Hemen daKorrika - maxixatzen.tok-md.com€¦ · argudio moduan denok darabiltzagula erdarakadak,...

MAXIXATZEN

Iñigo Berasategi,txoriek bezala hegan

18 | IZENA TA DIZENA

Amaia Izagirre:«Bizitzen erakutsi dit lanak»26 | GALDETU AHALA ERANTZUN

Jauregi baserriko oilaskoen ustiapenaren arazoa

14 | KEJIE TA DESDITXIE

Hemen da

KorrikaAz

koiti

ko h

erri

aldi

zkar

ia, 2

019k

o ap

irila

- 38

6. z

enba

kia

2 maxixatzen.eus

maxixatzen.eus

Kale Nagusia, 62Gipuzkoa, 20720 Azkoitia

943 85 36 17

www.maxixatzen.eus

ARGITARATZAILEA:Maxixatzen Euskaldunon Elkartea

ERREDAKZIO TALDEA ETA KOLABORATZAILEAK:

Naroa Olalde, Idoia Alberdi, Igone Bastarrika, Julen Garate, Andoni

Elduaien, Olaia Juaristi, Aitor Arruti, Gema Lopez, Ainhoa Cuende eta

Josune Herrarte.

KOORDINAZIOA:Olaia Juaristi eta Andoni Elduaien

MAKETAZIOA:Eregi, Euskara eta Komunikazioa

ZUZENTZAILEA:Gema Lopez Las Heras

PUBLIZITATEA:Ainhoa Cuende. Tel.: 943 85 36 17

INPRIMATEGIA:Mcc graphics

TIRADA:850 ale

LEGE GORDAILUA:SS-706-97

ISSN: 1137-8891

Oharra: Maxixatzenek ez du bere gain hartzen IRITZIAN eta GUTUNEAN adiera-zitakoaren erantzukizunik. Argitaratu ahal

izateko, eskutitz guztiek ondo identifikatuta egon beharko dute. Ez ahaztu datu hauek jartzea:

izen-abizenak, NA eta telefono zenbakia, nahiz eta gero izen-abizenak soilik argitaratu. Idatziek

gehienez 25 lerro izan beharko dituzte eta [email protected] helbidera bidali beharko dira, hilabeteko azken astelehena

baino lehen.

12

20

hileko argazkixeJon Andoni Martin: 'Aldaketa eta memoria'

iritzixe Aintzane Agirrebeña: 'Zaindu dezagun

(bakoitzak berea)'

izena eta dizena 21. Korrika

Ane Arrizabalaga, eskualdeko Korrikaren koordinatzailea

Atzera begira, iruditan

ba al dakizu?Kepa Alberdi: Azkoitiko hileta ohitura

zaharrak (2. zatia)

kejie ta desditxie


Herriguneko 'bariantie'?

iritzi grafikue Travis: 'Extralurtarra'

izena eta dizena Iñigo Berasategi: Txoriek bezala hegan

komunitatin leixue

Oreka bioelkartea

iritzixe Angel Rocha: 'Botoa emateko ordua'

hilabetin begixetatik

ezetz asmau!Denbora-pasak

bertsoa paperean

Xabier Aldalur: 'Korrika 2019'

hara!Amaia Izagirre, ertzaina

maxixatzen txikiHaurren txokoa

eskure komeni

ezetz topau!

agendie

4

5

6

12

14

20

30

25

A P I R I L E K O ALDIZKARIANZER?

21

17

8

16

26

28

29

29

8

18

10

24

22

4 maxixatzen.eus

Aldaketa eta memoria

HILE

KO A

RGAZ

KIXE

Jon Andoni Martin Gonzalez

Bizitzea aldatzea da, aldatzen ez dena gogortu egiten da, zurrundu, harri bihur daiteke.

Bizitzea memoria da, gogoan duguna erabiltzen dugu hobetzeko, aurrera egiteko, bizitzeko.

Bizitzea igarotzea da, udaberritik udara, udatik udazkenera, udazkenetik negura, negutik udaberrira.

Aldatzen doan bizitzan, memoriak esaten digu zikloak ere aldatu egin daitezkeela: negua udaberritzen bada, udaberria negutu daiteke.

Gogoan dugun bizitzan, argazkiko giroa bezalakoa izaten da otsailean. Aurten, ordea, udaberriko giro epela izan dugu oro har. Bizitzaren aldeko aldaketa ote da hori?

maxixatzen.eus

IRITZIXE

Zaindu dezagun (bakoitzak berea)Aintzane Agirrebeña Ubera

“Zu espainolez solasten zara”, esaten zidan ikaskide nafar batek. Ez zen hala. Nik euskaraz egiten nion, baina, antza denez, bentania moduko hitzek min ematen zioten belarrian. Ez, ordea, berak erabiltzen zituen portzikaso edo paratu berbek. Noski, ohituta zegoen horiek entzuten. Azkoitira etorri nintzenean ere behin baino gehiagotan entzun behar izan nituen nire erdarakaden inguruko kritikak. Mediak esan beharrean galtzetak esaten ei da euskara jatorrean (hitz horrek gaztelaniazko calceta-rekin duen antza kasualitate hutsa ote da?). Kritikatu izan dizkidaten berba asko aipa nitzake, baina ez da hori kontua. Kontua da, zoritxarrez, askotan defendatu behar izan dudala nire euskara. Garai bateko kontua zela uste nuen, jadanik gainditua genuela, baina ez. Oraindik ere entzun egin behar! Izan ere, Eibarko euskara baino txarragorik! Hala diote askok, baina azalari bakarrik begiratzen diote, hitz soil batzuei. Ez naiz harritzen gure eskualdeko askok euren euskara galdu izana, konplexuagatik. Zeure burua defendatzeko prest ez bazaude… zas! Eta, halakoetan, tamalez, garaile ateratzen dena egoera hori eragiten duena da: gaztelania.

Argi dago gurea bezalako egoeran dagoen hizkuntza batentzat ez dela erraza “garbi” eustea. Egoera ez-normalizatu batean eta gaztelania bezalako hizkuntza handi batekin kontaktuan egonda, ez da harritzekoa hizkuntza horretako mailegu asko hartzea gurean. Nire euskararen defentsan jardun izan dudanetan, beti erabili izan dut argudio moduan denok darabiltzagula erdarakadak, eta ez dagoela besteen akatsak nabarmendu beharrik. Eta hala da. Euskalki eta hizkera guztietan aurki daitezke gaztelaniatik mailegatutako hitzak. Ea, zeintzuk bururatu zaizkizue?

Batzuetan gaztelaniazko esaldi osoak ere tartekatzen ditugu. Baita egiturak kalkatu ere. Hori arriskutsuagoa

izaten da, euskainolera hurbiltzen garelako. Beste batzuetan hizkuntzaren beraren barnean sortzen dira egitura okerrak. Adibide moduan, ezaguna da aspalditxotik Deba eskualdean zabaltzen ari den leikedot, leikedozu… egitura. Bide batez, esango nuke Azkoitira ere iritsi ote den forma honen aldaera: leikedeu. Beste egitura oker bat ere somatu dut azkenaldian Azkoitiko euskaran: eduki eta ukan-en adizkiak nahastuz sortzen diren forma pleonastikoak: naukenian (nauken + nian), zaukezenun… forma errepikatuak.

Nire iritziz, bi kontu hauek bereizten ikasi beharko genuke: 1) beste euskalki edo hizkera batzuetan desberdin erabiltzen diren berba edo egiturak, baina ez direnak okerrak eta 2) ondo erabilita ez daudenak, zuzentzea komeniko litzatekeenak. Ohikoa izaten da etxean, seme-alabei normalean, halako egitura okerrak zuzentzea (ez dut ukatuko, neuk ere hala jarduten dut!). Hala ere, halako formak zabaltzen hasten direnean, zaila izaten da geldiaraztea, eta konturatu orduko “mundu guztiak” darabiltza ahotan. Baina horrelakoa omen da hizkuntzen legea. Hizkuntzak, bizirik badaude, etengabe aldatzen dira. Guk euskara bizirik nahi dugu; beraz, aldaketak onartu beharko!

Hausnartu dezagun bakoitzak bere/gure hizkeraren inguruan, aldamenekoak bakean lagata. Zaindu dezagun bakoitzak berea, denon artean euskarari berari indarra emateko. Eta zalantzarik badugu besteek darabilten egitura zuzena edo okerra ote den, hobe isilik geratzea. Izan ere, besteen euskara kritikatuz, lor dezakegun ondorioa beste pertsona horrek bere hizkuntzarekiko zalantzak izatea besterik ez da. Horrelaxe galdu zuten euren euskara jatorra nire eskualdeko herritar askok, euren euskara txarra zelakoan. Ez dadila berriz halakorik gertatu!

6 maxixatzen.eus

IZEN

A TA

DIZ

ENA

Andoni Elduaien Soraluze eta Olaia Juaristi Zabala

21. Korrika apirilaren 12an pasatuko da Azkoititik, 09:00 inguruan. Azkoitiko ibilbidean 16 kilometro izango ditu Korrikak, eta 21 taldek emango dute eskuz esku lekukoa.

Elgoibartik iritsiko da Korrika, eta elgoibartarren eskutik Azkaraten jasoko dute azkoitiarrek lekukoa. Hauek dira Korrikaren Azkoitiko kilometroak erosi dituzten taldeak:

Ama Madalen kuadrilla, Azkoitri Triatloi Taldea, Anaitasuna Futbol Taldea, Umore Ona elkartea, Txin-txarri gazte lokala, Erniarraitz, Maxixatzen, Azkoitiko Udala, Muxuxo gazte kuadrilla, Herrixen Dendarien Elkartea, Xabier Munibe Ikastolako komunitatea, Um Blem Ble Tabernarien Elkartea, Floreaga Salestar Ikastetxea, Izarraitz Lanbide Heziketa, Alaitz Batza Aisialdi Taldea, Bizilore Eskola Aktiboa, Iraurgi Abes-batza, Azkoitia BHI, Beñat Plazaola eta Iraitz Korta, Matadeixe eta Basokerrak gazte kuadrilla.

Horietako hainbat taldek Azkarate aldapan behera egin-go dute, eta herrigunera Floreaga aldetik iritsiko dira. 08:59an, Baztarrikalde atzetik –Teklatik– pasatuko da Korrika, eta Aizkibel kaletik inguratuko du Floreaga ikas-tetxea. Jarraian, Zuazola kalera hartuko du bidea laster-ketak, Xabier Munibe Ikastolaren albotik pasatuz. Auz-

mendi bidetik jarraituko du aurrera, eta Xabier Munibe Haur Eskolaren albotik Trino Uria kalera sartuko da.

Trino Uria kaletik Ibai Ondo kalera egingo du Korrikak, eta kalea zeharkatuko du eliz atarian dagoen biribilgu-nera iritsi arte. Biribilgunean, errepideak ertzain etxera daraman bidea hartuko du, eta, Geltoki jatetxearen pare-tik behera, Julio Urkixo etorbideko zuzengunera sartuko da. Etxe-Zuri baserriaren alboan dagoen biribilgunera iritsiko da jarraian, eta Azpeitirako bidea hartuko du. Azkoitiak Munategin emango dio lekukoa Azpeitiari.

