ASTEKO ASMAKIZUNAberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA 872. ZENBAKIA LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A

Nire oskola dut txabola,

eta zer ordu den bost axola!

Zer den nork daki?

m a n t a n g o r r iErantzuna: barraskiloa.

Asmakizunaren jatorria: ‘Nik papaita, zuk papaita (Igarkizunak, olerkizunak eta igarkilimak) Xabier Olaso (Pamiela).

E. T. S.

Etxeko epelean

m a n t a n g o r r i2 LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A berria

ZORiON AGURRAK

Zorion agurrak argitaratu ahal izateko, gogoanizan mezuak asteartearratsaldea baino lehen jasobehar ditugula. Asteartetikaurrera jasotzen diren mezuguztiak hurrengo astekozenbakian argitaratuko ditugu.

Bihar 8 urte beteko dituzu, Garazitxo! Zorionak! Dantza batean pasatu zaizkigu...Segi horren alai! Estutu goxo bat!

Kaixo, MANTANGORRIko lagunok! Nola ari

zareten pasatzen berrogeialdia? Nola ari

zarete etxeko lanak egiten? Eta,

horretaz gainera, zer egiten duzue

etxean? Liburuak irakurri, kirola egin,

mozorrotu, kozinatu? Bidali zuen

argazkiak MANTANGORRIn argitaratzeko!

Kaixo, MANTANGORRiko lagunak!

Alaitz eta Garazi Compains

Elorza gara, Iruñekoak, 6 eta 8

urteko neskak.

Liburu sorten zozketan parte

hartzeko, marrazki hauek

prestatu ditugu. Ea zortea

dugun! Mila esker!

m a n t a n g o r r i 3berria LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A

Bidali zure gutunak helbide hauetara Helbide elektronikoa: mantangorri@berria.eus Egoitza nagusia: BERRIA. MANTANGORRI. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain.

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Uxue Gutierrez Lorenzo

Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain ISSN: 1699-728x

Kaixo, hemen duzue 5 urteko Sara Erasorenmarrazkia zozketarako. Eskerrik asko.

Kaixo, MANTANGORRIko lagunak. Ni

Nagore naiz, eta 7 urte beteditut. Marrazki hau bidaltzen dizuet

zozketarako. Espero dut asko, asko,

asko, asko gustatzea. Muxu bat.

Nagore.

Ixone Muñoa,9 urte.

Kaixo, MANTANGORRI zaleok! Aspaldi

honetan ez dugu zozketarik egin, eta

liburuak pilatzen ari zaizkigu apaletan.

Horregatik, pentsatu dugu badela garaia

zuen lana eskertzeko: martxoaren

24ra bitarte marrazkiak bidaltzen

dituzuenon artean lau liburusorta zozkatuko ditugu.Martxoaren 28ko MANTANGORRIn

argitaratuko ditugu irabazleen izenak.

Zorte on!

ZU ERE ARTiSTA

Kaixo, Maider naiz, eta 10urte ditut. Asko gustazen zait

marraztea, eta, horregatik,

panpina baten marrazkia egin

dut. Espero dut asko

gustatzea. Muxu asko,

Maider

m a n t a n g o r r i4 LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A berria

ERREPORTAJEA Berrogeialdian zer egin

Gaitz berri batenagerpenak ezohikoegoera sortu duegunotan gizarte-an; eskolarik ez, etaahal den neurrian

etxean ahalik eta denbora gehienpasatzea da araua. Halere, etxeanegoteak ez du esan nahi aspertutaedo sofan botata egotea direnikaukera bakarrak. Imajinazioz, asko-tariko agertoki bihur daiteke etxeaegunotan. Ariketa fisikoa egitea,musika instrumentu bat jotzenikastea edota errezeta goxo-go-xoak prestatzea izan daitezke au-kera zenbait; edo, bestela, irakur-tzeko, idazteko, antzezteko alamarrazteko espazioa ere bihur li-tezke egongela, logela eta etxekokorridoreak.

ANTZERKIZALEENTZAT

(Antzerkia)

Teatroa balitz bezala, etxekoegongela aise bihur daiteke an-tzerki emanaldi eder baterakoleku aproposa. Hasteko, antzezla-na bera asmatu behar da. Horreta-rako, ekin buruari. Pentsatu ideiabat, sortu zenbait pertsonaia, etamozorrotu. Ondoren, antzerkiemanaldia egin eta grabatu; horre-la, nahi adina aldiz ikusteko aukeraegongo da etorkizunean. Bestalde,lotsati samarrak direnentzat bes-te aukera bat izan daiteke istorioakartoi mehez egindako pertso-naiekin kontatzea. Galtzerdi zaha-rrei botoiak josiz ere sor daiteketxotxongilo antzerkia.

