GUÍA DOCENTE 2019-20 - USC · Kuhn ata os inicios do século XXI. • O módulo se complementa coa...
Transcript of GUÍA DOCENTE 2019-20 - USC · Kuhn ata os inicios do século XXI. • O módulo se complementa coa...
1
GRAO EN FILOSOFÍA | 3º CURSO
GUÍA DOCENTE | 2019-20
FILOSOFÍA DA CIENCIA I
1. DATOS DESCRIPTIVOS DA MATERIA
1.1. DATOS BÁSICOS
NOME DA MATERIA: Filosofía da Ciencia I
CÓDIGO: G5031324
TIPO DE MATERIA: Obrigatoria
CURSO: 3º
Nº DE CRÉDITOS: 6 ECTS (desglosados en: 24 h. de clases teóricas ou expositivas;
24 h. de clases interactivas; 3 h. de titorías de grupo; 99 h. de traballo persoal do/da
estudante).
LUGAR: Facultade de Filosofía, Praza Mazarelos s/n
2
DESCRIPCIÓN DO CONTIDO: Consiste no estudo dalgunhas da principais correntes e
autores da Filosofía de la Ciencia desde a institucionalización desta disciplina no ensino
superior a través de algunhas universidades centroeuropeas na década dos anos 20 do
século XX. Se comeza situando a materia en realización a algúns precedentes
inmediatos de finais do século XIX e comezos do XX. Para pasar a considerar a
concepción neopositivista, a concepción popperiana e algunhas propostas dos enfoques
historicistas ata a primeira fase da concepción kuhniana da ciencia. Trátase dunha
materia que ten continuidade na materia de 4º FILOSOFÍA DE LA CIENCIA II, na que
está previsto tratar desde a concepción da ciencia de Kuhn ata enfoques de finais do
século XX e comezos do XXI.
1.2. PRERREQUISITOS:
Ningún, aínda que se recomenda ter cursado a materia Pensamento Filosófico e
Científico de 2º de Filosofía e ter certa familiaridade coa lóxica clásica de primeiro orde
(contidos correspondentes a Lóxica Elemental).
1.3. IMPARTICIÓN:
Responsable: Prof. Dr. José L. Falguera
Lingua na que se imparte: Castelán
1.4. TITORÍAS:
Despacho do profesor responsable da materia.
O horario de titorías determínase ao comenzo de cada curso e figurará na porta do
despacho do profesor responsable da materia.
Titorías de grupo: Ao longo do curso organizaranse tres sesións dunha hora para grupos
pequenos de alumnos (segundo o número de grupos previsto no POD para titorías de
grupo), previas as catro probas a realizar para a avaliación continua. Nas titorías de
grupo se aclararán dubidas acerca dos contidos da materia. Nestas sesións se poderá
analizar respostas dos/as alunos/as aos cuestionarios facilitados na Aula Virtual para o
seguimento da materia.
Poden formularse consultas por correo electrónico á dirección: [email protected]
3
2. SENTIDO DA MATERIA NO PLAN DE ESTUDOS
2.1. BLOQUE FORMATIVO
A materia Filosofía da Ciencia I integrase no módulo de FILOSOFÍA DA CIENCIA.
Por outra banda, sendo parte do conxunto de contidos que conforman o título de grao en
FILOSOFÍA, relaciónase dun xeito máis estreito con materias dos seguintes módulos:
- METAFÍSICA E TEORÍA DO COÑECEMENTO, en especial polo que
concirne as materias de Teoría do Coñecemento I e II .
- LÓXICA E RETÓRICA, con conexións con todas as materias deste módulo.
- FILOSOFÍA DA LINGUAXE, con vínculos a todas as materias deste módulo.
- FILOSOFÍA DA LINGUAXE E DA MENTE, con vínculos a todas as materias
deste módulo.
2.2. PAPEL DA MATERIA NO BLOQUE E NO CONXUNTO DO PLAN DE
ESTUDOS
Filosofía de la Ciencia I forma parte do módulo de FILOSOFIA DA CIENCIA,
integrado por tres materias obrigatorias (Pensamento Filosófico e Científico, Filosofía
da Ciencia I y Filosofía da Ciencia II) e unha optativa (Filosofía e Intelixencia
Artificial).
• Normalmente, o/a estudante de Filosofía da Ciencia I debe ter estudado, e é
recomendable que así o faga, a materia Pensamento Filosófico e Científico (1er
Módulo: Metafísica e Teoría do
Coñecemento
Módulo: Lóxica e Retórica
Módulo: Filosofía da Linguaxe
e da Mente
Módulo: Filosofía da Ciencia
FILOSOFÍA DE LA CIENCIA I
4
curso), a través da cal tería adquirido un coñecemento das ideas principais e dos
descubrimentos obtidos a través da Historia da Ciencia.
• Como continuación, o/a estudante cursará Filosofía de la Ciencia II (4º curso),
cuxo programa completa o panorama histórico da filosofía da ciencia desde
Kuhn ata os inicios do século XXI.
• O módulo se complementa coa materia optativa Filosofía e Intelixencia
Artificial (3ro curso).
No seguinte esquema pódese ver a trama de relacións entre as materias do módulo.
Por outra parte, Filosofía da Ciencia I, sendo parte dos contidos formativos
imprescindibles do GRADO EN FILOSOFÍA, ten especial relación cos módulos siguintes:
Pensamento Filosófico e Científico
Módulo: Filosofía da Ciencia
Filosofía da
Ciencia I
Filosofía e Intelixencia
Artificial
Filosofía da Ciencia II
5
- METAFÍSICA E TEORÍA DO COÑECEMENTO, e de modo moi específico
coas materias Teoría do Coñecemento I y II deste módulo.
- LÓXICA E RETÓRICA, e con todas as materias que o integran, e
- FILOSOFÍA DA LINGUAXE E DA MENTE, e con todas as materias que o
integran.
2.3. INTERESE DA MATERIA PARA A FUTURA PROFESIÓN
Como xa se indica na xustificación do título de GRADO EN FILOSOFÍA da Universidade
de Santiago de Compostela, o destino laboral dos titulados en FILOSOFÍA ven sendo
tradicionalmente a docencia, sea no ensino de secundaria, sexa no nivel universitario.
Sen embargo, hoxe en día as saídas estanse diversificando progresivamente, podendo os
estudantes desenvolver actividades profesionais en varios campos. Por suposto, tamén
hai que contar coa actividade investigadora propia deste ámbito. En todo caso, os
estudos de FILOSOFÍA proporcionan cando menos dúas características que sen dúbida
resultan útiles e desexables tanto nos estudos humanísticos como nos estudios de
ciencias naturais, a saber, capacidade de análise dos problemas e dos discursos, así
como capacidade de reflexión crítica e habilidade co manexo de argumentos. Materias
como Filosofía da Ciencia I acentúan y afianzan aínda máis estas características e as
canalizan cara ao estudo crítico da estrutura da ciencia e da metodoloxía científica. En
concreto, Filosofía de la Ciencia I dota ao/á estudante dun panorama histórico das
principais correntes en Filosofía da Ciencia desde a concepción neopositivistas ata as
propostas iniciais de Kuhn.
3. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DA MATERIA
3.1. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS RELACIONADOS COS
COÑECEMENTOS E HABILIDADADES A ADQUIRIR NA MATERIA
De xeito xeral, consonte ao previsto para o título de grao:
- Que os estudantes posúan e comprendan os coñementos propios da Filosofía da
Ciencia, con referencia a aportacións investigadoras recentes.
6
- Que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver
problemas no ámbito da Filosofía da Ciencia.
- Que coñezan as concepcións, os métodos propios da Filosofía da Ciencia,
seguindo a súa historia e as súas formulacións contemporáneas.
De maneira específica polo que concirne aos contidos da materia:
- Que os estudantes alcancen unha comprensión de problemas epistémicos,
semánticos, ontolóxicos e de estrutura dos produtos cognoscitivos da ciencia.
Alcánzanse eses obxectivos e competencias co conxunto de actividades previstas para o
seguimento da materia.
Avalianse estes obxectivos e competencias a través das probas previstas para a
avaliación continua ou, no seu caso, para quen deba facer o exame final (nalgunha das
oportunidades).
3.2. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS RELACIONADAS CO DOMINIO
DAS FERRAMENTAS DE APRENDIZAXE OU DE FORMACIÓN
De xeito xeral:
- Que os estudantes sexan capaces de transmitir eses coñecementos, as ideas,
cuestións e solucións tomadas en consideración, tanto a un público xeral como a
aquel interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas.