Korrika KulturalaMotorrak berotzeko, Korrika Kulturala jarri dute martxan. Martxoaren 17an, mendi irteera egin zuten Hiru herri, helmuga bat lelopean. Martxoaren 24an, Anaitasunako mutilen Ohorezko Mailako futbol partidaren atsedenaldian, Korrika Txikia egin zen Txerloian. Eta martxoaren 29an, berriz, koreografia lehiaketako finala eta sari banaketa egin ziren; bost bideo finalistak proiektatu ziren, eta, ikusleek talde irabazlea aukeratu zuten: Mua Mua Dans.

Iraurgi Abesbatza: «Oso berezia da testigua hartu eta Iraurgi Abesbatzaren izenean euskararen alde korrika egitea»

Iraurgi Abesbatza Azkoitiko Korrikako kilometroa urte gehienetan erosi duten taldeetako bat da. Aurten ere ez dute zalantzarik izan 21. Korrikako kilometroa erosteko, «euskararen alde egiteko ekimen bat delako eta Iraurgi Abesbatza beti horren alde egon izan delako eta dagoelako». Kilometroa guztien artean erosten dute, beti bezala, Iraurgi Abesbatzaren izenean.

Oraindik ez dakite ziur Iraurgiko zenbat kide irtengo diren. Izan ere, 09:00etan izanda, asko lanean egongo dira eta ezingo dira irten, baina «ahal duten gehienak» han izango direla diote.

Lehenengo aldiz 2007an atera ziren Korrikan, eta handik aurrera ekitaldi bakoitzean erosi izan dute kilometroa. «Hasiera haietan, gainera, guztion partaidetza behar zen euskararen alde egiteko», diote.

Korrika iristear dela lekukoa hartzerakoan izaten den sentimendua da taldearen oroitzapenik onena: «Tokatzen

den kilometroan, denok batera zain egotea testigua noiz iritsiko, hori sentimendu aparta da. Horrez gain, oso berezia da testigua hartu eta Iraurgi Abesbatzaren izenean korrika egitea, euskararen alde».

Testigua emateko ardura ez dute finkatua: guztien artean zabaltzen dute gonbidapena, eta bakoitzaren prestasunaren arabera erabakitzen dute.

Aurrerantzean ere kilometroa erosteko asmoa azaldu dute.

2013an, Iraurgiko kideak Korrikan.

Hemen da Korrika

IZENA TA DIZENA

Muxuxo kuadrilla: «Euskalgintzari gure ekarpena egiteko modua da guretzat Korrika»

Plazaola eta Korta: «Hainbeste maite ditugun herriak eta hizkuntzak hori eta gehiago merezi dute»

20. Korrikan erosi zuen lehen aldiz Muxuxo kuadrillak Korrikako kilometroa, duela bi urte. Ez zekiten lagun taldeek kilometroa erosteko aukera zutenik, baina kua-drillako bi lagun Korrikako arduradunak izan ziren 20. Korrikan, eta haiek animatuta erosi zuten lehenengoz. Haientzat, Korrikak «izugarrizko mobilizazioa eragiten du euskal gizartean».

Aurten ere, kuadrillak «ekarpena» egin nahi izan du, «euskal gizartearentzat» eta batez ere «AEKrentzat» oso mugimendu garrantzitsua dela iruditzen zaielako. «Eus-kalgintzari gure ekarpena egiteko modua da Korrika gu-retzat», diote. 24 lagun dira Muxuxo kuadrillan, eta aur-ten denen artean erosi dute kilometroa. «20. Korrikan kuadrillatxo handia atera ginen, baina aurten 09:00etan iritsiko da herrira, eta askok lan egin behar dugu», azaldu dute kuadrillako kideek. Halere, ziurtzat eman dute 24 lagunetik bat baino gehiago joango direla.

2017ko Korrika «oso bizipen ederra» izan zela azaldu dute. «Zirrara asko izan genituen gau hartan: kuadrillako lagunak antolakuntzako kotxetik guri oihuka, lekukoa hartu eta haren atzetik gure lagun taldea festa giroan ko-rrika…», gogoratzen dute Muxuxoko lagunek.

Beñat Plazaola Badiolak (Azkoitia, 1987) eta Iraitz Korta Etxanizek (Azkoitia, 1988) biek erosi dute 21. Korrikako kilometroa, eta elkarrekin helduko diote lekukoari apirilaren 12an Azkoitian. Plazaolak kilometroa erosten duen bigarren aldia du, eta Kortak lehen aldia. «Biok erosi arren, kuadrillan ahal dugun guztiok irtengo gara», dio bikoteak.

«Korrikak sinbolikoki euskaldunentzat sekulako indarra» duela uste dute Plazaolak eta Kortak. «Ez dakigu nori bururatu zitzaion ideia, baina bete-betean asmatu zuen», gehitu dute. «Sentipen on asko» batzen ditu Korrikak Plazaola eta Kortarentzat. Sentipen horiek bizi nahi dituzte aurten ere, eta horregatik hartu dute kilometroa euren izenean. «Hainbeste maite ditugun herriak eta hizkuntzak hori eta gehiago merezi dute», adierazi dute.

Oroitzapen «zoragarriak» dituzte gordeak bi gazteek. Umetako ikastolako garaiak oroitu dituzte: «Furgonetako musika, urduritasuna, ezinegona… Oraindik ere hunkitu egiten gara Mikel Laboaren eta Gozategiren abestiak entzutean». Ikastolako garaiak atzean utzitakoan,

lagunekin irteten hasi ziren. «Albora begiratu eta lagun guztien aurpegian ikusten den pozarekin gelditzen gara».

Aurrerantzean ere Korrikako kilometroa erosiko du bikoteak, eta ziurtasunez diote lagun gehiago animatuko zaizkiela. Argi dute Korrikaren diru iturririk gabe AEKrentzat «oso zaila» litzatekeela euskarazko ikastaroak ematea. Euskararen doakotasuna ere aldarrikatu dute gazteek: «Euskara ikasteko prozesuak doakoa izan beharko luke; ez da normala zure herriko hizkuntza ofiziala ikasteko ordaindu beharra». Apirilaren 12an gogotsu eta indar handiz altxatuko dute Plazaolak eta Kortak Euskal Herri osoari zabalduko zaion mezua gordetzen duen lekukoa.

Talde handi guztietan gertatzen den moduan, Muxuxo kuadrillan ere «gehienek nahi izan zuten lekukoa era-man», eta zotz egin behar izan zuten. Aurten, berriz, «ir-teteko moduan direnek» eramango dute lekukoa. Halere, argi dute zotz egiten badute 20. Korrikan lekukoa eraman zutenak zozketatik kanpo geldituko direla: Muxuxoko la-gun guztiek eraman nahi dute lekukoa.

Aurrerantzean ere kilometroa erosten jarraituko du kuadrillak, «zalantzarik gabe». «Gure hizkuntzaren alde ekarpena egiteko modua da, eta, gainera, horrenbeste la-gun izanda, ekonomikoki ez dugu inolako ‘sakrifiziorik’ egin behar kilometroa ordaintzeko», esan dute lagunek.

2017.urteko Korrikan ateratako argazkia.

Argazkian, Iraitz Korta eta Beñat Plazaola.

8 maxixatzen.eus

Zein zeregin bete behar ditu koordinatzaile batek Korrikan?Korrika antolatzea eta hori ondo ateratzea, kilometroak saldu eta banatzea, Korrika laguntzaileak lortzea, mate-riala saltzea, Korrika Kulturala prestatzea eta horien aur-kezpena prestatzea. Korrika Txikiaren antolakuntzaren gainean egotea ere nire zereginetako bat da, eta, garran-tzitsuena, Korrika eskualdetik pasatzen denerako guztia prest edukitzea.

Nolakoa da antolakuntza lana?Zorionez, jende asko inplikatzen da. Nik aurtengo egoeraz hitz egin dezaket. Nire lankideak azkoitiarrak, azpeitiarrak eta zestoarrak dira, eta asko lagundu didate herri bakoi-tzeko Korrika antolatzen eta horri bultzada ematen. Nire lankideez gain, bestelako jendea ere inplikatu da. Korrika Txikia prestatzeko, esaterako, eskolen laguntza handia izan da. Horrez gain, banako batzuei ere oso eskertuta nago, asko lagundu baitidate Korrikaren antolakuntzan.

Zer egin behar duzu Korrika Azkoititik pasatzean?Nik, koordinatzaile bezala, Korrikaren aurretik doan au-toan joan behar dut. Azkarateko zubitik hasi eta Zumaiako Narrondo auzora arte, ibilbidea markatzen arituko naiz kotxean. Ezingo dut korrikarik egin, baina esango nuke zi-rrara berbera sentituko dudala. Korrika guztia nire atzetik joango da, eta egin dugun lanaren fruitua ikusiko dut.

Korrikak Azkoitian arrakasta duela uste duzu? Baietz esango nuke. Herri euskalduna gara, eta euskararen alde lan egiteko indarra ateratzen dugu. Kilometroak saltze-

ko garaian ere ikusi da, herriko hainbat taldek parte hartu baitute. Aurtengoa oraindik ez da pasatu, baina aurreko ur-teetako Korrikan zirrara handia sentitu ahal izan da.

Azkoitia euskalduna bai, baina erantzuten al die euskara-ren aldeko ekintzei?Bai. Hala ere, egia da arnasguneetan ez zaiela ekintza ho-riei horrenbesteko garrantzirik ematen. Oso euskaldu-nak ez diren eskualdeetan mobilizazio ikaragarria izaten da horrelako ekintzekin, baina gure herrian ez dugu be-har hori nabaritzen. Azkoitian euskaraz bizitzeko aukera daukagu, eta hori da Korrikaren helburu nagusia.

Korrika Kulturala ere egin da. Zein ikuskizun eta ekintza izan dira aurten?Azkoitian, martxoaren 17an Xoxotera mendi irteera egin zen. Azkoitian, Azpeitian eta Zestoan egin zen, Hiru herri, helmuga bat lelopean. Ondoren, koreografia lehiaketa ere martxan jarri zen. Herriko hamaika taldek eman zuten ize-na, eta Korrikako edozein abestirekin koreografia bat as-matu behar izan zuten. Anaitasuna futbol taldeak ere parte hartu zuen. Martxoaren 24an, Deusto Donostia taldearen aurkako partidan Korrika Txikia egin zuten, eta mezua irakurri. Laburbiraren emanaldian, berriz, Korrikako aurtengo dokumentala bota da. Diego Garciaren Azkoitia-Azpeitia maratoi erdian, azkenik, saria eman genion Ko-rrikako petoa jantzita helmugara iritsi zen lehenari.

Zein dira Korrikan parte hartzeko moduak?Korrika laguna izatea, Korrika laguntzaile izatea, egunean

Ane Arrizabalaga Andreu (Azkoitia, 1994) Azkoitiko, Azpeitiko eta Zestoako Korrikaren koordinatzailea da. Egun gutxi barru iritsiko da 21. Korrika eskualdera, apirilaren 12an, eta Maxixatzenek prestaketa eta

antolaketa lanen berri izan du Arrizabalagaren eskutik.

