gero, perfektuak dira.Aipatu beharrekoa da, nik lehenagokobertsolaritza nahiago dudala, bertsoaknaturalagoak ziren, grazi gehiagokoak.

Zein etorkizun ikusten diozu bertsolaritzari?Erantzuna zaila da. Orain dela hamarurtetik hona jasan duen aldaketakjarraitzen badu, bertsolariak ikuslegoabaino ugariago izango dira.

Eta bertsolaritzan zure helburua, ame-tsa, zein da?Nik ez dut amets konkreturik bertsola-ritzan. Egia esan ez naiz ikusten finalbatetan abesten, nahiago dut plazetaneta afarietan abestea. Nere asmoa ez dabertsolaritzan murgiltzea buru belarri,niretzat bertsolaritza zaletasun batgehiago da.

Bukatzeko, bertso bat eskatuko dizugu. Bertsolaritza ez det ikusten

Oso garai erosoanGazteak badu hamaika traba

Bere aurrera pausoanBertso saioak urriak dira

Gure inguru osoanEtxean ematen ez digutenik

Ezin eskatu auzoan

“ORAIN DELA HAMAR URTETIKHONA BERTSOLARITZAK JASAN

DITUEN ALDAKETAK JARRAITZENBADU, BERTSOLARIAK IKUSLEGOABAINO UGARIAGO IZANGO DIRA."“BERTSOLARIEN MAILA GEROZ

ETA HOBEAGOA DA, GEROZ ETALANDUAGOA."

IKER ZUBELDIA

“EGUN GUSTOKOEN DUDAN BERTSOLARIA EGAÑA DA;GAZTEEN ARTEAN SUSTRAI KOLINA, ETA HISTORIAN

EGON DEN BERTSOLARIRIK ONENA LAZKAO-TXIKI DA."

Mª JOSE ARAKAMA

GABIRIAKO OSINALDE ELKARTEAK ANTOLATUTAKO BERTSO-LARI GAZTEEN LEHIAKETAKO, 2002. URTEKO TXAPELDUNA

Iker Zubeldia Amezti Elkartean Ekaitz Goikoetxea eta Alaitz Sarasola

U r t e k a r i a

65

Aizkorriko Mezan Peio Urriolabeitia eta herritarrak

Arantzazuko peregrinazioan zegamarrak prozesioan

Aurtengoan ere, herri honek aspalditikospatzen dituen tradiziozko jai eta ospaki-zunak gogoan izan ditu.

ARANTZAZUKO PEREGRINAZIOA

Udaberriarekin batera, zelai eta basoakindarrean eta kolore desberdinekin dau-denean , Arantzazuko Amak dei eginda,Arantzazuruntz mugitzen gara. Aurten-goan maiatzaren 19an, igandeanPeregrinazioari hasera eman zitzaion,eguraldi zoragarriarekin. Jakina denmoduan, erritmo eta prestakuntza fisikoezberdinetako jendea joaten denez gero,astiroago joan nahi zutenak goizeko8:00etako autobusa hartu zuten.Aurtengoan bestalde, eskola umeakeskatuta beste autobus bat ere jarri zengoizeko 9:00etan, Apeaderorainogarraiatzeko.Eta tropel nagusia, goizeko10:00etako bi autobusetan irten zen.Herritar asko, beraz, Apeaderotik abiatutamaldaz gora abiatu zirenak. Udalak 400boilo ogitarterako, 50 kg xerra edo fileteeta 80 litro ardo eraman zituen bazkarilekuraino. Eguraldiak herritarren kopuruabaldintzatzen du, ezbairik gabe, bainaaurtengoan eramandako gehienak buka-tu ziren. Esandako janariari erantsi beharzaizkio urteroko lagun kuadrilak presta-tzen duten oilo salda, oilaskoa tomateare-kin, kafea etabar. Borondate on askoelkartzen dira egun honetan Zegaman,eta honen ondorioz egun ahaztuezinaospatzen dugu urtero zegamarrok.

Arantzazura iritsi, Arantzazuko Amarieskerronak eman eta eskaerak egin ondo-ren, anai arteko harremana bizitzen daZegama dirudien Arantzazuko aldatzetan.

Maiatzaren 20an, astelehenean, zega-marrak prest geunden goizean goizetikArantzazuko Amaren aurrera joan etameza Nagusian elkartzeko. Gaua Aran-tzazun igarotakoak nahiz autobusetanZegamatik etorritakoak, ProzesioanArantzazuko Elizara hurbiltzen gara AitaPeio Urriolabeitia frantziskotarrak, komuni-tateko beren anaiekin urteroko harreragoxoa eta beroa eskaini ziguten aurten-goan ere. Meza entzun,meza diruak emaneta bazkaldu ondoren 93 lagun mendizetorri ziren Zegamara. Oazurtzekomerienda tokian ogitartekoak jan ondo-ren, Anduetzara hurbildu ziren erromesak,urteroko antzera goxoki banaketa egin eta" Inazio Deunaren" txistularien doinuekinprozesioan Zegamako Eliza Nagusira joa-teko. Arantzazuko Amari egindako bidaia-gatik eskerrak emanik, ohiturazko ogitar-teko eta ardo banaketa egin zirenUdaletxeko portikupean. Une bereanKasinoko XIV. Ipuin Lehiaketako opariakbanatu ziren. Eguna, Udaletxeko portiku-pean eta ostatu jatetxean egindako lagu-narteko afariekin amaitu zen.

OHITURAZKO BESTE MEZAK

Maiatzaren 3an, Gurutze SantukoErmitan urtero egiten den meza ospatuzen. Hilaren 26an jaunartzeak eta aldiberean Santu Espirituko Ermitan urtekoMeza ospatu zen. Ezin liteke ahaztu, bes-talde egun horretan idiazabaldarrak SanAdrianera egiten duten erromesaldiarenondorioz, garai bateko ohiturari eutsiz

Zegamako herria zeharkatzen dutela, bi herrien arteko harremana eta adiskidetasuna azalduz. Ekainaren 2anSan Adriango Meza izan zen eta bertarahainbat herritar hurbildu zen.

Udaberria eta uda garai aproposak iza-ten dira mendi irteerak egiteko, naturare-kin harreman estua izateko, eta baita ohiturazko ospakizunak naturaren erdianegiteko ere. Honela, ekainaren 29an, SanPedro Ermitan eta abuztuaren 4anAizkorriko Ermitan egindako mezak aipa-tu behar dira. Biak ere, eguraldi onarekineta jendez gainezka egin ziren.

SAN JUAN BEZPERA ETA EGUNA

Ekainaren 23an San Juan bezpera iza-nik, arbola altxatzea egin zen. Aurten-goan, zuhaitz berria altxatu zen, besteaonenak emanda baitzegoen. PartzonerikoLixibaleku edo Antzuzkar mendian urtarri-leko ilbeheran botatako alertzea jaso zenbetiko lekuan. Beraz, lehortu gabe zego-en zuhaitza jasotzeko erronka zegoen.Hurbildutako gizaindarrari eta lan honetanesperientzia dutenen laguntzari esker jasozen lizar adarrekin eta Klarita Agirrek, urte-ro bezala, emandako lora erromiletarekinapaindutako alertzea lau haizetara.

Ekainaren 24an, San Juan egunean,ohiko ardo banaketa eta lagunarteko afariak egin ziren udaletxeko portikupean.

TRADIZIOAK


66

Zegamako erraldoiak, buruhaundiak eta zankodunak

Ordulaurdena txupinazorako faltadenean euriak eguzkiari txanda eman,eta honekin batera kuadrilak Plazaraailegatzen hasi ziren, eta berehala Oriatxarangakoak ere. Dena prest, beraz,12etako txupinazorako kanpaijotzeaketa Belearen jeitsierak iragartzen duteAlkateak botatako suziriarekin baterafestaren hasiera. Hemen diraSanbartolomeak!!

Kuadrila ugari eta mota guztietakomozorroak betetzen zituzten Zega-mako kaleak. Taldeek beren mozorroeiemandako interpretazio aparta gorai-patu behar da. Honela gora eta beherakale eta taberna uztartuz bazkari orduairitsi zen. Polikiroldegian elkartu zirenherriko kuadrilak bazkaltzeko; kontuanizanik, eguraldiak ez zuela bermatzenEliza atzean egitea.

Bezperak ere, urteroko moduan, SanBartolome Ermitan ospatu ziren, etaasmo eta otoitz onenak egin ziren herri-tar eta festaren alde. Hauek amaitubezain agudo, Txarapen herritarren

arteko bolo txapelketa ospatu zen. Ezin dezakegu esan botatako boloenkontadurian asko nahastu zirenekinantolatzaileak. Aurtengo irabazleaJesus Telleria (Ostatukoa izandakoa)izan zen. Froga hau bukatzerakoTauriton eta Tripi taldeak aurrez-aurrezenbiltzan frontoian garaipen eta ospearen bila. Gorabehera eta emoziohandiko partidua izan zen, eta amaieraraberdinduta iritsi ondoren, luzapenekodenboran "urrezko gola" Tauriton talde-ak Haritz Toledoren bitartez egin etagaraipena lortu zuen. Azaldu behar daaurten futbito txapelketak 25 urte betedituela, eta hainbat eta hainbati oroimen gozoak ekarriko dizkiola.

Frontoitik Plazara Oria txarangarekin.Bertan, buruhandi, zankodun eta erral-doiak prest zeuden kaleak zeharkatueta alaitzeko. Gira burutu ondoren,Zegamako Kultur-Etxeak antolatutakodisfrazen sariak banatu ziren:Bakarkako Saria: Iñaki LasaGiro gehien sortu zuen taldea:Drucking taldeaDisfraz landuena: Ijitoak

"Trikizio" taldeak bezperatik SanBartolome eguneko lehen orduetaradoan gaua girotu eta gozatu zuen.

ABUZTUAK 24

Herriko txistulari taldea "Perfekta"-neako etxe aurreko kioskoan elkarturik,goizeko 9etan, lehen doinuak eskainizizkiguten. Une horretan kaleak garbi-tzen ari zen lan-taldea. Taberna etatxoznak goizeko 6etan ixtearekin, goizeko 9etarako kaleak jendez hutsiketa goizeko 11etan egingo zen proze-siorako kaleak garbituta izateko aukerabideratu zuen.

Goizeko 11ak iritsi, eta San BartolomeErmitako kanpaiak entzun ondoren

SAN BARTOLOMEAK 2002

12 3

Joseba De la Hera

IñakiLasa

OhianeMendia

Iban Matxinandiarena

Pedro LuisArizkorreta

7 URTETIK BEHERAKOETAN

12 3

Unai Atxa

LuisMalkorra

ImanolOtaegi

7, 8 ETA 9 URTEKOAK

12 3

Joseba Olaziregi

AritzOlaziregi

Joxe JabierMalkorra

10 ETA 11 URTEKOAK

12 3

Joseba Arakama

IbaiAizpeolea

ArkaitzAldasoro

12 ETA 13 URTEKOAK

12 3

Joxe Jabier Mendizabal

APEADERORA IGOERA

ABUZTUAK 23

Aurtengo San Bartolomeak gora begirapasatu ditugula esan dezakegu.Gogoratuko duzue abuztuaren 23an,txupinazoa baino ordubete lehenagozer nolako euri jasa bota zuen.Ondorengo egunak ere honela igaroziren eguraldiari dagokionez; eguzkigutxi, lainoak nagusi eta eguraldi fres-koa, tartean euri zaparradekin. Edozeinkasutan, egitarauan aurreikusitakoekintzetatik abuztuaren 25eko txirrindu-lari froga eta hurrengo eguneko paellalehiaketa eta umeen jolasak bakarrikikusi zuten euria.

Jakina da, hainbat ohitura hedatzendoazela festen inguruan, eta hauetakobat da abuztuaren 22an (bezperarenbezperan), parranda txiki batekin etorri-ko denari ateak irekitzea. Honela, bezperako irrifar goxoa umeldu zuenabuztuaren 23ko goizak. Lehen ordutikudalerriko txirrindulariak Plaza inguruanhurbiltzen eta pilatzen hasi ziren. Adinguztietakoak elkartu ziren, eta haueninguruan lagun eta senitartekoak ereohiturazko Apeaderoko igoera ikusterabertaratu ziren. Aurtengoa, 22. edizioaeta Jabier Berasategiren (Mendiatabaserrikoaren) omenez egiten zen 5.a.Frogak bata bestearen jarraian burutuziren (7 urtetik beherakoak, 7tik 9 urtebitartekoak, 10 eta 11 urtekoak, 12 eta13koak eta 14 urtetik gorakoak).Partehartzaile guztien artean JoseRamon Berasategi ("Mendiata") aipatueta azpimarratu behar da, froga hausortu zenetik, urtero-urtero, bertanparte hartu baitu.

Frogatan izandako irabazleen zerrendaeta sailkapena ondorengoa da:

U r t e k a r i a

67

Santua hartuta, eta txistulariak aurretikzirela prozesioari hasiera eman zitzaion.Ordurako agintari eta herritarrek zubiberrian (garai bateko Herreriako zubian)zain zeuden prozesioa noiz iritsiko,berarekin bat egin eta San MartinElizaruntz abiatzeko. Parrokirako sarre-ra herriko dantzariek beren arkuekinapaindu zuten eta Jabier Otaegik, mai-xuki jotako organuaren doinuekin, pro-zesioa Elizara sartu zen. Meza NagusiaPeio Urriolabeitiak zuzendu zuen etaJose Goia, Roberto Linkel eta JoseLuis Agirretxeren laguntzarekin kontatuzuen. Aipatu behar da Orkatz Abes-batzak, nahiz eta beraientzat ere egunoso egokia ez izan (tabernako lan astu-na eta elkarteko kide gazteentzat garaizjaiki behar izanagatik), Mezan modubikainean abestu zuela. BitorianoGandiaga, Arantzazuko frantziskotarzenak egindako olerkia eta Peio Zabalafrantziskotarrak jarritako doinuak osa-tzen duten Aizkorriko Gurutzari dago-kion abestiarekin Eliza jendez bete zuenMezari amaiera eman zitzaion.

Meza bukaturik, Herri Plazan agintarieneskutik Soka Dantza izan genuen,herriko txistulari taldearen doinuazlagunduta. Egun handi honetan, dan-tzari oraindik ezin amaiera eman, etajarraian biziki pozgarria den ToberaMusika Eskolako dantzari gazteensaioa izan genuen. Hainbat urteetanZegaman lokartuta egon den guredantza, dirudienez belaunaldi gazte-txoekin suspertu egingo dela; nahiz etahonetarako garbi eduki behar dugunirakasle, ikasle, guraso eta Erakundeenlaguntza bateratua beharko dela. Guredantzari gazteek saio bikaina eskainizuten, eta ikuslegoa oso pozik geratuzen ikusitako aktuazioarekin eta nola ezZegaman, zegamatarrek osatutakodantza taldea berriro ikusita.

Ekitaldi honen ondoren, azkeneko hiruurte hauetan egin den antzera balkoi eta leihoen apainketaren lehiake-tari zegozkion sariak banatu ziren.Aurten lehenengo aldiz lehiaketanbereizketa egin zen; hala nola, leiho etabalkoien apainketa eta etxe ingurukoeremuaren apainketa. Honenbestez,Kontxi Arozena izan zen balkoi etaleihoen apainketaren irabazlea etaKlarita Agirre etxe inguruko apainketa-ren irabazlea. Zorionak bikoteari.Guztion artean herriko itxura eta irudiahobetu dezakegu, eta modu eraginkorbat da alaitasuna, bizipoza eta koloreaeskaintzen duten lora eta landareakgure leiho, balkoi eta etxe inguruetanjartzea eta zaintzea.

San Bartolome eguerdiko otorduaamaitu eta ohiko pilota partiduak izanziren. Aurtengoan gainera orduerdi batatzeratu zuten bere hasiera, aipatu-tako bazkariko "sobremesa" edo

San Bartolome eguneko prozesioa

Sokatirako partehartzaileak

Udaleko lantaldea


68

"mahaingurua" luzatu ahal izateko.Nola ez herritarrak parte hartzen dutenekintzetan ikusmira eta jarraipena han-diagotu egiten da, eta honela izan zenJon Arakama eta Asier Berasategik,Aritz Irastorza eta Xabier Agirrerenaurka jokatu zuten pilota partiduan.Lehenak irabazi zuten 22-13.Galtzaileen alde esan behar da lehia, ezzutela une egokienean jokatu. Eta biga-rren partiduan orain gutxi arte lehenarrastoan, goiko mailan, ibili izan zirenbi pilotari ikusteko aukera izan genuela;alderdi batetik Karmelo Ariznabarretabizkaitarra (Galdakaokoa) eta bestetikahaztu ezina den Iñaxio Errandoneanaparra (Berakoa). Lehenari Mendiabeasaindarrak lagunduta erraz mende-ratu zituzten Aio eta Errandonea; 22-12. Partidua ez zen ikusgarria izan,nahiz eta pilotari handi hauen maixuta-suna eta jakinduria ikusi ahal izan geni-tuen.

Eguneroko buruhandi, zankodun etaerraldoiak, haur eta gazteen alaitasune-rako, afari aurreko tartea gozatu etagirotu zuten. Gauean, Etzakit taldeakizan zuen aukera bere musika lau hai-zetara zabaltzeko eta ZegamakoPlazan elkartutakoei dantza eragiteko.

ABUZTUAK 25

Eguna euritsua sortu zen. IrungoUrantzu Dultzaineroak Elizako kanpan-dorretik festari zegozkion lehen doinuakeman zituzten. Urantzu hirukoteak,azkeneko 25 urte inguru daramatzagure kaleak alaitzen. Ordurako,Olaberriko futbol zelaian ohizko soka-muturra martxan zegoen. Bertan,gauari amaiera eman ezinik zenbiltze-nak eta goizeko txorien kantuarekin izaren zama gainetik kendu zutenakbildu ziren. Gauza bera ikusteko biikuspuntu guzti ezberdinak. Zorionez,zauri larririk gabe joan zen aurtengoaere. Aurreko egunaren antzera,Udalaren aginduari jarraituz, herrikotabernari eta txoznak goizeko 6etan

krisketa eman zizkieten beren lokalei,goizeko 10etan abian jarriko zen txirrin-dulari frogarako kaleen garbiketa etaibilgailuen kentzea emateko.

Lehen esandako moduan goiz euri-tsua egin zuen, eta txirrindu gaineanibili behar zutenentzat guztiz arrisku-tsua jarri zen errepidea. Zegaman txirridunlaritzarekiko betidanik dagoenzaletasuna berriro ere agerian geldituzen froga honetan. Hainbat herritarrekparte hartu zuten antolakuntzan etabeste hainbatek puntu ezberdinetatikfroga jarraitu zuten, eguraldiari aurreeginez. Ohizko ibilbideak azkenekokilometroetarako uzten ditu frogakoune gogorrenak eta latzenak (Aztiria,Atagoiti eta Lierniako gainak). Zegamarzaletuek itxaropen handia zuten frogahonetan jarrita; frogari hasiera emangozion tropel handi horren barnean herri-tar bat baitzegoen (Aitor Perez Arrieta),eta irabazteko aukera ere ikusten bai-tzen. Jakina, frogaren azken emaitzalehen esandako azken mendaterarte ezzen argituko. Aztiriak jarri zituen gauzakbere lekuan, eta Ioseba Albizuk (CafésBaqué) emandako lehen erasoari txirrindularien multzo txiki batek erantzun ondoren, gure herritarrak beraeta beste txirrindularien artean tartea

irekitzen hasi zen. Honela gauzakAztiria, Atagoiti eta Liernia lehen lekuanigaro ondoren; Aitor Perez Arrieta,pozik eta alaitsu, garaile iritsi zenZegamara, herritar eta zaletuen txalo-pean. Merezitako garaipena lortu zuenAitorrek, eta herriko festak borobiltzenlagundu zituen. Aitorren garaipenakeguraldian ere izan zuen eragina; egu-raldiak hobera egin baitzuen. Edozeinkasutan, Lurralde Historiko mailakobolo txapelketa bertan behera utzi eginbehar zen eguraldiraren ondoriozTxarapeko bolalekua urez estali zelako.

Txirrindulari froga eta sari banaketaamaitu ondoren, Iñaki Murua, AndoniEgaña eta Angel Mª Peñagarikano ber-tsolarien lehen saio izan zen, urterokoantzera Iñaki Albizu gai jartzaile zutelarik.

Eguraldi lainotua baina euririk ez.Egitarauak agindu bezala sardina jatea,sagardo dastaketa eta erraldoien alardea arratsalderako aurreikusita.Antolatzaileek, sardina eta sagardofesta plazan edo frontoian, non jarrierabaki behar zuten eta eguraldiak ezzuen inongo ziurtasunik ematen.Azkenean plazan antolatzea erabakizen, eta zorionez baita asmatu ere.Bertsolarien bigarren saioa amaitubezain agudo eman zitzaion hasiera 60kilo sardinen dastaketari eta Otatza,Urbitarte, Zabala, Aburuza, Artzaienea,Isastegi, Aulia eta Etxezuri sagardote-giek doan eman zuten sagardoen pro-baketari. Jende asko elkartu zen herri-ko plazan, giro ederrean sardina parebat jan eta baso batzuk sagardo edate-ko. Garbi dago gizakiok tripa osatuta dugunean umorea ere hobeaizaten dugula.

Ilunabarra gertu eta Ordiziatik ekarritako 6 erraldoiek Zegamakoburuhandi, zankodun eta beste bi erraldoiekin udalerriko kaleak zeharkatuzituzten dultzaineroen doinu biziekin.

Arratsaldean, bestalde, 16:00tatik20:00etara Olaberriko aparkalekuanhaizezko gazteluak eta joko ezberdinakizan zituzten gaztetxoek.

Eguneko egitarauari amaiera ematekourtero gure artean hain atsegin ditugunarabar sendia, Joselu Anaiak; euskarazeta erritmo alaiekin sortu eta egokituta-ko abestiak eskaini zizkiguten.

ABUZTUAK 26

Uztaila eta Abuztuan egindako egural-diaren islada izan genuen abuztukoazken astelehen hau. Euria eta lainoanagusitu ziren. Arakama trikitilariakgirotu zuten kalea trikiti doinuekin.

Bestalde, urtero egiten den moduanaurtengoan ere, azken urtean hildakoherritarren aldeko meza izan zen SanBartolome Ermitan. Herritar ugari bildu

Klarita Agirre eta Kontxi Arozena

Haurren jokuen arduradunak

U r t e k a r i a

69

ziren bertan hildako senitartekoak etalagunak gogoratu eta beraien aldekootoitz egiteko.

Euriaren ondorioz, plazan ospatu beharziren elkarteen arteko 3. paella lehiake-ta eta umeen jokoak frontoira eramanziren. Ikusgarritasun apur bat galdubazuen ere, hainbat jende hurbildu zenfrontoira umeen jolasak ikustera, etasukaldari trebeen lana jarraitzera.Eguerdiko ordubatetan Eneko Sorza-bal, Maite Albisu eta Julio Rivas sukal-dariak osatutako epaimahaiak jasozituzten lehian aurkeztu ziren 8 paellak.Bere puntuaketak egin ondoren sarienbanaketari ekin zitzaion. Lehen sariaorain dela bi urte garaile izan zenTartaloetxeko bikotearentzat, EiderArrieta eta Amaia Gorospek osatuta-koarentzat. Bigarrena, Txarapekoelkartera joan zen, Iñaxi Urreaga etaArantxa Ariztimuñok osatutako biko-tearen eskutik. Ondoren, lehian izanziren paellak bertaratuen artean banatuziren Errioxako ardo gorri freskoarenbasotxo batekin batera. Paella ontzidenak garbi eta herritarren tripotxakbeteta bukatu zuten, beraz.

Ordurako, haurren jokoak amaitu zireneta jokoan parte hartutakoen arteansariak banatu ziren. Txalotzekoa daAinitze Azurmendi, Ainara Arrieta, LeireIgoa, Leire Lozano, Nekane Rodriguez,Amaia Aizpeolea, Iratxe Ormazabal etaIzaskun Igoa herritarrek umeen jokoakprestatzen eta antola-tzen egin zutenlan bikaina.

Bestalde, Olaberriko elkartearen esku-tik, herritarren arteko toka txapelketajokatu zen. Irabazlea Tomas Lasa izanzen 7 jotakoekin, eta bigarren postuanbi lagun gelditu ziren berdinduta,Imanol Azurmendi eta Julio Rivas;hauek 5 aldiz jo zuten burni luzea.

Arratsalderako aurreikusita zegoen"tiroplatoa" bertan behera utzi zen,Apeaderoan Renfe burutzen ari zirenlanak ezinezkoa egiten zutelako froga-ren ospaketa. Edozein kasutan arra-tsaldeak eman zuen berea, iragarritakoherri kirolen jaialdiarekin. Lehen mailakokirolariak izan genituen; hauen arteanDonato Larretxea aurtengo UrrezkoAizkoraren irabazlea eta Goenatxo II.aharrijasotzaile azkoitiar famatua. Baitaere aukera izan genuen, hainbat herri-tarren ahalegina ere gertutik ikusteko.Nafarroako trontzalari txapeldunakDonato Larretxearen aurka zuten apostua irabazi zuten. Jose MªEsnaolak, herritarrak, ere irabazi eginzuen Asturiaseko aizkolari txapelduna-ren aurkako lehian. Goenatxo harrija-sotzaileak ere bere erakustaldi bikainaegin zuen, eta sokatiran ere hiru saioegin ziren, hauetatik bi oso borrokatuak(lehena eta hirugarrena bi minutu ingu-rukoak) eta ikuslegoa bere aul-kietatik altxatu zutenak. Hiru saioak Ander Lasa, Izaro Arrondo, AnttonAramendia, Jose Mari Martin, MikelMatxinandiarena, Imanol Ruiz de Egino,Xabi Irastorza, Imanol Azurmendi, IñakiLasa, Axier Otaegi eta Felipe de Pradokosatutako taldeak irabazi zuen. Bestetaldean Imanol Berasategi, KarmeloAlustiza, Jose Mari Urbizu, Juan MariArmendariz, Iñigo Aizpeolea, XantiJimenez, Eduardo Irastorza, ToñoOtero eta Ander Mujika lehiatu ziren.Beraz, ekitaldi polita eskaini zigutenkirolariek.

Herri kirolari amaiera eman ondoren,eguneroko moduan Arakama trikitila-rien doinuekin zankodun, buruhandi etaerraldoiak zeharkatu zituzten kaleak.Baita ere, aurreko eguneko ordutegianOlaberriko aparkalekuan umeentzathaizezko gazteluak eta joko ezberdinakizan ziren.