IRUDIMENA HEGAN

(Jolasak)

Oso gauza gutxirekin, jolas ugariegin daitezke. Adibidez, keinu bi-dezko jolasa edo pelikulak asma-tzea izan daitezke bi aukera. Bestejolas posible bat kideak kopetanidatzia duen hitza asmatzea izandaiteke. Oso erraza da. Bakoitzakalboko jokalariari paper zati bate-an hitz bat idatzi, eta kopetan itsa-tsi. Txandaka, bai/ez erako galde-

rak eginez, bakoitzak kopetanduen hitza asmatzea da jolasarenhelburua. Arkatz, boligrafo etaerrotuladoreak erabilita, jostailuz-ko autoentzako ibilbide bat ereegin liteke etxeko korridoreetanbarrena. Bestela, Altxorraren Bilajolasaren etxeko bertsioa ere egindaiteke. Arrastoei jarraitu, eta eanork aurkitzen duen altxorra!

Ideiarik behar izatekotan,Eitb.euswebgunean, ETB3ri dago-kion atalean, hainbat eskulan etajolas aurki daitezke: trapuzko pan-

pina bat egiteko jarraibideak, mas-kara bat nola egin edota eskutitzbereziak sortzeko baliabideak,besteak beste. Urtxintxa aisialdielkartea ere egunero ari da saresozialen bidez jarduera proposa-men bat igotzen, 16:00etan.

DOINUEN XARMA

(Musika)

Musikaren bueltan, badira egin dai-tezkeen zenbait gauza, bakoitza-ren trebezia eta gustuen arabera.Ganbaran gordeta dagoen musika

tresnari hautsa kendu eta etxeko-entzako kontzertu bat presta-tzea, adibidez. Gainera, kantu be-rriak ikasteko une egokia ere izandaiteke. Musika jo baino entzuteanahiago dutenentzat, bada doi-nuez non gozatu. Youtuben eta Ba-dok.eus atarian bideoklipak ikusieta talde berriak ezagutzeko au-kera aparta ere izan liteke berro-geialdia. Gabi de la Mazaren karao-kearekin abestu edota norberarentalde gustukoenaren playbackaere antolatu liteke etxeko egonge-

Lau pareten artean,milaka aukera

m a n t a n g o r r i 5berria LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A

lan. Ene Kantak-en Youtubeko ka-nalean ere kantu eta dantza ugariaurki daitezke. ETB3ren webgune-an ere bada abestiei eskainitakoatal berezi bat, gaika banatuta.

Are, musikaren aitzakian sortu-tako jolasak ere badaude. Esatera-ko, batek hitz bat esan eta gaine-rakoek hitz hori duen kantu batabesteari ekin beharko diote. Hel-burua hitz hori duten ahalik etaabesti gehien kantatzea izango da.

ISTORIO BERRIAK(Idatzi, irakurri, marraztu)

Istorio berriak ezagutzeko aukeraugari daude, eta denak jar daitez-ke martxan etxean. Horretarako,irakurtzea edo filmak ikustea diraaukerarik errazenak. Kasurako,Eñaut Aiartzaguena Bravo marraz-

PANTAILA ATZEKO AUKERA(Aplikazioak)

Ordenagailua, sakelakoa edota ta-bleta erabilita, badira entreteni-tzeko hainbat aplikazio. Hitzikieuskarazko hiztegia ikasteko jola-sa, Galtzagorri elkarteak euskaraz-ko haur literatura klasikoetan oina-rriturik ondutako Klis klasikoak jo-las birtuala edota Mariasun Landakidatzi eta Jon Zabaletak ilustratuduten Txan Fantasma aplikazioa,beste askoren artean. Eranafa-rroa.eus-en, adinaren arabera sail-katutako aplikazio zerrenda luzeadago.

GORPUTZA ASTINDU(Kirola, dantza)

Ariketa fisikoa etxetik kanpo egi-tea izan ohi da ohitura, baina espa-zio itxiak ere eman lezake gorpu-tza mugitzeko parada. Esaterako,puxika bat puztu eta boleibolerajolasteko baloi gisa erabili daiteke.Erlaxatzeko saioak ere egin daitez-ke, musika lasaia jarrita, begiak itxieta irudimenaren bidez mundu be-rri eta ezberdinak irudikatuz. Her-nani Kirola Twitter kontua, adibi-dez, umeentzako ariketa fisikokosorten bideoak zabaltzen ari daegunotan.