«Euskararekiko konpromisoa hartzeko garaia da»

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Ane Arrizabalaga, Azkoitiko AEKren bulegoan.

maxixatzen.eus

GALD

ETU AHALA ERANTZUN

bertan parte hartzea, Korrika Kulturaleko ekintzetan par-te hartzea, arropa erostea, batzordekide izatea, kilometroa erostea, kartelak jartzen laguntzea… Modu asko daude Ko-rrikari laguntzeko eta Korrikan parte hartzeko.

Nola gogoratzen duzu zure lehen Korrika?5 urte nituela, aitarekin eta haren lagun batekin atera nint-zen, bien erdian eskutik helduta. Iluntzea zen, eta jendez gainezka zegoen herria. Badut argazki bat, eta argazkian dudan aurpegiagatik esango nuke oso gustura nindoala.

Ordutik, zertan aldatu da Korrika?Kanpotik ikusteko, duela urte batzuetako Korrika eta ora-ingoa berdina direla esango nuke. Indar berbera sortzen du, zirrara berbera sortzen du; Korrikak Euskal Herria bat egitea lortzen du. Barrutik edukiko ditu desberdintasunak, eta antolakuntza aldetik ere aldatuko zen, seguru, baina nik horren baieztapenik ezin dut egin, Korrikaren ardura-duna lehenengo aldiz aurten bainaiz.

Azkoitian hainbat taldek, eragilek zein norbanakok eman dute izena. Nolako balorazioa egiten duzue?Ona. Oro har, eskualde osoko balorazioa izan da ona, ki-lometro ia gehienak bete baitira. Gainera, mota askotako taldeek erosi dute kilometroa. Aniztasuna nabaritu da, eta polita da jende desberdin asko helburu berberaren alde lanean ikustea.

Zenbat pertsona dabiltza antolakuntzan Azkoitian?Azkoitian herri batzordea dugu, eta hainbat lagunek parte hartzen dugu: besteak beste, AEK-ko Azkoitiko irakasleek, nik –Korrikako arduradun bezala–, eskolek, guraso elkarteek, Maxixatzenek, Hitzak eta Anaitasunak. Parte hartu nahi luke-ten herritar guztiek dauzkate herri batzordeko ateak irekita. Egia esan, Azkoitian talde handia daukagu Korrikaren alde lanean, eta horrek gauzak ondo ateratzen laguntzen du. Beti etortzen da ondo jendeak laguntzea. Lehen aipatu bezala, Zestoan eta Azpeitian ere laguntzaile bikainak ditut, eta ho-rrek lana asko arintzen eta errazten du.

'Klika' da aurtengo leloa. Zein da euskararen eta euskaldu-nen indargunea?Hautua, euskara aukeratzea, klika egitea; hori da gure in-dargunea. Hautua da euskara ikastea, inplikatzea, euskara erabiltzea, jauzi egitea. Euskaldunok euskaraz ahalduntzea da gure indargunea. Korrika honetan garbi azaltzen den be-zala, euskararekiko konpromisoa hartzeko garaia da.

Txikiegi sentitzen al gara euskaldunok?Munduaren aurrean bai. Korrika, Euskaraldia, Euskararen Nazioarteko Eguna eta horrelako ekitaldiak daudenean, autoestimua igotzen zaigu, eta hori energia txutea da eus-kaldunontzat. Energia txutea da, indarra dugula sentitzen dugulako, eta, agian, ekitaldi horiek martxan ez daudenean txiki sentitzen garelako. Halere, argi ikusten da indarra ba-dugula eta euskararen alde lan egin behar denean txikitasun sentimendua guztiz ahaztu eta albo batera uzten dugula.

Euskal Herrian, ezagutza asko handitu da, baina erabilera ez. Non dago hutsunea?Agian, ditugun ereduak edota transmisioak ez dira eus-kaldunak. Orain sare sozialen garaian gaude, eta hor gaz-telaniak hartzen du indarra. Gazte askok sare sozialetan aurkitzen dituzte beren ereduak, eta horrek gaztelerara jotzeko aukera handitzen du. Gure hutsunea ingurukoen eragina da: kanpo eragin handia dago, eta ikusten duguna ikasten dugu. Hala ere, orain euskarazko telesail garran-tzitsuak atera dira, eta ume gehienek ikusten dituzte. On handia egiten ari dira, eragin handia baitute umeengan.

Kanpo eraginek horrenbeste eragiten badigute, Euskaral-dia bezalako ekimenak beharrezkoak izango dira aurre-rantzean ere. Euskararen eguna aldarrikatzea, Euskaral-dia martxan jartzea eta Korrika egin behar izatea ez dira berri onak. Aldarrikapenak egiten dira zerbait ondo ez dagoenean; beraz, euskararen eguna ospatzen da euska-raren erabilera behar den lekuan ez dagoelako. Euskara-ren erabilerak ez badu gora egiten, aldarrikapen horien beharrean jarraituko dugu.

Zer esango zenieke lehen hitza euskaraz egiteko lotsa du-ten azkoitiarrei?Egiteko, gaizki bada ere egiteko. Gustura entzungo dugu-la euskaldunok, eta zerbait bada lagunduko diegula eta esango diegula nola esan behar den modu egokian. Eus-kara egiteko esfortzua asko baloratzen dugu euskaldun zaharrek.

Eta zer esango zenieke Korrika egitera animatu ez baina euskara maite dutenei?Animatzeko, behar ditugula eta euskarak behar dituela. Festa giroa egoten da, eta inor ez da damutzen Korrikan ateratzeaz. Euskararen alde lanean hasteko aukera apro-posa da Korrika.

Noiz sentitu zenuen euskararen alde lan egiteko beharra?Oso polita da euskararen alde lan egitea, zeure sustraien alde ari zarelako lanean. Modu batean edo bestean, ede-rra izan da egin ditudan lan guztiak euskaraz egitea. Maila txikiago batean bada ere, euskararen alde lan egitea iru-ditzen zait nire lankideen zein unibertsitateko gelakideen artean euskararen erabilera sustatzea. Ondoren etorri zit-zaidan modu profesionalago batean lan egiteko aukera, eta ez nuen zalantzarik egin.

Noiz eta non ematen dizu amorru handiena lehen hitza gaz-telaniaz egiteak?Orain arte jendearen aurrean lan egitea tokatu zait Azkoi-tian. Jendea etorri, eta ni ez ezagutzeagatik, lehen hitza gaztelaniaz egin izan didate, eta horrek eman izan dit amo-rrurik handiena. Azkoitian egonda lehen hitza gaztelaniaz egiteak eman dit amorrua.

Euskarazko hitz kuttunik?Tximeleta eta eguzki lorea.

«EuskararEn aldE lanEan hastEko aukEra aproposa da

korrika»

«polita da EuskararEn aldE lan EgitEa, zEurE sustraiEn aldE ari

zarElako»

10 maxixatzen.eus

maxixatzen.eus

12 maxixatzen.eus

Gaur egun, Azkoitian, hiletak herritar guztientzat berdinak edo behintzat oso antzekoak izaten badira ere, garai batean hiletetan ere mailak izaten ziren.

Kepa Alberdi Egaña

BA A

L D

AKIZ

U?

Azkoitiko hileta ohitura zaharrak (2. zatia)

Hemengo hiletak, bere garaiko deiturek zioten moduan, «de primera», «de segunda» eta «de tercera» mailakoak izaten ziren: familiak zuen diruaren arabera, luxu handia-gokoak edo apalagoak izaten ziren. Primerakoan, elizako aldare denetan ateratzen ziren mezak, eta apaiz bat baino gehiago aritzen ziren ospakizunean; segundakoan, alda-re eta apaiz gutxiago egoten ziren, eta tercerakoan, aldare nagusitik apaiz bakar batek ematen zuen meza. Elizako kantuak ere, hileta mailaren arabera, gehiago edo gutxiago izaten ziren, eta hildakoaren etxekoek egiten zuten ofrenda ere desberdina izaten zen. Horrela, garai batean, lehenen-go eta bigarrengo mailako hiletetan bi ahariren eskaintza egiten zen, eta haien erreskateagatik 12 dukat eskaintzen zaizkion elizari, ahari bakoitzagatik. Herriko aberatsen hi-letek ospe handia zuten, eta, horren adibide modura, urte guztian haien hiletetan familia batzuek eskaintza moduan emandako 548 libra ogi aipa ditzakegu. Familia dirudunek beti izan dute aparteko trataera hileta inguruko zeremonie-tan, eta horien artean ezagunak dira Antonio Maria Zabala aberats azkoitiarrari XVIII. mendean egindako hiletaren gorabeherak. Haren familiak idi bat eskaini zuen ofrendan, eta parrokiako atearen ondoko zirgiloari lotuta utzi zuten jendeak ikusteko, elizari dirua ordaindu eta familiak be-rriro berreskuratzen zuen bitartean. Horrez gain, ondasun handia zuten etxeek izugarrizko dirutza gastatzen zuten kandelatan bakarrik, eta kandelak, hileta egunetik aparte, ondretan, bederatziurrenean, quintos deitutako egune-tan, Ama Birjinaren zazpi festa nagusietan, igande eta aste osoko meza nagusietan, bezperetan eta Albako mezan, bes-teen hiletan eta beste hainbat zeremoniatan pizten ziren.

Hiletak berarekin darama lutoa erabiltzeko ohitura ere. Dirudun familiek ez zuten arropa berriak erosteko arazo-rik, baina beste familia askok tindatzera eramaten zituzten arropak. Hiltzen zen senidearen hurbiltasun mailaren ara-

bera, lutoa denbora gehiagoan edo gutxiagoan eramaten zen. Duela gutxi arte, osaba edo antzeko mailako tartekoa hildakoan, sei hilabeteko lutoa gordetzen zen, eta etxeko bat hildakoan, berriz, bi urtekoa. Horrela, ohikoa zen urte-bete beltzez jantzita eta gero beste denbora bat zuri-belt-zez jantzita ibiltzea.

Etxe barruan, hildakoari azken agurra emateko aspaldiko erritu batzuk egin izan dira, eta elizako hileta zeremoniak ere antzinatik datozen ohituretan oinarritu dira. Aurre-ko mendeko lehen hamarkadetan, esate baterako, ohikoa zen baserritarrek eta kaletarrek argizari horiak –gehienek oholik gabe eta beste batzuek oholetan bilduak– elizak er-ditik atzera duen zoruan erretzea. Horretarako, egun be-rezietan, zapi beltz bat zabaltzen zuten lurrean, eta haren gainean erretzen zituzten argizariak. Ohikoa zen, halaber, argizariak kanposantuko hilobi gainetan erretzea.