Festei amaiera emateko "Adio Beleari"eta suziri eta traka erretzea aurreikusitazeuden. Ehun bat lagun beltzez jantzitaeta arpegi goibelekin ekarri zuten gurebela sufritua herriko plazaraino. Plazatikhasi zuen bere ibilbidea datorren festenhasieraraino, baina zahardadeak era-ginda eta festen jarraipena aldarrika-

tzen zuela eta, gure belea erdibideangeratu zen, eta bertaratuen negarrakirrifar bihurtu ziren festak oraindik erejarraipena zuelako Zegaman abuztua-ren 31n eta nola ez urtean zehar anto-latzen diren hainbat ekitaldi ezberdine-tan. Beraz, belea gure artean egonik,"Pirotecnia Zaragozana"k suziri etatraka erretzeari ekin zion, eta ondorenDrindots taldeak bere doinuekin dan-tzarako aukera ederra eskaini zuen.

Azpimarratu behar da Kultur-Etxeanikasturtean zehar egindako eskulanenerakusketa egon zela ikusgai abuztua-ren 24, 25 eta 26an eta modu bereanabuztuaren 26an Aitxuri Herri Eskolakohaurren eskulanen erakusketa eskolanegon zela ikusgai. Guztion errekonozi-mendu eta aitortza merezi duten lanakikusi ahal izan genituen.

ABUZTUAREN 31

Herriko tabernari eta txoznak antolatu-tako errepetizioko jai eguna ospatuzen. Arratsaldean Arakama anaien triki-ti doinuekin zankodun, buruhandi etaerraldoiak herriko kaleak zeharkatuzituzten, eta gau aldera "Trikizio" tal-deak animatu zuen plazako giroa.

Urtean zehar hildako herritarren aldeko Meza

Aitor Perez Arrieta helmugan irabazle

IZASKUN IGOA, JAIETAKO PROGRAMAREN PORTADARAKO

ARGAZKI LEHIAKETAREN IRABAZLEADuela hiru urte ezkero, jaietakoazala aukeratzeko Argazki Lehiaketabultzatzen du Udalak. Aurten hama-bi argazki aurkeztu ziren lehiaketaraeta botu gehien jaso zituena denok

ezagutzen duzuen Izaskun Igoarenaizan zen. Irabazleak 180 �ko sariairabazi zuen. Lehiaketan edozeinherritarrak parte har dezake eta gaiaZegama izaten da.


70

SAN MARTINAK 2002

HITZALDIAK ETA IKASTAROAKUrriaren 30ean hasera eman zitzaionSan Martin feriko egitarauari, guztionezaguna den Fermin Leizaolak,Arantzadi Zientzia Elkarteko EtnografiaSaileko Zuzendariak, "Artzantza atzo,gaur eta bihar" izenburupean, Udale-txean eman zuen hitzaldiarekin.

Hitzaldian hiru atal garatu zituen nagu-siki: Lehena, artzantzaren sorrera. Atalhonetan historia pixka bat egin zuen,eta aipatu zuen Jordania, Palestinainguruan sortu zela artzantza eta ekial-detik mendebalderuntz (EuskalHerriruntz) nola etorri zen zehaztu zuen.Bigarren atalean, artzantzaren egungoegoera landu zuen Fermin Leizaolak.Behar bada atal honetan koka daitekehitzaldiko esaldi nagusiena: "artzantzakazkeneko 15 urteotan bizi izan duenaldaketa azkeneko 2000 urteetan izanduena baino handiagoa izan da".Hirugarren atalean artzantzaren etorki-zuna garatu zuen hizlariak. FerminLeizaola baikor azaldu zen artzantzarengeroari buruz. Zentzu honetan datuesanguratsu batzuk eman zituen. Halanola, Euskal Herrian urteko eta pertso-nako 8,5 kg gazta jaten dela, eta alde-rantziz Europako Elkarte Ekonomikoan15 kg eta Frantzian 18 kg. Zentzuhonetan, ekoizpena edota produkzioahanditzeko aukera aitortu zuen, EuskalHerriko kontsumoa Europako neurrie-tatik behera dagoelako. Horretarakoaldarrikatu zuen gazta lehen eta biga-rren plateretan ere jan egin behar dela(entsalada, saltsetan, etabar.) eta pos-treetan sartzea eta baita gaztaren neu-

rria eroslearen beharretara egokitzeaere…( gazta erdiak edo laurdenak, etazatitxoak gaztandegian zuzenki ekoiz-tea). Horrezaz gain azpimarratu zuenartzainek duten elkartzearen beharra,kooperatiba modukoak sortzeko, etahorrenbestez artzainak edozein pertso-nen moduan astean egun bat edo biatsedenerako edo oporrak egiteko; ale-gia bizitza soziala egin ahal izateko.

Azkenik, Fermin Leizaolak artzantzarenikerketan daramatzan 40 urteetan ate-ratako filmina ikusgarrien bildumaeskaini zuen. Esan daiteke maila handi-ko hitzaldia izan zela, eta bertaratuekoso gustora irten zutela hitzalditik.

Azaroaren 4an eta 5ean lehen presta-ketei buruzko ikastaroa egin zen.Sukaldaria Arantzazuko Zelai-Zabaljatetxeko nagusia den Alberto Elorzaizan zen, eta Kasino eta Tartalo elkar-teetan eman ziren jardunaldiak. 24lagunek parte hartu zuten ikastaropraktiko horretan.

Azaroaren 6an, " gazta gozogintzan"izenburupean Joxe Mari Gorrotxategi,gozogile famatuak ikastaro bereziaeman zuen Amezti Elkartean. Jakin-duria, alaitasuna eta egokitasuna uztar-tu zituen hitzaldian, eta elkartu ziren 27lagunek " zoratzen" irten zuten bertatik.

"ANTONIO BOLAS" LIBURUAREN AURKEZPENA

Azaroaren 7an, Zegamako Udaletxean,Joxantonio Ormazabalek idatzitako"Antonio Bolas" liburuaren aurkezpenaegin zen. Pleno aretoa jendez gainezkaegon zen. Alkateak ongietorria etaegindako lanaren inguruko azalpenaegin zuen. Ondoren, Elkar argitaletxekoordezkariak hitz eginik, Joxantoniokegindako lanaren aurrekariak eta xehe-tasunak eman zituen. 1999ko ekaina-ren 14an joan zitzaigun AntonioIrigorasen deskribapena azpimarratuzen aurkezpen honetan, behin etaberriro "gizon alaia, begirada garbikoa,“Euro baten truke 12 gazta txapeldun” lelopean egindako zozketa

U r t e k a r i a

71

Felix Goiburu txapelduna eta Begoña Artola saritua

keinuka hasten zenean izarrak bezela-ko bi begietatik hitz egiten zuela ziru-dien", " pertsona ona, gezur eta bromazalea, baino irrifarra ezpainetan etaitxaropena eta alaitasuna bi begietan.".

Aurkezpenean sendiaren presentziaazpimarratu behar da. Mahaiburuanomendutakoaren bi anai egon zirenPatxi eta Dionisio, eta jendearen arteanhainbat hiloba eta sendiko. Ekitaldiariamaiera emateko "Antonio Bolas" libu-ruan jasotzen diren haimaka bertsoeta-tik hamar (paperik gabe) Aitxuri HerriEskolako bost gaztetxoek modu ezinhobean abestu zituzten eta hamaikaga-rrena eta azkena liburu idazleak berak.Une hunkigarriak eta ahaztu ezinak izan ziren hauek bertara hurbildu zirenentzat.

Jardunaldi polit eta jator honi amaieraemateko herriko Ostatuan lagunartekoafaria egin zen.

Gogoratu behar da liburua udalerrikodendetan salgai dagoela eta bere prezioa 8,5 eurokoa dela.

PROFESIONALEN ARTEKOPILOTA PARTIDUAK

Azaroaren 8an, gainezka zegoen Toki-Alai udal pilotalekuan lehen mailakoprofesionalen arteko pilota partiduakospatu ziren. Lehen partidua, EuskalHerriko lau t´erdiko txapelketakoa izanzen, eta bertan lehen eskaileratatik hirupartidu irabazita zetorren AimarOlaizolak (Olaizola II-ak) eta iazko erre-belazio izan zen Iban Otaegi azpeitia-rrak libratu zuten lehia. 401 pilotakadajo ziren partiduan zehar eta OlaizolaII.aren aldeko 22-7 emaitzak garbi utzizuen naparraren maila, nahiz eta gipuz-koarrak ere maila ona eskaini zuen.Bestalde, bigarren partiduak ez zuenbeste munduko jokurik eskaini. Xala etaElkorik 22 eta 21 irabazi zieten Goñi IIeta Apeztegia naparrei. Partidukoonena emaitzaren parekotasuna etaGoñi II.aren lau jokaldi izan ziren; nahizeta orokorrean partidu txarra izan zen.Azkeneko urteetan ohitura den bezelaaurtengoan ere EITBk eman zituen bipartiduak zuzenean.

SAN MARTIN FERIKO EGUNAEtengabeko euria izan zen aurtengoanazaroaren 9an, San Martin Feria ospa-

Pailazoen emanaldia

Olaizola II eta Otaegik partida bikaina jokatu zuten Zegaman

Ehungintza tailerreko lanak ikusgai


72

tu zen egunean. Hala eta guztiz ere,jende asko bertaratu zen Zegamaragoizean zehar antolatutako erakuske-tak eta ekintzak ikustera. Jakina denmoduan, aurtengoan ere San MartinFeriko egunak bi ardatz izan zituen:alderdi batetik herri mailako abere etaganaduen lehiaketa eta bestetikAizkorri eta Urbiako artzainen arteko 4.gazta lehiaketa. Zegamara hurbilduzirenek lehen mailako artisauak ikuste-ko aukera ere izan zuten; hala nola, kai-kugintza, saskigintza, harigintza, ehun-gintza, artilezko galtzerdiak, tailagintzaeta talogintza, besteak beste. Moduberean gazta aintzinako erara eta ogiaegitearen prozesua ikusgai egon zirengoizean zehar. Bestalde, eguraldiakeragotzi egin zuen aurreikusitako base-rriko makinari erakusketa jartzea, etapare bat ibilgailu egon ziren ikusgaibakarrik.

Eliza aurreko kioskoko plazan antigua-leko kotxeen erakusketa jarri zen.Ikusgarriak benetan ikusgai egon zirenibilgailuak.Egun guztia, urtero bezela,bailarako txistulariak alaitu zuten, egu-

raldi makurrari itxaropen eta alaitasundoinuak jarriz. Iker Zubeldiaren bertsosaioa ere izan zen udal-pilotalekuan,eta berriro ere herritarren aurrean beregoi maila erakusteko aukera izan zuen.Eguerdiko 13:00etan goizean zeharemango ziren lehen sariak banatu ziren;hala nola, abere eta ganduenak. Atalkairabazleak ondorengoak izan ziren:

Ardietan: Inazio Katarain

Bildotsetan: Xabier Azurmendi

Etxe Behorretan: Lourdes Arrieta

Mendi behorretan: Jose Mari Azurmendi

Behi mestizoetan: Pedro Azurmendi

Behi pirenaikoetan: Belen Azurmendi

Suiza behietan: Andres Zabaleta

Zezenetan: Zelestino Arrizabalaga

Zaldietan: Ibai Urbiztondo

Sari banaketa batek besteari eman zionjarraia. Nikolas Segurola, Ana Martí(Seu d´Urgelleko alkateordea), PeioZabala, Jose Luis Korta, Peio GarciaAmiano, Alberto Ormaetxea, JuanMartin Tolosa (Zegama-Aizkorri 1.Maratoiko irabazlea) eta Patxi Perezek(Idiazabal jatorrizko izendapenarenordezkariak) osatutako epaimahaiaklehiara aurkeztu ziren 19 gazten arteanFelix Goiburu segurarraren gazta ira-bazle izendatu zuten. Bigarren EginokoS.A.T. Olanoren gazta eta hirugarrenIlarduiako Jose Maria Jauregiren gazta.

Aurtengo egitarauak zozketa bat iraga-rri zuen. "Euro baten truke 12 gaztatxapeldun" lelopean Zegamako Udalakzozketa antolatu zuen eta BegoñaArtolak zuen 0148 zenbakia izan zensaritua. Sarituak aukera zuen kilo etaerdiko 12 gazta bapatean jasotzekoedo adibidez, hilean bat jasotzeko; ale-gia, nahi zuen moduan eskuratzekoaskatsauna eman zitzaion.

Finalean parte hartutako pilotariak

Murgiko talogileak

U r t e k a r i a

73

Sari banaketari amaiera eman bezainpronto herriko elkarteek bertaratutakoguztiei lehiaketara aurkeztutako gaz-taiak ardoarekin batera eskaini zizkien.

Eguraldiak eragotzi egin zuen arratse-rako iragarrita zeuden erraldoi etaburuhandiak kalera ateratzea.

Arratsaldeko zazpietan herritarren arte-ko eskuz binakako San Martinetako 4.txapelketako finalak ospatu ziren, udalpilotalekua betetzen zuen ikuslegoarenaurrean. Maila polita ikusi zen hiru par-tiduetan, eta emaitzak ondorengak izanziren:

INFANTILAK:Unai Agirre eta Joseba Arakama 16

Estebe eta Arkaitz Ariznabarreta: 15

KADETEAK:Aitor Zabaleta eta Eñaut Alberdi 18

Gorka Aierbe eta Denis Perez 14

HELDUAK:Ruben Zabaleta eta Jon Arakama 22

Xabier Agirre eta Ander Perez 16

Azpimarratu behar da Tartalo Elkarteakeguerdian txakoli dastaketa antolatuzuela eta egunean zehar Kultur-EtxeanOrdiziako Iñaki Hidalgoren erakusketaikusgai egon zela.

IGANDEAN ERE FESTAAzaroaren 10ean ere festa nagusi izanzen Zegaman. Eguerdian udal pilotale-kuan XI ."El Diario Vasco" torneokoinfantilen eta seniors mailako partiduakospatu ziren. Hauek amaitutakoan,bestalde Catalunyako Pirineotatik eto-rritako "Escamot Tomorro" taldearenmusika emankizuna izan zen kioskokoplazan. Benetan erakargarriak izanziren eskainitako doinuak.

Arratsaldean, azkeneko urte hauetakoantzera, pailazoen (Takolo, Pirritx etaPorrotxen) emanaldia antolatu zuenGuraso Elkarteak Udalaren laguntzare-kin. Haur eta heldu, elkartu ziren udalpilotalekuan San Martin feriko egita-rauari irrifartsu eta alaitsu amaiera ema-teko xedearekin. Eta nola ez, txokolatebero bat hartu ondoren etxera ere tri-patxoa beteta joateko aukera izanzuten bertaratuek.

Eskualdeko txistulariek eguna alaitu zuten

Alberto Elorza sukaldaria emandako ikastaroan

Antigualeko ibilgailuen erakusketa


74

ERLEZAIN EGUNA ETA GIPUZKOAKO IV. EZTI LEHIAKETA ARRAKASTATSUA

Milalore eta lorabakarreko ezti lehiaketaren irabazleak

Eztiz egindako postreen lehiaketako irabazleak

Otsailaren 17an Erlezain Eguna ospatu

zen Zegaman. Egun honen barnean,

Gipuzkoako 4. ezti lehiaketa eta eztiz

egindako goxokien lehen lehiaketa

ospatu ziren. Egun arrakastatsua izan

zen, eta hainbat lagun hurbildu ziren

Zegamara. Esan behar da aipatutako

azoka bereziaren antolakuntza

Gipuzkoako Erlezain Elkarteak eta

Zegamako Udalak lankidetzan egin

zutela.

Erlezain Eguna prestatzen eta girotzen

joateko otsailaren 11n eta 14an bi hi-

tzaldi oso iteresgarriak antolatu ziren.

Lehena, otsailaren 11n egindakoa

Mariano Mairal, Zaragozako mediku eta

akupuntoreak, "apiterapia-erle ziztadan

osasun onurak" gaiari buruzko hitzaldia

eman zuen. Azpimarratu behar da

hitzaldi oso aberatsa izan zela eta ber-

taratuen artean harridura eta jakinmina

zabaldu zuela. Bestalde, otsailaren

14an, Zegamako ama duen Isabel

Telleria Aseginolaza, albaitari eta erle-

zainak hitzaldi bikaina emana zuen eta

"Gipuzkoako milalore eztiak" izenburu-

pean eztiak dituen ezaugarri teknikoen

gaia, besteak beste, garatu zuen.

Bi hitzaldietan jendearen partehartze

handia izan zen, eta zerbait azpimarka-

tu baidateke izan zen Gipuzkoa guztiko

jendea bertaratu zela hitzaldietara.

Erlezain Eguna, herriko txistularien doi-nuek alaituta hasi zen goizeko 10etan.Ondoren, goizeko 11etan egitarauanatentzio gehiena sartu zuen "erledurrunba" burutu zen. Hain zuzen ere,30 bat erlezainek erlekumea aztoratze-ko garai batean akuiluekin erabiltzenzen sistema praktikan jarri zuten.Benetan harridura sortu zuela usadiozaharreko "erle durrunbak".

Azokan, hainbat salmenta postu egonziren, besteak beste, erlezainen material erakusketa, ezti, argizari, pro-poleo, senda belar, produktu ekologikoeta abarren salmenta guneekin batera.Bertaratutakoak aukera ederra izanzuten "Kaiku" etxeak jarritakoyogourth-ak eztiarekin, doan jateko,eta baita ere gozogintza eta ezti lehia-ketara aurkeztu ziren postre eta eztiakdastatzeko.

Gozogintza epaimahaian parte hartuta-koen artean Joxe Mari Gorrotxategi etaLuis Mokoroa aipa daitezke. Atal hone-tan irabazleak Jean Mitchel Bertrand

U r t e k a r i a

75

Eztiz egindako postreak

Erle durrunba

Isabel Telleriak emandako hitzaldia

eta Pamela Gonzalez zarauztarrak izanziren, eta beraientzat garaikurra, txapela eta 15.000 pezetako saria izanziren. Bestalde, milalorako ezti txapel-ketaren irabazlea Añorgako AitorBasurto eta lorebakarrekoa SegurakoEugenio Elorza izan ziren. Milalorekoezti lehiaketan Gipuzkoa banatutadagoen 7 eskualdetako hiru eztigileonenak lehiatu ziren; beraz 21 ezti.Bestalde, eztiz egindako gozogintzalehiaketara 16 postre aurkeztu ziren.

Gipuzkoako Erlezain Elkarteak propo-satuta antolakuntzak ZumarragakoJoxe Mari Zendoia urteko erlezain izan-datu eta omendu zuen, 65 urte ofizioeta afizio honetan jarduteagatik.

Gogoratu behar da GipuzkoakoErlezain Elkarteak etengabeko saiakeraegiten ari dela Eusko Jaurlaritza,Diputazioa eta Euskal HerrikoUnibertsitatearekin bertako erlea (erleautoktonoa) errekuperatzeko, kontuanizanik, errekuperazio honek, ekoizpe-nean, kalitatean eta ingurumeneanizango zituzkeen ondorio aberasga-rriak. Zentzu honetan aipatu, EuskalHerriko Unibertsitateko ordezkari batizan zela Zegaman Erlezain Egunean,Eusko Jaurlaritzako TurismoZuzendariarekin (Juan BautistaMendizabal) eta Diputazioko Nekaza-ritza eta Ingurumen Diputatuarekin (JonMikel Murua) batera.

Azkenik, eguraldi aldetik lainatua joanzen eguna, Ostatuan egin zen bazkariherrikoiarekin animatu zen, AtaungoBegiristain eta Itsasondoko Zeberiobertsolarien laguntzarekin. Adierazibehar da Gipuzkoan 500 bat erlezaindaudela, eta hauetatik 100 inguruGoierrin kokatzen direla. Zentzu honetanazpimarratu behar da, lehen aldia delalehiaketa hau Goierrin ospatzen dela etaGipuzkoako Erlezainen Elkarteak kon-promezura hartu duela datozen hiru edolau urteetan lehiaketa Zegaman antola-tzeko. Beraz, guztiok "gozatzeko" auke-ra izango dugu, berriro.


76

ZEGAMAKOZENTRU METEOROLOGIKOA

Aurtengo urteko egunez eguneko

datu meteorologikoak bertan ditugu

baina zerrenda izugarri luzea denez

hilabete bakoitzeko batazbestekoak

azaltzea erabaki dugu:

Bestalde, norbaitek egun zehatz

bateko datuak nahiko balitu, atseginez

adieraziko diogu Udaletxean.

Azaroa (2001)

Abendua (2001)

Urtarrila

Otsaila

Martxoa

Apirila

Maiatza

Ekaina

Uztaila

Abuztua

Iraila

Urria

159,2

23,6

51,6

151,9

49,2

77,1

136,2

95

50,3

92,6

33,1

54,2

18,1

13,2

18,7

17,9

22,8

23,9

28,5

32,9

32,1

30,7

26,4

22,5

-0,7

-8,4

-2

0,7

0,9

0,1

3,3

5,9

7,8

8,7

5,7

5

Prec.(l/m2)

Racha max.(km/h)

72,7

88,9

73,1

80,35

64,1

72,05

78,3

83,8

82,5

87,8

77,4

72

85,1

74,4

102,6

114,1

105,1

70,2

77,8

67,7

59,4

49,7

64,1

97,2

Humedad relativa (%)

t.min.(°c)

t.max.(°c)

• Prec. L/m2 = Euria, m2 bakoitzean zenbat litro.• T.max (°c) = Tenperatura edota hozberorik altuena.• T.min (°c) = Temperatura edota hozberorik txikiena.• Racha max. (km/h) = Haizearen indarrik handiena, orduko zenbat kilometro.

Ondoren dituzue urtean zehar izan diren lau egun puntualenak:• Prec. L/m2 = 33,5……… otsailak 6 2002• T.max (ºC) = 32,9……… ekainak 16 2002• T.min (ºC) = -8,4……….. abenduak 15 2001• T.min (ºC) = -2……….. urtarrilak 1 2002• Racha Max = 114,1………otsailak 3 2002

Argibideak:

U r t e k a r i a

77

Zer da KZgunea?

“Euskadi Informazioaren Gizartean"planaren barruan kokatzen da.

KZgune guztiek nabigatzeko gela bateta prestakuntzarako sail bat dute, etaekipo informatikoak ikasleek erabiliahal izateko.

Tutore espezializatuen etengabekolaguntza dute, eta horiek ikaslebakoitzaren ezagutza-mailara egoki-

tutako prestakuntza-ikastaroak eman-go dituzte, zalantza guztiak argituzeta behar duten guztian lagunduz.

Eskaintzen diren zerbitzuak doakoakdira. Herritarrek zentru honetan hona-ko hau aurkituko dute:

• Internet zer den eta zertarako balioduen ikasteko kurtso ezberdinak

• Posta elektronikoa

• KZguneko atariko zerbitzuak

• Tutoriak

• Sarean nabigatzeko ordenagailuak

Noiz hasi da?

Zegamako KZgunea Urriaren 16anireki zen. Ordutegia goizez edo arra-tsaldez izaten da. Hilabete bateangoizez, hurrengoan arratsaldez.Goizetan: 9:00tatik 13:00ra eta arra-tsaldez den kasuetan 16:00etatik20:00ra egoten da zabalik.

Zenbat talderi eman diezu klasea?

Zegaman iada 3 taldek egin dute ikastaroren bat. 2 taldek 22 ordukoikastaroa jaso dute eta beste taldeak10 ordukoa.

Zenbat lagunek parte hartu dute?

24 erabiltzaile daude izena emanik.Hauetatik batzuk ikastaroa egin dute-nak dira eta beste batzu soilik, inter-neten nabigatzera etortzen direnak,iada interneta erabiltzen dakitenak.

Herritarrei internetekiko zein gomen-dio emango zenieke?

Gaur egun ematen ari den iraultzateknologikoaren ondorioz aldaketahandiak ematen ari dira gure gizar-tean eta emango dira. Gizarte indus-trialetik, informazio gizartera ari garapasatzen. Herritarrei, interneta erabil-tzen ikasten saiatzeko gomendatukonieke, atzera geratu ez daitezen.Internetak arlo guztietarako baliobaitu: lanerako, ikasteko, informazioalortzeko, denbora librerako... Berazbadakizute: NABIGATZERA!!

KZgunea aukera oso ona dela interneterabiltzen ikasteko. Gizarte osoarizuzendua egonik, denek dute ikastekoaukera: langabetuek, etxekoandreek,erretiratuek... edozeinek.

KZ GUNEA ZEGAMAN

OIHANA BEGIRISTAIN

“GAUR EGUN EMATEN ARI DENIRAULTZA TEKNOLOGIKOAREN

ONDORIOZ ALDAKETA HANDIAKEMATEN ARI DIRA GURE GIZARTEAN

ETA EMANGO DIRA. GIZARTEINDUSTRIALETIK, INFORMAZIO

GIZARTERA ARI GARA PASATZEN”

“KZGUNEA AUKERA OSO ONADELA INTERNET ERABILTZENIKASTEKO. GIZARTE OSOARIZUZENDUA EGONIK, DENEK

DUTE IKASTEKO AUKERA: LAN-GABETUEK, ETXEKOANDREEK,ERRETIRATUEK... EDOZEINEK”

Mª JOSE ARAKAMA

Herritar batzuk KZguneanKZgunea Kultur Etxean dago kokatuta


78

41 . Pío Aguirre • 49. Jose Maria Albizu • 52. Santiago Auzmendi • 53. Eusebio Gorrochategui • 55. Benito Inza • 78. Jose Aguirre • 88. Jose Miguel Aracama

Egungo Zegamako kamineroak

ZEGAMAKO KAMINEROAK

5566

41

30

18

29

1716

15

12

25

39

1413

27

5465

40

2826

49

64

52

5051

53

75 7677 78 79 80

68

57

42

31

19 20 55

976

4312

5

8

32

43

58

69

81 83

7059

8571

45

2223

34

46

61

7389

6272

87

88

74

35

24

36

10 11

37

63

4748

8482

86

60

33

44

67

56

Badira hainbat ofizio edozein herritanoso ezagunak direnak (okina, harakina,soldeatzailea, igeltseroa...), eta bestebatzuk herri batzuetan bakarrik direnakoso ezagunak. Inoiz kanpotarren batigaldetu al diozue, ea ba al dakien zerden kamineroa? Seguraski askok etaaskok,"zer da hori, zein ofizio da hori?"esango dizue; baina Zegaman kamine-roa zer den denok dakigu, ez baitaude

alferrik gaur egun 16 gizaseme batzukkaminero arituak eta besteak kaminerodirenak.

