Falar de Adopción tamén cando é dificil

Falarde adopcin, tamncando difcil

Publicada co apoio da

pliego cubiertas guia galega.indd 1 21/5/15 11:23


interiores guia gallego.indd 1 21/5/15 11:21

Proxecto impulsado pola Federacin de Asociacins CORA

e pola Asociacin ARFACYL

Desenvolvido polo Grupo Afin

(Universidade Autnoma de Barcelona)

Coordinacin: Diana Marre e Javier lvarez Ossorio

Autoras dos textos: Beatriz San Romn,

Esther Grau, Natalia Barcons

Ilustracins: Antonia Santolaya

Deseo e maquetacin: Herederos de Juan Palomo

Esta gua desenvolveuse no contexto do proxecto I+D Adoptions and fosterages in Spain: tracing challenges, opportunities and problems in the social and family lives of children and adolescents (CSO2012-39593-C02-001), financiado polo Ministerio de Economa e Competitividade.

Esta obra est protexida pola licenza Creative Commons by-nc-nd (Recoecemento/Non comercial/Sen obra derivada), o que supn que en calquera explotacin da obra autorizada far falta recoecer a autora e que non se permite un uso comercial da obra orixinal, a xeracin de obras deriva-das nin o uso parcial dos elementos que a conforman.


Presentacin ............................................................................................................... 7

Introduccin ................................................................................................................ 9

I. Falar da adopcin: que, quen, como, cando ............................................. 13Bases da comunicacin entre pais/nais e fillos/as ........................................... 15Ter en conta os sentimentos ...................................................................................... 20Algunhas ideas bsicas ................................................................................................. 23Trucos e consello ............................................................................................................ 23Cntame un conto ......................................................................................................... 25Evolucin na compresin da adopcin .................................................................. 26

II. A nai/familia biolxica ...................................................................................... 29As primeiras preguntas ..................................................................................................... 30Como se chama? Como ? Tes algunha foto? .................................................. 30Os fillos da mia nai (biolxica) son os meus irmns? ................................... 31Por que me escolliches a min? .................................................................................. 33Provoca confusin nos nenos o feito de teren das familias, a biolxica e a adoptiva? .................................................................................... 34O xogo, ese grande aliado ............................................................................................... 36

III. As causas e as razns da adopcin ............................................................. 37Os problemas derivados da falta de coidados durante o embarazo ou na primeira infancia ............................................................. 38Por que eu e non os meus irmns (biolxicos)? ................................................ 41As comparacins cos fillos biolxicos (Non me gusta a mia pel. ............ 41Non me gustan os meus ollos. Eu quero ser coma o pap...) ........................ 42

IV. Os procesos de adopcin: sospeitas/indicios de irregularidades ............................................................................................... 45

Dieiro e adopcin (Ti comprchesme? Canto vos custei?...) ...................... 47Rumores ou noticias na prensa sobre a lexitimidade dos procesos de adopcin ............................................................................................................... 47 (Que quere dicir que hai nenos devoltos?) ......................................................... 49As familias teen dbidas ou evidencias sobre a lexitimidade dos seus propios procesos ................................................................................... 49Outras circunstancias delicadas: adiccins, malos tratos, abusos, prostitucin etc.. ...................................................................................... 50

ndice


PresentacinEsta gua froito da colaboracin entre diferentes entidades implicadas na adopcin. Por unha banda, a Asociacin Rexional de Familias Adoptantes de Castela e Len (AR-FACYL) e a Federacin Coordinadora de Asociacins en Defensa da Adopcin e do Acollemento (CORA) que actuaron como impulsoras do proxecto e, por outro lado, o Grupo Afin que foi quen a materializou. Cremos que a partir deste proxecto poderse-lles dar continuidade a outras colaboracins que agardamos que acaben por desem-bocar en novas e futuras publicacins.Por que unha gua para falar de adopcin nestes tempos nos que parece que un tema xa superado? Efectivamente, hoxe en da duselle visibilidade adopcin, asentouse e mesmo se normalizou. O discurso adoptivo est presente nas nosas vidas e a maiora das familias adoptivas fala cos seus fillos e fillas deste tema dun xeito directo e aberto e desde o convencemento de que xa non algo que haxa que ocultar, senn que se trata de algo que forma parte das sas vidas. Pero seguimos falando da adopcin unha vez cumprido este trmite?Desde a experiencia das asociacins de familias, sabemos que non as. De feito, hai temas dos que anda se foxe, outros ocltanse por seren dolorosos e mesmo hai fami-lias que ven a adopcin como algo do pasado dos seus fillos e non do presente. Neste sentido, tamn cmpre mencionar as dificultades que poden xurdir para responder cuestins referentes s noticias sobre o trfico de menores na adopcin ou para lles dar resposta a preguntas que tocan determinados puntos escuros que nos afectan ben por empata ou ben por proximidade coa nosa propia experiencia.Esta gua pretende ser un instrumento de axuda s familias para o dilogo e a comu-nicacin cos seus fillos e fillas. O que se pretendeu foi achegar claves que facilitasen unha comunicacin sa e aberta dentro da unidade familiar. A partir de a xurdiron cues-tins importantes como a procura das orixes, un tema que esta gua non aborda ao considerar que pola sa complexidade e importancia require dunha gua exclusiva. O coecemento das orixes un dereito das persoas adoptadas e tamn un elemento importante para a construcin dunha identidade sa. A mediacin familiar constite unha peza fundamental para iso.Rematamos agradecndolles a todos os que dun ou doutro xeito participaron ou inspi-raron esta gua. Non esquecemos tampouco os adultos adoptados, cuxos testemuos e relatos de vida axudronnos a entendermos a importancia de superar os tabs para afrontar de forma clara e aberta a comunicacin sobre a adopcin. As pois, falemos de todo isto, e da adopcin, sempre. Adiante! Falemos da adopcin!

Valladolid/Pamplona, xuo de 2014Javier lvarez Ossorio (presidente de ARFACYL)

e Adolfo Garca Garaikoetxea (coordinador xeral de CORA)

