Eskuen higienerako gida

Profesional

Sanitarioentzako

Eskuen Higienerako

Gida

OSAKIDETZAINOZ BATZORDEA

2009

INOZ BATZORDEAZure eskuetan dago...Profesional Sanitarioentzako Eskuen H

igienerako Gida

1

INOZ Batzordeko Eskuen Higienerako Lantaldea:

Jose Ángel Alava Menica Mikrobiologia Zerbitzua – Basurtuko Ospitalea

Natalia Álvarez Morezuelas Kalitate Zuzendariordea – Osakidetzako Erakunde Zentrala

David Cantero González Kalitate Zuzendariordea – Osakidetzako Erakunde Zentrala

Begoña Carrandi Camiña Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Gurutzetako Ospitalea

Daysy Lucia Delgado Paez Kalitate Zuzendariordea – Osakidetzako Erakunde Zentrala

Agurtzane Goikouria Aldape Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Galdakao-Usansolo Ospitalea

M. Carmen Gomez Pérez de Mendiola Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Txagorritxu Ospitalea

Itziar Lanzeta Vicente Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Zumarraga Ospitalea

Eduardo Millan Ortuondo Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Bidasoa Ospitalea

Maria Pilar Rojo Hernando Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Donostia Ospitalea

Jorge Taboada Gómez Medikuntza Prebentiboko Zerbitzua - Mendaro Ospitalea

Berrikuspena: INOZ BATZORDEA

Koordinazioa eta edizioa: Kalitate Zuzendariordea OSAKIDETZAKO ERAKUNDE ZENTRALA

Edizio data: 2009. urteko apirila

INOZ BATZORDEA Zure Eskuetan Dago...Pr

ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

2

INOZ BATZORDEAZure eskuetan dago...

Profesional Sanitarioentzako Eskuen Higienerako G

ida

3

Kontzeptuen GlosategiaEskuen Higienea. Termino orokorra da eta eskuak garbitzeko era guztiak hartzen ditu barne, hau da,

eskuen garbitze antiseptikoa, igurtziz egindako eskuen desinfekzioa edo eskuen desinfekzio kirurgikoa.

Eskuak garbitzea. Eskuak urarekin eta xaboiarekin, edo mikrobioen aurkako xaboiarekin garbitzea.

Eskuen desinfekzioa. Eskuak igurtziz egiten den edozein garbitze mota edo desinfekzio.

Eskuen garbitze antiseptikoa. Eskuak ura eta desinfektatzeko agenteren bat duen xaboiarekin

garbitzea.

Eskuak antiseptikoarekin igurtzi. Eskuen azalaren gainean eskuetarako antiseptikoa ematea, bertan

egon daitezkeen mikroorganismoen kopurua gutxitzeko helburuarekin.

Eskuen desinfekzio kirurgikoa. Langile kirurgikoek, flora iragankorra kentzeko eta eskuetan dagoen

flora egoiliarra gutxitzeko helburuaz egiten duten eskuen garbitze antiseptikoren bat, bai igurtziz bai

eskuen kirurgia-aurreko desinfekzioa eginez egiten dena ere. Askotan, detergente desinfektatzaileetan,

mikrobioen aurkako jarduera gera daiteke.

Arrasteko xaboia. Mikrobioen aurkako agenterik ez daukan xaboia da arrastekoa, edo bestela mikrobioen

aurkako agenteen kontzentrazio baxua duten xaboiak, kontserbatzeko eragina baino ez dutenak.

Mikrobioen aurkako xaboia. Agente desinfektatzaileren bat duen xaboia (hau da, detergentea).

Agente antiseptikoa. Azalean dagoen flora mikrobiarren kopurua gutxitzeko eskuetan ematen den

mikrobioen aurkako substantzia. Horien artean, hurrengo hauek aipa ditzakegu: klorhexidina, klorina,

hexaklorofenoa, iodoa, Kloroxylenol (PCMX), amonio kuaternarioen konposatuak eta triklosan.

Eskuak igurzteko soluzio alkoholikoa. Eskuetan mikroorganismo bideragarrien kopurua gutxitzeko

diseinatutako soluzio alkoholikoa. Estatu Batuetan, prestakin horiek, etanola eta isopropanola izan ohi

dute, %60/95ean, hain zuzen.

Hondar-jarduera. Hondar-jardueraren esanahia honako hau da: Mikrobioen aurka egiten den jarduera,

produktua erabili eta gero mikroorganismoen biziraupenari edo ugaltzeari aurre hartzeko edo hori

eragozteko.

Eskuak oso zikinduta. Begi-bistakoa denean eskuak zikin daudela, proteinen gaiekin, odolarekin edo

gorputzeko beste fluido batzuk kutsatuta (adibidez, gorotz-hondakinekin edo gernuko hondakinekin

zikinduta daudenean).

INOZ BATZORDEA Zure Eskuetan Dago...

Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

2


igienerako Gida

3

Aurkibidea

1) Zergatik da hain garrantzitsua Eskuen Higienea ondo zaintzea?2) Nori dago zuzenduta Gida3) Eskuen Higieneko bost pausoak 4) Eskuen azaleko Flora motak5) Eskuen Higienean erabiltzen diren produktuak

a) Xaboiakb) Iodoa eta iodoforoakc) Alkoholakd) Biguanidinak: Klorhexidina e) Fenoleak:

i) Hexaklorofenoaii) Triklosana.iii) Kloroxilenola

f) Amonioko deribatu kuaternarioak6) Eskuak Garbitzeko Moduak

a) Eskuen Garbitze Higienikoab) Eskuak Desinfektatzea

i) Eskuak xaboi antiseptikoarekin garbitzeaii) Eskuak soluzio hidroalkoholikoarekin desinfektatzea

c) Eskuen Desinfekzio Kirurgikoa i) Garbitze kirurgikoa xaboi antiseptikoarekinii) Desinfekzio kirurgikoa soluzio hidroalkoholikoarekin

7) Eskuak Zaintzea8) Eskularruak ondo erabiltzea9) EranskinakBibliografia


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

4



ida

5

1) Zergatik da hain garrantzitsua es-kuen higienea ondo zaintzea?Osasun Arretari Loturiko Infekzioek (OALI) ehunka milioi paziente

kaltetzen dituzte urtero, mundu osoan. Arreta horren ustekabeko

ondorioz sortzen dira infekzioak, nahi gabe alegia, eta hauek, paziente

eta senitartekoen artean morbihilkortasun-tasa altua sortzeaz gain,

osasun-sistemarentzat karga ekonomiko handia ere suposatzen dute.

