Euskaltzale! 76

ARABA

Aiztogile 71-01001 Gasteiz

[email protected]

BIZKAIA

Koldo Iruarrizaga 11, 48003 Bilbo

[email protected]

LAPURDI

Larraldea-Amotz 64310 Senpere

[email protected]

NAFARROA GARAIA

Kale berria 4 1goa, 31001 Iruñea

[email protected]

GIPUZKOA

Martin Ugalde Kultur Parkea

Gudarien etorbidea 8, 20140 Andoain

[email protected]

Tlf: 0034 943 30 35 27

www.euskalherrianeuskaraz.org

[email protected]

GURE ESANA

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>03

KOLABORAZIOA

Paul Bilbao (Kontseilua) >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>04

GUTUNAK ETA ESANAK

Sumisiotik ekintzetara >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>05

SOLASEAN

Aiert Goenaga (Durangoko Azoka) >>>>>>>>>>>>>>06

EUSKALGINTZAREN AHOTSA

Hizkuntza gatazkak aztergai Info Zazpi irratian >>>>>08

NAZIOARTEA

Hegoaldeko administrazioek Europari entzungor >>>>09

AZTERGAIA

Irrati-telebista euskalduna? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>10

ALBISTEAK

Zenbait albiste motz-motzean >>>>>>>>>>>>>>>>>12

ERASOAK

Ekonomikoki ito arte >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>14

SALTOKIA

EHEren materialaren saltokia >>>>>>>>>>>>>>>>>>>15

ARGITARATZAILEA: EUSKAL HERRIAN EUSKARAZ ERREDAKZIOA: MARTIN UGALDE K.P. 20.140 ANDOAIN

TELEFONOA: (0034) 943 30 35 27 POSTA: [email protected] GORDAILUA: BI-2296-92 INPRIMATEGIA GERTU. OÑATI

Ez zaitez espaloitik jaitsi, euskaraz bizi!Urteak aurrera doaz, eta urteekin batera gau-zak eraldatzen doaz. Kontu batzuek hoberaegiten dute, beste batzuek ez hainbeste.Beste askok okerrera egiten dute, edo piku-tara doaz eta ez ditugu berriro ikusten. Gauzabatzuk, ordea, ez dira inoiz aldatzen. Ez nahibeste bederen. Euskaraz bizi nahi duen he-rriak tinko dirau lanean. Asimilazio prozesuakez du bere bidea gelditu. Herri euskaldunakzapalduta jarraitzen du. Hizkuntza politikamenderatzaileak indarrean daude oraindik.Ezin gara euskaraz bizi. Euskal Herri euskal-duna eraikitzeko bidean, urratsez urrats, irmomantentzen gara.

Alta, aldaketa garaia omen da, berriz. Badirudialdaketak sasoika datozela, euriteak bezala,eta hortxe harrapatzen gaituztela, erremedio-rik gabe. Badirudi, aldaketotan, herritarrok ezdaukagula inolako eragite gaitasunik; etorridatozela, eta norberak erabaki behar duelaolatuaren gangarrera igo ala ez. Euskal He-rrian Euskarazen ez dugu azken hau konpar-titzen: aldaketak eragin ditzakegu. Aldaketakeragin behar ditugu.

Bistan da, gauzak aldatzen doaz. Euskal He-rriko bizitza politiko eta sozialari erreparatuezkero ukaezina da lurrazalean badela lehe-nago ageri ez zen esperantzarako kimu berri-rik. Herri honek mendeetan bizi duen gatazkapolitikoaren baitan ikusten da argiren bat, tu-nelaren bestaldetik dirdirka. Tamalez, zentzuhorretan aurrera urratsak ematen ari direnneurrian, herri euskaldunaren afera ez aurreraez atzera dabil, betiereko bidegurutzean.

Egoera hau ez da ematen euskaldunok erge-lak garelako. Akaso, urgentziak datozeneangarrantzizko aferak gerorako uzteko trebeziagaratu dugulako. Orain dugu garaia herri eus-kaldunaren, Euskal Herri euskaldunaren, eus-karaz bizi nahi duen herriaren afera erdigunepolitikoan, politikoen agendan kokatzeko.

Badirudi euskara ez dela lehen mailako kon-tua zurrunbilo honetan. Ezin hori ulertu herrihonen aurka mendeetan ematen ari den ete-nik gabeko erasoaldiaren gakoak aztertzenbaditugu. Izan ere hizkuntza ordezkapena,hizkuntza gatazka izan da espainiar eta frant-ziar nazionalismoek errepresio bortitzaren bi-tartez Euskal Herriaren asimilaziorako erabiliduten tresna nagusia.

Oraindik orain, gure eskubide oinarrizkoenenbermea gerorako uzteko kapaz gara. Egun,oraindik, harrotasunez euskaraz bizi nahi iza-tea harrokeriatzat hartzeko gai gara. Euskal-dunok, zapalduta egonda ere, geure buruazapaltzailetzat ikusteraino asimilatu gaituzte.

Honen guzti honen aurrean, espaloitik ez jais-teko deia egin nahi dizuegu herritar, euskal-dun, euskaltzale guziei. Mugak gugan daudenbezala aldaketak behartzeko giltzak ere gugandaudelako, behin eta berriz espaloitik jaisterabehartzen gaituzten euskaldunoi galdegitendizuegu espaloitik ez jaisteko, harrotasunezeuskaraz bizitzeko hautua egiteko; guganlehen aldaketak eginez inguruan aldaketakeragiteko; aldaketa garaiotan herri euskal-duna erdigunean kokatzeko.