7


IntroduccinAta finais do sculo XX, todo o referente adopcin estaba rodeado dun halo de tab, misterio e segredo. A adopcin considerbase unha opcin de segunda cla-se para formar ou ampliar unha familia, algo que poda causar pesadume e mes-mo vergoa. Polo tanto, tratbase de ocultar e isto tamn se deba en parte a que na nosa sociedade prevalecan dous grandes tabs dos que custaba falar: o das mulleres que non podan ter fillos e o das mulleres cuxos fillos eran entregados en adopcin. Actualmente, as experiencias de moitas familias adoptivas e infinidade de estudos realizados desde distintas disciplinas en Espaa e en diversos lugares do mundo (de)mostraron o valor dos lazos de parentesco, familiares e afectivos, creados a travs da adopcin e/ou da convivencia. dicir, a parentalidade social s veces convive coa biolxica/xentica e outras veces non. Esas mesmas expe-riencias familiares e estudos sobre a adopcin tamn deron conta da necesidade e da conveniencia de que as persoas adoptadas coezan a sa propia historia para que poidan construr mellor a sa identidade e as sas relacins persoais e familia-res, tal e como recomenda a Organizacin Mundial da Sade (OMS) e tal e como recolle a lexislacin espaola, que a recoece como un dereito na Lei estatal de adopcin internacional aprobada en 2007. Se antes aos pais e nais adoptivos, sen maiores explicacins, aconsellbaselles que non desen demasiados detalles e que agardasen a que os seus fillos e fillas fixesen preguntas, desde hai uns anos recomndaselles que traten o tema con naturalida-de. Pero que significa iso?, que convn dicir?, cando e como hai que facelo?, como se deben tratar temas delicados nas conversas cos fillos e fillas? Esta gua aborda contidos de conversas, pensamentos, temores e dbidas frecuentes que teen os pais, as nais e os fillos, que van mis al de aspectos xenricos da filiacin adopti-va. A partir dos resultados da investigacin e da experiencia acumulada nos servi-zos de postadopcin e na prctica clnica, a gua proporciona elementos e recursos hora de afrontar preguntas relacionadas con cuestins sensibles ou delicadas e promove a reflexin conxunta sobre estes. Anda que cada persoa adoptada e cada familia adoptiva distinta e, polo tanto, tamn son diversos os procesos de asimilacin da historia previa adopcin para ambas, agardamos que nesta gua os pais, as nais, os profesionais e as persoas adoptadas atopen orientacins que lles sexan tiles. Para non recargar o texto e alixeirar a sa lectura, por veces s utilizaremos o xnero masculino para nos referir aos nenos e s nenas e/ou aos pais e s nais.

9


Falar de adopcin, tamn cando difcil

11

I. Falar da adopcin: que, quen, como, candoQue:Saber como se atoparon os membros da familia adoptiva ou explicar como se produciu ese encontro pode ser un primeiro paso, pero isto s unha parte da historia, xa que falar da adopcin moito mis ca iso.

A investigacin demostra que falar do proceso de adopcin e do que aconteceu antes do encontro a ambos os lados adoita resultar mis dif-cil, pero non por isto menos necesario.

No que atinxe ao neno ou nena, s veces a informacin da que se dis-pn moi escasa, fragmentaria ou pouco fiable e outras contn datos sensibles para algunha ou para ambas as partes que as familias non comparten por temor a lles causar unha dor innecesaria aos seus fillos ou porque a sa propia dor lles impide falar diso.

Anda as, esa informacin primordial para a construcin da identidade da persoa adoptada e dunhas relacins familiares saudables e slidas. As persoas adoptadas, como todas as demais, necesitan coecer a sa bio-grafa para poder mirar cara ao futuro e tamn precisan (re)coecer e que lles sexa recoecido e valorado explicitamente o importante que a sa existencia e a sa presenza na construcin e/ou na ampliacin da sa familia.

Por complicado que poida parecer asumir o que pasou, convn ter pre-sente que moito mis complexo e custoso construr(se) sobre un balei-ro de interrogantes sen resposta.

No relato sobre o proceso de adopcin, deben ter cabida, ademais dos episodios vividos conxuntamente polos pais e polos fillos, os sucesos anteriores, como a existencia dunha familia biolxica e a sa perda, a posible existencia dunha familia ou familias de acollida, o tempo de ins-titucionalizacin, as dificultades dos pais para teren un fillo biolxico, o desexo insatisfeito ou adiado de ter un fillo e o feito de escoller a adop-cin como a opcin para acceder a ese fillo desexado.



Quen: Coecer e asimilar a propia historia un proceso que non est exento

de dificultades e de sentimentos difciles de xestionar. Ter a posibilidade de pensar e de dicir en voz alta eses sentimentos e de compartilos coas persoas mis prximas o xeito mis saudable de convivir con eles e de elaboralos.

Os pais, que son os que mellor coecen o seu fillo, son os que deberan relatarlle a sa historia e acompaalo nese camio de elaboracin.

O proceso de adopcin parte da historia familiar e falar diso, por duro que sexa, non pon en perigo os vnculos familiares. Ao contrario, com-partir, incluso a mis dolorosa ou secreta das informacins, xera empata e confianza e, polo tanto, reforza a relacin entre os pais e os fillos.

Como: As historias de adopcin adoitan conter episodios percibidos como di-

fciles e dolorosos para os fillos, pero tamn para os pais. Para poder acompaar e soster os fillos, necesario que eles (re)coezan e elaboren antes os seus propios sentimentos.

Pensar e falar con algunha persoa de confianza e, se fai falla, cun pro-fesional, pode axudarlles aos pais e s nais a elaboraren os temas per-cibidos como mis dolorosos e a prepararse para valorar cando e como deben transmitir adecuadamente os aspectos concretos desa historia.

importante que as cuestins que se senten como mis delicadas se lles transmitan aos fillos en momentos apropiados e cando se perciba unha boa sintona, de xeito que os sentimentos que xurdan se poidan acoller con empata e con afecto. As partes que mis lles poidan doer, a uns e a outros, nunca deberan formularse en momentos de conflito.

Convn ter presente que, para os nenos e as nenas, a adopcin como o nacemento, a sexualidade, a enfermidade ou a morte son temas complexos e cheos de matices, de detalles e de posibles interpreta-cins, polo que non abonda con explicalos unha vez para entendelos e interiorizalos. Preguntarlles se entenderon, explicalos de novo desde unha perspectiva alternativa e pedirlles a sa opinin mellorar a com-prensin do relato e a construcin saudable da propia historia persoal.

13


Cando: Coma calquera evento familiar importante, a adopcin debera ser un

motivo de referencia e de conversa habitual desde o mesmo momento do encontro e do inicio da convivencia.

A vida coti ofrece multitude de ocasins para falar do nacemento, das diferenzas raciais, da posible influencia das experiencias previas e poste-riores adopcin nos membros da familia; dicir, da adopcin en xeral. .

Observar as reaccins dos fillos ante comentarios espontneos dos pais ou doutras persoas permite coecer como xestionan os fillos certos te-mas no da a da. No entanto, as cuestins que parecen mis difciles de abordar e de incorporar merecen un trato mis directo e exclusivo, as como ser relatadas de forma clara, pausada, comprensible e adecuada a cada etapa de maduracin do neno.

14



Bases da comunicacin entre pais/nais e fillos/as

1. Honestidade Dicir sempre a verdade a primeira regra de ouro na relacin entre pais

e fillos. O contrario fonte de inseguridade para os nenos e ten efectos negativos na relacin.

O que se lles di debe filtrarse en funcin da sa capacidade de com-prender e de asimilar (ver o seguinte punto). De todos os xeitos, a pauta debe ser sempre a de dicirlles a verdade, de maneira que nunca deba-mos contradicir aquilo que xa dixemos.

