GARRAIO JASANGARRIAREN GIDAPLANA · zatu nahi duen garraio-politika biltzen du. Gidaplanean...

GARRAIO JASANGARRIAREN GIDAPLANAEUSKADIKO GARRAIOEI BURUZKO POLITIKA 2.002 - 2.012

DEPARTAMENTO DETRANSPORTES Y OBRAS PÚBLICAS

GARRAIO ETAHERRI LAN SAILA

Argitalpena: 1.a, 2002ko abendua

Ale Kopurua: 800

c Euskal Autonomi Elkarteko Administrazioa Garraio eta Herri Lan Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaWellingtongo Dukearen kalea, 2 - 01011 Vitoria - Gazteiz

Argazkiak: Archivo “Argazki” Eusko Jaurlaritza - Gobierno VascoEgilea: Mikel Arrazola

Imebisa

Euskotren

Diseinua eta maketazioa: Servicios Multimedia Askan S.L.Batalla de Padura 2 bis, esc. 2, 1º dcha. • 48012 Bilbao

Fotomekanikagintza: Irudi Fotomecánica, S.A.Andrés Isasi 11, 1ª • 48012 Bilbao

Inprimaketa:

L.G.:

Garraio Jasangarriaren Gidaplana

Aurkibidea

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

1.- Hitzaurrea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

2.- Lehentasun bat, konpromiso politiko bat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

3.- Garraioa eta garapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

3.1 Lurralde eredua

3.2 Euskal ekonomia eta garraioa

3.3 Irisgarritasuna

3.4 Garraiobideak – Egungo egoera

4.- Euskadirako garraio jasangarria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

5.- Garraio politika europarra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

5.1 Europako egoera

5.2 Liburu Zuriko politikaren pautak

5.3 Liburu Zuriko proposamenak

6.- Helburuak eta estrategiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

7.- Ekintza lerroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

8.- Garapena, jarraipena eta interes komunitarioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49

Eranskinak

I Eranskina: Erkidegoaren jarraibideak, Europan barnako garraio-sareen garapenerako. 1692/96/EE Erabakia . . .54

II Eranskina: Euskadi-Akitania plataforma logistikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56

III Eranskina: Garraio arloko dokumentu juridikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

IV Eranskina: Glosarioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64

6 Garraio Jasangarriaren Gidaplana

Aurkezpena

Esku artean duzun Garraio JasangarriarenGidaplana Jaurlaritzaren Kontseiluak 2.002koAzaroaren 19.an onhartu zuen. Gidaplana horrekEusko Jaurlaritzak datorren hamar urteotarako gau-zatu nahi duen garraio-politika biltzen du.

Gidaplanean garraioa balio estrategiko eta oina-rrizkotzat onartzen da. Garraioak gizartea eta lurral-dea kohesionatzeko gaitasuna dauka, baina, era bere-an, Euskadi inguruarekin ekonomia, gizarte eta kultu-ra aldetik erlazionatzeko tresna bat da.

Gidaplanarekin bultzatu nahi den politika bosthelbururen inguruan taxutu da, eta helburu horiekgauzatzeko hainbat ekintza aurreikusi dira. Helburuhoriek honako hauek lirateke: ekonomiaren hazkun-dearen eta garraio-eskariaren hazkundearen artekoerlazioa etetea; irisgarritasun unibertsala eta jasanga-rria lortzea; garraiobideen arteko oreka berri batbultzatzea, Euskadik Europan duen posizio estrategi-koa bultzatzea; eta ingurumenarekiko errespetuaizango duen garraio jasangarri baterako bideanaurrera egitea.

Helburu horiek lortzeko, gainera, bi oinarrisendo sortu nahi dira:

• Garraio Agintaritza, administrazioen esku-menak eta interes ekonomikoak koordinat-zeko, gehiegizko atomizazioari aurre egiteko.

• Euskadi-Akitania Plataforma Logistikoa,Europako ipar eta hego arteko komunika-zioetan Euskadiren posizio estrategikoaindartzeko.

Garraio Jasangarriaren Gidaplan, plan aitzindaribat dugu, garraioa oso-osorik hartuta, arlo horrenplangintza egiten duen lehenengo agiria baita.Erronka, beraz, eta bide berriak egiten saiatzen direnguztiak bezala, ez da nolanahikoa; eta horrexegatik,hain zuzen, Jaurlariza Gidaplana gauzatzeko behardiren baliabide guztiak jarriko ditu, emaitzak, garraioarloarentzat ez ezik, herri honetan bizi garen guztiononerako izango direlakoan.

Juan José IbarretxeLehendakaria

7

Aurkezpena

Euskal Autonomia Erkidegoan mugikortasunakpisu handia du, bertan bizi den populazioagatiklegokiokeen estandar estatiskoen gainetik baitabilmugikortasun hori. Gainera, EAE barruko eskariari,Pirinioen Atlantiko aldeko pasagunean eta Ebrokokorridorearen burruan kokatzearen ondorioz, pasa-dizoan doazenen mugikortasuna gehitu behar zaio:bai kontinentearen ipar eta hego arteko mugikorta-suna, bai penintsularen eki eta mendebalde artekoa.

Europako Politika Bateratuaren jarraibideakmugikortasun horri nolabait eustera bideraturikdaude, eta horrekin batera garraiobideen artekooreka, garraioaren segurtasuna, kalitatea eta era-ginkortasuna eta garraio aurre-hartzailea lortzeaere, baina beti ere, "garraio jasangarria"renmugen barruan.

Hori guztia Europako Erkidegoko gure erreali-tatean islatu eta aplikatu behar da, eta horretara-ko ezinbestekoa da Garraioaren Gidaplan hau,EAEn garraio arloko ekimenak garatzekoan erre-ferentzia bat izan dezagun. Kontua da gizarteakdituen mugikortasun eta irisgarritasun beharreierantzutea, baina gure ondotik datozen belaunal-dien ahalmenak arriskuan ez jartzeko, ahalmenhoriek bermatuko dituzten era jasangarrienakbilatuz, eta Europan parte hartze aktiboa izatearieta Europako ipar eta hego arteko komunikazio-sarearen barruan dugun posizio estategikoagatikdagokigun eginkizunari uko egin gabe.

Gidaplan honek datorren 10 urtetarako lanabideratuko du, eta Garraioarekin zuzenean nahizzeharka erlazionaturiko erakundeak ukituko ditu.

Baina administrazioaren ahalegin honetazaparte, ezinbestekoa da EAEko herritar guztiokarazoaz jabetzea, asko baitira, mugikortasunareninguruan guztiok aldatu beharreko ohiturak.

Bestetik, Garraioak jasangarritasunak egitendion erronkari eta trukeen mundualizazioareneskakizunei aurre egiteko gai izango den enpresasektore sendoa behar du.

Gure ondotik datozen belaunaldien etorkizunakinka larrian jarriko ez duen garraio jasangarribatean oinarritutako ongizatezko gizarte osasunt-su bat behar dugu, eta Gidaplan honek, hainzuzen ere, horretarako bide bat proposatzen du.

Álvaro AmannConsejero de Transportes y Obras Públicas

1


ere, ez dauka egitura organiko propio eta egon-korrik, Garraioan parte hartzen dutenek ez dutemerezi duten onarpena, eta eskumenen eremuakez daude batere argi Administrazioaren ezeinmailatan, are gutxiago harreman eremuaEuropara edo munduko gainontzeko lekuetarazabaltzen badugu. Eta Garraioa, gaur egun, ezdezagun ahantzi, mundualizaturik dago.

Garraioa zer den zehaztuko duen guztiok onar-turiko definizio globalik ere ez dugu. Esanahi eti-mologikoa edo akademikoa argi samar badagoere, garraio arloko adituek adiera desberdinakematen dizkiote, eta praktikan garraiobideak, akto-reak eta sistemak nahastu egiten ditugu, talde edoazpisektore bakoitzaren arazoekin, azpiegiturenhobekuntza edo ezarpenarekin, segurtasun etakontrol neurriekin, eta gizarte edo ekonomia maila-ko neurriekin, etab. Azen ontzeko, hizkera arrunte-an, baina batzuetan ez hain arruntean, operadorekontzeptua gidariarekin parekatzen dugu, jardue-rak berezkoak dituen arazoak sektore mailako ara-zotzat edo, are gehiago, garraio arloa maiz bir-moldaketetik ihesean aterpe gisa baliatu denez, laneta gizarte mailako arazotzat mugatzen ditugu.

Garraio arloaren konplexutasuna ederki isla-tzen da politika eta administrazio mailan, nahizegungo Administrazioaren estamentuen artekoeskumenen banaketan erakusten duen antolamen-du barreiatuan. Izan ere, Euskal AutonomiaErkidegoaren lurralde eremuan bertan, EuskoJaurlaritzakoez gain, hainbat ministerioren mendedauden ente eta organoek eskuhartzen dute, (guz-tiak ere Europako Batasunak onarturikoGarraioaren Politika Bateratuaren artezpideeijarraiki egiten dute lan) eta horiei, EAEren esku-men-esparru berezia dela eta, foru eta toki maila-ko administrazio-organoak gehitu behar zaizkie.

Baina aktoreei, hau da, garraiolariei errepa-ratzen badiegu ere, puntu-puntuan (just-in-time)eta atez ateko zerbitzua eskatzen duen jardueraizanik, enpresa-sarearen eta garraioaren antola-mendu eta plangintzaren konplexutasuna ere ezda makala. Logistika ere arlo honetan sartu dela-rik eta garraioak ekoizpen sistemetan zuzen-zuze-nean eragiten duelarik, kargatzailea ere aintzathartu beharra dago mundu konplexu honetan.

Garraioa berez gauzak alde batetik bestera era-matean datzan oinarri-oinarrizko ekintza bat denarren, gizarte modernoan izan duen bilakaerarenondorioz, lurraldea kohesionatzeko duen indarra-rengatik, lurraldearen eta hiriaren antolamenduarenbarruan elementu egituratzaile izatera iritsi da, etahorren ondotik zerbitzu-jarduera bat izatera; etabide horretan hainbeste garatu da eta halako kon-plexutasuna garatu du, non harremanek, intereseketa eskumenek osaturiko mundu dinamiko eta selek-tibo bat osatzen baitu gaur egun. Garraioa, finean,biziki estrategikotzat jo behar den sektore politiko,ekonomiko eta soziala dugu.

Garraioak egun eta hemen (mundualizazio ego-era honetan) duen garrantzia garbi ikusten daGarraioaren funtzionamenduan gorabeheraren batgertatzen denean, horrek berehala izaten baitu era-gina estatu baten nahiz hainbaten jarduera ekono-miko eta sozialean, eta sektorean bertan eraginda-ko ondorioak baino askoz ere oihartzun handiagoaizan ohi dituzten auziak sortzen baititu.

Nolanahi ere, eta kontraesana badirudi ere,garraioak, hain ohikoa, zabaldua eta beharrez-koa baino areago ezinbestekoa eta herrialdebaten funtzionamendurako estrategikoa izanik

Hitzaurrea

11

1. Hitzaurrea

Garraioa… zeinek eskaintzen du gehiago hitz soilbaten truke?

EAEn eta EAEko eskumen-esparru berezian,Garraioa administrazioaren aldetik bi mailatanbanatuta dago: Eusko Jaurlaritza eta foru aldun-diak. Eusko Jaurlaritzaren eskumenetan Garraioa-ren plangintza egin, koordinatu, antolatu, Estatukooinarrizko legeria garatu, eta garraio-sistemakburutu eta kudeatzea sartzen dira, eta foru aldun-diei, berriz, herriz kanpoko bide-sarearen eremukoexekuzio-eskumenak dagozkie.

Gainera, sektorea desegituraturik eta atomiza-tuegia ageri da, hau da, enpresa txiki gehiegi etaegitura zehatzik gabe. Batetik, EAEko garraio-sektorea Erkidegoaren neurrira dago egina, etamuga nabariak ditu mundu osoarekin erlaziona-tzea eskatzen dion ekonomia bati erantzuteko;eta, bestetik, kargatzaileen sektorea dugu, ezta-baidan parte hartu nahi ez eta, aldi berean,Garraioari ahalegin itzelak eskatzen dizkiola.

Onartu beharra dago ordea, politika bateragilehori ahula dela eta oraindik ez dagoela beharbezala zehaztuta. Tamalez ez dugu garraio-sistemadesberdinei buruzko ekintza itundu baten bidezinteres ekonomiko, sozial eta ingurumenekoei eran-tzuna emango dien esparru bat.

Koordinazio behar hori nabarmena da, bainaez sistema integratu baten funtzionaltasunarenmesederako soilik, baizik eta oso argi dugulakoegun proposatu eta burutzen ditugun ekintzek ez

dutela gure ondorengo belaunaldien etorkizuna kin-kan jarri behar. Garraioa epe ertain eta luzera haz-kundea ekarriko duten konponbideak eta alternati-bak izateko moduan egin behar da, horregatikordea, ez mundu mailan bere lekua duen herri iza-teari, ez eta gizakiaren neurriari uko egin gabe.

Garraioa gizartean eragin handienetakoaduen ekonomia jarduera dugu (oinarrizko esku-bidea den mugikortasuna ukitzen baitu), bainaaldi berean ingurumenean ere gehien eragitenduen jarduera da, gas kutsakorren zati handi batgarraiobideek botatzen baitute eta garraiobide-ak dira klimaren aldaketak nozitzen duen zerra-efektuaren arrazoietako bat.

Haatik, ez dugu ahaztu behar mugikortasunagizakiak XX. mendearen azken herenean erdietsiduen lorpenetako bat dugula. Baina mugikortasunhori egun, jendearen errentak igotzean banaka-koen baliabideetan oinarritzen denez, garraiokozerbitzu publikoak berreskurtatu eta erabat alda-tzea lortu behar dugu; mugikortasunak hasieranzuen askatasun eta jendarteko harremanak erraz-teko kutsu horri eutsi arren, garraiobide horiekanitzak, kalitatezkoak, eraginkorrak eta erosoakizatea lortu behar dugu.

Beraz, helburuak mugikortasuna bermatzeaizan behar badu ere, mugikortasun hori jasangarriizango den garraio batekin lortu behar dugu. Izanere, gure gizartearen garapena eta hazkundeakeuskarri bat behar du, eta Garraioa giza eta mer-katal harremanen kateako nahitaezko katebegia da.


1. Hitzaurrea

Hortaz, egoera hori gehiago ezin daitekeelaluzatu ikusita, batetik, eta, bestetik, Administrazioekdiru-baliabide gutxiago dutela kontuan izanik,horren gainean gogoeta egin ondoren, garbi ikusidugu gizarte modernoaren bizitza-maila garatuedo mantendu nahi badugu, ezinbestekoa delamugikortasuna garapen jasangarriaren ikuspuntu-tik jorratzea.

Beraz, azaldutako guztia kontuan izanik, EuskoJaurlaritzako Garraio eta Herri Lan Sailak, EuskalAutonomia Erkidegorako Garraioaren Gidaplanhonekin Garraioaren Politika Bateratu bat garatze-ko ekimen guztiak modu arrazional eta eraginko-rragoan koordinatu eta bideratu nahi ditu.