Sarritan gertatzen den ezbeharretako bat da, bai ospitaleko arretan

zein lehen mailako arretan ere. EPINE izeneko (Estatu Espainiarren

Infekzio nosokomialen prebalentzia-tasaren gaineko ikerketa)

ikerlanaren arabera, 2008an infekzio baten ondorioz kutsatutako

pazienteen kopurua %8,18koa izan zen; horrek esan nahi du, urtero,

Estatu Espainiar osoan, 300.000 pertsona baino gehiago kaltetzen

direla. Halaber, eta kalkuluen arabera, urtean 6.000 pertsona

inguru hiltzen dira Osasun Arretari Loturiko Infekzioei (OALI)

lotutako arazoren bat dutelako, eta paziente bakoitzeko kostua ere

nabarmenki egiten du gora.

Infekzio hauetako asko pazienteen artean kutsatzen dira,

profesionalen eskuen bitartez hain zuzen, eta kutsatzeko modu horri

infekzio gurutzatua deitzen zaio. Profesionalek, pazienteekin edo

horien inguruan dauden objektuekin daukaten zuzeneko harremanaren

ondorioz, mikroorganismoak hartzen dituzte eskuetan, eta horiei

eskuetako azalaren flora iragankorra deitzen zaie. Frogatuta dago

OALIak gutxitzeko modurik errazena eta eraginkorrena eskuen

higienea dela.

“Osasun atentzioa jasotzen duten 10 pazienteetatik ia batek atentzioak berak sortutako infekzio bat pairatzen du…”


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

4


igienerako Gida

5

Osasun arloko profesionalek eskuak maiz garbitzen dituztenean

infekzioen kopurua %50a arte gutxitu daiteke, literatura zientifikoaren

kalitate handiko ikerlan batzuek azaltzen dutenez. Hala ere, egia da

profesionalek beharrezkoa denaren erdia baino ez dituztela eskuak

garbitzen, arrazoi hauek direla medio: Arazoa ez ezagutzea, lan

gehiegi izatea, garbitzeko leku egokien falta, eskuak garbi itxura

izatea (edo kontzientzia eza), garbitzeko produktuek azalean

sortutako suminkortasuna eta abar…

Gida honek lan egiteko tresna izan nahi du pazienteekin harreman

zuzena daukaten osasun arloko profesionalentzat. Eskuen higiene

egokia mantentzeko Estatu Batuetako Gaixotasunen Kontrol eta

Prebentziorako Zentroek eta Munduko Osasun Erakundeak nagusiki

gomendatzen dituzten praktikarik onenak jaso nahi ditu. Halaber,

Osakidetzak Segurtasun Klinikoaren eremuan garatzen duen

estrategiaren barruan sartzen da, Osasun Arretari Loturiko Infekzioak

(OALI) gutxitzeko tokiko erakundeetan zein Erakunde Publiko osoan

egiten diren kanpainak laguntzeko elementu gisa.

“Osasun asistentziari lotutako infekzioen kopurua murrizteko bide erraz eta eraginkorrena eskuen higiene zuzena da...”


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

6



ida

7

2) Nori dago zuzenduta gida

Gida hau, pazienteei arreta eskaintzen dieten profesional guztiei

zuzenduta dago (medikuak, erizainak, erizain-laguntzaileak, zelariak,

zerbitzuen teknikariak eta heziketa jasotzen ari diren langileak);

hortaz, behar-beharrezkoa da horien guztien inplikazioa eta parte-

hartze aktiboa eskuen higieneari buruzko gomendioak betearazteko,

Osasun Arretari Loturiko Infekzioak (OALI) ekiditeko eta pazienteei

kalitatezko zainketak bermatzeko.

“Osasun profesionalek, eskuak, era erregular batez garbitzen dituztenean, osasun- asistentziari lotutako infekzioen maiztasuna %50 arte murriztu daiteke…”


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

6


igienerako Gida

7

3) Eskuen Higieneko 5 pausoak

a) Pazientea ukitu baino lehenago

Pazientea eskuetan egon litezkeen mikroorganismo

patogenoetatik babesteko.

b) Desinfektatzeko lanen bat egin aurretik

Babestu pazientea bere organismoan sar litezkeen

mikroorganismo patogenoetatik.

c) Fluido organikoen eraginpean egoteko arriskuan egon eta gero

Pazienteak eduki ditzakeen mikroorganismo

patogenoetatik norbera eta osasun-arretako inguru

osoa babesteko.

d) Pazientea ukitu eta gero

Pazienteak eduki ditzakeen mikroorganismo

patogenoetatik babesteko.

e) Pazientearen inguruarekin harremanetan egon eta gero

Norbera eta osasun-atentzioko ingurua pazienteak eduki ditzakeen mikroorganismo patogenoetatik babesteko.


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

8



ida

9

4) Eskuen azalean dauden bakterio-flora motak

Gizakien azala bakterioez beteta dago, eta horien kopurua

gorputzeko anatomiaren arabera aldatzen da . Hortaz, pertsona

baten eskuetan bi flora mota aurki ditzakegu:

IRAGANKORRA: Ustekabean azala kutsatzen duten

mikroorganismoez osatuta dago eta, beraz, normalean ez dago

bertan, gainazaleko geruzetan baino. Kontaktuaren bitartez

transmititzen da, eta Osasun Arretari Loturiko Infekzioak (OALI)

izatearen erruduna izan ohi da.

EGOILIARRA: Pertsona gehienen azalean egoten ohi diren mikroor-

ganismoek osatzen dute. Azaleko geruza sakonetan aurkitzen da

“Flora Iragankorra pertsona eta gauzakiekiko ukipenagatik hartzen da eta osasun asistentziari lotutako infekzio baten transmisioaren erantzulea izaten ohi da…”


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

8


igienerako Gida

9

5) Eskuen Higienean erabilitako produktuak

a) Antiseptikorik gabeko xaboiak (solidoak, likidoak, hautsak)

Tentsioaktibo anionikoen taldekoak dira. Hainbat azidoen gatz

sodikoak edo potasio-gatzak dira. Garbitzeko gaitasuna bere

propietate detergentean datza, azken honek, eskuetatik,

hautsa, zikinkeria eta hainbat gai organiko kentzen dituelako.