15


2. Adecuar as explicacins idade Anda que a capacidade de comprender os datos que se lles propor-

cionan depende de cada neno e dos niveis e da intensidade da comu-nicacin que mantivo coa sa familia, en termos xerais esa capacidade incremntase a medida que os nenos crecen.

Coma con calquera tema complexo, trtase de proporcionar a informa-cin bsica e de matizala completndoa con detalles a medida que au-menta a sa capacidade de comprensin.

Sen necesidade de atafegalos con mis informacin da que poidan pro-cesar, non se debe fuxir das preguntas difciles nin tampouco edulcorar as respostas.

Un neno pode non estar preparado para entender circunstancias como a adiccin s drogas ou a prostitucin, pero en xeral si o est para or que a sa familia de nacemento non poda ou non estaba preparada para facerse cargo do seu coidado.

16



3. Tomar a iniciativa Nunca demasiado pronto para comezar a falar sobre a adopcin. Can-

to antes se empece, antes se adquire a prctica para falar con serenida-de e tranquilidade sobre o tema.

Os nenos, independentemente da sa idade ou da idade en que fosen adoptados, pensan a mido no que pasou. Que un neno non pregunte non quere dicir que o tema non lle interese, pero non sempre lle resulta doado expresar en palabras os seus interrogantes.

Entender a sa historia un labor para o que, como para moitos outros, precisan o apoio e mais a compaa dos seus pais.

O mis importante abrir e manter abertas as canles de comunicacin para que se sintan relativamente cmodos ao falaren ou ao preguntaren.

Cmpre atopar un equilibrio, non se trata de lles lembrar cada da que son adoptados nin de estender un manto de silencio sobre o tema.

17


4. Evitar os xuzos de valor Ao falar da familia e/ou do pas de nacemento, importante evitar os

xuzos de valor. As opinins negativas sobre os seus proxenitores, o lu-gar, a cultura, os costumes ou as condicins socioeconmicas do lugar onde naceu poden minar a sa autoestima, ao pensar que comparte ou que os seus pais cren que comparte eses aspectos negativos.

5. Respectar a privacidade A historia da adopcin pertncelles s persoas adoptadas e esa privaci-

dade debe ser respectada; os pais son os custodios da sa historia, pero persoa adoptada a quen lle corresponde decidir con quen e ata onde quere compartila.

Anda que ao longo da infancia diversos profesionais poden necesitar coecer algns datos para comprender e/ou responder a certas necesi-dades ou circunstancias do neno, a informacin debera manterse sem-pre no mbito da confidencialidade.

18



As circunstancias que levaron adopcin son un tema que pertence historia privada. As como os pais e as nais deciden con quen e cando fa-lar das circunstancias que os levaron a adoptar, tamn as persoas adop-tadas, independentemente da idade que tean, deben ser consultadas e han de ser elas as que decidan con quen as queren compartir e ata onde.

Anda que non posible controlar as preguntas que recibirn, impor-tante transmitirlles que son donos das sas respostas e, sobre todo, do dereito a non responderen.

Convn explicarlles aos nenos que aquelas persoas que non tiveron unha relacin directa coa adopcin non sempre entenden o que signi-fica. Axudarlles a construr unha versin simple da historia que incla, por exemplo, o lugar no que naceron, que a sa familia de nacemento non poda facerse cargo do seu coidado e que por iso lles buscaron unha familia... adoita ser unha boa estratexia para que conten con recursos para atopar respostas a posibles preguntas que se lles presenten cando non estn xunto aos seus pais.

19


Ter en conta os sentimentos

O xeito como os nenos entenden o proceso de adopcin e a historia previa ao encontro vara ao longo dos anos e, s veces, xorden senti-mentos que poden ser de tristura e mesmo de carraxe. .

Non infrecuente que, mentres son pequenos, o feito de saberen que son adoptados non lles cause maior problema e que mesmo poida que faga que se sintan especiais e que, a medida que van comprendendo o que implica a adopcin, poidan sentirse apesarados ou enfadados.

20



importante validar eses sentimentos, transmitirlles que entendemos por que se senten as e resistir tentacin de lles quitar importancia e de consolalos recorrendo ao moito que a adopcin lles proporcionou.

Para os pais non sempre doado aceptar eses sentimentos. Un dos erros mis comns pensar que se se escollen as palabras adecuadas se lograr que asimilen ese proceso sen que lles doia. Porn, a tristura, a dor e a carraxe son parte do coecemento e da aceptacin deste.

Mis importante anda que atopar as palabras adecuadas transmitir o desexo de compartir os seus sentimentos, sexan os que sexan, as como facelos partcipes do feito de que todas as persoas experimentan ao lon-go da sa vida tristura, dor ou carraxe por circunstancias diversas que, ademais, non son vividas do mesmo xeito dicir, coa mesma tristura, dor ou carraxe por todas as persoas.

No mesmo sentido, non todas as persoas falan da mesma maneira de circunstancias similares, o que en xeral depende do contexto familiar, social e cultural no que se criaron e no que viviron. Anda que posible que haxa persoas que fagan referencia a todos os procesos de adopcin en termos de abandono, malos tratos ou neglixencia, iso non necesa-riamente as en todas as adopcins.

Utilizar as palabras que sen dbida oirn en boca doutros e explicar, de ser o caso, por que non se considera adecuado o seu uso, reafirmar a confianza na comunicacin e disipar dbidas e pantasmas (Moita xen-te cre que todos os nenos adoptados eran orfos antes da adopcin, pero iso non sempre as. Moitas veces non que os seus pais morresen, senn que non podan facerse cargo dun fillo).

21



Algunhas ideas bsicas

Todos os nenos precisan da participacin dun home e dunha muller para naceren, pero s veces esas persoas non estn preparadas, non poden ou simplemente non queran ser pais. Cando isto ocorre, bscase que se faga cargo dese beb ou dese neno unha familia que o ser para sempre.

Saber que tiveron unha nai, un pai e/ou unha familia e que a perderon pode levar a que os nenos teman que a situacin se repita. En ocasins, iso tradcese en comportamentos que poen a proba a relacin coa fa-milia adoptiva. importante insistir con palabras, pero sobre todo con xestos, actitudes e condutas, en que a familia que agora teen ser para sempre (Fagas o que fagas, e pase o que pase, sempre sers o noso fillo e coidaremos de ti e estaremos contigo ata que sexas maior e poidas coi-darte e decidir por ti mesmo).

Pode que non saibamos cales foron as circunstancias concretas que le-varon adopcin. Neses casos, convn tentar explorar alternativas sobre o que puido acontecer, dependendo do contexto (Non sabemos o que pasou, pero probablemente pasou tal cousa... ou talvez pasou tal outra).

Trucos e consellos

Atencin aos detonantes. Determinadas datas (os aniversarios ou o da do pai ou da nai) ou algunhas circunstancias (un embarazo, o nacemento de algun prximo ou os proxectos escolares sobre familia, xenealoxa ou xentica) poden levar a que ao neno se lle presenten novas preguntas sobre a sa vida anterior ao encontro coa familia.