Ondoan bi argazki dituzue, bata,Gipuzkoako Foru Aldundiak, 1950ekomaiatzaren 12an ateratakoa, SantoDomingo de La Calzada egunean,Diputazioak plantilan zituen kamineroguztiekin eta zer ikusiko eta garai har-

tan ere 7 zegamar hantxe zeudela. Etabeste argazkian berriz, kaminero laneanibilitako eta gaur ofizio hori dutenzegamarrak ditugu. Ez dakigu baka-rren bat ahaztu zaigun, saiatu garadenak lokalizatzen baina bakarrenbatekin ohartu ez bagara aurrez doakiobarkamen eskaera. Hain ugaria baitakamineroa Zegaman!!!

U r t e k a r i a

79

Non eta noiz jaio zinen?

Zegamako Arbeltxo baserrian 1.968komaiatzak 11an, Santo Domingo de laCalzada bezperan, hain zuzen.

Bidezain sartu aurretik zein lanetanibili zinen?

Lehenik Zegamako udaletxean ibili nintzen 6 hilabetez. Ondoren errekagarbitzen "Ministerio de ObrasPublicas", "Comisaria de Aguas delNorte"n. Gero "Eredu"n, Ikaztegietakofabrikan. Ondoren Mutiloko minatanibili nintzen. Hazienda Foralean, etaondoren Diputazioko NezakaritzaSailean. Diputazioan lan egin ondorenautobuseko txofer gisa aritu nintzen.Bukatzeko bidezain, sei hilabete pro-ban eta gero interino. Gaur egun fun-tzionarioa naiz azterketa batzuk eginondoren.

Jende asko aurkeztu al zen azterketakegitera?

18 plaza zeuden eskaintzan eta 400lagun aurkeztu ginen azterketetara.Azterketak amaitu eta plaza bat lortudut, 7. postuan geratu naizelarik.Lehengo urteko azaroan hasi ginenazterketekin eta denetara 7 azterketaegin ditut.

Noiz sartu zinen bidezaintza lanetan?

1996an hasi nintzen bidezain gisa.Lehenik 6 hilabetez aritu nintzen proban, ondoren 5 hilabete langabe-zian eta ondoren interino.

Zergatik sartu zinen bidezain, nork animaturik?

Bidezainak lanik ez zutela egiten entzun nuen eta horregatik animatu

nintzen. Gero, ordea, desengainoa eraman nuen. Gure parean behintzatlana egin beharra dago.

Zure familian izan al da zure aurretikbidezainik?

Bai, aitona Jose Mari Albizu. Nire aitonak Arbeltxo baserria, bidezain-tzatik jubilatu zenean erosi zuen,bitartean bidezain etxeetan bizi izan-du ziren.

Zein eremutan egiten duzu lan?

Beasaingo basean egiten dut lan.Tolosatik hasi eta Etxegaraterainokoeremua hartzen dugu.

Ze lan mota egiten dituzue?

Bide bazterrak garbitu, batxeak bete,desbrozadorearekin… denetarik egitendugu.

Gustoko lana al da?

Bai, gustoko lana dut, nahiz eta uga-ria izan. Guk esatea ez dago ondobaina lan asko egiten da bidezaintzan.

Lan gogorra al da?

Eguraldiaren arabera baldintzatzenden lana da. Eguraldi txarrarekin lan gogorra da: hotza, bustia… kanpoanibili beharreko lana da. Jantzi eta oinetakoei dagokienez, geroz eta

gutxiago ematen dizkigute. Jantziakkalitate onekoak dira, baina oineta-koak, botak batez ere, txarrak dira.

Lantresnei dagokionez zer deritzozu?

Ni hasterako lantresnak eboluzionatu-ta zeuden. Multzotik erretiratu beha-rreko lanabes bat dagoela pentsatzendu, aitzurra hain zuzen. Bestaldetik,erabaki onena ez erabiltzea da.

Koadrilan zenbat lagun zarete?

Koadrilan zazpi edo zortzi lagun etakapataza ibiltzen gara. Langile denokgidari kategorikoak gara, peoirik ezdago ia, lehendik dagoenen bat bakarrik.

Makinaria erabiltzen al duzu?

Bai denetarik gidatzen dut: kamioiak,eskabadora, elurra kentzeko makina,desbrozadora…

Gidatzea gustokoa al duzu?

Bai, oso gustokoa dut. Lan mota guz-tietatik atseginena gidatzea da niretzat.

Bitxikeriaren batekin gogoratzen alzara?

Lanean hasi eta 5. egunean elurteaegin zuen eta sekula gidatu gabekokamioi bat erabili genuen. Handik 20bat egunetara, egun eguzkitsu bate-tan, elur kentzeko makinarekin ibiliginen praktikatzen, eskua hartzekohurrengo batetarako.

IÑAKI ALBIZU

“HEMEZORTZI PLAZAZEUDEN ESKAINTZAN ETA400 LAGUN AURKEZTUGINEN AZTERKETETARA.

7. POSTUAN GERATU NAIZ."

“LAN MOTA GUZTIETATIK ATSE-GINENA GIDATZEA DA NIRETZAT."

“BIDAZAINEK LANIK EZ ZUTELAEGITEN ENTZUN NUEN ETA

HORREGATIK ANIMATU NINTZEN. GERO, ORDEA, DESENGAINOA

ERAMAN NUEN. GURE PAREANBEHINTZAT LANA EGIN

BEHARRA DAGO."

Mª JOSE ARAKAMA

ZEGAMAKO KAMINEROAK


80

LUIS LASA

AZURMENDI

“OTZAURTEKO PATRIZIOETXEBERRIAREN KANTERAN

IBILI NINTZEN14 URTEREKIN HASI ETA21 URTE BITARTEAN."

Noiz eta non jaio zinen?

1927an jaio nintzen ZegamakoLizabier (Koba-behekoa) baserrian.

Bidezain izan aurretik zein lanetanaritu zinen?

Otzaurteko Patrizio Etxeberriarenkanteran ibili nintzen 14 urterekinhasi eta 21 urte bitartean. Egun guz-tian harri karreoan ibiltzen ginen bur-dinazko gurpilak zituzten karrotilekin.Kamioiek ekarritako porlanezkozakuak ere bizkarrean hartu eta goraeramaten genituen, geldialdi askoegin behar izaten nituelarik gazte-txoa nintzelako. Oso lan gogorra zeneta soldata berriz eguneko 6 pezeta.

Nola puskatzen zenuten harria?

Harria zulatu eta tiroz kargatzengenuen. Gogoratzen naiz behin, SantaBarbara egun batetan, lagun nafar bateta ni tiroa kargatzen ari ginen etabat-batean lehertu egin zen. Belarmultzo bati heldu eta han goian gera-tu nintzen zintzilik lurretik 45 metro-tara. Laguna berriz behera erori zenharri tartean. Hankak puskatu zituenbaina zorionez bizirik geratu zen.

Gazte denbora gogorra bizi izan alzenuen?

Bai, oso gogorra. Egunez kanteranegiten nuen lan eta baita zenbait

gauetan ere. Beste gauetan berrizArabara joaten ginen estrapeloan.Galarretara joan, astoa patata etagariz kargatu eta bertan afaldu ondoren etxera bueltatzen ginen.Etxean beldurrez edukitzen genituenproduktuak, errotara ez zegoen era-materik bestela zati bat utzi beharrazegoen. Ezkutuan jaten genituen ekarritako produktuak, etxean bertanerrota moduko bat genuen eta eskerrak. Altsasura ere askotan joanizan nintzen bizikletan, GuardiaZibilak egon ohi ziren bidean eta bizikleta bizkarrean hartu eta Orobekokantera pasatzen nuen zelairik zelai,eta trenbidez trenbide etorri izannintzen Otzaurte aldera. Gazte den-bora tristea izan nuen, ezertarakodirurik ez eta sakrifizio latza eginbehar aurrera jarraitzeko.

Bidezain lanetan nolatan hasi zinen?

Nire aitak animaturik. Aita bidezainazen eta Otzaurte aldean hasi nintzenberarekin bazterrak garbitzen. Ondo-ren Beasaina bidali ninduten eta han-dik Lizarrusti eta Bergarara. Makinistagisa sartu nintzen eta baporezkomakina handi batekin ibiltzen nin-tzen: Zarautz, Getaria, Orio... aldeanibili nintzen. Ondoren txofer hasinintzen kamioiarekin.

Makinista lana kanterako lana bainohobea ahal zen?

Noski baietz. Egun onak asko izanziren makinista gisa aritu nintzenean,tartean egun okerragoak ere izan

nituelarik. Makina handi batzutan suaegin, likidoa berotu eta galipotabotatzen genuen. Aizpurutxo,Aretxabaleta, Salinas... aldean eginnuen lan.

Estatuaren menpe al zegoen bide-zaintza zu hasi zinenean?

Bai, ni hasi nintzenean bidezaintzaEstatuaren menpe zegoen. Gero EuskoJaurlaritzan eta azkenik Diputazioansartu ginen. Estatuaren menpe ibiliginenean oraingo aurrerapenik ezzegoen eta lana oso gogorra izatenzen, dena eskuz egiten baitzen. Gauregun aldiz makina aldetik laguntzaizugarria dute eta hau dela eta langehiago egiten dute baina askoz gutxiago nekatuta. Ikaragarri aldatudira lan baldintzak garai batetik hona.

Aste osoak igaro izan nituen etxera batere etorri gabe. Lana urruti izatengenuenetan (Zarautz, Getaria), astea bertan igarotzen nuen. Gainera igan-de iluntzetan joaten nintzen makina hurrengo egunerako prestatzera.Trenean joan ohi nintzen.

Lana ze eremutan egiten zenuen?

Gipuzkoa osoan zehar egiten genuenlan.

Koadrila asko al zeuden Gipuzkoan?

Zarautzen, Bergaran, Tolosan,Beasainen... zeuden koadrilak.Elkarrekin ere egin izan genuen lana.Bata besteari laguntzen genion jendefalta zegoenean. Errezilen, Bidanian....ibili izan ginen.

ZEGAMAKO KAMINEROAK

“EGUNEKO SOLDATA6 PEZETAKOA ZEN."

U r t e k a r i a

81

garai haietan manilaz arrankatzenbaitziren.

Makina handi hauei karro bat eransten zitzaien atzealdean. Karroanbi ohe txiki, ekonomika bat, mahaiaeta aulkiak zeuden. Bertan lo egitennuen Zarautz inguruan lanean ibil-tzen nintzenean. Aste osoak igaroizan nituen etxera batere etorri gabe.Larunbat iluntzetan etortzen nintzenZegamara eta igande iluntzetan berrizZarautzera bueltatzen nintzen hurren-go egunerako makina prestatzera.

Bazkari eta afariak ere karroan bertanegiten genituen. Zarautzetik Zumaiaraeta Itziarrera joan ginen. Goizetan 4t´erdik 5etan jaikitzen nintzen makinapizteko. Makina baporezkoa izatenzen eta ikatzarekin funtzionatzenzuen. Ikatza ere txarra erabiltzengenuen eta hamaika amorrazio pasagenituen.

Bide bazterretako belarrak segaz eba-kitzen ziren, ondoren eskobara etasardarekin bildu eta leku egokirenbatetara eraman behar izaten genituen, batzuetan ibilaldi luzeakeginez. Gaur egun berriz bertan uztendituzte txiki-txiki eginda.

Gustura aritu al zinen lan horretan?Bai, gustura ibili nintzen.

Ze lan motak egiten zenituzten?Lurra, elurra... palaz kentzen genituen. Gerora elur-kentzeko makina ("quitanieves") zahar bateman ziguten. Kamioiari aurrealdeanjartzen genion baina oso astuna etabaldarra zen, bi tornilokin lotzen zen,eta behar ez zenean kamioiaren gainera botatzen genuen. Kamioiarengainean langileak joaten ziren aldiberean eta goitik behera bustita ibil-tzen ginen denok. Toldo bat jarrigenion kamioiari baina hala eta guz-tiz ere haize hotza sartzen zen.Jantziak eta oinetakoak ere eskasakgenituen. Elur garaietan gaizki pasa-tzen genuen.

Gaur egun aldiz dena automatikoa da.Kamioi hobeak, elur kentzeko makinahobeak ....

Ni hasi nintzenean bi kamioi zeudenZarautzen eta bat niri eman zidatenBergarara eramateko. Hiru urtezBergaran ibili nintzen kamioi harekin.Barreiros, Pegaso... markak erabilinituen. Askotan kamioia ezin arranka-turik ibiltzen nintzen erabat haserre,

Luis Lasa makina gidatzen

Luis Lasa kaminero lanetan

ZEGAMAKO KAMINEROAK

“EGUNEZ KANTERAN EGITENNUEN LAN ETA GAU BATZUTAN

ARABARA JOATEN GINENESTRAPELOAN."

“LANA URRUTI IZATENGENUENETAN (ZARAUTZ,GETARIA) ASTEA BERTAN

IGAROTZEN NUEN."

Autoen gehikuntza noiz nabarmenduzen?

Autorik ez zen ia ikusten. Kamioi batzuk eta beste motor batzuk zirennagusi errepideetan. Lana orain bainoarrisku gutxiagorekin egiten genuen.

Zenbat orduz lan egiten zenuten?

8 orduz lan egiten genuen normalean.Udaran eta kontratistekin lan egitengenuenetan ordu gehiago sartzen genituen lanean: galipota botatzen...

Bidezain-etxe asko al zeuden?

Bai, asko zeuden. Etxegaraten bazeuden batzuk, Idiazabaldik goraxeago ere bai beste bat, Iurren ere,Lizarrustin, Otzaurten... Otzaurtekoagainera nire aita zenak eduki zuen.Diputazioak etxe hauek konpondu eginbehar zituela esan zuen, baina hemeningurukoak azkenean bota egin zituz-ten. Kosta aldeko bidezain etxe batzukzorionez konponduak daude, hala nola, Aizpuru-txokoa, Deskargakoa,Salinasekoa...

Lanean gertatutako bitxikeriaren bat?

Ez naiz gogoratzen.

Mª JOSE ARAKAMA


82

Non eta noiz jaio zinen?Zegaman jaio nintzen 1960ko urria-ren10ean Zatizalier baserrian.

Bidezain izan aurretik zein lanetanaritu zinen?Garmendianean eta papeleran lanegin nuen. Garmendianean 16 urtenituela aritu nintzen lanean bederatzihilabetez. Ondoren papeleran lan eginnuen hamar hilabetez. 22 urterekinbidezain sartu nintzen.

Nolatan sartu zinen bidezain?Papeleran kontratu iraunkorra nuenbaina bidezaintzan lan baldintza hobeak zeuden. Soldata handiagoa zeneta larunbatetan ez zen lanik egiten.

Familian bidezainik izan al da zureaurretik?Ez, neu naiz lehenengoa.

Nork animaturik sartu zinen bidezain?Arakamaneako Joxe eta Migel Marikesan zidaten bidezainak behar zituz-tela. Papeleran hasi aurretik paperakaurkeztu nituen. Handik 6 hilabetetaraazterketarako deitu ninduten. 3 lagunhartu behar zituzten eta 13 aurkeztuginen.

Lana zein eremutan egiten duzu?Beasainen ibili izan naiz beti.

Ze lanetan aritu izan zara?Hasieran galipota botatzen jardun nintzen. Gero kuneta garbitzen,segan, matxetearekin... dena eskuzegiten zen, gaur egun dauden makinarik ez baitzegoen. Ondorenmakinak erabiltzen hasi nintzen:kamioiak, elur kentzeko makinak, desbrozadora, palak... Azken 10 urte-otan bijilante gisa egiten dut lan.

Zein da lan gustokoena?Nik makinekin ibili izan naiz gustora-na. Betidanik atsegin izan dutkamioia, makina eta horrelako trasteak gidatzea.

Gaur egun ze lan mota egiten duzu?Errepideak garbi mantentzeaz ardura-tzen naiz. Egurzaleak eta obratakokamioiek errepideak lokaztuta uztendituzte eta nik horiek garbi ditzatenagintzen diet. Jaramonik egin ezeandenuntzia bete beharra izaten dut,horixe baita nire egitekoa. Errepide zikinaren erruz edozein istri-pu gertatuz gero, jendeak Diputaziorajotzen du eta handik niregana ailega-tzen da kexua. Arazo larriak sortu daitezke hau dela eta, horregatikpaperak zuzen beteta edukitzea gustatzen zait.Eguraldi txarra dagoenean istripu askoegoten dira eta kexa ugari heltzen diraDiputaziora bidean olioa, gasolioadagoela... esanez. Gaur egun lan gehiena istripuek ematen dizkigute. Istripua gertatuondoren, bide-bazterretako baila etaseinaleek jasaten dituzten kalteakbaloratzen ditugu. Ondoren Ertzaine-tara joaten gara istripua izan duena-ren datuak eskatzera haren seguruarikalteen faktura pasatzeko.Errepide ondoan obraren bat egitekoere baimena eskatu beharra dago.Errepide komarkal eta lokaletan 30metrotara obra egiteko baimena beharda, errepide nazionaletan 50 metroeta autobian 100 metro.

Lan gogorra al da bijilante izatea?Ez da batere gogorra. Batzutan ezatse-gina da. Garai bateko bidezain lanaaskoz gogorragoa zen, dena eskuzegiten baitzen. Elur garaia zen okerre-na. Kamioaren kajan gainean jarri etapalaz botatzen genuen gatza.Goanterik ez genituen erabiltzen etaazkazalak ireki egiten zitzaizkigun.Egun berriz, kamioaren kabinan jarrieta botoi bati sakatzea nahikoa dagatza banatzeko.

Bidezain sartu zinenean Estatu edoDiputazioaren menpe zegoen bide-zaintza?Ni sartu nintzenean "Obras Publicas"-en menpe zegoen. Hortik EuskoJaurlaritzara eta azkenik Diputaziorapasatu zen bidezaintzaren eskumena.

Noiz nabarmendu duzu autoen gehikuntza?Ni lanean hasi nintzenerako autoakugarituak zeuden, baino nabaritududan gorakada kamioiena izan da.Kamioi izugarri ibiltzen da errepidean,autoak baino askoz gehiago.

Zerbaiten hutsunea sumatzen al duzuzure ogibidean?Diputazio barruan deskordinazio handia dagoela nabaritzen dut etabestaldetik bidezainen urritasunadago, lan asko dago eta langile gutxi.

Elkarrekin erlazioak izaten al dituzue bijilanteok?Bai, lehen astero bilera izaten genuen.Orain berriz, bi astetik behin elkartzengara eta bazkari bat eginez lanbidekokontuetaz hitz egiten dugu.

Laneko bitxikeriaren batekin gogo-ratzen al zera?Behin, elurretan genbiltzala etakamioia geldi nuelarik, ertzaina batekgaldetu zidan ea behera jaitsi behar alnuen kamioiarekin. Baiezkoa erantzunnion, baina berak ez zidan ezer esan.Nire lana amaitu nuenean inguruanbegiratu eta ez nuen ikusi aipaturikoertzaina. Kamioian sartu eta beheraabiatu nintzen. Elurra ari zuen etaabiaduran jaitsi nintzen goitik behera.Benta Txikin geratu egin nintzen ga-tzik zuen begiratzeko. Kamioiaren atzeko aldera joan nintzen eta haranon zegoen ertzaina zuri zuri egindakajako eskailerei helduta. Lehenbai-lehen kabinan sartzeko esan nion.Beste behin guardia zibil batzuk"124" ibilgailu batetan zihoazenEtxegaraten behera elurretan. Autoapatinatzen hasi zen eta txoferrak saltoegin zuen. Beste guardia zibila autobarruan geratu zen eta pendizeanbehera joan zen. Guk atera genuenautoa kamioiari erantsita eta barruanzegoen gizona onik zegoen.

JUAN KARLOS AZURMENDI

ORMAZABAL

ZEGAMAKO KAMINEROAK

“LANEAN HASI NINTZENERAKOAUTOAK UGARITUAK ZEUDEN, BAINO

NABARITU DUDAN GORAKADAKAMIOIENA IZAN DA."

“BIJILANTEOK BI ASTETIK BEHINELKARTZEN GARA ETA BAZKARI BAT

EGINEZ LANBIDEKO KONTUETAZHITZEGITEN DUGU."

EDURNE ALBIZU

“PAPELERAN KONTRATU IRAUNKORRA NUENBAINA BIDEZAINTZAN LAN BALDINTZA

HOBEAK ZEUDEN. SOLDATA HANDIAGOAETA LARUNBATEAN EZ ZEN LANIK EGITEN."

U r t e k a r i a

83

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Noiz eta non jaio zinen?1941eko ekainaren 1ean jaio nintzenZegamako Latxanea baserrian.

Bidezain izan aurretik zein lanetanaritu zinen?Idiazabalgo Limatan ibili nintzenlanean 9 urtez, 1961etik 1970 bitarte-an. 21 urterekin hasi nintzen Limatanlanean, ordurarte baserrian egin izannuen lan: soroan, ganaduarekin...

Zer dela eta hasi zinen bidezain lanetan?Manolo tabernan elkartu ginen egunbatetan lagun batzuk eta lau bidezainhartu behar zituztela esan zuten.Haiek izena eman zuten eta neu ereanimatu egin nintzen.Bidezain hasi eta berehala ametsakegiten nituen Idiazabalen segitzennuela lanean.

Azterketarik egin al zenuen bidezain sartzeko?Bai, azterketa bat egin genuen laneanhasteko. 17 lagun aurkeztu ginen etalanpostuak ere ugariak ziren.Garai hartan ez zuen inork bidezainjoan nahi, lan gogorra eta zikina baitzen. "Segundako lana" zen.

Familian izan al zenuten beste bidezainik?Bai, aitonaren anai bat. Asteasun ibilizen bidezain. Garai hartako bidezai-nak oraingo Guardia Zibilen antzeko-ak ziren. Oso zorrotzak ziren beraienlanetan eta jenio bizikoak: gurdiei suematen zien, denuntziak egitekopaperak ere bazituzten... Legeaeskuan zuten.

Latxanetik nola joaten zinen lanera?Latxanetik apeaderora Seat 600 ibil-gailuan joaten nintzen eta handikZumarragara trenean. Goizean 7takotrena hartzen nuen eta arratsaldean18:30etakoan bueltatzen nintzen.Trenean lanera joatea askoz merkeagozen ibilgailuan joatea baino.

Noiztik duzu ibilgailua?1.969 inguruan erosi nuen nire lehe-nengo ibilgailua, Seat 600 bat.

Zu hasi zinenean Estatuaren menpe alzegoen bidezaintza?Ez, ni hasi nintzenean bidezaintzaDiputazioaren menpe zegoen.

Aldaketarik egon ahal da makinarian?Bai, aldaketa izugarria nabarmendudugu. Ni lanean hasi nintzeneanharriak zapaltzeko makina bat beste-rik ez zegoen.

Bazkariak prestatzeko nola antolatzenzineten?Koadrilako batek egiten zituen sukal-dari lanak. Goiza bazkaria prestatzekoerabiltzen zuen eta arratsaldean gure-kin batera lan egiten zuen. Kamioiarikarro bat eransten genion atzetik etabertan bazkaltzen genuen. Karrohorretan ekonomika bat, mahaia, aul-kiak eta koltxoi zahar bat egotenziren. Sua egiteko egurra bide bazte-rretatik hartzen genuen.

Ze kargu zeuden bidezaintzan?Lehenik sobrestantea, ondoren kapa-taza, makinista, txoferra eta azkenikbidezain peoia. Gaur egun aldiz hirukategori soilik daude bidezaintzan:sobrestantea, kapataza eta makinistaedo txoferra. Koadrila bakoitzean 12-14 bidezainpeoi izaten ziren. Garai hartan hama-bi koadrila ezagutu nituen nik:Zumarragan hiru koadrila zeuden(koadrila bat, Bergarakoa, Estatuarenmenpe), Azpeitian hiru, Tolosan hirueta Errenterian beste hiru. Gaur egun,lau koadrila txiki daude, 3-4 lagunezosatuak: Zumarragan bat, Azpeitianbat, Beasain eta Tolosak osatzenduten beste bat eta Donostia aldeanbeste bakarra.

Autoen gehikuntza nabarmena izan ahal da?Bai, oso nabarmena. Hasieran autorikez zen ia ikusten. Autoen gehikuntzaorain dela hamar urte hasi zela esan-go nuke.Diputazioaren autoei dagokionez,Land Rover bakarra ezagutu nuengarai haietan. Land Rover-a, Azkue Mª JOSE ARAKAMA

“21 URTEREKIN, 1970. URTEAN,BIDEZAIN HASI NINTZEN. GARAI HARTANEZ ZUEN INORK BIDEZAIN JOAN NAHI,

LAN GOGORRA ETA ZIKINA ZELAKO.SEGUNDAKO LANA ZEN."

deituriko gizonak erabiltzen zuen,makinariako nagusia zen bera. Egun,Diputazioak 50 bat auto inguru ditulangileek erabil ditzaten.

Gustuko lana izan al duzu?Hasieran pixka bat kostatu zitzaidan,baina behin martxa hartu nuenean gustura ibili izandu naiz.

Zein eremutan egiten duzu lan?Zumarraga inguruan egiten dut lanbetidanik. Bertan hasi eta bukatzendut eguna.

Ze kargu duzu eta ze lan mota egitendituzu?Orain kapataza naiz. Aginduak ema-ten ditut: langileei lana non eginbehar duten adierazi, lan horretarakoze gauza behar dituzten esan, instruk-zioak eman...Astearen bukaeran partea betetzendugu, nondik nora ibili garen eta zelan mota egin dugun zehaztuz.

Zer da errazagoa agindutakoa egiteaedo agintzea?Bien artean agintzea aukeratukonuke, baina ez pentsa hain errazadenik. Egia esan ondo agintzea osozaila da, nik nire ahalegina egiten dut.

Uholdeetan lana izango duzue ba?Garai batetan bai, baina gaur egun iaez da ematen uholderik. Euri gutxiegiten du eta errekak erabat prestatu-ta daude uholdeak ekiditzeko.

Lanean gertatutako bitxikeriaren bat?Momentu honetan ez naiz gogoratzen.

“KOADRILA BAKOITZEAN 12-14 BIDEZAIN PEOI IZATEN ZIREN.

GARAI HARTAN 12 KOADRILAEZAGUTU NITUEN GIPUZKOAN.