A contestación dos cuestionarios dispoñibles na Aula Virtual permitirá
desenvolver esa competencia no que ten que ver coa á transmisión
escrita; tamén as probas escritas, e no seu caso o exame final. As sesións
de seminario interactivo e as titorías de grupo permitirán desenvolver
esas competencias no que ten que ver á transmisión oral. Probas,
seminarios interactivos e titorías de grupo serán elementos para a
avaliación continua de dita competencia.
- Que estean capacitados para continuar a súa formación en Filosofía e/ou en
outros campos do saber, cun elevado grao de autonomía.
- Que teñan habilidades para recoñecer, nos diversos saberes e na práctica.
7
- Que saiban explicar eses coñecementos e estar en condiciones de aprender a
ensinalos.
- Que saiban ampliar e podan desenvolver ulteriormente eses coñecementos por
medio da investigación.
- Que saiban aplicar eses coñecementos dentro e fora do ámbito filosófico.
A superación da materia enténdese que supón unha contribución á
adquisición das anteriores competencias.
- Que melloren a capacidade para analizar e sintetizar, argumentar racionalmente.
- Que saiban expresarse, comunicar, debater e dialogar.
- Que desenvolvan a capacidade para organizar a información, tomar decisións,
formular e resolver problemas.
A contestación dos cuestionarios dispoñibles na Aula Virtual permitirá
desenvolver as anteriores competencias. A súa avaliación se poderá
realizar a través da participación nas sesións de seminario interactivo e
nas titorías de grupo, e finalmente reflictirase nas probas, e no seu caso
no exame final.
De maneira mais específica:
- Que os estudantes adquiran ou melloren as destrezas na análise de problemas e
de textos.
- Que mellore as capacidades e destrezas argumentativas.
Ten especial relevancia para amosar a adquisición das anteriores
competencias específicas que unha das probas para a avaliación continua
consistan en comentarios de texto.
- Que mellora as capacidades e destrezas expositivas e expresivas (oral e escrita).
Sesións de seminario interactivo, titorías de grupo, a preparación dos
cuestionarios e as probas (e no seu caso o exame final) han de ser
elementos a través dos que os/as alumnos/as contribuian a amosar a
adquisición da anterior competencia específica.
8
3.3. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS VINCULADOS A VALORES OU
ACTITUDES
De xeito xeral:
- Que os estudantes na súa actividade profesional e actuación persoal, difundan e
apliquen os principios do respecto e a promoción dos dereitos fundamentais das
persoas, a igualdade entre as persoas, e os principios de accesibilidade universal
e desenvolvemento para todos, e os valores democráticos e dunha cultura de paz.
- Que desenvolvan o razoamento crítico e o compromiso ético.
- Que desenvolvan o sentido social, fomentando a cooperación e a mediación.
- Que desenvolvan a capacidade de reacción e o espírito construtivo:
proactividade, inventiva, creatividade, laboriosidade e adaptabilidade en
contextos cambiantes, problemáticos e/ou adversos.
De maneira máis específica:
- Adquisición de destrezas para o debate público, a tolerancia e os valores
cooperativos e democráticos.
As sesións de seminario interactivo e as titorías de grupo serán
especialmente relevantes para contribuír a adquirir esas competencias.
3.4. COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
Se pretende tamén que o/a estudante adquira un Coñecemento instrumental de linguas
estranxeiras (en especial inglés), así como un Coñecemento instrumental das
tecnoloxías da información e da comunicación
O uso da aula virtual debe contribuír á parte das competencias
transversais relacionadas coas tecnoloxías da información e da
comunicación. O posible uso de bibliografía en lingua inglesa debe
contribuír á parte das competencias transversais relacionada con linguas
estranxeiras.
9
4. CONTIDOS DA MATERIA
4.1. DESCRITORES DA MATERIA NO PLAN DE ESTUDOS
Estudo dos principais fitos na historia da Filosofía da Ciencia, desde os precedentes da
institucionalización desta disciplina –institucionalización coincidente co xurdimento do
neopositivismo– ata o xurdimento das propostas historicistas –con aportacións como as
de Toulmin, Hanson e Kuhn (1ª fase)–.
4.2. ESTRUTURA DOS BLOQUES DE CONTIDOS
BLOQUE I: Introdutorio
Tema 1: Ciencia, metaciencia e filosofía da ciencia.
BLOQUE II: Enfoques clásicos
Tema 2: Concepción neopositivista.
Tema 3: Concepción popperiana.
BLOQUE III: Enfoques historicistas (1ª parte)
Tema 4: Toulmin e a concepción clásica da ciencia.
Tema 5: N. R. Hanson: observación e teorías.
Tema 6: A concepción kuhniana de la ciencia (1ª fase).
4.3. Bloques e unidades de contido
T 1 T 2 T 3 T 4 T 5 T 6
Bloque I
Bloque II
Bloque III
10
BLOQUE I:
1. Sentido do bloque
O presente bloque ven dado por un único tema que a modo de introdución sirve para
presentar a materia.
2. Epígrafes
Tema I: Ciencia, metaciencia e filosofía da ciencia.
1.1 Ciencia como actividade: produtos cognoscitivos e prácticas científicas.
1.2 A filosofía da ciencia como disciplina metacientífica.
1.3 Orixe histórico da filosofía da ciencia.
1.4 Mapa histórico da filosofía da ciencia e caracterización das distintas
concepcións.
3. Materiais ou referencias
- Lectura a facer:
MOULINES, C. U., Pluralidad y recursión Alianza Editorial, Madrid, 1991,
Cap. I (I.1 a I.3), pp. 13 a 67.
- Tarefa escrita en relación coa lectura.
- Texto complementario (para lectura) sobre “Concepción da materia: Ciencia,
Metaciencia y Filosofía da Ciencia”.
T 1 T 2 T 3 T 4 T 5 T 6
Bloque I
Bloque II
Bloque III
11
4. Método de traballo
No primeiro tema do programa o profesor responsable da materia fará unha
presentación xeral da materia. Os estudantes deberán complementar dita presentación
coa lectura e traballo persoalizado do texto de Moulines indicado no anterior apartado.
5. Referencias bibliográficas
BROWN, H.: (1977): Perception, Theory and Commitment. The New Philosophy of
Science, Chicago, Precedent Publ. (vers. cast.: La nueva filosofía de la ciencia,
Madrid, Tecnos, 1983.
BUNGE, M.: (1967): Scientific Research, New York, Springer (2 vols.). (vers cast.: La
investigación científica, Barcelona, Ariel, 1969).
CHALMERS, A. F. (1976): What is this thing Called Science?, University of
Queensland Press. (vers. cast.: ¿Qué es esa cosa llamada ciencia?, Madrid,
Siglo XXI, 1982).
DIEZ, J. A. y MOULINES, C. U. (1997): Fundamentos de filosofía de la ciencia,
Barcelona, Ariel.
ECHEVERRIA, J. (1995): Filosofía de la ciencia, Madrid, Akal.
------- (1999): Introducción a la metodología de la ciencia. La filosofía de la ciencia del
siglo XX, Madrid, Cátedra. (ed. ampliada de ECHEVERRÍA, J. (1989)).
ESTANY, A. (1993): Introducción a la filosofía de la ciencia, Barcelona, Crítica.
HEMPEL, C. G. (1965): Aspects of Scientific Explanation and Other Essays in the
Philosophy of Science, New York, Free Press. (vers. cast.: La explicación
científica: estudios sobre filosofía de la ciencia, Buenos Aires, Paidos, 1979).
------- (1966): Philosophy of Natural Science, Englewood Cliffs, Prentice Hall. (vers.
cast.: Filosofía de la ciencia natural, Madrid, Alianza, 1973).
LOSEE, J. (1972): A Historical Introduction to the Philosophy of Science, Oxford,
Oxford University Press. (vers. cast.: Introducción histórica a la filosofía de la
ciencia, Madrid, Alianza, 1976).
12
RIVADULLA, A.: (1984): Filosofía actual de la ciencia, Madrid, Ed. Nacional. (2ª.
ed., Madrid, Tecnos, 1986).
SUPPE, F. (1974): The Structure of Scientific Theories, Chicago, University of Illinois
Press. (vers. cast.: La estructura de las teorías científicas, Madrid, Ed. Nacional,
1979).
SMART, J.: Between Science and Philosophy, New York: Random House, 1968 (vers.
cast.: Entre ciencia y filosofía, Madrid, Tecnos, 1975.