Comentarios casuais que abren vas de comunicacin. Os comentarios que xurdan por casualidade sobre a sa familia de nacemento (Bailas de marabilla, pregntome se a ta nai de nacemento tamn bailaba tan ben coma ti) poden dar p a unha conversa mis extensa se o neno sente a necesidade de indagar no tema, pero anda que non sexa as transmiten a idea de que normal pensar e falar sobre a familia de na-cemento.

23


Outras historias de adopcin. Os contos, as pelculas ou as situacins de persoas prximas poden ser un bo pretexto para falar da adopcin dunha forma distendida.

Nacementos prximos. Unha mascota embarazada, o nacemento dun primo, unha vecia que tivo un beb son tamn situacins apropiadas para falar de como chegan os nenos ao mundo e para introducir distin-tas formas de formar familia.

Situacins propicias. Determinadas circunstancias por exemplo, os traxectos en coche, as esperas na parada do autobs, tender ou recoller a roupa, ou outras onde o contacto visual escaso poden resultar pro-picias para manter conversas relacionadas coa adopcin.

O comodn do tempo. Cando os nenos nos expoen unha pregunta que nos descoloca, sempre posible acudir ao comodn do tempo. Contes-tar que unha pregunta difcil e que precisamos tempo para buscar a resposta pode ser unha boa estratexia, sempre que non se abuse dela e que nun prazo curto se retome a conversacin (Lembras o que me pre-guntaches onte pola tarde?).

24



Cntame un conto Os contos e as pelculas poden ser excelentes recursos non s

para avanzarmos na comprensin do que significa a adopcin, senn sobre todo para poder falar dos sentimentos que

espertan as diferenzas entre as persoas e a diversidade familiar, racial... En definitiva, son unha ferramenta moi til para levar ao mbito da normalidade as diferenzas e, sobre todo, para lles poer palabras aos sentimentos.

As historias doutras persoas ou de personaxes de ficcin permiten facer comentarios ou expor dbidas dunha forma

mis relaxada e nun ambiente menos intimidatorio que cando se fala do propio.

A ficcin e os seus personaxes tamn lles permiten aos nenos e s nenas identificrense, anda que sexa temporalmente,

con distintos personaxes e non sempre e necesariamente con aquel co que comparten unha historia ou unhas circunstancias. Poerse no lugar doutra persoa a travs da ficcin permite

experimentar sentimentos e sensacins sen necesidade de pasar pola mesma experiencia real, o que estimula a empata.

25


De 0 a 4 anosNon adoita ter problemas coa adopcin e pensa que unha historia especial.

D por suposto que sempre estivo cos pais cos que convive.

Pode fantasiar coa idea de que estivo na barriga da sa nai adoptiva e sorprenderlle saber que estivo na barriga doutra muller.

De 5 a 6 anosPregntase sobre os embarazos, os nacementos etc.

Empeza a comparar a sa familia coas demais.

De 7 a 11 anosEntende os conceptos bsicos da adopcin.

Dectase de que houbo algo que perdeu para ser adoptado. Comeza o proceso de d.

posible que deixe de preguntar (etapa de negacin).

Se non entende as causas da adopcin, pode ter dbidas sobre a per-manencia da sa familia e/ou pensar que a separacin da sa primeira familia foi culpa sa.

Demostra un interese crecente nos seus pais de nacemento.

Dixase levar pola fantasa de vivir con outros pais.

Evolucin na comprensin da adopcin

26



De 12 a 14 anosEmpeza a afastarse/diferenciarse dos seus pais (dos biolxicos e dos adoptivos).Pode producirse tensin entre o desexo e a necesidade de afastarse e o medo a que por iso o deixen de querer.Pode causarlle enfado pensar que non tivo control sobre as decisins da adopcin.Os avances na definicin da sa identidade poden espertar un conflito de lealdades entre a familia adoptiva e a biolxica (En que me parezo e en que son diferente? A onde pertenzo?).Aplica un razoamento mis complexo historia da sa adopcin, o que esperta sentimentos complexos.Polo xeral, non lle gusta falar de que adoptado e moito menos que os seus pais falen da sa adopcin con terceiras persoas.

De 15 a 17 anos quen de entender plenamente a adopcin, de asumila e de resolver as contas pendentes.Pode rexeitar activamente o seu pas ou a sa cultura de orixe ou, pola contra, sobreidentificarse con eles.Pode sentir contradicins entre o desexo e o temor a identificarse cun-ha e con outra familia. Se esa contradicin se tensa e se engade difi-cultade para encaixar no grupo ao que se supn que debe pertencer, posible que se chegue a xuntar con persoas ou con grupos de minoras tnicas ou marxinais.

27



II. A nai/familia biolxica Todas as persoas necesitamos referentes para construrnos. Durante a pri-

meira infancia, o mundo xira ao redor do noso mbito mis inmediato e das persoas coas que convivimos. No entanto, o interese brese deconta-do cara a outras relacins e iso, xunto maduracin persoal que permite empezar a explicarse os fenmenos da vida, estimula que os nenos se pregunten sobre a sa chegada ao mundo e sobre a relacin cos seus pais.

O primeiro punto de interese adoita ser a outra nai, esa muller dentro da cal o beb creceu e da que naceu. Paulatinamente, e a medida que o neno medra, as preguntas e as reflexins adoitan ampliarse cara a outras persoas da familia de nacemento, coma os irmns.

A maior parte dos nenos adoptados a unha idade temper tenden a dar por suposto que sempre estiveron coa sa familia adoptiva. tarefa dos pais introduciren a historia da adopcin desde cativos e de lles aclarar as cuestins que a caracterizan.

Que un neno mencione a sa nai biolxica non significa necesariamen-te que aceptase totalmente a sa historia. Pode que ao cabo de pouco tempo opte por obviar a sa existencia e que lle moleste que os demais a mencionen.

Que o neno lle vaia facendo lugar sa familia biolxica depende, en gran medida, do lugar que lle outorgase a sa familia adoptiva e de como os seus pais escoiten e acompaen os sentimentos cambiantes que caracterizan a asimilacin da sa historia. Non s as palabras son importantes, o fundamental a actitude de escoita emocional e adoptar unha postura emptica e solidaria cara aos sentimentos ambivalentes que acostuman a aparecer en relacin coa familia biolxica.

s veces falar da familia biolxica pode resultar complexo, doloroso ou difcil para a familia adoptiva, pero fundamental abordar o tema para que os nenos e as nenas adoptados poidan comprender as sas histo-rias. Procurar axuda profesional pode ser unha forma de superar estas dificultades.

29


As primeiras preguntas

As primeiras preguntas que expoen os nenos adoitan xirar ao redor de as-pectos concretos, como a presenza/ausencia fsica dos pais desde sempre ou o feito de que estivesen ou non na barriga da mam. Ese interese pode aparecer:

En forma de pregunta: Eu estiven na ta barriga? En forma de afirmacin da realidade desexada: Cando eu estaba na ta

barriga En forma de negacin da realidade explicada, xa sexa explcita (Iso que

me contas non verdade. Iso que me contas non me gusta) ou implicita-mente, cambiando de tema abruptamente, quedando en silencio cada vez que se menciona o tema etc.