GAUR BESTALDE, LAU KOADRILATXIKI BAKARRIK DAUDE, 3-4

LAGUNEZ OSATUTAKOAK."

JOXE MANUEL URREAGA

ARRIZABALAGA


84

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Non eta noiz jaio zinen?Zegamako Buenabistan jaio nintzen,1928eko uztailaren 6an.

Noiz sartu zinen bidezain?39 urterekin hasi nintzen bidezain.

Bidezain izan aurretik zein lanetanaritu zinen?Umetan San Pedroko eskolan ibilinintzen Mª Morakin. Errosarioa erre-zatu, idazten ikasi, eragiketak egitenikasi...10 urte bitarte ibili nintzeneskolan. Ondoren artzain ibili nintzenAizkorrondon eta negu aldea Ezkionigarotzen genuen. Azaro hasieratikapirilaren bukaerararte egoten ginenEzkion, 6 hilabetez. Legorretakopapelerak baserriak zituen eta guhorietako batetan egoten ginen.Oinez joaten ginen ardiekinEzkioraino. Hogei urtetaraino artzainibili nintzen eta ondoren Legazpinigaro nituen 3 urte lanean. Handikirten eta Ameriketara joan nintzen, 33urte nituen orduan. 39 urterekin etxe-ra bueltatu eta bidezain sartu nintzen.

Nolatan joan zinen Ameriketara?Elizondoko emakume baten bidezjoan nintzen, Ana Maria Marei izene-koa. Paperak Irunen egin genituen,handik Bilbora joan ginen, ondorenMadrilera eta azkenik EstatuBatuetara. Nagusiek erdaraz bazekitenzertxobait eta eskerrak. Frantses eus-kaldunak, bizkaitar asko, mexikarrak,indioak, gailegoak... denetarik ezagutunituen. Ingelesa ere ikasi nuen denbo-rarekin, ulertu gehiena ulertzen nuen,zailena ingeleses mintzatzea zen.Urte guztia mendian igarotzengenuen. Mendi ikaragarriak daudehan. Lehenengo urtean 4.844 ardizaindu nituen. Hemen 200 ardiekinibiltzea baino errazagoa da Ameri-ketan 4.000 ardirekin ibiltzea, zelaiizugarriak baitaude. Gobernuarenterrenoak ziren, baina neguan gurenagusiek erabiltzen zituzten, baita

arrantxoak ere. Belar ona dago han.Ardi bakoitzak 100 kilo arkume emanbehar izaten zituen dena ondo joateko.Bi arkume egiten zituzten, bakoitzak50 kilo izaten zituelarik. Urte batetan53´5 kilotara iritsi zen arkume bat.

Nolakoa zen Ameriketako artzainenbizimodua?Jana nagusiak eramaten zigun.Denetarik izaten genuen: arraultzak,gazta, babarrunak, melokotoia almi-barren, udarak... Goserik ez genuenpasa. Udazkenean arkumaren bat edobeste hiltzen genituen. Neguan izotzikaragarriak egiten zituen. Nik bostnegu igaro nituen basamortuan etaeuri tantorik ez zuen egin. Artoa,garia, garagarra, oloa, babarruna...tonak ateratzen zituzten. Erregariosistema erabiltzen zuten. Patata etatipula makinekin arrotzen zuten. Garaihaietako oso aurreratuak zeuden. Eskulanik ez zuten egiten, makinetazbaliatzen ziren artoa, babarruna..jasotzeko. Aleak garbi-garbi ateratzenziren makina haiekin. Gainera, arrantxo gehienetan abionetak zituz-ten soroetan sulfatoa eta ongarriakbotatzeko.Gaixo gertatuz gero erietxera eramanohi gintuen nagusiak. Nagusia ez zensarri agertzen baina geu ere lasaiagoibiltzen ginen hura ez zenean etor-tzen. Beste artzainekin gutxitantopatzen nintzen, zaldia eta txakurranituen lagun uda eta negu. Nagusiakerriflea eta balaren batzuk ematenzigun badaezpada ere, otsoak etaazeri asko ibiltzen baitziren.Basahuntzak ere ehizatu ohi genituen,milaka zeuden. Herrira udaberri etaudazkenean jaisten ginen. Udazke-nean gainera 15 egunetako oporrakizaten genituen. Soldata txikiagenuen, baina behin, gabonetan10.000 pezeta eman zidaten.5 urtez egon nintzen artzain Ameri-ketan. Berriz bueltatzeko asmoarekinetorri nintzen etxera, baina ez zenhorrela izan.

Berriro Ameriketara joateko asmorikbaduzu?Ez, ez dut bueltatzeko asmorik. Horrelakobidaiak egiteko sasoi betean egon behar da.

Non egiten du hotz gehiago EstatuBatuetan edo Euskal Herrian?Dudarik gabe Estatu Batuetan.Gauean izugarrizko izotzak botatzenzituen, termometroa 30 gradu 0 azpi-ra iristen zen. Animaliak ere elkarreninguruan bildu ohi ziren berotasunbila. Bestalde, egunez eguzkia egitenzuen eta askotan kiskalgarria zen. Geuere eguzkiarekin batera ateratzenginen kanpora, goizeko bederatzi edohamarrak aldera. Negua, azaroan hasieta Otsailaren 15ean amaitzen da.

Zegamatik ere beste norbaitzuk joanal ziren Ameriketara?Bai, zegamar dexente joan ginenAmeriketara garai haietan. Nire etxetikere bi anai joan ginen; anaiak 3 urteigaro zituen bertan, nik 5. GehienbatGoialdeko baserrietako jendea anima-tu zen Ameriketara joateko: UztangoJose Antonio, Irutxetako bi baserrie-tako 5 senide, Ibaiondokoak...

Esan dezakegu "Amerikak" egin zeni-tuela? Alegia, diru aldetik?Diru pixka bat ekarri nuen Zegamaaldera. Hemen 3.000 pezeta irabaztenziren hilean, han berriz 12.000 peze-ta. Ordurako nominan deskontua erejasaten genuen, zerga eta tabakoare-na. Ez zen diru asko baina kasu eginbehar zitzaion ez gastatzeko.

Nolatan hasi zinen bidezain lanetan?Manuel Arizkorretak animaturik sartu nintzen bidezain. Lau lagun ginenJoxe Urreaga, Patrizio, JexuxIturburukoa eta ni.

Zer eremutan jardun zinen lanean?"Embarcación de Villarreal"-en ibili nintzen. Beasaingo Castillo jatetxeanzegoen muga, hortik hasi eta Arabakomugaraino: Eskoriatza, Salinas,Aretxabaleta, Arrasate… Garai hartanerrepide nagusiak Estatuarenak ziren etabestelako errepideak Diputazioarenak.

Diputazio edota Estatuarentzat eginzenuen lana?Diputazioarentzat egin nuen nik lana.Lanean hasi eta urte t´erdi barru kon-tratu iraunkorra egin zidaten.

PABLO ALDASORO ZABALETA

“EUSKAL HERRIAN 3.000PEZETA IRABAZTEN ZIREN

HILEAN, AMERIKETAN ALDIZ12.000 PEZETA."

“33 URTEKIN AMERIKETARA JOAN NINTZENETA 39 URTEREKIN ETXERA BUELTATU ETA

BIDEZAIN SARTU NINTZEN."

U r t e k a r i a

85

Azterketarik egin al zenuen laneanhasi aurretik?Bai, juxtu xamar egin nuen, bainaazterketa gainditu nuen.

Soldata Ameriketakoa baino txikiagoaal zen?Bai. Ameriketan 300 dolar irabaztennituen eta hemen aldiz 11.000 pezeta.

Bidezain lana gogorra al zen?Bai, ni hasi nintzenean oso gogorrazen. Bi kaldera zahar zeuden galipotabotatzeko eta arrankatzen ez zuenkonpresore bat. Sobrestanteak ere ezziren batere pertsona garbiak, poltsi-koak betetzen zituzten eta errepideenegoeraz ez ziren batere arduratzen.Diputazioak errepideen jabetza hartuzuenean aldiz, injenieruak sartu zireneta horrelaxe bukatu ziren hangolapurretak. Guk ere aldaketa nabaritugenuen Diputazioan sartu ginenean.Lan gutxiago eragiten ziguten.Hasieran ez zegoen batere aurrerape-nik ez makinaria eta ez jantzi aldetik.Zikin zikin eginda ibiltzen ginen, goi-tik behera galipotaz eginda. Lur jausiak ere eskuz kentzen ziren… ezbaitzegoen makineriarik.

Ze lan zenuen gustukoen?Sukaldari lana nuen gustukoena.Denbora luzez aritu nintzen sukaldarigisa bazkariak prestatzen.

Non egiten zenuen lo?Gehienetan Zegaman egiten nuen lo,beste batzutan berriz Urretxun. Karroaere ezagutu nuen baina ni hasi nin-tzenerako ez zen erabiltzen.

Nola joaten zinen lanera?Zegamako apeaderoan trena hartu etajoaten nintzen lanera. Buenabistatikapeaderoraino berriz, motorrean.Behin motor berri berria lapurtu zidaten apeaderotik. Goizean betikolekuan utzi nuen eta iluntzean, lane-tik bueltatzerakoan, ez zegoen han.

Zenbat urterekin jubilatu zinen?65 urterekin jubilatu nintzen bi urtezlangabezian egon ondoren. Nik lan-gabezian egotea baino nahiago nuenlanera joatea, gainera almazenekopostua eskaini zidaten, baina bizka-rrezurra gaizki nuela eta langabezianegoteko agindu zidaten.

Bitxikeriaren batekin gogoratzen alzara?Ez naiz gogoratzen inongo bitxikeriarekin.

ZEGAMAKO KAMINEROAK

EDURNE ALBIZU EDURNE ALBIZU

Non eta noiz jaio zinen?Zegamako Buenabista baserrian jaionintzen 1.927ko martxoaren 23an.

Bidezaintzan hasi aurretik zertan eginzenuen lan?Ni artzaina izan naiz seaskatik etahorretan ikasi nuen txiki-txikitatik.Buenabistan artzain bezala lan eginnuen. Urbasa mendian ere egon nin-tzen artzain eta bertako artzainekinikasi nuen gaztelaniaz. 34-36 urtenituela Ameriketara joan nintzenajentzi baten medioz. Azterketa bategin beharra izan nuen horretarako.Ameriketan Idahon egon nintzen artzain, lau urte igaro nituelarik. Nireanaia Paulo berriz Colorado Estaturajoan zen.

Zenbat ardi zaintzen zenituen?3.000 ardi, merina arrazakoak. Oso gus-tora egon nintzen, bai nagusiarekin ere.

Gaztarik egiten al zenuen han?Ez, Amerika osoan ez da ardi esneare-kin gaztarik egiten. Arkumea haragi-tarako gizentzen da eta ondoriozardia antzutzen uzten da.

Lau urte pasa eta berriz Zegamara?Bai, buelta bat ematera etorri nintzeneta betiko geratu nintzen. HauGipuzkoa baita, Gipuzkoa, ni jaiotakoherrialdea.

Zein lanbidetan hasi zinen etorritakoan?Bi urtez Orbegozo fabrikan aritu nin-tzen lanean. Han nenbilela bidezaine-tarako izenemateak sortu ziren etaizena eman nuen.

Bidezaintzan, makinariarik ba alzenuten lanerako?Hasera hartan gutxi, lanik gehienaeskuz egiten genuen. Normalean bidebazterrak garbitzen genituen.

Diputazioaren esku al zegoen bide-zaintza zu hasi zinenean?Ez, ni hasi nintzenean "ObrasPúblicas"en menpe zegoen eta gero

Autonomiak etorri zirenean Diputaziorapasatu zen.

Lan gogorra izan al da?Guretzako ez da lan gogorra izan,baina beste batzuentzako bai.Bidezaintza, artzantza baino lanbideerrazagoa dela esango nuke.

Ze lan mota egiten zenituen?Bide bazterrak garbitu, batxeak bete...denetarik. 20 urtez lan egin nuen bide-zain munduan. Obratako bijilanteizendatu ninduten. Bijilante gisa, zen-bait neurri bete eragitea zen nire egin-kizuna: bide inguruan egurra botatzenzutenei arreta eman, kaminotik 17metrotara ez dago obrarik egiterik...

Bidezainei buruz makina bat esaerabadira. Ezagutzen al duzu batere?Bai, bidezainek hiru mandamentudituela entzun izan dut betidanik:1) “A la mañana poca gana."2) “Despues de comer galvana."3) “Lo que no se hace hoy se hará maña-na." (bidea eta kaminoa luzea baita).Hauek denak txisteak dira, bidezaineiateratako txisteak. Egia esan, bide-zaintzan lan asko egiten da.

Zer diozu "caminero sudado seráfusilado" esaldiari buruz?Honek badu bere esplikazioa. Behinbidezain bat omen zegoen zeharoizerdituta eta txaleko gorria jantziomen zuen hoztu ez zedin. Bienbitartean erregearen alaba pasatuomen zen zaldi gainean. Zaldia izutuegin zen hura ikusita eta erregearenalaba lurrera bota omen zuen.Ondorioz, Europa guztian ez omenzuten aurkitu bidezainen izerdirik.

“LURJAUZIAK ESKUZKENTZEN ZIREN, EZ

BAITZEGOEN MAKINERIARIK."

“AMERIKA OSOAN EZ DA ARDIESNEAREKIN GAZTARIK EGITEN."

“BIDEZAINTZAN LAN ASKO EGITEN DA."

“34-36 URTE NITUELAAMERIKETARA JOAN NINTZEN

AJENTZI BATEN MEDIOZ.AZTERKETA BAT EGIN BEHARRA

IZAN NUEN HORRETARAKO."

JOSE ALDASORO ZABALETA


86

Non eta noiz jaio zinen?1959ko ekainaren 18, Latxane base-rrian jaio nintzen.

Bidezain sartu aurretik zein lanetanaritu zinen?Kamioi lanean zazpi urte ibili nintzen;Mutiloako minetan beste bost urtetaneta minak itxi zirenean berriz,Diputaziorako lanetan hasi nintzen,horretarako, oposaketa bat egin beharizan nuelarik, eta bertan bidezain,gidari makinista moduan sei urtetanegon nintzen. Gaur egun, eta jadanikbadaramatzat urte eta erdi, errepide-zain modura.

Zergatik sartu zinen bidezain, norkanimatuta?Lehen esan dudan modura, Mutiloakominan lanean zazpi urte lanean ari nintzela, minak ixtea suertatu zitzai-dan, beraz langabezian gelditu nin-tzen. Langabezian 18 hilabete egoteatokatu zitzaidan eta beharko zerbaite-tan pentsatu. Denbora horretan,Diputazioko oposaketak zeudela jakinnuen, basozainetarako, bidezain gida-ri makinistarako... bietara aurkeztunintzen, baina bidezain lanposturakoaukera gehiago ikusten nuen. Nireosaba eta beste zenbait ezagun bertanzebiltzan lanean eta ikusten nuen zerzen lan hura gutxi gorabehera. Egiaesan behar badut, kanpotik ikusitaasko ere errazagoa ematen du, bainahemen ere lan dezente egin behar da.Hala ere, gaur egun erraztasun gehia-go dagoela esan behar da garai bate-tan baino, orduan lan guztia eskuzegin behar izaten baitzen.

Zein eremutan lan egiten zenuenbidezain gidari makinista zinenean?Lana koadrilako antolatzen da eta niri 4.demarkazioko Urretxuko koadrilan lanegitea tokatzen zitzaidan. Hala ere, lanasko egon ezkero, Bergarako nahiz Az-peitiko koadriletara joaten ginen eta alde-rantziz beraiek guregana etorri ere bai.

Lan gustukoa al zenuen?Bai, gehienean, kamioia, desbrozado-ra, pala retroexkabadora, barredora,

kamioi grua edo elurra kentzekokamioia gidatzea izaten zen gure lanaeta niretzat gidatzea beti izan da gus-tukoa. Eskulana ere egiten genuen,hau da, motozerra, sardea, pala, ai-tzurra, matxetea eta bizkarreko des-brozadora edo sega.

Lan gogorra al zen?Bueno, nik uste dut edozeinek egitekomodukoa dela, nahiz eta eguraldiarenarabera batzuetan asko sufritu beharden, hau da, bero handiak, hotzak,busti beharra...

Automobilak ugaritzen noiz hasi zirenerrepidean?Ni 1994an sartu nintzen bidezainmodura eta ordurako nahiko autozebilen, naiz eta geroztik asko ugarituden. Autoen ugaritze hau batez erenire aurreko bidezainak nabarmendudute.

Lantresnen eboluzioa komentatuko alduzu?Urte asko ez dela, lan guztia eskuzegiten omen zuten. Gu hasterako, hauda, 1994erako dena makinen bidezegiten zen. Hala ere, makinak egonarren, askotan gidaririk ez zegoenez,egunean zehar, bakoitzak 3 edo 4makina erabili behar izaten zituen.

Zein da lan horretako eginkizun gustukoena?Aurrez aipatu dizudan modura, gida-ritzan aritzea da niri gehien gustatzenzaidana, etxean txikitatik bizi izandudan lana delako edo, bera da gus-tukoena.

Laburtu egiten duzun egunerokolana?Bijilante edo errepidezain gisa nabilbigarren demarkazioan. Mutriku,Zumaia, Orio, Andazarreta, Bidegoian,Azpeiti eta Eibar inguruko ardura dut.

Astean zehar ibilbide dena egiten dutnahiz eta batzuetan bi edo hiru aldizjoan beharra izan leku edo alderdi ber-dinera. Seinaleak, urbideak, zoruenegoera, luiziak eta zuhaitzen egoerazaintzen ditut. Istripuetan bideetakoseinalizazio edo elementuren bat kalte-tua gertatzen bada, haren neurketaedo balorazioa egiten dut. Ondorenelementu horren konponketa kontro-latzen dut. Istripua non izan den argi-tuz idatzi bat egiten dut eta larria badatelefonoz deitzen dut. Nire ardura daere, bide bazterretan neurri batzuenbarruan egiten diren lan, obra edoedozein mugimenduren autorizazioakbideratu edo kontrolatzea.

Zer esango zenioke Zegamako gaztebati bidezain izateko? Zergatik ani-matuko zenuke?Gidatzea gustatuz gero bidezaintzanaukera izugarria dago kamioi eta bestelako makinariarekin. Elurra ken-tzen, luizietako lurrak kentzen, des-brozadorarekin... mota guztietakomakinaria erabiltzen ikasten da.Gainera egunero lan ezberdinak egi-ten dira eta hori oso atsegina izatenda. Urtean zehar, udaberrian esatera-ko, garbiketa lanak egiten dira: bidebazterrak garbitu desbrozadorarekin...Negu aldean berriz, urbideak zaindu,elurra eta izotza egiten duenean bideak garbitu... denetarik egiten da.Gaur egun gainera lan baldintza onakdaude. Batetik esku lana ia desagertuda eta bestetik egunean zazpi orduzegiten dugu lan, larunbata eta igan-dea jai izaten ditugularik.

ZEGAMAKO KAMINEROAK

“MUTRIKU, ZUMAIA, ORIO,ANDAZARRETA, BIDEGOIAN, AZPEITI

ETA EIBAR INGURUKO ERREPIDE-ZAINTZAREN ARDURA DUT."

“GAUR EGUN LAN BALDINTZAONAK DAUDE; ESKU LANA IADESAGERTU DA ETA EGUNEAN

ZAZPI ORDU EGITEN DUGU LAN,LARUNBATA ETA IGANDEAJAI IZATEN DUGULARIK."

Mª JOSE ARAKAMA

“KAMIOI LANETAN ZAZPI URTEIBILI NINTZEN ETA MUTILOAKO

MINETAN BESTE BOST URTETAN."

JOSE MANUEL ETXAIDE URREAGA

U r t e k a r i a

87

Noiz eta non jaio zinen?1943ko apirilaren 8 jaio nintzenZegamako Kaleko baserrian.

Bidezain izan aurretik zein lanetanaritu zinen?Zegamako Papeleran egin nuen lan 7urtez, 16 urterekin hasi eta 25 urtebete nituen arte, soldaduska tarteanzela. Makina batetan jarduten nintzenpapera egiten.

Zer dela eta hasi zinen bidezain lanetan?Koinatua hil egin zen 45 urte zituelaeta nire arreba lau haur gaztetxoekingeratu zen. Berari laguntzearren hasinintzen bidezain.

Egun non bizi zara?Urretxun bizi naiz gaur egun.

Noiz joan zinen Zegamatik?25 urterekin joan nintzen Zegamatik.Lehen esan dudan bezala, koinatua hileta arrebarekin bizitzera joan nintzenbidezain etxe batetara.

Diru gehiago irabazten zen bidezain,papeleran baino?Ez, garai hartan Papeleran diru gehia-go irabazten zen. Orduko 4 pezetajasotzen genituen, eta hilean 700pezeta. Gerora, aldiz, bidezain gisagehiago irabazten zen Papeleran baino.

Lana zein eremutan egiten zenuen?Urretxuko Ipiñarrietan dagoen bide-zain etxera bidali ninduten. OndoriozAretxabaleta, Eskoriatza, Arantzazu...inguruan aritu nintzen lanean.Ataungo beste koadrila bat zegoengurekin lanean. Gaur egun bainobidezain gehiago zeuden garai hartan.

Bidezain sartzeko azterketarik egitenal zenuten?Bai, nik behintzat lanean hasi eta sei hilabetetara egin nuen. Lau erregelakeskatzen zituzten. Eskola handirikgabeko jendeak egin genuen azterke-ta. Bertan zegoen zuzendariak esanzigun lasai egoteko, bidezain izatekoez zegoela plumaren beharrik, nahi-koa izaten zela aitzurra eta pala ondo

erabiltzen jakitea. Bi aldiz joan ginenazterketa egitera eta lehenengoarenondoren bazkaria eman ziguten.

Zu hasi zinenean Estatuaren menpe alzegoen bidezaintza?Ez, ni hasi nintzenerako Diputazioa-ren menpe zegoen bidezaintza.

Gustuko lana izan al zenuen?Hasieran ez, lotsatu egiten bait nin-tzen. “Indar" enpresan lan egiteko ereaukerak izan nituen baina azkeneanPapeleran prorroga hartu eta bidezainhasi nintzen bi urtetarako. Berriz erepapeleratik deitu zidaten lanera bueltatzeko baina ez nintzen itzuli. Garai hartan bidezain joatea ez ze-goen ondo ikusita, soldata txikiakobratzen baitzen. Zortzi orduz lanegiten genuen, fabriketan bezala.Zenbait bentaja ere bazituen: etxeraeramaten zigutela lana bukatutakoan,gauean ez genuela lanera joan beha-rrik... Kamioiean joaten ginen lanera.Kamioia bi plazatakoa zen bakarriketa guk atzealdean joan beharra iza-ten genuen, kamioiaren kajan.Eguraldi txarra zenean toldoa bota-tzen genuen.

Lan gogorra al zen?Garai hartan lan gogorra zen, ez bai-tzegoen gaur egun bezalako makinaeta eskabadorarik. Lan dena eskuzegiten zen. Gaur egun aldiz, makinagehiegi daude.

Ze lan mota egiten zenituzten?Lehenik kamioia kargatzen genuenerreminta eta beharrezko trasteekin.Kaminoan harriak zabaldu, ondorenhari brea bota... Bazkaria bide bazterbatetan izaten zen. Koadrilan sukal-dari bat egoten zen eta hura ardura-tzen zen janaria, ardoa erosteaz etabazkaria prestatzeaz. Egunero

ordaintzen genion sukaldariari. Saltsaeta grasa gehiegi jaten genuen egiaesan: mondejuak, urdaia...

Zein lan zenuen gustukoena?Eskabadora eta kamioiak gidatzeanuen nik gustukoena. Eskabadorare-kin ibili nintzen urte askotan, garaihartan gainera eskabadorak oso han-diak izaten ziren. Diputazio eta udale-txeentzat egiten nuen lan eskabadora-rekin. Pista asko ireki nituen. Arrasate,Aia... inguruan ibili nintzen gehienbat.

Istripuren bat eduki al duzu bidezainlanetan?Ez, nik sekula ez dut istripurik izan,baina ikusi bai, istripu asko ikusi ditu-gu bidezain lanetan. "Erretenean" lanegiten genuen zenbait asteburuetaneta edozein istripu gertatzen zeneangu han izaten ginen bidea garbitu etabestelako lanak egiteko. Hau dela eta,hildakoak ikustea ere suertatu zaigu;gogoratzen naiz Plazentziko istripubatetan nola hil ziren bi lagun.

Autoen gehikuntza noiz nabarmenduzenuen?Orain dela 35 urtetik ona gehikuntza handia nabaritu da. Ni lanean hasi nintzenean auto gutxi eta kamioi gutxiago ikusten ziren. Motorra zennagusi errepideetan.

Laneko bitxikeriaren batekin gogo-ratzen al zera?Bai, gogoratzen naiz nola sukaldariaksuari gasolioa botatzeko ohitura zuelaeta behin lapikora bota zuela pixkabat, deskuidatuta. Ogitartekoa erosterajoan beharra izan genuen ahal genuentokira, hura ez zegoen jaterik eta!

ZEGAMAKO KAMINEROAK

DIONISIO IRIGORAS AGIRRE

EDURNE ALBIZU

“BIDEZAIN IZATEKO LAUERREGELAK JAKITEAESKATZEN ZUTEN."

“BIDEZAIN JOATEA EZ ZEGOENONDO IKUSITA, SOLDATA TXIKIA

KOBRATZEN BAITZEN."

“GARAI HARTAN PAPELERAN DIRUGEHIAGO IRABAZTEN ZEN BIDEZAIN

BAINO. ORDUKO 4 PEZETA ETAHILEAN 700 PEZETA."


88

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Noiz eta non jaio zinen?Zegaman 1915eko abenduaren 24an,gaueko hamarretan eta Arakamaneabaserrian jaio nintzen.