76. zkia, 2012ko negua

“Donostiako

kaleetan bil-

dutako lagun

bakoitzak arrazoi

bat eman zigun; mi-

laka arrazoi dugu

euskaraz bizitzeko

nahiari beharrezkoa

duen erreferentzial-

tasuna emateko”

Abenduaren lehenean euskaraz bizi nahi dugunon ha-rrotasun-eguna ospatu genuen Donostian. Ospatudiot, bai; izan ere, manifestazio-deialdia egin bage-nuen ere, ospakizun bihurtu zen amaieran. Milaka he-rritarrok erakutsi genuen euskaraz bizi nahi dugula etagure eguneroko jardunean gure bizi-nahia mahai gai-neratzeko prest gaudela, bai eta geure burua ikusgarriegiteko prest ere.

Pasioa, grina eta determinazioa erakutsi genituen Do-nostiako kaleetan zehar, baina hori ez da berria, hiruezaugarri horiek izan baitituzte euskalgintzak eta eus-kararen herriak azken hamarkadotan, eta ezaugarrihoriei esker ekarri dugu euskara egungo egoerara. Bizinahiak ekarri gaitu gaurko egunera eta bizi-nahiak era-mango berreskurapen-prozesura.

Abenduaren 1ean Donostiako kaleetan bildutakopertsona bakoitzak arrazoi bat eman zigun eragile izangaitezkeela sinesteko; hartara, milaka arrazoi dugueuskaraz bizitzeko nahiari beharrezkoa duen errefe-

rentzialtasuna emateko. Herriaren nahiari ezin zaiomuzin egin, eta gu geu gara hori horrela izan dadin lanegin behar dugunok. Halere, horretarako eragile izangaitezkeela sinetsi behar dugu, gauzak alda ditzake-gula sinetsi behar dugu. Donostian bildu ginenon etaetortzerik izan ez zutenen bizi-nahia olatu erraldoiaizan daiteke, eta lan horri ekin behar diogu berandubaino lehen.

Duela lau urte joan zitzaigun Mikel Laboari hainbestealdiz entzundako Gure hitzak, esan berriz esan, ez dai-tezela ahaztu, ez daitezela gal kantari erantzun genionbertan bildu ginenok: Ez dira inoiz ahaztuko edota gal-duko. Aberatsak gara, euskara dugu. Zoriontsuak gara,ez diogu beldurrik lanari, euskararen herria ez da etsipenean erortzen

Euskaraz lan, irakurri, kontsumitu, pentsatu, jolastu,maitatu, gozatu, hartu, eman, entzun...

BIZI, BIZI nahi dugulako, jarrai dezagun lanean!!!

Paul BilbaoKontseiluko idazkari nagusia


>”Euskararen erabileraren presio-

pean daude herritarrak eremu eus-

kaldunean. Egoera horrek

hizkuntzaren kontrako jarrera sortzen du,

eta hori gertatzea arrazoizkoa eta logikoa

dela uste dut”

Maximino Gomez, Euskarabideko zuzenda-ria.

>”Hain garrantzitsua da euskaraz

errotulatzea? Orrialde bat gehiago

irakurtzea? Ez dut uste. Diru hori

hobeki inbertitu daiteke: lan politiketan,

hezkuntzan, osasungintzan... Gaur egun

hori guzia euskara hedabideetan duen pre-

sentzia baino garrantzitsuagoa da”

Amaia Zarranz, Nafarroako PPko parla-mentaria.

>”Harrotasunez euskaraz bizi nahi

dugula erakutsiko dugu han eta

hemen. ‘Eta ezetz! Ez garela espa-

loitik jaitsiko’ esan, edota ikustaraziko

diogu hala eskatzen, iradokitzen edota in-

posatzen digunari.”

Igone Lamarain, Euskal Herrian Euskarazeragile euskaltzaleko kidea.

>”Lehenik eta behin euskararen

ezagutzaren unibertsalizazioa ber-

matzeko politikak behar dira. Bes-

tetik, euskararen erabilera bermatzeko

espazioak sortu eta hedatzeko erabaki ir-

moak hartu behar dituzte. Eta lasai egon

daitezela, erabaki zuzenak hartuz gero,

euskalgintzak tresnak prest ditu. Hartara,

erabakiak behar dira, eta hor ere hizki la-

rriz esan behar dugu: erabaki ausartak”

Paul Bilbao, Kontseiluko idazkari nagusia.

Sumisiotik ekintzetara


Bidali zure iritzia hurrengo helbidera:

[email protected]

Euskaldunok geure burua zapaltzaile gisa ikusteraino men-peratu gaituzte. Euskaraz bizi nahi izatea inposaketa bihurtudaitekeela sinetsarazi digute. Horixe da minorizazio proze-suaren ondorio latza. Eguneroko bizimoduaren distortsioneurrigabea, borreroa biktima eta aldi berean biktima bo-rrero bihurtzerainokoa. Eta honek baditu erantzule zuzenak.Minorizazioaren ondorioz gure herri nortasunaren enborraden euskarari adar izaera ere eman diogu. Euskara ez da er-digunea, euskara beste gai bat gehiago da gehienez ere. Etahonek ere baditu bere erantzuleak.Honela laburbildu zuen Xalbadorrek hori guzti hori:

“Lehen sartu zitzauzun ezpata zorrotzazure etxe nagusi jartzean arrotzahalere ez zitzaizun gelditu bihotzaetxekoen eskutik duzu heriotza.”

