Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y...

47
Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y perspectivas de futuro Gabriel Capellá. Hereditary Cancer Program Institut Català d’Oncologia-IDIBELL e-mail: [email protected] Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Transcript of Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y...

Page 1: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y perspectivas de futuro

Gabriel Capellá. Hereditary Cancer Program Institut Català d’Oncologia-IDIBELL e-mail: [email protected]

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 2: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 3: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

TODOS QUEREMOS UNA MEDICINA INDIVIDUALIZADA

QUEREMOS UNA MEDICINA QUE NOS TRATE COMO PERSONAS

•Trato amable, cálido •Que nos hagan sentirnos importantes •Que nos conozcan •Que sepan “de que pie calzamos”

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 4: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

X. Estivill - 2000

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 5: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

MEDICINA PERSONALIZADA

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 6: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 7: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Las mutaciones que se acumulan durante el proceso de carcinogénesis confieren a las células malignas ventajas de crecimiento y supervivencia a través

de la adquisición de nuevas capacidades.

El cáncer, una enfermedad genética (casi siempre somática)

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 8: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Epitelio normal

Epitelio hiperproliferativo Focos de criptas aberrantes

Adenoma pequeño

Adenoma grande

Cáncer de colon

Mutaciones

APC Mutaciones

K-ras

Mutaciones

p53

Pérdida

del 18q

Sobreexpresión

COX-2

Mutaciones

MMR genes

(germinal)

Hipometilación

Mutaciones

MMR genes

(somáticas)

La carcinogénesis es un proceso secuencial Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 9: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Advances in sequencing technologies and human

genomics

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 10: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

El número de alteraciones genéticas driver o funcionalmente claras es menor

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 11: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Estamos modificando la clasificación del cáncer

Bettington et al. Histopathology 2013, 62:367-86

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 12: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Estamos modificando la clasificación del cáncer Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 13: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Esta revolución está marcada por el desarrollo tecnológico

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 14: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

En primera instancia unas pocas (o no tan pocas) alteraciones genéticas a la vez

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 15: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

HOTSPOT GENOTYPE AS PREDICTIVE ANTIEGFR BIOMARKER Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 16: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

KRAS mutation analysis as routine for patient selection

Name Method

Codons Analytical sensitivity

Therascreen ARMS Codons 12,13 ~1%

Cobas TaqMelt™-based PCR

Codons 12,13,61

~1-5%

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 17: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Extended genotype to improve patient selection Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 18: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

PIK3CA testing

NRAS testing

BRAF testing

KRAS testing

RR: 22.9%

RR: 35.0%

RR: 37.4%

RR: 38.7%

Qu

adru

ple

WT 4

8 %

Mu

tation

rate 3

8.7

%

Mu

tation

rate in

KR

AS W

T 8.1

%

Mu

tation

rate in

KR

AS/B

RA

F WT 5

%

RR: 40.3 %

Mu

tation

rate in

KR

AS/B

RA

F/NR

AS W

T 11

%

The sequential addition of extended genotypes identifies more resistant patients

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 19: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Examples of tumor molecular targets for prognostic and predictive biomarker assays commercially available and used in clinical practice.

Parkinson D R et al. Clin Cancer Res 2014;20:1428-1444

©2014 by American Association for Cancer Research

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 20: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Examples of tumor molecular targets for prognostic and predictive biomarker assays commercially available and used in clinical practice. Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 21: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Improved drug-biomarker development paradigms: marriage of drug-biomarker development

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 22: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Esta tecnología tiene otras aplicaciones importantes: paneles farmacogenómicos

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 23: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Genotyping and genomic profiling in personalized medicine: a scientific revolution of cancer molecular diagnosis and treatment.

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 24: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Genotyping and genomic profiling in personalized medicine: attempting to capture tumor heterogeneity

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 25: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

AIM

To develop a variant discovery pipeline for detection of somatic mutational metrics (Mutational Load and Distribution Analysis) in a narrow spectrum of selected loci in gastrointestinal tumors

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 26: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

PATIENTS AND SAMPLES

30 amplicons (4 KRAS, 1 BRAF, 4 EGFR, 3 CDKN2A, 16 TP53

and 2 PI3KCA)

7 paired tumor/normal CRC 7 colorectal adenomas

21 pancreatic carcinoma 6 non-matched normal pancreas

Roche 454 GS FLX-TI platform

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 27: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Si quieres contar (cuantitativo) debes ser capaz de cubrir con la misma eficiencia todos los exones analizados