Bidezain sartu aurretik zein lanetanaritu zinen?Lehenengo, trafikoko polizia moduanaritu nintzen lanean, Donostian kon-kretuki. Garai horretan, Donostian biziginen eta bertan ezkondu eta hiruseme alaben aita ere egin nintzen. Lanak eraginda, Zegamara sarri etorribehar izaten nuen. Zegaman bizikletakarrera bat egiten zen urtero eta nineu etortzen nintzen beti, karrerantrafikoa zuzentzera. Zegaman, Zegamako Beltza bezala nintzen ezaguna. Gure lana bizikleta karreraz gain, tra-fikoa zuzentzea izaten zen eta lanikgehien kamioilariekin izaten genuen.Kamioilariak oso lan gogorra zuten,gaur eguneko erraztasunik ez zuten,adibidez: gasolioaren ordez, gasoge-noa erabiltzen zuten; Gurpilak erra-zionaturik zeuden, berri bat jartzekoere, eskaera bat egin behar izatenzuten, gurpil zaharrak askotan kon-ponduz eta gehienetan arrisku bizianibiltzen ziren... ahal zen moduan kon-pondu behar izaten zuten, inongoerreztasunik gabe. Donostian bizi nintzelarik baserrianbizi zen anaia hil zitzaidan. Honek ezzuen ondorengorik baserrian jarraitze-ko. Hau dela eta, ni neure familia oso-arekin Zegamara, Arakamaenea base-rrira itzuli nintzen.

Bizimodua ateratzeko baserrian etor-kizuna nahiko beltza ikusten nuen etanire seme alaben ikasketak eta sortzenziren hainbat gastuei aurrera egin ahalizateko baserrian egiten zen lanetikezin zen aurrera atera, beraz, lagunbatzuen bitartez, Legorretan harrobibatetan lanean hasi nintzen. Handik,Andoaina beste harrobi batetara,nagusiak berdinak ziren. Ez nuendenbora asko egin. Ondoren, Legazpira Txapa laminazioalantzen zuen enpresa batetara.Legazpi gertuago zegoen niretzat,motorrean joan nintekeen eta gaineraerrelebotara lan egin nezakeen. Moduhonetara, baserrian lan egiteko aukerazabaldu egiten zitzaidan. Enpresahonetan dezente denbora egin nuen,baino gaixotu egin nintzen. Gaixotasun hau dela eta, lanez aldatubehar izan nuen. Nire emaztearenlehengusua Jose Mutiloa, Herri LanSailan pertsonal burua zen eta harenaholkuz, bidezain lanetan hasi nin-tzen. Geroztik bidezain modura maki-na bat lan ezberdin egin izan ditut:Lehenik makinaria batzuekin ibilinintzen, gidari moduan ere bai, aitzu-rrean, gehiena egiten genuen lana,eskuz, paretak egitea zen. Lanarenhasiera hartan, masa ere, eskuz egitengenuen.

Gustuko lana al zen zuretzat bide-zaintza?Bai, gustukoa nuen, batez ere, ordu-tegiak fabrikan baino malguagoakizaten ziren eta niri baserria manten-tzeko oso egokia egiten zitzaidan.

Gogorra al zen lana? Bai. Batez ere, paretak eskuz egitera-koan masa egiten eta harriak aldebatetik bestera ibili behar izatengenuen. Enkofraduak ere egiten zireneta hemen Zegaman bada izugarrizkoabilitatea duen gizon bat, artistahandi bat, Eguzkitzeko JabierArakama. Jabierrekin lan asko egitea tokatu zitzaidan eta esan behardut, asko ikasi nuela berarekin.

Noiz hasi ziren bideetan autoak ugaritzen?Nik esango nuke 1970 aldera hasi zelaantz ematen autoen masifikazioa. Nineu motor batekin hasi nintzen lane-ra joaten baino gerora Land Roberzahar bat erosi nuen.

Lan tresnetan aldaketarik izan al da?Handia. Guk hasera hartan dena eskuzegiten genuen: karrotilan harriakgarraiatu, masa eskuz egin, paretaegin... Lan gogorra zen hura. Gauregun, ez dago horrelakorik aurrerape-na izugarria izan da, makinak sartze-arekin dena aldatu da lana. Esanbehar da, jendea ere askoz gehiagosartu zela lanerako.

“LEHENENGO TRAFIKOKO POLIZIAMODUAN ARITU NINTZEN

DONOSTIAN, GERO LEGORRETAKOETA ANDOAINGO HARROBIETAN.ONDOREN, LEGAZPIKO TXAPA

LAMINAZIOKO ENPRESA BATEN ETAAZKENIK BIDEZAIN MODUAN."

“KAMIOILARIAK OSO LAN GOGORRAZUTEN; GASOLINAREN ORDEZ, GASO-GENOA ERABILTZEN ZUTEN. GURPILAKERRAZIONATURIK ZEUDEN, BERRI BATJARTZEKO, ESKAERA EGIN BEHAR IZA-TEN ZUTEN, GURPIL ZAHARRAK ASKO-

TAN KONPONDUZ ETA GEHIENETANARRISKU BIZIAN IBILTZEN ZIREN."

JOXE ALUSTIZA BERASATEGI

U r t e k a r i a

89

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Kontrabandorik ezagutu al zenuenZegaman?Noski baietz. Jende asko Arabara joa-ten zen bertan baserriko lanak egite-ra, garia erein eta jotzera. Hona buel-tatzerakoan, astoa gari eta patatekinkargatzen zuten eta hauen arteanardoa edo pattarra ezkutatzen zuten.San Adriango koban mikeleteak ego-ten ziren, egia esan bertan bainogehiago kanpoan ibiltzen ziren.Hauek dena begiratzen zuten. Zakuanbota bat ardo aurkituz gero, multajarri eta ardoa kentzen zuten.Horregatik, jendeak San Adriangokobatik etorri ordez beste bide batzukhartzen zituzten. Aizkorri gainetik...ahal zen lekuetatik mikeleteak ekidi-teagatik. Beti ezkutuan ibiltzen zenjendea mikeleteen beldurrez.Mikeleteak asko aldatzen ziren postuhorretan, ez zutelako gogoko postua.Zegamarrak ere egon ziren tartean,Zupitxoetako Manuelaren aita esaterako.Patatak, babarrunak eta baba txikiekez zuten zerga ordaindu beharrik etajenero horiekin lasaiago etortzenginen. Garraiorako astoa erabili ohigenuen. Arabatik garia eta patataekartzen zen eta trukean fruta erama-ten genuen bertara, gehienbat saga-rra. Kontrabando printzipala ardoa etapattarra izaten zen. Gehienbat ekarriizan genuen pattarrak “Usuala" zuenizena.

Etxegaraten ez zen gaur egun bezala,tabernak gauez itxi egiten zituzteneta kafe bat hartzeko modurik ere ezgenuen izaten egun horietan. Gaizkipasatzen zen.

Zer diozu esaldi honi buruz “Cami-nero sudado o mojado será fusilado"? Esaldi hau aplikatu dezakegu, bakarkalan egiten zen garaiari. Nik osaba batbanuen, bidezaina, Egurtzeko Joxe,haiek beren bizia eman zuten bide-zain lanean, baina bakarka ibiltzenziren. Taldean juntatzen ziren bainaoso gutxitan, lan berezi bat egiterako-an edo. Bakoitzak kilometro batzukedukitzen zituzten asignaturik, garbitasuna etab. Ardura zati horrenazuten bakarrik. Gu lan-taldetan anto-latzen ginen, kaminoak antolatzeatokatu zitzaigun.Egun eder bat, San Cristobal eguneanizaten genuen eta gaur egun jarrai-tzen du ohitura honek. Bazkaltzerajoaten ginen, aurrez, antolamenduosoa egiten zen, prezioa jarri, menuakeskatu, autobusak jarri eta lan taldeosoak parte hartzen zuen. Jefaturakdiru bat ematen zuen eta diru harekinosatzen ez bazen, norberak jartzenzuen falta zena. Esan behar da, bazkari honetaranagusiak ere joaten zirela, behintzaterdi mailako nagusiak.

Zergatik daude Zegaman hainbeste bidezain?Bidezaintza lan finkoa delako. Garai batetan ere azterketak egin, eta ondo-ren kontratu finkoa eginez gero lan-postu segurua izaten zen. Hemen lanfinko gutxi zeuden garai hartan, tren-bide lanetan sei lanpostu inguru zirenfinkoak, eta hauek bertako jendeakosatzen zituen. Orokorrean baserritarjendea izaten zen, baserriko lanarekinbatera eramaten zuten trenbidekolana. Trenbidean, lehenengo auxiliargisa sartzen ziren, eta kontratu finkoaegindakoan langile horiek kategoribat hartzen zuten. Bidezainei dago-kionez, bost edo sei gizonezko zirengarai hartan: Juan Urgainekoa, Lojabaserriko beste bat, IkaitzekoTelesforo, nire osaba Egurtzekoa…

Zein lan zenuen gustukoena?Azkenerako, paretak egiten. Gu laguntalde handia juntatzen ginen eta baz-kaltzera etxera ez ginen etortzen,beraz, errantxero bat izaten genuentaldean. Berak bazkaria jartzeko ardu-ra zuen eta horrezaz gain denok bil-tzeko moduko tokiren bat ere bilatubehar izaten zuen. Aurrez, lana egiteatokatzen zen inguruan, hitz egitenzen lokal baten jabearekin eta bertanprestatzen zuenetan juntatzen ginen.

Beraz bidezain lanaz gain, baserrikolanak ere egiten zenituen?Bai. Baserria ere zaitu egin behar daeta nahiko lan ematen du, hemen ezda inoiz lanik falta. Orain behin erre-tiratu ondoren baserrian aritzen naiz.

Bitxikeriaren batetaz gogoratzen alzera?Elurra egiten zuenean, izugarrizkosakrifizioa egin behar izaten zen.Gatza eskuz botatzen genuen.Goizean hadi Geronimonean gatzabotatzen eta Etxegaraten gora igoarte, gatza bota eta bota pasatzengenuen eguna. Gu gora igotzerakolehen hainbat premi beheran egotenzen. Eguna horrela pasatzen genuenaskotan bazkaltzeko astirik ere ezgenuen izaten. Egun oso txarrak iza-ten ziren. Gaur egun makinaria askozhobea dute eta errazagoa da lan hori. Gaur egun, esango nuke, lehen bezainelurte handiak ez dituela egiten.Elurte egunetan, lana berezia zen etagogorra. Bidez kanpo irtenikokamioiak erremolkatu eta bideratubeharrean izaten ginen, bidea zabal-tzea ere gure lana zen. Normaleanelurte egunetan bidea egun askotanegoten zen itxita. Elurte bat baino gehiagotan gaueanlan egitea ere tokatu zitzaigun. Baino,gau batetan, gau oso itxia zen etagatza botatzean ezertxo ere ez zenikusten eta txerri ukuilu batetan ezku-tatu behar izan genuen. Batzuk txerri-tegira joan ziren eta beste batzuk las-tategira. Ni txerriekin ez nuen egonnahi eta lastategira joan nintzen. Nireatzetik gehienak joan ziren noski.Hantxe pasatu genuen gaua, erdi bus-tirik eta berotasun handiegik gabe.

Aita - semeak

Mª JOSE ARAKAMA

“BIDEZAINTZAKO ORDUTEGIAKFABRIKAN BAINO MALGUAGOAK

IZATEN ZIREN ETA BASERRIAMANTENTZEKO OSO EGOKIA

EGITEN ZITZAIDAN."

“KONTRABANDOA PRINTZIPALAKONTRABANDO PRINTZIPALAARDOA ETA PATTARRA IZATEN

ZEN. GEHIENBAT EKARRIIZAN GENUEN PATTARRAK“USUALA" ZUEN IZENA"


90

Noiz eta non jaio zinen?1955eko ekainaren 30ean Donostianjaio nintzen. Hala ere, bost urte nin-tuela Zegamara etorri nintzen,Arakamanea baserrira.

Bidezain izan aurretik zein lanetanaritu ziren?Alegin Kaldereri batetan montajean ibilinintzen. Soldaduskatik etorri ondoren,Zegaman Aitzen aritu nintzen, urtebetean gutxi gora behera. 1979komaiatzaren 7an, 23 edo 24 urte izangonintuen orduan, bidezain lanetara sartunintzen, eta gaur arte.

Bidezain lanetan nork animaturik hasizinen?Momentu hartan, Euskal Herriko egoeraberezia zen, eta gazte izateak asko mar-katzen zuen. Ni Aitzen nengoelarik,sumatzen nuen, giro aldetik nahiko ego-era kaxkarra zegoela, horri gehitzenbadiogu, nire kontratua behin behinekoazela eta gainera, lanaren egoera oso ongiez zegoela, faktore asko dira lan hori utzieta beste zerbait bilatzen hasteko. Hortan, aitak komentatu zidan, Esta-tuaren menpe zegoen, Herri Lan Sailan,bidezain lanpostuak betetzeko oposa-ketak zeudela. Era honetara, animatueta aitak berak izena eman zidan.Izugarrizko suertea izan nuen, hiruplaza zeuden eta hiru pertsonak izenaeman genuen. Orduan ez zen gaureguneko arazorik sartzerakoan, norma-lean kontrakoa, inork ez zuen nahibidezain lanetan aritu. Funtzionariolanak gaizki ikusiak zeuden, gutxiez-tuak ia ia. Lehenik beraz, Estatuaren menpe zegoen Herri Lan Sailean sartu nintzen,besterik ez baitzen, garai hartan.Estatuaren menpe urte batetan egongonintzen gutxi gorabehera, ondoren1980an Eusko Jaurlaritzaren konpeten-tzia izatera pasatu ginen eta 1987angutxi gorabehera, Diputazioaren menpera.

Diferentziarik nabaritu al duzu baten menpean egon ala bestean egon?Nire ustez, egoera aldatu da asko. Gusartu ginenean, kontratistak gure lane-tan ezertarako ez ziren sartzen, bestelaere lan asko izaten baitzuten (etxeakegin...), ondoren eta lana eskasten hasizen heinean, gure lana hartzen hasiziren eta gu beste zerbaitetan aritubehar. Estatuaren langileak ginela, Beasaingobi taldeak, batzuk zoruak konpontzeneta besteak paretak eta hormigoizkolanak egiten aritzen ginen. Bi lan taldeak bakoitza bere aldetik.Kontratistak sartzen hasi ziren neurrian,gure lana aldatu egin zen, beste hauek egiten genituelarik; kuneta eta sasi gar-biketa, mantenimentu lana, seinaleakgarbitzea, elur garaian bideak garbitu...Kontratistak paretak egitearen lanahartu zuten.

Lana zein eremutan egiten zenuen? Gu batez ere, Beasain, Bergara, Eibar,Arrasate eta Arrasatetik Araba aldera...eremuan hortan ibili izan naiz. Ni sar-tutakoan, batez ere, zoruak berritzenaritzen nintzen.

Lan baldintzetan aldaketarik nabaritual duzu?Bai noski. Hasera hartan, adibidez elurra kentzerakoan, lana eskuz egitengenuen, hau da, gatza eskuz botatzengenuen edo bestela, pala baten bitartez. Dena lan fisikoa zen, bidezain

lanak garai batetan baserriko lanarenantz handia zuen, sega, matxetea etaaitzurra ere asko erabiltzen zen.Ausartuko nintzateke esatea, gaur egunere, baduela parekotasunik.Hala ere, gure kasuan, egoera hau ezzen denbora luzean jasan behar izan,makinaria oso denbora gutxira helduzen, honek ez du esan nahi eskuz lanikegiten ez dugunik.

Lana gustukoa al duzu?Bai oso gustukoa, batez ere gaur egun.Lan kondizioak oso onak dira, eta gai-nera, lehen hainbeste lan ematen zutenfabriketan, lana eskastu egin da etakondizioak ere ez dira lehen adinaonak. Gure lana berriz, modu batetarabaloratu egin da era guztietara, baigizarte mailan eta baita lan mailan ere.Niri batez ere, ordutegia datorkit osoongi (35 ordu sartzen ditugu), naizbaserriko lanak egiteko eta batez ere,gurasoak adinduak ditudalako etaordutegi honen bitartez beraiei lagun-tzeko modua uzten dit.Nik uste dut bazkariaren gaia sahiestu zenetik hobeago gabiltzala. Gu hasiginen garaian arrantxoa egiten zen,norberak ordaindu behar izaten zueneta gero zerbait ordaintzen hasi ziren.Gerora, arrantxoa kendu eta dieta ematen hasi ziren, ez zen asko izaten,baina kubritzen zuen. Dieta hau kenduzutenean, hau da, goizean bakarrik lanegiten hasi ginen garaian, jendeak kexahandiak izan zituen, kostatu zen onar-tzea, badago jendea dietetara bueltatu-ko litzatekena.

Lan gogorra al da?Bueno, badu bere alde gogorra, lanhonek oraindik gauza gehienak eskuzlan egitea eskatzen du, kunetak garbi-tu, batxe bat bete... gainera da esku lanbat ikasten ez dena, betiko dena, hauda, pala bat hartu eta lurra edo harriakkendu behar dira. Gogorra da baita ere, eguraldia jasatea.Bero handiak daudenean, hotz edo elu-

ZEGAMAKO KAMINEROAK

MIGEL Mª ALUSTIZA ORMAZABAL

“AITAK KOMENTATU ZIDAN,ESTATUAREN MENPE ZEGOENHERRI LAN SAILAN, BIDEZAIN

LANPOSTUAK BETETZEKO OPOSA-KETAK ZEUDELA. ERA HONETARA,ANIMATU ETA AITAK BERAK IZENA

EMAN ZIDAN. IZUGARRIZKOSUERTEA IZAN NUEN, HIRU

PLAZA ZEUDEN ETA HIRU PER-TSONAK IZENA EMAN GENUEN."

“BIDEZAIN LANAK GARAI BATETAN BASERRIKOLANAREN ANTZ HANDIA ZUEN, SEGA, MATXETEA

ETA AITZURRA ERE ASKO ERABILTZEN ZEN."

U r t e k a r i a

91

ZEGAMAKO KAMINEROAKrra dagoenean, hala ere, esanbehar dut, gaur egun, ez duelalehengo moduan elurrik egiten.Lehen ez dut aipatu, baina guritokatu izan zaigu, istripuenondorioz, erretenak garbitzearenlana egitea eta esan behar dutoso lan gogorra dela, zenbataldiz hildakoak ikusiz lan eginbehar. Gure lana, istripua gerta-tu ondoren eta autoa kentzenzuten garaian, bertan gelditzenziren ondakinak garbitzea zen:olioa kendu, ondarra bota gai-nean, etab.

Autoen gehikuntza noiz nabar-mendu duzu?Guk Estatuarentzat lan egitengenuenean, N-1 errepidea geu-rea genuen eta orduan autoekinharreman gehiago genuen gauregun baino. Gaur bide txikietangabiltza eta diferentzia niretzatnabarmena da. Hala ere, bideetan arrisku handia dago,autoak eta kamioiak abiadurahandian ibiltzen dira eta gukizugarrizko kontua eduki beharizaten dugu seinaleak eta adierazpenak jartzerakoan, etahala ere, askotan arriskuan.

N-1 errepidea zuen eskuetatikkendu zuten garain, bidezainakdesagertuko ziren ahotsak entzun ziren. Zertan dago hori?Bai eta egia esan behar bada,Gipuzkoa mailan bakarrik man-tendu da bidezain lana beharbezala. Araban desagertu eginda, Bizkaian eta Nafarroanberriz, oso gutxi daude. Horniretzat politika arazoa dago,tendentzia pribatizatzean dago,ez diete emaitzei begiratzen,beste gauza batzuei baizik. Lanbera guk egin edo kontratistakegin ezberdin ikusten da.Kontratisten lana inbertsioa daeta gurea berriz, gastua.

Momentu honetan zein karguduzu zuk?Ni momentu honetan, Kapatazmoduan egiten dut lan.

Hobea al da enkargatu izatea? Bai, baino baditu bere alde txa-rrak ere, burua gehiago nekatubehar izaten da eta askotan lanaetxera eramaten da, batez ereardura. Pertsonekiko harremanakere askotan zailak izaten dira,

baino zer esango dugu...Hala ere, kargu horretan, gehia-go ikasten dela esango nuke etahorrek niretzat pertsonalkigarrantzi handia du.

Zegamak errepidearekin loturahandia du. Zergatik dela usteduzu?Familitik datorren gauza delapentsatzen dut. Zegamako bide-zain gehienen familietan aita,osaba, aitona... bidezaina izan-dakoa da. Nere kasuan esatera-ko, nire aitaren osaba zena,Egurtzako Jose Alustiza, Diputa-zioko bidezaina izan zen; nireaita Estatuko bidezaina, eta niberriz, lehenik Estatuko bidezai-na, ondoren Gobernukoa etaazkenik Diputazioan amaitu dut.

Badakigu dantza oso atseginduzula. Inoiz lanean dantza eginal duzu?Lan lekuan ez baino etxean,baserrian, askotan dantza eginizan dut. Ximaurrak ateratzera-koan, ganadu-janetara joan-dakoan, zelaiean... txoko guztie-tan. Ganadu pila izan genitue-nean ere, 20 behitik gora txahaleta guzti, beti irratia piztuta ateratzen nizkien ximaurrak.Segura irratia jartzeko ohituranuen. Hau dela eta, jendeariikuiluan ikasi izan dudala dan-tzan esan izan diet askotan. Gure etxean betidanik dantzara-ko grina handia izan da gura-soen aldetik, eta batez ere ama-ren aldetik. Amak etxean bi soi-nujole ezagutu zituen, horietakobatek, osaba Jose Migelek hainzuzen, Zumarragako Trikitixakobandan jotzen zuen. Handikekarri zuen amak dantzarakoafizioa. Amak, askotan ganbaraldea joaten zenean niri erratzarekindantzan ikusten ninduen, etazertan ari nintzen galdetzenzidan.Txiki-txikitatik izan da dantzara-ko afizioa gure etxean, LoiolakoHerri Irratiko bazkide ginendenok. Astean egun batean tri-kitixa jartzen zuten, eta nireanai-arrebak dantzan ibiltzenziren elkarrekin, geroxeago neuere sartu nintzen haiekin batera.Aita eta ama beti alde izan ditu-gu dantza kontuetan, betilagundu izan digute.

Noiz eta non jaio zinen?1923an jaio nintzen Latsane baserrian, aitaLatsanekoa zen eta ama Osiñetakoa.

Kaminero sartu aurretik, zein lanetan arituzinen?Automobilekin txofertzan ibili nintzen Espaini guztianeta baita extranjerora ere.

Ikazkin ere ibili zinen ezta?Bai, ikazkin gazte gaztetandik ibili nintzen.

Noiz eta nolatan sartu ziren kaminero?Kaminero, 52 urterekein sartu nintzen. AnatxekoJulianek esan zidan, lapikoa preparatzeko beharzutela norbait eta hala joan nintzen. Lapikoa etazartagia ere dantzatzen nituen eta baita entsala-da ederrak egin ere. Erosketak ere neuk eginbehar izaten nituen.

Kaminerotza lan ona al da?Kozinan ondo ibiltzen nintzen baina erramintatxarrarekin lana askotan izaten zen. Lanean gus-tora ibiltzen nintzen baina jende askorekin kon-tuz ibili behar zen.

Eguraldian alderik nabaritu al duzu, zu kamine-ro ibiltzen zinenetik gaurdaino?Bai, elurteak orain baino handiagoak izaten zirenlehen.

Zein zen bereziki zure eginkizuna lanegun batean?Batez ere, kamino baztarrak garbitu eta hormakegin.

EDURNE ALBIZUMª JOSE ARAKAMA

“TXIKI TXIKITATIK IZAN DADANTZARAKO AFIZIOA

GURE ETXEAN."

“IKAZKIN GAZTE GAZTETANDIKIBILI NINTZEN."

“52 URTEREKIN SARTUNINTZEN KAMINERO.

ANATXEKO JULIANEK ESANZIDAN, LAPIKOA PREPARATZE-KO BEHAR ZUTELA NORBAITETA HALA JOAN NINTZEN."

PATXI OTAEGI

ARRIETA


92

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Non eta noiz jaio zinen?1933an Eguzkitze baserrian jaio nintzen.

Zure familian, ba al zen inor Bidezainzure aurretik?Bai, osaba, gure aitaren arrebarensenarra, Maria Arakamaren senarra.Kobako Juan Lasaren emaztearenanaia zela aipatu behar, Asintxio Lasazuen izena eta Etxezurieta baserrikoazen izatez.

Bidezain lanean sartu aurretik zeinlanetan aritu zinen?Hamaika urte nituela Zalduendorajoan nintzen morroi, patata soro, garieta abarrak lantzera. Bertan bi urteigaro nituen. Garai hartan oso norma-la zen Arabara morroi joatea manten-duaren ordainez, gainera abantailabat zuen, erdaraz ikasten genuen aldiberean. Ondoren zazpi urtetan ZegamakoPapeleran ibili nintzen. Papeleratikmendira Ikazkin lanera joan nintzen,txondarrak egiten genituen. Handik,Legazpiko fabrikara. Fabrikan nenbi-lela osabak, Juan Lasak, esan zidanazterketak zeudela bidezain lanpos-tuak betetzeko eta honelaxe animatunintzen azterketa horiek egiteko.

Bidezain lanetan noiz sartu zinen?1960an sartu nintzen. Azterketa bategin nuen bidezain peoietarako.Azterketa gainditu nuen baina eskainizidaten lanpostuari ezezkoa emannion, zeren Tolosako sobrestanteariere lana eskatu nion eta honek lan-postu hobea eskaini baitzidan.Operario edo txofer kategoriako lanazen hau eta bi aldiz pentsatu gabehartu egin nuen.

Beraz lan ugari probatua zera. Zeinlan da gehien gustatu zaizuna?Dudarik gabe bidezainena izan da.Mendia oso tristea zen, batez ere kli-

magatik. Legazpin ere ez nuen batereongi pasa, materiala deskargatzen(burdina) aritu nintzen eta ez zenbatere atsegina izan, pultsuko lanazen, erabateko lan astuna.

Zein zonatan hasi zinen lanean bide-zain modura?Ormaiztegi aldean hasi nintzen.Kamioia gidatzen nuen, harriak bana-tu… eskabadora ere erabili ohi nuen.Ondoren Donostian dagoen Zapatariparkeko kamioien basera bidali nindu-ten. Han nagusien txofer gisa ibilinintzen: Herri Lan Saileko Nagusiarentxofer, topografo baten txofer... bainalan hau ez zitzaidan gustatu. Handik Bergarara joan nintzen lanegitera, harriak zapaltzeko makina etaeskabadora erabili nituen. Bi urteigaro nituen Bergara aldean. AzkenikBeasaingo basera etorri nintzen etabertan kamioiarekin hasi nintzenlanean.