SUKALDEAN EGITEKOAK(Errezetak)

Beste aukera bat sukaldean den-boratxo bat pasatzea da, eta hel-du baten laguntzaz janari goxoaprestatzea. Hona hemen hastekopare bat errezeta proposamen:

Errezeta gehiago: Makazetzablogean eta Guraso.euswebgune-ak aurki daitezke, besteak beste.

MADALENAK

Osagaiak:

d 200 gramo azukred Hiru arrautzad Bost koilarakada esned 250 gramo irind Koilaratxokada bat legamia hautsd 125 gramo gurin urtu

Hartu itzazu hiru arrautza, eta,haien astuna edo pisua adina,hainbeste azukre eta hainbesteirin jarri behar duzu. Gero, su ondo-an, urtu gurina, erantsi azukrea,eta, hori urtu arte, ondo nahastudena; banaka, hiru arrautzak bota,eta asko harrotu. Irina erantsi, etaondo landu dena. (Ez du gaitzik egi-ten, eta ona da nahaspila hori erra-zago harrotzeko koilarakada txikibat bikarbonato eranstea). Nahas-pila hori molde txikitan jarri, eta la-bean sartu: asko eta azkar harro-tuko dira. Hozten direnean, ateramahaira.

MARRUBIZKO IRABIAKIA

Osagaiak

d 600 gramo marrubid Lau arrautzad 200 gramo azukred Litro erdi esned Koilarakada bat arto irind 100 gramo esne gain likido

Urarekin garbitu marrubiak, etakendu txapela, hots, zati berdea.Ondoren, esnearekin batera birrin-du. Iragazkitik pasatu. Irabiatu go-rringoak bakarrik, azukrerik gabe.Behin ongi irabiatutakoan, gehituarto irina eta marrubi purea. Botanahasketa osoa kazola batera, etaberotu maria bainuan. Jarraitu ira-biatzen loditu arte. Ondoren, sartuizozkailuan, eta utzi barruan ordueta erdiz. Nahasketa izozkailutikatera aurretik, irabiatu zuringoak,elur puntuan geratu arte. Ateraizozkia izozkailutik, irabiatu, etanahastu esne gainarekin eta zurin-go harrotuarekin. Sartu berriz ereizozkailuan, eta utzi barruan ordu-betez. Atera izozkia, eta, platereanjarri aurretik, eman azken ukitu batirabiagailuan.

Eta, horiek denak ondo gogoan iza-teko, egunaren amaieran egunero-ko bat idazten hastea izan litekeideia guztiak batu eta egunarierrepasoa emateko era.

kilariak eta Iñaki Sanz Azkue biolo-goak proiektu bat sortu dute el-karlanean. Egunero, 16:00etan ba-tera sortu duten ipuinaren ataltxobat eta marrazki bat argitaratukodituzte euren sare sozialetan. Bes-talde, Galtzagorri elkarteak ereegunero-egunero liburu gomendiobat argitaratuko du bere webgu-nean. Symbaloo.com atari digitale-an ere ipuin andana eskuratu dai-tezke. Beste aukera bat e-liburu-tegiko mailegu zerbitzu digitalabaliatzea da, 15 egunez liburu batonline irakurtzeko aukera eskain-tzen duen zerbitzua. Irakurtzeazeta koloreztatzeaz gain, istorioberriak ezagutzeko beste modubat izan daiteke filmak ikustea.Horretara, Euskal-encodings.comwebgunean, euskarazko film sortaluzea dago ikusgai. Halere, betidago nork bere istorioak sortzekoaukera: poema bat, bertso bat,ipuin bat edota komiki bat asmadaitezke; formatuak ere askotari-koak dira.

m a n t a n g o r r i6 LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A berria

DENBORA-PASAK

1 2 3

A B C D

4

Asmatu eta margotu.Zatiketa, biderketa, batuketa ala

kenketa. Egin dagokioneragiketa, eta margotukatuaren atal bakoitzadagokion kolorearekin.

8 : 2=

4 : 2=

3 x 2=

6 - 3=

11-10=

9 - 4=

Laranja

Gorria

Arrosa

Beltza

Horia

Urdina

1.

Moztu eta osatu.Janireren urtebetetze festa

antolatzen ari da Kerman. Girlanden

kutxa ireki duenean, denak nahastuta daudela

ohartu da. Lotu girlanda zatibakoitza dagokionmuturrarekin!

2.

m a n t a n g o r r i 7berria LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A

Erantzunak: 2.-4 laranja, 2 gorria, 6 arrosa,3 beltza, 1 horia eta 5 urdina. 1-B, 2-D, 3-A eta 4-C.