Como se chama? Como ? Tes algunha foto?

No achegamento nai biolxica, o neno necesita ir pondolle cara e identificala no seu imaxinario como algun de carne e so. Os datos concretos, se se coecen, son unha inmellorable axuda nese labor. O mesmo ocorre coas fotos.

Cando non se ten informacin, os pais poden axudar a imaxinar e/ou a crear algns elementos que sirvan de referencia (Non sei como porque non a coecn, pero probable que fose loura e cos ollos claros coma ti. Non sabemos o seu nome, ningun nolo dixo, pero se queres podemos pensar un nome que nos pareza axeitado para nomeala cando falemos dela).

Nalgn momento, os nenos poden pedir mis informacin sobre a fa-milia biolxica, mesmo viaxar ao pas de orixe e coecer as persoas que nalgn momento estiveron relacionadas con eles, xa sexa a sa familia biolxica, a familia de acollida, algunha institucin onde vivisen...

conveniente adiantarse a este acontecemento e achegarlles a informa-cin da que se dispoa adaptando o discurso idade do neno (Sabemos que a ta familia biolxica viva nesta cidade, as que cando sexas un pouco

30



mis maior, se queres, procuraremos o xeito de viaxar e coecer o lugar onde naciches e as persoas que te coidaron ata que te fomos buscar).

Hai nenos que pedirn esta informacin a idades moi tempers, e outros non a mencionarn, o que non quere dicir que non queiran ter esa infor-macin.

Os fillos da mia nai (biolxica) son os meus irmns?

Os nenos adoitan interesarse polos irmns biolxicos, sobre a sa posi-ble existencia, o seu paradoiro, os posibles parecidos fsicos

O lugar que os irmns biolxicos ocuparn no mundo simblico e afec-tivo das persoas adoptadas depende en gran medida de se conviviron e de se manteen recordos, se se coece o seu paradoiro, se existe algn tipo de relacin porque as familias de adopcin manteen contacto, da informacin que se ten deles etc.

En moitas ocasins, os irmns biolxicos son persoas con quen se com-parte unha relacin xentica, pero non a vinculacin especial nin o pa-rentesco que se constre a travs da relacin coti na que pensamos ao

31


falarmos de irmns. Por isto, os nenos precisan da axuda dos seus pais para entenderen que, cunha mesma palabra, se pode facer referencia a distintos tipos e intensidades de relacins.

Os sentimentos son, neste caso, mis doados de manexar ca en relacin coa nai biolxica (Sabemos que tes dous irmns maiores, pero non sabe-mos os seus nomes nin temos fotografas. Pode ser que se parezan a ti e espero que estean igual de ben que ests ti./ Sabemos que tes unha irm maior que tamn foi adoptada. Non coecemos mis detalles, pero segu-ro que debe estar moi ben coidada e que os seus pais adoptivos a queren con tolemia como ns te queremos a ti).

Cando non se sabe de certo se existen ou non irmns, o recomenda-ble falarlles coa informacin de que se dispn (Non sabemos se tes irmns, non nolo dixeron e na documentacin non aparece. Se tiveses ir-mns maiores, moi probable que o soubsemos./ Pode ser que a ta nai biolxica tivese mis fillos despois de ti, pero non o sabemos./ probable que che vean preguntas cabeza, ou que s veces teas dbidas cando che explico determinadas cousas, conta comigo cando as teas e tratare-mos de atopar respostas).

32



Por que me escolliches a min?

En ocasins, os nenos asumen que a familia adoptiva os escolleu como fillo ou filla. Esta crenza, ademais de que non adoita corresponderse co que realmente pasou, pode xerar dbidas sobre o que ocorrer se non cumpren coas expectativas desa eleccin (Levaranme de novo ao centro se me porto mal?).

Explicar como funcionan os procesos de adopcin minimiza esta fanta-sa e, sobre todo, a falsa idea de que os nenos lle teen que estar agra-decidos familia adoptiva.

Neste sentido, o punto clave que, cando un neno ou unha nena non ten unha familia que poida crialo, a sociedade ten que protexelo e bus-carlle unha familia para sempre.

Por iso, antes de adoptaren, os pais deben pasar por un proceso no que as autoridades han de comprobar que realmente cumpren con determi-nados requisitos para coidar dun fillo ou dunha filla.

Son as autoridades as que, por regra xeral, lle asignan cada neno a unha familia (Cando estabas na institucin, revisaron os diferentes expedien-tes de pais que queriamos adoptar e consideraron que a nosa familia cumpra os requisitos que ti necesitabas).

hora de explicar os procesos de adopcin, til visualizalos, e mes-mo debuxalos, como dous procesos paralelos nos que a necesidade do

33


neno ou da nena de ter unha familia que o coide e o desexo dos pais de ter un fillo ou unha filla culminan na adopcin.

A irrevogabilidade da adopcin un punto no que convn insistir. De-pendendo da idade e da madureza, pdeselle mostrar ao neno a sen-tenza de adopcin ou outros documentos nos que quede patente que, unha vez finalizado o proceso, a adopcin para sempre.

Provoca confusin nos nenos o feito de teren das familias, a biolxica e a adoptiva?

Os nenos aprenden a diferenciar relacins e vnculos. Fano con respecto aos avs, aos irmns, aos mestres, e tamn con respecto s persoas que formaron parte da sa familia anda que xa non estean (parentes e ami-gos que viven lonxe ou que desapareceron), e mesmo coas segundas ou terceiras parellas dos seus pais/nais.

A cuestin clave a importancia que os pais lles outorgan a esas persoas e o lugar que ocupan para eles mesmos. Canto mis e mellor incorpo-rada ten a familia adoptiva familia biolxica, maior facilidade teen os nenos para medraren inclundo esas persoas nas sas vidas e outorgn-dolles un lugar particular, anda que non estean presentes no seu da a da.

A transmisin desas figuras aos fillos depende da vontade e do desexo dos pais de crearen un espazo para elas. Desde o concepto e a dimen-sin que eles lles dean, os nenos irn situando na sa xenealoxa eses outros pais sen confundirse.

En xeral, e en especial durante a infancia, as preguntas e as fantasas fan referencia nai, mentres que o pai biolxico queda claramente nun segundo plano.

Convn aclararlles que, efectivamente, ao longo das sas vidas tern das nais e dous pais, anda que non exerzan simultaneamente ese rol (Cando a ta mam de nacemento te tia na sa barriga, e mentres estive-ches con ela, eu non era anda a ta mam, non te coeca. Despois, unha vez que estiveches connosco, e que todos os papeis dican que xa eramos

34



os teus pais para sempre, ela segue sendo a ta nai de na-cemento anda que non faga de mam).