Non bizi zinen orduan?Donostian lan egin nuenean, apopilomoduan egon nintzen. Hala ere, den-bora asko ez nuen egin, Zegama alde-ra laster eskatu nuen lan bat.Konkretuki Tolosan eskatu nuen etaTolosatik Beasainera. Pentsa ezazu, Bergaran lanean jardunnintzenean, garaje batetan lo egitennuen, hileko ordaina ez baitzitzaidangehiagorako iristen, oso gutxi irabaz-ten zen. Hamar duro ordaintzeko ereezinean ibiltzen ginen. Bertan afaldueta lo eginez egon nintzen. Esan behar

dut, hala ere, fabrikan baino gustura-go nengoela bertan. Denborarekin, noski, lanpostu hobeakizan nituen. Gu hasera hartan ezginen Diputazioaren langileak, gu"Obra Publikoen", hau da, Estatuarenlangileak ginen eta kondizioak askozere okerragoak geneuzkan Diputa-zioarekin alderatuta. Geroago Diputa-zioak transferitu egin zuen eta denokDiputazioaren langileak izatera pasatuginen. Diputazioan hasi ginenean lan bal-dintzak asko aldatu zitzaizkigun.Diferentzi handia zegoen, hilean garaihartan 10.000 pta gehiago kobratzenzen. Diputaziora, 1987an pasatuginen hain zuzen.

Bidezainak oso lan gutxi egitearenfama duzue, oso entzuna da esaerabat: “Caminero sudado será fusila-do"?Bai, fama handia dugu ez langileena,baina guzti horiek gezurrak dira, lanaoso gogorra da. Eguraldiak (alde bate-tik eguzki kiskalgarria, euria, hotza...)galderaren beroa jasan beharrak ...lana asko gogortzen du. Lanik egin gabe egon ginen denboral-di bakarra zen, Estatuaren menpeegon ginen azken urtea, Diputazio-aren eskutara pasatu ginen artean.Orduan inork ez zigun batere kasurikegiten, urte betean edo egongo ginen.Hala ere, lan kondizioak hobetzean,lana ere askoz errazago egitengenuen.

Garai hartan auto asko al zeuden?Ez, ikaragarri ez. Obra publikoetan lauedo bost egongo ziren, bailara hone-tarako, noski. Partikularrak ere gutxizeuden, oso gutxi. Ni motor zaharbatekin ibiltzen nintzen arrastaka.

“GARAI HARTAN OSO NORMALAZEN ARABARA MORROI JOATEA

MANTENUAREN ORDAINEZ, GAINERAABANTAILA BAT ZUEN, ERDARAZIKASTEN GENUEN ALDI BEREAN"

“HAMAIKA URTE NITUELA,ZALDUENDORA JOAN NINTZEN

MORROI, PATATA SORO, GARI ETA ABARRAK LANTZERA."

AGUSTIN ARAKAMA

ARRIZABALAGA

U r t e k a r i a

93

Kaminero kuadrila

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Zein da bidezain lanpostuaren gauza-rik onena eta bestalde txarrena? Lanpostuaren gauzarik onena maki-nari aldetik aurrerapenak sartzea dela pentsatzen dut, lana ikaragarri erraz-ten duelako. Honez gain, lan honekGipuzkoako txoko guztiak ezagutzekoaukera paregabea ematen duela esanbehar, beti lekuz aldatzen den lanpos-tua delako.Bidezain lanpostuaren alderdirik txa-rrenari dagokionez, kamioaren atzekokajan joaten ginenekoa da. Elurra etaizotzak egiten zituenean oso gaizkipasatzen genuen, hotzak ebakita joa-ten ginen kamioiaren kajan, hezurre-taraino hoztuta. Kamioiak, "txamizo"deitzen zitzaion estalki bat zuen,baina ez zigun behar bezala babesteneguraldi txarretatik. Mantekin tapatapa eginda ibiltzen ginen batetikbestera eta askotan aulkirik ere ezgenuen izaten bertan eserita joateko.Mutrikura, Irunera… urrutira joan ohiginen eta erabateko tratu txarra jasa-ten genuen. Esku izoztuekin lan egi-ten genuen elurra eta antzigarra arizuenean. Kamioiak eskuz kargatzengenituen, eta saskiekin zabaltzengenuen kargatutakoa. Galderatik breabotatzean ere oso gaizki pasatzengenuen. Zoritxarrez askotan erre egi-ten ginen, oso lan zikina zen, beltz-beltz eginda gelditzen ginen, breazbeteta. Udaran eta hego haizearekinkiskalgarria izaten zen benetan.

Bitxikeriaren batekin gogoratzen alzera?Ez, ez naiz gogoratzen, baino esaldi batzuk esango dizut: "A cuenta de Diputación mucha precau-ción, a cuenta del Estado todo el díasentado y a cuenta del Ayuntamientopaso lento".

ten zen. Gure lana elurra kentzea iza-ten zen, batez ere kaminoak libratzea. Haseran, “quita nieves"ak eskuzkoak ezagutu nituen, 2 metro eta erdi edoizango zituen; nahiko komeri ibiltzengenuen hura mugitzeko, kamioiaren gainera kargatu, eskuz ipini, nahizizotz, nahiz elur… edozein egoeretan.Gerora, hiru metroko bat ekarri zuten.Lana ugari izaten genuen, bide bazte-rrak garbitu, kunetak egin, eta abar.Adunan kunetak egiten zituen fabrikatxiki bat zegoen eta han egindakoaguk jartzen genuen.

Bidezain etxeetan bizi izan al zera zu?Ez, ez naiz bizi izan sekula. Hartuegin nuen bat Beasainen, bainamomentu horretan ezkongai nengoe-nez, ez nuen batere erabili, etxeragusturago etortzen nintzen.

Zein ordutegi zenuten?Goizeko zortzietatik, arratsaldekoseietara. Hamabitan bazkaltzeko gel-ditzen ginen eta ordubitan arratsalde-ari ekin behar. Zortzi ordu egitengenituen.

Bazkaria zuen kontura izaten al zenu-ten ala ordaindu egiten zizuten?Hasera hartan ez ziguten ordaintzen,geure kontura izaten zen. Eguneanasko gastatzen genuen horretan.Gerora Beasainen arrantxoa egiten erehasi ginen, baino gutxi iraun zuenhonek. Gaur egun, bazkariaren dietasoldataren barruan ordaintzen dute,hala eta guztiz ere, gehienak etxerajoaten dira bazkaltzera goizez lan egi-ten baitute.

Zuk zure bizitzan beraz, lan tresnen aldaketa handia ikusiko zenuen?Bai, aldaketa izugarria. Nik lan tresnaugari ezagutu ditut; pala, pikatxoia,harriak txikitzeko porrak, burdinezkoerratz latz bat ibiltzen genuen...eta materiala eramateko kamioi zahar bat. Diputaziora sartutakoan, materialei dagokienez ere aldaketa ikaragarriaizan genuen. Diferentzia handia zen:kamioi hobeak, material hobea,berriagoa eta kondizio hobeetan.Nagusien aldetik ere infernutik zerurajoatea bezalako aldea nabarmendugenuen.

Zuen lana zein izaten zen?Bideak egin, partxeatu, likidoa errega-diatu (egunean gutxienez, 48 milalitro likido gastatuko genituen, 4 edo5 bat kilometro bide eginez). Ni lanean hasi nintzenean brea gutxierabiltzen zen, gerora hasi zen askoerabiltzen. Nire hasieretan, balastroaerabiltzen zen.

Elurteak izaten al ziren?Gaur egun baino askoz ere handiago-ak izaten ziren, dudarik gabe, ikaraga-rriak. Nik 36 urte egin ditut lanean eta36 urtetatik 35 urte Etxegaraten igaroditut, garai hartan 24 ordutan ereegon izan ginen guardia egiten, elurrakentzen “quita nieves" a erabiliaz,Etxegaraten gora eta behera. Oraingoaldean elur handiak egiten zituenorduan, orain aldiz, elur gutxi etazitala egiten du. Ni ezagututa nagoelurra kaminoan bi aldetatik "quitanieves"ekin kendu eta kamioi bat soi-lik pasatzeko moduko lekua nola gel-ditzen zen, elurra mardul mardula iza-

Garai batetik makinaria asko hobetu da“BERGARAN LANEAN JARDUN

NINTZENEAN, GARAJE BATETAN LOEGITEN NUEN, HILEKO ORDAINA EZBAITZITZAIDAN GEHIAGORAKO IRIS-TEN, OSO GUTXI IRABAZTEN ZEN"

“LANIK EGIN GABE EGON GINENDENBORALDI BAKARRA ZEN,

ESTATUAREN MENPE EGON GINENAZKEN URTEA, DIPUTAZIOAREN

ESKUTARA PASATU GINEN ARTEAN.ORDUAN INORK EZ ZIGUN BATERE

KASURIK EGITEN, URTE BETEANEDO EGONGO GINEN"

EDURNE ALBIZU


94

Noiz eta non jaio zinen?1938ko ekainaren 8an jaio nintzenZegamako Eguzkitze baserrian.

Bidezain sartu aurretik zein lanetanaritu zinen?Nire jaiotetxea oso handia da eta lur-sailak ere handiak dituenez, lan ugarisortzen zitzaigun bertan. Animaliakere baziren gure baserrian: behiak,idiak, ardiak... Hauez gain, biberoakegiten genituen anaiak eta biok, aste-buruetan aritzen ginen lan honetan.Piñu artaburuak gauez biltzen geni-tuen ondoren etxean landatzeko. 14 urte bete aurretik basoan hasinintzen lanean. Handik 2 urtetaraUrgaminetako harrobian hasi nintzen.Ondoren obratan hasi nintzen solda-duzkara joan bitartean, 21 urte bitar-tean. Soldaduskatik etorri eta anaiaketa biok basoan lanean ibili ginen,segan, pinu lanetan... OndorenBakaikuko hiru anai eta Olaztiko bestebi bazkideekin Aretxabaletan erai-kuntza lanean ere ibili nintzen, igel-tsero eta hargin ikasten.

Urgaminetako harrobiari dagokionez,zein harri mota ateratzen zen?Garai hartan ez zen analizatzen ezerbaina ez zen batere harri ona, honda-rra harrotu egiten zen denbora luzera.Handik bideetarako harria ere atera-tzen zen, baina ez zen inoiz puntene-koa izan.

Zerekin puskatzen zenuten harria?Hasera eskuz ematen zitzaion, ondo-ren mailua jarri ziguten eta harekin.Ez zen oso ederra barrura sartutahauts artean ibiltzea; han hortzak etabegiak bakarrik azaltzen ziren zuriak.Nahiko larri pasatu izan nuen batezere, bolara batetan bakarrik ibili beharizan bainuen. Harrobiak buztin betak zituen eta batzuetan dinamitak haizea hartzenzuen eta ondorioz harri gutxi solta-tzen zituen, askotan ez zuen lanaaurreratzen. Egun batetan tiroak ere harrapatu

gintuen, Txintxoneko Joseren aitaLukas eta niri, eskerrik tiro arina izanzenik bestela... Egia esan begiakzabaltzean, dena harriz inguraturikikusi nintzen. Hezurrak ez ziren osoondo gelditu baina, lanean jarraitubehar, ez bait ginen medikuarenganajoan.Normalean, harrobi hauetan herriko jendea ibiltzen zen lanean, hala ere,garai batetan Kantabriakoak, Sala-mankakoak, Andaluzak…. egon zirenhemen lanean. Harriaren karreoa kamioi eta karroti-len bidez egiten genuen. Karrotilengurpilak burdinazkoak ziren eta karro-tila bera berriz, egurrezkoa.

Bidezain noiz eta nolatan sartu zinen?1963an sartu nintzen bidezain lanetan.Bakaiku eta Olaztiko bazkideekin erai-kuntza lanean nenbilela, Beasaingosobrestante batek anaiari komentatuzion Diputazioan hargin bat jubilatuegin zela eta haren ordezkoa beharzutela. Horrelaxe aurrera egin nuen.Hau dela eta, Diputazioan hargin beza-la sartu nintzen, ez bidezain bezala.

Zein lan egiten zenituen hargin bezala?Bide bazterretako harrizko paretakegiten nituen batez ere, harriak kara-bista eran ezarriz. Antzuolan hasi etaZumarragako bidegurutze arte harriz-ko pareta eta hormigoizko kunetakegiten arituak gara. Hauez gain, zan-gak ere egin behar izaten ziren etaazpitik hodiak sartzen genizkien, dre-najerako.

Harginez gain beste lanen bat eginahal zenuen?Bai, Bidezain etxeak konpontzen arituizan nintzen. Ekonomikak kolokatu, elektrizista lanak egin, iturgintza,etxeak zuritu, pintatu... denetarik egi-

ten nuen. Bidezain etxe hauetakobatetara bizitzera joateko ere esanzidaten. 30 urtetan Irunen aritu nin-tzen lanean eta orduan eskaini zida-ten etxe horietako bat. Orduan auto-biarik ez zegoen eta Zegamarainoautoz etortzea oso zaila izaten zen,auto zirkulazio handia zegoen etaherri barrutatik sartu behar izaten zen, denbora asko galtzen zelarik. Orere-tatik Lasartera ordu eta erdi pasatuizan nituen, udara batetan, atzerrita-rrak zirela medio. Pazientzia handiabehar izaten zen.

Lanera joateko zein garraio mota erabiltzen zenuen?Haseran, bizikletaz joaten nintzenlanera. Hamar bat hilabete egingonituen, Antzuola, Zumarraga etaBergara bide horietan bizikletagarraiobide nuela. Handik gutxira,1964an hain zuzen, berebil baten jabeegin nintzen, Fiat bat erosi nuen,Topolino deitzen zitzaion. Gasolinaasko erre eta galtzen zuen eta nahiko txarra irten zitzaidan. Hura kendu etaSeat 600 bat erosi nuen. Gipuzkoaguztian zehar jardun nintzen laneaneta autoa erabiltzen nuen horretarako.

Eguna nola antolatzen zenuen?Gehienetan, egunean hamaika orduzlan egiten genuen. Tokatzen zenlekuan bazkaldu eta lotara Zegamaraetortzen nintzen ahal nuenean, halaere, apopilo bezala ibili izan naiz.Azkar ikasi genuen ongi eta merkejaten ematen zuten jatetxeen berri,eta leku hauek erabiltzen genituen.Soldata ez zen oso handia eta zenba-kiak egin behar izaten ziren. Harginlanaz gain, zenbat lan txiki egin izan ditut lagungarri modura, zererremedio!

Zu lehenik Estatuko hargin bezalaaritu zinen?Bai. Gerora pasatu ginen Diputazioraeta egia esan behar badut ezberdinta-sun handia izan zen, soldata handia-goa zen eta lanpostua askoz ere balo-ratuagoa zegoen.

ZEGAMAKO KAMINEROAK

“14 URTE BETEAURRETIK BASOAN HASI

NINTZEN LANEAN"

“HAMAR BAT HILABETE EGINGONITUEN BIZIKLETAZ ANTZUOLA,

ZUMARRAGA, BERGARARALANERA JOANEZ"

JABIER ARAKAMAARRIZABALAGA

U r t e k a r i a

95

EDURNE ALBIZU Mª JOSE ARAKAMA

ZEGAMAKO KAMINEROAK

Azpimarratzekoa da, gaur egungo etalehengo nagusien artean alde handiadagoela. Gaur egun nagusiek langile-ekin gertutasun handiagoa dute,lehen, aldiz, izugarrizko diferentziajartzen zuten.

Lana gustukoa al zenuen?Hargintza oso gustukoa izan dut betidanik.

Noiz hasi ziren ugaritzen autoakbidean?Nik esango nuke orain dela hogei baturte ikaragarri hasi zirela ugaritzenautoak bidean. Orain hamabost urteberriz, ugariago. Ondorioz, errepideanlan egitearen arriskua geroz eta han-diagoa da. Neurri ugari jarri behar iza-ten da, seinaleak, argiak…

Herramienten aldetik aldaketarik izan al da?Bai, noski dena aldatu da, orduan ezzegoen oraingo aurrerapenik. Gauregun, denetarako makinak erabiltzendira, gatza botatzeko, belarra mozte-ko… lehen dena eskuz egiten zen.Eguraldiari aurre egiteko, orain askozere jantzi hobeak egiten dituzte etalan egitea askoz errazagoa da.

Zegama, bidezainen herria dela esan-go zenuke?Egia esan, herri txikia izateko bidezainugari daude Zegama aldean, eta mailahandikoak gainera.Ni bidezain sartu nintzenean KobakoLuis, bere aita zena, nire anaia Agustineta ni geunden bakarrik. Gerora,zegamar gehiago sartu ziren eta gauregun herritar ugarik lan egiten dubidezaintza lanetan.

Bitxikeriaren batekin gogoratzen alzara?Bidezain sartu eta berehala Tolosakosobrestanteak garai hartako 24.000mila duro Tolosatik Hernanira eramate-ko agindu zidan. Hernanin karro batikusiko nuela eta Pedro Zubizarretakapatazagatik galdetzeko esan zidan.Horrela, dirua sobre batetan jaso etaautobusean joan nintzen. Hernanirairistean karro bat baino gehiago ikusinituen, baina ez bidezainen karroak,ijitoen karroak baizik. Izututa,Pedrogatik galdetu nuen, eta ijitoek berehala argitu zidaten non zegoen bidezainen karroa, handik kilometro batetara. Ez nintzen nahi baino lehe-nago ailegatu Pedro kapatazarengana!

Non eta noiz jaio zinen?Zegamako Ollari baserrian jaionintzen 1945ean.

Kaminero sartu aurretik zein lane-tan aritu zinen?Zegamako papertegian sartu aurre-tik baserrian aritu nintzen lanean.Papertegian 1962tik 1972 urtebitartean lan egin nuen.Bestalde, kaminero 1972 urteansartu nintzen.

Zergatik sartu zinen kaminero,nork animatuta?Neure iniziatibaz eta nere ingurukolagun nahiz kamineroiei lanbidehoni buruzko komentarioak en-tzunda sartu nintzen. Ni sartu nintzenean AtanasioZabaleta eta Jorge Gorrotxategizegamarrak zebiltzan kaminero.

Zein eremutan eta zein zen zurelana zehazki?Nere lana, bidezaintzan barnean bideko segurtasuna eta seinalezta-penari lotua egon da beti.Gipuzkoa osoan ibili izan naizlanean.

Lan gustokoa al zenuen?Bai, beti izan dut gustokoa lan hau.

Errepidean kotxeak ugaritzen noizhasi ziren?1980 ingurutik gora, gorakada nabar-mena ezagutu zen. Gorakada honekgaurdaino dirau.

Lan tresnei dagokionean, zein ebolu-zio ezagutu duzu?1975 ezkero, bidezaintzan lantresneneboluzioa eman zen. Lehengo makinazahar haietatik exkabadora, elurrakentzeko kamioia, gatza zabaltzekokamioia, zaborrak biltzekoa, sasiak etabelarrak ebakitzekoa, eta ibilgailu desberdin ugari agertu ziren.

Zein da lan horretako eginkizun gustokoena?Goian aipatutako makinari horiekinlan egitea.

Egun normal batean, zenbat kilome-tro egiten duzu Gipuzkoako errepide-etan?250 km inguru egiten ditut eguneroGipuzkoan zehar.

PATRIZIO INZA

OIARBIDE

“ESTATUKO LANGILE IZATETIKDIPUTAZIORA PASATUTAKOAN

EZBERDINTASUN HANDIA NABARI-TU GENUEN, SOLDATA HANDIA-GOA ZEN ETA LANPOSTUA ASKOZ

ERE BALORATUAGOA ZEGOEN"

“250 KM INGURU

EGITEN DITUT EGUNERO

GIPUZKOAN ZEHAR"


96

Non eta noiz jaio zinen?Asemendiko errotan jaio nintzen,1924ko uztailak 11n. Hiru seme alaba-ko familia ginen gu, bi neska eta muti-ko bakarra, ni neu. Gaur egun ere, anaiarrebok elkarren ondoan bizi gara.

Asemendiko errotan 40 urtetan biziizan ginen eta Asemenditik EspirituSantura pasatu nintzen artzain lanetara.Ezkondu ondoren, 10 bat urteAsemendi errotan biziko ginen, bainagurea ez zenez, Hospital Haundi eros-tea pentsatu genuen, 18-19 bat urtepasatuko genituen. Ondoren 19 urteeramango ditugu kalean, herri erdierdian bizi gara gaur egun.

Beraz zure lehen lana artzaintza izanzen?Bai, lehenik artzain bezala hasi nin-tzen Sancti Espirituko txabolan,beharko hasi etxean dirua behar zeneta etxeko mutila norabait joan beharizaten zuen, dirua lortzea. Gure txabolara Diputaziotik ehiztaribat etortzen zen, Zipriano Anduagaeta hark esaten zidan, hi nirekin etorribehar haiz eta erakutsiko diat nikeskola. Gure aitari ez zegoen holako-rik esaterik, ni mutiko bakarra izan etaetxetik alde egin?, ez zuen inola ereonartzen. Lehenengo bi urte edo, Markes baso-an egon nintzen lanean, gero, Otzaur-teko harrobira joan nintzen lanera,Otzaurteko harrobia guk lantzen hasigenuen, pikatxoiarekin harria atereaz,tiro batzuk eginez lana arintzengenuelarik. Gutxi gora behera, bi urte-tan edo, arituko nintzen harrobian.Harrobi lanetik, egurra lantzera, hauda, Xestero lanetara Altzaniko basoan,hemen uda bat edo pasatuko nuengutxi gorabehera.Handik berriz, nire koinatuak lagun-duta ikatz lanetara ere joan nintzen,txondar ugari egin izan ditut nirebizitzan. Gaur egun, gauza ez naize-lako baino txondarra egingo nuke nikorain ere. Ikatz lanetan ere udal batedo bi pasatuko nituen.

Udarak esaten ditudanean, gehienbatda, artzain lanean ere jarraitzen nue-lako eta orduan udara libreago izatenzenez, beste lan batzuk hartzennituen. Aita zena hil zenean, nik 35 bat urte izango nituen, amak beti gomenda-tzen zidan ardiak saltzeko eta nik esa-ten nion; bakoitzak 1000 pta baliodituenean salduko ditut. Eta horrelaxeegin nuen, ardi bakoitzagatik 1000pta lortzean, ardiak saldu nituen.Ondoren Patxi Tellerirekin, urte pare batetan ibiliko nintzen, ikatza Zuma-rraga aldera eramaten kamioiarekin.Osinetan zaldiekin karreoan ere ibilianaiz, leran, bi zaldirekin ikatz karreoannoski. Makina bat pasatakoak gera,arriskuak ere bai...

Bidezain lanetan nola sartu zinen?Uste dut Pio Agirre izan zela animatu ninduena. Bidezain izateko animatueta sobrestantea zen Migel BengoetxeaSoroarengana joan nintzen Beasaina.Gogoratzen dut asteazkena zen, bioilasko hartu eta nola joan nintzensobrestantearengana. Estatukoa zenhura. Orain Diputazioak eramatenduen bezala, lehen Estatukoa etaDiputaziokoa biak zeuden. Bere aurreanagertu nintzen eta esan nion: azterke-tak noiz diren galdetzera nator. Hara,atzo izan ziren erantzun zidan berak.Orduan oilasko eta guzti bueltatunintzen, ferian saldu biak eta hama-rretako egin nuen eta buelta etxeraazterketarik egin gabe, nahiko haserrenoski. Gerora, Diputazioko azterketak ateraziren eta hantxe aurkeztu nintzen,gutxi gorabehera, hogeita hamasei baturte izango nituen sartu nintzengaraian, hogeita lau urte egin nituenzerbitzuan. 35 bat bidezain sartuko ginen promo-zio hartan, Zegamatik ez zen inor,inork ez zuen nahi lan hori hartu eta.

Bidezain lanean zer egiten zenuten? Lana oso pisua zen, ez zegoen gauregun dauden aurrerapenik. Gaur egungu ibili ginen bezala hasiko balira,erdiak ere ez lukete aurrera egingo.Arantzazuko harrobitik harria palazkargatu kamioira, gaur egun ereharrobi hori han dago. OndorenOntzerrekako goiko kurban kamioiakbolkete eginaz hustu eta gero beharzenean kamioa kargatzen genuenhandik. Kamino ugari berritu izan dugu, etaez lekurik errezenetan, badakizu, Gi-puzkoak oso terreno bereziak ditu.Udanako beherako kaminoa geuk konpondua da, eta egia esan, ez zenbatere erreza izan, pagoak enbarazuegiten zuten eta bota egin behar iza-ten ziren, gainera aldapa oso handiazen beheraka. Kamino berriak ere egin genituenbaina gutxi, guk eginikoa, Dintikobide horixe egongo da.Gure lana batez ere konpontzea zen. Dena, lehen esan dudan modura, es-kuz egin beharra izaten zen. Bideakonpondu ahal izateko, lehenik,balastro botatzen da, gero graba, geroharen gainera grabila botatzen zaioeskuz, botatzean ahalik eta berdinenegon behar zuen eta saskietatik arteaeta bista behar zen berdinduta uzteko bidea, gero zabaldu prentsa batzuen bidez, hau da, roilo modukoprentsa batzuek genituen lan hau egi-teko eta honen ondoren galipota.Ni neu galipotekin ibiltzen nintzengehien, lau lagun binakako taldetan ibiltzen ginen, kalderaren bonba bat kontrolatuz. Kalderaren bonba galipo-ta egiteko erabiltzen zen eta mangerabaten bitartez botatzen genuen.Lehenik harrien bitartez berdindutajarria genuen bideen gainean galipotabotatzen genion, honek finkatu egi-ten zuen aurreko dena eta aldi bereanoso ezaguna egiten zaigun kolorebeltza ematen zion.

ZEGAMAKO KAMINEROAK

“DINTIKO BIDEA GUK EGINDAKOA DA"

“35 BAT BIDEZAIN SARTUKO GINEN GUREPROMOZIOAN, ZEGAMATIK EZ ZEN INOR, INORK

EZ ZUEN NAHI LAN HORI HARTU ETA."

ATANASIO ZABALETA

ASEGINOLAZA

U r t e k a r i a

97

Kaminero Taldea lanean BEGOÑA OLARTE

ZEGAMAKO KAMINEROAKEsplikatuko al zenuke Galipota nola egiten zenuten?Kaldera bat behar izaten zen, kalderahorretara bidoietan izaten genuenlikido bat bota eta sutan edukitzenzen, berotu bai, baina ez zuen irekinbehar bere bero neurria zuen, berepuntua. Ondoren, kaldera horrekmangera bat izaten zuenez, mangera-rekin galipota botaz joaten zen, gra-bila bota ondoren laster galipot horibota behar zitzaion eta honek bertanbera gogortuta uzten zuen grabila.