BLOQUE II:
1. Sentido do bloque
Neste bloque trabállanse as concepcións clásicas da Filosofía da Ciencia, e dicir, os
enfoques desenvoltos na primeira metade do século XX coa institucionalización da
disciplina en centros universitarios de Europa e América do Norte. En concreto trátase
de coñecer algunhas das ideas destacables das propostas neopositivistas e das propostas
popperianas.
2. Epígrafes
Tema 2: Concepción neopositivista.
2.1 Introdución histórica, introdución doutrinal e presupostos xerais da
concepción neopositivista da ciencia.
2.2 A estrutura da ciencia na concepción neopositivista.
2.2.1 Estrutura axiomática das teorías científicas.
2.2.1.1 Do positivismo lóxico ao empirismo lóxico: a linguaxe da
ciencia e as súas implicacións epistemolóxicas.
2.2.1.2 A versión final da concepción neopositivista: a concepción
herdada.
2.3 O desenvolvemento científico no marco da concepción neopositivista:
redución de teorías.
13
Tema 3: Concepción popperiana.
3.1 Popper e o neopositivismo.
3.2 A inducción e o problema da demarcación.
3.2.1 O antiinductivismo de Popper
3.2.2 O método hipotético deductivo en Popper.
3.2.3 A falsabilidade como criterio de demarcación.
3.2.4 Enunciados básicos e falsación.
3.3 As teorías científicas.
3.3.1 Estrutura das teorías científicas.
3.3.2 Carácter conxetural das teorías científicas.
3.4 A tese do terceiro mundo e o realismo crítico.
3.5 Desenvolvemento científico como eliminación de errores e aproximación á
verdade.
3. Materiais ou referencias
Tema 2
- Lecturas a facer:
Hempel, C. "Criterios empiristas de significación cognoscitiva: problemas y
cambios", en HEMPEL, C.: La explicación científica, Paidós, Buenos Aires,
1996, cap. IV.
Carnap, R. "El carácter metodológico de los conceptos teóricos", en OLIVE,
León y Ana Rosa PEREZ RANSANZ (compiladores): Filosofía de la ciencia:
teoría y observación, México, Ed. S. XXI, 1989, pp. 71 - 115
Nagel, E. La estructura de la ciencia, Paidós, Buenos Aires, 1968, pp. 310-335.
- Tarefa escrita: Contestar cuestionarios acerca das lecturas.
14
Tema 3
- Lecturas a facer:
Popper,K.: La lógica de la investigación científica, Madrid, Tecnos, 1962. (pp.
27-47 y 289-294).
Popper,K.: "Tres concepciones sobre el conocimiento humano", ensayo recogido
como C. III en Conjeturas y refutaciones. El desarrollo del conocimiento
científico, Buenos Aires, Paidos,1983 (pp.116-141).
Popper,K.: "La verdad, la racionalidad y el desarrollo del conocimiento
científico", ensayo recogido como C. X en Conjeturas y refutaciones. El
desarrollo del conocimiento científico, Buenos Aires, Paidos, 1983. (pp.251-
289).
Popper,K.: "Apéndice. Algunas notas técnicas", recogido en Conjeturas y
refutaciones. El desarrollo del conocimiento científico, Buenos Aires, Paidos,
1983. (pp. 459-492).
Popper,K.: "Epistemología sin sujeto cognoscente", ensayo recogido como C.III
en Conocimiento objetivo, Madrid, Tecnos, 1982. (pp. 106-144).
- Tarefa escrita: Contestar cuestionarios acerca das lecturas.
4. Método de traballo
Nas clases expositivas o profesor fará presentacións iniciais de cada un dos temas e epígrafes.
O/A estudante deberá complementar a presentación coa lectura e traballo persoalizado dos
textos. Poñerase como tarefa obrigatoria contestar cuestionarios para cada un dos temas. As
clases interactivas se reservarán para a presentación dos contidos das lecturas obrigatorias e para
preguntas e debates acerca deses textos, para o cal será útil o traballo feito contestando os
cuestionarios. As sesións de titorías de grupo servirán para aclarar dubidas sobre os contidos en
grupos pequenos. O mesmo método se seguirá nos siguintes bloques.
3. Referencias bibliográficas
Tema 2
ACHINSTEIN, P. (1963): “Theoretical Terms and Interpretation”, en British Journal
for the Phil. of Science, 14, pp. 89-105.
15
(1964): “On the Meaning of Scientific Terms”, Journal of Philosophy, 61, pp. 475-510.
(1965a): “The Problem of Theoretical Terms”, en American Philosophical Quarterly, 2,
pp. 193-203.
ACHINSTEIN, P. y S. BARKER (eds.): The Legacy of Logical Positivism, Baltimore,
Johns Hopkins University Press, 1969.
ADORNO, T. : La disputa del positivismo en la sociología alemana, Ed. Grijalbo,
Barcelona, 1973.
AYER, A.J. (1946): Language, Truth and Logic, London, Gollanez, (1936). (vers. cast.:
Lenguaje, verdad y lógica, Barcelona, Martínez Roca, 1971).
--------- (ed.) (1959): Logical Positivism, New York, Free Press. (vers. cast.: El
positivismo lógico, Madrid, F.C.E., 1965).
--------- (1963): “What is a Law of Nature?”, en AYER, A. J. (1963): The Concept of a
Person, MacMillan, London (Vers. cast.: “¿Qué es una Ley de la Naturaleza?”,
en AYER: El concepto de persona, Seix Barral, Barcelona, 1969, pp. 255-285).
BOHNERT, H. G.: "In Defensa of Ramsey's Elimination Method", en The Journal of
Philosophy, LXV, 1968, pp. 275-281.
BOYD, R. N.: "The Logician's Dilema: Deductive Logic, Inductive Inference and
Logical Empiricism" en Erkenntnis, 22, 1985, pp. 197-253.
BRAITHWAITE, R. B. (1953): Scientific Explanation, Cambridge, Cambridge
University Press. (vers. cast.: La explicación científica, Madrid, Tecnos, 1965.
CARNAP, R. (1923): “Uber die Aufgabe der Physic und die Audwendung des
Gründsatze der Einfachstheit”, Kant-Studies, 28, pp. 90-107.
--------- (1928): Der Logische Aufbau der Welt, Berlín, Welkreis-Verlag. (Vers. cast.:
La construcción lógica del mundo, México, UNAM, 1988).
--------- (1930-31): “Die alte und die neue Ligig”, en Erkenntnis, I, pp. 12-26. (vers.
cast. “La antigua y la nueva lógica”, en AYER (1959), pp. 139-152).
16
--------- (1931): “Überwindung der Metaphysik durch Logische Analyse der Sprache”,
en Erkenntnis, 2, pp. 219-241. (vers. cast.: “La superación de la metafísica
mediante el análisis lógico del lenguaje”, en AYER (1959), pp. 66-87).
--------- (1932-33a): Psycologie in Physilalischer Sprage”, en Erkenntnis, 3, pp. 107-
142. (ver. Cast.: “Psicología en lenguaje fisicalista”, en AYER (1959), pp. 171-
204).
--------- (1932-33b): “Ueber Protokollsätze”, en Erkenntnis, 3, pp. 177-228.
--------- (1934a): Logische Syntax der Sprache, Viena, Springer. (vers. util.: The Logical
Syntax of Language, London, Routledge and Kegan Paul, 1937).
--------- (1934b): The Unity of Science, London, Kegan Paul.
--------- (1935): Philosophy and Logical Syntax, London Kegan Paul, (vers. cast.:
“Filosofía y sintaxis lógica”, en MUGUERZA, J.(1974), pp.294-337).
--------- (1936-37): “Testability and Meaning”, en Philosophy of Science, 3, (1936), pp.
420-468, y 4, (1937), pp. 1-40.
--------- (1939): Foundations of Logic and Mathematics, Chicago, University of
Chicago Press. (vers. cast.: Fundamentos de lógica y matemáticas, Madrid,
Taller Ediciones, 1975).
--------- (1956): “The Methodological Character of Theoretical Concepts”, en H. FEIGL
y N. SCRIVEN (1956), pp. 38-76. ( vers. cast.: “El carácter metodológico de los
conceptos teóricos”, en OLIVÉ, L. y PÉREZ RANSANZ, A. R. (1989), pp. 70-
115.
--------- (1963a): “Reply to K. R. Popper on the Demarcation between Science and
Metaphysics”, en SCHILPP, P. (ed.) (1963).
--------- (1963b): “Intellectual Autobiography”, en P. SCHILPP (ed.): The Philosophy of
Rudolf Carnap. La Salle, Oper Court. (vers. cast.: Autobiografía intelectual,
Barcelona-Buenos Aires-México, Ediciones Paidós, 1992).