Nolanahi ere, gure gizartean jendeak ez dugarraioaz duen hautemate edo pertzepzioaaldatu, eta ibilgailu pribatuaren erabilerak urru-titik gainditzen du garraio publikoen erabileraeta, are gehiago, konfigurazio trinko eta masi-boa duten garraiobideak oso atzera geratzendira. Hiriak funtsean automobilaren araberaeraikiz joan gara, oinezkoari zegokion espazio-tik ibilgailuak zirkulatzeko eta aparkatzekolekua kenduz; lehentasun osoa eman zaio ibil-gailuari eta, hortaz, gidariak izan dira gurehirien eta teknikaren aurrerapenen onuradunhandienak, teknika aurreratu horiek apenaserabiltzen baitziren garraio publikoetan edo ezbehintzat errepidekoetan.

Era berean, errenta-maila igortzean sortutakotrafiko arazoei konponbide bat emateko orduan,joera nagusia ibilgailuen beharrak asetzea izanda beti, eta orduan eta itomen handiagoa, orduaneta errepide gehiago izan da konponbidea.Garraio publikoa, azken hamarkada honetanjoera zerbait aldatu den arren, beti berandu iritsiohi den eta ezinbestean onartu beharrekoa denalternatiba dugu. Arazoak konpontzera beranduiritsi ohi da, baina batez, mugikortasunerakobaliabide nagusi gisa ordurako ibilgailu partiku-larra aukeratu duen gizarte baten jokabideaaldatzeko beranduegi. Eta, salgaiei begiratzenbadiegu, gehien-gehienak errepidez garraiatzendira, lehorretik trenbidez ere eraman daitezkeelaerabat ahaztuta.

2


Garapen Jasangarria.Lehentasuna,

konpromiso politikoa.

Lehendakariak 2001eko urtarrilean EuskalHerriko Jasangarritasunerako Konpromisoasinatu zuen, eta agiri horretan jasangarritasuneanoinarrituriko garapen eredu berri baterako oina-rriak finkatzen dira.

Lehendakari izendatzeko 2001eko uztaileanegindako eztabaidan Lehendakariak berak abe-rastasuna sortu, eraberritu eta hazkunde jasanga-rriaren aldeko konpromisoa hartu zuen, honelaesan baitzuen:

"Hasteko, aberastasuna eta enplegua sortze-ko gure azken helburu hori nahitanahiez haz-kunde jasangarriarekin lotutako helburua da.Gure ikusmuga ingurugiroko arauak betetzeabaino askoz haratago doa. Ingurugiroa politikaekonomikoetan eta sozialetan integratzeandatza, jasangarritasun kontzeptu hori ere hiriengarapeneko eta arlo desberdinetako irizpidenagusi izan dadin, besteak beste, industria,nekazaritza, energia eta garraioa bezalakoarloetan. Hazkundea jasangarria egiteko, ingu-rugiro mailako politikei bultzada berezia emanbehar bazaie, hazkundea "bermeduna" izandadin, garaiari egokitutako estrategia berriakgaratu behar dira."

15

2. Garapen Jansagarria.

Lehentasuna, konpromiso politikoa

Konpromiso horren haritik, Garraioa, jardueraekonomikoa den heinean, lehen mailakoa etaoinarrizkoa den jarduera hori proposatzen dengarapen jasangarrirako eredu horretan sartu ahalizateko ingurumen eta jasangarritasun parame-troak kontuan izanik ezarri behar da, hori baitagure ondorengo belaunaldien etorkizuna berma-tzeko modu bakarra.

Horrela, bada, proposaturiko jarduketa lerro ba-tzuk, kode etikoari jarraikiz, zuzen-zuzenean pen-tsakerak, bizimoduak eta kontsumo ereduak alda-razteko pentsatu dira, edo Ekoeraginkortasunakgomendatzen duen legez, energia natural ez berriz-tagarrien erabilera gutxitzeko eta hazkunde ekono-mikoaren eta baliabideen erabileraren arteko erla-zioa etenarazteko.

Garraio jasangarriaren aldeko konpromisoaEusko Alderdi Jeltzalea-Partido NacionalistaVasco eta Eusko Alkartasuna alderdi politikoekVII. Legegintzaldiko Eusko Jaurlaritza osatzeko2001eko uztailean sinatu zuten koalizio akor-dioan ere jasota dago: “gure herria Europan inte-gratzeko eta gure herriaren lurralde-kohesioa

gauzatzeko behar-beharrezkoa eta ezinbestekoada lurraldeak behar bezala egituratuko dituztenazpiegitura eta komunikazioko sareak garatzea.Helburu honetara, hain zuzen ere, zuzendu beharda garraio-azpiegituren arloko politika. Beharbezala planifikatu, orekatu eta koordinatutadagoen garraio eta komunikazioko sistema batenbitartez eta ikuspegi logistiko ezin hobe batetikgauzatu beharko da. Kanpotik datorren eta kan-porantz bideratzen den trafiko handia jasatenduen herrialde ekoizle baten barne-mugikortasunhandiari erantzuteko gai izango den kalitatezkoeta segurtasunezko modalitate arteko sarea eskai-ni beharko da".

Bestetik Ezker Batua-Izquierda Unida alderdipolitikoak EAJ-PNV eta EAk osatutako Jaurlaritzanparte hartzeko eta arestian aipaturiko koalizio-akordioari atxikitzeko sinatutako agiriak honeladio “Garraioari dagokionez, garraiobide desber-dinen baterako plangintza egiten ahalegindukogara inbertsioak ez bikoizteko, baita lurraldeagizarte-ikuspegitik egituratzen, mugikortasunarengehikuntza mugatzen eta errepidean zeharrekotrafikoa trenbidera bideratzen ere".


2. Garapen jansagarria.

Lehentasuna, konpromiso politikoa

Azkenik, Garraio eta Herri Lan sailburuak Sailhorrek legegintzaldirako zituen asmoen berri ema-teko Eusko Legebiltzarrean egin zuen agerraldianazaldutako lan-ardatzen artean hitz eman zuen2002. urtean bidaliko zela Legebiltzarrera EuskalAutonomia Erkidegoko Garraio JasangarriarenGidaplana.

Agerraldian adierazitakoari eutsiz, Jaurlaritza-ren Kontseiluak 2002ko apirilaren 16an izandakosaioan, Jaurlaritzaren 2001-2005 Legegintzaldi-rako Plan, Programa eta Jardun esanguratsuenenegutegia onartu zuen, eta EAEko Garraio Jasan-garriaren Plana horien artean dugu.

Bestetik, Jaurlaritzaren Kontseiluak 2002koekainaren 4ean Euskal Autonomia ErkidegokoIngurumeneko Esparru Programa (2002-2006) etaGarapen Jasangarriaren Ingurumen Estrategia(2002-2020) onartu ziren, eta horren helburuetan4.ak, hain zuzen ere, "Lurraldeen arteko oreka etamugikortasuna: estrategia amankomuna"z dihar-du, eta mugikortasun jasangarriaren ingurukokonpromisoak finkatzen ditu.

Laburbilduz, Garraio Jasangarriaren Gidaplanhau arestian aipatutako maila desberdineko kon-promiso horiek betetzeko atondu da.

Lehentasuneko ekintzak zehaztuz, Gidaplanhonek datorren 10 urtetarako garraio arloko poli-tikaren jarraibideak ezartzen ditu.

Gidaplan hau egitekoan kontuan izan diraeskumen-banaketaren errespetoaren printzipioa,koordinazio-printzipioa eta gizartearekiko zerbi-tzuaren printzipioa.

Beraz, gainetiko sailek onartu dituzten planekinelkarlanean jardungo dugu, garraio arloak EuskalAutonomia Erkidegoko Administrazioaren eremuguztietan tratamendu koherente bat izan dezan.Ildo horretatik, Euskal Autonomia ErkidegokoIngurumeneko Esparru Programarekin, GarapenJasangarriaren Ingurumen Estrategiarekin, eta2001-2004rako Zientzia, Teknologia eta Berrikun-tza Planarekin elkarlanean jardungo dugu.

Gidaplan honek honela definitzen du garraiojasangarria

Helburutzat ondasunakedo pertsonak leku batetikbestera eramatea duen jar-duera ekonomikoa. Jarduerahorretarako, beharrezkoa izandaiteke Administrazioaren bai-mena, eta, nolanahi ere,Administrazio horrek garraio-bide guztiak, segurtasun, kali-tate eta eraginkortasun bal-dintza egokietan, era oreka-tuan erabiliz irisgarritasun uni-bertsala bermatu behar du,eta, gainera, etorkizunekogizaldiek beren beharrakbetetzeko ahalmena izan deza-ten zaindu.

Definizio horrek garraio politikaren eraginkorta-suna eta kalitatea, batetik, eta bestetik, garraiobi-de eta agente desberdinen parte-hartzea, guztiak

3


biltzen ditu, beti ere, merkatu ekonomia orekatueta sozial baten barruan.

Horrela, bada, Garraio eta Herri Lan Sailakgarraioaren ideia horri eutsiz atondu du beregarraio-politika, Gidaplan honen bidez.

Gidaplanak bi helburu ditu operatibitatearenaldetik: batetik, behar diren tresnak baliatuz, geroeta eraginkortasun handiagoa lortzea, eta, beste-tik, neurri horien artean eta Administrazioen gai-nontzeko politiken artean gero eta kohesio han-diagoa erdiestea. Edonola ere, proposaturikoneurri guztiak eskumen-printzipioari jarraikizatondu dira, esan nahi baita elkarlanean oinarri-tuta daudela, baina beti ere, lidergoa eta koordi-nazioa bere gain hartuz. Beraz, laguntza emate-ko neurriekin batera hautazko ekintzak aholkatu,bultzatu eta hasteko koordinazio zentru bat sor-tzea da Gidaplanaren joera.

3.1 Lurralde eredua

XIX. mendearen amaieratik aurrera Euskadikmigrazio-fluxuentzat oso erakargarri gertatu zenindustrializazio prozesu bat bizi izan zuen, etahorrek biztanle kontzentrazio handia eragin zuengurean, eta kontzentrazio hori, gainera, nahikodesorekatua izan zen, batez ere hiri-inguruetan.

Ez da espero industrializazio garaiaren ondo-rioz gertatutako lurralde eta hiri eredua askoaldatzea, baina industriondoko ekonomia espe-zialdu eta hirugarren sektorerantz bideratzen aridenez, eredua dibertsifikatu egingo bide da.

Biztanlegoaren banaketan aldaketa handiakizan dira azken hamarkadetan, eta, oro har, kon-tzentrazio handienak 30.000 eta 100.000 biztan-le arteko hirietan bildu dira, dentsitate oso altuakiritsiz. (Ibaizabalen ezkerraldeko udalerrietan10.000 bizt./km2 baino gehiago). Horretaz apar-te, bada aipatu beharreko beste fenomeno bat;izan ere, 1.000 biztanle inguruko herriak biztan-leak galtzen ari dira, eta 10.000 biztanle inguru-koak, aldiz, hazten.

Gainera, Euskadiko biztanleria pixkanaka-pixkanaka zahartzen ari da, batez ere gure gizar-tearen jaiotza-tasa txikiagatik, Europako txikiene-takoa, hain zuzen ere.

Garraioa eta garapena

19

3. Garraioa eta garapena

Euskadiko biztanlegoaren kontzentrazioarenberri emateko Lurraldearen AntolamendurakoArtezpideek desoreka-adierazlea definitzen dute,eta horren arabera, Gasteizko eremu funtzionalak0,965ko desoreka-adierazlea erakusten du, etaBilbokoak 0,918koa. Adierazle horiek biztanlego-aren ehuneko handi bat leku nolabait ere txikisamarrean metatzen dela adierazten du.Donostiako eremu funtzionalak, aldiz, 0,668kodesoreka-adierazlea erakusten du, eta horrekesan nahi du biztanleak lurraldean banatzeko eranahikoa orekatua dela.

Biztanleen kontzentrazio horrek, batetik, etaEuskadiren ezaugarri geografikoak, hau da,harreman linealak behar dituzten haran estuakbestetik, aglomerazio-ekonomiak eragin dituzte,eta, ondorioz, gero eta itomen edo kongestioarazo larriagoak, Araba erdialdeko eremu fun-tzionalean, izan ezik, hor EAEko lur erreserbarikzabalena baitago, bereziki Arabako lautadan.

Hiri-sistema gero eta garrantzia handiagoa arida bereganatzen, hainbeste, non zenbait aditukhiri horiek Euskopolis edo Gune Anitzeko Sistemabat osatzen dutela dioten, eta gure kultura erehiritartu egin da. Sistema horri esker biztanle

CornisaCantábrica

Porto

Iruña

A-6

N-1

N-1

A-15

N-634

A-8

A-68

N-633Y

A-1

TGVA-8

YN-622

N-240

N-637

N-634

PI

PI

PI

PTC

PTC

PTC

Bilbao

VitoriaGasteiz

Iruña

DonostiaHendaye

Biarritz

Bayonne

PI

PTC

Errepideak/Carreteras

Trenbideak/Ferrocarriles

Garraio konbinatuko geltokia/

Estaciones de Transporte Combinado

Aireportua/Aeropuerto

Lurreko Plataforma/

Plataformas Terrestres

Portua/Puerto

gehienek zerbitzuak, dotazioak, ekipamenduaketa interes handiko leku urbanoak dituzte eskura,eta bizi eta lan egiteko aukera ederrak dituzte,horregatik hiriburuen arteko oreka eten gabe.

Eskema horrek Euskadiren egungo egoera ondosamar islatzen badu ere, ez dugu atzendu beharbadirela eskualde kontzientzia duten hainbat tartekoeremu funtzional, eta erabakiorrak direla besteindustria eremu batzuk eta landa-eremuak ere gara-pen-prozesuetan sartzeko orduan. Elkartasunean,arrazionaltasunean eta eraginkortasunean oinarritu-riko integrazio hori, eskualdean bertan, zenbaitlanda-eremuren gabezia ekonomiko, sozial etademografikoak leuntzen laguntzeko moduko ekipa-mendu eta dotazioak sortuz lortu dugu.

Oro har esan daiteke, Euskadiren lurralde-ere-dua elkarrengandik nahiko hurbil dauden hiru hiri-tan dagoela oinarritua, eta hiru hiri horiek, edogehixeago, gutxixeago, gai direla Erkidego osoareneta lurralde historiko bakoitzaren aitzindari izateko.

Lurraldearen Antolamendurako Legea garatze-ko 1997ean onartutako Lurraldearen Antolamen-durako Artezpideek egindako analisiaren arabera,Gune Anitzeko Sistema osatzen duten hiriburuak,


Beraz 13. artezpidea laburbilduz, esan daite-ke onartu zenean indarrean zegoen eredua fin-katzen duela, beti ere osatu eta hobetzeko asmo-arekin, baina aparteko berrikuntzarik gabe, nahizeta balio lotesle edo arautzailerik gabeko hainbatirizpide ematen dituen; hots:

• garraiorako azpiegitura eta ekipamenduguztiak intermodalitate-irizpidea aintzathartuta diseinatu behar dira.

• hirialde nagusietan ahalmen handikogarraio publikorako aukerak ezarri edobultzatzea.

• Euskal Aireportuen Sistema bultzatzea.

• Bilboko eta Pasaiako portuak zabalkuntzaerraztea.