Sasoi batean, Elosuan ohitura zen ezkondu eta hurrengo igandean amenezaxua izeneko meza bat ematea, ezkon-berrien zorte ona eskatzeko. Meza horretan, emakume ezkonberria bere gizonaren sendiak elizan zuen hilobiaren gainean kokatzen zen, eta, eskaintza moduan, etxean pres-tatutako ogizko opil bat eraman eta saskian uzten zuen; ondoren, apaiza harengana hurbildu, eta estola ematen zion, musukatzeko. Meza egiten zen bitartean, argizaiola piztuta edukitzen zen, eta apaizak etxeko hildakoengatik errezatzen zuen errespontsu edo hil otoitz bakoitzagatik hamar zentimoko txanpon bat ipintzen zen.

Elosuan, etxekoandre gaztea izaten zen elizako hilobian etxekoak ordezkatzen zituena. Alargundutakoa ezin zen urtebetean hilobiaren gainean belaunikatu, haren gainetik oihal beltza erretiratzen zen arte, alegia. Denbora horre-tan, eta elizako funtzio guztietan, eserlekuen azken ilaran

Parrokiko hilobia belaunikatzeko aulkiarekin eta argizaiolarekin.

Elosuko Korta baserrian lutoz jantzita ofrenda eramailea (ogidunak).

maxixatzen.eus

PUBLIRREPORTAJEA

BA AL DAKIZU?

belaunikatuta egoten zen, koruaren azpian, hiletan eginda bezala. Alabak, sendikoak edo auzoko lagunak arduratzen ziren urte horretan hilobi gainean belaunikatu eta kande-lak pizteaz. Dena den, Elosuan, urtemuga horrek hamalau hilabete irauten zuen. Bestaldetik, hileta elizkizunetan ogiaren eskaintza egiten zen elizan. Olata izeneko ogi hura hiru muturrekoa izaten zen, eta hilobi gainean ipintzen zen otarre batean. Ohitura zen, era berean, hileta elizkizune-tatik aparte bederatzigarrenean ere ogi eskaintza egitea, eta egunero hilobi gainean jartzen zen ogia hiletako ber-bera izaten zen. Izan ere, joan den mendeko hirurogeiko hamarkadara arte, ohitura zeukaten etxean doluak irauten zuen bitartean igande guztietan elizara ogia eramateko, eskaintza moduan. Urte batzuk lehenago, Elosuko baserri guztiek egiten zuten eskaintza hori igandero, baina, garia lantzeari eta baserriko ogia egiteari utzi zitzaion neurrian, ohitura hori ere galtzen joan zen.

Gure herrian badira hildakoekin lotutako beste usadio batzuk ere. Duela gutxi arte eta antzinako legeei jarraituz, esate baterako, familiakoak ez ziren ohiko zereginaz ardu-ratzen hildakoaren gorpua etxean zegoen bitartean, eta etxetik ere ez ziren ateratzen, hildakoak ez baitzuen inoiz bakarrik egon behar. Elosuan, adibidez, auzoko lehen etxe-koak (etxekona) arduratzen ziren etxeko lanaz edo base-rriko lurra lantzeaz. Hala, lehen etxeko kideak arduratzen ziren doluan zeuden etxekoentzat jatekoa erosteaz, ehor-zketarako bazkaria prestatzeaz, lutozko arropaz, ukuiluko abereak zaintzeaz eta beste hainbat zereginetaz. Aldi be-rean, etxekoek eta auzokoek gau eta egunez zaintzen zu-ten hildakoa gaubeilan, eta, iluntzean, bertan bildutakoek, salbamenerako kristau misterioak gogora ekarriz, arrosa-rio luzea errezatzen zuten, usadio zaharrak agintzen zuen moduan. Bestaldetik, mende bat atzera egiten badugu, oso zabaldua egon zen etxeko kide bat hiltzen zenean oheko koltxoia erretzeko ohitura, batez ere Elosua auzoan. Kol-txoiak, normalean, artamalutaz eginak egoten ziren; beste herri batzuetan, osasun kontuagatik edo, espiritu gaiztoek bidalitako gaixotasunak uxatzeko erretzen ziren, baina gure herrian ohituragatik erretzen ziren. Beste usadio bat ere egon zen Elosua auzoan: garai batean, hilda jaiotako eta bataiatu gabeko umeak, ehun zuri batean bildu eta otarre batean sartu ondoren, sakristauari entregatzen zitzaiz-kion, ehortzi edo lurperatzeko. Halaber, duela hamarka-

da gutxi arte, Azkoitiko kaleetan, apaiza akolitoarekin kanpantxila joz joan ohi zen hilzorian zegoen batengana, eta kalean jendea belauniko jartzen zen haiek pasatzean.

Defuntuak gizaki moduan agertzen diren kontaketak hainbat kulturatan ezagunak diren moduan, gurean ere badugu halako pasadizo batzuen berri. Adibidez, Elosuko kontaera batzuen arabera, defuntua hil eta handik egun batzuetara haren irudia azaltzen da. Duela gutxi arte, era berean, etxeko umeei sukaldea garbi uzteko agindua eman ohi zitzaien, eta hori egin ezean purgatorioko arimak azalduko zirela esaten zitzaien. Bestalde, beste hainbat lekutan bezala, etxeko suaren hautsak jaso eta taloak prestatzeko palarekin tapatzen ziren, hau esanez: «Sua biltzeko, etxe onetan aingeruak sartzeko/ etxe honek lau kanto eta lau aingeru,/ etxe hau San Migel aingeruak zaitu behar digu». Halaber, arimen atsedena ez asaldatzeko, ezin zaizkio etxeari hiru buelta eman, eta gutxiago kanposantuari, bai ordea buelta bakoitzean kredo bat errezatzen bada.

Ezin alde batera utzi kanpai edo ezkilek hiletako erritu edo zeremonietan izan duten garrantzia ere. Kanpaia beti izan da mezulari eta berriemaile herri txikietan. Dei desberdi-nez baliatuz, kanpai-joleak mezu mota asko emateko gau-za ziren, eta, horien artean, hemen agonia-kanpaia esaten dioguna dago. Baina, horrela deitu arren, ez dira agonia-kanpaiak, hil-kanpaiak baizik. Kanpai zarataren eta horien denbora tartearen arabera, edonork jakin zezakeen, nor-bait hiltzen zenean, hildakoa emakumea, gizona edo umea zen. Pertsona helduena kanpai mota bat izaten zen, eta hil-dakoa ume txikia edo aingerua deitutakoa bazen, berriz, beste kanpai txiki batek bereizten zuen.

Egun, ohiturak asko aldatu dira, eta gure herrian adine-koek oraindik halako usadio zaharrak gogoan badituzte ere, atzera geratu dira ofrendak, segizioak, hileta katego-riak eta beste hainbat erritu. Duela gutxi arte hildakoak etxean edukitzen ziren, eta orain beilatokiek hartu dute funtzio hori; lehen, hilobi gainetan argizaiola eta ogia uz-ten ziren, eta orain loreek hartu dute sinboloz beteriko gai horien tokia; duela gutxi arte, etxetik elizarako bidea se-gizioan eta oinez egiten zen, eta orain hildakoa eta haren senideak autoetan etortzen dira beilatokitik; eta, horrela, beste hainbat erritu ezaguni eman zaie bukaera.

Parrokiko kanpandorrea.Baldatxoko kanposantua.

14 maxixatzen.eus

2002an hasi zen Jauregi oilaskoak ustiatzen, eta, handik hamar urtera, Altuna y Uriak lurra betetzeko lanei ekin zien. Garai hartan, ustiapena martxan jartzeko lizentzia atera zuen Jauregik. Udalak eskatu zien 500 metroko tartea gorde behar zutela ustiategitik edozein aktibitate edo industriagunetara. Basarteko industrialdea zuten orduan ia 500 metrora, eta, horrenbestez, lizentzia eman zieten Nerea Zubizarreta alkate zegoela.

Horregatik, Jauregik ez du ulertzen beraiei 500 metroko distantzia eskatu izana eta Altuna y Uriari neurri bera aplikatzeko eskatu ez izana lur zati hori betetzeko baimena eskatu zuenean: «Guri edozein aktibitate edo industriagunetatik 500 metro gordetzeko eskatzen ziguten; zergatik ez diete besteei ere muga bera jartzen? Lege hori batzuentzat bakarrik al da? Altuna y Uriari baimena eman ziotenean Asier Aranbarri zegoen alkate, eta baimen guztiak dituzte. Zergatik ez zuten kontuan izan alboan zegoen hegazti ustiategia?».

Altuna y Uriakoek epe motzera bi esplanada egingo dituzte lur eremu horretan, eta Jauregikoek ez dakite

etorkizunean zer eraikiko duten. Bost urterako hasi zen enpresa lan horietan, eta dagoeneko pasatu dira. Epe hori luza daiteke, ordea, eta ez jakin noiz bukatuko duten. Oraindik, behintzat, lanekin jarraitzen dute.

Jauregik, baserriko oilaskoak hazteko, 10.000 metroko lur eremua du baserriaren inguruko zelaietan; bi metroko oilasko bat izatea eskatzen du legeak. «Oilaskoak lasaitasuna behar du, eta legeak ere horrela eskatzen du. Horregatik, baserri ondoan dauden lanek zuzenean eragiten digute. Hasieran gure lurretatik urrunago hasi ziren lanekin, baina orain gero eta gehiago ari dira gerturatzen, eta gure oilaskoei gero eta gehiago eragiten die horrek. Orduero dabiltza orain zarata ateratzen, etengabe. Sekulako burrunda ateratzen dute kamioi handi horiek. 50 kamioi etorri izan dira egun batzuetan. Gainera, kasetarik ere ez dute, eta berez izan beharko lukete, kamioien sartu-irtena kontrolatzeko. Bestalde, irregulartasun handiak izan dira lur horietan: urte hauetan guztietan lurra betetzeko lanetan ari dira, eta obretako hainbat ‘material ilegal’ ere bota izan dute askotan. Halaber,

Jauregi baserria kexu da Altuna y Uria enpresak bere baserri ondoan duen lur eremua dela eta. Jauregik baserriko oilaskoak ustiatzen ditu orain dela hamazazpi urtetik, eta baserritik 20-25 metrora dago enpresaren lur eremu hori. Lurra egokitzeko, hainbat makina ari dira lanean, eta «zarata handia» ateratzen dute, oilaskoen kalterako. Oilaskoen ustiapena da Jauregi baserriaren jabeen ogibidea, hortik bizi dira, eta, orain, ilun ikusten dute etorkizuna.

Maxixatzen

KEJIE

TA

DES

DIT

XIE

Jauregiko oilaskoak, 2002an. Jauregiko oilaskoak, 2019an.


maxixatzen.eus

KEJIE TA DESD

ITXIE

behin Maxixatzeneko erabiltzaile batek kexa jarri zuen baserritar batek material desegokia bota zuelako mendian lurra gogortzeko, baina gure ondoko lur horietan kamioikadak bota izan dira ilegal, eta horrek amorrua ematen dit. Batzuek bota ezin badute, inork ezin du bota. Boteretsuek edozer egin dezaketela ematen du», azaldu dute Jauregiren jabeek.