Ez dute mikrobioen aurkako berezko jarduera handirik, edo bat

ere ez, eta ez dira nahiko eraginkorrak osasun arloko langileen

eskuetatik mikroorganismo patogenoak erabat kentzeko.

b) Iodoa eta iodoforoak

Konposatu halogenoen taldekoak dira. Iodoaren ezaugarri

antiseptikoak aspalditik ezagutzen dira. Baina azala narritatu

eta tindatzen duenez, iodoforo berrienek bere lekua hartu

dute antiseptiko hauen printzipio aktibo bezala, denboran

zehar gehiago irauten duen iodo molekularra askatzea lortzen

dutelako, eta azaleko narritadura ere gutxitzen dutelako.

Iodoforoak oinarrizko iodo eta ioduroez osatutako konposatuak

dira, benetan aktiboak diren iodoaren molekulak etengabe

askatzen dituen polimero eramaile bati lotuta. Iodoaren

molekulak berehala sartzen dira mikroorganismoen horma

zelularrean, eta ez-aktibo bihurtzen dute, aminoazido eta

gantz-azido asegabeekin multzoketak sortuz, proteinen sintesi

zuzena eragozten eta mintz zelularrak aldatuz. Iodoforo baten

gaitasun antiseptikoa iodo askearen kopuruak zehazten du; bien

bitartean, iodo erabilgarria sodioko tiosulfatoarekin titulatu

daitekeen iodoaren kopurua da. Povidonaren ohiko soluzio

batek, %10ean, iodo erabilgarriaren %1a dauka, eta ppm 1eko

iodo askearen kontzentrazio batean ematen du. Iodoforo mota

asko egon arren, povidona da gehien erabiltzen dena.

Iodoak eta iodoforoek gram-positibo, gram-negatibo eta

klostridioak eta Bacillus spp bezalako bakterio batzuen irudi

begetatiboen aurreko bakterio-jarduera daukate. Halaber,

eragina dute mikrobakterio, onddo eta birusen aurrean.


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

10



ida

11

Erabiltzen diren kontzentrazioetan, ez dira esporizidak.

Ikerketa batzuen arabera, hondar-jarduera erlatiboa daukate,

eskuak garbitu eta hurrengo 30-60 minutuetan. Kontuan

hartu behar da pHak, tenperaturak eta esposizio-denborak

ere iodoforoek mikrobioen aurka izaten duten eragina aldatu

egiten duela, eta gainera, eragin hori nabarmen gutxitzen da

fluido biologiko batzuen aurrean, besteak beste, odola edo

gorroen aurrean. Iodoforo gehiena %7,5-10eko kontzentrazioan

prestatzen da, horrela mikrobioen aurkako eragina handia

delako eta azala gutxi narritatzen delako (kontzentrazio

baxuagoa duten soluzioek jarduera handitzen dute, iodo askea

handitzen dutelako, baina azala gehiago narritatzen dute).

Iodoforoek alergia gutxiago eragiten dituzte, eskuak garbitzeko

erabiltzen diren beste desinfektatzaile batzuekin alderatuta,

baina ukitzeagatik sortzen den dermatitis kasu gehiago eragiten

dute.

FDAak I mailan sailkatzen ditu (agente seguruak eta eraginkorrak

eskuen garbitze antiseptikoan erabiltzeko).

c) Alkoholak

Alkohol-oinarria duten eskuetarako antiseptiko gehienek,

isopropanola (alkohol ispropilikoa, 2-propanol, propan-2-ol ere

deituta), etanol, 1-propanol (propan-1-ol edo alkohol propilikoa

ere deituta), edo bestela produktu horietako bi dituzte

nahastuta).

Alkoholek mikrobioen aurka daukaten jarduera, proteinen

izaera aldatzeko gaitasunari egozten zaio. %60 eta %90 arteko

kontzentrazioa daukaten alkohol-soluzioak eraginkorrenak dira.

Kontzentraziorik altuenek, berriz, indar gutxiago daukate, izan

ere, ura ez baldin badago, proteinen izaera ez da oso erraz

aldatzeko.

In vitro egiten duten lan germizidari esker, alkoholak, oso egokiak

dira bakterio gram-positiboen eta gram-negatiboen aurka


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

10


igienerako Gida

11

borrokatzeko, patogeno multi-erresistenteen, Mycobacterium

tuberculosis delakoaren eta hainbat onddoen kontra egitek,

alegia. Estaldura daukaten hainbat birusek alkoholen eragina

pairatzen dute (GIB, Herpesbirusa, Influenza, VRS). Alkoholek

oso eragin baxua dute bakterio-esporen aurrean.

Eman eta gutxira ikus daitezke emaitzak, baina ez dute inolako

hondar-jarduerarik (hondar-eragina). Clorhexidina, amonio

kuaternario, aktenidine eta triclosanaren konposatuek alkohol-

oinarriko soluzioekiko duten adizioak hondar-jardueraren

agerpenean lagundu dezake.

Alkoholak ez dira erabili behar eskuak oso zikin daudenean, edo

proteinen gaiekin kutsatuta daudenean.

Alkohol-oinarrian dauden eskuak igurzteko produktuak, betiere,

osasun erabilerako aurreikusitakoak, hurrengo eratan aurki

daitezke: biskositate gutxiko soluzioak, gelak eta aparrak;

horiek, hain zuzen, bigungarriak, hezegarriak edo lehortzea

saihesten duten azala babesteko beste agente batzuk

dauzkate.

Alkoholak sukoiak dira; hortaz, beharrezko neurri batzuk hartu

behar dira alkoholak erabiltzeko zein gordetzeko orduan, eta

fabrikatzaileak emandako gomendioak jarraitu behar dira beti.

Alkohol-oinarria duten soluzioak oso gutxitan kutsatu dira.

Bere eragina ziurtatzeko, produktuak, gutxienez, ondorengo

arauak gainditu behar izan ditu: UNE-EN 1040 (antiseptiko

eta desinfektatzaile kimikoen oinarrizko bakterio-jarduerako

ebaluazioa); UNE-EN 1500 (Eskuen tratamendu higienikoa

igurtziagatik) eta UNE-EN 12791 (Desinfektatzaileak eskuen

garbitze kirurgikoan erabiltzeko).


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

12



ida

13

d) Biguanidinak: klorhexidina

Klorhexidinako glukonatoak mintz zitoplasmatikoetan egiten du

lan; horien osagaiak askatzen ditu, eta horrela zelulak berehala

hiltzen dira.