Zorionez oraindik ez zaigu bihotza gelditu. Baina, mendee-tako konkista kulturalari aurre egiten ez badiogu, uste bainolehenago aurki dezakegu heriotzaren amildegia.Etsipenetik idazten dugula ezin ukatu, baina ez gatoz hil kan-paiak jotzera. Garai berriak bizi ditugu, baina euskaldunakespabilatu ezean garai berriak “zaharrak berri” bihurtukozaizkigu azkar baten.Espabilatu behar dugu, harrotasunez euskaraz bizi nahi du-gula erakutsiko dugu han eta hemen. “Eta ezetz! Ez garela es-paloitik jaitsiko” esan, edota ikustaraziko diogu hala eskatzen,iradokitzen edota inposatzen digunari.Eta hori guri dagokigu, gure esku dagoela ulertu eta sinetsibehar dugu. Aukera pertsonalak sortzea eta elkarrekin age-rian uztea lortu behar dugu. Baina bizi nahia erakusteaz gain,egungo baldintza soziolinguistikoekin euskararen erabilerakgoia jo duela argi eta ozen esatea ere badagokigu. Alternatibagisa, ezagutzaren unibertsalizazioa eta espazioen euskaldunt-zea eztabaida politikoan kokarazi behar ditugu.Instituzioetako jardunean zein gatazka gainditzeko eztabai-detan lehen lerroan egon behar duten gutxienekoak dira. Oi-narrizko bi ideia horietatik abiatuta eraiki behar diraadostasunak, gainontzean geure burua heriotzara kondenat-zen baino ez gara arituko.Azaroaren 24an 30 urte bete zirenAraba, Bizkaia eta Gipuzkoako Euskararen Legea onartu zela.Sumisioan oinarritutako 30 urte, arrotzek inposatutakomugak nekez urratu ditugun 30 urte, ipar egokirik gabeko 30urte, finean.Badugu, beraz, gure bizi nahia non elikatu, aukera ugari dugu.Euskaraz bizi, independentziaz bizi!

Igone Lamarain eta Unai Larreategi EHEko kideak.

“Durangoko Azokan euskal kulturarekiko dagoen

atxikimendua urte osoan bultzatu behar dugu”Aiert Goenaga. Durangoko Azokako zuzendaria

Abenduaren 6tik 9ra irekiko ditu ateak Durangoko Azokak, aurten zuzendari berriarekin: Aiert Goenaga.Ondarruarrak gogotsu hartu du euskal kulturaren zentro bihurtu den Azokaren antolaketa lana. Garaiberrietara egokitzen hasia da liburu eta diskoen azoka, eta horregatik bestelako kultur adierazpideekere haien tokia dute Durangon. Egungo egoera eta etorkizuna hizpide izan ditugu elkarrizkta honetan.

Azoka gainean dugu, eta horrelako ekimen erraldoi batprestatzeak lan mardula eskatzen du. Urduri?Bai, urte osoko lana da hau, eta orain urduritasuna nabar-menagoa da. Lanketa handia eskatzen du, esparru askoukitzen dituelako. Elkarteen bidetik, enpresen bidetik, az-piegitura montatu behar da, guzti honen komunikazioa -estaldura eman behar zaiolako-. Gainera, hasi gara sartzenzabalkunde prozesu batean, hau da, orain arte Azokak li-buru eta diskoei erreparatu die, eta hori da gure arima,baina, bestelako diziplinei tokia eman nahi diegu eta ho-rrek ere beste esparrutan lan egitea eskatu digu. Beraz, ho-rrek guziak urte osoko lanketa behar du.

Beraz, dagoeneko ez da liburu eta disko azoka soilik, etagutxinaka berrikuntzak sartu dituzue.

Azken urteetan gogoeta egiten egon gara, eta emaitza osointeresgarriak utzi ditu horrek Azokaren historiari begirabatik bat: Nolakoa izan behar duen XXI. mendeko Azokak.Gogoeta horretan hainbat kezka agertu dira, adibidez, li-buru eta diskoen euskarriak. Teknologia berriek sekulakopisua hartu dute, eta aldaketa horri begira badakigu etor-kizunean pauso batzuk eman beharko ditugula. Horretazgain, geroz eta diziplina gehiago agertzen dira euskarri des-berdinetan eta beste zabalkunde bat eman nahi genionerrealitatearen argazkiari leialago izateko. Ideia horretatiktiraka iaz zabaldu genuen arte eszenikoen gunea: Eszena-tokia. Irudienea ere zabaldu genuen, ikusentzunekoenmunduari atea irekitzen diona, eta baita Kabia ere, tekno-logia berriak, euskara eta kultura uztartzen dituzten proiek-tuen plaza.


Zer nolako harrera izan dute proiektu berri horiek?Harrera ona izan dute. Iaz lehen urratsa izan zen proiek-tuaren zabalkundeari begira, eta hiru guneek oso ondofuntzionatu zuten. Bestalde, Ahotsenea ere badugu, bosturteko ibilbidearekin.

Durangoko Azoka berrituz doa, eta abendutik landa ereeragile izan nahi du.Lehen aipatu dudan hausnarketaren harira hartu genuenerabaki hori. Nola izan behar du etorkizuneko Azokak? Etanola islatu behar du lanketa guzti hori urtean zehar? Sarrijendea kexu da abenduan kontzentratzen delako izuga-rrizko kultur eskaintza, eta gero urtean zehar basamortuantzeko bat igarotzen dugula. Egoera horri buelta emateko,Azokak berak erakarpen indarra bazuenez, bere babespeanbestelako ekimen kultural batzuk sortzeko aukera ikusi ge-nuen. Hausnarketa gune bat sortzeko beharra hautemangenuen, Azokan bertan eta Azokaren ildotik, baina urteosoko proiekzioarekin. Hau da, hausnarketa ziklo bat.

Aurrera begira non kokatuko litzateke Azoka aste bateraez mugatzeko estrategia?Zabaltzea da helburua, eta horretarako, argi dugu hainbatesparru ukitu behar ditugula eta gure esku dagoen heineanAzokaren funtzioak zabaltzen joan behar ditugula. Gere-diaga elkarte txikia da eta baliabide mugatuak ditu, eta gu-rekin elkarlanean aritzen direnak ere antzeko egoerandaude. Beraz, hausnarketa egin beharra dago, eta Azokaegunetan kulturarekiko dagoen atxikimendu hori urteosoan zehar bultzatu.