«Guk hazten dugun oilaskoa oso lasaia da izatez. Azkenaldian, ordea, janaria ematera txabolara sartzen garenean sekulako estresa nabaritzen diegu. Gainera, zaratarekin beldurtzen direnean bazterretan pilatzen dira, eta itotzeko arriskua egoten da. Esaterako, butano-zalea etortzen zenean, bozina jotzen zuen, eta hari ere ez jotzeko esanda gaude horregatik», gaineratu dute.

1.300 oilasko daude lehen txabolan, eta, diotenez, %80k belardian egon beharko lukete eguneko zenbait garaitan. Orain bestelako argazki bat dute: «Ia zelai osoak oilaskoz beteta egon beharko luke, lehen egoten zen bezala. Baserriko oilaskoak zelaian ibili behar du. Eta gure oilaskoen lehen txabolatik 20 metrora dago makroproiektu hori. Oilasko helduak ditugu orain,

eta begi bistakoa da haien estresa. Txabola barruan sartzen dira, eta ez dira larrera irten ere egiten; hemen dagoen zaratarekin eta iskanbilarekin, normala. Sekulako dinbi-danbak egoten dira; oilaskoak beldurtzen dizkigute, eta haien ongizateari kalte egin. Arazo potoloa daukagu».

Jauregi baserriaren jabeen asmoa da azkoitiarrei beren egoera zein den jakinaraztea. «Bide honetan, ustiategi bat ixtera doa, eta horren berri eman nahi diegu herritarrei. Gainera, gurea ez da lau oilaskoren kontua: 3.900 oilasko hazten ditugu hiru txabolatan banatuta. Gu hemendik bizi gara, eta oilaskoak topera estresatuta daude. Halaber, oilaskoen egoera hori baieztatu digu albaitariak», dio.

Azkoitian 300 bat baserri egongo dira, eta horietatik hogei bat biziko dira baserritik bertatik; horietako bat Jauregi da. Eta, egungo egoerarekin, zalantzan dago haien etorkizuna.

Maxixatzen harremanetan jarri da Altuna y Uria enpresarekin, baina ez du hitz egin nahi izan.

Altuna y Uriaren lanak, Jauregi baserritik 20 bat metrotara.

Pello Eizagirre, Jauregi baserriko baserritarra.

16 maxixatzen.eus

Hiri habitagarri eta iraunkorrak eredutzat dauzkagun garaian, geure etxeari begirada bat bota eta hobetzeko bideari ekiteak denon ardura eta intereseko gaia izan beharko luke.

Asmo horri jarraikiz, hainbat herritar eta gurasoren kexa helarazi nahi nuke lerro hauen bidez: zehazki, herrigu-ne erditik bideratzen ari garen trafiko kopuruaren arazoa. Kotxe kopuru izugarria pasatzen da herrigune erditik, eta, gainera, haietariko askoren xedea herritik kanporantz abiatzea izaten da. Arazoaren larritasuna asko areagotzen da kontuan hartzen badugu trafiko hori guztia herriko ikastetxeen ondotik pasatzen dela (Xabier Munibe Ikastola, Floreaga eta haur eskola). Ordu jakin batzuetan bide horretara gerturatu besterik ez dago ber-tatik dabilen kotxe kopuruaz jabetzeko.

Askotan gertatu ohi den bezala, badirudi zerbait gerta-tu arte ez diogula garrantzirik ematen, eta umeren bati zoritxarreko zerbait gertatu aurretik neurriak hart-zea ez litzateke izango guztion ardura? Kontuan izanez gero, gainera, ikastetxe inguruetan ume asko korrika eta jolasean ibili ohi direla?

Hauteskunde kanpainaurrean gauden honetan, hemen-dik gonbidapen bat egin nahi dizuet kanpainan murgil-durik zabiltzaten taldeei: herritar askoren nahia kon-tuan izan eta arazo honen konponbidea proiektu bezala planteatu dezazuela eskatuko nizueke, bide batez, zuen programak eduki gehiagoz hornitzeko aukera eskainiz. Seguru asko, esku artean dugun arazoak ez du irtenbide errazik, baina oinez hasi ezean ez gara helmugara gertu-ratzen hasiko...

Herriguneko 'bariantie'?

KEJIE

TA

DES

DIT

XIE

Ioritz Gonzalez Lertxundi

maxixatzen.eus

IRITZI GRAFIKUE

18 maxixatzen.eus

Azkoititik Azpeitirako bidean, noiznahi ikusten dira parapente-zaleak; airean ez badira, lur hartzen. Berasategik ere paisaiari begira zetorren egun batean ikusi zituen airean ezohiko txoriak. «Kuriositatea» sortu zitzaion zerura begiratuta haiek ikustean, eta ideia hura «buruan» gelditu zitzaion. «Beste egun batean beste nonbait ikusi nituen, eta halako batean non has nintekeen begiratu nuen Interneten». Bizkai aldera egin zuen bidaia Berasategik, Urduñara zehazki; han dago parapentean ibiltzen ikasteko eskola bat. «Zelai bat dute hartua Urduñan bertako bi irakaslek», hasi da azkoitiarra. «Irakasle bat behean egoten da, eta bestea mendian», dio. «Lehen aldian Urduñan bertan ibili nintzen, 700-800 metroko desnibelean. Hegan irten, eta sekulako altueran nengoela ikusi nuen; beheko guztia txiki-txikia ikusten nuen». Soinean zuen irrati txikia ondo gogoan du azkoitiarrak: «Soinean irrati txiki bat

eramaten dugu, eta irakasleak behetik esaten du zer egin momentu bakoitzean. Une hartan, irrati hura nire bizitza zen; irakasleak zer egin esaterako, nik egina nuen», oroitu du, barrez. Lurra ukitutakoan «sekulako lasaitua» hartu zuela azaldu du, baina berriz ibiltzeko gogoa egin zitzaiola. «Lehen alditik bigarrenera sekulako aldea egiten da, ohitu egiten zara».

Arriskutsua?Berasategi ez zen lehen aldiarekin bakarrik konformatu: bigarrena, hirugarrena, eta azkenean parapente-zale bihurtu da. «Aisialdirako hartzen dut parapentea, asteburuak pasatzeko erabiltzen dut», adierazi du. Lehiaketak izaten dira, baina bera ez da hor sartzen, «lagunen arteko pikeak» nahiago baititu. Dioenez, teoria jakitea nahikoa da parapentean ibiltzeko, oraindik ez baitago ondo araututa titulu aldetik. «Gutxi jakinda

Andoni Elduaien Soraluze

Txoriek bezala heganIñigo Berasategik (Azkoitia, 1986) 2009an jakin zuen hegan egitea zer den. Inguruetan jendea parapentean ibiltzen zela ikusita, «kuriositateak» eraman zuen txorien egunerokora. Probatu, gustatu, eta gaur egun zaletasuna du parapentea azkoitiarrak. Lainoen artetik zer ikusten duen eta horra iristeko bidea zein izan zen azaldu dio

Berasategik Maxixatzeni.

BA A

L D

AKIZ

U?

maxixatzen.eus

joan eta proba daiteke, baina batek daki non eta nola amaituko duen». Teoriaz gain, ordea, kontuan hartu beharreko hainbat faktore kontrolatzea ere komenigarria da. «Bereziki, haizearen joera eta indarra hartu behar dira kontuan. Gehienez orduko 30 kilometroko abiadura izan behar du haizeak lurretik aireratzeko. Gainera, lur hartzen ere jakin egin behar da; igo aurretik lekua aztertzen dugu non lur har dezakegun ikusteko», azaldu du. Horrez gain, badira euren esku ez dauden arrisku faktoreak ere: droneak, helikopteroak eta hegazkinak. «Droneak kontrolatzerik ez dugu, eta helikopteroak soinua entzunda ekidin genitzake, baina hegazkinak ez», nabarmendu du. «Hegazkinak sekulako abiaduran pasatzen dira, eta ez dugu nabaritzerik; hori ekiditeko gure arauak ditugu», azaldu du Berasategik. Aireportuek jarritako hegazkinen eremuak daude, eta hor ezin dira sartu parapente-zaleak. Aparatu bat eraman ohi dute soinean, eta horrek jakinarazten die hegazkin eremuaren barruan edo kanpoan dauden.

Haren hitzetan, «lasai-lasai» abiatzen dira. «Ezagutzen ez dugun leku batera iristen bagara edota haizea kolpe-tik aldatzen bada urduritzen gara, baina normalean lasai ibiltzen gara», esan du, patxadaz. Esperientzia txarrik ere izan du, ordea, baina larririk ez: «Menditxo baten aurrean haizeak haizebetik jo, parapentea tolestu eta berriz irekit-zea egokitu zait», kontatu du. «Jendeak ziurra ez den edo arriskutsua den ideia dauka buruan sartuta, baina, proba-tutakoan, desberdina dela ohartzen dira».

«Abenturak» mundu zabalean2009an hasi zen ikasten, eta ordutik hona parapente mun-dua «poliki-poliki garatzen» ari dela ikusi du. «Lehen, ai-reratu, eta behera justu eta larri iristen ginen. Ibilbide lu-zeagoak egiteko aukera ematen du egungo parapenteak: hegaldi luzeagoak egin daitezke, eta segurua da, nahiz eta oraindik baduen hobetzeko», azaldu du.

Lehen esperientzia urte horretan bertan izan zuen Be-rasategik, irakasleekin Pirinioetara eta Alpeetara egin zuen bidaian. Astebeterako etxe bat alokatu eta elurretan gozatzera joan ziren; noski, parapentean ere egin zuten hegaldirik. «Bidaia hartan ohartu nintzen parapentean ibiltzea ez zela hegan egitea bakarrik; atzean sekulako mundua eta giro ona zeudela ikusi nuen. Beste edozerta-rako edota planak egiteko lagunak egin nituen».

Lehen ibilbide hartatik, ordea, bizitzan ohiko bilakatu zitzaion parapentea azkoitiarrari. Normalean asteburuan ibiltzen da, baina, hegan egiteko tentazioari ezin eutsita, astean zehar ere Izarraitzera igo ohi da. «Parapentea hartu eta Izarraitzera joan ohi naiz, eta 15:00-16:00 aldera berriz behera jaitsi». Aitortu du ez duela ibilbide luzerik egiteko joerarik: «Eulate aldetik egiten ditugu hamabost kilometroko ibilbideak, baina ez dut askoz luzeagorik egin». Hemen eta han ibili ohi dira, baina urrutira joan gabe ere ibilaldi ederrak egin daitezkeela dio. «Izarraitzetik abiatuta hegan egitea oso polita da. Esaterako, Urtezahar egunean egiten dugu hegaldia urtero. Eguraldi ona egokitu zaigu aspaldian, eta ilundu aurretik azken orduan egiten dugu hegan», adierazi du. «Argiak-eta piztuta daudela Azkoiti gainetik pasatu, eta Loiolan lurreratzen gara. Kostaldean ere ibiltzen gara,

Orio inguruan. Oriotik abiatu eta Igeldora eta Donostiara joaten gara». Hamar urte dira parapentean ibiltzen hasi zela, baina baditu etorkizunerako asmoak: Pirinioetatik abiatuta, bost edo sei egunean hegan egin nahi du, eta nora ailegatzen den ikusi. Egun batzuk joan eta joan egin nahi ditut», dio. Tontor handi batetik abiatzea ere amets du Berasategik. «Mendi handiren batetik abiatuta hegan egin nahi nuke; Chamonix menditik abiatuta, Mont-Blanc mendira hegaldi politak egin daitezke, baina eguraldi ona urtean bitan izaten da», adierazi du. Lagunekin «abentura asko» egin nahi ditu Berasategik.