--------- (1966): Philosophical Foundations of Physics, New York, Basic Books. (vers.
cast.: Fundamentación lógica de la Física, Buenos Aires, Sudamericana, 1969).
17
CRAIG, W. (1953): “On Axiomatizability within a System”, en Journal of Symbolic
Logic, 18, pp. 30-32.
--------- (1956): “Replacement of Auxiliary Expression”, en Philosophical Review, 65,
pp. 38-55.
FEIGL, H. (1969): The Origin and Spirit of Logical Positivism”, en ACHINSTEIN
AND BARKER (1969), pp. 323-352. (vers.cast.: “Origen y espíritu del
positivismo lógico”, en Teorema, IX (1979). También en Cuadernos Teorema,
nº. 29, pp. 1-36)
FEIGL, H. y S. TOULMIN (1981): El legado del positivismo lógico, Cuadernos
Teorema, nº. 29.
HEMPEL, C. G. (1950a): “Problems and Changes in the Empiricist Criterion of
Meaning”, en Revue Internationale de Philosophie, 11, pp. 41-63. (vers. cast.:
"Problemas y cambios en el criterio empirista del significado", en AYER, A.
(ed.) (1959), pp. 115-136.
--------- (1951): “The Concept of Cognitive Significance: A Reconsideration” en
Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences, 80, pp. 61-77.
--------- (1952): “Fundamentals of Concept Formation in Empirical Science”, en
International Encyclopedy of Unified Science, II, 7. Chicago, Chicago
University Press. (vers. cast.: Fundamentación de la formación de conceptos en
la ciencia empírica, Madrid, Alianza, 1988).
--------- (1958): “The Theoretician’s Dilemma”, en FEIGL,F., M. SCRIVEN y G.
MAXWELL (eds.) (1958). (vers. cast.: “El dilema del teórico”, en HEMPEL
(1965), pp. 177-231).
--------- (1963): “Implications of Carnap’s Work for the Philosophy of Science”, en A.
SCHILPP (1954), pp. 685-709.
--------- (1965): Aspects of Scientific Explanation and Other Essays in the Philosophy of
Science, New York, Free Press. (vers. cast.: La explicación científica: estudios
sobre filosofía de la ciencia, Buenos Aires, Paidos, 1979).
18
--------- (1966): Philosophy of Natural Science, Englewood Cliffs, Prentice Hall. (vers.
cast.: Filosofía de la ciencia natural, Madrid, Alianza, 1973).
HINTIKKA ,J. (ed.) (1975): Rudolf Carnap Logical Empiricist: Materials and
Perspectives, Dordrecht, Reidel.
KRAFT, V. (1950): Der Wiener Kreis, Viena, Springer. (vers. cast.: El círculo de
Viena, Madrid, Taurus, 1966).
MELLOR, D. H. (ed.) (1980): Prospects for Pragmatism: Essays in Memory of F. P.
Ramsey, Cambridge, Cambridge University Press.
NAGEL, E. (1954): Sovereing Reason, New York, Free Press. (vers. cast.: Razón
soberana y otros escritos de Fª. de la ciencia, Madrid, Tecnos, 1966).
--------- (1961): The Structure of Science, New York, Harcourt & Brace. (vers. cast.: La
estrutura de la ciencia, Buenos Aires, Paidos, 1968).
NEURAT, O. (1983): Philosophical Papers 1913-1946, Dordrecht, Reidel.
NEURATH, O., R. CARNAP y CH. MORRIS (1970): Foundations of the Unity of
Science. Toward an International Encyclopedia of Unified Science, Vol. I & II,
Chicago, The University of Chicago Press.
NEURATH, O. y R. COHEN (ed.) (1973): Empiricism and Sociology, Dordrecht,
Reidel.
OLIVÉ, L. y PEREZ RANSANZ, A.R. (1989): Filosofía de la ciencia: teoría y
observación, México, Ed. S.XXI.
RAMSEY, F. P. (1931): The Foundations of Mathematics, London, Routledge & Kegan
Paul.
SCHEFFLER, I. (1956-57): “Prospects of a Modest Empiricism”, en Review of
Metaphysics, X, pp. 383-400 y 602-625.
--------- (1957): Conditions of Knowledge, Chicago, Foresman.
--------- (1963): The Anatomy of Inquiry. Philosophical Studies in the Theory of Science,
Indianapolis, Hackett Publishing Company.
--------- (1967): Science and Subjetivity, Indianapolis, Bobs Merrill.
19
--------- (1968): “Reflections on the Ramsey Method”, The Journal of Philosophy, 55,
pp. 269-274.
SCHILPP, P. (ed.) (1954): The Philosophy of Rudolf Carnap, La Salle, Open Court (2ª
ed., 1963).
SIMON, H. A. y G. J. GROEN (1983): “Ramsey-Eliminability and the Testability of
Scientific Theories”, en British Journal for the Philosophy of Science, 24, pp.
357-408.
STEGMÜLLER, W. (1970): Theorie und Erfahrung, Berlín-Heidelberg, Springer.
(vers. cast.: Teoría y experiencia, Barcelona, Ariel, 1979).
SUPPE, F. (1972): “What’s Wrong with the Received on the Structure of Scientific
Theories?”, en Philosophy of Science, 39, pp. 1-19.
--------- (1974): The Structure of Scientific Theories, Chicago, University of Illinois
Press. (vers. cast.: La estructura de las teorías científicas, Madrid, Ed. Nacional,
1979).
WAISMANN, F. (1967): Ludwig Wittgenstein und der Wiener Kreis, Oxford, Basil
Blackwell. (vers. cast.: Wittgenstein y el Círculo de Viena, Madrid, F.C.E.,
1973).
WEINBERG, J. R. (1936): An Examination of Logical Positivism, London. (vers. cast.:
Examen del positivismo lógico, Madrid, Aguilar, 1959).
Tema 3
ACKERMAN, R. J. (1976): The Philosophy of Karl Popper, Baltimore, John Hopkins
University Press.
-------- (1985): Data, Instruments and Theory, Princeton, Princeton University Press.
AGASSI, J. (1961): “The Role of Corroboration in Popper’s Methodology”, en
Australasian Journal of Philosophy, 39, pp. 82-91.
-------- (1968): “The Novelty of Popper’s Philosophy of Science”, Intern. Phil. Quart.,
8, pp. 442-463.
20
BOYER, M, SANCHEZ DE ZAVALA, V. y SCHWARTZ, P.(eds.) (1970): Simposio
de Burgos: Ensayos de filosofía de la ciencia en torno a la obra de Sir
K.R.Popper, Madrid, Tecnos.
BUNGE, M. (ed.) (1964): The Critical Approach to Science and Philosophy:
Hommatge to Popper, New York; Free Press.
CHALMERS, P. (1973): "On Learning from our Mistakes", Brit. J. Phil. Sc.,24, 1973.
ECHEVARRIA, J. R. (1970): El criterio de falsabilidad en la epistemología de Karl
Popper, Ed. García del Toro, Madrid, 1970.
HARRÉ, R. (ed.) (1975): Problems of Scientific Revolution, Oxford, Clarendon Press.
HARRIS, J. H. (1974): “Popper’s Definitions of ‘verisimilitude’”, en British Journal for
the Philosophy of Science, 25, pp. 160-166.
KEUTH, H. (1978): "Tarski's Definition of Truh and the Correspondence Theory", en
Phil. of Science, 45 , pp. 420-430.
LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE (eds.) (1965): Problems in the Philosophy of Science,
Amsterdam, North Holland (2ª ed., 1968).
-------- (1970): Criticism and the Growth of Knowledge, Cambridge, Cambridge
University Press. (vers. cast.: La crítica y el desarrollo del conocimiento,
Barcelona, Grijalbo, 1975).
MILLER, D. (1974): “Popper’s Qualitative Theory of Verosimilitude”, en The British
Journal for the Philosophy of Science, 25, pp. 166-177.
-------- (1978): “The Distance between Constituents”, en Synthese, 38, pp. 197-212.
NIINILUOTO, I. (1978b): “Truthlikeness: Comments on Recent Dicussion”, en
Synthese, 38, pp. 281-329.
-------- (1979a): “Degrees of Truthlikeness”, en British Journal for the Philosophy of
Science, 30, pp. 371-376.
-------- (1979b): “Verisimilitude, Theory-Change an Scientific Progress”, en Acta
Philosophica Fennica, XXX (1978), Amsterdam, North Holland.