Euskaltzale andana biltzen da Durangon aste betean. Eus-kaldunen Meka da Azoka?Iaz 138.000 lagun etorri ziren Landako gunera. Beraz, aben-duko bisita nagusia dela esan genezake, eta hori guretzakooso pozgarria da, ikusten dugulako gauzak ondo egiten ariditugula, jendeak babesa ematen digula eta sinistu egitenduela proiektu honetan.

Belaunaldi ezberdinen topagune da. Horien artean, be-launaldi berri bat: Interneten ibiltzen dena.Oso perfil ezberdineko publikoa dator Durangora. Feno-meno horrek trantsizio egoera ekarri digu, eta belaunaldiberri horien aldaketa haien kontsumo ereduetan nabarit-zen da. Liburu fisiko bakoitzeko, beharbada, hogei elektro-niko izango dituzte. Beraz asko igartzen da badatorrelaaldaketa.

“ Internetek,

trantsizio

egoera

ekarri digu,

eta nabari

da belau-

naldi berrien

aldaketa

kontsumo

ereduetan”

Teknologia berriak, baina, ez dira mehatxu DurangokoAzokaren biziraupenerako.Ez, inolaz ere ez. Teknologia inbertsio gisa ikusi behar dugu,gure helburuak betetzen joateko baliabide bezala. Azokakgarai berrietara moldatzen jakin behar du. Adibidez, nolaeman bide teknologia berrien kontsumoari. Argitaletxeakorain hasiko balira argitalpen elektronikoen aldeko apustuaegiten, guk hori nola bideratuko genukeen pentsatu behardugu. Badakigu horrek zuzenean eragiten digula.

Teknologiak gora behera, badira aldatzen ez diren gauzak.Aurten ere gonbidatu berezia izanen duzue: ijito herria.Urtero dugu gonbidaturen bat, eta helburua kulturen ar-teko zubiak eraikitzea da, elkar ezagutu eta harremanaksortzea. Ijitoen kultura aukeratu dugu aurten, hemenarrotza ez den kultura bat, bizikide dugun kultura alegia.Dena den, gurean bizitzen mendeak daramaten arren,oraindik oso ezezaguna zaigu kultura hau.

Egun bat gutxiago izanen du Azokak. Krisia ailegatu dazuenera ere.Bai, diru laguntzetan murrizketak egon dira, aurten sektorepribatutik, eta zabalkunde prozesuan harrapatu gaitu.Beraz, hobe dugu kalitatearen aldetik apustua egin etaegun gu-txiagotan dena kontzentratu, bost egunez luzatueta azkenean indarrak xahutuago eskaintzea baino.

76. zkia, 2012ko neguaElkarrizketa osorik irakurtzeko sar zaitezwww.euskalherrianeuskaraz.org gunean

Hizkuntza gatazka aztergai Info Zazpi irratianAsteartero Gureaz Blai irratsaioa emititzen dute InfoZazpi irratian. Nekane Zinkunegi eta Ainhoa Lasak gi-datutako saioan hizkuntza gatazkak aztertu egitendituzte. Horretaz gainera, euskaraz bizitzeko aho-kuak eskaintzen dituzte astero.

Gureaz Blai saioa Nekane Zinkunegi kazetariak etaAinhoa Lasa Emun kooperatibako kide eta TELP taile-rretako gidariak zuzentzen dute. Astearteetan eskain-tzen da irratsaioa 13:05 inguruan, hau da, 13:00etakoalbistegiaren ondotik. Euskaldunek bizi dituzten hiz-kuntza eskubide urraketak azaleratu eta haien au-rrean jokatzeko aukerak azaltzen ditu irratsaio horrek.“Euskaldunok ditugun eskubideak identifikatzen la-gundu nahi ditugu entzuleak”, azaldu zuen Zinkunegiklehenbiziko irratsaioan.

Irratsaioarekin euskaldunek izan ditzaketen konple-xuak bazteru nahi dituzte. “Normaltzat ditugun hain-bat kontu benetan zeinen larriak diren azpimarratunahi dugu”, azaldu zuen Zinkunegik. Euskararen era-bilera sustatzearen aldeko ekimenek tokia dute irra-tsaioan, eta euskal hiztunek instituzioetan dituzteneskubide eta aukerez ere mintzatzen dira ordu erdikosaioan.

Helburu hori betetzeko, bi ataletan banatzen da irr-tsaioa: Nola entzun hala erantzun eta Egin kontu ata-lak. Lehenbiziko atalean egunerokotasuneaneuskaldunek bizi ditzaketen egoera ezerosoak mahai-gaineratu eta horiei nola erantzun azaltzen dute. Ego-era horiek errealak dira, eta entzuleek ere haiekbizitakoak bidaltzeko aukera dute [email protected] helbidera idatzita. Orduaz galdetu, eta bes-teak aurpegi arraroa paratzearekin batera erdararapasatzea, edota bizilagunen batzarrean erdaraz hitzegitea izan dira orain arte agertutako egoerak, bes-teak beste.

Euskaldunentzako aholkuakBigarren atalean aholkuak edo eskura dauden balia-bideen berri ematen dute. Adibidez, GPSa euskaraznola paratu, mediku euskalduna eskatzeko Bagera el-karteak abiatutako kanpaina, edota errenta aitorpenaeuskaraz nola egin daitekeen azaltzen dute.

Saioa uhinetatik ez ezik internet bidez ere aditu dai-teke. Info Zazpi irratiaren webgunean eta Euskal He-rrian Euskarazen webgunean ere aurkituko dituzu saioguziak. Dagoeneko hamar saiotik goiti emititu dituzte.