Durante a infancia, serve de axuda utilizar palabras distintas para nomear as das figuras, como mam e naie pap e pai ou mam/nai pai e nai/pai de nacemento.

Hablar de adopcin, tambin cuando es difcil


O xogo, ese grande aliadoOs nenos escenifican os seus desexos, fantasas, dificultades e con-flitos a travs do xogo. O xogo unha excelente ferramenta para lles axudar a elaborar e comprender e a diferenciar a ficcin da rea-lidade.

Xogamos a iso de que eu saa da ta barriga? unha proposta frecuente (e a mido recorrente) que, cando vivida con satis-faccin pola nai e polo fillo, contribe a afianzar a seguridade do neno na relacin coa sa nai.

Eu tamn quero mamar outra peticin frecuente nos nenos adoptados que, en ocasins, malinterpretada como un com-portamento de sexualidade precoz. O importante entender que o que acostuma a haber detrs un intento de aclarar e de afianzar a relacin coa nai adoptiva ao que hai que responder en sintona (Os peitos das mams teen leite cando o beb estivo na sa barriga. Como ti non

estiveches na mia, os meus peitos non teen leite, pero se queres podemos xogar a iso e facemos como que che dou de mamar, ou podo darche un bibern).

36



III. As causas e as raznsda adopcinTodos precisamos darlles sentido s cousas que nos ocorren e atoparlles causas aos feitos importantes da nosa vida, e os nenos tamn. Cando non atopan razns lxicas ou convincentes que expliquen o que lles pasou, constrenas a partir de elementos que teen man: os seus logros e os seus fracasos, os comentarios dos demais sobre si mesmos etc.

Hai que lles deixar esta mensaxe ben clara: a separacin da familia bio-lxica nunca por algo que se lles poida atribur aos fillos, senn a cir-cunstancias ou situacins das persoas adultas.

Ofrecerlles explicacins aos motivos posibles polos que foi separado da familia biolxica contribe a construr unha historia o mis prxima po-

37


sible realidade, a afastar pantasmas de autoculpa e a ter elementos onde se agarrar (Non podan coidarte. Talvez estaban enfermos, ou non estaban preparados para coidar un beb e non tian como aprender, ou saban que non poderan darche o que calquera neno necesita/ Os teus pais de nacemento non podan coidarte e as autoridades do teu pas bus-caron a mellor solucin para ti e que houbese unha familia que te quixese e que te coidase para sempre).

Axudar a soportar o malestar que supn a incerteza, a falta de expli-cacins e a incomprensin dalgns feitos da vida un xeito de ensinar a tolerar as frustracins (Comprendo que non o entendas, que non che guste, e fgome cargo diso. Tamn me pasou a min con/ Hai cousas que nos gustara que acontecesen doutra maneira, e quero que saibas que eu estarei sempre contigo para compartilo/ Anda que quizais agora non cho pareza, falar diso axuda a entendelo).

frecuente que os nenos e os adolescentes sintan soidade ao saberen que a sa historia diferente (A vs non vos pasou, non sabedes o que iso Non o podedes entender). bo poder aceptar ese sentir e tratar de ofrecer elementos de reflexin ( certo que a min non me ocorreu, e seguramente non sinto o que sentes ti, pero iso non quere dicir que non poida entendelo. De feito, a todos nos ocorreron cousas cando eramos nenos que sentiamos que non lles pasaban a ningun mis [poer aqu algn exemplo], e ese sentimento si o coezo).

Os problemas derivados da falta de coidados durante o embarazo ou na primeira infancia

Os nenos que sofren ou que sufriron dificultades que deixan secuelas po-den sentir vergoa e/ou culpa malia que eles non foron responsables de nada do que lles pasou. A ausencia de coidados adecuados durante o embarazo ou durante o

tempo de institucionalizacin pode afectar o desenvolvemento do neno e causar certas dificultades fsicas, de aprendizaxe ou de relacin que poden ser vividos el con sentimento de culpa (Son parvo? Son malo? Molesto?).

38



preciso explicarlles claramente que eles non son os responsables do que lles ocorreu (No centro onde estabas haba moitos nenos aos que, como a ti, se lles buscaba unha familia que os puidese coidar. Segura-mente al te afixeches a durmir ti s, e por iso te balanceas, pero agora estou eu para che axudar a durmir./ A ta nai de nacemento non soubo ou non puido coidarte cando ti estabas na sa barriga, e iso ten que ver con que che custe mis tempo crecer e con que s veces non te deas con-trolado etc.).

Saber das propias limitacins pode ser duro, pero moi importante e serve como referente saber o punto desde o cal se pode crear e crecer. Todos temos as nosas propias limitacins, pero saber que o que as pode causar axudaranos a atopar recursos para mitigar as sas conse-cuencias e para desenvolver estratexias e compensalas (Cstache con-centrarte mis que a outros nenos, pero co teu esforzo e coa nosa axuda podes ser quen de logralo./ Non culpa ta, a todos nos custa facer cou-sas difciles e ti estaste esforzando moito; eu axdoche e xa vers como che vai sar ben./ Non todas as persoas teen as mesmas habilidades,

39


o que non quere dicir que non sexan capaces, s significa que algns fan mis rpido e fcil unhas cousas e outros cons-gueno con outras).

O sentimento de frustracin e de impotencia ante as difi-cultades esperta mal humor, indolencia, rexeitamento O mal humor xeneralizado e permanente, evitar de xeito persistente tarefas que requi-ren esforzo, negarse a abordar pequenos conflitos, as menti-ras recorrentes ou obviar con frecuencia temas relaciona-dos consigo mesmo adoitan ser sinais dunha imaxe persoal pouco satisfactoria, de falta de autoestima.

Facer patente que nos damos conta e que nos facemos cargo dos sentimentos que espertan esas dificultades o primeiro paso cara procura conxunta de recursos (Sei que s veces che custa controlar a carraxe, tamn a min me pasa... Se que-res, podemos buscar maneiras para que te deas conta cando e por que ests molesto).



Por que eu e non os meus irmns (biolxicos)?

As circunstancias cambiantes ao longo do tempo da familia de nace-mento poden causar que o neno adoptado tea irmns biolxicos que conviven cos seus pais biolxicos e que, polo tanto, el pense que aos outros os quixeron pero a el non (Eu non era abondo guapo/listo/bo coma os meus irmns...).

Os pais deben transmitirlles a mensaxe de que foron as circunstancias dos seus pais biolxicos nese momento as que propiciaron a sa de-cisin de que fose adoptado (As familias teen fillos en momentos e circunstancias diferentes. Mesmo hai moitos lugares no mundo en que as familias non teen posibilidades de decidir cando teren os fillos, polo que estes s veces chegan cando as familias non estn preparadas para crialos. Algo importante debeu ocorrer para que foses separado da ta familia de nacemento. Non sabemos que pasou no caso dos outros fillos Talvez tamn fosen dados en adopcin, ou poida que nacesen en momen-tos ou circunstancias en que puideron crialos).