• euskal kostaldean ingurune naturalaren babe-sarekin bateragarriak diren ur-kiroletako az-piegiturak gara daitezen sustatzea.

• automobil pribatua erabiltzea mugatzea.

• ekipamenduak jartzeko planak egitea:autobus-geltokiak, garraiobide anitzekogeltokiak, eta garraio-zentru integratuakbultzatzeko.

• salgaien garraiorako trenbidea bultzatzea.

• garraio-azpiegiturak hiri-areetan egokiuztartzea.

3.2 Euskal ekonomia eta garraioa

Euskal ekonomiak bere inguruko ekonomiadinamikoenek erdietsitako jarduera-tasaren osoantzekoa lortu zuen 2001ean. Baina aurrekoekitaldietako bilakaerarekin alderatzen badugu,garbi dago hazkunde-erritmoa moteldu egindela. Kanpoko eskariari dagokionean, adierazibeharra dago atzerriarekiko trukeak, 2000.urtean ederki igo ondoren, kontrakoak gertatudirela, eta Espainiarekikoak, aldiz, positiboakizan dira. Ondasunen esportazioek merkatuenahultasuna jasan dute, eta Ekonomia Lankidetzaeta Garapenerako Antolakundeko (ELGAko)herrialdeetako salmentetan ere merkatu-zatiagutxitu egin da.

hau da, Bilbo Metropolitarrak, Donostiak etaGasteizek, bai beren tamaina fun-tzionalagatik, baiberen kokapen geografiko estrategikoagatik, egite-ko egituratzaile oso positiboa betetzen dute, ekono-miaren, kulturaren eta hiri-jardueraren ikuspegitik.

Bilbo Metropolitarra Kantaurialdeko hiri-eremuhandiena lortzeko duen geografia-area dugu(Ibaizabal bailara osoa, ibai-adar guztiekin), etaEuskadiko biztanle gehienak bertan bizi dira.Bizkaiko Lurralde Historikoaren gainontzekoaridagokionean, zati handi bat lurralde eremu fun-tzional ertainetako hiri nagusien inguruan dagoantolatuta, hau da, Gernika, Durango etaMarkinaren inguruan, baina horietaz aparte badi-ra eremu funtzional txikiagoak ere: Enkarterriak,Arratia eta Mungia.

Arabako Lurralde Historikoa, berriz, lurraldemakrozefaliko eta desorekatua dugu, biztanlegoabanatzeko moduko hiri ertainik gabekoa. Nerbioiibaiaren harana izan ezik (Llodio, Amurrio), heinhandi batean Bilbo Metropolitarrera jotzen baitu-te harremanetarako, Arabako hiri-guneak ez diraoso handiak, eta, are gehiago, Arabar Errioxakoeta Arabako Haranetako herri handienak funtzio-nalki Euskadikoak ez diren hiriekin dituzte harre-manak (Haro, Logroño eta Mirandarekin).

Gipuzkoako Lurralde Historikoaren egoeraorekatuagoa da, ia populazio-gune guztiak bai-taude halamoduzko hiri edo herri nagusirenbatetik hurre. Hiri nagusi horiek, gehienetan,kasuan kasuko bailararen erdian egon ohi dira.Horrela, bada, Gipuzkoa tamaina ertainekohirigune ugarik osatzen dute, eta hirigunehoriek lurraldean nahiko berdin banaturikdaude, Donostiak duen garrantzia oreka oroko-rra haustera iritsi gabe.

Laburbilduz, alde batetik Gipuzkoak lurralde-oreka erakusten du, eta, bestetik, Araba Erdialdeko(Vitoria-Gasteizko) eta Bilbo Metropolitarreko eremufuntzionalek, gehiegizko kontzentrazio espaziala.

EAEko azpiegituren lurralde-ereduari dagokio-nean, Lurraldearen Antolamendurako Artezpide-etan dator zehaztuta, zehatzago esanda, 13.artezpidean, "Azpiegiturak, Komunikazioak etaEnergia" izenekoan.

21

Egia esan, inguruko ekonomiek 2001erakoaurreikusitako hazkunde-perspektibak beherantznola egin duten ikusi dute. Arrazoi-bila hasiz gero,neurri handi batean, mundu-merkatuaren etenal-diari erreparatu behar zaio, 2000ko % 12,8koigoeratik % 0,3ra jaitsi baitzen 2001ean, eta horrigainera, epe motzeko espektatiba ezkorrak gehitubehar zaizkio.

Garraioaren eraginari dagokionean, kontuanizan behar da euskal ekonomiak eragindakomerkataritza-fluxu handiena Espainiara doala,eta Euskadik atzerrian egiten dituen salerosketen% 70 Europar Batasunaren barruan egiten ditue-la, batez ere, Alemania eta Frantziarekin.

3.3 Irisgarritasuna

Pertsonen eta gauzen garraioa gizakiak buru-tzen dituen oinarrizko jardueretako bat dugu, nahizeta ekonomiaren barruan hirugarren sektorearenedo bestela esan "Zerbitzuen" sektore zabal etaheterogeneo horretan sartu ohi den. Ekonomiareneta, oro har, giza-harremanen bilakaera bizkorra-ren eraginez, "garraio" kontzeptua aldatuz (etanolabait ere degeneratuz) joan da; eta, lehen"gauza bat leku batetik bestera ibilgailu bat balia-tuz eramatea" esan nahi bazuen ere, egun pertso-nak eta gauzak leku batetik bestera edozein siste-ma edo euskarri baliatuz mugitzeari esaten zaio.Horren ondorioz, askotan nahastu egiten ditugugarraioa eta garraioaren azpiegitura.

Garraiatzearen ekintza horrek, beraz, ekintzazabal hori adieraziko duen termino bar behar du,orain arte garraiagarri zen horri, mugikortasun

atributua eman behar zaio; hau da gizartemodernoak mugitzeko sistemak behar ditu,garraiatzeko aukerak adina behar du mugitzekogaitasuna. Bestela esan, pertsona eta gauzakgarraio-sistema (garraiobide) bati esker mugi dai-tezke, bere kasa edo beste norbaitek mugituta, etagarraio-sistema horrek unibertsala behar du izan,guztiontzat balio behar du.

Garraio kontzeptuan gehiago sakonduz bestetermino berri bat sortu da: "irisgarritasuna".Termino horrek lortu edo erdietsi daitekeena, hauda, irisgarritasun-kualitatea adierazten du.Garraiatzea ez da aski; ez eta mugitzea soilik ere;lehenengo irisgarritasuna lortu behar dugu, espa-zioko edozein lekutara iristeko askatasuna. Beraz,esan dezakegu, irisgarritasunak, edozein pertsonaedo gauzak, bere kasa nahiz kanpoko ekintzarenbaten bidez, edonora eta edonoiz askatasun osozheldu ahal izatea esan nahi duela. Irisgarritasunakunibertsaltasun kualitatea dauka, eta gizartemoderno batean administrazioak irisgarritasun horihiritar guztiei eman (bermatu) behar die.

Labur bilduz, irisgarritasunak hiru alderdi ba-tzen ditu:

• fisikoa

• funtzionala

• eskubidezkoa

Irisgarritasun fisikoa, edozein lekutara iristekobehar den azpiegitura jartzean datza. Irisgarritasunfuntzionala azpiegitura hori era eraginkorrean era-biltzen duen sistema edo garraiobide dat dagoelaadierazten du; eta azkenik, irisgarritasun-eskubi-

1990 5,9 4,1 6,91991 0,1 2,4 6,81992 0,7 0,7 6,81993 -4,8 -0,8 6,51994 0,7 3,3 6,31995 2,7 3,5 6,31996 2,1 2,5 6,21997 8,1 4,4 6,51998 5,3 6,0 6,41999 9,0 5,2 6,72000 (A) 4,5 5,3 6,6

Garr. eta komunik. BPG% EAEko BGP

Garr. eta Komunik. BPG EAEko BPG

Iturria: Eustat eta Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. BPG: Barne produktu gordina.



men gailentzen zaie garraiorako gainetikoalternatibei.

Horiek horrela, hona hemen dauzkagungarraiobideak eta kasuan kasuko azpiegiturak,horien titular diren organoak eta erakunde edooperadoreak, taula batean bilduta:

dea, zuzenbidezko edozein subjektuk duen oina-rrizko ezaugarria dugu, eta horregatik egiten dirairisgarritasuna sustatzeko legeak, eskubide hori eraunibertsal eta orokorrean bermatzeko.

Baina irisgarritasunerako oinarrizko eskubidehorrek, pertsonari era berean onartutako beste

Sistema Azpiegitura Ente/OperadoreaTitularra

Aire sistema Interes orokorrekoaireportuak AENA

Portuen sistemaPortu autonomikoak Euskal Autonomia

Erkidegoa

Portu agintaritza

Euskal AutonomiaErkidegoa

Estatua

Errepideen sistema

Errepide sare nagusia

Sare lokala etaherri barrukoa

A-68 Autobidea

Foru Aldundiak Garraioko zerbitzupublikoenemakidadunakErabiltzailepartikularraEstatua

Udalak

Trenbide sistema

Europan barnako sarea

Sare penintsularra

Sare metrikoa

Metroa/Tranbia

Estatua

EAE

Estatua

RENFE

Euskotren

FEVE

Metro Bilbao, Euskotren

Interes orokorrekoaireportuak

Euskal AutonomiaErkidegoa

Estatua

eskubide batzurekin topo egiten du, esate batera-ko, ingurumena egoera naturalean gozatu ahalizateko eskubidearekin, eta eskubide hori errespe-tatu eta gure ondorengoek ere izango dutela ber-matu beharra daukagu. Ideia horren ildotik eko-nomi jardueren arlo guztietan aplika daitekeen"jasangarri" kontzeptua gailentzen ari zaigu, etahorregatik irisgarritasun fisiko eta funtzionala gureingurumen fisikoaren egungo ezaugarriak zeda-rritzeko mugen barruan ulertu behar da.

4.4 Garraiobideak. Egungo egoera

Euskal Autonomia Erkidegoko egungogarraiobideak zehaztu eta mailakatuz gero,mugikortasuna pertsonei nahiz gauzei buruzkoaizan, eskumenak erakunde desberdinen arteanbanatuak dituen sistema bat ageri da nabarmen,eta garraiobide horien artean errepidea nabar-

Errepidea nagusi dugun testuinguru honetan,adierazle desberdinak aztertzen baditugu, errepi-deetako joan-etorriak, oro har, hazten ari direlaikusiko dugu. Ildo horretatik, ibilgailuak ugarituegin dira, motorizazio eta automobil partikularrenerabilpen-indizeak igoz; salgaien errepideko trafi-koaren bolumena ere hazi egin da, eta, era bere-an, hiri barruko garraio-konpainietan ibiltzendiren bidaiarien kopurua jaitsi egin da, batez ere,Bilboko Metroaren eragin eremuan.

Pertsonen mugikortasunaren eremuan, garbidago errepideko garraioa dela nagusi, eta eskual-de batetik besterako joan-etorrietan automobil par-tikularra dela garraiobiderik erabiliena; errepidekogarraioak duen gailentasun hori oso ondo islatzendute honako datu hauek:

• ibilgailu motordunetan egiten diren joan-etorrien erdiak automobil partikularretanegiten dira.

• automobil partikularra erabiltzen deneanibilgailu bakoitzeko 1,66 pertsonako oku-pazioa dugu.

• eskualde batetik besterako joan-etorrietan% 67 ibilgailu partikularretan egiten da.

Garraiobideen arteko banaketari dagokionean

Bidaiarien garraioko joan-etorriak

% 80 errepidez:

• % 52 ibilgailu partikularrean.

• % 28 autobusean (herri barruko eta herriz kan-poko garraioa).

% 19 trenez (metroa barne).

% 1 beste garraiobide batzuetan.

Salgaien garraioari erreparatuz gero, urterourtero asko ari da hazten (94/99 tartean % 57), etaurtetik urterako bilakaera horretan, batez ere guregeografia-kokapena dela-eta, zer esan handia duigarotzako edo pasadizoko trantsitoak. Pasadizokogarraio horrek ez digu balio erantsirik ematen gauregun, baina, aldiz, ingurumen, azpiegitura, itomeneta istripuei dagokienean kostuak eragiten ditu.

Salgaien garraioa honela banatzen da garraio-bideen artean:

Salgaien garraioko joan-etorriak:

Europar Batasunean:

% 44 errepidez

% 41 itsasoz

% 8 trenez

EAEn:

% 67 errepidez.

• % 22k abiaburua edo helmuga EAEn

• % 17 EAE barruko trafikoa.

• % 28 pasadizoko trafikoa.

% 2 trenez.

% 30 itsasoz (petrolioa eta deribatuak barne)

% 1 beste garraiobide batzuetan.

Orain arte zerbitzu-eskaerei errepidekogarraioak erantzun die, batez ere, beste garraiobi-deak ez direlako lehiakorrak eta beste garraiobide-etako egungo operadoreak ez direlako beharbezain boteretsuak, bai operadore horien barrukoegituragatik, ia garatu gabe daudelako edo ia exis-titzen ez direlako. Horrela, bada, eta gehien zegarraiobide erabiltzen zen ikusita, urtetan errepide-sarea eguneratzen lan egin da, eta aldiz, trenbide-sarea bertan behera utzi ez ezik, sarearen azkenplan eta programa oraindik garatu gabe daude.

Gauzak errepidez garraiatzeko azpisektoreanbegiratuz, Euskal Autonomia Erkidegoko Garraioeta Herri Lan Sailak "Euskal Autonomia Erkidegokosalgaien errepideko garraioa antolatzeko plana"egin zuen, eta Jaurlaritzaren Kontseiluak 2000koirailaren 19an eman zion onespena.

Plan horrek, salgaien garraio-arloa moderni-zatzea baitu helburu, honela sailkatzen ditu ierar-kikoki ekintzak:

1.- Garraiolarientzako instalazio fisiko bereziak.

2.- Ibilgailu-flotaren modernizazioa.

3.- Lanbidea uztea.

4.- Enpresen bategitea.

5.- Merkataritza-sarea hedatzea.

6.- Prestakuntza.

7.- Teknologia berriak ezartzeko inbertsioak.

8.- Kalitateko eta ingurumeneko ziurtagiriak.

Ekintza horiek burutzeko Euskal AutonomiaErkidegoko salgaien errepideko garraioa antola-tzeko planak epe motz eta luzerako neurriakplanteatzen ditu, lehenengo oinarria egin, etaondoren, emaitzak epe luzera jasotzeko asmoz.Horrela bada, 2000, 2201 eta 2202 ekitaldietanhainbat ekintza jarri dira martxan, eta lehenta-suna eman zaie lanbidea uzteko, ibilgailu-flotamodernizatzeko eta enpresek bat egiteko lagun-tzen programei, horretarako urtero dirulaguntzaemateko deialdiak eginez.

Baina neurri zehatzagoak ere hartu dira, etabesteak beste, garraiolarientzako instalazio fisiko-ak bultzatu dira, garraioaren inguruko zerbitzu

23




Gainera, garbi dago garraiobide desberdinenegiturak nahiko egonkorrak direla, eta, aldaketenaurrean malgutasun handia erakusten dutela;beraz, plan eta programek, arestian aipatu legez,epe luzera ekarriko dituzte emaitzak.