Mikrobioen aurkako jarduera lortzeko, alkoholekin behar den

denbora baino gehiago eskatzen da. Eragin handiagoa dauka

gram-positiboen aurrean, gram-negatiboen aurrean eta onddoen

kontra baino, eta mikrobioen aurkako jarduera, berriz, oso urria

da. Kanpotik estalita dagoen birusaren aurkako jarduera in vitro

ona da (GIB, Herpebirusa, Influenza, VRS); Jarduera, halere,

askoz urriagoa da estali gabeko birusaren aurka (Rotabirusa,

Enterobirusa, Adenobirusa), eta ez ditu esporak desegiten. Gai

organikoek, tartean odolak, ez dute aldatzen bere gaitasuna

mikrobioei aurre egiteko.

Klorehexidinako glukonatoa xaboi askotan sartu da eta,

baliagarria izateko, klorexidinako kontzentrazioa %2-4an egon

behar dela ezarri da.

Klorhexidinak hondar-jarduera handia dauka; eta %2,5-%1eko

kontzentrazioetara alkoholaren soluzioei gehitzen bazaio,

gainera, horien hondar-lana are handiagoa da. Klorehexidinako

soluzioak begiekin kontaktuan sartzea saihestu behar da beti,

eta horrez gain, ototoxikoak diren neurrian, soluzio horiek ez

dira erabiliko erdiko eta barruko belarrien kirurgian. Halaber,

kontaktua garun ehunarekin eta meningekin ere saihestu behar

da.

Klorhexidinak bere kontzentrazioaren arabera narritatzen

du azala: %4an eginiko produktuek, gehiegi erabiliz gero,

dermatitisa sorrarazten dute. Klorhexidinagatik sortutako

alergiak, berriz, oso gutxitan agertzen dira.


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

12


igienerako Gida

13

e) Fenoleak:1) Hexaklorofenoa

Deribatu fenoliko bat (bifenola) da, eta bakteriostatikoa da.

Bere lan antiseptikoa bakterioen metabolismoaren prozesu

entzimatiko garrantzitsuen aktibazio ezagatik azaldu daiteke.

Eragingarria da bakterio gram-positiboen aurrean (bereziki S.

Aureusen aurrean), baina oso eragin baxua du gram-negatibo,

onddo eta mikrobakterioen aurrean.

Hexaklorofenoaren eragingarritasuna garbitzearen ostean txikia

da, baina hondar-jarduera mantentzen du ordu batzuk igaro eta

gero, eta gainera eragin hori metakorra da (hurrengo garbiketekin

azalean dauden bakterioen kontzentrazioa gutxitzen da,

alegia). Bere formulan erabiltzen den kontzentrazioa %3koa da.

Funtzio neurotoxikoa egotzi zaio, ume jaioberriak garbitzeko

erabiltzen denean; eta eskuak garbitzeari dagokionean, Estatu

Batuetako Food and Drug Administration (FDA) erakundearen

iritziz, hexaklorofenoa ez da segurua ezta eragingarria ere,

eta era berean, ohartarazi du ez dela erabili behar antiseptiko

bezala erredurak edo azaleko alde sentikor zabalak dituzten

pazienteekin.

2) Triklosana

Triklosana gai ez ionikoa da, mikrobioen aurkako jarduera dauka

kontzentrazio baxuan (%0,2-2), eta eskuetarako xaboiak egiteko

erabiltzen da. Antiseptiko bakteriostatikoa da; bakterioko

barnealdean sartzen da, eta bertan mintz zitoplasmatikoaren

sintesia, ARN, gantz-azidoak eta proteinak eragiten ditu.

Eraginkorragoa da bakterio gram-positiboen aurrean gram-

negabiboen aurrean baino (P. aeruginosak erresistentzia berezia

dauka), eta mikrobakterio eta legamiaren (candidak) aurrean

ere oso baliagarria da; jarduera, alabaina, mugatuagoa da

harizpiak dituzten onddoen aurrean. Klorhexidinaren antzeko

jarduera iraunkorra dauka.


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

14



ida

15

Gai organikoak ez du triklosanaren jarduera aldatzen, baina

pHak eta surfaktanteek eta bigungarriek eragina eduki dezakete

horren aurrean. Eskuek orokorrean ondo onartzen dute formula

gehiena %2an edo kontzentrazio baxuagoan, eta oso gutxitan

agertzen dira alergiak. Noizean behin triklosaneko soluzioak

kutsatu egin dira bazilo gram-negatiboekin, mikroorganismo

horien aurrean indar gutxi daukalako.

FDAk, IIISE taldean sailkatu zuen (ezin izan da egiaztatu

produktu hau eskuak desinfektatzeko segurua eta eragingarria

denik).

3) Kloroxilenola

Deribatu fenolikoa da (halofenola) eta desinfektatzeko

ahalmena azaltzen da ez aktibotasun entzimatikoagatik eta

bakterioen hormaren hausturagatik. Paraclorometaxylenol

(PCMX) ere deitzen zaio, eta xaboi antiseptiko batzuen

printzipio aktibo bezala erabili izan da. In vitro jarduera oso

baliogarria da Organismo gram-positiboen aurrean eta baita

gram-negatibo, mikrobakterio eta birus batzuen aurka ere.

PCMXa ez da hain eraginkorra P. Aeruginosaren aurrean, baina

azido etilendiaminotetrazetikoa gehitzen bazaio (EDTA), orduan

jarduera nabarmen handitzen da beste patogeno honen eta

beste batzuen aurrean.

PCMXa ez da Klorhexidina edo iodoforoak bezain azkarra, eta

bere hondar-jarduera are laburragoa da. Ez da indargabetzen

gai organikoen aurrean, baina bai surfaktante eta ionikoekin.

Bere formulak %0,3 eta %3,75 arteko kontzentrazioetan egiten

dira. Azalak konposatua irensten du eta ondo onartzen du, eta

alergiak ez dira ohikoak.

FDAren ustez, ezin da egiaztatu konposatu hau antiseptiko

bezala erabiltzeko segurua eta eragingarria denik.


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

14


igienerako Gida

15

f) Amonio kuaternarioko konposatuak

Agente tentsioaktibo kationikoak dira. Talde honen barruan,

desinfektatzeko gehien erabiltzen dena Benzalkonio kloruroa

da. Bakterioestatikoa eta fungostatikoa da, eta indar gehiago

daukate gram positiboen aurrean, negatiboen kontra baino.

Ez dute jarduera handirik mikrobio eta onddoen kontra, baina

kanpoko azala duten birusei aurre egiteko balio dute. Mikrobioen

kontra duen eragina, gai organikoen presentzian nabaritzen da,

eta ezin dira erabili detergente anionikoekin batera.