Inguruko erliebearen araberako garaieran ibiltzen dira hegan, 300 metrotan hasi eta Pirinioetako 1.500 metro ingurura iritsi arte. Goitik ikusten den «paisaiak eta na-turak» harritu du gehienbat azkoitiarra. «Putreekin ba-tera egiten dugu hegan. Horma baten albotik pasatzean, berriz, zuloak eta txorien habiak ikusten dira. Itsasoaren gainean hegan egitea ere ederra da». Haren ustetan, he-gan egitea «bizikletan ibiltzea bezalakoa» da: «Bizikletara igotzean ez zara pentsatzen jartzen bizikletan ibili behar duzula, ez zara larritzen; ohikoa egiten da. Parapenteare-kin gauza bera gertatzen zait».

Oihal eta soka batzuei lotuta hegan, txoriek airean egu-nero ikusten dutena jasoz. Mendian zein itsasoan, Euskal Herriko eta mundu zabaleko ingurune ederrak ikusten ditu Iñigo Berasategi parapente-zaleak lainoen artetik. Proba egitea merezi duela iritzita, «ahal duten azkarrena» hasteko gomendioa eta gonbidapena egin die Berasategik probatzeko gogoz direnei.

BA AL DAKIZU?

20 maxixatzen.eus

KOM

UNIT

ATIE

N LE

IXUE

Duela hamalau urte egin genituen lehendabiziko urratsak elkartearen sorreran, produktu ekologikoen salmenta bultzatu nahian. Oreka Bioelkartea herriko azoka plazan dago eta ekoizle zein kontsumitzaileek osatzen dute. Garaian garaiko

produktuen salmenta bultzatzea du helburu, herriko zein bailarako ekoizleen uztei lehentasuna emanez. Horretaz gain, bidezko merkataritzako hainbat produktu ere eskuragarri daude bertan.

Oreka Bioelkartearen zeregina bi ataletan bereizten da: batetik, eguneroko zerbitzua ematen duen denda dauka-gu, eta, bestetik, urte osoan hainbat kultur ekintza anto-latzen ditugu.

Dendari dagokionez, produktu ekologikoekin lanean hasi zen inguruko lehendabiziko elkartea izan zen, eta, hasieratik, kontsumitzaileei produktuak eskuratzeko erraztasunak emateaz gain, Orekaren pentsamoldea eta ikuspegia zabaltzea izan du helburu. Nahiz eta ha-sieran produktu gutxirekin abiatu gure bidean, denbora aurrera joan ahala geroz eta produktu gehiagorekin lan egiteko aukera izan dugu, eta, horrela, kontsumitzaileei aukera zabalagoa eta denetarikoa eskaini ahal izan die-gu. Orekan, salmentara bideratutako produktu guztiek, ekoizpena bermatu ahal izateko, zigilu ekologikoa da-ramate, eta euren jatorriaren nondik norakoaren berri ere eman ohi dute. Hau da, garai bateko erosketa estiloa

bultzatu nahi da, kontsumitzaileari produktua ezagutze-ko aukera emanez. Bertara etortzen diren eta interesa duten guztiei zabalik dago denda. Horrez gain, Oreka Bioelkartearen zutabeetako bat bertako bazkideak dira: erosketetan, deskontuen abantailak aprobetxatzeko aukera dute.

Kultur ekintzen arloari helduz, produktu ekologikoen erabileraren onurak ezagutaraztea eta osasunaren eta elikaduraren arteko erlazioaren kontzientziazioa lant-zea helburu hartuta, hainbat ekintza antolatzen ditugu urte osoan: besteak beste, sukaldaritzako hainbat ikas-taro, osasuna eta elikadura uztartzen dituzten hitzal-diak, baratzeen zainketari zein landare edo zuhaitzei buruzko informazioa ematen duten hitzaldiak, dendan aurki daitezkeen hainbat produkturen elaborazioa eta jatorria ikusarazten duten irteerak, sendabelarren eta produktu kosmetikoen ikastaroa...

Produktu ekologikoak oinarrian, Oreka bioelkartean

Oreka bioelkartea

maxixatzen.eus

IRITZIXE

Egia esan, aspaldi iritzirik idatzi gabe nengoen, eta ez zait erraza egin zertaz idatzi asmatzea.

Birziklatzeaz, herri bizia izateaz, egoismoaz… idatziko nuke berriz ere, azkenaldian hainbat hari muturri tira egiteko aitzakia asko izan baita. Irudipena daukat, ordea, ez dutela interes handirik sortzen gai horiek jendartean; eta gehiago esango nuke: uste dut pertsona asko ezeroso egotera eraman ditzaketen gaiek ez dutela arrakastarik. Oso erraz eta gustura bizi gara sakontasun txikiko uretan, zaratarik gabe eta leihotik kanpora zeharka begiratzen.

Beraz, analista politiko frustratu baten paperean sartuko naiz, aspaldiko garaiak gogoratuz. Hau ere sakona eta zurruna izango da askorentzat, baina zin degizuet analisi deskriptibo hutsa egiten saiatuko naizela.

Aspaldiko boto emate gabeko tarte luzeenean bizi izan gara, baina hori amaitu da. Maiatz amaierara bitartean bi aldiz gaude deituta botoa ematera, eta ez da erraza gogoratzea zenbat gauza hautatu beharko ditugun, zenbat papertxo ezberdin sartzeko aukera egongo den beste horrenbeste gutun azaletan.

Gehienontzat, gertukoen ziurrenik maiatzaren 26ko udal hauteskundeak egingo zaizkigu, eta galdera nagusiak honako hauek dira: EAJk irabaziko ditu Azkoitian? Gehiengo osoz?

Erantzun bat ematea erraza ez den arren, azkenaldian argitaratu diren galdeketen emaitzak gurera ekarrita, baietz erantzungo nioke lehenengo galderari eta zalantzak izango nituzke bigarrenari erantzuteko.

Hala ere, irudipena daukat panorama politikoa asko ari dela korapilatzen, eta apirilean egingo diren Espainiako hauteskundeek ondorio politikoak ekarriko dituztela maiatzetakoetara begira ere. Eta ez zait iruditzen zurrunbilo ero horretan gure Azkoitia maitea at geratuko denik.

Espainiako hauteskundeetara begira, argi dago boto espainolista erabat aktibatzen ari dela esparru ideologiko

guztietan, baina bereziki nabarmena ari da izaten eskuineko mugimendua. Joera horrek ziurrenik erantzun bat izango du zentrotik eta ezkerretik; alegia, eskuinaren kontrako erantzun bat izango da, eta estrategia hori baliatzeko gertu egon daiteke Sanchez presidentearen alderdi sozialista. Askotan gertatu den bezala, azken udal hauteskundeetara begiratu besterik ez dago, errazagoa da hauteskundeak zerbaiten kontra egiten irabaztea, aldeko argudioak defendatzen irabaztea baino. Estrategia hori epe motzekoa izaten bada ere gehienetan, ez zaio axola, epe motzeko gizartean, eran, bizi baikara.

Maiatza apiriletik gertuegi dago, ordea. Eta, horrenbestez, alderdi espainiazaleen alde egon daitekeen boto aktibazio orokorrak ondorioak izan ditzake udal hauteskundeetan ere; ikusteko dago toki bakoitzean olatu horiek zenbaterainoko eragina daukaten, badirudi hiri eta herri handietan eragin handiagoa izango duela.

2015eko udal hauteskundeekin alderatuta, egoera oso bestelakoa da. Orduan, Gipuzkoan eta Azkoitian oso agerian egon zen arestian aipatu zerbaiten kontrako estrategia hori, eta hainbat ideologia eta pentsaeratako pertsonak batu ziren sigla batzuen atzean. Orain, ikusi egin beharko da batuketa hori gauzatzeko faktoreek indarrean jarraitzen duten.

Gauzak horrela, izen eta abizenak mahaigaineratzeko momentua da. EAJ eta EH Bilduren lehia berri baten atarian gaude Azkoitian. Eta, orain arte esandakoez aparte, honako beste faktore hauek ere erabakigarriak izan daitezke: udalaren kudeaketaren pertzepzioa, herriko azpiegituren inbertsioan herritarrak egiten duten balorazioa, gazte/kultura/taberna gaiaren inguruan egin den kudeaketa, berdintasun politikak, euskararen normalizazioa…

Eta, amaitzeko, botoa ematera joatean erabakigarriak izango diren beste hiru kontu hauek aparte nabarmendu nahi ditut: zerrendaburuen profila edo irudia, pentsiodunen aldarrikapena eta Egoitza Kalera mugimendua.

Ea ba zer gertatzen den!

Botoa emateko orduaAngel Rocha Azpitarte

22 maxixatzen.eus

HILA

BETI

N BE

GIX

ETAT

IK 1-Batukada doinuek iragarri dute Emakumeen Nazioarteko Eguna.

2-Egoitza kalera gerturatzeko XX sinadura bildu ditu Egoitza Kalera taldeak.

3-Gipuzkoako Foru Aldundiak biribilgunea, bi autobus geltoki eta pasabide bat egingo ditu Munategin.

4-Urrategi auzora joateko sarrera berria ireki dute.

5-'Goenatxo III.a'-k Urrezko Harri-Jasotzaileen Txapelketako txapela irabazi du.

6-Hector Sanchezek XX. Eire-Bankoa Txapelketa irabazi du.

7-Imanol Aleson eta Ixaka Oñederra nagusitu dira Castelloko Top of the Rock Ultra Trailean.

8-Imanol Larrañagak Arriarango proba irabazi dun.

9-Kolorea eman diete inauteriei azkoitiarrek.

10-'Txibilter'-ek irabazi du X. Joxe Astarbe Saria.

11-Umeen inauterietako desfilean atera dira Floreagako ikasleak.

12-Umeen inauterietako kalejira egin dute Xabier Munibe Ikastolako ikasleek.

13-Xabier Arzalluzi Azkoitian eman diote azken agurra.

14-Txapeldunen historiak bilduko dituen lasterketa aurkeztu dute.

15-Joanes Txurruka Espainiako Neguko Txapelketan lehiatu da, eta laugarren gelditu da B finalean.

16-Jokin Sudupek Munduko Arrantza Txapelketan parte hartuko du abuztuan.

17-Anaitasuna Kakute Xake Taldea maila gorenera igoko da bere 40. urteurrenean.

18-Hainbat kanta ezagun abestu dituzte, Iraurgi eta Bizkargi abesbatzen eskutik.

06

07

04

01

03

05

02

08

maxixatzen.eus

13

11

12

09

14

13

16

17

11

15

HILABETIN BEGIXETATIK

1310

18

24 maxixatzen.eus

EZET

Z AS

MAU

!