Laburbilduz, ezinbestekoa da azaldu dugunegoera hori lehenbailehen bideratzea , eta nozi-tzen ari garen garraiobideen arteko desorekahoriek zuzentzen saiatzea, honako hauek gogoanizanda:

• Garraio Politika Bateratuan oinarrituakoantolamendu eta koordinazioa.

• Europar Batasunak ezarritako ingurumenbetekizunak. Ingurumeneko Esparru Pro-gramarekiko koordinazioa.

• Errepideko garraioa nagusi delarik, itome-nari irtenbide bat bilatu eta istripu kopuruagutxitzen ahalegindu beharra dago.

• Hiri-areetan kolapsoak arruntak direla.Hirigune nagusietarako sarrera kontrolatueta mugatu beharra dago.

• Trenbide-sarea garatu eta modernizatuegin behar dugu, bai gurea, bai Europanbarnakoa.

• Portuak modernizatu eta bultzatu eginbehar ditugu, horretarako kostako itsastrafikoa garatuz, batez ere bertakoa.

• Aireportu sistema zehaztu behar da.

• Garraioen kudeaketa integrala bultzatubehar da.

mota oro hartzen dituzten zentro logistiko etaoinarrizko garraio-eremuak sortu, hobetu etahanditu daitezen laguntzak emanez. Era berean,arloko informazioa errazteko eta kalitatea hobe-tzeko ekintzak burutu dira, esaterako, GarraiokoOhitura Egokien Kodea eta ADR osoa jasotzenduen garraio ikuskatzaileen web-orria. Bestetik,prestakuntzaren alderdi guztiak jorratuko dituenEuskadiko eta Garraio arloko Prestakuntzarakoeta Azterketarako Fundazioa sortzeko proiektuaere aipatu behar da. Salgaien garraio zerbitzuaemateko beharrekin bat etorriko diren tarifak, kos-tuen egituraketa oinarritzat hartuta ezarri ahalizateko informatikako aplikazio bat prestatzen arigara. Eta azkenik, garraio-enpresek kalitateko etaingurumeneko ziurtagiriak lor ditzaten ekintzakaztertzen eta prestatzen dihardugu.

Izan ere, errepideko garraiorantz makurtzenden garraiobideen arteko desoreka horri, errepi-dez egiten den garraio horrek nozitzen duen ito-men eta segurtasun-falta gehitu behar zaio. Alderditxar horiek xehetasun osoz aztertu dira EuskalHerriko Unibertsitateko Ingurumen EkonomiarenUnitateak idatzi duen "Garraio eta ingurumenadierazleak, 2002" txostenean. Zehatz esanda,10. adierazleak (garraioak eragindako CO2 igor-penak), EAEko garraioek botatako karbono anhi-dridoa eta berotegi-efektuko beste gas batzuk % 30igo direla, 1990-1999 tartean; eta 11. adierazleak(zarata-kutsadura) EAEko errepide eta trenbide-linea nagusietan zarata-inpaktuak 55 dB(A) gain-ditzen duela esaten du.

Milio euro

Garraio-azpiegituren inbertsioa EAEn

Iturria: Eustat. Euskal Estadistika Urtekaria 2001 / Eusko Jaurlaritzaren AurrekontuOrokorrak / Gipuzkoako Ganbera / Euskal Ekonomia 1999.

Errepideak

Trenbideak

Portuak

Aireportuak

Metroa

0

50

100

150

200

250

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999


• Garraio-sistema jasangarri batek jarduereketa pertsonek eskatzen dituzten mugikorta-sun-beharrei erantzuten utzi behar du.Sistema horrek irisgarritasuna, enpleguberriak, kalitatea, segurtasuna eta errentaga-rritasuna landu beharko ditu, enpresen lehia-kortasuna, hiri eta herrietako bizitza-kalita-tea, guztion osasuna eta gizartearen ongiza-tea, ekoefizientzia eta ingurumenarekikoerrespetoa bermatzeko, eta hori guztiabelaunaldien arteko ekitate eta elkartasun-printzipioei eutsiz.

• Gizarteko maila eta talde guztiek ordainduahal izateko modukoa behar du, eraginkor-tasunez eta efizientziaz funtzionatuko duena,istripu kopuru ahalik eta txikienarekin, jende-ari garraiobidea aukeratzeko askatasunaemanez eta luzera begira gaurtik bertatiklanean ari den ekonomia dinamiko bateanoinarritua.

• Atmosferara igortzen den gas kopuruamugatu egin behar da, batez ere, CO2a,eta hondakin gutxiago sortu behar da,Europar Batasunak, planetak hondakinguzti horiek xurgatzeko duen gaitasuneraegokitu asmoz onartutako konpromisioeimen eginez.

• Baliabide berriztaezinen kontsumoa, eta ba-tez ere erregai fosilena, gutxitze aldera, erre-gai garbien erabilera bultzatuko du.

• Garraio publikoa era egokian ezarri eta era-biltzeko lurralde eta hiri antolamendu egokialortzen lagunduko du; hau da, era jasanga-rrian, lurzoruaren erabilera mugatuarekin,eta kanpoko eta ingurumen mailako kostuahalik eta txikienarekin.

Azaldutakoagatik guztiagatik, Eusko Jaurla-ritzako Garraio eta Herri Lan Sailak hitz ematendu garraio-azpiegitura eta zerbitzuei balioa ema-teko lan egingo duela, jasangarritasunaren hona-ko bost alderdi hauek errespetatuz:

Eusko Jaurlaritzako Garraio eta Herri LanSailak, bat egiten du Euskal AutonomiaErkidegoaren eremuan gizartea klimaren aldake-taren aurka egiten ari den ahaleginarekin, etahorregatik, bere ekimen guztiak era koherentebatean burutu nahi ditu, Euskadiko garraioarenantolamenduaren arduradun gisa hartzen dituenerabakiek etorkizuneko belaunaldiek beren beha-rrei, bokazioei eta erantzukizunei aurre egitekogaitasuna murriztu ez dezaten, beti ere Europabarruan gaudela kontuan izanik.

Euskadirako Garraio Sistema Jasangarri batekhonako ezaugarri hauek erakutsi behar lituzke:

• Garraioa oinarrizko elementua da herrialdebaten garapen jasangarrirako eta herrialdehorrek barrura nahiz kanpora begira lurral-de mailako oreka eta kohesioa lor dezan.Baina gehiegizko mugikortasunak ekonomia,gizarte eta ingurumen arloko kostu onartezi-nak eragiten ditu, eta, horregatik, geure eginnahi dugu garraioaren hazkundea nolabaitmoteltzeko, eta BPGaren hazkundearen azpi-tik mantentzeko.

4Euskadirako Garraio jasangarria

27

Balioak:

• EAEn garraioarekin lotutako kontuei jasanga-rritasun zentzua emango dieten balio etaprintzipioetan oinarrituriko ekintzen alde egi-teko konpromisoa.

• Garraio jasangarrirako bidean egitendituen aurrerapenen berri ematea.

Alderdi orokorra:

• Jasangarritasuna ingurumen, gizarte etaekonomiaren ikuspegitik sendotzeko kon-promisoa, lurraldearen barruko kohesioarieta Europarekiko loturari erantzutekoasmoari eutsiz.

Ingurumena:

• Ingurumen mailako bermeak azpiegituren erai-kuntzara eta zerbitzuen ezarketara ere zabaltzea.

• Eraiki beharreko azpiegituraren bizitza-zikloaren arabera ingurumena zaintzekoprintzipioak betetzea, ingurumenean sordaitezkeen eragin txarrak gutxitzeko.

Ekonomia:

• Baliabideak euskal gizartearen garapen so-zial eta ekonomikorako era aktibo eta erai-kitzailean erabiltzea, inbertsio zuzenak egi-nez, eta sailen arteko eta erakundeen artekolaguntzak emanez edo politikak burutuz,lurralde sistema jasangarri bat lortzeko.

4. Euskadirako Garraiojasangarria


4. Euskadirako Garraio jasangarria

• Euskal Autonomia Erkidegoko herritar guz-tion irisgarritasun unibertsalerako eskubideabaliatu ahal izateko laguntzea.

• Bizitza kalitatea hobetzeko laguntzea, lana-ren eta gizarte-bizitzaren arteko orekaerraztuz.

Aktoreekiko konpromisoak:

• Erakunde gisako aktore edo lankideekin (EuskoJaurlaritzako sailekin, Foru Aldundiekin, uda-lekin, unibertsitateekin, merkatal ganbarekin,etab.) eta enpresa eta profesionalen arlokolankideekin (enpresarien elkarteekin, langileensindikatuekin, kontsultariekin eta gainetiko pro-fesionalekin) elkarlanean jardutea EuskadikoGarraio Sistema Jasangarria lortzeko estrate-gia inplizitoak aurrera eramateko garaian.

• Bestelako aktoreekin harremanak izan etaelkarlanean jarduteko bideak irekitzea,horrela elkar errazago ulertu eta lankidetzaareagotzeko.

5


Europako Garraiopolitika

garraio-azpiegituren plan bat garatu ahal izatekopolitikoki nahiz lege aldetik behar zen oinarrialortu zen.

5.1 Egoera

Garraioak Europan auzi garrantzitsu bati eginbehar dio aurre; alde batetik mugikortasun eska-ria gero eta handiagoa da; eta, bestetik, itomena,ingurumena, segurtasuna eta zenbait eskualderenisolamendua okertzen ari da.

Itomena nabarmena da errepide-sarearen %10ean, hots, 7.500 km-tan; trenbide-sarearen% 20an, 16.000 km-tan, eta aireportu nagusie-tako hegaldien % 30 15 minutu baino gehiagoatzeratzen da.

Egoera horrek ondorio garbi batzuk ditu:lehiakortasuna galtzeko arriskua eta kostu han-diagoak jasan beharra, izan ere, errepideetakoitomenak soilik eragindakoak Europako BarneProduktu Gordinaren % 0,5aren pareko baitira.

Bestetik garraiobideen arteko desoreka daukagu:

salgaiak:

errepidez: % 44

itsasoz: % 41

trenez: % 8

ibaiz: % 4

airez: % 3

bidaiariak:

errepidez: % 79

trenez: % 6

airez: % 5

2010erako, hazkunde ekonomikoak mugi-kortasun gehiago eskatuko duela aurreikustenda: ∆ salgaiak, % 38, ∆ bidaiariak % 24. Salgaiastunen trafikoa % 50 igoko da.

Bestetik kontuan izan behar da garraioakenergia kontsumitzen duela: atmosferara igortzen

Europa mailan garraioak, sektore ekonomikogisa, bilioi bat euro inguru mugitzen du, hau da,Europar Batasunaren barne produktu gordinaren% 10, eta 10 milioi pertsona baino gehiagoriematen dio enplegua.

Erromako Ituna sinatu zenetik bertatik, EuroparBatasunak garraio-politikarako ekintza-lerro ba-tzuk finkatu ditu, nahiz eta ekintza-lerro horieta-rako ez duten garraio-sistema osoaren egoeraaztertu, ez eta aurrez Europar Batasuneko garraioeta azpiegitura sistema osoarentzako ekintza-planintegral bat izan.

Europako Batzordeak 2001eko irailaren 12anonartu zuen Garraioen arloko Liburu Zuriak halakoinflexio-puntu bat ekarri zuen Europako garraiopolitikara. Liburu Zuri horrek egungo egoerarenberri zehatza ematen du eta ekintza-programaanbizioso bat planteatzen du, 2010era bitarteanaplikatu beharreko neurri zehatzekin eta lortubeharreko helburu garbiekin batera.

Ez dugu ahaztu behar, gainera, MaastrichtekoItunak, Europa osoko lurraldearen kohesioaerdietsi eta garai berrietara egokitzeko asmoare-kin, Europan barnako Garraio Sarea kontzeptuaekarri zuela gurera, eta horrekin, Europa osorako

31

den CO2-tik % 28, hain zuzen ere, eta, aldehorretatik 1990-2010 eperako aurreikuspenenarabera, erremediorik jartzen ez bazaio, atmosfe-rara igorritako CO2 % 50 gehituko da. Garraioakbotatako gas horietatik % 24 errepidekogarraioak eragiten du.

5.2 Liburu Zuriko politikaren pautak

Liburu Zuria ekonomiaren hazkundearen etamugikortasunaren hazkundearen arteko erlazioaeteteko estrategia bideragarriak zehazten saia-tzen da, irtenbidea ez baita ez mugikortasunadebekatzea, ez eta garraiobideak beste era bate-ra banatzea ere.

Liburu Zuriak aukeratu duen bide horretan 60neurri aurreikusten dira: tasak, errepidekogarraioaren alternatiba izango diren garraiobide-ak berriro erabiltzea (garraiobideen arteko orekalortzeko), eta Europan barnako sarean egin beha-rreko inbertsio zehatzak. Horrekin espero da eko-nomiaren hazkundearen eta mugikortasunarenhazkundearen arteko erlazioa nabaritzekomoduan etetea.

Garraiobideen arteko oreka lortzeko ordea,beste arlo batzuetako politiketan ere neurriakhartu beharko dira, esate baterako:

• ekonomian.

• lurraldearen antolamendu eta hirigintzan.

• gizarte gaietan eta hezkuntzan.

• herri barruko garraioan.

• aurrekontu eta zergetan.

• lehiakortasunaren arloan.

• ikerketa eta teknologia berrien garapenean.

5. Europako Garraiopolitika


5. Europako Garraio politika

• Europan barnako Garraio Sarea egitea.

Funtsezkoa da Europar Batasunak dagoenekoonartuak dituen Europan barnako proiektuakburutzea.

Batzordearen aburuz, ahalegin berezia eginbehar da trenbide-sektoreak, garraio-korapiloe-tan eta muga inguruko eskualdeetan, nozitzendituen itomen-guneak kentzeari buruzkoErkidegoaren jarraibideak eguneratzen etalehentasunak ezartzen.

• Bide-segurtasuna sendotzea. Batasunak hemendik2010. urtera bitartean heriotzak % 50 jaistea duhelburu nagusi bide-segurtasunaren arloan.

• Garraioetako tarifak egoki ezartzeko politikabat onartzea. Politika horren helburua dagarraiobide bakoitzak eragiten dituen kostuguztiak sartzea tarifan.

• Erabiltzaileen eskubide eta betebeharrak onar-tzea. Europar herritarrak prestazio integralakprezio onean eskainiko dituen kalitatekogarraio-zerbitzuak baliatzeko duen eskubideaguztioi zabaltzea.

• Teknologia garraio garbi eta eraginkorren zer-bitzura jartzea.

• Globalizazioaren ondorioak kudeatzea. EuroparErkidegoa mundu mailako garraioan eragitensaiatzen ari da, garapen jasangarrirako baldin-tzak kontuan izango dituen nazioarteko garraio-sistema bat bultzatu nahian.

• Garraio-sistema jasangarria lortzeko epe ertaineta luzerako helburuak garatzea.

6.3 Liburu Zuriko proposamenak

Liburu Zurian jasotako neurri horiek helburujakin batzuekin ezarri dira: garraiobideen artekooreka lortu, itomen-guneak kendu, erabiltzaileakgarraio-politikan garrantzi handiena duen faktore-tzat hartu eta garraioaren globalizazioa kudeatu.