-------- (1980): “Scientific Progress”, en Synthese, 45, pp. 427-462.
21
-------- (1983): “What shall we do with Verisimilitude?”, en Philosophy of Science East
Lansing, 49:2, pp. 181-197.
-------- (1985): Is Science Progressive? Dordrecht, Reidel.
-------- (1987): Truthlikeness, Dordrecht, Reidel.
-------- (1991): “Realism, Relativism, and Constructivism”, en Synthese, 89, pp.135-
162.
ODDIE, G. (1981): “Verisimilitude Reviewed”, en British Journal for the Philosophy of
Science, 32:3, pp. 237-265.
-------- (1986): Likeness to Truth, Dordrecht, Reidel
O’HEAR, A. (1980): Karl Popper, London, Routledge & Kegan Paul.
-------- (1989): An Introduction to the Philosophy of Science, Oxford, Clarendon Press.
POPPER, K. R. (1935): Logik der Forschung, Viena, Springer. (Vers. ingl. revisada:
The Logic of Scientific Discovery, London, Hutchinson, 1959). (vers. cast. de la
vers. inglesa: La lógica de la investigación científica, Madrid, Tecnos, 1962).
-------- (1944-1945): “The Poverty of Historicism”, en Economica, N.S. XI-XII, 42-43 y
46. (vers. cast.: La miseria del historicismo, Madrid, Tecnos, 1961).
-------- (1945): The Open Society and Its Enemies, London, Routledge and Kegan Paul.
(vers. cast.: La sociedad abierta y sus enemigos, Buenos Aires, Paidos, 1982).
-------- (1965): Conjectures and Refutations: the Growth of Scientific Knowledge,
London, Routledge and Kegan Paul. (vers. cast.: El desarrollo del conocimiento
científico. Conjeturas y refutaciones, Buenos Aires, Paidos, 1967).
-------- (1971): “Replies to my Critics”, en P. A. SCHILPP (ed.), 1971, vol. II. pp. 961-
1197.
-------- (1972): Objective Knowledge, Oxford, Clarendon Press. (vers. cast.:
Conocimiento objetivo, Madrid, Tecnos, 1974).
-------- (1974): Unended Quest: An Intellectual Autobiography, en P. SCHILPP (ed.)
(1974), (vers. cast.: Búsqueda sin término. Una autobiografía intelectual,
Madrid, Tecnos, 1977).
22
-------- (1976): “A Note on Verisimilitude”, en British Journal for the Philosophy of
Science, 27, pp. 147-159.
-------- (1979): Truth, Rationality and the Growth of Scientific Knowledge, Bonn,
Klostermann.
-------- (1983a): Postcript to the Logic of Scientific Discovery. I. Realism and the Aim of
Science (ed. de W.W. Bartley, III), London Hutchinson. (vers. cast.: Post
Scriptum a la lógica de la investigación científica, Vol. I: Realismo y el objetivo
de la ciencia, Madrid, Tecnos, 1985).
-------- (1983b): Postcript to the Logic of Scientific Discovery.II: The Open Universe.
An Argument for Indeterminism, London, Hutchinson. (vers. cast.: Post Scriptum
a la lógica de la investigación científica, Vol.II: El universo abierto. Un
argumento en favor del indeterminismo, Madrid, Tecnos, 1986).
-------- (1983c): Postscript to the Logic of Scientific Discovery, III: Quantum Theory
and the Schism in Physics, London, Hutchinson. (vers. cast.: Post Scriptum a la
lógica de la investigación científica, V.III. Teoría cuantica y el cisma en Física,
Madrid, Tecnos, 1985).
-------- (1984): “Evolutionary Epistemology”, en POLLARD, J. (ed.) (1984).
-------- (1992): A Search of a Better World. Lectures and Essays from thirty Years,
London, Routledge. (Vers. cast.: En busca de un mundo mejor, Barcelona,
Piados, 1994).
-------- (1994a): Knowledge and the Body-Mind Problem. In Defence of Interaction,
London; Routledge.
-------- (1994b): The Myth of the Framework. In Defence of Science and Rationality,
London, Routledge.
-------- (1994c): Alles Leben ist Problemlösen, Munich, Piper.(vers. ingl.: All Life is
Problem Solving, London, Routledge, 1999). (Vers. cast.: La responsabilidad de
vivir, Barcelona, Piados, 1995).
-------- (1995): World of Propensities, Bristol, Thoemmes Press. (vers. cast.: Un mundo
de propensiones, Madrid, Tecnos, 1992).
23
-------- (1997): The Lesson of This Century, London, Routledge.
-------- (1998): The World of Parmenides, London, Routledge. (Vers. cast.: El mundo de
Parménides. Ensayos sobre la ilustración presocrática, Barcelona, Piados, 1999).
POPPER, C. y J. ECCLES (1977): The Self and its Brain, Berlín, Springer-Verlag,
1977. (vers. cast.: El yo y su cerebro, Barcelona, Labor, 1980)
QUINTANILLA, M. A. (1971): “Formalismo y epistemología en la obra de Karl R.
Popper”, en Teorema, 4, pp. 77-83.
-------- (1972): Idealismo y filosofía de la ciencia. Introducción a la epistemología de K.
R. Popper, Madrid, Tecnos.
-------- (1973): “Popper y Piaget: dos perspectivas para la filosofía de la ciencia”, en
Teorema, 3:1, pp. 5-23.
-------- (1982): “La verosimilitud de las teorías” en Actas de I Congreso de Lógica y
Metodología, Oviedo, pp. 473-582.
RIVADULLA, A. (1982): “Verosimilitud, medida y estimación” en Teorema, 12:1-2,
pp. 43-59.
-------- (1984): Filosofía actual de la ciencia, Madrid, Ed. Nacional. (2ª. ed., Madrid,
Tecnos, 1986).
-------- (1985): “Las concepciones realista y estructuralista del progreso científico”, en
Teorema, Vol.XV:1-2, pp. 245-257.
SCHILPP, P. (1974): The Philosophy of Karl Popper, La Salle, Illinois, Open Court.
SWINBURNE, R. (1973): An Introduction to Confirmation Theory, London, Methuen.
-------- (ed.) (1974): The Justification of Induction, Oxford, Oxford University Press.
(vers. cast.: La justificación del razonamiento inductivo, Madrid, Alianza).
TICHY, P. (1974): “On Popper’s Definitions of Verisimilitude”, en British Journal for
the Philosophy of Science, 25, pp. 155-160.
VAZQUEZ, J. (1984): “Popper y el positivismo lógico”, Agora, 4, pp. 163-167.
-------- (1991): “Progreso científico y verdad”, Crítica, Vol. XXIII, nº.69, pp.101-135.
24
WATKINS, J.(1982): "El enfoque popperiano del conocimiento científico" en
G.RADNITZKY, G. ANDERSON y otros: Fortschritt und Rationalität der
Wissenschaft, (vers. cast.: Progreso y racionalidad en la ciencia, Alianza
Editorial, Madrid, 1982.
-------- (1987): "A note on incongruent counterparts and verisimilitude", en Erkenntnis,
26, 1987, pp. 295-300.
BLOQUE III:
1. Sentido do bloque
O bloque III dedícase ao estudio de algunhas das propostas que conforman as
concepcións historicistas da Filosofía da Ciencia. En concreto, trabállanse as propostas
que, entre finais da década dos 50 e inicios dos 60 no século XX, desenvolveron
Toulmin, Hanson e Kuhn. A continuidade no estudo das concepcións historicistas farase
na materia de Filosofía da Ciencia II.
2. Epígrafes
Tema 4: Toulmin e a concepción clásica da ciencia.
4.1 Toulmin como crítico da concepción clásica da filosofía de la ciencia.
4.1.1 Sistematicidade semántica fronte a sistematicidade sintáctica.
4.1.2 Racionalidade científica e loxicidade.
4.2 Estrutura semántica de las teorías.
4.2.1 Ideais de orden natural, fenómenos, leis e hipóteses.
4.2.3 Explicación e comprensión científicas.
4.2.4 Status cognoscitivo das leis e teorías: instrumentalismo .
4.3 Dinámica das teorías e desenvolvemento conceptual.
Tema 5: N. R. Hanson: observación e teorías.
5.1 A observación e a linguaxe observacional.
25
5.1.1 A “carga teórica” da observación.
5.2 Retrodución, contexto de descubrimento e teorías.
5.2.1 As teorías como gestalts conceptuais.
Tema 6: A concepción kuhniana da ciencia (1ª fase).