‘Harri bat poltsikoan’ Xanari jolas bat egitea gustatzen zaio etxeondoko zebra-bidera iristean: “Amatxo, ama-txo, ezin dira marra beltzak zapaldu! Eta bes-te alderaino marra beltzik zapaldu gabe iris-ten banaiz… hegoak aterako zaizkit ikastola-raino hegan eginez joateko!”. Eta hortxe doaXana egunero ikastolaraino, besoak astinduz,hegaztia dela imajinatuz. Gaurkoan, ordea,zebra-bidea marra beltzik zapaldu gabe igaroduenean, gauza zoragarri bat gertatu da…

Nerea Loiola PikazaArgitaletxea: Erein

‘Kiwi hartza’ Askari bat mozorrotuta. Neskatxo bat hartzazalaren azpian. Basoko haurrak, bitxiak etabihurriak. Arrakastarik izango ote du festak?Animalien eta gizakien arteko harremanari,sentimenduei buruzko istorio bizia, diberti-garria, berezia…

Ana Jaka / Patxi GallegoArgitaletxea: Ttarttalo

AZOKA

A Z B G Y E U E O M G IZ L L H I Z U S D E A SZ A R P C T S F Z R A RA U H G P I G E I R T O R K A E A P A R O O K SN I D D P E L A I N I GT Z A A R T S I A B T AZ U G A F A A Z B A X MA Z A A F H R G A O A XL E S M X A D R O N R ID N K U Y W I T E N R OI A A G K A N A R I O KS A R E G I I U R E A AT T O N K I A K A E M RA U B C X L A U K I A SX T B A I E R L M Y R IH M A D E I R A F O R KH A U T E S L E I A A A

3. Hizki salda. Figura geometrikoakirakasteko jolas berezi bat prestatu duandereño Mirenek. Topa itzazu hizkisalda honetan bost figurageometrikoak!

HeptagonoaEsferaLaukizuzena

LaukiaErronboa

Duela 350milioi urte,anfibioaklehorrera

irten ziren inguruakaztertzera, baina uringuruari lotuta ja-rraitu zuten. Itsaso-arekiko indepen-dentzia narrastiekiniritsi zen, duela 325milioi urte inguru,asmakizun berri bati esker: arrau-tzaren oskola. Hau da, ornodunen le-horraren benetako konkista orduanhasi zen, umekia garatzeko elikagaiaeta ur ingurua gordetzen duen mintzbabeslea agertu zenean. Arrautzaamniotoa esaten zaiona sortu zen;gurasoak edozein lekutan ugaltzeabaimentzen duen itsaso txiki era-mangarria. Hasierako oskolak, segu-

ruenik, narruaren antze-koak izango ziren. Gero-ra, espezie batzuk etabesteak sortu ahala, di-bertsifikatu egin zirentesturak, koloreak, neu-

rriak, formak eta gai-nontzeko ezauga-rriak. Lehorrekoak zi-ren hainbat ornodunitsasora bueltatu zi-ren, baina, hala ere,

behin amniotoa izanez gero, leho-rrera itzuli beharra dute ugaltzera.Horregatik egiten dute itsas dorto-kek hondartzetarako bidaia luze etanekagarriak arrautzak errutera. Bes-te batzuek, ordea, arrautza errunbeharrean, umekia hazi eta jaio artegorputz barruan eroaten dute, ho-beto babeste aldera; sugegorriek,adibidez, eta baita guk ere!

Arrautzarenoskola

Natur txokoa

m a n t a n g o r r iberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA LARUNBATA, 2020KO MARTXOAREN 21A

JOLASA

Herekeeipatu

Hiruzpalau lagunez osatutako tal-deak egin behar dira. Talde bakoi-tzak arku bat eta zenbait gezi

izango ditu. Zozketa bidez erabakiko da zertalde hasiko den. Hasten den taldeak, gezi bat

bota, eta lurrean sartuta utziko du. Beste taldekokide batek beste gezi bat bota, eta aurretik lurrean

sartuta dagoena apurtzea edo ukitzea izango du helburu.Lortzen badu, puntu bat lortuko du taldeak, eta beste gezi batbotatzeko aukera izango dute. Lortzen ez badu, aldiz, talde horre-tako kide batek gezi bat botako du, beste taldekoei hura apurtze-ko edo ukitzeko aukera emanez.

DATUAK

Kontinentea: Ozeania (Papua Ginea Berria). Materiala: Arku banaeta zenbait gezi taldeko.Adina: 12-16 urte artean.Lantzen dituenalderdiak: Punteria etaelkarlanaren garrantzia.

Iturria: Munduko jolasak(Txatxilipurdi).Webgunea:www.txatxilipurdi.com