Galipota ez da bada oso osasuntsua izango , behintzat zikina bada ezta?Zikina bai, baina osasuntsua da gali-pota, birikentzat oso ona da galipota-ren lurrina.

Gaur egungoarekin ba al du zer ikusirik?Gaur egun beste gauza bat da, gaur aglomeratua erabiltzen da eta honekdena aldatzen du.

Beste Zegamarrik ez al zegoen bide-zain lanetan? Bai, Dionisio Idigoras eta ni neu.

Zuen lana Goierri aldean egiten al zenuten edo beste bailara batzuetaraere heltzen al zineten?Guk Goierri aldean eta Bergara aldeanere ibiltzen ginen. Gure lana batez ere koadrilatan antolatzen genuen. Lan tresnak,kamioi bat, saskiak eta palak izatenziren batez ere, eta noski, galipota egi-teko kalderea bidoira erantsi beharzenuen kaldera horretara. Kalderainguruan, bi egoten ginen, bat mange-ro (ni bi urtean ibili nintzen mangero)eta bestea kaldera zaintzen.

Lana desberdina al zen udaran edoneguan?Bai, galipotak benetan atzeraka egitendu egun beroetan, baina niretzatberoa baino askoz ere okerragoa hai-zea zen. Egun batetan, Brinkolanlanean ari ginela, ego salda batek

harrapatu gintuen eta ikusi egin beharzen nolako figura gelditu zitzaigun,aurpegi eta gorputz guztia, beltz-beltz gelditu zitzaigun eta hura gasolioarekin kentzen genuen, hura pasatu egin behar zen. Azalari ez zionbatere onik egiten, baino ez genuenbeste erremediorik. Gainera kontuanhartu behar zen, oraingo garbiketara-ko erosotasunik ez zegoela, ez dutxa-rik, ur beroa ere ez orain bezala, bero-tu egin behar, eta horrela pasatubehar...

Lehendik gaur egunera asko aldatu alda lan egiteko modua?Bai noski, izugarri, erabat. Gaur egunhorrenbeste aurrerapen dituzte, batezere makinarian, lana askoz ere atsegi-nagoa dutela. Lehen eskuz egitengenituen guztiak, orain, dena maki-nen bidez kontrolatzen dute.Pentsa ezazu, gaur egun etxetik irtetendirenerako irteera ia ordaintzen diete.Nik Zumarragara joan behar izatennuen motorrean eta nire kontura noski,eta 3.000 pta irabazten nituen hilean. Aldatu dena egin da, autoak ere lehengutxiago izan arren, gure laneanoztopo handia ziren, lana egin etaautoren bat gainetik pasatzen bazengure lana dena hondatzen zuen, denaberritu behar. Gaur egun, auto gehia-go daude, baina bat pasatu ezkeroere, beste material batzuekin lan egi-ten denez, aberia ez da hain handia.

Nola egiten zenuten kaminoko kapadenean berdina botatzeko? Begiekin neurtzen zen. Bideetangarrantzitsua, peralteak ongi jartzeaizaten da eta hori ere, eskuz egitengenuen eta neurriak bistekin. Hala ere, gaur egun teknika asko egonarren peralteak ez dituzte batere ondojartzen, askotan kontra-peralteak jar-tzen dituzte eta horrek istripuak era-giten ditu. Kurba batek peralte on batbehar du. Peralteak berak errenditubehar du autoa bidean.

Orduan, diozu, autoak lehen ere ibil-tzen zirela, ez da?Bai, bai. 60. hamarkadaz hitz egitenari gara, eta orduan orain baino askoz

ere gutxiago, baina zeuden bideakkontuan harturik, bai, nahiko autobazeuden eta kamioiak ere bai.

Bidezain lanetan zein izan da zuretzatgustukoena?Dudarik gabe, grabila botatzea litza-teke niretzat. Saskitik ahal zen berdi-nena bota behar zen eta hori askogustatzen zitzaidan, egia esan, trebe-zia behar zen.

Zuloak konpontzen zenituela ere esanduzu, nola?Bizkarrean palakara bat galipot masahartzen zen eta zuloa bete. Bainabetetzerakoan ere ez zen edozein mo-dutara bete behar, kontuz ibili beharzen, masa inoiz ez da beheragi utzibehar, beti zulotik gorago, behintzatnahiko berdinduta. Hoberena da, zuloa handia denean, ingurua markatu, grabaz bete eta gai-netik bete ondo grabilaz, osatu etaondoren galipota erantsi. Galipotakegiten du partseorik onena. Zuloa txi-kia denean berriz, grabila bakarrik era-biltzea hoberena, eta gainetik galipota.

Zerk kaltetzen du gehien bidea?Klimak, kamioiak, autoak...Nik esango nuke, gehiena haustenduena izotza eta arbolak direla. Arbolaesaten dudanean, esan nahi dut, euriaegin ondoren arbolatik erortzen direntantoak beti leku berdinean, horiekegiten dute kalte nabarmena. Hitzbatetan edozein itokin, oso kaltegarriada bideentzat, izugarrizko zuloak egi-ten ditu. Askotan gertatu zaigu baitaere, bideen ondoan dauden arbolenzainak bidea altxatzea ere.Luiziak eta ur jauziak ere etsaiak dirabideentzat, askotan bide bazterrean dauden paretak botatzen zituzten etahura ere konpondu egin behar.Pareten konponketa egitea ere guritokatzen zitzaigun. Gaur egun, horiez da bidezainen lana.

Bide bazterreko paretak ere, eginzenituzten?Bai, Zegaman bertan, egin izan ditu-gu bide bazterreko paretak. Olaranaldeko pareta, hau bi zatitan egingenuen... Guzti hauek hormigoiekinegiten genituen. Aztiri auzoan egingenuen pareta berriz, dena harriz egingenuen, karabistaz.

Bitxikeriaren bat gertatu ahal zaizulan garaian?Ez, momentu honetan ez naiz gogoratzen.

“OSASUNTSUA DA GALIPOTA, BIRIKENTZAT OSO ONA DAGALIPOTAREN LURRINA."

“3.000 PEZETA IRABAZTENNITUEN HILEAN."


98

Non eta noiz jaio zinen?

Zegaman jaio nintzen 1946an,Iturburu Goena baserrian.

Kaminero sartu aurretik zein lanetanaritu zinen?

Zegamako Sindikatuan, pentsuabanatzen eta edozein lan egiten.Handik Papeleran sartu nintzen,hemen 8 urte aritu nintzen lanean.

Zergatik sartu zinen kaminero, nork animatuta?

Manolo Jose Arretxenekoari kamine-roen sobrestanteak esan zion mutilbatzuk behar zituela eta harek esandaanimatu nintzen.

Zegamatik beste inor sartu al zenzurekin batera?

Bai, Patrizio Inza, Joxe Urreaga etaPaulo Buenavistakoa.

Azterketarik egin al zenuten?

Bai, Donostiara joan ginen azterketabat egitera, hau 1971 aldera izan zen.

Zein lan eta zein eremutan egitenzenuen?

Lana kapatazak agindutakoa egitennuen. Kaminoak garbitu, brea botaetabar. Normalean paretarik ezgenuen egin behar izaten.

Arrantxero ere ibili nintzen, erosketakneuk egin, bazkaria prestatu eta etaneuk lankideei kobratzen nien.

Nere lan eremua berriz, Zumarraga,Bergara, Arrasate eta Aretxabaleta iza-ten ziren.

Zure lan eremuraino nola iristenzinen?

Apeaderoraino motorrean eta handik trenez Zumarragaraino.

Lan gogorra al zen?

Lan sanoa zen. Neguan hotza etaudan beroa.Biak ere txarrak baina osotxarra zenean asmatzen genion.

Kotxeak ugaritzen noiz hasi ziren?

Nik bidezain edota kaminero hastera-ko nahiko kotxe ibiltzen zen.

Zein lan tresna ezagutu dituzu?Aitzurra, palea eta pikatxoia, gero brea zapaltzekoa, kalderak, belarra mozteakoa e.a.

Bidean botatzen zenuten materialaeta gaurkoaren artean ba al dagoalderik?Gu hasi ginenean oso material onabotatzen zen. Gaur egun lan egitekolanabesa mejoratu dira asko.

Elur asko egiten zuenean zein zenzuen eginkizuna?Normalean, Kanpanzarra joaten ginenkamioiak ateratzera. Hauek ateratzekograbilea erabiltzen genuen eta men-dateetan gatza botatzen genuenpalaz.

Zer esango zenieke gaur egun kami-nero dabiltzanei?Orain lehen baino hobeto daudela,hala ere, tarteka deskantsatzeko lanasko egiten dutela eta.

ZEGAMAKO KAMINEROAK

JESUS ORMAZABAL

APAOLAZA

“PATRIZIO INZA, JOSEURREAGA ETA PAULO

BUENAVISTAREKIN BATERASARTU NINTZEN BIDEZAIN"

“BIDEZAINEN LANA SANOA ZEN. NEGUAN HOTZA ETA

UDAN BEROA"

U r t e k a r i a

99

San Bartolome Txirrindu Froga Handia,Gipuzkoan korritzen diren II. Zaharrenadela?

Eta aurten 72. edizioa ospatu dela?

Eta froga ha lau zegamarrek irabazidutela bere histoarian zehar?

...... eta lehenengo zegamar garailea1962an suertatu zela eta AgustinOtxoa izan zela?

....... eta 2. zegamar garailea 1969anizan zela eta Jose Antonio Otxoa,aurrekoaren anaia izan zela?

....... eta 3. zegamar garailea IñaxioArrieta izan zela eta 1984an jaso zuelatxapela?

...... eta 4. zegamar garailea, 2002anizan dela eta Aitor Perez Arrieta izandela?

Hona hemen, zegamar txirrindulariakSan Bartolome froga irabazi duteneanemandako sailkapena:

BA AL ZENEKIEN?

SAN BARTOLOME TXIRRINDUFROGAK IRABAZI DITUZTEN

LAU ZEGAMARRAK ETA KARRE-RA BAKOITZEKO SAILKAPENAK

1962. urtea --- XXX San BartolomeTxirrindu Froga

1.- Agustín Otxoa2.- A. Blanco3.- Ramón Lasa4.- Juan Elorza5.- Amelio Mendijur6.- Miguel Angel Orokieta7.- Txomin Perurena8.- Angel Alonso

1969. urtea --- XXXIV San BartolomeTxirrindu Froga

1.- Jose A. Otxoa 2.- Jose A. Martinez de Albeniz3.- Bernardo Ceberio Aguirre4.- Gonzalo Carbajo Saez5.- Pedro Basurio Fernández6.- Juan M. Zubeldia Echeverria7.- Jesús M. Mendia Urgoitia8.- Carmelo Molina Ramos

1984. urtea --- LI San BartolomeTxirrindu Froga

1.- Iñaki Arrieta Arrayago2.- Miguel Indurain Larraya3.- Vicente Prado Huergo4.- Jose M° Palacín Salgado5.- Jose R. Ovando Castellanos6.- Juan A. Ibáñez Ruiz7.- Javier Garciandia Pellejero8.- Jose L. Izaguirre Barberia

2002. urtea --- LXXII San BartolomeTxirrindu Froga

1.- Aitor Perez Arrieta2.- Joseba Albizu Lizaso3.- David Lopez Garcia4.- Joseba Zumeta Etxabe5.- Mikel Gaztañaga Etxeberria6.- Unai Elorriaga Zubiaur7.- Pablo Urtasun Perez8.- Iban Latasa Zudaire

Iturria: Udal artxiboa

Aitor Perez Agustin Otxoa

Inaxio Arrieta

Joxe Antonio Otxoa

AFIZIONATUENTZAT ZEGAMAN EGITEN DEN TXIRRINDUFROGA 4 ZEGAMARREK IRABAZI DUTELA?


100

IKURRIÑAREN 25. URTEURRENA

Arana Goiri anaiak, Luis eta Sabino,azken hau Alderdi Jeltzailearen sortzai-lea, izan ziren ikurriña diseinatu zutenak1894an. Fondo gorri baten gaineanaspa berde bat eta gurutze txuri batipini zuten, biak ere Bizkaiko armarriandauden piezak. San Andresen Guru-tzearen abstrakzio modura, GernikakoJuntaetxeko aritz kolorearekin.

Aranatarrek ikur xume bat nahi zutenlortu, Bizkaia, bere formak eta fedeajerarkikoki erlazionatuta baitzeuden.1894ko uztailaren 14an BilbokoEuskaldun Batzokian jaso zen lehenen-go aldiz ikurriña; handik gutxira ekintzahark epaitegietako bidea zabaldu zuen.Hasera txarra izanagatik, handik den-bora gutxira, 1897tik aurrera ikurriñakultur eta folklorezko ekintza guztietanagertzen hasi zen, Bizkaiako ikurrabezala.

Migel Primo de Rivera Generalak,bere erabilpena eragotzi zuen 1923anbere Diktadura ezartzean. EuskoAlderdi Jeltzailea 1931 ezkero hasi zenbere jendaurreko agerpen publiko guz-tietan ikurriña erabat erabiltzen, III. Errepublika iristean. Handik bi urte-tara Tolosan egindako Batzar batenondoren, Jeltzaileek bere Alderdiaren

ikurtzat hartu zuten eta EuskalGobernuak 1936ko urrian hartu zuenEuskadiko ikur bateratzaileetzat; AgirreLehendakariaren gabinetea osatu etaAutonomia lortu ondoren egun gutxira.Harrezkero eta gerra galtzearen ondo-rioz ikurriña lurpean sartu beharra izanbazen ere, Francisco Franco diktadore-aren aginduz, Euskal Herriko biztanleekgero eta zabaltasun handiagoarekinberegan hartu dute "ikurriña".

1936ko urriaren 19an, Jose AntonioAgirrek, lehen lehendakariak, ikurriña-

Udal korporazioa (Joxe Ormazabal, Meliton Gorrotxategi, Antonio Otaegi, Joxe Luis Galdos, Joxe Tellería,Martin Katalina aguazila, Juan Migel Garcia eta Joxe Agirre.

Ikurriña Pleno aretoan jendaurrean ireki zenean.

ren neurri normalizatuen berri jakiteraeman zuen dekretu baten bidez.

Ikurriñaren franjak, zabalera osoarenehuneko hamalauren bat izan behar du(2,80 m x 5 m kasuan 20 zentimetro),baina, oso ikusgarri ez zenez horrela,ondoren egin zen dekreto batean pro-portzioa aldatu zuen hamahiruren bate-ra jeitsi zuen, era horretara 20 zentime-troko franja 43 zentimetro izatera pasa-tu zen.

Benetako gertakizun garrantzitsuaizan zen 1976ko abenduaren 5eanAtotxako fultbol zelaian jokatu zen RealSociedad-Athletic partidua, bertanoraindik legeztatu gabeko ikurriñazabaldu zen 25.000 ikuslego beroenaurrean.

23 alkatek bilera izan zuten Etxarrin,eta handik bi egunetara Alkateen taldea Martín Villa Ministroak errezibituzuen Madrilen, azkenean ikurriñarenlegeztapena lortuz. Handik 24 ordura,Gipuzkoako ia Udaletxe guztietan jasozen ikurriña.

Zegaman ere, 1977ko urtarrilaren19an ikurriña lau haizeetara altxatu zenUdaletxean, arratsaldeko 19:00etan UdalBatzarrak, aho batez, horrela erabakiondoren.

U r t e k a r i a

101

Garai hartan Alkate, Joxe Telleriazegoen Zegaman eta hona hemenzer gogoratzen duen egun haieiburuz galdetuz.

Zein gogorapen dakarkizu 1977kourtarrilaren 19ko egunak?

Zegamar guztiok poz handiz biziizan genuen egun hura. Aspalditikeske ginen zerbait lortu baitzen, iku-rriña legalizatzea, alegia. Beti entzu-ten genuen, Urbian jarri zutela, ezta-kit zein puntatan jarri zutela e.a.,baina era ofizialean eta ezkutuka ibiligabe jarri ahal izatea oso pozgarriaizan zen.

Nola bizi zuen Zegamak ikurriñarenlegalizazioa?

Poz ikaragarria eta esperantzaz beterik.

Eta Zegaman Alkatea zenak nola biziizan zuen une hura?

Gogoan dut, ikurriña jaso aurretikBatzarra egin genuela Udaletxean,eta Alkate bezala hitzegitea tokatuzitzaidala. Hitza hartu nuenean, bes-teak beste, "Aizkorri kontutan hartu-ta, ikurriña Euskadiko herririk altue-nean guk jarri genuela esan nueladiskurtsoan."

Bestalde, Foru Alduna nintzen garaihartan eta gogoan dut, Batzarreradeitu gintuztela, bertan Aldunen

artean, Imanol Olaizola, Juanito Egiaeta nik bakarrik bozkatu genuela iku-rriña Diputazio aurrean jartzearenalde. Lehengo deialdian ez zen quo-rum-ik lortu eta bigarrenean aurreanaipatutako hirurok bozkatu genuenalde; hala eta guztiz ere, San Sebas-tian bezpera zen eta izugarrizko jendetza zegoen Gipuzkoako Plazanikurriña jaso zain eta neuk, jaso eginnuen, gero detenituta egon nintzenpixka batean.

Izan nuen sentsazioa zera izan zen,

gauza indartsu bat lortu genuenarenaeta hobea lortzeko esperantza irekizitzaigun.

Zein aldaketa ikusi dituzu 1977koZegamatik eta gizartetik, egungoZegamara eta gizartera?

Eusko Gobernuarekin hobekuntzaasko lortu direla.

Gauzak hobera egin dutela bai Zegamakherri bezala eta baita gizarteak ere,nahiz eta orain 1977an baino txikitogutxiago hartzen den.

1977ko urtarrilaren 19an ikurrriña jaso zen Zegamako Udaletxean

Joxe Telleria Garai hartako Zegamako Alkatea

JOXE TELLERIA1976-1983 bitartean

Zegamako Alkatea

“BETI ENTZUTEN GENUEN, URBIAN JARRIZUTELA, EZTAKIT ZEIN PUNTATAN JARRIZUTELA ETABAR, BAINA ERA OFIZIALEANETA EZKUTUKA IBILI GABE JARRI AHAL

IZATEA OSO POZGARRIA IZAN ZEN”

EDURNE ALBIZU


102

Gaztea izanik, Zegamatik irten zine-netik zein izan da zure ibilbidea? Nonegon zara eta zer egin duzu?

Zaragozara joan nintzen albaiteritzaikastea (1983-1988). Tituloa lortuta,bost hilabetetan Aiako BigantxaElkartean praktikak egiten egon nin-tzen. Gero, Eskoziako Glasgow hirikotxakur klinika batean hilabete parebateko egonaldia egin nuen. Ondoren,soldaduzkara deitu zidaten eta, kan-pamentua pasa ondoren, AlbaiteritzaZerbitzuan, Gasteizko Arakako BaseMilitarrean jasan nituen hamar hilabe-te. Han nengoela, I.N.I.A.ko (Insti-tuto Nacional de InvestigacionesAgrarias) beka bat eman zidaten urte-beterako. Latxa ardiaren hobekuntzagenetikoaren lan taldean ibili nintzenlanean urte horretan, Dunixi Gabiñadoktorearen gidaritzapean. Proiek-tuaren barnean nire lana, ardi esnea-ren kalitatea neurtzeko erabiltzenziren sistema automatikoak, behiesnea neurtzeko diseinatuak zirenak,balioztatzea izan zen. Lan honek,Euskal Herriko izkutuko inguru ikus-garriak ezagutzeko aukera emanzidan, artaldez artalde esnea jasotzenibili nintzen bitartean.

Hala nenbilela, Dunixik doktoratuaegitera anglosajoi herrialde baterajoatea bultzatu ninduen. Alde batetikingelera ikasi nezan eta bestetikmetodo zientifikoa neureganatzeko.Ezkutitz batzuk bidali ondoren, etaHezkuntza Ministeritzaren beka batlortuta, Eskoziako Roslin Institutorajoan nintzen. Bertan egin nuen niredoktoraturako ikerlana Ian Wilmutdoktorearen gidaritzapean. Lau urteiragan nituen Eskozian (1991-1994)sagu enbrioiekin lanean. Nire proiek-tua, bai nukleo-emale zelularen, bai

nukleo-hartzaile oozitoaren ziklo-zelularraren faseek nukleo transfe-rentziaz lortutako enbrioi klonikoenbiziraupenean duten zerikusia ikertzeaizan zen. Nahiz eta talde txikia izan,oso ondo ulertzen genituen ikertzenari ginen gaiak. Hori garbi nabarmen-du zen "Dolly" ardia, lehenengo ugaz-tun klonikoa, bertan jaio zenean,1996 urtean. Zoritxarrez, ordurako,tesisa bukatu eta alde egin da nen-goen Bartzelona aldera.

Eskozian nengoela, orain nire emazteaden Rosa ezagutu nuen. Bera dokto-ratu ondorengo egonaldi bat egitenari zen Edinburgoko AlbaiteritzaFakultatean. Gure arteko erlazioa zela

eta, Bartzelonara joateko erabakiahartu nuen, Rosa hango Fakultateanbaitzegoen irakasle bezala. Egun haie-tan, Wilmut doktorea hitzaldi batematera gonbidatu zuten Espainiara.Bueltatu zenean, Bartzelonako nahikoikertzaile on batekin topo egin zuelaesan zidan. "Oso argia da, eta gaineraharripetik dirua ateratezen duen hoie-takoa". Ordurako konturatuta nen-goen ikerketa talde bateko buruareneginkizun garrantzitsuena proiektuaordaintzeko behar den dirua lortzeadela. Hala, nere Bartzelonarako hu-rrengo bidaian Fatima Bosch dokto-rearekin elkarrizketa izan nuen etaados jarri ginen itzulketa-kontratu bat

PEIO OTAEGI GOIA

“DOLLY ARDIA, LEHENENGOUGAZTUN KLONIKOA, LAU URTEIRAGAN NITUEN ESKOZIAKO LANTALDEAREN AURKIKUNTZA EDO

LORPENA IZAN ZEN”

“LATXA ARDIAREN HOBEKUNTZAGENETIKOAREN LAN TALDEAN

IBILI NINTZEN"

Peio Otaegi bere jaiotetxe aurrean

arteko giroa eta ohiturak, duen ingu-rune natural eder eta berezia, herrihaundiagoetara joateko daudengarraio-azpiegiturak..., kanpoan biziden zegamar baten ikuspuntu nostal-gikoa izan daitekeen arren, bizitzakalitate maila oso ona du Zegamakgaur egun nire ustez.

Nola ikusten duzu Zegamako etorki-zuna? Zer ildo jorratuko zenituzke?Nondik joan beharko litzateke?

Aurreko erantzunean aipatutako arrazoi eta ezaugarriengatik Goierribailarako bizitegi-eremua bihur daite-keela ikusten dut. Orain arte bezala,etxebizitzak eraikitzea eta orokorreanzerbitzuak areagotu eta hobetzea izandaitezke jorratu ahal diren ildoak.Prozesu honetan kanpotik etorrikoliratekeen biztanle berriak zegamarta-sunean barneratzeko aukerak eratubeharko lirateke, Zegamaren izaeragordetzearekin batera berau aberas-teko ere.

Zer iritzi duzu animalien eta gizakienklonazioari buruz? Zein etorkizunaurreikusten duzu gai honetan?

Animalien eta gizakien klonazioeiburuz iritzi ezberdinak ditut. Gauregun ditugun klonazio tekniken eraginkortasunak ez du gizakien klonazioa gutxieneko bermeaz ahalbi-deratzen. Animalien klonazioek aldizizugarrizko aukerak zabaltzen dituztefarmako edo botika sortze edotaekoizpenean eta transplanteetarakoorganu emale modura.

Zein parekotasun eta zein bereizketaikusten dituzu Euskadi eta Catalun-yako gizarteen artean?

Biek nahiko berdintasun dituzte,burujabetasuna lortu nahiean dabil-

U r t e k a r i a

103

“EGUN, GURE TALDEA DIABETESAIKERTZEN ARI DA"

EDURNE ALBIZU

eskatzeko Hezkuntza Ministerioari.Hori lortuta joan nintzen Bartzelonaraorain dela zazpi urte. Eta bertantxenjarraitzen dut, Fatima Bosch dokto-rearen taldean.

Zergatik aukeratu zenuen albaitariizatea?

Egia esan, arrazoi bakar batetaz eznaiz gogoratzen. Betidanik gustatuizan zaizkit animaliak eta hortik eto-rriko zen albaiterotzarako grina.

Egun Bartzelonan bizi zara. Zein dazure lan eginkizuna?

Gure taldea diabetesa ikertzen ari da.Hortarako sagu transgenikoak erabil-tzen ditugu baliabide bezala.Beraietan egiten ditugun aldaketa ge-netikoek diabetesaren etorria etamekanismoa hobeto ulertzeko auke-ra ematen digute. Teknika hauek gaixotasun honetarako terapia berriakdiseinatzeko ere erabiltzen ditugu.

Zergatik murgildu zara ikerkuntzamunduan?

Galdera polita da hauxe. Batetikgauza berriak ikasteko aukera ematendit nire lanak. Bestalde, behin etaberriz erronka desberdinak azaltzendira eguneroko lanean eta honetxekberak ematen dio saltsa gure lanari.Inoiz ez da aspergarria.

Zeintzuk dira urte hauetan lantaldeanegin dituzuen aurkikuntzak?

Hiru lorpen nagusi aipatuko nituzke.Lehenik, manipulazio genetikoarenbitartez gibeleko zelulek eta giharre-tako zelulek diabetikoek behar duteninsulina jariatu dezaten lortu dugu.Bigarren, pankreaseko beta zelulak,insulina ekoizten dutenak hain zuzen,desagertarazten dituen prozesuautoinmuneari aurre egiten dietenmekanismoak garatu dituzten sagutransgenikoak lortu ditugu. Hiruga-rrenik, diabetesak eragindako ondoriotxarrenetakoen artean "begi diabeti-koa" izenpean ezagutzen den gaixo-tasuna dago. Honek ikusmena galtzeadakar. Gure taldean hau ikertzeko animali eredu bat eratu dugu, hau eresagu transgeniko bat da. Azkenproiektu honetan EEBBetako GazteenDiabetesaren Fundazioaren babesekonomikoa dugu.

Nola ikusten duzu gure herria?Aldaketarik somatu al diozu?