6.1 Filosofía da ciencia e historia da ciencia.
6.2 A historia da ciencia e a concepción acumulativa do progreso científico.
6.3 O primeiro Kuhn.
6.3.1 Ciencia normal, revolucións científicas e paradigmas.
6.3.2 A inconmensurabilidade de teorías en La estructura de las revoluciones
científicas.
3. Materiais ou referencias
Tema 4
- Lecturas a facer:
Toulmin, S. "From logical systems to conceptual populations" en R. Cohen y M.
S. Buck (eds.): Boston Studies in Philosophy of Science, Vol. VIII,
1972 (pp. 552-564).
Toulmin, S.: "Postcriptum: La estructura de las teorías científicas", en F. Suppe
(ed.): La estructura de las teorías científicas, Madrid, Ed. Nacional,
1979 (pp.656-671).
- Tarefa escrita: Contestar cuestionarios acerca das lecturas.
Tema 5
- Lecturas a facer:
Hanson, N. R. : Patrones de descubrimiento. Observación y explicación,
Madrid, Alianza, 1977. Capítulos I (pp. 77-112).
Hanson, N. R.: Patrones de descubrimiento. Observación y explicación, Madrid,
Alianza, 1977. Capítulos III (pp. 137-162).
26
Hanson, N.R.: Patrones de descubrimiento. Observación y explicación, Madrid,
Alianza, 1977. Capítulo IV (pp. 163-192).
- Tarefa escrita: Contestar cuestionarios acerca das lecturas.
Tema 6
- Lecturas a facer:
Kuhn,T.S.: La estructura de las revoluciones científicas, México, F.C.E., 2006.
(o libro completo sen a “Posdata”, ou “Epílogo”, de 1969).
- Tarefa escrita: Contestar cuestionarios acerca das lecturas.
4. Método de traballo
O mesmo establecido para o bloque I.
5. Referencias bibliográficas
Tema 4
ACHINSTEIN, P., y S. BARKER (eds.) (1969): The Legacy of Logical Positivism,
Baltimore, John Hopkins University Press.
COHEN, R. S. y R. C. BUCK (eds.) (1972): Boston Studies in the Philosophy of
Science, Vol. VIII, Dordrecht, Reidel.
COHEN, R. S. y M. W. WARTOFSKY (eds.) (1973): Philosophical Foundations of
Science, Dordrecht, Reidel.
LAKATOS, I. (1978a): "Understanding Toulmin", en LAKATOS, I. (1978b).
(1978b): Mathematics, Science and Epistemology. Philosophical Papers. vol. II.
Cambridge, Cambridge University Press.(vers. cast.: Matemáticas, ciencia y
epistemología, Madrid, Alianza, 1981).
LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE (eds.) (1970): Criticism and the Growth of
Knowledge, Cambridge, Cambridge University Press. (vers. cast.: La crítica y el
desarrollo del conocimiento, Barcelona, Grijalbo, 1975).
LOSEE, J. (1977): "Limitations of an evolutionist philosophy of science", Studies in
History and Philosophy of Science, 8.
27
MCMULLIN, E. (1973): "Logicality and rationality: A comment on Toulmin's theory
of science", en COHEN y WARTOFSKY (ed) (1973).
SHORT, T. L. (1980): "An Analysis of Conceptual Change", American Philosophical
Quartely, Vol. 17, nº.4.
SUPPE, F. (1974): The Structure of Scientific Theories, Chicago, University of Illinois
Press. (vers. cast.: La estructura de las teorías científicas, Madrid, Ed. Nacional,
1979).
TOULMIN, S. (1953): The Philosophy of Science. An Introduction. London,
Hutchinson. (vers. cast.: Filosofía de la ciencia, Buenos Aires, Mirasol, 1964).
(1961): An Inquiry into the Aims of Science. Bloomington, Indiana University Press.
(1967): “The Evolutionary Development of Natural Science”, American Scientist, 55,
pp 456-471.
(1969):"From logical analysis to conceptual history" en ACHINSTEIN y BARKER (ed)
(1969).
(1970a): "Does the distinction between an revolutionary science hold water?". en
LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE (1970).
(1970b): Human Understanding, vol. I. Princeton, Princeton University Press. (vers.
cast.: La comprensión humana, I. Madrid, Alianza, 1977.
(1972): “From Logical Systems to Conceptual Populations”, en COHEN R. y M. S.
BUCK (1972).
(1974): “Scientific Strategies and Historical Change”, en Boston Studies in the
Philosophy of Science, vol. II.
(1976):"Conceptual Revolutions in Science" en COHEN, R.y M. WARTOFSKY (eds)
(1976).
(1979): “Poscriptum: la estructura de las teorías científicas”, en F. Suppe: La estructura
de las teorías científicas, Madrid, Ed. Nacional.
28
Tema 5
ALISEDA, A. (1997): Seeking Explanations: Abduction in Logic, Philosophy of
Science and Artificial Inteligence, Amsterdam, ILLC Disertations Series.
COHEN, R. S., P. K. FEYERABEND y M. W. WARTOFSKY (eds.) (1976): Essays in
Memory of I. Lakatos, Dordrecht, Reidel.
COHEN, R. S. y M. W. WARTOFSKY (eds.) (1965): Boston Studies in the Philosophy
of Science, Vol II, New York, Humanities Press.
CHALMERS, A. F. (1976): What is this thing Called Science?, University of
Queensland Press. (vers. cast.: ¿Qué es esa cosa llamada ciencia?, Madrid, Siglo
XXI, 1982).
HANSON, N. R. (1958): Patterns of Discovery. An Inquiry into the Conceptual
Foundations of Science, Cambridge, Cambridge University Press. (vers. cast.:
Patrones de descubrimiento, Madrid, Alianza, 1977).
(1961): “Is there a logic of discovery?”, en FEIGL, H., y G. MAXWELL (eds.) (1961),
pp. 20-35.
(1966a): “On Formalizing the Distinction betwen Logica and Factual Truht”, Jurnal of
Symbolic Logic, 31.
(1966b): “On some Alleged Decision Procedures for S4”, en Journal of Simbolic Logic,
31.
(1972): Observation and Explanation: a Guide to the Philosopy of Science. London,
Allen & Unwin. (vers. cast.: Observación y explicación, Madrid, Alianza, 1977)
(1973): Constellations and Conjectures. Dordrecht, Reidel. (vers. cast.: Constelaciones
y conjeturas, Madrid, Alianza, 1978).
HARMAN, G. H. (1965): “The Inference to the Best Explanation”, en The
Philosophical Review, LXXIV, pp. 88-95.
FEIGL, H., y G. MAXWELL (eds.) (1961): Current Issues in the Philosophy of
Science, New York, Holt, Rinehart & Winston.
LIPTON, P.(1991): Inference to the Best Explanation, London,Routledge.
29
OWEN, P. (1963): Clasics in Logic, London.
PEIRCE, Ch. S. (1960): Collected Papers, Cambridge, Harvard University Press (6
vols.).
(1963): “Abduction and Induction”, en OWEN, P. (ed.) (1963).
RADNER, M. y S. WINOKUR (1970): Minnesota Studies in the Philosophy of
Science, Vol. IV, Minneapolis, University of Minnesota Press.
SALMON, W. C. (1967): The Foundations of Scientific Inference, Pittsburgh,
Pittsburgh University Press.
(1989): Four Decades of Scientific Explanation, Minneapolis, University of Minnesota
Press.
THAGARD, P. (1978): “The Best Explanation: Criteria for the Theory Choice”, en The
Journal of Philosophy, 75, pp. 76-92.
(1988): Computational Philosophy of Science, Cambridge, MIT Press.
TIBBETS, P. (1975): “Hanson and Kuhn on Observation, Reports and Knowledge
Claims”, en Dialectica, 29:2-3, pp. 144-155.
Tema 6
BARNES,B. (1982): T. S. Kuhn and Social Sciences, London, Macmillan. (vers. cast.:
Kuhn y las ciencias sociales. México, F.C.E., 1986).
BIRD, A. (2000) Thomas Kuhn. Acumen Pub. Lted., Chesham. (Vers. cast.:
Thomas Kuhn, Tecnos, Madrid, 2002).
COHEN, I. B. (1985): Revolution in Science, Harvard University Press. (vers. cast.:
Revolución en la ciencia, Barcelona, Gedisa, 1989).
COLODNY, R.: (1972): Paradigms and Paradoxes, Pittsburgh, University of Pittsburgh
Press.
GOODMAN, N. (1978): Ways of World Making, Indianapolis, Hacket Publishing.
(vers. cast.: Maneras de hacer mundos, Madrid, Visor, 1990).