Langileek ondo jasaten dituzte konposatu hauek, baina gram-

negatiboen bakterioek erraz kutsatzen dituzte. Orokorrean,

komeni da beste neurri batzuekin batera erabiltzea; halere,

ikerketak egiten ari dira, alkoholak eta amonio kuaternarioak

nahastuz osagai bakoitzak bere aldetik lortzen duen emaitza

hobetu daitekeela uste baita.

FDAk IIISE taldearen barruan sailkatzen du (ezin da ziurtatu

produktu hau, eskuen antiseptiko bezala erabiltzeko, segurua

eta eraginkorra denik).


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

16



ida

17

6) Eskuak garbitzeko moduak

a) Eskuen Garbitze Higienikoa

Garbitze higienikoaren definizioa zera da: Eskuetan xaboia eman

ostean, sendoki igurtzi, eta horren ostean eskuak ur asko erabiliz ondo

garbitzea.

Helburua: Eskuetatik zikinkeria, gai organikoak eta flora iragankorra

kentzea.

Produktua: PH neutroko xaboi likidoa, edo arin azidoa

Jarraibideak:

o Lanaldia hasi aurretik eta amaitu eta gero

o Eskuak zikinak edo gai organikoren batek, odolak edo

gorputzeko beste fluido batzuk kutsatuta daudenean (IA)o Gorputzeko jariakinak edo iraizpenak, mukosak, azal ez

ukigabea eta zauriaren aposituak ukitu eta gero (IA)o Jan aurretik eta jan ostean (IB)o Komunera joan eta gero (IB)o Usin egin, mukiak kendu… eta gero

o Pazientearekin zuzeneko harremana izan aurretik (IB)o Pazientearen azal ukigabea zuzenean ukitu eta gero,

esaterako: pultsua edo arteria-presioa neurtzerakoan, edo

pazientea mugitu eta gero (IB) o Eskularruak jarri aurretik eta horiek kendu eta gero (IB)o Pazientearengandik hurbil dauden objektuak ukitu eta gero,

medikuen tresneria eta osasun-tresnak barne (II)o Pazientea artatzen ari denean, kutsatuta dagoen leku

batetik garbi dagoen beste batera doanean (II)o Bacillus anthracis eta Clostridium difficileen eragina

jasotzeko arriskua dagoenean, edo esposizioa jada baieztatu

denean, mekanikoko garbitzea gomendatzen da, alkoholek,

klorhexidinak, iodoforoek eta beste antiseptikoek esporen

aurrean oso eragin baxua dutelako (II)

Prozedura: (IB) Eskuak garbitzen hasi aurretik, komeni da eraztunak, eskuturrekoak

eta, orokorrean, mikroorganismoek hartu ditzaketen beste elementu

guztiak kentzea.

““Soluzio hidroalkoholikoz egindako igurtza-penaren teknika, garbiketa higieniko-rako ordezko egokia da (honako sailean deskribatutako kasuetarako) beraren betetzea errazten duelako…”


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

16


igienerako Gida

17

Busti eskuak urarekin

Jarri ahurrean estaltzeko balio duen xaboi kopurua, eta igurtzi eskuak bata bestearen kontra

Eskuineko ahurra ezkerreko eskuko atzealdearen aurka igurtzi, atzamarrak elkarrekin lotuz, eta alderantziz.

Atzamarrak elkarrekin lotuz, igurtzi ahurrak bata bestearen kontra.

Igurtzi esku bateko atzamarren atzeko partea kontrako ahurraren kontra, atzamarrak hartuz.

Igurtzi biraketa-mugimendu batekin ezkerreko hatz lodia, eskuineko eskuarekin harrapatuz, eta alderantziz.

Igurtzi eskuineko eskuko atzamarren punta ezkerreko ahurraren kontra, biraketa-mugimendua egiten, eta alderantziz.

Garbitu eskuak ur askorekin, xaboia erabat desagertu arte. Lehortu guztiz eskuak erabilera bakarreko paperezko eskuoihalarekin. Papera bota baino lehen, erabili txorrota ixteko, horrek ez badauka oinarekin edo ukondoarekin ixteko sistemarik.

Iraupena: 15-30 segundo xaboiarekin igurzteko.

Figura 1: Los 6 pasos de la higiene de las manos

1

234

5

6

0

““Soluzio hidroalkoholikoz egindako igurtza-penaren teknika, garbiketa higieniko-rako ordezko egokia da (honako sailean deskribatutako kasuetarako) beraren betetzea errazten duelako…”


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

18



ida

19

b) Eskuak Desinfektatzea

1) Eskuak xaboi antiseptikoarekin garbitzea

Helburua: Zikinkeria, gai organikoa, flora iragankorra eta floraren

zati bat kentzea, mikrobioen aurkako hondar-jarduera lortzeaz

batera.

Produktua: Xaboi antiseptikoa, klorhexidinaren oinarri batekin

eginda, %4an, edo bestela povidona iodatuarekin, %7,5ean.

Jarraibideak: egoera hauetan:

o Eskuak zikin daudenean, edo gai organikoak, odolak edo

gorputzeko beste fluidoek kutsatuta daudenean. (IA)o Eskularru esterilak jarri baino lehenago, hodi barneko

kateter zentral bat sartzeko (IB)o Eskularru esterilak jarri baino lehenago, kateter besikal

bat edo kirurgia behar ez duen beste gailuren bat indarrez

sartzeko (IB)o Odola edo potentzialki kutsatuta dauden jarioen aurrean

azaldu eta gero.

o Paziente kolonizatuak/iraun handiko patogenoek

kutsatutakoak artatu baino lehen eta horren ostean, eta

paziente inmunodeprimituak artatu aurretik.

o Prestatzeko medikazioa eta nutrizio parenterala fluxu

laminarraren kanpaian.

Prozedura :

Garbitze higienikoaren atalean aipaturiko prozedura jarraitu

(Ikus 1. irudia) Iraupena: 30 eta 60 segundo artean xaboi antiseptikoarekin igurtzi


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

18


igienerako Gida

19

i) Eskuak Soluzio Hidroalkoholikoarekin desinfektatzea:

Helburua: Flora egoiliarra eta flora iragankorraren zati bat desagerraraztea. Produktua: Soluzio hidroalkoholikoa.