As comparacins cos fillos biolxicos

Nos casos nos que as familias tiveron fillos biolxicos, antes ou despois da adopcin, o neno pode formularse cuestins mis complexas (Os meus pais podan ter (ou tiveron) fillos biolxicos, daquela por que me adoptaron se tian mis fillos aos que coidar?/ Se os tivesen antes non me adopta-ran?/ Son igual de fillo verdadeiro ca os meus irmns?/ Son un fillo substi-tuto-parche-de segunda...?). A vontade de responder esas preguntas, sen ocultar as dificultades ato-

padas ao longo do camio para poder formar unha familia, debe esti-mular os pais para atoparen formas de compartir esa circunstancia (Ns queriamos ser pais, non puidemos quedar embarazados e decidimos bus-car un fillo ao que amar e coidar... probable que se tivsemos un fillo biolxico ti non estiveses aqu, como tampouco se os teus pais te puidesen

41


coidar. Pero agora non cambiariamos nada, non podemos imaxinar outro fillo que non sexas ti).

Os pais deben comprender eses medos e, malia que as respostas poden ser moi diversas en funcin de cal sexa o caso, a mensaxe en todas elas debe conter a vontade firme de ser pais e de criar un fillo. O amor aos fillos incondicional, fose cal fose o modo en que chegasen familia.

Poder dicir en voz alta os sentimentos difciles de tolerar importante para poder compartilos e elaboralos (Co teu irmn podemos falar de cando naceu Contigo dos sentimentos que se espertan en relacin coa adopcin. Gstanos falar contigo, de todo).

Se a opcin da adopcin non tivo que ver coa infertilidade, poden xurdir tamn inquietudes s que hai que responder (Fun un capricho? Non nos faca falta terte na barriga para te querer como fillo Cando te adopta-mos, non sabiamos se teriamos mis fillos e, nese caso, por que camio chegaran, pero si sabiamos que queriamos ser pais).

Non me gusta a mia pel. Non me gustan os meus ollos. Eu quero ser coma o pap

Nas chamadas adopcins transraciais, frecuente que os nenos atrave-sen por fases nas que non lles gusten os seus trazos, a cor da sa pel, a forma dos seus ollos

Convn resistir a tentacin de obviar as diferenzas fsicas coa escusa de que non son importantes. Pode que no ambiente protexido da familia non o sexan anda que non por iso desaparecen, pero o neno axia se decatar de que fra si o son.

Antes de lle explicar ao neno que a ns o seu corpo nos parece fermo-so ou que ningun mellor ou peor pola sa aparencia fsica, convn conectar cos seus sentimentos, facerlle saber que entendemos e non menosprezamos o seu malestar. Unha maneira de facelo poer en palabras o que o neno pode estar sentindo (Molstache que se metan contigo no colexio pola forma dos teus ollos?/ Non che gusta ser o nico neno da ta clase (ou dos teus amigos) coa pel escura?).

42



Os pais han de adoptar unha ac-titude proactiva para preparar os seus fillos fronte ao racismo. Mis pronto ca tarde e ao longo da sa vida haber ocasins en que sexan vtimas de estereotipos racistas e en que sufran discriminacin.

Cando un neno relata un incidente racista, importante non lle res-tar importancia. No canto de dis-cutir as intencins da persoa que o insultou ou que o agrediu, con-vn centrarse en como se sentiu o neno, validar a sa tristura ou o seu enfado e pensar xuntos en como poder reaccionar a prxima vez que lle suceda algo parecido.

Os nenos teen dereito a que os seus maiores os protexan contra o racismo. Cando os pais toman en serio o tema, non s lles transmi-ten que non hai nada malo en ser como son, senn tamn que non est ben que outros utilicen as sas diferenzas para atacalos ou menosprezalos.


Na maiora dos casos, sobre todo a medida que se achegan adolescen-cia ou durante ela, os nenos teen dificultades para aceptaren algns dos seus trazos fsicos, xa sexa a forma do seu nariz, a textura do seu pelo, a forma das sas cadeiras No caso das adopcins transraciais, complicado que atopen reflectido o seu aspecto nos modelos de be-leza que propoen os medios de comunicacin. Falar de como os me-dios constren os ideais de beleza dunha forma determinada, coa que a maior parte da poboacin non pode identificarse, unha forma de po-elos en alerta contra os prototipos excluntes. Valorar distintas formas de beleza, non s neles senn tamn noutras persoas, axdalles a abrir a sa perspectiva (Reparaches en que sorriso tan especial e tan bonito ten esa persoa?).

Na medida do posible, resultar positivo incorporar no mbito no que se move o neno persoas de diferentes orixes e trazos fenotpicos que poidan servir como referentes positivos. As historias ou as noticias sobre personaxes diversos que lle achegaron algo positivo sociedade tamn son de utilidade hora de transmitir a idea de que a vala das persoas non depende do seu aspecto fsico.

44



IV. Os procesos de adopcin: sospeitas/indiciosde irregularidadesAs noticias nos medios de comunicacin sobre procesos irregulares ou ilextimos, as como algunhas ideas sobre a adopcin que son moeda de uso corrente na nosa sociedade, poden ser motivo de inquietude para os fillos adoptados. Evitar eses temas ou tentar ocultalos adoita ser unha estratexia condenada ao fracaso, xa que os nenos tenden a fantasiar sobre a sa propia historia, o que lles pode ocasionar dbidas, temores, inseguridades e mesmo rexeitamento cara a si mesmos.

45



47

Dieiro e adopcin (Ti comprchesme? Canto vos custei?...) Ben porque o oron ou ben porque a sa cabeza trata de fiar conceptos,

algns nenos formlan(se) cuestins como: Ti comprchesme? Canto vos custei?

Convn deixarlles moi clara a mensaxe de que os nenos nin se compran nin se venden. Os trmites, as xestins coas persoas que axudaron a rea-lizalas, os billetes, as estancias etc. supuxeron un desembolso de dieiro, paralelo ao que nas familias con fillos biolxicos se produce con motivo do embarazo e do parto.

Anda que os asalte a dbida, moitos nenos non chegan a expor esta pre-gunta en voz alta. aconsellable abordar directamente a cuestin da for-ma mis espontnea posible, que pode ser nunha viaxe ou nunha estancia nun hotel. Iso permitir abrir a porta a un tema do que tamn se pode falar, vez que ofrecer datos concretos que axuden a situar o tema mo-netario no lugar que lle corresponde.

Rumores ou noticias na prensa sobre a lexitimidade dos procesos de adopcin Os nenos teen acceso a moitas informacins e, a mido, algns matices es-capan sa capacidade de comprensin e de anlise. Novas coma o trfico de nenos ou o roubo de bebs poden espertar neles unha grande inquietude e confusin. As noticias na televisin ou os comentarios sobre as noticias que os pais

leron ou oron poden ser unha ocasin propicia para comentar ese tipo de informacins e dimensionalas na sa xusta medida, vez que poden servir para facer notar que eses feitos son excepcionais (Vaia, como est o mundo! Guerras, terremotos, roubos e agora isto tan espantoso. Menos mal que se descubriu e se denunciou!).