30
GUTTING, G. (ed.) (1980): Paradigms and Revolutions: Appraisals and Applications of
Thomas Kuhn’s Philosophy of Science, Notre Dame, University of Notre Dame
Press.
HACKING, I. (ed.) (1981): Scientific Revolutions, Oxford, Oxford University Press.
(vers. cast.: Revoluciones científicas, F. C. E., México, 1985).
HALL, (1970): “Kuhn and the Copernican Revolution”, The British Journal for the
Philosophy of Science, 21.
HESSE, M. (1980): Revolutions and Reconstructions in the Philosophy of Science,
Brighton, Harverster Press.
HORWICH, P. (ed.) (1993): World Changes: Thomas Kuhn and the Nature of Science,
Cambridge, MIT Press.
HOYNINGEN-HUENE, P. (1989): Die Wissenschaftsphilosophie Thomas S. Kuhn:
Rekonstruktion und Grundladgenprobleme, Friedr. Vieweng & Sohn
Verlagsgesellschaft, Braunschweig, (vers. inglesa: Reconstructing Scientific
Revolutions, Chicago, The University of Chicago Press, 1993).
KITCHER, P. (1978): “Theories, Theorists, and Theoretical Change”, Philosophical
Review, 87, pp.519-547.
(1982): “Implications of Incommensurability”, en ASQUITH, P. D., y T. NICKLES
(eds.) (1983), pp.689-703.
(1993): The Advancement of Science. Science without Legend. Objectivity without
Illusions, New York/Oxford, Oxford University Press.
KUHN, T. S. (1957): The Copernican Revolution, Cambridge, Harvard, University
Press. (vers. cast.: La revolución copernicana, Barcelona, Ariel, 1979).
(1961): “The Function of Measurement in Modern Physics”, Isis, 52, pp. 161-190
(reimpreso en KUHN, T. (1977)
(1962): The Structure of Scientific Revolutions, Chicago, University of Chicago Press
(2ª ed., 1970). (vers. cast.: La estructura de las revoluciones científicas, México,
F.C.E., 1975).
31
(1970): “Reflections on My Critics”, en I. LAKATOS y A. MUSGRAVE (1970), pp.
231-278. (vers. cast., en I. LAKATOS y A. MUSGRAVE).
(1974): “Second Thought on Paradigms”, en F. SUPPE (1974) (vers. cast.: “Segundos
pensamientos sobre paradigmas”, Madrid, Tecnos, 1978).
(1976): “Theory-Change as Structure-Change. Comments of the Sneed Formalism”, en
Erkenntnis, 10, pp. 179-199. (vers. cast.: en TEOREMA, VII, 1977).
(1977): The Essential Tension. Chicago, University of Chicago Press. (vers. cast.: La
tensión esencial, México, F C.E., 1982).
(1978): Black Body Theory and the Quantum Discontinuity 1894-1912, Oxford,
Clarendon Press. (vers. cast.: La teoría del cuerpo negro y la discontinuidad
cuántica, Madrid, Alianza, 1980).
(1980): “The Halt and the Blind: Philosophy and History of Science”, en British Journal
for the Philosophy of Science, 31, pp. 181-192.
(1982a): “The Function of Dogma in Scientific Research”, en B. BARNES-EDGE
(1982). (vers. cast.: La función del dogma en la investigación científica,
Valencia, Cuadernos Teorema 1979).
(1982b): “Commensurability, Comparability, Comunicability”, en ASQUITH, P. D., y
T. NICKLES (eds.) (1983). (vers. cast.: KUHN, T. (1989), pp. 95-135).
(1983a): “Rationality and Theory Choice”, en Journal of Philosophy, 80, pp. 563-570.
(vers. cast.: KUHN, T. (1989), pp. 137-151).
(1983b): “What are Scientific Revolutions?”, en Ocasional Paper (Center for Cognitive
Science, MIT), 18. (vers. cast.: KUHN, T. (1989), pp. 59-93).
(1988): “Foreword” en Die Wissenschaftsphilosophie Thomas S. Kuhn: Rekonstruktion
und Grundladgenprobleme de HOYNINGEN-HUENE, P., 1989 (vers. inglesa,
pp.xi-xiii).
(1989): ¿Qué son las revoluciones científicas?, Bardelona, Piados.
32
(1990a): Dubbing and Redubbing: The Vulnerability of Rigid Designation, en WADE
SAVAGE, C. (ed): Scientific Theories, Minnesota Studies in the Philosophy of
Science, XIV, Minneapolis, University of Minnesota Press, pp. 298-318.
(1990b): “The Road Since Structure”, PSA 1990, Vol. 2. East Lansing Philosophy of
Science Association, 1991, pp. 3-13 (vers. española: “El camino desde la
estructura”, en Arbor, CXLVIII, 583, 1994, pp. 27-46)
(1993): Afterwords, en HORWICH, Paul (ed): World Changes: Thomas Kuhn and the
Nature of Science, Cambridge, MIT Press, pp.311-341
(1994): Racionalidad y elección de teorías, Ed. Altaya, S.A., Barcelona.
(2000): The Road since Structure: Philosophical Essaays, 1970-1993, with an
Autobiographical Interview, (Eds. J. Conant and J. Haugeland), Chicago, The
University of Chicago Press. (vers. española: El camino desde la estructura.
Ensayos filosóficos 1970-1993, con una entrevista autobiográfica, Barcelona,
Paidós, 2002.
LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE (eds.): (1970): Criticism and the Growth of
Knowledge, Cambridge, Cambridge University Press. (vers. cast.: La crítica y el
desarrollo del conocimiento, Barcelona, Grijalbo, 1975).
LAUDAN, L. (1977): Progress and its Problems. Towards a Theory of Scientific
Growth, Berkeley, University of California Press. (vers. cast.en Ed. Encuentro,
Madrid, 1986).
MASTERMAN, M.: "The Nature of Paradigm", en LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE
(eds.) 1970, pp. 159-201.
MUSGRAVE, A. E. (1971): “Kuhn’s Second Thoughts”, en British Journal for the
Philosophy of Science, 22, pp. 267-306. (vers. cast.: “Los segundos
pensamientos de Kuhn”, Valencia, Cuadernos Teorema, 1978).
PUTNAM, H. (1981): Reason, Truth and History, London, Cambridge, University
Press. (vers. cast.: Razón, verdad e historia, Madrid, Tecnos, 1988).
PEARCE, D.: (1987): Roads to Commensurability, Dordrecht, Reidel.
33
PEREZ RANSANZ, A. R. (1999): Kuhn y el cambio científico, México, F.C.E.
RORTY, R. (1979): Philosophy and the Mirror of Nature, Princeton, Princeton
University Press. (vers. cast.: La filosofía y el espejo de la naturaleza, Madrid,
Cátedra, 1983).
SCHEFFLER, I.: (1967): Science and Subjetivity, Indianapolis, Bobs Merrill.
SHAPERE, D. (1964): “The Structure of Scientific Revolutions”, en Philosophical
Review, 73, pp. 383-394.
(1966): “Meaning and Scientific Change”, en R. COLODNY (ed.) (1966), pp. 41-85.
(1971): “The Paradigm Concept”, en Science, 172, pp. 706-709.
(1984): Reason and the Search for Knowledge, Dordrecht, Reidel.
(1989): “Evolution and Continuity in Scientific Change”, Phylosophy of Science, 56,
pp.419-437.
SANKEY, H. (1994): The Inconmensurability Thesis, Aldershot, Arebury
SIEGEL, H.: (1987): Relativism Refuted: A Critique of Contemporary Epistemological
Relativism, Dordrecht, Reidel.
SOLIS, C. (comp.) (1998): Alta tensión: historia, filosofía y sociología de la
ciencia:ensayos en memoria de Thomas Kuhn, Paidós, Barcelona.
STEGMÜLLER, W.: (1973): Theorienstrukturen und Theoriendynamik, Berlín,
Springer. (vers. cast.: Estructura y dinámica de teorías, Barcelona, Ariel, 1983).
(1975): “Structures and Dynamics of Theories: Some Reflections on J. D. Sneed and T.
S. Kuhn”, en Erkenntnis, 9, pp. 75-100. (Vers. cast.: “Estructura y dinámica de
las teorías: Algunas reflexiones sobre J. D. Sneed y T. S. Kuhn”, en Dianoia, 21,
pp.60-84).
TIBBETS, P. (1975): “Hanson and Kuhn on Observation, Reports and Knowledge
Claims”, en Dialectica, 29:2-3, pp. 144-155.