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 28: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Los algoritmos de análisis de los datos son fundamentales e incluyen aspectos técnicos y de impacto

funcional (anotación) de las variantes

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 29: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Variantes detectadas en muestras de colon Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 30: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Variantes detectadas en muestras de páncreas Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 31: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

La carga mutacional ayuda (parcialmente) a clasificar lesiones

Number of samples

Average Number of

Variants

Average Mutational

Load (‰ alleles)

P value vs Normal Mucosa

P value vs Adenoma

COLON

Normal Mucosa 6 24.83 11.37 Adenoma 6 41.43 28.39 0.2343 Carcinoma 7 130.57 86.12 0.0012 0.0111

PANCREAS Normal Pancreas 6 45.5 21.33

Pancreatic Carcinoma

21 106.57 51.13 0.0240

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 32: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

La distribución de esta carga mutacional refina la clasificación

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 33: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

La distribución de esta carga mutacional refina la clasificación

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 34: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

La distribución de esta carga mutacional sugiere la existencia de 2 grupos de cáncer de páncreas

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 35: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Genotyping and genomic profiling in personalized medicine: a scientific revolution of cancer molecular diagnosis and treatment.

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 36: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Sub-exoma de >100 genes

≈ 9 Tipos de Rasopatías

Facomatosis

≈ 40 Tipos de Cánceres Hereditarios

¿Por qué tantos genes a la vez?

Heterogeneidad genética

Solapamiento clínico entre diferentes entidades

¿Nos puede ayudar a buscar genes modificadores de la severidad en

cuanto a neoplasias desarrolladas?

Mosaicismo

Diagnóstico genético Cáncer Hereditario con NGS Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 37: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Los paneles con genes del cáncer basados en NGS están en centros académicos.... Y en el mercado

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 38: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Son de composición variable pero con un gran componente común

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 39: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

… pero esto ya está quedando obsoleto ¡?

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 40: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Sequencing Buccal swab or

Blood

Sequencing Tumor Board

Disclosure of Results

Genetic Counselor

Analysis 1) Actionable Results? 2) Incidental Results?

Informed Consent

Tumor Biopsy

Genetic Counseling

MI-ONCOSEQ / USC Precision Cancer Care

… ya analizamos o el exoma o todo el genoma

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 41: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Esta revolución ya está aquí ¿Cuáles son los retos del futuro?

Li T et al. JCO 2013;31:1039-1049

©2013 by American Society of Clinical Oncology

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 42: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Cancer Genetic Counseling

Cancer Genomic Counseling

Reto 1: Estar preparados para comunicar resultados inesperados

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 43: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

http://www.egappreviews.org

El uso rutinario de las tecnologías

de última generación es atractivo,

pero exige exactitud , ensayos

simples, instrumentación de

precio razonable, rendimiento

flexible, tiempo corto de

entrega y análisis e

interpretación simple

Reto 2: Desarrollar estrategias flexibles para su incorporación en la clínica

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 44: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Outputs Muestras en parafina

Perfiles moleculares

Potenciales tratamientos personalizados

Bases de datos

Ensayos clínicos

Descobriment de fàrmacs

Reto 3: el DNA no debe patrimonializar la medicina personalizada

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 45: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

• La identificación de perspectivas biológicas y clínicas de complejidad sin precedentes

• Traducción a la clínica: ¿Qué y Cómo?

– Genoma vs “subpanel”

– Plataformas para generar e interpretar información

• Integración de la perspectiva genómica en el contexto clínico (circuitos, información clínica y genética)

• Almacenamiento de Datos

• Aspectos bioéticos

• Coste no trivial

CLL Genome Consortium Retos

Reto 4: Aprender de los que están en vanguardia

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 46: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

Programa Cáncer Hereditario – ICO Programa Conjunto ICO-IMPPC Cáncer Hereditario

2009SGR290

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014

Page 47: Hacia una medicina personalizada del càncer: presente y ...labclin2014.pacifico-meetings.com/images/site/PDFLabclin2014/Wor… · Hacia una medicina personalizada del càncer: presente

www.iconcologia.net

Institut Català d’Oncologia

ICO l’Hospitalet Hospital Duran i Reynals Gran Via de l’Hospitalet, 199-203 08907 l’Hospitalet de Llobregat

ICO Badalona Hospital Germans Trias i Pujol Ctra. del Canyet s/n 08916 Badalona

ICO Girona Hospital Doctor Trueta Av. França s/n 17007 Girona

Congreso Nacional del Laboratorio Clínico 2014