Europari entzungor egin diote Hegoaldeko administrazioek

Europar Batzordeak kaleratutako txostenaren araberaNafarroako Gobernuak, Eusko Jaurlaritzak eta EspainiakoEstatuak ez dute Hizkuntza Gutxituen Ituna betetzen. No-tarik txarrena Nafarroako administrazioak jaso du, etabere jarrera errotik aldatu behar duela eritzi dio Euro-pako Batzordeak. Bide horretan, euskarazko irrati eta te-lebista bat bermatzeko eskatu dio. Eusko Jaurlaritzari es-kakizun xumeagoak egin dizkio. Administrazioek entzun-gor egin diote aholkuei.Nafarroako Gobernuak Hizkuntza Gutxituen Ituna urratuegiten duela dio Europako Batzordeak. Espainiako Gober-nuaren eta Eusko Jaurlaritzaren gabeziak ere aipatu dituazaleko txosten batean. Batzorde horrek gutxieneko eska-kizunak egin dizkie administrazio ezberdinei, eta gutxie-neko horiek betetzetik urruti da Yolanda Barcinaren gober-nua. Hizkuntza politikan erroko aldaketa egin beharko duHizkuntza Gutxituen Ituna betetzeko. Euskara normalizat-zeko, berriz, orain arteko bidea guztiz irauli egin beharkodu.Europar Batzordeak Estatu espainiarrak hizkuntza gutxitue-kiko duen jarrera aztertzen duen hirugarren aldia da hona-koa. Espainiak 1999an sinatu zuen Hizkuntza GutxituenItuna eta 2001ean berretsi egin zuen. Azterketa hauetanEusko Jaurlaritzak hobekuntzak egin dituela uste du Euro-pak, baina agerian utzi du Nafarroako Gobernuak jarrerabera mantentzen duela. Euskarazko irrati eta telebista banabermatu beharko lituzke Yolanda Barcinaren gobernuak

txostenaren arabera. Zehazki ETBren seinalea hedatzekokostua bere gain hartzeko eta Euskalerria irratiarekiko ja-rrera "positiboagoa" izateko eskatzen zaio txostenean. Bes-talde, TIL ereduak euskarari egin diezaizkiokeen kalteak ar-gitzeko ere galdegin dio eta administrazioan lan egitekoeuskara eskatzea ezinbesteko baldintzatzat hartu du Ba-tzordeak. Adibidez, Osasunbidean euskara ez dela aintzathartzen jasotzen du txostenak.Kritikak kritika, eta txostenak txosten, Nafarroako lehen-dakariak esan du ez dutela hizkuntza politika aldatzeko as-morik. Gainera, zuzenean egindako eskakizunak baztertuegin ditu, ETBren seinalea hedatzeko kostua bere gain har-tzearena, kasu.

Eusko Jaurlaritzaren etxekolanakKritika hobeak jaso ditu Eusko Jaurlaritzak. Izan ere, txos-tenak Ituna betetzeko gutxiengoak hartzen baititu kon-tuan. Dena den, Osakidetzan, justizian eta Ertzaintzan ga-bezia handiak antzeman dituzte. Jaurlaritza osasunean etajustizian egoera aldatzeko "pixkanaka" urratsak egitekoprest azaldu arren, "Zure hizkuntza eskubideak babestutadaude" publizitate kanpainaren berri eman du Lurdes Auz-mendi Hizkuntza Politikarako sailburuordeak. Beraz, badi-rudi Europak esandakoei entzungor egitea hobetsi duelaJaurlaritzak ere. Hizkuntza eskubideak babesturik daudeladioen bitartean, Behatokiko euskararen telefonoa sutandago.

75. zkia, 2012ko udazkena

Irrati-telebista euskalduna?1982. urtean sortu ziren Euskadi Irratia eta Euskal Telebista. Araba, Bizkai eta Gipuz-koako Gernikako Estatutua onartu berritan, eta horren 19. artikuluari jarraiki, euska-razko hedabideak sortu zituen Eusko Jaurlaritzak. Euskararen normalizazioanbeharrezkoa izan dira euskarazko irrati eta telebistak. Zoritxarrez, erdarazko kateasortzeak kalte nabarmena eragin dio euskarazkoari. ETB2 da gaur egun ikusle gehienbiltzen dituena, eta bertara bideratzen dira baliabide tekniko eta ekonomiko gehienak.Euskal Herritarrei erdaraz ere zuzendu beharko litzaieke EITB?

30 urte bete ditu EITBk. Urte guzi horietan zehar,euskal herritarrek euskaraz mintzo ziren irrati etatelebista publikoak jasotzeko aukera izan dute. Ezinuka EITB taldeak euskarari egindako ekarpena han-dia izan dela. Izan ere, euskara etxeko egongele-tara edota kotxeetako irratietara eraman baitu.Zoritxarrez, taldea elebidun bihurtzeko erabakiahartu zuen EITBko zuzendaritzak. Egun, erdarazko-aren gerizpean bizi da euskarazko katea. Joxi Baz-terretxeak Berrian argitaratutako elkarrizketanesan bezala, “ETB2k elikatu gabeko bonsai bihurtudu ETB1”.

1982ko maiatzaren 20an onartu zen EITB sortzekolegea. Carlos Garaikotxea zen Araba, Bizkai eta Gi-puzkoako lehendakaria eta Ramon Labaien zen Kul-tura Sailburua. Bigarren horrek defendatu zuenlege proposamena Eusko Legebiltzarrean. Labaie-nek sarri goratu du euskarazko telebista eta irratipublikoaren sorrera. “Ziur geunden euskara ez zelaaurrera aterako irrati eta telebistarik gabe, horre-gatik, lehentasuna izan zen irrati eta telebista eus-karaz sortzea”, azaldu zuen maiatzean.

Hasierako urteetan zailtasun handiei egin zietenaurre: Espainiako Gobernuaren oztopoei batetik,eta oztopo teknikoei bestetik. Izan ere, irrati eta te-lebistan aritzeko ezagutzarik ez zuten. Beraz, pro-fesional talde bat bidali zuten Hanburgora(Alemania), bertako estudioetan trebatu zitezen.Ikasitakoari esker lortu zuten euskarazko telebistasortzea, eta abenduaren 31an ailegatu zen lehen-bizikoz euskal herritarren egongeletara. Aurretik,baina, euskadi irratia hasia zen uhinetan euskara zabaltzen.