Jarraibideak:

Ezinbestekoa da eskuak oso zikin ez egotea:

o Eskularru esterilak jarri aurretik, hodi barneko kateter zentral bat sartzeko (IB)

o Eskularru esterilak jarri baino lehen, kateter besikal bat edo prozedura kirurgikoa behar ez duen beste gailuren bat indarrez sartzeko (IB)

o Paziente kolonizatuak/iraun handiko patogenoek kutsatutakoak artatu baino lehen eta horren ostean, eta paziente inmunodeprimituak artatu aurretik.

o Prestatzeko medikazioa eta nutrizio parenterala fluxu laminarraren kanpaian.

o Igurtziaren teknika soluzio hidroalkoholikoarekin garbitze

higienikoaren ordezko bezala erabiltzen da, atal horretan

azaldutako erabileretarako, hori betetzea errazten

duelako.

Prozedura :

o Aldez aurretik, baieztatu eskuak guztiz lehortuta daudela.o Jarri ahurrean behar besteko kantitatea. 2,5 eta 3 ml artean egon daiteke; hortaz, komenigarria da fabrikatzaileak eskuak zeharo estaltzeko beharrezkoa den kopuruari buruz emandako gomendioak jarraitzea.

o Eskuak garbitzeko sei urrats hauek jarraitu behar dira

Iraupena: 30 segundu.Amaitzeko, utzi eskuak lehortzen.


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

20



ida

21

2. Irudia: Eskuak, soluzio hidroalkoholikoaz desinfektatzea

Igurtzi ahurrak bata bestearen kontra.

Igurtzi eskuineko ahurra ezkerreko eskuko atzeko aldearen kontra, atzamarrak elkarrekin lotuz, eta alderantziz.

Ahurrak euren artean igurtzi, atzamarrak elkarrekin lotuz.

Igurtzi esku bateko atzamarren atzeko aldea kontrako ahurraren kontra, atzamarrak hartuz.

Igurtzi biraketa-mugimendu batekin ezkerreko hatz lodia, eskuineko eskuarekin harrapatuz, eta alderantziz.

Igurtzi eskuineko eskuko atzamarren punta ezkerreko ahurraren kontra, biraketa-mugimendua eginez, eta alderantziz.

1 2

34

5

6Iraupena: 30 segundu. Amaitzeko, utzi

eskuak lehortzen.

Gogoratu: Soluzio hidroalkoholikoak jarraian

(5-10 aldiz) erabili eta gero, komeni da

eskuak ura eta xaboiarekin garbitzea.


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

20


igienerako Gida

21

c) Desinfekzio Kirurgikoa

Komeni da xaboi desinfektatzaile edo oinarri alkoholikoa duen

soluzioa erabiltzea, bata zein bestea, hondar-jarduera duten eskuak

igurzteko, eskularru esterilak erabili aurretik (IB). Kontuan hartuta

soluzio hidroalkoholikoak eragin baxuagoa duela esporen (C.difficile)

aurka , komenigarria da eguneko lehenengo garbiketa urarekin eta

xaboiarekin egitea; hurrengoetan, berriz, xaboi desinfektatzailea zein

soluzio hidroalkoholikoa erabil daiteke.

Jarraibideak: Esku-hartze kirurgiko bakoitza baino lehen.


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

22



ida

23

1) Garbitze kirurgikoa xaboi antiseptikoarekin:

Produktua:

o Xaboi antiseptikoa edo eskuila-esponja esterila, Klorhexidinaren oinarriarekin, %4an.

o Xaboi antiseptikoa edo eskuila-esponja Povidona Iodatuaren

soluzio xaboitsuan, %7,5ean.

Prozedura :

a. Kendu eraztunak, erlojuak eta eskuturrekoak eskuen garbitze kirurgikoa hasi aurretik (II).

b. Busti eskuak eta besaurreak c. Eman xaboia eskuetan eta besaurreetan atzamarretatik

ukondoetaraino, garbi dauden gorputzeko ataletara itzuli gabe. (IB)

d. Jarri arreta berezia atzazalak, ertz periungeala, atzamarrak eta behatz arteko tolesturak desinfektatzeko. Garbitu ondo atzazalen azpian dagoen zikinkeria, ur ibilia eta atzazalentzako eskuila bat erabiliz. (II)

e. Garbitu urarekin, atzamarren puntatik ukondoetara ailegatu arte.

f. Lehortu, igurtzi gabe, erabili eta botatzeko konpresa edo eskuoihal batekin, atzamarretatik hasi eta ukondoetara ailegatu arte.

g. Eskuak ukondoen gainean mantendu behar dira denbora osoan, betiere, jantzi kirurgikoak ukitu barik.

h. Eskularru esterilak jarri baino lehen, eskuak eta besaurreak

erabat lehortuta egon behar dira.

Iraupena: 2 - 6 minutu.

“Xaboi antiseptikoz eskuen garbiketa kirurgikoaren iraupena 2 eta 6 minuturen artekoa izan behar da…”

“Garbiketa kirurgikoa ebakuntza bakoitzaren aurretik egin behar da era sakonaz…”


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

22


igienerako Gida

23

2) Antisepsia kirurgikoa soluzio hidroalkoholikoarekin:

Produktua: Soluzio hidroalkoholikoa. Prozedura :

a. Kendu eraztunak, erlojuak eta eskuturrekoak eskuen desinfekzio kirurgikoa hasi aurretik.

b. Soluzio alkoholikoa eman baino lehen, eskuak eta besaurreak xaboi arruntarekin garbitu behar dira, eta gero ondo lehortu.

c. Jarri arreta berezia atzazalak, ertz periungeala, atzamarrak eta behatz arteko tolesturak garbitzeko.

d. Soluzio alkoholikoa eman, behar den guztietan (eskuak lehortuta dauden bakoitzean) fabrikatzailek gomendatutako igurtze-denbora bete arte.

e. Igurtzi besaurreak ukondotik eskura doan norabidean. f. Igurtzi eskumuturrakg. Igurtzi eskuak soluzio alkoholarekin eskuak garbitzeko teknika

erabiliz (ikusi XX irudia)h. Ez erabili eskuoihalak lehortzeko. Mantendu eskuak ukondoen

gainetik, soluzio hidroalkoholikoa erabat aireztatu arte.i. Eskularru esterilak jarri aurretik, eskuak eta besaurrekoak guztiz

lehortuta egon behar dira. (IB).

Iraupena: 1.5 - 3 minutu (fabrikatzailearen arabera).

“Soluzio hidroalkoholikoa aplikatu baino lehen eskuak xaboi normalaz garbitu behar dira eta guztiz lehortu…”


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

24



ida

25

1) Eskuak zaintzea

Eskuak zaintzea oso garrantzitsua da, flora iragankorra egoiliar bihurtu ez dadin.