O importante falar delas situndoas no terreo adecuado, o do delito, e separndoas da xeneralidade. Unha vez mis, convn lembrar que a fina-lidade da adopcin debe ser sempre buscarlle unha familia a quen non a ten.


48



Se nalgunha ocasin se contravn ese principio, estase a atentar contra os dereitos mis fundamentais das persoas (Hai cousas que non deberan ocorrer nunca e, cando ocorren, hai que tentar corrixilas para que non vol-van pasar. Falar diso unha forma de denuncialo e de lle ensinar a todo o mundo que iso un dano moi grave Sempre que teas dbidas sobre cousas que te asustan ou que non acabas de entender, bo que poidamos falalo para tentar entendelas un pouco mellor entre todos).

Que quere dicir que hai nenos devoltos?

As crises e as rupturas nas familias, tanto biolxicas coma adoptivas, son sempre unha desgraza que requiren unha gran cautela. No entanto, hai ve-ces que as noticias na prensa e as reflexins en voz alta sobre algns casos de adopcins truncadas son tratadas con lixeireza e con falta de rigor. E me-recen ser explicados con delicadeza, xa que coma calquera realidade que magoa pode espertar temores infundados nos nenos e nos adolescentes. Os nenos non se devolven. Os fillos adoptivos son fillos para todos os

efectos e non hai onde devolvelos, exactamente igual que ocorre cos fillos biolxicos.

En moi raras e excepcionais ocasins, algunhas familias descompense tanto que chegan a non poder sosterse e rompen.

Cando uns pais chegan ao extremo de non poder convivir mis cos seus fillos, prodcese unha situacin extremadamente grave na que funda-mental protexer os menores. Neses casos, hai quen se ocupa de que eses nenos estean protexidos e coidados con outra familia ou nun centro.

Cando as familias teen dbidas ou evidencias sobre a lexitimidade dos seus propios procesos

En ocasins, e s veces anos despois da adopcin, as familias reciben datos que contradn a historia que figura na documentacin oficial e que poen en dbida a lexitimidade do proceso de adopcin. Outras veces, ao examinar decisins tomadas en momentos delicados do proceso, xorden as dbidas sobre se os pais contriburon coa sa actuacin a un negocio que pouco tia que ver co interese do neno.

49


Recoecer ante un fillo que, anda que no seu momento non soubemos ou non puidemos velo, nos equivocamos un exercicio de honestidade que recoece non s o dereito a saber, senn tamn a equivocarse e a recoecer e a posibilidade de reparar (Naquel momento non sabiamos todo o que sabemos hoxe sobre Ademais, desexabamos tanto un fillo que non viamos, ou talvez non queriamos ver, mis ca ese desexo. A pesar de que non queriamos en absoluto formar parte de algo as, temos que asumir o erro no que sen querer participamos. Falar disto contigo denos e prod-cenos angustia, pero mis nos doera dicirche mentiras).

Pode parecer que se est engadindo unha dor innecesaria, pero as re-lacins familiares baseadas na sinceridade, no amor incondicional e no recoecemento dos erros son as mis fortes e transmiten os mellores exemplos, mentres que aquelas que se basean na ocultacin e/ou na des-confianza fallan dende a base. Ademais, cando existen claros indicios ou certezas de que no propio proceso houbo irregularidades, moi probable que a persoa adoptada, na sa madureza ou antes, o inta ou o sospeite.

Ter algn encontro con profesionais que axuden a pensar a mellor forma de abordalo cos fillos pode achegar outras perspectivas e axudar a xestio-nar os sentimentos difciles.

Cando lles preguntamos a persoas adultas vtimas de adopcins irregula-res, ningunha delas lamenta non ter unha familia perfecta, pero si adoitan salientar a necesidade de dilogo, de compartir a informacin e, nalgns casos, falan da dor que lles produciu que se lles ocultase, escatimase ou negase a informacin.

Outras circunstancias delicadas: adiccins, malos tratos, abusos, prostitucin etc.

As familias atopan especiais dificultades hora de falaren de certas circuns-tancias que conduciron adopcin das que s veces se ten constancia, como a prostitucin ou determinadas adiccins dos proxenitores, as como a in-formacin sobre abusos, malos tratos ou neglixencias graves por parte das familias biolxicas ou doutras persoas.

50



No caso das adiccins, xa sexa o alcol ou as drogas, aconsellable con-sideralas como enfermidades nas que a persoa pode chegar a perder o control e mesmo atentar contra a sa propia sade e a das persoas que a rodean (A ta nai estaba doente, non poda controlar o que beba/as dro-gas que tomaba, e non tivo a axuda necesaria para deixar de facelo. Cando a unha persoa lle pasa isto dicir, cando non pode coidar de si mesma, moi difcil que poida coidar doutra persoa, en especial dun neno).

s veces, as familias teen datos sobre certas circunstancias da familia biolxica, como a existencia de violencia domstica ou enfermidades mentais, que poen en cuestin a capacidade de criar un neno e de cu-brir as sas necesidades. Asimilar esas circunstancias probablemente ser un proceso longo e complexo para a persoa adoptada e posible que os detalles mis dolorosos non poidan asimilarse ata chegar idade adulta (s veces, as persoas non escollemos o que nos pasa. Cando non temos recursos, xa sexa dieiro ou unha educacin para poder traballar, entramos nun crculo do que moi complicado sar Debes ter moitas preguntas. probable que non tea resposta para todas, pero estou aqu para intentar entendelo contigo).

As persoas adoptadas, en especial durante a adolescencia, tenden a expli-car as sas condutas amparndose en que estaban predestinados s dro-gas, promiscuidade, delincuencia e, s veces, os pais tamn conside-ran que as. No entanto, ser fillo biolxico de persoas que tiveron graves dificultades non unha condena que sentencie un destino determinado; de feito, a existencia de moitos fillos adoptivos brillantes, con xito e sen dificultades graves refuta esta idea da predestinacin.

Hai que estar alerta e intentar neutralizar na medida do posible esas cren-zas, con informacins (artigos, webs, consultas profesionais etc.) que lle poidan dar solvencia, aos ollos adolescentes, teora de que ese tipo de explicacins son refutables. Case todo na vida pode cambiar se un o quere; non s lamentable, senn completamente intil, pensar que un non ten capacidade de accin ou de modificacin das consecuencias dal-gunhas etapas da vida sobre as que non se tia ningunha posibilidade de decidir. Na adolescencia, crer e axudarlles aos fillos a que crean nas sas posibilidades, capacidades, recursos, calidades e valores persoais clave para contribur sa madureza.

51



Publicada co apoio da

pliego cubiertas guia galega.indd 1 21/5/15 11:23

Falar de Adopción tamén cando é dificil

Documents

Transcript of Falar de Adopción tamén cando é dificil