Azaroaren 23an hasi zituen emisioak Euskadi Irra-tiak. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako Euskararen Le-gearen onarpenaren bezperetan. 12:00etan hasizen irratsaioa irratiaren helburuak argi azalduz:“Komunikabide publiko bat euskara hutsean EuskalHerri osorako”. Hasierako emisioak Donostiara mu-gatu ziren, teknologia ez baitzegoen behar bezalagaraturik. Teilatuan zuten 100 watioko emisora,beraz, uhina ezin zen urrutira heldu. 30 lagunekolantaldearekin hasi zuen ibilbidea irrati euskaldu-nak, gehienak lizentziatu berriak.


Aspaldiko eskariari erantzunez80. hamarkadan sortua izanagatik ere, euskarazkohedabideen eskaria zabalduta zegoen aurretik.Franco diktadore espainiarra hil eta hurrengo urteraaldarri horri bide emateko 24 orduak euskaraz eki-mena egin zuten Donostia, Loiola, Iruñea eta Bil-boko Herri Irratiek. 1976ko martxoaren 27an izanzen, eta Gipuzkoako hiriburuko belodromoan anto-latutako jaialdiarekin borobildu zuten eguna.

Hamaika mila lagunetik gora bildu ziren belodro-moan orduko kronikek diotenez. Oihuek behin etaberriz eten zituzten Laboaren, Leteren, Knörren...kantuak. Jakapean ezkutuan eramandako ikurrinakatera zituzten bertaratutakoek, eta globoak harmai-letan gora eta behera ibili ziren. Adierazpen aska-tasunaren aldarria eta euskarazko hedabideenaldeko aldarria batu ziren han.

Gaztelaniak kutsaturikEuskal telebista sortu eta lau urtera erdarazkokatea abiatu zuen EITBk. Ordura arte euskaraz bai-zik ez ziren emititzen albistegi, telesail eta marrazkibizidunak. 1986ko maiatzaren 31an sortu zen ETB2, isilean egindako maniobra baten bidez. Bertakolangile gehienek ere ez zuten horren berririk. MariaGorordo zen EITBko zuzendaria, eta ezkutuan hasiziren ETB2ren emisioa probatzen.

Komunikabide publikoa hazteko helburua aipatuzuen zuzendaritzak: “Erabaki hau euskal titularta-sun publikoko komunikabideak hazi eta kontsolida-tzeko prozesuaren barruan kokatzen da”.

Egoera horren aurrean, hainbat eragilek euskarahutsezko telebistaren aldeko aldarria plazaratuzuten. Euskal Herrian Euskaraz eragile euskaltza-leak, adibidez, hainbat mobilizazio eta ekimen eginzituen Euskal Telebista euskaldunaren alde. Izanere, erdarazko emisioak kolokan jarri zituen EITB-ren hastapenetako helburuak. Euskara eta euskalkultura bultzatzeko sortu zen ETB1, beraz, erabakihorrek EITBren eredua iraultzea ekarri zuen.

Ordurako onartua zen Araba, Bizkai eta GipuzkoakoEuskararen Legea. Bertan aipatzen denez EuskoJaurlaritzak hedabideetan euskararen presentziaareagotzera bideratutako neurriak hartu beharko li-tuzke, “hizkuntza ofizial bien erabilera arian-arian

berdintzeraino”. 23. artikulua hare zehatzagoa da,eta aurretik aipatutakoa garatzen du: Jaurlaritzak,(...) bi hizkuntzen arteko [euskara eta gaztelania]berdintasuna ziurtatze aldera, Autonomia Erkide-goko hedabideetan euskara lehentasunez erabilidadin bultzatuko du”.

Eredu berri batEuskalgintzak Euskararen Legea gainditu eta bes-telako legedi baten beharra mahaigaineratu duenhonetan, EITB taldeko eredua aldatzea ere beha-rrezkotzat jotzen dute hainbat eragile eta adituk.30 urtetan ez da Euskal Irrati Telebista sortzeko le-gedia aldatu, komunikazioak erroko aldaketak bizibaditu ere. Gainera, 80. hamarkadan baino euskal-dun gehiago bizi dira egun Euskal Herrian. Beraz,hedabide publikoek dituzten irizpide linguistikoakberraztertu beharko liratezke.

Eskozian, adibidez, bertako telebistak gaelikoz bai-zik ez du emititzen. Beraz, Eskoziaz mintzo den te-lebista bakarrak gaelikoz egiten du, azpitituluak ereerabiltzen dituen arren. Berdin gertatzen da Kata-lunian TV3 katearekin, bertako hizkuntza baizik ezbaitu erabiltzen. Josu Amezaga EHUko irakasleakBerria Telebistan esan zuen bezala, ETB2k baliabideekonomikoak ez ezik, giza baliabideak eta audien-tzia ere kentzen dizkio ETB1 kateari. Horregatik,ETB2 erdaldarazko kate gisa desagertu dadila ahol-katzen du. Saio berean Pello Sarasola ETBko edukizuzendariak onartu zuen erdarazko katea euskara-ren kalterako dela. “ETB2 sortu izan ez balitz euskaltelebistak baliabide gehiago lituzke”, esan zuen.Izan ere, euskalduna al da EITB? Eredua aldatzekotenorea da.


Protestak Euskararen Legearen urtemuganAraba, Bizkai eta Gipuzkoako Euskararen Legeak 30urte bete zituen azaroaren 24an. Urtemugaren karie-tara hainbat mobilizazio deitu zituen Euskal HerrianEuskaraz eragile euskaltzaleak. Goizean elkarretara-tzeak egin zituen herrietan, eta eguna borobiltzekogiza-katea antolatu zuen Gasteizen. Ehunka laguneksalatu zuten egungo legeak ez duela balio hizkuntzanormalizatzeko.