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

GOITIBEHERA

Ezker-eskuin

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

Bibliakopertsonaia

Gain

Gatzmota

Abuztu

Automata

Iragan

u Deitura

Txoribidaiaria

t Igarobide

Itoaraziak

Añanakoherritarra

u Izena

Deitu

Zoro

Musikaestilo

Zerbaitenberri izan

Gitarrajotzaileak

Zerlekutan?

Zelai

Nahikoa!

ttHidrogenoa

Boroa

t

tNauka

Hastapena

t

tPutrea

Musikaestilo

t

tSufrea

Katañanezdeus

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gure herriko putzu honek aintziratxobaten itxura du. [2] Espainiako autono-mia erkidego bat osatzen du eskualdehonek. [3] Laborarien lanabes. [4] Ebakisakon. [5] Egur landua. [6] Oinarrizkoedaria. [7] Hori argi. [8] Gure planeta. [9] Azala. [10] Giza enborraren zatia.[11] Iraupen txikikoak.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Gure herriko baserria, Kuku Herri aldean. 2. Poztu. Egune-roko jaki. 3. Gironako ibaia. Dozena erdi. Ingelesez, da. 4. Gor-putz bizi batean, zati hondatuak erauzteko edo osatzekoegiten dien eragiketak edo operazioak. 5. Kontakizunak kei-nuen bidez irudikatzen dituen artista. Zangoaren zatia. 6.Adarrez joka. Kontsonantea. Kontsonantea. 7. Txistuka. Lur-pean zulo bideak egiten dituen ugaztun txiki. 8. Indioa baliodu. Eragozpena, zailtasuna. 9. Nasa. Sexu ar. 10. Alokairuak.Gauerokoa.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Jakintza mota. 2. Bi hizkuntza dakizkitenak. 3. Toka, nara-mazu. Espainiako alderdi politiko baten siglak. 4. Bostehuneta bat, zenbaki erromatarren arabera. Musulmanen librurusakratua. Kontsonantea. 5. Ikusmena galdua dutenak. Gabe-zia. 6. Zeukan. Ganbelak. 7. Bokala. Arnas ezak hil. Helduakeuskalduntzeko erakundea. 8. Biarritz Olympique, labur-labur adierazita. Piltzar. 9. Beharbada, apika. Baserriko he-gazti. 10. Kalapita, sesioa. Bokala.

u Idazle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Kontso-nanteaHizki

grekoa

t

t

tOkerreraegin

3,1416

t

tPl., azaleraunitatea

Nitrogenoa

Hunki

t

Kasik

tt

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

Bibliakopertsonaia

Gain

Gatzmota

Abuztu

Automata

Iragan

u Deitura

Txoribidaiaria

t Igarobide

Itoaraziak

Añanakoherritarra

u Izena

Deitu

Zoro

Musikaestilo

Zerbaitenberri izan

Gitarrajotzaileak

Zerlekutan?

Zelai

Nahikoa!

t

tHidrogenoa

Boroa

t

tNauka

Hastapena

t

tPutrea

Musikaestilo

t

tSufrea

Katañanezdeus

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11


HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK


Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Kontso-nanteaHizki

grekoa

t

t

tOkerreraegin

3,1416

t


Nitrogenoa

Hunki

t

Kasik

t

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

Bibliakopertsonaia

Gain

Gatzmota

Abuztu

Automata

Iragan

u Deitura

Txoribidaiaria

t Igarobide

Itoaraziak

Añanakoherritarra

u Izena

Deitu

Zoro

Musikaestilo

Zerbaitenberri izan

Gitarrajotzaileak

Zerlekutan?

Zelai

Nahikoa!

ttHidrogenoa

Boroa

t

tNauka

Hastapena

t

tPutrea

Musikaestilo

t

tSufrea

Katañanezdeus

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11


HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK


Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Kontso-nanteaHizki

grekoa

t

t

tOkerreraegin

3,1416

t


Nitrogenoa

Hunki

t

Kasik

tt

Goitik behera

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

Bibliakopertsonaia

Gain

Gatzmota

Abuztu

Automata

Iragan

u Deitura

Txoribidaiaria

t Igarobide

Itoaraziak

Añanakoherritarra

u Izena

Deitu

Zoro

Musikaestilo

Zerbaitenberri izan

Gitarrajotzaileak

Zerlekutan?

Zelai

Nahikoa!

ttHidrogenoa

Boroa

t

tNauka

Hastapena

t

tPutrea

Musikaestilo

t

tSufrea

Katañanezdeus

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11


HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK


Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Kontso-nanteaHizki

grekoa

t

t

tOkerreraegin

3,1416

t


Nitrogenoa

Hunki

t

Kasik

t

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

Bibliakopertsonaia

Gain

Gatzmota

Abuztu

Automata

Iragan

u Deitura

Txoribidaiaria

t Igarobide

Itoaraziak

Añanakoherritarra

u Izena

Deitu

Zoro

Musikaestilo

Zerbaitenberri izan

Gitarrajotzaileak

Zerlekutan?

Zelai

Nahikoa!

ttHidrogenoa

Boroa

t

tNauka

Hastapena

t

tPutrea

Musikaestilo

t

tSufrea

Katañanezdeus

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11


HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK


Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Kontso-nanteaHizki

grekoa

t

t

tOkerreraegin

3,1416

t


Nitrogenoa

Hunki

t

Kasik

tt

denbora-pasak

maxixatzen.eus

Doinua: 'Ikusten duzu goizean'

Xabier Aldalur Muxika

GAIA: Korrika 2019

BERTSOA PAPEREAN

HITZ GURUTZATUAK

ERANTZUNAK

HITZ GEZIDUNAK

GOITIBEHERA

Bi urtean behingo zitalekukoari eutsitaez al da gauza politaHerri osoa eskutik helduzgure hizkuntzari deikaez dezan galdu logikaegin ezazue klikahemen da eta korrika.

Lekukoarekin ozenguztiok atzetik zuzenbide beretik goazenUrte luzetan hau bezalakoekintzak egin daitezengaur hasi dena Garesenbuka ez dadin Gasteizeneuskaraz bizi gaitezen.

26 maxixatzen.eus

Olaia Juaristi Zabala

Amaia Izagirre Larrañaga (Azkoitia, 1962) Urola Kostako komisariako hurbiltzaileetako bat da. 22 urtez Azkoitiko ertzain etxean aritu da. Nabari zaio bere ogibidea izugarri gustatzen zaiola, eta azaldu du lehen eguneko ilusio berberarekin lan egiten duela oraindik ere. Pertsonei laguntzea du helburu, «ertzain sozial eta

integratua» izanda.

«Bizitzen erakutsi dit lanak, garrantzia duena bereizten»

Nolatan izan nahi zenuen ertzain?Bi osaba izan nituen ertzain 1936an. Autonomiarekin berriro Ertzaintza martxan jartzean pentsatu nuen nik ere haien bideari jarraitzea. Tartean izan genuen polizia eredua ez zitzaigun ona iruditzen: guk herrikoia, geurea eta hemengoa nahi genuen, eta ideia horrekin hasi nintzen ertzain, 23 urte nituela.

Lehen erraza izaten al zen ertzain sartzea?Emakumeentzat ez. Ertzaintza 1982an sortu zen, eta bigarrengo promoziora arte ez zegoen emakumerik. Hirugarrenean hiru neska azkoitiar sartu ziren, eta ni 1985ean, bosgarrenean. 635 ertzainetik 47 ginen emakumeak nirean; oso gutxi, beraz, proportzioan.

Nola eraman duzu emakumezko ertzaina izatea?Hasieran oso gogorra izan zen. Lanean, gure trebetasuna gizonezkoek baino gehiago azaldu behar izaten genuen, aurreiritziak zirela eta. Tolosan, nire laneko lehenengo egunean, taldeko neska bakarra izanik, beterano batek honela esan zidan denen aurrean: «Emakumeek ez zenukete sukaldetik atera behar, horixe baita zeuen

tokia». Ondoren harekin irten behar izan nuen lanera. Gaur egun ez dut uste horrelakorik esaten ausartuko denik inor, baina orduan ohikoak ziren komentario horiek. Aldatzekorik oraindik badagoen arren, berdintasuna da normalena. Gainera, lanpostu garrantzitsuetara ere ari dira iristen emakumeak.

Beldurrik sentitu al duzu inoiz lanean?Bai, baina egoerari aurre egiten ikasten duzu. Gaur egun gizarteak beste aukera batzuk ditu denontzat, eta aprobetxatzen hasiak gara. Ilusio handia daukagu arlo gehiago lantzeko. Nik neuk hasierako ilusio berbera daukat. Gizartea denon artean eraiki behar dugu ahalik eta hoberena izan dadin, eta horretan parte hartzen saiatzen ari gara.

Zer da, zehazki, hurbiltzaile lana?Herritarrengana hurbiltzea, ahal dugun leku gehienetara iristeko bideak irekita: erakundeekin, elkarteekin, enpresekin, dendariekin, ikastetxeekin eta abarrekin. Arazoak, beharrak edo kontsultak dituzten pertsonekin

HARA

!

maxixatzen.eus

HARA!

hitz egiten dugu, eta ondoren, haiek bideratu. Azkenaldian, hainbat ikastetxetan hitzaldiak ematen ari gara zenbait gairi buruz: bullyinga, Interneteko arriskuak, genero indarkeria eta abar.

Asko betetzen al zaitu zure lanak?Bai horixe. Ertzain izateak behar handia duten pertsonei laguntzeko aukera ematen dit, bestela izango ez nukeena, eta ahalmen hori izugarria da: istripuetan laguntzen dut, genero indarkeriako kasuetan, umeen hainbat egoera larritan, eraso sexualetan…

Zer behar da ertzain ona izateko?Pertsonak eta pertsonen beharrak ondo ezagutzea; gizartea ezagutzea, zein baliabide dauden jakitea eta beharrean dagoena ondo bideratzeko gaitasuna izatea; enpatia edukitzea behar dutenekin, eta segurtasuna ematea; prestakuntza egokia jasotzea eta edukitzea, adibidez Interneti buruzkoa; azkenik, gizartearekin batera garatzea, eskatzen duen eredua izan dezan.

Zein dira zure laneko egoera zailenak?

Oro har, inori gustatzen ez zaizkionak: atxiloketak. Nahiz eta gaizkile izugarria izan, pertsona bati askatasuna kentzea gogorra da. Umeak egoera larrietan ikusteak ere izugarri ukitzen zaitu. Eta familia bati ezbehar baten berri ematea ere gogorra izaten da: oso une hunkigarriak izaten dira, eta, tamalez, azkena esan beharrekoa aurrena esaten duzu batzuetan, esan beharrekoa ondo prestatuta eduki arren. Inoiz ez zara ohitzen egoera horietara.

Eta politena?Pertsona bati bizia salbatzea edo norbait larri dagoenean esperantzaren leihoa irekitzea. «Nire lanak merezi du», pentsatzen duzu horrelakoetan.