Helburu horiek lortzeko Liburu Zuriko 60 neurri-tan zehazturiko proposamenak jarraibide hauetanoinarritu dira:

• Trenaren berriro erabiltzea; trenbide-garraioa,garraiobiderik jasangarriena izateaz aparte, osoerabakiorra da garraiobideen arteko orekakarrakasta izan dezan.

• Errepideko garraioaren kalitatea sendotzea.

• Itsasoko eta ibaiko garraioa sustatzea. Kostakoitsas garraioa eta ibai-garraioa oso irtenbideegokiak izan daitezke zenbait bide-azpiegituraknozitzen duten itomena eta trenbide-azpiegituraeza konpontzeko.

• Aire-garraioaren hazkundea eta ingurumena-ren arteko oreka bilatzea.

• Intermodalitatea gauzatzea. Garraio intermodaloinarri-oinarrizkoa da garraioaren lehiakorta-suna garatzeko.


ditugu; hau da, ekintza-lerroa helburuak erabatlor-tzeko balio kuantitabioak zehaztean datza.

Helburu horiek erdiesteak asko erraztuko dulurralde barruko kohesioa, eta gero eta globaliza-tuagoa dagoen mundu honetan gizarte, kulturaeta ekonomia arloko harremanak bultzatzekoegoera hobean izango gara.

EAEko Garraio Politika Bateratua ere ideiahori gogoan izanik taxutu da, garraioa izaeraekonomikoa duen sektore estrategiko eta oinarriz-kotzat, hartzen baitu, gizartea eta lurraldea kohe-sionatzeko gaitasuna duena, eta Euskadi kanpoa-rekin ekonomia, gizarte eta kultura aldetik erla-zionatzeko tresna bat dela onartzen baitu.

Erreferentzia-esparrutzat Liburu Zurian etahura garatzeko Arteztarauetan jasotako EuropakoPolitika Bateratua hartzen du.

Behar-beharrezkotzat jotzen du, Arteztarauekproposaturiko neurrien bidez garraioa liberaliza-tzea, eta hortaz ezinbestekoa litzateke erekundearautzaile, azpiegituren kudeatzaile eta trenbide-operadoreen arteko bereizketa egitea, bainasegurtasuna, kalitatea eta zerbitzuen errentagarri-tasuna bermatuta.

Bestetik garbi uzten da garraio-sistemarenizaera integrala, eta beraz, garraiobideek fun-tzionalki eta operatiboki elkarrekin lotuta eta elka-rren mende egon behar dutela, eta garraiobidebatean egindako edozerk eragina duela sistemaosoan, bereziki eta zuzen-zuzenean garraio-publikoko zerbitzuetan, nahitaezkoa gertatzendelarik irizpideak bateratzea.

6 Helburuaketa estrategiak

Euskal Autonomia Erkidegoak garbi daukagarraioa izaera ekonomikoa duen sektore estrate-giko eta oinarrizkoa dela, gizartea eta lurraldeakohesionatzeko gaitasuna duena, eta Euskadi ingu-ruarekin ekonomia, gizarte eta kultura aldetik erla-zionatzeko tresna bat dela. Eta Europako GarraioPolitika Bateratua da Euskal Autonomia Erkidegokogarraio-politikaren erreferentzia-esparrua.

Garraio Jasangarriaren Gidaplanak, 5. atale-an adierazitako printzipio eta irizpideak (4. atale-an adierazitako garraio jasangarria kontzeptuazabaltzen dutenak) praktikan jartzea du xede.Horretarako Gidaplana honela banatu da: helbu-ruak, estrategiak eta ekintza-lerroak.

Helburuak Garraio eta Herri Lan Sailak gizar-teari aurkezten dion garraio-politikaren formula-zio teorikoa litzateke, eta helburu horiek lortzekoplanteaturiko ekintzen formulazio praktikoek,berriz, estrategiak osatuko lituzkete. Helburuakbanakatuak dauden arren, estrategi batek helbu-ru bat edo gehiagorako balio dezake, eta eraberean ekintza-lerroen interakzioa ere onartzendute. Ekintza-lerroak, hain zuzen ere, Garraio etaHerri Lan Sailak formulaturiko estrategia horiekburutzeko onartzen dituen konpromiso zehatzak

35

Helburu orokorra dugu, Europar BatasunarenGarraioaren Liburu Zuriaren ere funtsezkotzat jota-ko helburua. Helburu horrekin barne produktu gor-dinaren hazkundeak nahitaez garraio-eskariarenmaila bereko hazkundea ez eragitea lortu nahi da.Garraio-sistema jasangarria izango bada, garraio-eskaria BPG baino gutxiago hazi behar da.

Garraio jasangarria garraio prebentiboarekinosatu behar da, eta alferrikakoak diren garraioaksaihestu egin behar dira.

Estrategiak:

1) Jasangarriaren aldeko kultura bultzatu,garraioaren plangintza eta antolamendua,ukituriko administrazioen, garraio-sektorea-ren, ekoizpen-sektorearen eta, oro har, gizar-tearen parte hartzearekin era koordinatubatean eginez.

Kontua izango litzateke, harremanak globali-zaturik dauden testuinguru honetan batetik bes-tera joateko zerbitzuen eskaria gero eta gehia-go hazten ari den arren eta, aldiz, garraiokozerbitzu publikoen eskaintza nahikoa eskasaden arren, gizarte osoa eta administrazioakkontrolik gabeko mugikortasunari mugak jarribeharraz jabetuaraztea, baldin eta egun duguningurumenari eutsi nahi badiogu.

2) Garraio enpresak harremanen aro berrian.Trukeen globalizazioa eta intermodalitatea.

Garraio enpresek merkataritza eta gizartearloko trukeen eskakizunetara egokitu beharradaukate. Garraio-zerbitzuak unibertsala behardu izan (edonorentzat eta edonorako). Segur-tasuna, kalitatea eta erantzunaren eraginkor-tasuna (behar denean eta behar den lekuan)funtsezkoak direla argi islatzen da bizi dugungarraioaren liberalizazio eta multimodalitatea-ren eskakizunetan. Horrek garraio-enpresaksendotzea eskatzen du, horretarako lehiakor-tasun enpresak batuz, modernizatuz eta langi-leak prestatuz.

3) Zerbitzuen eta garraioen kudeaketan alferrika-ko mugikortasunaren aurkako irizpideak aplika-tu behar dira. Beharrezkoak ez diren edo ibil-gailua hutsik dela egin beharreko joan-etorriakezabatu egin behar dira. Garraio konbinatuaeta intermodalitatea.

Kontua da garraioa aurrez ondo antolatzea,eta beharrezkoa ez dena kentzea. Eskariajasangarria izateko moduan kudeatuko badu-gu, garraiobiderik garbienari, joan-etorri zuze-nenari eta prozesu errepikakorrak ezabatzendituenari eman behar zaio lehentasuna.

Ezinbestekoa da antolamendurako sistemaberriak ezartzea, intermodalitatea eta logistikaaplikatuz.

Ekonomiaren hazkundearen eta garraio-eskariarenhazkundearen arteko erlazioa etetea.

6. Helburuak eta estrategiak

1. helburua


Oinarrizko helburu hori lortzeak, pertsoneknahiz salgaiek egun dauzkaten mugikortasunbeharrak asetuko ditu, baina gure ondoren dato-zen belaunaldiek beren beharrak asetzeko gaita-suna kinkan jarri gabe. Gizarte-maila eta taldeguztientzat ordaintzeko modukoa izango den iris-garritasun bat erdietsi behar dugu, eraginkorra,istripu gutxi izango dituena eta garraiobideaaukeratzeko askatasuna emango duena.

Estrategiak:

1) Mugikortasun eskaria kudeatzea.

Garraioaren plangintza berri eta bideragarribatek mugikortasunaren hazkundeari aurrehartu eta, hazkunde horrek sortuko dituenbeharrei erantzuten saiatu ordez, haren ondo-

rioak ahalik eta txikien izan daitezen lortubehar du. Orain arte garraioaren plangintzangailentzen zen "aurreikusi eta hornitu" hurabaztertu, eta "aurreikusi eta kudeatu" leloaizan behar dugu gogoan.

2) Etxebizitza-guneen eta jarduera sozio-ekono-mikoen kokalekua hobetzea eta banaketaorekatzea.

Lurzoruaren erabilerak eta erabilerak zehazteakzuzen-zuzen eragiten dio garraioaren plangintzaeta horniketari. Lurzorua zertarako erabili beharden garraio publikoa kontuan izanik eta harekinkoordinaturik aurrez ondo pentsatzen bada, hor-tik aurrerako kudeaketa askoz ere eraginkorra-goa gertatuko da.

Irisgarritasun unibertsala eta jasangarria lortzea

Helburua garraiobide batzuen eta besteen erabi-leran halako oreka bat bilatzea da; eta gutxiagoerabiltzen diren garraiobide horiek bultzatu etalaguntzeko, trenbide eta itsas garraioko azpiegi-turen kalitatea hobetu eta inbertsioak egingo dira,kargatzaile eta erabiltzaileentzat erakargarriagogerta daitezen, bai prezio aldetik, bai denboraaldetik; baina beti ere errepideen kalitatea hobe-tzeko neurriak ere hartuko dira, garraiobide

horrek berezkoak dituen arazoak leuntzeko (ito-mena, istripuak, poluzioa, etab.)

Estrategiak:

1) Intermodalitatearen garapena bultzatzea, baipertsonen garraioan, bai salgaienean.

Intermodalitatearen inguruko ekimenak etaerrepideko garraioarentzat alternatiboak eta

Garraiobideen arteko orekaberri bat bultzatzea

2. helburua

3. helburua

37

behar bezain erakargarriak izango diren kon-ponbideak abiarazteko laguntza neurriakezarriko dira, harik eta merkatuan bideraga-rriak izan arte. Intermodalitateak, ordea, arauteknikoak adosteko eta sistemen arteko intero-peratibitatea lortzeko hainbat neurri lehenbai-lehen ezartzea eskatzen du, batez ere edu-kiontzi, zama-unitate eta trantsitarioen lanaridagokienean. Intermodalitateak ekonomiarenikuspuntutik lehiakor izatea lortu behar da,eta era berean, erabiltzaile eta kargatzaileeigarraiobide jasangarriena aukeratzekomodua izan dezaten beste alternatiba lehia-kor batzuk garatzeko baliabide garrantzitsuaizan behar du.

2) Topo egiten duten garraio-zerbitzuak elkarrenosagarri bihurtzea.

Eskura ditugun baliabideak era eraginkor etaezin hobean erabili behar ditugu, horretarakogarraiobide desberdinak kateatu egin behardira, erabiltzaileei horiek erabiltzeko errazta-sunak emateko eta behar bezala aprobetxatze-ko. Azken finean, garraiobide batzuetan etabesteetan zerbitzuak alferrik ez bikoiztea dakontua, eta horrela energia aurreratu eta ingu-rumenaren gaineko eragina txikiagoa izatea.

3) Ingurumenean eraginik txikiena sortzen dutengarraiobideen sustapena: trenbide eta itsasgarraioa.

Trenbide eta itsas garraioko azpiegiturei lagun-tzak emateko neurriak hartu behar dira, garraio-bide horien kalitatea hobetzeko eta erabiltzaile-entzat behar bezain erakargarri gerta daitezen.

Euskadik Europan hartzen duen lekuestrategikoa bultzatzea

Euskadiren kokaleku geografikoa, PirinioenAtlantikoko pasagunean eta Bizkaiko Golkoan, lekuestrategikoa da, Europan barnako garraio-sareanfuntsezko maila bat baita. Eta kokaleku estrategikohorri balio handiagoa ematea garraio-politikarenhelburu nagusietako bat bihurtzen behar dugu, etaez soilik pasadizoko joan-etorriak kudeatzearibegira, kontinente mailako komunikazioen adabegilogistiko baten kudeatzaile gisa baizik.

Estrategiak:

1) Akitania-Euskadi Plataforma sustatzea, garraioa-ren kudeaketa, koordinazio eta plangintzarako.

2) Garraioaren arlo guztiak landu eta kudeatukodituzten logistikako zentroak sortzea.

3) Pasadizoko trafikoak kudeatzea, beste lurraldebatzuekin itunak eginez.


4. helburua

Garraio jasangarrirantz



Jasangarritasunari eutsiz garatuko den garraio-sistema bat lortzea da helburua; horrek esannahi du hazkunde ekonomikoa, mugikortasuneta irisgarritasun beharrak, errentagarritasuna,kalitatea eta segurtasuna kontuan izanik, gizar-tearen ongizate eta osasun publiko hobea, ingu-rumenaren errespetoa eta belaunaldien artekoekitatea eta solidaritatea ere bermatu behardirela. Hau da, laburbilduz, garraioak gizarte,ekonomia eta ingurumen arloko alderdiak hartubehar ditu bere baitan, eta norberak garraioanola baliatzen duen jabetuaraztea lortu, herrita-rrak garraio jasangarri bat erdiesteko laneangaiak zuzenean ukitzen duela sentitu eta partehar dezan.

Estrategiak:

1) Gizartea eta, bereziki, erakunde eta enpresakgarraio jasangarriaren beharraz jabetuaraztea.

Garraioaren, garraio-azpiegituren eta zerbi-tzuen garapen jasangarria izango badugu,oso beharrezkoa da euskal gizartea, oro har,eta, bereziki, administrazio, erakunde etaenpresak behar horretaz jabetuaraztea.

2) Garraio publikoa hobetu eta erabilera sustatzea.

Bidaiarien garraio publikoko zerbitzuen kalita-tea hobetu eta, ibilgailu partikularren ordezgarraio publikoa gehiago erabiltzen lagundukoduten neurriak ezartzea.

3) Ibilgailu partikularraren erabilera arrazionala-goa bultzatzea.

Ibilgailu partikularra pertsona bakar batekinjoan ordez, aldi berean hainbat pertsonekerabil dezaten neurriak ezartzea, horrelabidaia kopurua gutxitu eta baliabideak hobe-to erabiliko dira.

4) Garraio kolektiboaren aldeko diskriminaziopositiboa.

Ibilgailu partikularraren alternatiba izangodiren garraiobideak sustatu eta laguntzekoneurriak ezarri behar dira, garraiobide alter-natibo eta kolektibo horien aldeko diskrimina-zio positiboa eginez.

5) Tarifa-politika.

Bidaia-txartel multimodalen arrazionalizazio-rako neurriak sartzen dira hemen. Txartelhoriekin erabiltzaileentzat garraio kolektiboaerakargarriagoa izango da, ekonomia, kalitateeta eraginkortasunaren aldetik.

5. helburua


Ekonomiaren hazkundearen eta garraio-eskariaren hazkundearen arteko erlazioa etetea

1.1 Jasangarriaren aldeko kultura bultzatu,garraioaren plangintza eta antolamen-dua, ukituriko administrazioen, garraio-sektorearen, ekoizpen-sektorearen eta,oro har, gizartearen parte hartzearekinera koordinatu batean eginez.

Ekintza lerroakEstrategiak

1.1.1

1.1.2

1.1.3

1.1.4

Euskadiko Garraioa Koordinatzeko Agintaritzaren sorrerabultzatuko da. Garraio-politika bateratua garatu eta garraiojasangarria lortzeari begira garraioaren plangintza, antola-mendu eta koordinazio eginkizunak burutzeko.