Hala ere, eskuak gehiegi garbitzen badira dermatitis narritatzailea agertzeko arriskua dago; horregatik, hori ekiditeko xedeaz, komeni da ondorengo neurriak hartzea:

a. Azaleko lesioak eta zauriak ondo estali.

b. Ez erabili atzazalentzako eskuilak, garbiketa kirurgikoan izan ezik.

c. Ahal den neurrian, ez erabili ur beroa, eskuak, urarekin eta xaboiarekin garbitzerakoan; izan ere, horrela egiten bada, dermatitisa sortzeko arriskua handiagoa da (IB).

d. Eskuak urarekin ondo garbitu.

e. Eskuak guztiz lehortu behar dira, hezetasuna saihesteko

f. Osasun arloko profesionalei lozioak edo kremak eman, eskuak garbitzeari edo horien desinfekzioari lotutako ukipen-dermatitis narritagarria agertzeko arriskua gutxitzeko (IA).

g. Babesteko kremak lanaldia amaitu eta gero erabiliko dira. Ez erabili

kutsatu daitezkeen ontzi arruntak.

Eskuetarako lozioetan eta kremetan, askotan, agente hidratatzaile eta bigungarriak daude, eta horiek azal arrunteko barreraren funtzioa egiteko balio dute. Produktu horiek maiz erabiltzea lagungarria izan daiteke, eskuen higienerako produktuek eragiten duten dermatitis narratzailea

prebenitzeko eta zaintzeko (IB).


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

24


igienerako Gida

25

8) Eskularruen erabilera zuzena

Eskularruak behar bezala erabiltzeak eta eskuak ondo garbitzeak,

nabarmenki gutxitzen ditu, profesionalak agente kutsagarrien

arriskupean egoteko aukerak eta horrela, osasun-arretari lotutako

infekzioren bat hartzeko arriskua ere txikiagoa da.

Ezin da ahaztu eskularruak erabiltzeak ez duela ordezkatzen eskuak

garbitzeko beharra; garbitzeko lan hori, gainera, eskularruak erabili

aurretik eta erabili eta berehala ere egin behar da.

CDC-ak gomendio hauek ematen ditu eskularruak erabiltzeko:

a. Odola, infekzioak eragin ditzaketen beste gai batzuk, muki-mintzak

eta ukigabe ez dagoen azala ukitzeko probabilitatea badago,

erabili eskularruak. (IC)

b. Kendu eskularruak pazientea artatu eta gero. Ez erabili eskularru

berdinak paziente bat baino gehiagorekin, eta ez erabili eskularruak

pazienteen artean (IB)

Paziente bat artatzen ari denean, eta kutsatuta dagoen leku bat ukitu ostean, aldatu eskularruak garbi dagoen beste leku bat ukitu

baino lehenago(II)


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

26



ida

27

1) Eranskinak

1. Eranskina: Ebidentzia zientifikoaren kategoriak.

Gomendio hauek, osasun arloko langileen eskuen higienerako praktikak

hobetzeko diseinatu dira eta baita paziente eta osasun zentroetako

langileen artean mikroorganismo patogenoen transmisioa gutxitzeko

ere.

CDC/HICPAC (Healthcare Infection Control Practices Advisory

Committee) batzordeak eginiko aurreko gidetan bezala, honetan ere

gomendio bakoitza ondorengo faktoreen arabera sailkatuta dago:

existitzen diren datu zientifikoak, arrazoibide teorikoa, emango zaion

erabileraren arabera, eta inpaktu ekonomikoa. Hauxe da sailkapena:

IA kategoria: Erabat gomendatuta dago ezarpenerako, eta ondo

diseinatutako ikerketa esperimental, kliniko eta epidemiologikoek

biziki defendatzen dute.

IB kategoria: Erabat gomendatuta ezartzeko, eta hainbat esperimentu-

ikerketa, ikerketa kliniko eta epidemiologikoek zein arrazoibide teoriko

sendo batek defendatuta.

IC kategoria: EEBBetako arauketak, arauek edo eredu estatal edo

federalek eskatuta.

II kategoria: Ezartzeko proposatuta, eta ikerketa iradokigarri kliniko

edo epidemiologikoek zein arrazoibide teorikoren batek defendatuta.

Gomendiorik gabekoa: Eztabaida sortzen du, ez baitago bere eraginkortasuna bermatzeko behar besteko probarik, ezta horri

buruzko adostasunik ere.


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

26


igienerako Gida

27

2. Eranskina: Eskuen Higieneko bost uneak

MOMENTOS DEL LAVADO DE MANOS EJEMPLOS

1. PAZIENTEA UKITU BAINO LEHEN

- Miaketa klinikoa: bularraldeko auskultazioa, abdomeneko

haztapena.

- Pultsu-frekuentzia eta tentsio arteriala.

- Kontaktu fisiko zuzena: lagundu pazientea mugitzen, garbitzen,

emaiozu masaje bat.

2. LAN ASEPTIKOA EGIN

AURRETIK

- Ukipena mukosekin edo azal ez ukigabekoarekin (lesioak,

dermatitisa eta abar..)

- Tresna medikuen txertaketa.

- Ukipena azal ez ukigabekoarekin: zauriak sendatzea.

- Edozein injekzio mota aplikatzea, kolirioa ematea, sekrezioak

zurrupatzea.

- Ukipena gailu medikuekin: sistema baskularra edo drainadurako

sistema irekitzea.

- Materiala prestatzea

3. GORPUTZEKO LIKIDOEN ERAGINPEAN EGOTEKO ARRISKUA(ESKULARRUAK KENDU

ETA GERO)

- Ukipena mukosekin edo azal ez ukigabekoarekin (lesioak,

dermatitisa eta abar..)

- Medikuen gailuak sartzea.

- Kontaktua eragingailu medikuekin edo lagin klinikoekin

– edozein lagin likidoa ateratzea edo erabiltzea, drainadurako

sistema bat irekitzea

- Hodi endotrakeal bat sartzea eta ateratzea.

- Pixa, eginkari eta gorakoen garbiketa.

- Hondakinen manipulazioa (bendajeak, pixoihalak, gernu-

ihesetarako konpresak).

- Pixa, eginkari eta gorakoen garbiketa.

- Gune edo tresneri kutsatuak edo zikinak garbitzerakoan

(komuna, medikuen tresnak).

4. PAZIENTEA UKITU ETA

GERO

- Miaketa klinikoa, bularraldeko auskultazioa, abdomeneko

haztapena.