Bai, horixe! Azken hamarkada hone-tan aldaketa haundia jo du Zegamak.Alde batetik nire ume garaietako zen-bait toki desagertuta ikusteak tristurapixka bat ematen dit. Baina egin direnhobekuntzekin herriak asko irabazidu. Bizitzeko herri aparta ikusten dut.Lasaitasun giroa, giza harremane-tarako eta topaketarako herritarron

tzan gizarte diren heinean. Baina des-berdintasun haundiak ere nabari dira.Lehenik, Catalunyan indarkeriak daka-rren sofrimendua ez da hemen bezaingordin bizitzen, ondorioz indarkeriakgizartean duen eragin gaiztoa ez dahainbestekoa. Gainera, katalantasunagizarte osoan zabalduta dago, ez daabertzaleen gauza bakarrik. Adibidez,bai PSCkoak, bai Catalunyako PPkoakkatalanez mintzatzen dira bertakoParlamentuan edo telebistan. EtaPSCkoak dituzten planteamenduek ezdute zerikusirik PSEkoak dituztenekin,batez ere herriaren burujabetasuneskubideari buruz.

Honez gain, inmigrazioak dakartzenarazoak haundiagoak dira Catalunyan.Gehienbat musulmanek gizonen etaemakumeen arteko berdintasunaonartzeko azaltzen duten kultur zail-tasunaren ondorioz.

Katalanez mintzo zara?

Idatziz nahiz entzunez, ondo ulertzendut, elkarrizketan nahiz lanean.Lanean katalanez eta ingeleraz aritzengara, Bartzelonako UnibertsitateAutonomoan hizkuntza ofiziala kata-lana baita. Hitz egiten dut, baina ezerabat ondo, egunez egun hobetzenari banaiz ere.

Semeari zein hizkuntzetan hitz egitendiozu?

Jaioberritan euskaraz bakarrik hitzegiten nion. Orain, gazteleraz, euske-raz eta katalanez. Baina katalanezegiten diodanean ez naizela ondomintzaten esaten dit. Berak euskarazdena ulertzen du, batez ere Zegamanigaro dituen hainbat egonaldiei esker.Egun, bera euskaraz ez da askotanaritzen, erraztasunik ez baitio bereburuari ikusten. Etorkizunean ongiikasi nahiko balu oinarria badu, etahortaz pozik nago.

Peio ikerketa lanean


104

ATZOKO ZEGAMA1 • ARGAZKIA

1926. urteko argazkia da.

Zegama papelera gainetik ikus-

ten da. Orain eraberritzen ari den

" Villa San Jose" ikus daiteke.

Baita ere argazkiaren eskuin

aldean, lehen planoan, egun ez

dagoen " Berasategi Dorretxea"

azaltzen da (egun Dorretxe honen

atea Donostiako San Telmo

Museoan dago jasota). Harriga-

rria da Maxkarra osoa pinu edo

zuhaitzik gabe ikustea ere.

Argazkiaren ezker aldean, lehen-

go mataderi zaharra eta alboan

zubi zahar bat ikus daiteke eta

egun Alderdi Ederreko etxeak

dauden orubearen haseran

guretzat ezezaguna den beste

etxe bat ikus daiteke. Ezbairik

gabe atzoko Zegama.

2 • ARGAZKIA

Zegamako Elizaren barruko

argazkia da. Egun ez dauden ele-

mentu ezberdinak azpimarratu

daitezke. Hala nola, Altare nagusi

eta alboetako bi altareen aurreko

balaustradak, Altare nagusi aurre-

an jaunartzean belaunikatzekoa,

erretaulako argiak, eta atzekalde-

ko bakarkako eserlekuak. Argaz-

kia 1925. urte ingurukoa izan

daiteke.

3 • ARGAZKIA

Zegamako Eliza aurreko argaz-

kia. Juan Telleriaren monumen-

tua atzekaldetik eta Eliza aurreko

eserlekuak ikus daitezke, beste-

ak beste. Eliza aurreko "platano"

zuhaitzen neurria ere deigarria

da. Argazkia 1957. urte inguru-

koa da.

1

2

3

U r t e k a r i a

105

4 • ARGAZKIA

Zegamako sarrerako argazkia,atzean lekuz aldatzen ez denAizkorri dagoelarik. Egungomediku etxetik Buztinkalerainoinongo eraikuntzarik ez dago.Aitamarren aurreko zuhaitzak ereoraindik landatu gabe daude.Arto-soroak nagusitzen dirasarrerako lautadan. Zolatu gabe-ko errepidean "antigualeko" ibil-gailua doa. 1940. urte ingurukoargazkia izan daiteke.

5 • ARGAZKIA

1950 hamarkadako azken urtee-tako argazkia da. CarlosArrizabalaga Mutiloa azaltzen dalehen planoan eta bere atzeanMazkiaran baserria. Mazkiaranenaurrean eta atzekaldean agerianazaltzen diren lursailetan 1960.hamarkadan bukaeran eraikiziren Olarango etxebizitzak etaatzekaldean eskoletako irakas-leentzat bere egunean eraikitakoetxebizitzak egongo l iratekeegun.

6 • ARGAZKIA

Iturbietatik Ezpaleo ondoko zen-tral hidroelektrikora datorren ur-hodia ikus daiteke argazkian.Argazkia zentrala inauguratu zensasoi ingurukoa izan daiteke(1925 urte ingurukoa).

4

5

6


106

7 • ARGAZKIAIturbietako ur-presa edo gordailua.Bertan kanalean etorritako urak pila-tzen dira aldapan-behera jarritako ur-hoditik argi-sorgailuraino (generado-reraino) bidaltzeko. Aurrekoa bezala,argazkia zentrala inauguratu zen urteingurukoa izan daiteke (1925).

8 • ARGAZKIAEzpaleoko zentrala azaltzen da argaz-ki honetan. Eraikinak jartzen du eraiki-tze urtea, eta bidezkoa da ustea urteinguru horretakoa dela argazkia ere.

9 • ARGAZKIAZegamako 1910eko musika banda da.

Goiko lerroa: Juanito Poloni (bande-rarekin), Jose Maiora eta AgapitoAzurmendi.

2. lerroa: Domingo Mintegi (tronboia-rekin), Gaspar Txistu, ezezaguna,Pedro Arrizabalaga, Hilario Aldanon-do, Eugenio Aseginolaza.

3. lerroa: Justo Larrea, RaimundoAzurmendi, ezezaguna, Julian Asegi-nolaza, Francisco Mari Caminaur,ezezaguna.

4. lerroa: Jose Arrizabalaga, DoroteoAseginolaza eta Jose Arizkorreta.

10 • ARGAZKIAUrbiako Fondaren inaugurazio egune-ko argazkia da, 1925eko abuztuak 30.Bertan ondorengoak azaltzen dira:

Goiko lerroa: Jose GregorioAzurmendi, Inazio Mari Arrieta,Agapito Erzilla, ezezaguna etaAgustin Ormazabal.

Beheko lerroa: Joakin Gerriko,Klaudio Aseginolaza eta ezezaguna.

8

9

10

7

U r t e k a r i a

107

Gabon eta Urte Berri gozo

TXIPIROIAK SALTSA BELTZEAN(8 lagunentzat)

OSAGAIAK

- Txipiroiak

- Tinta beltza

- 2 tomate

- 8 tipula

- Ardo txuria

- Coñack

- Gatza

PRESTAKETA

Lehenengo pausoa txipiroiak ondo gar-

bitzea da. Hauek garbitutakoan, ontzi bate-

tan olio pixka bat jarri, 8 tipula txiki txiki egin

eta bertara bota doratu arte. Ondoren bi

tomate ale gehitu eta minutu batzuk utzi

egin daitezen. Txipiroiak gaineratu, bai ardo

txuria, coñacka eta gatza ere. Ordu betez

egiten eduki.

Prestatutakoa hozten denean, txipiroiak

baztertu eta gelditzen den saltsari tinta

beltza erantsi ondoren pasadore txinoan

pasatu.

Ondoren mahaira atera eta ON EGIN.

ZORIONAK ETA URTE BERRI ON!

Maria Luisa MujikaMANDIO (ZERAIN)

ARRAIN ZOPAOSAGAIAK

- Legatzaren burua kogote etaguzti.- 2 azenario- Porru bat- 2 baratxuri ale- Tipula bat- Tomate bat- Zopako ogi erdi bat- Gindilla txiki bat- 100 gr almeja- 100 gr ganba- Gatza

PRESTAKETA

Kazuela batetan bi litro ur jarri. Ura bero-tzen denean legatz burua kogote ta guzti,tipula, baratxuriak, porrua, azenarioak etatomatea bota, bai gindilla txiki bat ere, bixi-tasun punttua emateko zopari.

Osagai hauek, ordu eta laurdenez egos-ten utzi. Ondoren pasadorean pasa, etalortzen dugun salda ontzi garbi batetan eza-rri. Salda honi ogi zopakoa, legatzarenzatiak, almejak eta ganbak gehitu. 40 batminutuz mantendu irakiten. Gatzari dago-kionez, azkeneko 5 minututan bota, beharduen neurrian, askotan almeja eta ganbekere nahiko gatz ematen baitiote zopari.

Bukatzeko dena jan, ederra egongo da eta!

URTE BERRI ON!

Juan Luis Izagirre

SAN ADRIANGO ATERPETXEA

BELA KREPAKKREPA OSAGAIAK

- 100 gr irin - 175 ml esne- Azukre pixka bat - 75 ml ur- 3 arraultza - 25 gr gurin- Gorringo bat - Goilarakada bat olio

Lehenik esnea eta gurina sutan jarri epel-du daitezen. Bestalde, ontzi batetan irinatrenkatu (trunzatu) ondoren, azukrea gehitueta arraultzak nahastu. Aurreko guztiariberotu dugun esnea eta ura erantsi ore arinbat lortu arte.

Nahaski guztia txino batetik pasa bikorrik(grumorik) gera ez dakion eta orduerdibatez hozkailuan sartu epeldu dadin.

Zartagi bat gurinez igurtzi eta berotzenipini. Hau berotzean, nahaski goilarakadabat bota eta zartagia mugitu oreak zartagiipurdi guztia estali arte. Kolorea hartzenduenean bira eman eta plater batetan ipini.

BETEGARRIAKKREMA PASTELERA

- Litro erdi bat esne- Kanela- Limoi azala- 9 intxaur- 2 arraultza gorringo- 2 arraultza- 25 gr maizena edo 50 gr irin- 100 gr azukreEsnea, intxaurrak, kanela eta limoi azala

egosten jarri. Bitartean, beste ontzi batetanarraultzak, gorringoa, azukrea eta maizenanahastu. Geroxeago, esneari intxaurrakkendu eta arraultzen nahaskia gehitu.Egurrezko goilara batekin mugitu une oromasa lodi bat lortu arte.

SALTSA- 100 gr nata- Gazta pusketa bat- EztiaZartagi batetan gazta eta nata jarri, gazta

urtu arte mantenduz.

PLATERAREN MUNTAKETAAlde batetik krepa krema pasteleraz bete

eta ilargi itxuraz itxi. Aldamenean saltsa botaeta honen gainean nahi den marrazkia egineztia erabiliz.

ON EGIN.

Ostatuko langileok Gabon Onakigaro ditzazutela opa dizuegu.

ZEGAMAKO OSTATUA


108

TUNEL HAUNDI ETA INGURUEIBURUZ BERRIKETAN

SINFORO ALZOLAREKIN

Ba al dakizu noiz bukatu zen TunelHandia?

1864an bukatu zen Tunel Haundia.Jabier Asariñekoarekin adiskidetasunhandia neukan eta Madrilera joate-kotan ginen trenbideko dokumen-tuak bilatzera Madrileko artxiboezberdinetan. Zoritxarrez hil egin zenMadrilera joan aurretik.

Zer dakizu bere eraikuntzari buruz?

Eskubiko Tunela Tunel Haundia da,eta ezkerrekoa berriz, lur tunela; lur

tunel hau ez da erabat zuzena, biedo hiru bihurgune txiki ditu. Laneanari ziren garaian lur masa izugarriakeroritzen omen ziren eta langile askohil ziren. Arazo honi konponbideatunela "en botella" eginez eman zio-ten, alegia goiko arku berdina be-hean atera zioten, tunel borobil bateginez, eta harriek elkarrengana egiten zuten presioarekin lurrik ezzitzaien goitik erortzen.

Hospital Haundi baserria, Tunela egi-ten hasi aurretik egin zen, inork

minik hartzen bazuen ere. 1864aninauguratu zuten Tunel Haundia.Tunelari "doble via" gero egin zitzaion.

Nire emaztearen birramonak trenbi-detako langileekin ikasi zuen gazte-laniaz. Bai pipa erretzen ere.

Trenbidea eraikitzen ibili zirenekutzi al zuten beren aztarnarik?

Tunel Haundiaren parean, Aran-tzazuko bidea hartzen deneko zeharretan, Oazurtzeko etxabolatan

“TUNEL HAUNDIAREN PAREA,ARANTZAZUKO BIDEA HARTZEN

DENEKO ZEHARRETAN,OAZURTZAKO ETXABOLETAN

TRENBIDEKO OFIZINAK ZEUDEN.PAKIZUNAK HOR EGITEN ZIREN,

ZILARRAREKIN ORDAINTZEN ZIREN"

U r t e k a r i a

109

Gorospela ondoan hil zen gaztearen oroimenezkogurutzea

Tunel Haundia egiten ari zirenen ofizina

trenbideko ofizinak zeuden. Paki-zunak hor egiten ziren, zilarrarekinordaintzen ziren. Tunel Haundikoaitonak esplikatzen zizkidan Tune-laren inguruko gertaerak.

Etxabola hauek eta Arrieta Haunditikgora dauden etxabolek konstrukzioberdina dute. Injineru berak eginzituen denak. Harri gehienak Itzubiagainetik daude aterata, han daudesobratutako harri pilak.

Tuneletik gora Arantzazuko bideradoan zubi baten ondoan, zubira iri-tsi baino lehenxeago, handik 40metrotara beherago dago hilerria.Antzelaiko Zeferinok eta TunelHandiko aitonak kontatu zidaten.Zubiaren aldamenean ezkerrekoalderdian labeak zeuden karea egite-

ko, hortik ateratako kareari lurranahastu eta morteroa egiten zuten.

Tunel Handiko aitonak kontatutakozein istorio goratzen duzu bereziki?

Entzunena honako hau da:

"Tunela eraikitzeko injineru ingeleseta alemanak zeuden. Italianoakberriz langileak ziren. Hasi zireneninjeneruak kalkulatuta omen zuten biahotatik lanean hasita, bata bestea-rekin topo egiteko noiz bukatu beharzuten. Injeniero batek, epea bukatueta bi ahoak ez zirela juntatzen, ho-tsik ez zutenean entzuten, bereburua hurkatu omen zuen. Handikhamabost egun baino lehen topoegin omen zuten tuneleko bi ahoak".

Tunelak erdian desbiazio txiki batdauka, ia ez zaio nabaritzen. Harri-tzekoa den gauza da horrenbestezulo egin goitik behera eta trenbi-dearen hondoa dena ilaran ateratzea.Dena harriz egin zuten, porlanikgabe.

Zure etxe ondoan dagoen gurutzehorrek zein esanahi du?

Panadero batek ogia eramaten zientrenbideko langileei eta batez ere

hospitalera. Gurdia itzuli, azpianhartu eta hil zen gizarajoa. Bideestuak eta txarrak zeuden.

Gurutzean honako izen eta data hauipintzen du: “Jose Inacio Galfarsoro"1862.

Bere hil erregistroan honako hauipintzen du:

“El uno de abril de mil ochocientosesenta y dos sin poder recibir losSacramentos, murió desgraciado enesta Villa de Cegama a la edad deveintiseis años poco más o menos,Jose Ignacio Galfarsoro, natural de lavilla de Ataun y residente en esta.Hijo legítimo de...."

Bada inguru honetan beste gertaki-zun historiko bat ere, ApeaderokoBidea. Nola egin zuten?

Nik 10 urte nituela presoak ekarrizituzten apeaderoko bidea egiteko.1941eko abuztuaren 22an etorri zenlehenengo espedizioa. Orain 61 urte.Nire osaba Fermin hasi zen lehenen-go, eta harek esan zidan pintxeakbehar zirela eta ni apuntatu eginnintzen.

Nondik ekarri zituzten presoak?

Presoak Ondarretatik ekarri zituzten.3 espedizio etorri ziren. Lehenengoespedizioan 2 mediku etorri zirenBizkaikoak. Presoen artean euskal-dun jendea ere bazen. Donostiarrak,Valentziarrak… Gure etxean 3 urtetan

" NIK 10 URTE NITUELAPRESOAK EKARRI ZITUZTEN

APEADEROKO BIDEA EGITEKO.1941KO ABUZTUAREN 22AN

ETORRI ZEN LEHENENGOESPEDIZIOA. ORAIN 61 URTE"

TUNEL HAUNDI ETA INGURUEI BURUZ BERRIKETAN SINFORO ALZOLAREKIN


110

egon zen preso bat Cristino CarrascoJimenez izenekoa. Hemengo andra-gaia egin zuen. San Bartolome bez-peran libre eman zioten eta ezgenuen gehiago ikusi. Preso hauek11 urte eta egun bateko kondenazuten eta hori bete ondoren berenjaioterrira, 100 km ingurura ingura-tzea debekatuta zuten.

Talentuko gizonak etorri ziren.Presoei arrantxoa desastrea ematenzieten. Gogoan dut Corvina makailoaematen zietela jateko. Erabateko txa-rra. Txanberone baserriaren aurreansukaldea jarri zuten presoentzat. 2. espedizioan asturiarrak etorriziren, hauekin preso etorri zenkomandanteak Menendez abizenazuen, nire 2. aita bezala zen. BesteaAntonio Torres, Zegamako jostunalargun batekin ezkondu zen.Komandante horrekin oso ondo arre-glatzen nintzen.

Pintxe ibili zinela esan duzu, zeinzen zure lana?

Nire lana, iluntzetan Ostatura jana-riaren ontziak eta zestoak ekartzeazen besteak beste, eguerdian enkar-gatuentzat janaria eramaten bai-nuen. Nerekin batera Sebe izenekoZumarragako preso bat etortzen zeneta honek presoen zaindariei erama-ten zien janaria. Behin Txanberoneaurrean greba egin zuten presoek.Gartzela Burua zen, Don Pako, presoengana joan zenean janariare-kin zer gertatzen zen jakitera, Anto-

nio Torres preso zegoen Komandan-teak arpegiratu zion, bakoitzarentzataurrikusita zegoen 1,50 pezetakodirua ez zela gastatzen eta janariharekin ez zegoela lanik egiterik.Gartzela buruaren proposamena, bipreso komandateei ordubete gehia-goko baimena eskaintzea izan zen,baina, komandante presoek ez zutenbientzat bakarrik onura hori onartu,preso zeunden guztientzat eskatuzuten, eta horrezaz gain adierazi zienjanariak horrela jarraitzen bazuenberriro ere gartzelara bueltatzeanahiago zutela. Greba honen ondo-rioz, presoen egoera zertxobaithobetzea lortu zuten.

txarrak, erdi oinutsik ibiltzen ziren.Behin egurrezko zorua zuten botakekarri zizkieten, baina zutik ezinziren egon. Iltze bila ibiltzen zirenzoruei josteko. Bazen gizon bat,Solana, pikatxoian ibiltzen zen. DonPakok galdetu zion ea tatxuelak eka-rri al zizkieten boten zoruendako.Solanak ezetz erantzun zion eta DonPakok horregatik ez zela hilko eran-tzun zion.

Txanberonea aurrean saletxe batzegoen, amona Anjela zen han bizizena. Konejuak zituen eta azak ema-ten zizkien konejuei. Konejuak azakjan baina azen zuztarrak uzten zituz-ten. Presoek aza zuztarrak hartu etajan egiten zituzten txiki-txiki eginda.Kartzelan jan hobea jaten zuten,monjek prestatzen omen zituztenjanariak. Hamabi lagun egoten omenziren zelda bakoitzean. Askok bara-txuriekin besoazpiak igurtzitzen zi-tuzten kalentura igotzeko eta horrelaberriz Ondarretara bueltatzeko.

Nik galdetu nuen ia zergatik zeudenpreso. Askok eta askok Andaluzialdean tropak sartu zirenean, edomixerian bizi zirenak, mandoa hartueta gorritakoei entregatzen zizkieten.Hauek errepublikarrak ziren.

Txanbero Enea baserria

“NIRE EMAZTEARENBIRRAMONAK TRENBIDETAKO

LANGILEEKIN IKASI ZUENGAZTELANIAZ. BAI PIPA

ERRETZEN ERE"

Zegamara lanera beren borondatezetorri al ziren?

Bai, nahiago zuten kartzela zuloanbaino kanpoan lan eginez bizitzeakartzelan presoak pilatuta baitzeu-den. Horrezaz gain, Zegaman lanegiten zuten egun bakoitzeko 2 egu-neko kondena jaisten zuten.

Zer gehiago gogoratzen duzu preso-ei buruz?

Karrotilak oso txarrak ziren, burdi-nezko gurpilekin. Oinetakoak oso


“TUNEL HAUNDIA 1864ANBUKATU ZEN. HOSPITAL HAUNDI

BASERRIA TUNELA EGITENHASI AURRETIK EGIN ZEN"

U r t e k a r i a

111

Lan egin ondoren, ba al zutenherrian ibiltzeko beste aukerarik?

Bai, gaueko 20:00ak arteko liberta-tea eman zieten. Larreanean zegoentabernak, (gaur egungo OlaberrikoElkartea dena, garai hartan JoxepaIparragirrek zeukan) errekaldera ateazuen. Bi anai enkargatuekin, Migueleta Altamiro Lopezekin joan nintzenni behin tabernara. Don Pako ereberakin batera errondea egitera etorrizen. Tabernan sartu orduko "huelo apreso" esan zuen. Komedoreko mahaiazpi guztiak makilarekin aztartuzituen, ordurako presoak handikaldeginda zeuden, atzeko atetik.Ardo pixka bat edan eta bokadiloajaten zuten diru pixka bat zutenek.

Frontoi atzean, garai batetan tximi-niaren ondoan aroztegia zegoen etaAlkoleran tuneltxo bat egin zutenpresoek lurpetik, gauetan irtetzeko.

Tunel hau ihes egiteko erabiltzen alzuten?

Ez, lan eginda gero ordubeteko per-misoa bakarrik zutenez, gaueanLarreanera joateko erabiltzen zuten,Papelera atzetik pasa eta errekalderazuen atzeko atetik sartzen ziren.

Ihes, nik dakidala, preso kazetaribatek bakarrik ihes egin zuen handik.

Lehengo gaiari berriz helduz,Apeaderoko trenbidearen inguruanzer mugimendu ezagutu duzuZegamarrei dagokionean?

Trenbidera joateko jende izugarripasatzen zen gure etxe aurretik.Sendak argiak zituen posteetangoiko kaminoraino. Udaletxeak eginzuen.

Jendea lanera joaten zen trenez.Zakuak burutik behera jarri eurigaraian eta joaten ziren lanera. Garaihartan Zumarraga eta Legazpira joa-ten zen normalean lanera. Beasainenere lan egiten zuten, baino gutxiago.Hauek bizikletaz joaten ziren. RafaelGarcia, Esperantza Guerraren aita…

Mendizaleak ere asko etortzen zirentrenez, Urbia eta Aizkorri aldera.Udan jende izugarri etortzen zen trenez.

Panaderian lanen ibilitakoa naiz niJoxe Izagirrerekin eta, Otzaurterajoaten ginen egunero esnea faktura-tzera, handik Gasteizera bidaltzeko.Han jendea egoten zen, korreorako,tranbirako… Zegamako kaletik era-maten genituen esne marmintak, etatrenbidean andenak oso goian zeu-den une batetan jartzen genituendenak errezago eta azkarrago karga-tzeko. Makinista beti guri begiraetortzen zen, gure parean geratzekotrena. Horretarako ogi txuri bat geltokiko nagusiari eman beharrazegoen. Egunen batetan ahaztuezkero ogia ematera, 20 metro urru-tiago uzten zuen trena. Marmintaktrenean sartzeko modun ez bazirengeratzen, berriz kalera ekarri esneaeta gazta egiten genuen. Geltokikonagusia gizon txarra zen. Harek era-bakitzen zuen trena non geratu,aurrerago edo atzerago, bere bande-ra gorriarekin erabakitzen zuen trenanon gelditu.

Garai hartan, gerra ondoren ogi txu-ria egitea debekatuta zegoen. Ogizuria oso jende pribilejiatuentzatbakarrik izaten zen. Argindarra, goi-zeko 8etarako kentzen zuten etailuntzan berandu ematen zutenargia, jarri eta kentzearen arduraPako bijilanteak zuen. Ogia txuriaeman ezkero panaderiko amasadorakbukatu arte argia emanda uztenzuen.

Sinforo Alzola

Hospital Haundi baserria

“FRONTOI ATZEAN, GARAIBATETAN TXIMINIAREN ONDOAN

AROZTEGIA ZEGOEN ETA PRESOEKALKOLERAN TUNELTXO BAT EGIN

ZUTEN LURPETIK GAUETANIRTETZEKO"

EDURNE ALBIZU


Kartazal eta paperezko boltsak

GARAJEAK SALGAI OLARAN ETA TXARAPEN

SAIATUETXEGINTZA, S.A.

AZPEITIAInformazio gehiagorako dei telefono hauetara: 943 814 961 / 943 815 064

ZEGAMA • 943 801 291 e-maila: [email protected]

Zorionak eta

Zorionak eta

Urte Berri On

Olaberri Kalea 6 • 20215 ZEGAMA943 801 066 / 939 483 253

Zorionak eta Urte Berri On!

Zorionak eta Urte Berri On!

OGI NATURALA ETA ERREPOSTERIA

ZEGAMAOKINDEGIA

2002 urte zoriontsua opa dizuegu

INGENIARITZA ETA ARKITEKTURA

Zuatzu Kalea, 2 - Igeldo Edifizioa 1go Oina - 10 eta 11. Lokalak •20018 DONOSTIATfnoa.: 943 316 655 Faxa: 943 316 273 e-maila: [email protected]

¡Gabonak ondo eta

Urte Berri On!

ERAIKUNTZA ETA URBANIZAZIOAK

EZKERRA ETXEGINTZA, S.L.

Garmendi Kalea, 8 - Behea • AZPEITIA - 943 150 926

Urte Berri On!

Herritar adiskidea! · Renfe (Beasain) 902 24 02 02 SOS Deiak, Suhiltzaileak 112 Taxia (Jose Luis...

Documents

Transcript of Herritar adiskidea! · Renfe (Beasain) 902 24 02 02 SOS Deiak, Suhiltzaileak 112 Taxia (Jose Luis...