Zure lanak zenbateraino lagundu dizu pertsonalki?Izugarri. Alde batetik, gogortu egiten zara hainbat egoera larri bizi izanda, eta, bestetik, sekulako sentsibilitatea sortzen zaizu. Guk, tamalez, egoera txarrak asko ikusten ditugu, eta, horren ondorioz, niri bizitzen irakatsi dit lanak: daukazuna eta benetan merezi duena baloratzen. Alegia, bizitza bizitzen erakutsi dit lanak.

Bitxikeriarik ba al duzu?Duela urte asko, sekulako elurtea egin zuen Azkoitian, eta hainbat auzo inkomunikatuta zeuden. Abasto eman ezinda genbiltzan lanean. Ni bakarrik geratu nintzen polizia etxean, eta telefonoak kolapsatuta neuzkan.

Besteak beste, baserri bateko pertsona bat ospitalera eraman behar zen, eta anbulantzia bertara iristeko bidea irekitzen ari ziren lankideak, kotxeetan palak jarrita. Arroan, ordea, ia ez zegoen elurrik, eta emakume batek deitu zidan: «Euskal Telebista ez dugu ikusten», esan zidan. Nik esan nion Ertzaintzara deitu zuela. Eta berak baietz, bazekiela erantzun zidan. Beste une batean izan balitz, antena-zale baten telefonoa-edo lortuko nion, horrelakoak ere bideratzen genituelako hasiera haietan, baina orduan ezinezkoa zen; lehentasunak nituen. Egoera azaldu arren, arazoa konpondu beharko niola esan zidan. Ezin zuen ulertu Azkoitian genuen egoera, Arroan ez baitzegoen elurrik. Biak zeuden Ertzaintzak laguntzeko premian: bat ospitalera larri eramateko, eta bestea, berriz, amorratuta telebistako kanala ikusten ez zuelako. Bakoitzak bere drama.

Gaur egun, zein dira Ertzaintzan salatzen diren arazo la-rrienak?Pertsonalak; genero indarkeria, esaterako. Hala ere, bilakaerari begiratuta, mantentzen ari da azken urteetan. Baina orain gehiago salatzen da. Eraso sexualak eta borrokak dira arazoen beste zati handi bat. Gero eta zailagoa da gure bitartekotzaren bidez arazoak konpontzea, salaketa jarri arteko onik ez da izaten eta. Lapurretak ere izaten dira: etxeetan, garajeetan, ganbaretan, lokaletan, txaboletan… Hala ere, beste eskualdeekin konparatuta, elkarbizitza lasaiagoa dugu arlo horretan.

Zer egin behar da lapurreta bat gertatzen denean?Sarraila hautsita edo mugituta ikusitakoan ez sartu, ez ukitu ezer eta deitu 112ra.

Lapurretak saihesteko gomendiorik?Sarraila ona jarri eta beti atea itxi, nahiz eta barruan egon. Kanpora joanez gero, norbaiti esan pertsianak mugitzeko eta posta jasotzeko, esaterako. Interneten ez jarri kanpora zoazela eta argazkiak ez zintzilikatu bidaiatik itzuli arte. Profil pertsonala modu pribatuan jarri beti. Azken urteetan ikaragarri ari dira ugaritzen delitu informatikoak, hala nola iruzurrak. Lapurrak, ia erabat, diruaren, bitxien eta gailu elektronikoen bila ibiltzen dira, besteak beste.

Bestalde, adineko pertsonek tentuz ibili behar dute ezezagunak musu bat edo besarkada bat emateko gerturatzen zaizkienean, haien benetako helburua soinean daramatzaten bitxiak kentzea izaten baita.

Hala ere, Urola Kostan ez dago delinkuentzien datu esanguratsurik; oso kopuru txikia izaten da inguruko beste lurralde batzuekin alderatuta.

«gizartEa dEnon artEan

Eraiki bEhar dugu ahalik Eta

hobErEna izan dadin»

«Ertzain izatEak bEhar handia

dutEnEi laguntzEko aukEra

EmatEn dit, Eta ahalmEn hori

izugarria da»

28 maxixatzen.eus

MAX

IXAT

ZEN

TXIK

I

Soluzioak

maxixatzen.eus

EZET

Z TO

PAU!

Non dago Zakelmari?

AzkoitiA: Jaen 943 85 07 85Ibai Ondo Kalea, 28

MAlenArrietAUrdAlletA 943 81 12 74

AzkoitiA: Gisasola 943 85 12 35Jandonianiz, 5 beheaAzkoitiA: Mendiola 665 49 67 44Kale Nagusia, 13

Egunez: 09:00 - 20:00

Gauez: 22:00 - 09:00

farmaziak (apirila)

15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 29, 30

Urte osoan irekita.

ENPARAN KALEA, 47 (AZPEITIA)

8, 9, 10, 11, 12, 13, 14

AzkoitiA: Azpiazu 943 85 29 89Kale Nagusia, 66 23, 24, 25, 26, 27, 28

Iñaki Tena, martxoko irabazlea.

Martxoko aldizkarian Zakel-mari non ezkutatuta ze-goen asmatu behar zen:

16. orrialdean zegoen ezkutatu-ta. Maxixatzeneko bazkide guz-tien artean zozketa egin ondoren, Iñaki Tenak irabazi du Ogi Berri okindegiaren zortzi lagunen-tzako tarta.

Datorren hilean, Herrixen Merka-tari Elkartearen 50 euroko txe-kea zozkatuko du Maxixatzenek Zakelmari aurkitzen dutenen ar-tean. Bidali erantzuna apirilaren 20a baino lehen, Kultur Etxeko postontzira edo [email protected] helbide elektro-nikora.

ESKURE KOM

ENI

TELEfONO INTERESGARRIAK:

Udaletxea Udaltzaingoa Suhiltzaileak Epaitegia (Azpeitia) Azkoitia Lantzen Iraurgi Berritzen Abarketatxo ludoteka Artxamendi Gaztelekua(GIB) Zubiaurre Elkargunea KIUB KZ Gunea Ertzaintza San Martin ondareguneaMusikagunea Anbulatorioa Plaza Ondo Jubilatuen Etxea

IleapaindegiaTaberna

Bake Epaitegia San Jose Egoitza Aizkibel liburutegia AEK Baztartxo Gurutze Gorria DYALanbide (Azpeitia) SOS Deiak Txerloia Futbol Zelaia Gurea pilotalekua Torre Zuri erakustokia Txerloia Tenisa Kultur Etxea Postetxea Gipuzkoako Urak Xabier Munibe haur eskola Xabier Munibe ikastola Floreaga ikastetxea BiziloreUrola Ikastola BHI Garbigunea Mankomunitatea Tamaina handiko trasteakjasotzeko zerbitzuaAldalur Eusko TrenLa GuipuzcoanaPESAPiper elkarteaTaxiak

943 08 00 80943 85 71 71112943 02 51 91943 85 71 51943 85 08 43943 02 60 27

943 85 60 27943 85 25 44943 85 73 05943 02 36 19943 08 37 80943 85 71 70943 85 10 70943 00 76 10

943 85 21 68943 85 36 25943 08 94 12943 85 15 97943 85 13 23943 85 08 98943 15 10 89 943 85 19 86943 85 32 97943 46 46 22943 15 04 02112943 85 20 61943 85 36 39943 85 71 70669 62 18 02943 85 71 70943 85 33 93943 85 08 83943 08 07 37943 85 06 46943 85 30 43637 70 57 20 943 85 21 74696 67 64 56943 85 73 19

943 45 98 74943 85 27 18902 54 32 10943 85 11 59943 21 26 99943 85 25 87943 85 10 20

30 maxixatzen.eus

APIRILAAG

END

IE

apirilak 14Wheely

apirilak 21la alfombra mágica

apirilak 28el niño que pudo ser rey

apirilak 5pájaros de verano

(forum)

ZINE

MA

(Baz

tartx

o)

apirilak 12 ('vose')-13-14-15la favorita

apirilak 20-21-22green book

apirilak 26-27-28-29soinujolearen semea

apirilak 6-7-8dumbo

3 Bizenta Mogel elkarte sozio-kulturalaren eskutik hitzaldia, Elkargunean, 15:30ean. Gaia: 'Magia eta astrologia medikuntzan'. Hizlaria: Enrique Samaniego, Angiologia eta Kirurgia baskularreko espezialista.

-Gaztanenea Formakuntza Zentroko Jarduera alemanez, 18:00etan. Doakoa eta irekia. Solasaldia eta irteera, Zollner Simonek gidatuta. Gaia: 'Alemaniako sektore ekonomiko nagusiak eta energia berriztatzaileak'.

4 Gaztanenea Formakuntza Zentroko Jarduera ingelesez: pintxo-potea, Olwen Christine jatorrizko hiztunak gidatuta. Bilkura: 19:30ean Gaztanenea Zentroko sarreran.

6 Alai Batzaren Kantaldi-Jaialdia, Baztartxo antzokian 17:00etan.

- Goenatxo II-ri omenaldia, Gurea Udal pilotalekuan, 18:30ean.

7 XX. Taldez-talde. Musika Bandaren kalejira eta kontzertua, 12:30ean.

- Teklarekiko musika tresna historikoen kontzertua, Intsausti jauregian, 11:30ean.

10 Bizkargi Musika eskolako ikasleen gitarra entzunaldia, Elkarguneko Oteiza aretoan, 18:30ean.

- Gaztanenea Formakuntza Zentroko Jarduera alemanez, 19:00etan. Doakoa eta irekia. "Das Leben der Anderen" filma, Zollner Simonek gidatuta.

11 Korrika txikia.

- 16:30ean, ikasleak, ikastetxeetatik aterako dira.

- Plazan amaierako ekitaldia egingo da. Bertan, mezu irakurketa, bertso eta koreografia lehiaketako irabazleek beren dantza eskainiko dute.

- 17:00etatik aurrera, Ion Elorzak, 'show' bat eskainiko du eta ondoren txokolatada egongo da.

- Gaztanenea Formakuntza Zentroko Jarduera ingelesez: pintxo-potea, Olwen Christine jatorrizko hiztunak gidatuta. Bilkura: 19:30ean Gaztanenea Zentroko sarreran.

12 Korrika, 09:00ak inguruan pasatuko da Azkoititik.

13 "Ene Kantak" musika ikuskizuna, 17:00etan, Baztartxo antzokian.

- Azkoitiko Udala eta Ume Blem Ble tarbernarien elkarteak antolatuta, Huntza taldearen kontzertua, 23:00etan, Herriko plazan.

18tik 22ra Aste Santuak.

27 Haurren danborrada, Balda plazatik abiatuta, 17:30etik aurrera.

apirilak 19high life (forum)

ORDUTEGIAOstiraletan: 22:00etan

Zapatuetan: 22:00etan

Igande eta jaiegunetan: 19:30ean

*Umeen zinema: 17:15ean

Astelehenetan: 20:00etan

maxixatzen.eus

32 maxixatzen.eus

Hemen daKorrika - maxixatzen.tok-md.com€¦ · argudio moduan denok darabiltzagula erdarakadak,...

Documents

Transcript of Hemen daKorrika - maxixatzen.tok-md.com€¦ · argudio moduan denok darabiltzagula erdarakadak,...