- Pultsu-frekuentzia eta tentsio arteriala.

- Paziente bakoitzean gune zikin batean lan egin ostean garbiago

dagoen beste inguru batean lan egiten bada.

- Kontaktu fisiko zuzena: lagundu pazientea mugitzen,

garbitzen, emaiozu masaje bat.

5. PAZIENTEAREN INGURUAREKIN KONTAKTUAN EGON ETA GERO(PAZIENTEA UKITU EZ BADA ERE)

- Medikuaren bisita.

- Perfusio abiadura egokitzea.

- Ohearen arropa aldatu, alarmak kontrolatu, ohearen eskudela

erabili, gau-mahaia garbitu.


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

28



ida

29

Taldea Gram + Gram - Miko-bakterioak Onddoak Birusa Jarduteko

azkartasuna Iruzkinak

Alkoholak +++ +++ +++ +++ +++ Azkarra

La concentración no

excederá el 95%

No actividad residual.

Klorhexidina +++ ++ + + +++ Bitartekoa Actividad persistente

Konposatu iodatuak +++ +++ +++ ++ +++ Bitartekoa

Puede irritar e incluso

quemar la piel

Iodofodoak (povidona iodatua)

+++ +++ + ++ ++ BitartekoaMenos irritante que el

yodo

Fenolen deribatuak

+++ + + + +Bitartekoa

Su actividad es

neutralizada por agentes

surfactantes

Triklosan +++ ++ + - +++ BitartekoaAceptable para el lavado

de manos

Amonio kuaternarioko konposatuak

+ ++ - - + MotelaUsar sólo combinados con

alcohol

+++: Bikaina;

++: Ona baina ez du hartzen mikrobio-espektro osoa

+: Onargarria

-: Ez aktiboa edo nahikoa ez dena

3. Eranskina: Mikrobioen aurkako jarduera eta produktuen ezaugarriak


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

28


igienerako Gida

29

4. Eranskina: “ZURE ESKUETAN DAGO” Kanpaina


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

30



ida

31

10) Bibliografía

Guideline for Hand Hygiene in Health-Care Settings: Recommendations of the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee and the HICPAC / SHEA / APIC / IDSA Hand Hygiene Task Force. Centres for Disease Control and Prevention (2002). MMRW, 51 (Nº RR-16): 1-45.

Directrices De La OMS Sobre Higiene De Las Manos En La Atención Sanitaria. Organización Mundial de la Salud 2005. 2009ko apirilean www.who.int-en eskuragarri Zaragoza M, Sallés M, Gomez J, Bayas JM, Trilla A. Handwashing with soap or alcoholic solutions? A randomized clinical trial of its effectiveness. Am J Infect Control 1999;27:258–61.

Scout A, Ritchie K, Macpherson K. Clinical effectiveness of alcohol-based products in increasing hand hygiene compliance and reducing infection rates: a systematic review. Journal of Hospital Infection (2007) 66, 308-312

Rotter ML, Simpson RA, Koller W. Surgical hand disinfection with alcohols at various concentrations: parallel experiments using the new proposed European standards method. Infect Control Hosp Epidemiol 1998;19: 778–81.

Ayliffe GAJ, Babb JR, Davies JG, Lilly HA. Hand disinfection: a comparison of various agents in laboratory and ward studies. J Hosp Infect 1988; 11:226–43.

Larson E. Guideline for use of topical antimicrobial agents. Am J Infect Control 1988;16:253–66.

Cardoso CL, Pereira HH, Zequim JC, Guilhermetti M. Effectiveness of hand-cleansing agents for removing Acinetobacter baumannii strain from contaminated hands. Am J Infect Control 1999;27:327–31.

Larson EL, Butz AM, Gullette DL, Laughon BA. Alcohol for surgical scrubbing? Infect Control Hosp Epidemiol 1990;11:139–43.

Larson EL, APIC Guidelines Committee. APIC guideline for handwashing and hand antisepsis in health care settings. Am J Infect Control 1995;23:251–69.

Pittet D, Hugonnet S, Harbarth S, Mourouga P, Sauvan V, Touveneau S. Effectiveness of a hospital-wide programme to improve compliance with hand hygiene. Lancet 2000;356:1307–12.

Voss A, Widmer AF. No time for handwashing!? Handwashing versus alcoholic rub: can we afford 100% compliance? Infect Control Hosp Epidemiol 1997;18:205–8.

Voss A, Widmer AF. No time for handwashing!? Handwashing versus alcoholic rub: can we afford 100% compliance? Infect Control Hosp Epidemiol 1997;18:205–8.

http://www.who.int-


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

30


igienerako Gida

31

Brown SM:, Lubimova AV, Krustalyeva NM et al. Use af an alcohol-based hand rub and quality improvement interventions to improve hand hygiene in a Russian neonatal intensive care unit. Infecct Control Hosp Epidemiol. 2003 Mar; 24(3): 172-9.

Marena C., Lodola L., Zecca M. et al. Assesment of handwashing practices with chemical and microbiologic methods: preliminary results from prospective crossover study. Am J Infect Control. 2002 Oct; 30(6):334-40.

Barbara C.C. Lam, Josephine Lee and Y.L. Lau Hand Hygiene Practices in a Neonatal Intensive Care Unit: A Multimodal Intervention and Impact on Nosocomial Infection. Pediatrics 2004; 114;565-571.

Moret L., Tequi B, Lombrail P. Should self-assessment methods be used to measure compliance with handwashing recommendations? A study carried out in a French university hospital. Am J. Infect Control 2004 Nov; 32(7):384-90.

Paul DR Johnson, Rhea Martin, Laurelle J Burrell et al. Efficacy of an alcohol/chlorhexidine hand hygiene program in a hospital with high rates of nosocomial methhicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) infection. MJA 2005; 183 (10):509-514.

Pittet D. Hand Higiene: improved Standards and practice of hospital care. Curr Opin Infect Dis 16:327–335. 2003

Institute for Healthcare Improvement. How-to-GUide. Improving Hand Hygiene. 2009ko apirilean www.ihi.org -en eskuragarri

http://www.ihi.org


ofes

iona

l San

itario

entz

ako

Esku

en H

igie

nera

ko G

ida

32



ida

33


Prof

esio

nal S

anita

rioen

tzak

o Es

kuen

Hig

iene

rako

Gid

a

32


igienerako Gida

33

INOZ BATZORDEA2009

Eskuen higienerako gida

Documents

Transcript of Eskuen higienerako gida