Euskadiko Garraioaren Behatoki Iraunkorra sortuko da,Erkidego barruan eta Erkidegoz kanpo garraioak bizi duenegoeraren diagnosia egin eta izango duen bilakaerarensimulazioa egin dezan.

Lurreko garraioak, –errepide eta trenbidekoak–, itsasokoak,airekoak eta kable bidezkoak antolatu eta koordinatzekolegeria prestatuko da.

Garraioko Sare Intermodalaren eta Logistikaren lurraldea-ren antolamendurako arloko plana prestatuko da. Ez duindarraldi mugatua izango; programa hamabi urterakoegingo da, eta sei urtetik behin berrikusi egingo da.

7 Ekintza lerroak

1. helburua

7. Ekintza lerroak

1.2. Garraio enpresak harremanen aroberrian. Trukeen globalizazioa etaintermodalitatea.

Garraio-enpresariaren lanak merezi duen onarpena emate-ko lanbidearen duintasuna azaltzeko kanpainak antolatukodira. Zerbitzu seguru, kalitatezko eta eraginkorra emangobada, "garraiolariaren" lana duindu egin behar da, eta zer-bitzuen errentagarritasunerako bermeak ezarri.

Lehiakortasun aske eta leialean oinarrituriko zerbitzuakemateko behar diren bermeak ezartzeko programak pres-tatuko dira, prestakuntza, zabalkunde eta ikuskaritzaekintzekin.

EAEko Salgaien Garraio Foroa bultzatuko da; foro horretaneskumena duten administrazioek, enpresa-sektoreak, elkarteeta sindikatuen bidez, eta interes publikoa eta soziala duteneta komenigarri iritzi diren erakundeek hartuko dute parte.Gainera, operadoreak ere garraioan behar-beharrezko ele-mentu gisa jotzen direnez, haien ordezkariek ere parte hardezaten bultzatuko da.

Garraio-lana seguruagoa, kalitate hobeagokoa eta era-ginkorragoa egingo duten ohitura onen kultura zabaltze-ko lan egingo dugu. GOEK, Garraioko Ohitura OnenKodea, Administrazioaren eta Sektorearen ekintza iraun-kor bihurtuko dugu. Urtero lortutako emaitzen memoriabat aurkeztuko dugu.

Garraioa modernizatzeko programak bultzatuko dira, bate-tik enpresak elkar daitezen, eta, bestetik, autopatroiakenpresa ertain eta handietan sar daitezen.

Garraioaren arloko prestakuntzarako programak egingodira, eta horretarako, Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailarekin elkarlanean jardungo dugu "trebatzeko presta-kuntza-planak" egiteko, eta Justizia, Lan eta GizarteSegurantzako Sailarekin "etengabeko prestakuntzarakoplanak" atontzeko.

Garraio arloko profesionalen giza-osasun baldintzak hobe-tzeko ekintzak bultzatuko dira. Oinarrizko Garraio Eremuenprograma sustatuko da, herrietan, bide nagusietan eta inter-modalitateko guneetan gizarte-laguntza eta laguntza tekni-koa emateko leku gisa garatzeko.


1.2.1

1.2.2

1.2.3

1.2.4

1.2.5

1.2.6

1.2.7

41


1.3 Zerbitzuen eta garraioen kudeaketan"garraio prebentiborako" irizpideakaplikatu behar dira. Beharrezkoak ezdiren edo ibilgailua hutsik dela eginbeharreko joan-etorriak saihestu eginbehar dira. Garraio konbinatua etaintermodalitatea.


1.3.1

1.3.2

1.3.3

1.3.4

1.3.5

1.3.6

1.3.7

Garraioaren Behatoki Iraunkorrak urtero memoria bat ida-tziko du: "Garraioaren memoria", eta hor zamen ibilbideeiburuzko informazioa, horien kostua, ibilbide alternatiboaeta garraiobideak, eta garraioaren analisia egin eta arazo-ei aurre hartzeko proposamenak lantzeko bestelako infor-mazioa jasoko da.

Garraioaren Behatoki Iraunkorrak, urtero garraioak sortuta-ko kanpoko eta barneko kostuak ebaluatuko ditu, berezikiistripuei eta atmosferara igortzen den karbono monoxidoeta bioxidoari dagokienean. Emaitza horiek beste alternati-ba batzuk erabiliz gero izango genituzkeen ustezko emai-tzekin alderatuko dira.

Behar izanez gero, EAEn garraioak erakusten duen joeratxarrak zuzentzeko neurrien programa bat egingo da, aldeguztietako irisgarritasuna hobetzeko (erregio, eskualde, hirinahiz herrietakoa), bai eta Europan barnako fluxuetan,Erkidegoak lehenetsi beharrekoak jo dituenetan ere.Programa hori egin behar den ala ez, Euskadiko GarraioaKoordinatzeko Agintaritzak erabakiko du. Nolanahi ere,indarraldi mugatua izango du; indarraldi hori bete beharre-ko helburuaren arabera zehaztuko da.

Garraio-sistema adimendunak bultzatuko dira, garraio-lanaegiteko, erregio, eskualde, metropoli eta herri mailan trafi-koa antolatu eta kudeatzeko.

Kanpoko kostuak eta jasangarritasunak gomendatzendituen beste batzuk barneratzeko, kanon edo-eta tasak eza-rri ahal izango dira. Kanon eta tasa horien helburua, belau-naldien arteko justizia kontuan izanik, garraiobideakmodernizatu, egokitu, bultzatu eta mantentzea izango da.

Kanon edo tasa horiek ezarri, horiek izango duten harmen-maila eta helburua zehaztea, eta ukitutako zerbitzu etaazpiegiturak zeintzuk izango diren, Euskadiko GarraioaKoordinatzeko Agintaritzak erabakiko du.

Jasangarritasuna garraioan sustraitzen laguntzeko behardiren estrategia, publiko nahiz pribatuak, sortarazi eta sus-pertuko dituen zerga-politika bat erraztea, arlo horretaneskumemak dituzten agintariekin elkarlanean.

Erkidegoarentzat interesgarri jotako sare eta azpiegitureta-ko joan-etorriak arautu eta antolatzeko, azpiegituren erabi-leragatiko tasak ezarri ahal izango dira, eta garraio publi-koko zerbitzuak eta ibilgailu partikularrak batek bainogehiagok erabiltzea sarituko da.

2.1. Mugikortasun eskaria kudeatzea. Euskadiko Garraioaren Behatoki Iraunkorrak egindakodiagnostikoei jarraikiz, aurre hartzeko ekintzak proposatu-ko dira. Neurriak aukeratu eta programatzea GarraioaKoordinatzeko Agintaritzaren ardura izango da.

Urtero garraioak eragiten dituen kostuen memoria bat egin-go da, eta beste alternatibak erabiliz lortuko liratekeenemaitzak simulatuko dira.

Aparkamendu gomendatuzko sistema bultzatuko da (tarifaerakargarrio edo-eta konbinatuekin), metro, tranbia eta aldi-riko trenen geltokietatik hurbil, ibilgailu partikularrek hirigu-ne nagusien sarreran eragiten duten presioa arintzeko.

Garraio konbinatuen garapena erraztuko duten tarifa-neurriak bultzatzea.

Ibilgailu partikularrak pertsona bakarrak ez erabiltzekodisuasio-neurriak ezarriko dira, ibilgailua batek bainogehiagok erabiltzeagatik hobariak emanez.

Trafikoaren kudeaketa errazteko aldi baterako nahiz betira-ko errei, bide eta ibilbide berezi edo-eta esklusiboen erabi-lera bultzatuko da, batez ere hiri sarreretan.

Garraio-sistema adimendunak bultzatuko dira, garraio-lanaegiteko, erregio, eskualde, metropoli eta herri mailan trafi-koa antolatu eta kudeatzeko. Azpiegiturak era arrazionaleta eraginkorragoan erabiliko dira.

EAE barruan bidaiarien garraio publikoko informazio siste-ma bat sustatuko da, EAE barruko edozein abiapuntutatikedozein helmugatara joateko ibilbide, operadore eta tarifeiburuzko informazio eguneratua eskain dezan.


2.1.1

2.1.2

2.1.3

2.1.4

2.1.5

2.1.6

2.1.7

2.1.8

43

Irisgarritasun unibertsala eta jasangarria lortzea

7. Ekintza lerroak

2. helburua


2.2 Etxebizitza-guneen eta jarduera sozio-ekonomikoen kokalekua hobetzea etabanaketa orekatzea.


2.2.1

2.2.2

2.2.3

2.2.4

2.2.5

Lurraldearen antolamenduaren barruan garraiobideenmailako baldintzak sendotu egin behar dira. Planeamendu-tresnak idatzi aitzineko lanetan garraioaren inguruko txos-ten berezi bat jasoko da

Hiri-antolamenduaren barruan erabileren kokalekua zehazte-koan, mugikortasuna ere kontuan izan beharko da, eta jasan-garritasuna aintzat izanik ze erantzun eman daitekeen ikusi.

Hiri eta herrietan orain arte ibilgailuen trafikoak baliatzenzituen lekuak trafiko horretatik libratu, eta espazio horioinezko, txirrindu eta garraio publikoko zerbitzuentzatgordeko da.

Landa irisgarritasunerako plana egingo da, Landa InguruaGaratzeko Planean jasotako eskualdeentzat.

Udal araudietan banaketa zerbitzuen gaineko irizpideakegokitu eta homogeneiza daitezen bultzatuko da.

3.3 Ingurumenean eraginik txikiena sortzenduten garraiobideen sustapena: trenbi-de eta itsas garraioa.

3.3.1

3.3.2

3.3.3

3.3.4

3.3.5

3.3.6

45

Garraiobideen arteko oreka berri bat bultzatzea

3.1 Intermodalitatearen garapena bultzatzea.


3.1.1

3.1.2

3.1.3

3.1.4

3.1.5

3.1.6

3.1.7

Garraioko Sare Intermodalaren eta Logistikaren lurraldea-ren antolamendurako arloko plana idatziko da.

"Intermodalitate" kontzeptua garraioan, nahiz enpre-sa mailan, nahiz gizarte mailan, sartzen lagundukoduten programak bultzatzea.

Garraiobideen arteko oreka sustatu, trenbide eta itsasgarraioari lagunduz.

Itsas-trenbide intermodalitatea bultzatzea, itsasoko eta tren-bideetako sare eta terminalen eta lehorreko portuen bidez.

EAEko sareetan garraio-sistemaren intermodalitatea etaelkarreragingarritasuna non eteten den ikusiko da.

Intermodalitatea eta elkarreragingarritasuna eteten dutenguneak ezabatu egingo dira, eta horretarako eskuhartzekoprograma egingo da.

Logistikako Euskal Erakundea sustatuko da, garraioari apli-katuriko logistika arloko prestakuntzarako, logistikako ope-radore kontzeptu berriarekin.

Trenbide-sare desberdinen arteko lotura eta interoperatibita-tea ahalbidetzea.

Atlantiko aldean kostako itsas garraioko lineak ezartzekoaukerak aztertu eta bultzatzea.

Portuetatik, eta logistika eta industria guneetatik abiatukodiren trenbide bidez garraio-zerbitzuak eta garraio konbi-natua ezartzea bultzatuko da.

Pasaia, Bilbo eta Bermeoko portuetatik salgaiak trenezgarraiatzeari lehentasuna ematea bultzatzea.

Euskadiko trenbide-azpiegiturak kudeatzeko erakundepublikoa sortzea.

Euskadiko portu-azpiegiturak kudeatzeko erakunde publi-koa sortzea.

7. Ekintza lerroak

3. helburua

3.2 Topo egiten duten garraio-zerbitzuakelkarren osagarri bihurtzea.

Zerbitzuen sare ierarkizatu bat jasoko duen mapa egingo da.

Emakidak eta baimenen berrantolamendua aztertuko da,interes soziala eta jasangarritasuna kontuan izanik, eta betiere egun dauden jarduteko eskubideak errespetatuz.

EAE barruan bidaiarien garraio publikoko informazio siste-ma bat sustatuko da, EAE barruko edozein abiapuntutatikedozein helmugatara joateko ibilbide, operadore eta tarifeiburuzko informazio eguneratua eskain dezan.

3.2.1

3.2.2

3.2.3


Euskadik Europan hartzen duen lekuestrategikoa bultzatzea

4.1 Akitania-Euskadi Plataforma sustatzea,garraioaren kudeaketa, koordinazio etaplangintzarako.

Erkidegoz gaindiko komunikazioetakogarraioaren bultzatzaile eta kudeatzailegisa Euskadi-Akitania Plataforma Logis-tikoa definitzea.


4.1.1

4.1.2

4.1.3

4.1.4

Plataforma identifikatzea, EAEko Garraio Sare Intermodaleta Logistikoaren Arloko Planean oinarrituta, eta esparru-tzat Europa hartua.

Akitania-Euskadi Plataforma Logistikoa sustatzeko sozieta-tea sortzea, plataforma aurkeztu, haren zabalkundea egineta plataformen arteko harremanak ezartzeko.

Plataforma, garraioaren kudeaketa, koordinazioa eta plan-gintzari begira, Erkidegoz gaindiko organo gisa sendotzea.

Plataformak atzerrian izango duen presentzia sustatu etalaguntzea, elkarlanerako eta komunikazio-ibilbideak aton-tzeko itunen bidez.

4.2 Garraioaren arlo guztiak landu etakudeatuko dituzten zentro logistikoaksortzea.

4.2.1

4.2.2

Zentro Logistikoak eta Jarduera Logistikoen Eremuak ezar-tzeko programak atontzea, Akitania-Euskadi PlataformaLogistikoa garatzeko.

Zentro Logistikoak eta Jarduera Logistikoen Eremuak kude-atzeko sozietatea sortzea, ekimen pribatuaren parte hartzeaere bultzatuz.

4.3 Pasadizoko trafikoak kudeatzea, bestelurralde batzuekin hitzarturiko itunenbidez.

4.3.1

4.3.2

4.3.3

Garraioaren Behatoki Iraunkorrak pasadizoko trafikoarenanalisi eta dianostikoa.

Atlantiko aldeko kostako itsas garraioa aztertu eta bultzatu(banaketa-bilketarako feeder zerbitzuak, kostako linea erre-gularrak, etab.).

Garraio konbinatua baliatzeko enpresa ekimenentzakolaguntzak.

Portugal

Lisboa España

Madrid

Euskadi

Aquitania

Francia

Reino Unido

Londres

IrlandaDublin

Paris

Luxemburgo

Luxemburgo

Belgica

Bruselas

holanda

La Haya

Amsterdam

Alemania

Berlin

Praga

Rep. Checa

Kiechtenstein

Suiza

Berna

Austria

Viena

Rolonia

Varsovia

Bielorusia

Eslovaquia

Viena

Budapest

Hungria

Rumania

Bucarest

Moldav

Ucrania

Sofia

Bulgaria

Macedonia

Albania

Grecia

SKopge

Tirania

Atenas

Yugoslavia

Belgrado

Sarajevo

Bosnia-Herzegovina

Croacia

Eslovenia

Ljubljana

Zagrev

Italia

Roma

San Marino

Vaticano

4. helburua

5.1. Gizartea eta, bereziki, erakunde etaenpresak garraio jasangarriaren beha-rraz jabetuaraztea.

Euskal Autonomia Erkidegoan egiten diren garraio azterlaneta proiektuetan jasangarritasunari buruzko txosten batjasotzera behartzea.