TOULMIN, S.: (1967): “The Evolutionary Development of Natural Science”, American
Scientist, 55, pp 456-471.
34
(1970a): "Does the Distinction between Normal and Revolutionary Science Hold
Water?". en LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE (1970).
(1970): Human Understanding, vol. I. Princeton, Princeton University Press. (vers.
cast.: La comprensión humana, I. Madrid, Alianza, 1977.
WATKINS, J.: "Contra ‘la ciencia normal’", en LAKATOS, I. y A. MUSGRAVE (eds.)
(1970), pp.115-132.
5 . BIBLIOGRAFÍA XERAL RECOMENDADA
5.1. BIBLIOGRAFÍA BÁSICA DE FILOSOFÍA DA CIENCIA
RECOMENDADA PARA O CURSO
Bird, A. (1998): Philosophy of Science. UCL Press, London.
Chalmers, A.F. (2010): ¿Qué es esa cosa llamada ciencia?, Siglo XXI, Madrid, 2ª ed.
Díez, J. A. y U.
Moulines (1997): Fundamentos de filosofía de la ciencia, Ariel, BCN.
Echeverría, J.(1999): Introducción a la metodología de la ciencia. La filosofía de la
ciencia del siglo XX, Cátedra, Madrid.
Godfrey-Smith, P. (2003): Theory and Reality: An Introduction to the Philosophy of
Science, The University of Chicago Press, Chicago.
Losee, J. (1972): Introducción histórica a la filosofía de la ciencia, Alianza
Universidad, Madrid, 1976.
Moulines, C.U. (2011): El desarrollo moderno de la Filosofía de la Ciencia, UNAM,
México.
5.2. BIBLIOGRAFÍA XERAL DE HISTORIA DA CIENCIA
Allen, G.E. (1983): La ciencia de la vida en el siglo XX, F.C.E., México.
Brock, W.H. (1998): Historia de la química, Alianza editorial, Madrid.
Buchwald, J. (1989): The Rise of the Wave Theory of Light: Optical Theory and
Experiment in
35
the Early Nineteenth Century, University of Chicago Press, Chicago.
Butterfield, H. (1949/1982): Los orígenes de la ciencia moderna, Taurus, Madrid.
Cohen, I.B. (1989): El nacimiento de una nueva física, Alianza Universidad, Madrid.
Cohen, I.B. (1989): Revolución en la ciencia, Gedisa, Barcelona.
Crombie, A.C. (1974): Historia de la Ciencia: De San Agustín a Galileo, 2 vols.,
Alianza Universidad, Madrid.
Dreyer, J.L.E. (1953): A History of Astronomy from Thales to Kepler, Dover, NY.
Dugas, R. (1988): A History of Mechanics, Dover, NY.
Einstein, A. y L. Infeld (1985): La evolución de la física, Salvat, Barcelona.
Garber, E. (1999): The Language of Physics: The Calculus and the Development of
Theoretical Physics in Europe, 1750–1914, Birkhäuser Verlag, Boston.
Harré, R. (1986): Grandes experimentos científicos, Labor, Barcelona.
Holton, G. & S. Brush (2001): Physics, the Human Adventure. From Copernicus to
Einstein and Beyond, Rutgers University Press, NJ.
Kragh, H. (2007): Generaciones cuánticas. Una historia de la física en el siglo XX,
Akal, Madrid.
Kragh, H. (2008): Historia de la cosmología, Crítica, Madrid.
Laudan, R. (1987): From Mineralogy to Geology: The Foundations of a Science 1650-
1830, The University of Chicago Press, Chicago.
Magner, L.N. (2005): A History of the Life Sciences, Marcel Decker, NY and Basel (3rd
ed).
Mayr, E. (1985): The Growth of Biological Thought, Harvard Univ. Press, Cambridge.
Pannekoek, A. (1961/1989): A History of Astronomy, Dover, NY.
Partington, J.R. (1960): A Short History of Chemistry, Dover, NY.
Porter, R. (1998): The Greatest Benefit to Mankind: A Medical History of Humanity,
W.W. Norton, NY.
36
Sánchez Ron, J.M., J. Ordóñez y V. Navarro (2004): Historia de la ciencia, Espasa-
Calpe, Madrid.
Solís, C. y M. Sellés (2005): Historia de la ciencia, Espasa-Calpe, Madrid.
Westfall, R. (1980): La construcción de la ciencia moderna, Labor, Barcelona.
Whittaker, E.T. (1910): A History of the Theories of Aether and Electricity, Longmans,
Green & Co., London.
6. METODOLOXÍA DO ENSINO
O profesor responsable da materia fará unha presentación xeral inicial de cada tema.
Nas clases expositivas expoñerá as distintas temáticas, mentras nas clases interactivas se
analizarán e discutirán os textos de lectura obrigatoria propiciando o debate
argumentado con e entre os/as estudantes. Ademais, o profesor vai poñer a disposición
dos/as estudantes información sobre a materia e sobre cada un dos temas, así como
cuestionarios para facilitar o traballo sobre os textos de lectura obrigatoria. Para iso fará
uso da plataforma do Campus Virtual da USC. Os/as estudantes deberán complementar
os comentarios do profesor co traballo persoalizado dos textos de lectura obrigatoria e a
contestación nos prazos establecidos dos cuestionarios correspondentes aos diferentes
temas. Nas clases interactivas se comentarán conxuntamente os textos, analizando
criticamente os argumentos e as teses defendidas neles. Se dedicarán as titorías en grupo
a aclarar dúbidas e a analizar algunhas das preguntas dos cuestionarios dispoñibles no
Campus Virtual da USC.
7. SISTEMA DE AVALIACIÓN E APRENDIZAXE
A avaliación continua consistirá en probas presenciais no centro ou para realizar en casa
(eliminatorias de materia y substitutivas do exame final si son superadas). Completan a
avaliación continua a realización dos cuestionarios, a asistencia a clase e a titorías de e a
participación en forma de preguntas, intervencións nos debates e exposicións das
lecturas. Para aprobar a materia mediante avaliación continua os/as estudantes deberán
obter un mínimo de 5 puntos nas probas. A nota final é o resultado da media ponderada
37
das distintas probas, controles e tarefas, tendo ademais en conta a asistencia e o nivel de
participación de cada estudante.
Dimensións da avaliación
VARIABLE 1: Asistencia e participación
CRITERIOS: (i) Participación activa en clase; (ii) Participación nos debates; (iii)
Lectura dos materias (textos obrigatorios); (iv) Participación en titorías de grupo.
INSTRUMENTO: Observacións e notas do profesor
PESO: 15%
VARIABLE 2: Contestación e presentación nos prazos establecidos dos cuestionarios
CRITERIOS: A contestación e presentación nos prazos previstos dos cuestionarios
sobre as lecturas. INSTRUMENTO: Cuestionarios periódicos sobre cada tema.
PESO: 5%
VARIABLE 3: Adquisición dos conceptos da materia
CRITERIOS: (i) Dominio dos conceptos, (ii) relación con outros conceptos vistos en
outras materias; (iii) actitude crítica, (iv) aportacións persoais, reflexivas e creativas
INSTRUMENTO: Dúas probas presenciais e substitutivas do exame final (ou, no seu
defecto, exame final presencial). Dúas probas escritas para levar e entregar ao profesor
nun prazo fixado previamente.
PESO: 80%
Avaliación de alumnos/as exentos de asistencia a clases presenciais
Estes estudantes deberán superar a materia nas convocatorias previstas de exame final.
A superación da materia requirirá obter no exame final unha cualificación mínima de 5
puntos.
38
Estimación do tempo de estudo e traballo persoal
TRABALLO PRESENCIAL: Horas do/a estudante
Clases expositivas 24
Participación activa en clase (clases interactivas) 24
Titorías de grupo 3
TOTAL (parcial) 51
TRABALLO NON PRESENCIAL: Horas do/a estudante
Seguimento (Estudo persoal, lecturas, documentación, indagación, tarefas, probas,
traballos, etc.) 99
TOTAL (parcial) 99
TRABALLO DO/A ESTUDANTE:
TOTAL GLOBAL 150
Recomendacións para o estudo da materia:
E imprescindible unha asistencia regular e a entrega das tarefas nos prazos indicados
para unha avaliación continua. Polo tanto, para superar a materia por esta vía resulta
imprescindible un traballo constante da materia e, concretamente, das lecturas
obrigatorias e das tarefas previstas ao longo do semestre. Os/as estudantes que non
procedan a traballar dese xeito deberán superar a materia mediante un exame final.