Ehun lagun inguru bildu ziren Gasteizen azaroaren 24koarratsaldean. Andra Mari Zuriaren plazatik atera zenmartxa, eta Eusko Legebiltzarraren parean bukatu. Bi-dean euskararen aldeko eta legearen aurkako oihuakaditu ziren. Euskararen Legeak ez dituela bere helbu-ruak bete, ezta beteko ere, salatu zuen EHEk giza-kate-aren ondoko ekitaldian. Gure hizkuntzaren normalizatzebidean euskararen ezagutza unibertsala eta arnasgu-neen babesa ezinbesteko baldintzak direla azaldu zueneragile euskaltzaleak.

Araba, Gipuzkoa eta Bizkaian sortuko den gobernu be-rriari dei zuzena egin zion EHEk. Jaurlaritzan alderdiabertzale bat dagoela igarri dadila eskatu zuen Igone La-marain EHEko kideak Gasteizeko ekimenaren bukaeran.Euskal Herrian aitzindari izanen den Euskara Lege berribat egiteko erronka bota zion lehendakari berriari.

Ehun lagun bildu ziren Gasteizko giza-katean, eta Le-gebiltzarrerako bidean hainbat lelo oihukatu zituztenEuskararen Legearen “iruzurra” salatuz, eta EuskalHerrian euskaraz bizitzearen alde eginez. Banderoleketa ikurrek koloreztatu zituzten Arabako hiriburukokaleak.

Elkarretaratzeak herrietanGiza-katea baino lehenago, aitzitik, elkarretaratzeakegin ziren hainbat herritan. Zarautzen (Gipuzkoa) os-tiralean egin zuten protesta, eta 40 lagun bildu zirenUdaletxeko plazan. Gainontzeko elkarretaratzeak la-runbat goizean egin ziren, Euskararen Legearen ur-teurrenean alegia. Arrasaten (Gipuzkoa) 60euskaltzale bildu ziren, Orereta, Beasain (Gipuzkoa)Gernikan eta Durangon (Bizkaia) 30 herritar eta Ordi-zian (Gipuzkoa) 25 lagun hurbildu ziren EuskararenLegearen antzutasuna salatzeko asmoz. Donostianeta Portugaleten (Bizkaia) ere bilkurak izan ziren.

Bestalde, EHBilduk eta Kontseiluak ere legedi berribat eskatu zuten. Koalizio abertzaleak “euskararen in-guruko akordio nazional berri bat” egiteko deia luzatuzien gainontzeko alderdiei. Kontseiluak legearen hu-tsuneak nabarmendu zituen: “Legeak ekarpenak egindizkio euskarari, baina hutsune nabarmenak ditu”.


Matxoaren 14tik 24ra izanen da aurten Ko-rrika. Andoaingo (Gipuzkoa) Martin UgaldeKultur Parkean hasiko da eta Euskal Herriosoa zeharkatu ondotik Baionan bukatukoda. Euskalduntzen eta alfabetatzen ari direnlagunak omendu nahi ditu AEK-k Korrikaren18. edizioan, haien esfortzuarekin elkarbi-zitza bultzatzen dutelako.

“Eman euskara elkarri” izanen da Korrika 18ren lema. Eus-karak euskal herritarrok elkarrekin bizitzeko hizkuntza izanbehar duelako ideia zabaldu nahi du AEK-k edizio honetan,eta horregatik hautatu du lelo hori. Martxoaren 14an ha-siko du ibilbidea Korrikak, Andoainen (Gipuzkoa). MartinUgalde kultur parkean abiatuko da lehenbiziko korrikalarialekukoa eskuan duela, eta Euskal Herri osoan zehar ibilikoda, eskurik esku, Baionara ailegatu arte. Martxoaren 24anbukatuko da Korrika, eta besta handia izanen da Lapurdikohiriburuan. 2001. urtean bukatu zen azkenekoz bertan.Urtero egin ohi duen bezala, Korrika 18k eta AEK-k ome-naldia eginen diote gizarteko sektori bati. Aurten egun eus-kalduntzen eta alfabetatzen ari diren ikasle guztiei eginen

diete omendia. “Bere ahaleginarekin euskaraz bizi ahal iza-tea ahalbidetzen eta, beraz, elkarbizitzarako aukerak sor-tzen ari direlako”, azaldu dute ekimenaren aurkezpenenpublikoan.

Euskaltzaleen babesaKorrika aurrera eramateko euskaltzaleen laguntza ezinbes-teko du AEK-k. Hainbat modu daude ekimena babesteko.Korrika Lagunaren bidez, sostengu ekonomikoa ematekoparada dago. 12 euroren truke logotipoaren pina eta des-kontuetarako txartela jasoko du Korrika Lagunak. Bestalde,Korrikaren antolakuntzan laguntzeko deia ere luzatu duAEK-k, baita martxoan korrikan aritzeko gonbitea ere.

Isunei aurre egiteko musika jaialdia Altsasun“Ezabatu eta euskaraz bizi” ekimenaren karietara ja-sotako isunak ordaintzeko musika jaialdia antolatudu EHEk Altsasun (Nafarroa). Abenduaren 22an os-patuko da herriko gaztetxean. Leihotikan eta Snufftaldeek joko dute 23:00etatik aitzinera. Lehenbizikotaldea euskalduna da eta hardcore musika jotzen du.Bigarrena, berriz, Londonetik dator Punk Rock doi-nuekin.