Garraio sektorean ingurumenaren kalitateari buruzko ziur-tagiriak lortzea butlzatzea.

Garraio jasangarria erdiesteko lanean ekimen arrakasta-tsuak izan dituzten beste erakunde edo herrialde batzuekikoharremanak eta trukeak bideratzea.

Mugikortasunean ere jasangarritasunak duen garrantziazjabetzeko kanpainak bultzatzea, ahalegin berezia eginezpertsonen ohitura egokiak lantzen eta salgaien garraioanprebentzio-irizpideak zabaltzen.

Garraioan erabili beharreko erregai garbiei buruzko iker-keta-programak ezartzea, Euskal Herriko Unibertsitateare-kin elkarlanean.

Euskadiko Bidegorrien Gidaplana.


5.1.1

5.1.2

5.1.3

5.1.4

5.1.5

5.1.6

5.2. Garraio publikoa hobetu eta erabilerasustatzea.

Euskadiko Garraioa Koordinatzeko Agintaritzaren sorrerabultzatuko da. Garraio-politika bateratua garatu eta garraiojasangarria lortzeari begira garraioaren plangintza, antola-mendu eta koordinazio eginkizunak burutzeko.

Mugikortasunean "intermodalitate" kontzeptua ere sartzenlaguntzeko programak bultzatu behar dira, abiapuntua etahelmuga edozein direla ere, joan-etorria nola egin eraba-kitzekoan kontuan har dadin.

Garraio kolektiboak erabiltzeak gizartearentzat dituen onu-rei buruzko informazio eta heziketa planak eta kanpainakantolatu eta burutzea.

5.2.1

5.2.2

5.2.3

47

Garraio jasangarrirantz

7. Ekintza lerroak

5. helburua


7. Ekintza lerroak

5.4. Garraio kolektiboaren aldeko diskrimi-nazio positiboa.

Pixkanaka garraio kolektiborako erabilera esklusibokoerreiak jar daitezen sustatzea.

Aparkaleku gomendatzen sorrera bultzatzea: tarifa bereziedo-eta konbinatuekin edo-eta park-and-ride gisakoak,aparkatu eta garraio kolektiboa hartzeko.

Hiriguneetako erdialdean kaleko aparkamendua arautudadin laguntzea.


5.4.1

5.4.2

5.4.3

5.5. Tarifa-politika: txartela merkea ez,baina hobari eskaintza dibertsifikatubatekin "erabiltzaile leiala" bilatzekoirizpideetan oinarritua.

Garraio publikoan erabiltzailea leialtzeko ekimenak bultza-tu eta laguntzea, hobaridun tarifak eskainiz.

Hainbat garraiobide erabiltzea erraztuko duten ordainketasistemak jartzea bultzatu eta laguntzea.

Tarifa-eremu bateratuak ezar daitezen bultzatzea.

5.5.1

5.5.2

5.5.3

5.3. Ibilgailu partikularraren erabilera arra-zionalagoa bultzatzea

Hiriguneetan ibilgailuen trafikoa pixkanaka murrizteko neu-rriak jartzeko laguntzak ematea.

Ibilgailu partikularraren erabilera arrazionala erraztukoduten udal-politikak bultzatzea, batez ere hirietako sarrere-tan eta herriguneetan.

"Kotxe partikularrak konpartitzeko" ekimenak sustatzea.

"Hirian, nire autoa gabe" gisako ekimenak laguntzea.

5.3.1

5.3.2

5.3.3

5.3.4

8


Garraio Jasangarriaren Gidaplanarentzathamar urteko indarraldia aurreikusi da, eta epehorretan gidaplana garatzeak ahalegin handiaeskatuko die ukituriko agente guztiei, bai era-kunde mailan, bai maila pertsonalean. Bitartehorretan gidaplana zenbateraino betetzen deneta estrategia eta ekintza-lerroek zer-nolakogabezia eta akatsak dituzten derrigor aztertubeharra dago, eta kontrol hori burutzen delabermatu egin behar da.

Garapena,jarraipena

eta intereskomunitarioa

51

8. Garapena, jarraipena eta interes komunitario

Horretarako:

• Bi urtean behin, Gidaplanean adierazitakohelburuekin alderatuz, EAEko garraioen egoe-ra zer-nolakoa den azalduko du Garraio etaHerri Lan sailburuak.

• Garraioaren Sistema Integralaren egituranagusia zein azpiegiturak osatzen dutenzehaztuko da.

• Gidaplan honetan jasotako ondorioetarako,eta Autonomia Estatutuaren 10.33 artikuluanezarritako prozedurari jarraikiz, honakohauek proposatuko dira Erkidegoaren intere-seko azpiegituratarako:

Trenbide-sistema

Hiriz gaindiko trenbide-sare oro.

Itsas garraioen sistema:

Bilbo, Pasaia, Bermeo, Ondarroa, Mutriku,Getaria eta Hondarribiko portuak.

Aire garraioen sistema:

Bilbo, Gasteiz eta Donostiako aireportuak.

Errepide-sistema:

A-1; A-8; A-15; A-68; N-1; N-622 (622 (Gasteiz-Altube autobia), N-637 (Txoriherriko autobia) y GI-632 / BI-632 (Beasain-Durango autobia).


I. Eranskina

EUROPAN BARNAKO GARRAIOSAREA GARATZEKO

ERKIDEGOAREN JARRAIBIDEAK1692/96/EE ERABAKIA

Europar Batasunean garraio azpiegiturakEuropan Barnako Garraio Sarea garatzekoErkidegoaren Jarraibideei buruzko EuropakoParlamentuaren eta Kontseiluaren 1996ko uztaila-ren 23ko Erabakiak zehazten ditu.

Erabaki horren 10. artikuluan, EuropanBarnako trenbide-sarearen ezaugarriak azaltzenditu:

1.) Trenbide-sarea abiadura handiko sareak etatrenbide-sare konbentzionalak osatuko dute.

2.) Abiadura handiko sarea, era berean, honako-ek osatuko dute:

• berariaz abiadura handirako eraiki direnlineak, teknologia berriak baliatuz, oro har250 km/h edo abiadura handiagorako eki-paturik daudenak.

• berariaz abiadura handirako egokitutakolineak, 200 km/h abiadurarako ekipatuak.

• berariaz abiadura handirako egokitu direnezaugarri bereziko lineak, topografiagatik,terrenoaren erliebeagatik edo hiri inguruanizateagatik, abiadura kasuan kasuan egokitubeharra dutenak.

Sare hori Erabakiaren I. eranskinean abiadurahandiko lineatzat edo abiadura handirako line-atzat hartutakoek osatzen dute.

55

3.) Trenbide-sare konbentzionala trenbide-garraio konbentzionalerako lineek osatukodute, Erabakiaren 14. artikuluan aipaturikogarraio konbinatuko trenbide-lotuneakbarne direlarik..

4.) Sarea:

• salgaien eta bidaiarien distantzia luzekotrenbide-garraioan osagai garrantzitsuaizango da

• distantzia luzeko garraio konbinatuarenustiapenean osagai garrantzitsua izango da

• bestelako garraiobideen sareekiko eta eskual-de eta toki mailako trenbide-sareekiko loturaonartuko du.

5.) Sareak kalitate eta segurtasun maila altuaeskainiko die erabiltzaileei, sarearen jarraipe-nari eta pixkanaka ezarriz joango den intero-peratibilitateari esker, eta hori arau teknikoakadostuz eta agindu eta kontrol sistema adostubaten bidez lortuko da.

Planoetan Europako trenbide-sarearen etaIberiar penintsulakoaren trazadura ikus daiteke.

I Eranskina. Europan Barnako Garrio Sarea Garatzeko Erkidegoaren Jarraibideak • 1962/96/EE Erabakia

Europan barnako trenbide-sarea


Euskadi-Akitania Plataforma Logistikoak logis-tikaren eta garraio multimodalaren arloko mugazgaindiko kooperazioaren egitura osatzen du.

Euskadik eta Akitaniak Pirinioen mendebal-deko korridorean, Bizkaiko golkoan eta ArkuAtlantikoaren erdi-erdian dagoen eskualde na-tural bat osatzen dute. Kokaleku geografikohorrek balio estrategiko handia ematen dioeskualdeari, bai eskualdea bera garatzeko, baiAtlantikoko inguru osoaren garapenerako ere.Bi eskualde horiek elkarlanean dihardutelarik, biestatu desberdinetakoak direnez, mugarik gabe-ko Europa bat eraikitzen laguntzen ari dira. Hauda, Gasteiz eta Bordele artean espazio ireki batsortzen ari dira, horren barnean Baiona-Donostia eurohiria hezurmamituz. Inguru horre-tako gune logistikoak Iberiar penintsula etaeuropar kontinentearen gainetikoaren artekokomunikazio-guneak izango dira.

Akitania-Euskadi plataforma logistikoa antola-tu eta eratzeko bi arrazoi nagusi daude:

• garraio konbinatuaren arloko ekimenak bul-tzatzea (errepidez egiten den salgaiengarraioarentzako alternatiba izan dadin) eta

• Akitania eta Euskadin logistikaren etagarraioen azpiegituren sare bat egituratzea.

II. Eranskina

EUSKADI-AKITANIAPLATAFORMA LOGISTIKOA

57

II Eranskina. Euskadi-Akitania Plataforma Logistikoa

Portugal

Lisboa España

Madrid

Euskadi

Aquitania

Francia

Reino Unido

Londres

IrlandaDublin

Paris

Luxemburgo

Luxemburgo

Belgica

Bruselas

holanda

La Haya

Amsterdam

Alemania

Berlin

Praga

Rep. Checa

Kiechtenstein

Suiza

Berna

Austria

Viena

Rolonia

Varsovia

Rusia Vilnius

Lituania

Letonia

Estonia

Riga

tallink

Helsinki

Suecia

Noruega

Estocolmo

Oslo

CopenageDinamarca

Bielorusia

Vinsk

Eslovaquia

Viena

Budapest

Hungria

Rumania

Bucarest

Moldavia

Ucrania

Sofia

Bulgaria

Macedonia

Albania

Grecia

SKopge

Tirania

Atenas

Yugoslavia

Belgrado

Sarajevo

Bosnia-Herzegovina

Croacia

Eslovenia

Ljubljana

Zagrev

Italia

Roma

San Marino

Vaticano

MaltaLa Valeta

Lurralde logistikoa

• Euskadi eta Akitanian lehendik dauden azpie-giturak oinarri hartuta, garraio multimodala-ri eta garraiobide desberdinei laguntzekoproposamenak egitea.

• Trafikoaren itomen egoerak konpontzea,batez ere errepideei dagokienean.

• Intermodalitatearen bidez gutxien kutsatzenduten garraiobideak bultzatzea, esaterako,trenbide eta itsas garraioa.

• Bi eskualdeen trenbide-proiektu amankomu-netan elkarlanean jardutea.

• Itsas portuen aukerak aprobetxatzea feederzerbitzuetarako eta kostako salgaien garraio-rako (short sea shipping).

• Logistikako operadoreak lan egiteko eran inter-modalitatea sar dezaten bultzatzea.

Europan integraturiko eremu logistikoa

(Penintsulako Atea)

• Europa ipar eta erdialdeko erregioak arintzea(Rotterdam, Hamburg, Le Havre, etab.).

• Garraioen joan-etorriak dibertsifikatzea.

• Aberastasuna sortzea.

• Atlantikoko inguru osora aldera zabaldukodiren sinergiak sortzea.

Akitanian eta Euskadin garraio-azpiegituraugari daukagu; egitura multimodal batean inte-gratzeari begira, hona hemen garrantzitsuenak:


4 lurreko plataforma.

• Bordele–Fret: 60 Ha, horietatik 12 Ha portu-ko loturarako errepide/trenbide artekoaldaketakoak.

• ZAISA (Irun): 20 Ha, eta beste 20 Ha erans-teko proiektua.

• APARKABISA (Bilbao): 20 Ha, eta beste 20Ha eranstea aurreikusita.

• CTV (Vitoria-Gasteiz): 33 Ha, eta 50 Ha-koeremura zabaltzeko aukera.

4 portu.

• Bilbao: 26 milioi Tm, 377.000 TEU

• Baiona: 4,4 milioi Tm, TEUrik ez

• Burdeos: 8,9 milioi Tm, 51.200 TEU

• Pasajes: 3,9 milioi Tm, TEUrik ez

5 aireportu.

• Vitoria-Gasteiz (Foronda): 40.000 Tm.

• Miarritze – Angelu – Baiona; 510 Tm.

• Bordele (Merignac): 31.000 Tm.

• Donostia (Hondarribia): 200 Tm.

• Bilbao: 3.500 Tm.

CornisaCantábrica

Porto

Iruña

Mediterraneo

Toulus

Paris

Nantes

PI

PTC

Errepideak/Carreteras

Trenbideak/Ferrocarriles

Garraio konbinatuko geltoki/

Estaciones de Transporte Combinado

Aireportu/Aeropuerto

Lurrejo Plataforma/

Plataformas Terrestres

Portu/Puerto

Garonne

TGV

RN-10

A-64

A-63

A-63

A-10A-89

A-62

SNFC

SNFC

SNFC

TGV

N-1

N-1

A-15

N-634

A-8

A-68

N-633Y

A-1

TGVA-8

YN-622

N-240

N-637

N-634

PI

PI

PI

PTC

PI

PI

PTC

PTC

Bilbao

VitoriaGasteiz

Bordeaux

Mont-de-Marsan

Agen

Périgueu

Pau

Iruña

DonostiaHendaye

Dax

Biarritz

Bayonne

59

II Eranskina. Euskadi-Akitania Plataforma Logistikoa

4 geltoki, garraio konbinatukoak.

• Irun-Hendaia trenbide-konplexua: 2,6 milioiTm, 1998an. Nazioarteko harremanetarakojoera handia du, Iberiar penintsularen mende-baldeak eta hego-mendebaldeak kontinentekogainetiko lurraldeekin lotzeko duten pasagu-nea baita. Intermodalitatea Bidasoaren aldebietara gauzatzen da.

• Baiona–Mugerreko pleiten zentro europarra:80 Ha-ko eremua.

• Jundiz: plataforma intermodalaren proiektuak50 Ha-ko eremuan lehendik dauden errepidekogarraioa (CTV) eta industrialdea, Forondakoaireportuko jarduerekin ere erlazionaturik izan-go den garraio konbinatuko zentro batekin lote-kin lotuko ditu trenbide-geltokiaren inguruan.

Infraestructuras de comunicaciones.

Azpiegitura horiek estekatuko dituzten komu-nikazio-azpiegiturek inoiz arazoak aurkeztu ohidituzte eta horiek ere kontuan hartu beharreko-ak dira:

• Trenbide-azpiegitura bikoiztuak itomen-ara-zoak sortzen ditu Akitaniako aldean.

• Lurralde menditsua izateak Euskadiko zonalogistikoak hedatu ahal izateko komunika-zio-ardatz berriak sortzeko aukera mugatuegiten du.

• Errepide-sareen kalitate egokia, baina itomen-arazoak dituena; N-I bikoiztuz eta Durango –Beasain korridorea eginez hobetu egingo da.


TRENBIDE GARRAIOA

• Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren2001eko otsailaren 26ko 2001/12/EEArteztaraua, Erkidegoko trenbideen garape-nari buruzko 91/440/EE Arteztaraua aldat-zen duena.

• Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren2001eko otsailaren 26ko 2001/13/EEArteztaraua, trenbide-enpresei baimenakemateari buruzko Kontseiluaren 95/18/EEArteztaraua aldatzen duena.

III. Eranskina

GARRAIOEI BURUZKO ARAUAK

EUROPAKO ARAUAK1

EUROPAKO ARAUAK

ESPAINIAKO ARAUAK

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO ARAUAK

LURRALDE HISTORIKOETAKO ARAUAK

61

III Eranskina. Garraioei Buruzko Arauak

• Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren2001eko otsailaren 26ko 2001/14/EEArteztaraua, trenbide-azpiegituren ahalmenabanatzeari, haiek erabiltzeagatiko kanonakezartzari eta segurtasun-ziurtagiriei buruz-koa (2001eko martxoaren 15eko EuropakoErkidegoen Aldizkari Ofiziala).

• Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren2001eko martxoaren 19ko 2001/16/EEArteztaraua, Europan barnako trenbide-sis-tema konbentzionalaren interoperabilitate-ari buruzkoa.

• Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren1996ko uztailaren 23ko 96/48/EEArteztaraua, Europan barnako abiadurahandiko trenbide-sistemaren interoperabilita-teari buruzkoa.

• Kontseiluaren 1995eko ekainaren 19ko95/18/EE Arteztaraua, trenbide-enpresei bai-menak emateari buruzkoa.

• Kontseiluaren 95/18/EE Arteztaraua, tren-bide-azpiegituren ahalmenak banatu etahaiek erabiltzeagatiko kanonak ezartzeariburuzkoa.

• Kontseiluaren uztailaren 29ko 91/440/EEArteztaraua, Erkidegoko trenbideen garape-nari buruzkoa.

AIRE GARRAIOA

• Kontseiluaren (EEE) 2407/92 Araudia,1992ko uztailaren 23koa, aire-konpainieibaimenak emateari buruzkoa (1992koabuztuaren 24ko Europako ErkidegoenAldizkari Ofiziala).

• Kontseiluaren (EEE) 2408/92 Araudia,1992ko uztailaren 23koa, Erkidegoko aire-konpainiak Erkidego barruko aire-ibilbide-etan sartzeari buruzkoa (1992ko abuztua-ren 24ko Europako Erkidegoen AldizkariOfiziala).

ERREPIDEKO GARRAIOA

• Kontseiluaren 1998ko urdieran 1eko98/76/EE Arteztaraua, 96/26/EE Artez-taraua aldatzen duena.

• Kontseiluaren 1996ko apirilaren 29ko96/26/EE Arteztaraua, salgai eta bidaia-rien errepideko garraolari-lanbidera heltze-ari buruzkoa, eta garraiolari horiek estatubarruko nahiz nazioarteko garraio-sektore-an sartzeko askatasuna izan dezaten batabesteen diploma, ziurtagiri eta bestelakotituluak onartzeari buruzkoa.

• Kontseiluaren 684/92 Araudia, 1992ko mar-txoaren 16koa, autokar eta autobuses egitendiren bidaiarien nazioarteko garraioetarakonorma amankomunak ezartzen dituena.

• Kontseiluaren 881/92 Araudia, 1992komartxoaren 26koa, abiaburua edo helmugaEuropako Erkidegoko kide den estatu bateanduten edo estatu horietako baten lurraldeazeharkatuz egiten diren salgaien errepidekogarraioaren merkatuan sartzeari buruzkoa.

ITSAS GARRAIOA

• Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren2002/6/EE Arteztaraua, 2002ko otsailaren18koa, Europako Erkidegoko kide diren esta-tuetako portuetara heltzen diren edo horieta-tik irteten diren ontzien informazio-formalida-deei buruzkoa.

• Kontseiluaren 95/64/EE Arteztaraua, 1995ekoabenduaren 8koa, salgaien eta bidaiarien itsasgarraioaren estatistikei buruzkoa.

• Kontseiluaren (EEE) 3577/92 Araudia,1992ko abenduaren 7koa, EuropakoErkidegoko kide diren estatuen artean itsasgarraioko zerbitzuak (kostako garraioa)askatasun guztiarekin emateko printzipioaaplikatzeko dena.


•Abenduaren 24ko 209/1964 Legea, AireNabigazioari buruzko Lege Penala etaProzesala (1964ko abenduaren 28ko 311).

• Uztailaren 21eko 48/1960 Legea, aire nabi-gazioari buruzkoa.

ITSAS GARRAIOA

• Azaroaren 24ko 27/92 Legea, EstatukoPortuei eta Nabigazio Zibilari buruzkoa,abenduaren 26ko 62/1997 Legeak aldatua.

• 1949ko abenduaren 22ko Legea, ontzirapenagiriarekin egiten den salgaien itsasgarraioari buruzkoa.

LURREKO GARRAIOAK: ERREPIDE, TRENBIDEETA KABLE BIDEZKOAK

• Pertsonak kable bidez garraiatzeko legearenproiektua.

• Urtarrilaren 28ko 121/1994 Errege Dekretua,Red Nacional de los Ferrocarriles Españoles,RENFEren estatutua onartzen duena.

• Irailaren 28ko 1211/1990 Errege Dekretua,Lurreko Garraioak Antolatzeko LegearenAraudia onartzen duena.

• Errepideen uztailaren 29ko 25/88 Legea.

• Lurreko Garraioak Antolatzeko uztailaren30eko 16/1987 Legea.

• Uztailaren 30eko 5/1987 Legea, Estatuakerrepideko eta kable bidezko garraioen gai-neko ahalmenak Autonomia Erkidegoen eskuuzteko dena.

• Otsailaren 21eko 584/1974 Dekretua,Ferrocarriles de Vía Estrecha, FEVEren estatu-tua onartzen duena.

• Apirilaren 29ko 4/1964 Legea, teleferikoeiburuzkoa, eta hori garatzeko martxoaren10eko 673/1966 Dekretua.

AIRE GARRAIOA

• Ekainaren 14ko 905/1991 Errege Dekretua,Aeropuertos Españoles y NavegaciónAérea, AENA ente publikoaren estatutuaonartzen duena (1991ko ekainaren 18ko145. EBOn).

ESPAINIAKO ARAUAK2

63

III Eranskina. Garraioei Buruzko Arauak

Estatuto de Autonomía:

Autonomia Estatutuaren 10.32 artikuluarenarabera Euskal Autonomia Erkidegoari dagokioEAEko trenbideen, lurreko, itsasoko, ibaiko etakable bidezko garraioen, portuen, heliportuen,aireportuen eta meteorologi zerbitzuaren gainekoeskumen osoa, horrek ezertan galarazi gabeKonstituzioaren 149.1.20 artikuluan xedatutakoa.Eskumen horiek abuztuaren 25eko 2488/78Dekretuaren eta ekainaren 19ko 1446/81 ErregeDekretuaren bidez eskualdatu zitzaizkion EAEri.

• EAEko errepideko bidaiarien garraio publi-koa arautzeko Legearen proiektua.

• Garraioko Agintaritzari buruzko Legearenproiektua (Garraioa koordinatu eta plangin-tza egiteko organoa).

• Uztailaren 10eko 126/2001 Dekretua,Garraioan Irisgarritasun-Baldintzei buruzkoArau Teknikoak onesten dituena.

• Ekainaren 29ko 2/2000 Legea, BidaiariakHerri Barruan eta Herriz Kanpo kotxezgarraiatzeko Zerbitzu Publikoa Arautzenduena.

• Ekainaren 8ko 250/1999 Dekretua,Euskadiko Errepideen 2. Plan Orokorra,1999-2010 urteetarakoa onartzen duena(1999ko ekainaren 23ko EHAAn).

• Abenduaren 4ko 20/1997 Legea,Irisgarritasuna Sustatzekoa.

• Maiatzaren 30eko 2/1989, EuskalAutonomia Erkidegoko Errepideen EgitamuNagusia araupetzen duena.

• Maiatzaren 24ko 105/1982 Dekretua, EuskoTrenbideak/Ferrocarriles Vascos, SA sortu etaestatutuak onartzen dituena.

• Euskal Autonomia Erkidegoko LurraldearenAntolamendurako Artezpideak. 13.Artezpidea: Garraio-, Komunikazio- etaEnergia azpiegiturak.

Azaroaren 23ko 27/1983 Legea, AutonomiaErkidego Osorako Erakundeen eta bertakoLurralde Historikoetako Foruzko Jardute-Erakundeen arteko harremanei buruzkoa:

Lege horren arabera, Erkidego osorako era-kundeei dagokie errepideko garraio mekanikoenarloko legegintza, arauen bidezko garapena,goren ikuskaritza, egitamugintza eta koordina-zioa, eta Lurralde Historikoek egun Arabak dituenahalmen berak era berdinean baliatuko dituzte.

• Lurraldearen Antolamendurako Artezpideakgaratzeko lurralde plan partzialak.

• Azaroaren 25eko 17/1994 Foru Araua,Gipuzkoako errepideei buruzkoa.

• Otsailaren 18ko 2/1993 Foru Araua,Bizkaiko errepideei buruzkoa.

• Ekainaren 25eko 20/1990 Foru Araua,Arabako Lurralde Historikoko errepideeiburuzkoa.

3EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKOARAUAK

4LURRALDE HISTORIKOETAKO ARAUAK


IV. Eranskina

GLOSARIOA

Leku batera iristeko gaitasuna (pasiboa). Pertsonaren oina-rrizko eskubide bat.

Garraio-sektorearekin erlazionaturiko erakunde, antola-mendu edo pertsona.

Lurralde eremu edo inguru mugatua, estatu barruko nahiznazioarteko pasadizoko ibilgailuen trantsitoko salgaiengarraioaz, logistikaz eta banaketaz arduratzen diren ope-radoreek lan egiteko baliatzen dutena.

Administrazioaren emakida bati esker, azpiegitura publikobat baliatuz lan egiten duen operadore pribatua.

Pertsona edo-eta gauzen garraioan aditutako merkatal era-kunde pribatu nahiz publikoa.

Helburu bat lortzeko baliabideen adierazpidea.

Garraiobide batek baliatzen duen obra zibila, eraikinak etainstalazioak.

Garraioa, trafiko-fluxua batere eten gabe burutzekogarraiobide desberdinen arteko lotura.

Garraio agente

Garraiorako Zentro Logistiko

Garraio-enpresa

Garraio-emakidadun

Estrategia

Garraio-azpiegitura

Intermodalitate

Irisgarritasun

65

IV Eranskina. Glosarioa

Europako Batzordeak 2001eko irailaren 12an onartu zuenGarraio-sektorearen inguruko analisia, irizpideak eta ekintzakomunitariorako proposamenak biltzen dituen agiria.Proposamenek garraio arloko ekintza-programak, erabakiak,ebazpenak edo arteztarauak ekar ditzakete.

Helburuak lortzeko estrategiei jarraikiz egindako konpromi-so zehatzen adierazpidea.

Garraioa gauzateko era eta modua. Azpiegitura jakin bate-kin zuzen-zuzenean lotuta dago, eta horregatik askotannahastu egiten dira biak.

Pertsona edo gauza bat, baliabide mekanikoak erabiliz, bate-tik bestera mugitzeko edo eramateko gaitasuna (aktiboa).

Ideia edo programa teoriko bat erdiesteko xedeen adie-razpidea.

Garraio enpresa pribatu nahiz publikoa.

Empresa que presta toda la cadena de transporte y opera-ciones logísticas asociadas.

Formalización de la Política, Organización y Planificacióndel Sector del Transporte en Euskadi.

Itsasoko portu batekin edo gehiagorekin erlazionaturikobarrualdeko trenbide-terminala. Itsas garraioko salgaiekinegiten dute lan, jarduera nagusia itsas garraioko salgaiakbatu edo-eta banatzea baita.

Europako Batzordeak 1998an Cardiffen onartutakoEuropan barnako garraio sareko lehentasunezko proiek-tuetan hirugarrena. Abiadura handiko euskal sarea horsartzen da.

Europar Batasunaren Itunak (Maastricht) Europan BarnakoSareak merkatu batua eta integrazio politikoa lortzeko ezin-besteko azpiegituratzat jotzen ditu. Sare horien arteangarraio-sarea dago, eta hori zehazki 1692/96/EEErabakiak garatzen du.

Garraioko agente profesionalek, hots, enpresek, enpresa-erakundeek, langileek eta sindikatuek osaturiko taldea.

Garraioaren Liburu Zuria

Ekintza lerro

Garraiobide

Mugikortasun

Helburu

Garraio operadore

Operadore logistiko

Gidaplana

Lehorreko portu

Europan Barnako Sarea-3

Europan Barnako Garraio Sarea

Garraio-sektore

IV Eranskina. Glosarioa


Erabiltzaileak garraio-zerbitzua nola ordaindu behar duenezartzen den sistema.

Garraio jakin baterako garraio-azpiegitura eta bideenmulto egituratu eta antolatua.

Garraio-zerbitzu publiko baterako prezio unitarioa ezartzenduen sistema.

Pertsonak edo-eta gauzak baliabide mekanikoak erabilizbatetik bestera eramatea.

Pertsonak eta gauzak leku batetik bestera eramatea hel-buru duen jarduera ekonomikoa; garraio-agenteek buru-tzen dute garraio-azpiegiturak eta garraiobideak erabiliz.

Hasierako eta amaierako ibilbide-zatiak, errepidez, bainabiderik motzena erabiliz, gauzatzen den garraio intermodala.

Unitate edo ibilgailu bakar batean eta garraiobide desberdi-nak erabiliz egiten den garraioa.

Zerbitzu bakar baterako abiaburutik helmugara elkarrensegidan garraiobide desberdinak baliatzen dituen garraioa.

Ingurune fisikoak izan ditzakeen eragin kaltegarriak zuzen-tzeko asmoz edo ahalik eta txikien izan daitezen burututakogarraioa (hirikoa, auzokoa, eskualdekoa, etab.).

Horretarako bereziki gaituriko garraio-enpresa publikonahiz pribatu batek burutzen duen garraioa.

Jasangarritasun edo iraunkortasun parametroei eutsiz egi-ten den garraioa, hau da, egungo baliabideak agortu gabe,ondorengo belaunaldietan ere baliabide horiek izangodituztela bermatzen duena.

Ordainketa-sistema

Garraio-sistema

Tarifa-sistema

garraio

Garraio

Garraio konbinatu

Garraio intermodal

Garraio multimodal

Garraio publiko

Garraio prebentibo

Garraio jasangarri

GARRAIO JASANGARRIAREN GIDAPLANAEUSKADIKO GARRAIOEI BURUZKO POLITIKA 2.002 - 2.012

DEPARTAMENTO DETRANSPORTES Y OBRAS PÚBLICAS

GARRAIO ETAHERRI LAN SAILA

GARRAIO JASANGARRIAREN GIDAPLANA · zatu nahi duen garraio-politika biltzen du. Gidaplanean...

Documents

Transcript of GARRAIO JASANGARRIAREN GIDAPLANA · zatu nahi duen garraio-politika biltzen du. Gidaplanean...