Altsasuko gaztetxearen laguntzarekin antolatutakojaialdian sortuko diren etekinak isunei aurre egitekoerabiliko dira. Izan ere, Altsasuko EHEko kide ItziarClaver eta Haizea Ramirez de Aldak 6.000 eurokoisuna jaso zuten ustez erdaraz idatzitako seinale batezabatzeagatik. Isunaz gain, epaiketa ere izan zuten,eta zigorrari helegitea paratu diote frogarik ez delairitzita.

IV. Euskaraz Bizi-kleta martxa egin dute IruñeanEuskal Herrian Euskaraz eragile euskaltzaleak EuskarazBizi-kleta martxa antolatu zuen laugarrenekoz. Aza-roaren 24an izan zen, eta 20 lagun bildu ziren pedaleiastintzeko gogoz. Euskaraz bizitzeko aldarria Iruñerriazeharkatu zuen bizikleten gainean. Bidean, hainbat al-darri egin zituzten, eta euskaraz bizitzeko oztopoakagerian utzi nahi izan zituzten.

Arrosadia auzoan hasi zuten martxa. Hamarretakoahartu, eta indarrez beterik atera ziren txirrindularieuskaltzaleak. Erripagaña, Burlata, Atarrabia, Txantreaeta Atarrabia zeharkatu zituzten, bidean ziren seinaleerdaldunak ezabatuz, edota euskaraz bizitzeko oztopodiren eraikinetan (haur eskola, osasun zentro, etaabar) pankartak paratuz. Alde Zaharrean bukatu zutenmartxa, eta Merkaderes kale inguruetan eskuorriakbanatu zituzten.


‘Eman euskara elkarri’lelopean ospatuko daKorrikaren 18. edizioa

Ekonomikoki ito arte

Euskarari bideratutako dirulaguntzetan izugarrizko murrizketairagarri du Arabako Aldundiak. 2013. urtean %51,7 gutxiagojasoko du euskarak, PPk bere asmoarekin aurrera jarraitzeko-tan. Bi urtetan (2011tik) %66koa izan da jaitsiera. Javier deAndresek ahaldun nagusi kargua hartu zuenetik, beherako jo-erak ez du etenik izan. Nafarroako Gobernuaren antzera, Ara-bako PPk euskalgintza eta euskara ekonomikoki ito nahidituela dirudi.

Baina azken aldian sendo dabil Gasteizko euskalgintza, eta Al-dundiari erantzun sendoa emateko baliatu beharko luke indarhori. Euskaraz bizitzera goaz! egunarekin giharra erakutsizuten eragileek, Gasteiz eta Araban ere euskaraz bizi nahi du-tela erakutsi zuten. Euskararen aurkakoerasoen aurrean tinko mantendu beharkodira orain. De Andresek zeri dio beldur?Hauteskundeen emaitzek eraginik izandute erabaki honetan?

Beste eraso batzuk:Beste eraso batzuk:Nafarroako hedabideetan euskara

sustatzearen aurka egin dute UPNk

eta PPk, PSNren abstentzioa lagun

Bildu koalizioak Vascuencearen legean

erreforma egiteko proposamena eraman

zuen Nafarroako Parlamentura. Hedabide

publiko eta pribatuetan euskararen pre-

sentzia sustatzea zuen helburu, baina ez

zen aurrera atera. UPN eta PPk proposa-

mena bertan behera uztea lortu zuten

PSNren abstentzioari esker. Gainera, eus-

kararen aurkako hitz larriak aditu ziren

PPko Amaia Zarranzen ahotik: “Euskarak

erabilera eskasa du. Komunikabideek

euskara ez badute erabiltzen irakurleek

ez dutelako ulertzen izango da. Bildu

bozkatzen dutenek ere ez dute euskara

etxean erabiltzen. Halere, Administra-

zioan euskaraz erabiltzeko eskubidea al-

darrikatzen dute. Lizunkeria eta

manipulazioa da. Komunikabide hauek

itxi badituzte jarraitzailerik ez dutelako

da”, esan zuen. Lizunkeria eta manipula-

zioa. Zozoak beleari ipurbeltz.

Ingelerazko eredua zabaltzen

jarraitzen du Nafarroako Gobernuak

PAL eredua (lehenago TIL zeritzona) 20

ikastetxe gehiagotara zabaldu du Nafa-

rroako Gobernuak euskararen kaltetan.

“Atzerriko hizkuntzen irakaspena lehen-

tasuneko gaia da Gobernuarendako”,

azaldu du Jose Iribas Hezkuntza kontsei-

lariak. Orotara 60 ikastetxetan eskainiko

da eredu hori, erdialdean eta hegoal-

dean. batik bat. Bien bitartean, Yolanda

Barcinaren gobernuak ez du euskaraz

ikasteko eskubidea bermatzen. Euska-

razko eskariari ez dio erantzuten, eta in-

gelesa inposatu egiten dute eredu hori

eskatu ez duten herrietan.


��

� � �

��

��

� � ��

� � �

��

� ��

��

��

��

��

� ��

�

� �

��

� �

��

�

�

��

��

��

��

��

�� !��"��

��"��#��$��

��%��

&��%��

'��

(��&��)��

��

��

��

$�*��

)��)��

��"��

��&��

��&��

+��

,��-��

��.��

��

Iturria: Berria

Aurrekontua:

Kopurua :................................ Kolorea :.........................

Izen abizenak :................................................................

Helbidea :........................................................................

Herria :..................................... Tfnoa :...........................

Herrialdea :.................................... PK :..........................

Sudadera: 30 euro

Neska eta mutilentzat

Gorria

(XS, S, M, L, XL)

Kamixeta: 15 euro

Mutilentzat berde iluna

edo pistatxo kolorekoa

Neskentzat berdea

edo pistaxo kolorekoa

(S, M,L, XL)

Sudadera: 30 euro


Berde argia

(XS, S, M, L, XL)

Kamixeta: 15 euro


Pistatxo edo gris kolorekoa

(S, M, L, XL)

Euskaltzale! 76

Documents

Transcript of Euskaltzale! 76